lumen (lm) - jednostka miary strumienia świetlnego w układzie SI (jednostka pochodna układu SI)

1 lm = 1 cd·sr

Jest to strumień świetlny wysłany w jednostkowy kąt bryłowy (steradian) przez izotropowe punktowe źródło światła o światłości jednejkandeli umieszczone w wierzchołku tego kąta.

Luks (lx) - jednostka natężenia oświetlenia E w układzie SI (Jednostka pochodna układu SI)

1 lx = 1 cd·sr / m²

Luks (lx) określany jest jako oświetlenie wywołane przez równomiernie rozłożony strumień świetlny o wartości równej 1 lumen (lm) padający na powierzchnię 1m², a więc: 1 lx = 1 lm / m².

Kandela (z łac. candela - świeca) - jednostka światłości źródła światła; jednostka podstawowa w układzie SI, oznaczana cd.

Jest to światłość z jaką świeci w określonym kierunku źródło emitujące promieniowanie monochromatyczne o częstotliwości 5,4·10¹⁴ Hz i wydajności energetycznej w tym kierunku równej (1/683) W/sr.

Starsza definicja określała kandelę jako światłość 1/600000 m² powierzchni ciała doskonale czarnego w temperaturze krzepnięcia platynypod ciśnieniem 1 atmosfery fizycznej. Jednak z powodu trudności w wykonywaniu układu pomiarowego i małej dokładności pomiaru (rzędu 0,1-0,2%), definicja ta została zarzucona w 1979 r. i została zastąpiona nową definicją^[1].

Kandela została wprowadzona w roku 1958 przez Międzynarodowy Komitet Metrologii Ustawodawczej.

Decybel, dB - logarytmiczna jednostka miary równa 1/10 bela.

• 10 dB - szmer liści przy łagodnym wietrze

• 20 dB - szept

• 30 dB - bardzo spokojna ulica bez ruchu kołowego

• 40 dB - szmery w mieszkaniu, darcie papieru

• 50 dB - szum w biurach

• 60 dB-90 dB - odkurzacz

• 70 dB - wnętrze głośnej restauracji

• 80 dB - głośna muzyka w pomieszczeniach, klakson

• 100 dB - motocykl bez tłumika

• 120 dB - wirnik helikoptera w odległości 5 m

• 160 dB - wybuch petardy

• 190 dB - prom kosmiczny

• 220 dB - bomba atomowa

• 300- 350(?) dB (huk był słyszalny z odległości 5000 km) - wybuch wulkanu Krakatau - prawdopodobnie najgłośniejszy w historii wyemitowany dźwięk na Ziemi

Son - liniowa jednostka głośności dźwięku. 1 son odpowiada głośności tonu o częstotliwości 1000 Hz i natężeniu 40 dB^[1]. Tym samym jest to ekwiwalent 40 fonów, ale tylko przy tej częstotliwości (1 kHz)! Dla innych częstotliwości wynik musi być przeskalowany zgodnie z charakterystyką częstotliwościową słuchu ludzkiego.

Dolna granica słyszalności (również próg słyszalności, próg absolutny, próg detekcji sygnału) jest określona przez poziom ciśnienia akustycznego, przy którym ucho zaczyna odbierać wrażenia dźwiękowe. Poziom ten zależy od częstotliwości. Dla przykładu aby usłyszeć ton o częstotliwości 100 Hz, poziom ciśnienia akustycznego musi być o 35 dB wyższy niż dla tonu 1 kHz^[1].

Statystycznie ucho jest najbardziej czułe dla tonu o częstotliwości ok. 4 kHz^[1]. Dla tonu o częstotliwości 1 kHz definiuje się nominalną wartość odniesienia ciśnienia akustycznego. Jest ona określona na poziomie 20 µPa, co odpowiada natężeniu dźwięku10^-12 W/m^2[2]

Odbiór dźwięków (w tym również jego słyszalność) jest subiektywny i zależy od wieku, płci oraz innych cech osobniczych.

Dźwięk - wrażenie słuchowe, spowodowane falą akustyczną rozchodzącą się w ośrodku sprężystym (ciele stałym, cieczy, gazie). Częstotliwości fal, które są słyszalne dla człowieka, zawarte są w paśmie między wartościami granicznymi od ok. 16 Hz do ok. 20 kHz

Infradźwięki to z fizycznego punktu widzenia wszystkie dźwięki poniżej progu słyszalności tj. 20 Hz

Badania nad oddziaływaniem infradźwięków są prowadzone głównie na zwierzętach, z tego względu nie jest dokładnie poznany wpływ infradźwięków na człowieka. Wiele opracowań wskazuje, że przy narażeniu na wysokie poziomy infradźwięków mogą wystąpić: poczucie ucisku w uszach, dyskomfortu, nadmiernego zmęczenia, senności oraz zaburzenia sprawności psychomotorycznej i funkcji fizjologicznych, a nawet apatii i depresji. Jednak nie ma wiarygodnych badań wskazujących na szkodliwość występujących w życiu codziennym źródeł infradźwięków. Dopiero narażanie na bardzo wysoki poziom takiego typu hałasu może być niebezpieczne dla zdrowia.

Ultradźwięki - fale dźwiękowe, których częstotliwość jest zbyt wysoka, aby usłyszał je człowiek. Za górną granicę słyszalnych częstotliwości uważa się wartość około 20 kHz^[1], choć dla wielu osób granica ta jest znacznie niższa. Za umowną, górną, granicę ultradźwięków przyjmuje się częstotliwość 10 GHz. Zaczyna się od niej zakres hiperdźwięków^[1] Niektóre zwierzęta mogą emitować i słyszećultradźwięki, np. pies, szczur, delfin, wieloryb, chomik czy nietoperz.

Wilgotność powietrza - zawartość pary wodnej w powietrzu.

Maksymalna wilgotność, czyli maksymalna ilość pary wodnej w określonej ilości powietrza silnie zależy od temperatury powietrza. Im wyższa temperatura powietrza, tym więcej pary wodnej może się w nim znajdować.

Przekroczenie maksymalnej wilgotności (np. w wyniku obniżenia temperatury powietrza) powoduje skraplanie się pary wodnej. Dlatego właśnie powstaje wieczorna (nocna) rosa. Nagrzane w dzień powietrze może zawierać w sobie dużo pary wodnej, gdy przychodzi noc, powietrze ochładza się i spada przez to maksymalna ilość pary wodnej, która może być w nim zawarta. Nadmiar pary wodnej skrapla się, tworząc na powierzchni ziemi kropelki rosy (zobacz: punkt rosy).

Wilgotność charakteryzuje się na różne sposoby. Najpopularniejsze to:

• wilgotność bezwzględna - masa pary wodnej wyrażona w gramach zawarta w 1 m³ powietrza,

• wilgotność właściwa - masa pary wodnej wyrażona w gramach przypadająca na 1 kg powietrza (powietrza ważonego razem z parą wodną),

• wilgotność względna - wyrażony w procentach stosunek ciśnienia cząstkowego pary wodnej zawartej w powietrzu do prężności pary wodnej nasyconej w tej samej temperaturze,

• prężność pary wodnej - ciśnienie parcjalne (cząstkowe), wywierane przez parę wodną w powietrzu.

Stadia wychłodzenia[edytuj]

1. Okres obronny, gdy temperatura centrum ciała wynosi 34-36 °C, skóra jest blada i zimna, występuje "gęsia skórka", wargi są sine, tętno i oddech przyśpieszone. Podstawowym, najwcześniejszym objawem wychłodzenia są dreszcze. Organizm reaguje w ten sposób, gdy nie jest w stanie utrzymać normalnej temperatury ciała i stara się wygenerować więcej ciepła przez ruch. Pierwsze skutki wychłodzenia to stopniowe osłabienie całego ciała. Gdy dreszcze ustają, to sytuacja jest już poważna. Najpierw traci się siły w częściach ciała oddalonych od tułowia, w rękach i nogach. Stopniowo ogólne osłabienie przechodzi w zdrętwienie, któremu mogą towarzyszyć skurcze. W stanie hipotermii wszystkie procesy życiowe ulegają zwolnieniu (np. zmniejsza się zużycie tlenu w procesach biochemicznych, a tym samym maleje zapotrzebowanie na tlen) i następuje obniżenie efektywności mechanizmów obronnych. Zwiększa się też ryzyko zaistnienia wypadku. Intensywność fizycznych symptomów zależy od indywidualnej odporności człowieka więc podane temperatury należy traktować orientacyjnie. Ogólnie, gdy temperatura ciała obniża się to objawy się nasilają.

• Łagodne objawy (34-35 °C)

(osoba wciąż jest w stanie sobie pomóc):

• uczucie marznięcia,

• zimne ręce i stopy,

• drżenie mięśni,

• osłabienie ramion i nóg

• zawroty głowy,

• dezorientacja i niepokój,

• Umiarkowane objawy (30-34 °C)

(osoba nie jest w stanie sobie pomóc):

• wzmocnione objawy takie jak powyżej, a ponadto:

• ból z zimna,

• brak wrażliwości na bodźce,

• skurcze mięśni,

• utrata poczucia czasu i zachowania energii,

• apatyczne zachowanie i zaburzenia świadomości.

Hipotermia wpływa na zdolność właściwej oceny sytuacji. Łatwo przeoczyć moment, kiedy tracimy orientację i wtedy musimy liczyć na inne osoby, które mogą zauważyć nasze irracjonalne zachowania i spowolnione reakcje. Jeżeli oziębianie postępuje dalej, dezorientacja przechodzi w zobojętnienie, szczególnie niebezpieczne ponieważ ofiara przestaje interesować się własnym losem.

2. Stadium wyczerpania, gdy temperatura centrum ciała wynosi 27-34 °C, ustaje drżenie z zimna, pojawia się kurczowe drętwienie mięśni, oddech staje się wolniejszy i bardziej powierzchowny, występują przerwy w oddychaniu, zwalnia również tętno i pojawiają się zaburzenia rytmu, zanika odczuwanie bólu, następuje apatia, człowiek zapada w sen, poniżej temperatury 30 °C następuje utrata przytomności i całe ciało staje się zimne,

• Ostre objawy (28-30 °C)

(ofiara w średnim lub złym stanie):

• zmniejszenie drżenia lub jego ustanie,

• wzrastająca sztywność mięśni,

• postępująca utrata świadomości,

• poszkodowany przypomina pijanego; bełkot, niezborność ruchowa, może nie pozwolić sobie pomóc,

• Krytyczne objawy (poniżej 28 °C):

• utrata świadomości,

• stan ogólny przypominający śmierć,

• nikłe lub niewyczuwalne oddychanie,

• puls wolny i słaby lub niewyczuwalny,

• brak reakcji źrenic na światło, spowodowany niedotlenieniem mózgu,

• zimna skóra, przyjmująca sino-zielony kolor.

3. Letarg - przy obniżeniu temperatury o ok. 10 °C w stosunku do temperatury normalnej dochodzi do głębokiej utraty przytomności. Gdy temperatura ciała spadnie poniżej 25 °C, istnieje duże ryzyko zgonu w następstwie zbyt niskiej temperatury mózgu i serca. Kurczowe zdrętwienie mięśni ustępuje wiotkiemu porażeniu, brak przytomności, sztywne źrenice, brak ruchów oddechowych, tętno niewyczuwalne, jeżeli najpóźniej w tym okresie nie przystąpi się do reanimacji, następuje zgon.

Ciężkość odmrożenia, podobnie jak oparzenia, określa się w stopniach.

• I stopień charakteryzuje się przejściowymi zaburzeniami w krążeniu krwi w skórze, bólem, często silnym, bladością lub sinoczerwonym zabarwieniem skóry, obrzękiem, pieczeniem i świądem skóry.

• II stopień odmrożenia to pojawiające się na skórze pęcherze z płynem surowiczym,

• III stopień - martwica powierzchowna skóry,

• IV stopień - martwica głęboka, której ulegają np. palce, uszy lub nos. W takim przypadku może dojść do samoistnej amputacji odmrożonej części ciała.

Udar słoneczny inaczej też porażenie słoneczne lub udar cieplny - stan chorobowy wywołany przegrzaniem organizmu, najczęściejgłowy i karku, przez działanie słonecznego promieniowania ultrafioletowego. Może też powstać podczas przebywania w dusznej, wilgotnej i gorącej atmosferze lub przy nadmiernym wysiłku fizycznym. Polega na nagromadzeniu się zbyt dużej ilości ciepła w organizmie i zaburzeniu regulacji cieplnej organizmu. W takich warunkach zdolność naturalnego ochładzania się organizmu przez pocenie znacznie spada, więc zmniejsza się oddawanie ciepła do otoczenia. Szczególnie predysponowane są osoby starsze oraz dzieci gdyż mają one w sposób naturalny niezbyt dobrze działającą termoregulację. Narażone są także osoby cierpiące na cukrzycę, choroby serca, osoby otyłe i przyjmujące leki antyhistaminowe, moczopędne, antydepresyjne i rozszerzające naczynia a także osoby pod wpływem alkoholu.

• ogólne osłabienie organizmu

• przyspieszony puls

• gorączka

• suchość skóry

• podwyższenie ciśnienia krwi

• ogólne wyczerpanie

• wymioty i nudności

• dreszcze

• bóle i zawroty głowy

• zaburzenia psychiczne

• możliwe zaburzenia świadomości

• utrata przytomności

• oparzenia skóry I lub II stopnia

• wysoka temperatura ciała przekraczająca 39°C lub więcej

• gorąca, zaczerwieniona skóra czasem pokryta bąblami - brak pocenia

WILGOTNOŚĆ - zawartość pary wodnej w jednostce objętości lub masy powietrza.

• Wyrażana w g H2O/m3 lub w mm Hg

•          Bezwzględna - ilość pary wodnej znajdującej się w danej chwili w powietrzu; maksymalna w. bezwzględna to temperatura punktu rosy

•          Względna - stosunek wilgotności bezwzględnej do wilgotności maksymalnej wyrażony w procentach.

• OPTYMALNA wilgotność w pomieszczeniach wynosi od 40-60 %

•  

• Niedosyt fizyczny = deficyt wilgotności - różnica między wilgotnością maksymalną a bezwzględną

• Niedosyt fizjologiczny - różnica między wilgotnością maksymalną w temp. 37 stC a wilgotnością bezwzględną. Informuje  o warunkach termoregulacyjnych ustroju - jest wskaźnikiem parowania z ciała ludzkiego.

•  

• RUCH POWIETRZA - spowodowany przez różnice temperatur i ciśnienia mas powietrza. W naszym klimacie przeciętnie 3-5m/s.

• W pomieszczeniach nie powinien przekraczać 0,5m/s - optimum to 0,15m/s.

• Pomiar: wiatromierz (anemograf) - wiatraczek z licznikiem obrotów

• Katatermometr - określa siłę chłodzącą powietrza w pomieszczeniach zamkniętych

•  

• RUCH POWIETRZA A ORGANIZM

• Strumień powietrza porywa cząstki ogrzanego powietrza z powierzchni skóry - ochładza skórę do pewnego minimum temperatury wiatru.

• Intensywne lub długotrwałe działanie ruchu pow. O znacznej szybkości prowadzi do:

•          Obniżenia ciśnienia krwi

•          Bóle głowy

•          Bóle serca

•          Wzmożoną pobudliwość nerwową

•          Zaburzenia psychiczne

• /Wraz z obniżaniem temperatury obniża się ciśnienie krwi, częstość tętna i rzut serca. Objętość wyrzutowa jest nieznacznie zmieniona, a wieńcowy przepływ krwi dobry. Kurcz naczyń pod wpływem zimna powoduje centralizację krążenia, co z kolei wywołuje obfitą diurezę, pomimo spadku przepływu krwi przez nerki.

• TERMOREGULACJA FIZYCZNA: układ krążenia, pot,

• Utrata ciepła przez skórę 82%

•          Bierna: promieniowanie, przewodnictwo, radiacja (konwekcja)

•          Czynna: pot (1ml potu to 0,6 kcal)

•          Usuwanie ciepła przez ukl. oddechowy: 12%

•          Przez ukł pokarmowy i moczowy

•  

• TERMOREGULACJA CHEMICZNA

• Mięśnie szkieletowe

• Wątroba

• Tkanka tłuszczowa

•  

• Zależy od:

•          PPM

•          Pracy mm szkieletowych (np. drżenie - skurcze)

•          Czynności przewodu pokarmowego (zimny pokarm, dostarczanie kalorii z jedzeniem)

•          Tkanka tłuszczowa - grubość

•  

• METEOTROPIZM:

•          Gościec

•          Nieżyty ukł. Pokarmowego

•          Choroby psychiczne (samobójstwa, Skandynawia - schizofrenia, więcej wypadków)

•          Choroby układu krążenia (zawały)

•  

• ODDZIAŁYWANIE POGODY NA PSYCHIKĘ - QUIZ, STR. 83

•  

• ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA

•  

• PYŁ - aerozol, którego fazę rozproszoną stanowią ziarna ciała stałego o średnicy 0,1-100 mikrometrów

•          Wnika przez skóręm jeśli jest rozpuszczalny w tłuszczach

•          Układ pokarmowy - niegroźne, metabolizowane

•          Układ oddechowy - atakuje głównie górne odcinki i oskrzela, oskrzeliki uszkadzając błonę śluzową

• Jeśli dostanie się do płuc spowoduje uszkodzenie i bliznowacenie tkanki łącznej  rozedma, rozstrzenie oskrzeli

• PYLICE:

• 1.      schorzenia cechujące się rozwojem zmian włóknistych w płucach

• 2.      niewykazujące swoistych zmian w płucach

• 3.      nowotwory (powodowane m.in. przez azbest)

•  

• Opad promieniotwórczy (ang. Fallout) jest to opad na ziemię pyłów promieniotwórczych. Oddziaływanie opadu jest długotrwałe (do kilku dni), efekt o najdalszym zasięgu, gdyż wiatr może przenosić pył promieniotwórczy setki kilometrów od miejsca wybuchu zanim spadnie on na ziemię. Pewna część silnych eksplozji w tym szczególnie przeprowadzonych w atmosferze, może nawet wejść do stratosfery i rozprzestrzenić się po całej kuli ziemskiej, powodując globalny opad promieniotwórczy.

•  

• GAZY

• Tlenek siarki SO2

• Tlenki azotu

• Dwutlenek węgla

•  

• BIOLOGICZNE ZANIECZYSZCZENIA:

•          bakterie, wirusy, cząstki pleśni - rakotwórcze lub alergenne (grzybica płuc)

•          glony

•          pyłki kwiatów, nasiona

•  

• W POMIESZCZENIACH: formaldehyd, fenol, chlorofenole, naftalen, benzen, toluen, ksylen, styren, węglowodory alifatyczne C8-C12, estry kwasu octowego

• *ładunki elektrostatyczne jako zagrożenie - nerwice - jonizatory powietrza!

•  

•  

•  

•  

•  

•  

•  

•  

•  

• 
  WODA

• Zawartość w organizmie: 45-75% masy ciała - we wszystkich tkankach, nierównomiernie.

• Potrzebna jest do wszystkich procesów biologicznych.

•          Odwodnienie łagodne - utrata 5%

•          Odwodnienie średnie - 10%

•          Odwodnienie ciężkie - 15% (wstrząs)

•  

• Wydalanie: mocz, skóra, płuca, kał

---