Lumen Fidei

Prudnik, 13 lipca 2013

Kto wierzy, widzi; widzi dzięki światłu

oświecającemu cały przebieg drogi,
ponieważ przychodzi ono do nas od
zmartwychwstałego

Chrystusa,

niezachodzącej

nigdy

gwiazdy

porannej (LF 1).

W nowożytnej epoce
uznano, że takie światło mogło wystarczyć

starożytnym

społeczeństwom, ale nie jest potrzebne
w nowych czasach, kiedy człowiek stał się dojrzały,
szczyci się swoim rozumem, pragnie w nowy
sposób badać przyszłość. W tym sensie wiara

jawiła

się jako światło iluzoryczne, przeszkadzające
człowiekowi w odważnym zdobywaniu wiedzy (LF

2).

Błędne kierunki rozumienia wiary
Kwietyzm – nurt w Kościele katolickim w XVII – XVIII

w., kładący nacisk na osiągnięcie mistycznie pojętego
spokoju

(łac.

quietus)

wewnętrznego.

Wedle

kwietystów, chrześcijanin powinien całkowicie zdać
się na łaskę bożą, wyzbywając się trosk i nie
pokładając nadziei na zbawienie we własnych
staraniach. Za twórcę nurtu uważa się hiszpańskiego
księdza

Miguela de

Molinos (zm. 1696). Głównym

propagatorem był jednak biskup Cambrai

François

Fénelon (zm. 1715). Kwietyzm został potępiony przez
papieży

Innocentego XI

w 1687 r. i

Innocentego XII

w

1699 r.

Fideizm (od

łac.

fides – wiara) to pogląd

filozoficzny i teologiczny głoszący prymat

wiary

nad

poznaniem

rozumowym

i

teoriami

naukowymi. Według fideisty poznanie religijne w
postaci

objawienia

wyprzedza

poznanie

rozumowe, a jedynym źródłem

wiedzy

w

kwestiach

wiary

i

etyki

może być jedynie stała

tradycja

ludzkości oparta ostatecznie na

pierwotnym Bożym Objawieniu. Jest to więc
antyracjonalizm i

irracjonalizm

, bo przyjmuje się

istnienie

prawd

niedostępnych

poznaniu

rozumowemu.

Jednym z ważniejszych prądów XVII-wiecznego

fidezmu

był

jansenizm

stworzony

przez

Korneliusza Jansena

, a na gruncie filozofii

reprezentowany

przede

wszystkim

przez

Blaise'a Pascala

. Jansenizm chciał zerwać z

teologią i filozofią opartą na rozumie, opierając
się na własnej interpretacji Ojców Kościoła, w
szczególności św. Augustyna, a także Tertuliana.
W przekonaniu katolickich krytyków jansenizmu
interpretacja

ta

była

obciążona

błędami

typowymi dla protestanckiej interpretacji myśli
św. Augustyna.

W 1846

Pius IX

wydał encyklikę Qui pluribus

traktującą

o

ówczesnych

problemach

doktrynalnych,

wśród

których

odrzucił

fideizm, jako kierunek błędny. Encyklika ta
stanowiła później fundament dekretu o
wierze wydanego przez Sobór watykański I.
Sobór ten w

Konstytucji

dogmatycznej o

wierze katolickiej „Dei Filius” (1870)
ostatecznie potępił fideizm twierdząc, że
przylgnięcie do

wiary

nie może być

równoznaczne ze ślepym ruchem

duszy

Deizm – nurt

religijno

-filozoficzny, którego

cechą wspólną jest przekonanie, że
racjonalnie można uzasadnić istnienie
jedynie Boga bezosobowego, będącego
konstruktorem świata rozumianego jako
mechanizm oraz źródłem praw, według
których ten mechanizm świata działa.
Tak rozumiany

Bóg

nie ingeruje w raz

ustanowione prawa.

Potępienie Deizmu przez Benedykta XVI:
Takie stanowisko może jedynie szkodzić

życiu Kościoła, sieje bowiem zwątpienie
co

do

podstawowych

tajemnic

chrześcijaństwa

i

ich

wartości

historycznej, na przykład takich jak
ustanowienie

Eucharystii

i

zmartwychwstanie

Chrystusa (Verbum

Domini 35c).

Wiara w Starym Testamencie

Doświadczenie dającego się poznać Boga

Wierność przymierzu:
Noe Rzekł Bóg do

Noego: «To jest znak
przymierza, które zawarłem
między Mną a wszystkimi
istotami, jakie są na ziemi».
(Rdz 9,17).

Abraham





1 A gdy Abram miał dziewięćdziesiąt dziewięć lat, ukazał mu się Pan i
rzekł do niego: «Jam jest Bóg Wszechmogący

2

. Służ Mi i bądź

nieskazitelny, 2 chcę bowiem zawrzeć moje przymierze pomiędzy Mną
a tobą i dać ci niezmiernie liczne potomstwo». 3 Abram padł na
oblicze, a Bóg tak do niego mówił: 4 «Oto moje przymierze z tobą:
staniesz się ojcem mnóstwa narodów. 5 Nie będziesz więc odtąd
nazywał się Abram, lecz imię twoje będzie Abraham, bo uczynię ciebie
ojcem mnóstwa narodów

3

. 6 Sprawię, że będziesz niezmiernie płodny,

tak że staniesz się ojcem narodów i pochodzić będą od ciebie królowie.
7 Przymierze moje, które zawieram pomiędzy Mną a tobą oraz twoim
potomstwem, będzie trwało z pokolenia w pokolenie jako przymierze
wieczne, abym był Bogiem twoim, a potem twego potomstwa. 8 I
oddaję tobie i twym przyszłym potomkom kraj, w którym przebywasz,
cały kraj Kanaan, jako własność na wieki, i będę ich Bogiem».
(Rdz 17,1-8).

Bóg konkretnego człowieka

A oto Pan stał na jej szczycie

1

i

mówił: «Ja jestem Pan, Bóg

Abrahama i Bóg Izaaka(Rdz 28,13a).

Szczególne miejsce należy się Abrahamowi, naszemu
ojcu w wierze. W jego życiu wydarza się
rzecz wstrząsająca: Bóg kieruje do niego Słowo,
objawia się jako Bóg, który mówi i wzywa po
imieniu. Wiara wiąże się ze słuchaniem. Abraham
nie widzi Boga, ale słyszy Jego głos. W ten
sposób wiara otrzymuje osobisty charakter. Dlatego
Bóg nie jest Bogiem jakiegoś miejsca ani
nawet Bogiem związanym z jakimś specyficznym
świętym czasem, ale jest Bogiem osoby, Bogiem
właśnie Abrahama, Izaaka i Jakuba, zdolnym do
nawiązania kontaktu z człowiekiem i do ustanowienia
z nim przymierza. Wiara stanowi odpowiedź
na Słowo skierowane do osoby, daną pewnemu
«Ty», które nas woła po imieniu. (LF 8).

•N

ie

je

st p

oję

cie

m abs

tra

kcy

jn

ym.

WIARA

•M

ój Bó

g

•Bó

g mo

ich

prz

odk

ów

DOŚWIADCZENIE

PRZYMIERZE

•WI

ELU

BOG

ÓW

POLITEIZM

•J

ES

T WI

ELU

B

OGÓW

.

•A

LE

JA

CZ

CZ

Ę T

YLK

O JE

DN

EG

O

MONOLATRIA

•J

ES

T T

YK

O JE

DE

N B

ÓG

•OD

DA

JĘ

JE

MU

C

HW

AŁĘ

MONOTEIZM

Nowy Testament

Ewangeliczne akty wiary w Bóstwo Jezusa

podkreślają Jego wymiar Mesjański.

Tak, Panie! Ja mocno wierzę, żeś Ty jest

Mesjasz, Syn Boży, który miał przyjść na
świat». (J 11,27).

Odpowiedział Szymon Piotr: «Ty jesteś

Mesjasz, Syn Boga żywego». (Mt 16,16).

Niech więc cały dom Izraela wie z

niewzruszoną pewnością, że tego Jezusa,
którego wyście ukrzyżowali, uczynił Bóg i
Panem,

i

Mesjaszem».

(Dz 2,36).

Centrum wiary

Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa

Wiara
chrześcijańska skoncentrowana jest na

Chrystusie,

jest wyznawaniem, że Jezus jest Panem i

że

Bóg wskrzesił Go z martwych (por. Rz 10,

9) (LF 15).

Wówczas do białej świecy podobien wstał starzec Jan. Ze

słodyczą odpowiedział: „Wielki władco! Najdroższym dla
nas w chrześcijaństwie jest sam Chrystus Pan. On sam, a
wszystko pochodzi od niego, albowiem wiemy, że w nim
mieszka cieleśnie cała pełność bóstwa. Od ciebie, panie,
jesteśmy gotowi przyjąć wszelkie dobro, jeżeli tylko w twej
wspaniałomyślnej dłoni poznamy świętą dłoń Chrystusa
Pana. Na twoje pytanie: co możesz uczynić dla nas, masz
szczerą odpowiedź: tutaj, obecnie przed nami wyznaj
Jezusa

Chrystusa,

Syna

Bożego,

wcielonego,

zmartwychwstałego, wywyższonego, który ma przyjść
powtórnie – wyznaj Go, a my ciebie przyjmiemy z miłością
jako prawdziwego przesłańca jego drugiego chwalebnego
przyjścia".

Władimir Sołowiow, Krótka opowieść o

Antychryście.

Lecz jednocześnie, ze względu na to,
że Chrystus zmartwychwstał i przeprowadza

nas

poza próg śmierci, wiara jest światłem

bijącym

z przyszłości, które otwiera przed nami

wielkie

horyzonty i kieruje nas poza nasze

odosobnione

«ja» ku szerokiej komunii (LF 4).

Wiara rodzi się
w spotkaniu z Bogiem żywym, który nas

wzywa

i ukazuje nam swoją miłość, miłość nas

uprzedzającą,

na której możemy się oprzeć, by trwać
niezłomnie i budować życie (LF 4).

Najstarsza definicja wiary Kościoła

Jeżeli więc ustami swoimi wyznasz, że

JEZUS JEST PANEM, i w sercu swoim

uwierzysz, że Bóg Go wskrzesił z

martwych - osiągniesz zbawienie

5

(Rz

10,9).

Wiara w Chrystusa zbawia nas, ponieważ

to

w Nim życie otwiera się radykalnie na

uprzedzającą

nas Miłość i przemienia nas od wewnątrz,

działa

w nas i z nami(LF 20).

Poznanie

Boga

Siłą rozumu

Istnienie

Boga.

Nagroda za

dobro.

Poznanie

Boga

W drodze

łaski

Prawdy wiary.



Czy radzi jesteście, że przyjechaliście do mnie? -
zapytał Mahdi.



- Nie, proroku. Zostaliśmy porwani mimo naszej woli od
naszych ojców. Prosta ta odpowiedź uczyniła pewne
wrażenie i na przywykłym do pochlebstw władcy, i na
obecnych. Kalif Abdullahi zmarszczył brwi. Grek
przygryzł wąsy i począł wyłamywać sobie palce, Mahdi
jednakże nie przestał się uśmiechać.



- Ale - rzekł - jesteście za to u źródła prawdy. Czy
chcesz napić się z tego źródła? Nastała chwila
milczenia, więc Mahdi sądząc, że chłopiec nie
zrozumiał pytania, powtórzył je wyraźniej:



-



Czy chcesz przyjąć moją naukę? Na to
Staś ręką, którą trzymał przy piersiach,
zrobił nieznacznie znak krzyża świętego,
jakby z tonącego okrętu miał skoczyć w
odmęt wodny.



- Proroku - rzekł - twojej nauki nie znam,
więc gdybym ją przyjął, uczyniłbym to
tylko ze strachu jak tchórz i człowiek
podły. A czyż zależy ci na tym, by wiarę
twoją wyznawali tchórze i ludzie podli?

H. Sienkiewicz, W Pustyni i w puszczy.

Bez wiary zaś nie można podobać się

Bogu. Przystępujący bowiem do Boga
musi uwierzyć, że [Bóg] jest i że
wynagradza tych, którzy Go szukają.
(Hbr 11,6).

Ponieważ, choć Boga poznali, nie oddali

Mu czci jako Bogu ani Mu nie dziękowali,
lecz znikczemnieli w swoich myślach i
zaćmione zostało bezrozumne ich serce
(Rz 1,21).

•r

ozp

ozn

an

ie

Je

go

ob

ecn

ości

oraz

prz

ymi

otó

w w

d

zie

le

stw

orz

en

ia

.

•Jes

t d

ost

ępn

y d

la

ka

żd

eg

o cz

łka

.

PIERWSZY STOPIEŃ

SPOTKANIA Z BOGIEM

•B

óg

n

aw

ią

zu

je

z Ż

yd

ami

osob

ist

y

kon

ta

kt.

•u

zn

an

ie

Bog

a z

a n

ajw

yżs

zy

a

uto

ryte

t

oraz

uzn

an

ie

Je

go

słow

no

ści

.

ZAUFANIE BOGU.

•Us

pra

wied

liw

ia

ją

cy

a

kt w

ia

ry B

og

u

UZNANIE

ZMARTWYCHWSTAŁEGO

ZA PANA.

Relacja wiary do nauki

Tertulian (II-III w.)

Justyn

odrzucenie rozumu

wiara szuka

zrozumienia

Światło miłości, właściwe wierze, może

rozjaśnić

pytania o prawdę, zadawane przez nasze
czasy. Dzisiaj prawda sprowadzana jest

często do

subiektywnej autentyczności człowieka,

odnosi

się do indywidualnego życia (LF 34).

DZIĘKUJĘ

DZIĘKUJĘ