ELBLĄSKA UCZELNIA

HUMANISTYCZNO-EKONOMICZNA

ARTUR BALCERAK

NR. ALBUMU 1951

ANALIZA FINANSOWA W PRZEDSIEBIORSTWIE ODZIEŻOWYM „MIRAGE” W LATACH 1999-2001

PRACA LICENCJACKA

NAPISANA POD KIERUNKIEM

DR KRZYSZTOFA GRZELCA

MALBORK 2002

SPIS TREŚCI

strona

WSTĘP....................................................................................................3

ROZDZIAŁ 1

SPRAWOZDANIA FINANSOWE JAKO ŹRÓDŁO ANALIZY FINANSOWEJ

1.1 Sprawozdania finansowe jako źródło analizy finansowej.........................4

Podstawowe rodzaje sprawozdań...............................................................6

2. Bilans..........................................................................................................6

Rachunek zysków i strat...........................................................................13

3. Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych....................................18

ROZDZIAŁ 2

ANALIZA WSKAŹNIKOWA JAKO SYNTETYCZNA FORMA OCENY SYTUACJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA

2.1 Istota i cel analizy finansowej....................................................................21

Klasyfikacja analiz.....................................................................................22

Istota analizy wskaźnikowej.......................................................................25

2.2 Płynność finansowa....................................................................................26

Statyczny pomiar płynności finansowej.....................................................27

Dynamiczny pomiar płynności finansowej................................................30

3. Rentowność i jej poziom............................................................................34

Rentowność majątku..................................................................................35

Rentowność kapitału..................................................................................36

Rentowność sprzedaży...............................................................................38

Efekty dźwigni finansowej.........................................................................39

ROZDZIAŁ 3

OCENA KONDYCJI FINANSOWEJ FIRMY ODZIEŻOWEJ "MIRAGE” NA PODSTAWIE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH W LATACH 1999-2001

3.1 Analiza wskaźnikowa.................................................................................47

Analiza płynności finansowej.....................................................................47

3.2 Analiza rentowności firmy.........................................................................53

Badanie wpływu płynności finansowej na rentowność firmy....................56

PODSUMOWANIE.................................................................................................57

BIBLIOGRAFIA......................................................................................................60

Załączniki...................................................................................................................61

WSTĘP

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa polegające na pozyskiwaniu kapitałów oraz ich lokowaniu w składnikach majątkowych w sposób prowadzący do zwiększenia zyskowności kapitałów własnych, jest podstawową funkcją kierownictwa firmy. Podobnie jest z utrzymaniem zdolności do terminowego regulowania zobowiązań, jako warunkiem uzyskiwania kredytów i pożyczek.

Metodą uzyskiwania wglądu w przebieg operacji gospodarczych i funkcjonowania przedsiębiorstwa jest analiza wskaźnikowa. Dzięki niej można dokonać charakterystyki różnych aspektów ekonomicznych działalności firmy.

Celem pracy jest zbadanie, czy płynność finansowa firmy ma wpływ na jej rentowność. Przedmiotem badań jest Firma Odzieżowa „MIRAGE” z siedzibą w Malborku. Analizą objęto trzyletni okres działalności firmy od 01.01.1999 do 31.12.2001 roku. W pracy zastosowano metodę wskaźnikową, w której ograniczono się do podstawowych wskaźników płynności i rentowności.

W rozdziale 1 omówiono podstawowe rodzaje sprawozdań finansowych sporządzonych w firmie „MIRAGE”.

Rozdział 2 poświęcony jest analizie wskaźnikowej jako formie oceny sytuacji finansowej. Przedstawiono rodzaje i metody sporządzania analiz oraz typowe wskaźniki płynności i rentowności a także sposób interpretowania otrzymanych wyników. W tej części pracy przedstawiono także istotę dźwigni finansowej i operacyjnej.

Rozdział 3 obejmuje ocenę sytuacji finansowej firmy, a rozpoczyna się od wstępnego zbadania sprawozdań finansowych. W dalszej części tego rozdziału dokonano analizy płynności i rentowności, zbadano zależności występujące między płynnością a rentownością w badanej firmie.

Z uwagi na to, że firma odzieżowa „MIRAGE” w latach 1999 - 2000 nie korzystała z obcych źródeł finansowania, w pracy nie zbadano efektu dźwigni finansowej.

ROZDZIAŁ 1

SPRAWOZDANIA FINANSOWE JAKO ŹRÓDŁO ANALIZY FINANSOWEJ

Głównym źródłem informacji, które stanowią podstawę podejmowania decyzji są sprawozdania finansowe. Obejmują one dane wyrażone w jednostkach pieniężnych i sporządzane są na podstawie ewidencji księgowej. Są one ściśle związane z rachunkowością finansową i majątkową w określonym momencie .

Sprawozdania finansowe są źródłem analizy finansowej przedsiębiorstwa i mogą być sporządzane z różną częstotliwością, która wynika z potrzeb zarządzania. Zwykle są to sprawozdania miesięczne, kwartalne, roczne .

Zadaniem sprawozdań finansowych jest przedstawienie rezultatów spełnienia przez kierownictwo firmy funkcji powierniczej nad majątkiem, a także funkcji odpowiedzialności za efektywne wykorzystanie powierzonych im zasobów.

Wszystkie sprawozdania finansowe powinny być sporządzane zgodnie z wymaganiami prawidłowości merytorycznej i formalno - rachunkowej. Powinny charakteryzować się one :

• zrozumiałością dla użytkowników,

• istotnością, tzn. zawierać informacje potrzebne do podejmowania trafnych decyzji

• wiarygodnością,

• porównywalnością.

Ponadto sprawozdania finansowe powinny uwzględniać :

• zasadę memoriałową - polegającą na ujmowaniu efektów operacji gospodarczych w momencie ich wystąpienia i wykazywaniu w sprawozdaniu z którego dotyczą

• zasadę kontynuacji działania - zakładającą, że jednostka będzie kontynuowała swoją działalność gospodarczą, z zachowaniem tych samych zasad ewidencji działalności, a w przypadku ich zmian, w odpowiednim czasie ujawni ten fakt

• zasadę ostrożnej wyceny - nakładającą obowiązek dokonywania realnej wyceny środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia

• zasadę ciągłości - zakładającą stosowanie w kolejnych latach tych samych zasad księgowania, grupowania operacji gospodarczych na kontach, wyceny aktywów i pasywów, a także ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych

• zasadę istotności polegającą na oddzieleniu wszystkich operacji gospodarczych, które umożliwiają dokonanie oceny sytuacji finansowej, wyniku finansowego oraz rentowności przedsiębiorstwa.

Roczne sprawozdanie finansowe podlega zatwierdzeniu przez właściwy organ zatwierdzający, a następnie złożeniu w sądzie lub innym organie prowadzącym ewidencję działalności gospodarczej. Informacje ujęte w sprawozdaniach finansowych nie tylko umożliwiają określenie rzeczywistej sytuacji przedsiębiorstwa, ale również :

- pomagają w przeprowadzeniu kontroli majątku i działalności gospodarczej

• ułatwiają ocenić stopień realizacji założeń oraz wskazać przyczyny powstałych odchyleń

• stanowią podstawę porównawczych analiz międzyzakładowych

• wspomagają w sporządzaniu planów i budżetów

• ułatwiają podejmowanie decyzji, zwłaszcza o charakterze strategicznym.

Sprawozdawczość finansowa stanowi uporządkowany, przetworzony i usystematyzowany zbiór danych o działalności firmy w danym okresie czasu. Jest ona sporządzona na podstawie ewidencji księgowej oraz kalkulacji.

Sprawozdawczość finansowa stanowi uporządkowany, przetworzony i usystematyzowany zbiór danych o działalności firmy w danym okresie czasu. Jest ona sporządzona na podstawie ewidencji księgowej oraz kalkulacji.

1. Podstawowe rodzaje sprawozdań

Głównym źródłem informacji wykorzystywanych w analizie ekonomicznej jest:

1. bilans,

2. rachunek wyników,

3. sprawozdanie z przepływów pieniężnych,

4. informacje dodatkowe ( noty do pozycji sprawozdań finansowych ).

Bilans odzwierciedla majątek przedsiębiorstwa i źródła jego finansowania - jest więc dokumentem statycznym. Rachunek wyników natomiast ma charakter dynamiczny, gdyż wykazuje koszty i straty oraz przychody i zyski za okres sprawozdawczy. Bilans i rachunek wyników są podstawą do statycznej

i dynamicznej oceny stanu i wyników finansowych przedsiębiorstwa. Na ich podstawie sporządzany jest rachunek przepływów pieniężnych, który obrazuje ich przepływ w przedsiębiorstwie oraz daje orientację o kierunkach zagospodarowania gotówki i jej ekwiwalentów.

1. Bilans

Bilans to zestawienie środków gospodarczych, którymi dysponuje przedsiębiorstwo oraz źródeł ich pochodzenia, sporządzone na ściśle określony moment. Sporządzany jest on w określonej formie, na podstawie danych wynikających z zapisów w księgach rachunkowych, potwierdzonych inwentaryzacją^. Jest to dokument zawierający zestawienie na określony dzień, w ujęciu wartościowym, stanu majątku firmy oraz źródeł jego finansowania.

Bilans jest więc statycznym ujęciem zasobów majątkowych obejmujących rzeczowe i pieniężne składniki oraz źródeł pochodzenia tych zasobów ( kapitałów własnych i obcych ). Ogólna suma aktywów w bilansie jest równa ogólnej sumie pasywów, co wynika z podwójnych zapisów księgowych. Stanowi to podstawową zasadę bilansową określaną jako równowaga bilansowa.

Bilans przedsiębiorstwa może być sporządzany za okres krótszy niż rok ( miesiąc, kwartał ), w zależności od potrzeb. Bilans zamknięcia sporządzany jest zazwyczaj na dzień 31 grudnia, chociaż może być przyjmowany inny moment bilansowy, np. w przypadku połączenia lub podziału jednostek gospodarczych, postawienia ich w stan likwidacji lub upadłości. Bilans zamknięcia dla mijającego okresu obrotowego jest jednocześnie bilansem otwarcia dla nowego okresu.

Zasady sporządzania bilansu zostały dość jednoznacznie uregulowane przepisami prawa. Pozwala to na jednoznaczną ocenę prawidłowości sporządzania bilansu oraz umożliwia porównanie danych bilansowych różnych firm. Bilans sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie ma w pełni walorów analitycznych. Dlatego w celu nadania rocznemu sprawozdaniu finansowemu bardziej syntetycznego charakteru i tym samym w celu zwiększenia przejrzystości informacji o sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa, sporządzany jest analityczny układ bilansu.

Bilans może być sporządzony według metody brutto, netto oraz mieszanej. Metoda brutto polega na wykazywaniu sald wszystkich bilansowych kont syntetycznych, a niekiedy również bilansowych kont analitycznych.

Metoda netto polega na wykazywaniu sald wyrażających rzeczywistą wartość składników aktywów i pasywów.

Metoda mieszana stanowi kompromis pomiędzy metodą brutto i netto.

Dla celów sprawozdawczych bilans sporządzany jest w formie tabeli dwustronnej. Po stronie lewej ujmowane są, z podziałem na podstawowe pozycje rodzajowe aktywa, a po prawej stronie pasywa . Natomiast bilans analityczny w zasadzie sporządzany jest w układzie pionowym.

Składniki majątkowe po stronie aktywów uszeregowane są w kolejności wskazującej na rosnący stopień ich płynności finansowej tzn. łatwości z jaką mogą być one zamienione na gotówkę. Z kolei pozycje pasywów wykazuje się według stopnia pilności ich zwrotu, począwszy od składników pozostających do stałej dyspozycji przedsiębiorstwa, jakim są kapitały własne, aż do zobowiązań bieżących.

Podstawowe pozycje majątku i źródeł ich finansowania w przedsiębiorstwie

AKTYWA	PASYWA
Majątek trwały Wartości niematerialne i prawne Rzeczowe składniki majątku Finansowy majątek trwały Należności długoterminowe Majątek obrotowy Zapasy Rozliczenia międzyokresowe czynne Należności i roszczenia Krótkoterminowe papiery wartościowe Środki pieniężne	Kapitały własne Kapitał podstawowy Należne, lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego Kapitał zapasowy Kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny Pozostałe kapitały rezerwowe Nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych Wynik finansowy netto roku obrotowego Rezerwy Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne Zobowiązania krótkoterminowe Fundusze specjalne E. Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów
Razem aktywa	Razem pasywa

Źródło : Opracowanie własne na podstawie J. Czekaj. Z. Dresler Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Warszawa 1998.

Aktywa są to środki gospodarcze stanowiące własność przedsiębiorstwa, które wykorzystywane są przy realizacji operacji gospodarczych. Mają one charakter majątku trwałego lub obrotowego.

Majątek trwały, który cechuje długotrwały okres użytkowania obejmuje wartości niematerialne i prawne tj.:

• nabyte prawa majątkowe, do których zalicza się : prawo wieczystego użytkowania gruntu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawa do projektów patentów, znaków towarowych, użytkowanie praw autorskich, modeli licencji, koncesje, programy komputerowe

• długotrwałe rozliczenia międzyokresowe szczególnego rodzaju, do których zalicza się : koszty organizacji poniesione przy powstaniu lub późniejszej rozbudowie spółki akcyjnej, koszty prowadzonych przez jednostkę prac rozwojowych poprzedzających rozpoczęcie produkcji oraz dodatnia wartość firmy stanowiąca różnicę pomiędzy ceną nabycia jednostki a niższą od niej wartością rynkową poszczególnych składników majątku firmy.

.

Rzeczowe składniki majątku, zwane środkami trwałymi stanowią kolejną grupę majątku trwałego. Środki trwałe są przeznaczone do użytku przez okres dłuższy niż rok i mogą stanowić własność lub współwłasność jednostki.

Należą do nich:

• nieruchomości obejmujące grunty, budynki, lokale budowle, inwestycje w obcych obiektach, melioracje, budowle wodne oraz inne tego typu obiekty

• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne przedmioty

• wyposażenie tj. urządzenia sygnalizacyjno - alarmowe , sprzęt pożarniczy, zaplecze produkcyjno - usługowe, a także instrumenty muzyczne.

Finansowe składniki majątku trwałego, to kolejna grupa aktywów trwałych, która charakteryzuje się tym, że zainwestowany w nich kapitał jest zaangażowany w obcej jednostce. Należą do nich : udziały w jednostkach obcych, długoterminowe papiery wartościowe, udzielone pożyczki długoterminowe oraz inne finansowe składniki majątku.

Należności długoterminowe wchodzące w skład majątku trwałego, to kwoty należne przedsiębiorstwu od innych jednostek, z tytułu świadczonych usług lub dostarczonych wyrobów, a których okres zwrotu przekracza jeden rok.

Majątek obrotowy przedsiębiorstwa - w skład tej pozycji aktywów wchodzą :

• zapasy obejmujące wartość surowców i materiałów w magazynie, produkcję w toku, zapasy wyrobów gotowych, zapasy towarów, zapłacone zaliczki na poczet przyszłych dostaw materiałów oraz wartość towarów nie rozliczonych do końca roku bilansowego

• rozliczenia między okresowe pozwalające na wyeliminowanie z kosztów roku obrotowego tej części nakładów już poniesionych, przypadających na rok następny. Obejmują one m. in.: koszty zakupu materiałów , czynsze i dzierżawy płatne z góry, opłaty leasingowe, koszty większych remontów środków trwałych itp.

• należności i roszczenia jako sumy pieniężne należne przedsiębiorstwu od innych podmiotów za wykonanie wcześniej świadczenia ( z tytułu dostaw i usług, podatków, dochodzonych na drodze sądowej, czyli roszczenia sporne )

• krótkoterminowe papiery wartościowe obejmujące akcje. Obligacje, bony skarbowe oraz czeki i weksle

• środki pieniężne, do których zaliczane są : środki pieniężne w kasie i na rachunku bankowym oraz czeki i weksle obce.

Źródła finansowania majątku, zwane pasywami, wskazują kto wyposażył przedsiębiorstwo w odpowiednie środki gospodarcze oraz na jakich warunkach. Pasywa można podzielić na własne i obce źródła finansowania majątku. W pierwszej grupie pasywów ujmuje się kapitały ( fundusze) własne, które obejmują:

1. Kapitał akcyjny wykazywany w wysokości zadeklarowanej, określonej w statucie spółki

2. Należne lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału, do których zalicza się zadeklarowane lecz nie wniesione wkłady kapitałowe

3. Kapitał zapasowy, który ujmowany jest według źródeł jego tworzenia, a który powstaje:

1. ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej

2. z odpisów z zysku bieżącego do uzyskania kwoty równej jednej trzeciej kapitału akcyjnego

3. zgodnie z postanowieniami zawartymi w statucie lub umowie spółki

4. z dopłat wspólników

5. z innych źródeł

4. Kapitał rezerwowy, który powstaje z aktualizacji wyceny majątku trwałego

5. Pozostałe kapitały rezerwowe tworzone z zysku do podziału lub z innych źródeł określonych w uchwałach o tworzeniu tego kapitału

6. Nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych, w którym wykazuje się nie rozliczoną równowartość części ( lub całości ) wyniku finansowego netto pochodzącego z lat poprzedzających rok obrotowy

7. Wynik finansowy netto roku obrotowego, w którym strata pomniejsza sumę kapitałów przedsiębiorstwa , natomiast wynik dodatni jest dzielony na wypłaty dla akcjonariuszy i udziałowców, nagrody i premie dla pracowników, na darowizny na cele społeczne oraz część, która pozostaje w firmie w postaci zysków zatrzymanych.

Następna pozycja pasywów to rezerwy, które tworzone są na pokrycie pewnych lub przewidywanych strat w operacji w toku, a przede wszystkim z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego, lub wyceny niektórych składników majątku ( np. zaniechanie inwestycji, zamierzonej likwidacji środków trwałych).

Zobowiązania długoterminowe jest to grupa źródeł pochodzenia środków gospodarczych, którą cechuje termin spłaty przekraczający jeden rok.

Są to:

• długoterminowe pożyczki, obligacje i inne papiery wartościowe

• długoterminowe kredyty bankowe

• pozostałe zobowiązania długoterminowe

Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne jest to grupa pasywów do której należą:

• pożyczki, obligacje i inne papiery wartościowe

• kredyty bankowe

• zaliczki otrzymane na poczet dostaw

• zobowiązania z tytułu dostaw i usług

• zobowiązania wekslowe

• zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych

• zobowiązania wewnątrzzakładowe

• pozostałe zobowiązania krótkoterminowe

Fundusze specjalne są to fundusze świadczeń społecznych, które służą do finansowania działalności socjalnej i mieszkaniowej na rzecz pracowników i ich rodzin. Charakteryzują się one tym że źródła ich tworzenia i wydatkowania są ściśle określone przepisami prawa, a środki pieniężne nie mogą być wykorzystywane na finansowanie innej działalności.

Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów związane są z tworzeniem rezerw na pokrycie kosztów przyszłych okresów. Istotą rozliczeń międzyokresowych jest przeniesienie, na następne okresy poniesionych już kosztów, które dotyczą przyszłych okresów.

Do przychodów przyszłych okresów zalicza się wpłaty pobrane z góry, jak również zaksięgowane należności i roszczenia podlegające zaliczeniu do wyniku finansowego w przyszłych okresach. Stanowią je przede wszystkim :

• otrzymane w bieżącym roku opłaty za świadczenia, które zostaną wykonane w latach następnych

• nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi ustalone na dzień bilansowy

• nierozliczone różnice wartości przedsiębiorstwa

• dotacje, subwencje i dopłaty do inwestycji zarachowane w momencie ich otrzymania.

Bilans nie jest dokumentem sprawozdawczym, który w pełni obrazuje sytuację finansową i majątkową firmy. Przedstawia on jedynie stan majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego pochodzenia w danym momencie. Dlatego też w analizie ekonomicznej wykorzystywane są również inne sprawozdania.

Rachunek zysków i strat

Rachunek zysków i strat jest jednym z ważniejszych sprawozdań finansowych, które przedsiębiorstwo sporządza na dzień bilansowy. Rachunek ten przedstawia informacje o wyniku finansowym osiągniętym w okresie sprawozdawczym.

W rachunku wyników wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski

i straty nadzwyczajne jak również obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za poprzedni i bieżący rok obrotowy . Rachunek zysków i strat ( rachunek wyników ) sporządzany jest w układzie porównawczym lub kalkulacyjnym, przy czym każdy

z nich może być ujęty jednostronnie ( w układzie pionowym ) lub dwustronnie

( w układzie poziomym ). Różnica między nimi polega na sposobie ujęcia kosztów uzyskania przychodów.

W wariancie porównawczym istotne jest ustalenie wyniku finansowego poprzez porównanie sumy przychodów ze sprzedaży z ogólną sumą kosztów ich osiągnięcia. W przypadku wystąpienia różnic między stanem produktów na koniec i na początek okresu, to ujmuje się je w grupie " Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi ". W wariancie tym koszty ujęte są według ich rodzajów, a ogólną ich sumę koryguje się o różnicę stanu produktów i rozliczeń międzyokresowych na początek i na koniec okresu sprawozdawczego. Pozostałe elementy rachunku zysków i strat w obu wariantach są takie same .Rachunek wyników według wariantu porównawczego przeznaczony jest dla jednostek gospodarczych prowadzących jednorodną, pod względem rodzajowym i branżowym, działalność gospodarczą, a także wtedy gdy nie zachodzi potrzeba sporządzania rachunku kosztów.

Rachunek wyników w wariancie kalkulacyjnym wykazuje natomiast koszty według sposobów ich odnoszenia na jednostkę wyrobu. W układzie tym możliwe jest przedstawienie związku kosztów z celem, dla osiągnięcia którego zostały one poniesione . Rachunek zysków i strat w układzie kalkulacyjnym przeznaczony jest dla jednostek , które stosują kalkulację kosztów, prowadzą różnorodną działalność gospodarczą.

ANALITYCZNY UKŁAD RACHUNKU ZYSKÓW I START

1. Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi

1. Przychody ze sprzedaży produktów

2. Zmiana stanu produktów

3. Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów

4. Koszty wytworzenia świadczeń na własne potrzeby

2. Koszty działalności operacyjnej

1. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

2. Zużycie materiałów i energii

3. Usługi obce

4. Podatki i opłaty

5. Wynagrodzenia

6. Świadczenia na rzecz pracowników

7. Amortyzacja

8. Pozostałe

3. Zysk / Strata ze sprzedaży (A-B)

4. Pozostałe przychody operacyjne

1. Przychody ze sprzedaży składników majątku trwałego

2. Dotacje

3. Pozostałe przychody operacyjne

5. Pozostałe koszty operacyjne

1. Wartość sprzedanych składników majątku trwałego

2. Pozostałe koszty operacyjne

6. Zysk / Strata na działalności operacyjnej (C+D+E)

7. Przychody finansowe

I. Dywidendy z tytułu udziałów

II. Odsetki uzyskane

3. Pozostałe

H. Koszty finansowe

I. Odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego oraz krótkoterminowych papierów wartościowych

II. Odsetki od zapłacenia

• III . Pozostałe

9. Zysk / Strata na działalności gospodarczej (F+G-E)

10. Zyski Nadzwyczajne

11. Straty nadzwyczajne

12. Zysk / Strata brutto (I+J+K)

13. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

I. Podatek dochodowy

2. Pozostałe obowiązkowe obciążenia

14. Zysk / Strata netto (L - M)

ANALITYCZNY UKŁAD RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

1. Przychody ze sprzedaży produktów i towarów

2. Koszty sprzedanych towarów i produktów

3. Zysk brutto na sprzedaży

4. Koszty sprzedaży i ogólnego zarządu

5. Zysk na sprzedaży

6. Pozostałe przychody operacyjne

7. Pozostałe koszty operacyjne

8. Zysk na pozostałej działalności operacyjnej

9. Zysk na działalności operacyjnej

10. Przychody finansowe

11. Koszty finansowe

12. Strata na operacjach finansowych

13. Zysk brutto na działalności gospodarczej

14. Zyski nadzwyczajne

15. Wynik nadzwyczajny

16. Zysk brutto

17. Obowiązkowe obciążenie zysku

18. Zysk netto

Rachunek wyników może być także przedstawiony w formie dwustronnej tabeli. Po prawej jej stronie wykazywane są sumy przychodów i ewentualne zyski nadzwyczajne, po prawej - koszty uzyskania przychodów oraz ewentualne straty nadzwyczajne. W przypadku nadwyżki przychodów i zysków nadzwyczajnych nad kosztami ich uzyskania i ewentualnymi stratami nadzwyczajnymi, przedsiębiorstwo osiąga zysk. W przeciwnym razie przedsiębiorstwo ponosi stratę

Rachunek zysków i strat przedstawia wynik finansowy jako syntetyczną miarę efektów finansowych osiągniętych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Pozwala to na ustalenie wyniku finansowego poziomie operacyjnym przez ustalenie wyniku operacyjnego

• poziomie finansowym przez ustalenie wyniku z działalności gospodarczej

• poziomie nadzwyczajnym przez ustalenie wyniku finansowego brutto

Tworzenie wyniku finansowego w przedsiębiorstwie

Koszty własne Przychody Sprzedaży ze sprzedaży Produktów produktów Wartość sprzedanych przychody Towarów i materiałów ze sprzedaży W cenie nabycia towarów i materiałów Wynik na sprzedaży Pozostałe koszty pozostałe Operacyjne przychody operacyjne Wynik na działalności operacyjnej	Poziom operacyjny
Koszt operacji przychody Finansowych finansowe Wynik na działalności gospodarczej	Poziom Finansowy
Straty Zyski Nadzwyczajne Nadzwyczajne Wynik finansowy brutto	Poziom Nadzwyczajny
Obowiązkowe Obowiązkowe Zmniejszenie zysku Zwiększenie straty Wynik finansowy netto	Poziom Podziału wyniku

Wynik na działalności operacyjnej obejmuje:

1. wynik na sprzedaży produktów tj. przychody ze sprzedaży produktów pomniejszone o :

• koszty wytworzenia sprzedanych produktów

• koszty ogólne zarządu

• koszty sprzedaży

2. wynik na sprzedaży towarów i materiałów tj. przychody ze sprzedaży pomniejszone o :

• wartość sprzedanych towarów i materiałów według cen nabycia

• koszty handlowe

c) wynik na pozostałych kosztach i przychodach operacyjnych tj. przychody operacyjne pomniejszone o koszty operacyjne, które nie są związane bezpośrednio z działalnością gospodarczą firmy.

Wynik z operacji finansowych przedstawia różnicę pomiędzy przychodami z operacji finansowych a kosztami tych operacji.

Do przychodów finansowych zalicza się:

• przychody ze sprzedaży akcji, udziałów, obligacji i papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu

• odsetki bankowe od środków pieniężnych na rachunkach bankowych ; odsetki należne jednostce od udzielonych kredytów, pożyczek, także za zwłokę w spłacie rat ; odsetki od papierów wartościowych

• dyskonto od udzielonych weksli i czeków obcych

• dodatnie różnice kursowe ustalone przy spłacie należności i zobowiązań, powstałe przy wycenie udziałów, papierów wartościowych .

Do kosztów operacji finansowych zalicza się:

• odsetki od zaciągniętych kredytów i pożyczek, odsetki z tytułu zwłoki w spłacie rat

• dyskonto potrącone przy zakupie weksli i czeków obcych

• ujemne różnice kursowe

• straty ze sprzedaży papierów wartościowych

• odpisy aktualizujące wartość majątku trwałego i krótkoterminowych papierów wartościowych

Wynik finansowy brutto to wynik z działalności gospodarczej skorygowany o wynik z operacji nadzwyczajnych. Straty i zyski nadzwyczajne to skutki finansowe zdarzeń powstałych niepowtarzalnie poza zwykłą działalnością jednostki, a szczególnie spowodowane zdarzeniami losowymi, zaniechaniem lub zawieszeniem określonego rodzaju czynności.

Wynik finansowy netto otrzymamy po skorygowaniu wyniku finansowego brutto o obowiązkowe obciążenia.

1. Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych

Szczególne znaczenie informacyjne w ocenie płynności finansowej przedsiębiorstwa ma sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych. Jest ono narzędziem służącym do oceny płynności finansowej, które obrazuje wpływy i wydatki środków pieniężnych w toku działalności gospodarczej firmy.

Przepływy środków pieniężnych w przedsiębiorstwie są wynikiem procesów zamiany tych środków w majątek trwały i obrotowy. Procesy te wpływają natomiast na strukturę aktywów i pasywów przedsiębiorstwa w roku obrotowym oraz na poszczególne pozycje rachunku wyników.

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych przedstawia rzeczywisty stan sytuacji płatniczej przedsiębiorstwa. Na jego podstawie można ocenić :

• zdolność firmy do spłacania zobowiązań

• przyszłe zapotrzebowanie na kredyty bankowe

• dalsze możliwości kreacji gotówki

• źródła powstałej różnicy między zyskiem a przyrostem gotówki z działalności operacyjnej

• rezultaty gotówkowe z działalności inwestycyjnej i finansowej.

Dzięki temu sprawozdaniu można uzyskać odpowiedzi na pytania związane z zarządzaniem finansowym firmy np. w jakich sferach działalności przedsiębiorstwa powstaje najwięcej środków pieniężnych, a jakie je najbardziej pochłaniają.

Informacja dodatkowa

Duże znaczenie informacyjne w zarządzaniu finansowym mają noty uzupełniające, które dotyczą kształtowania się ważniejszych pozycji bilansu i rachunku wyników. Informacje dodatkowe zawierają dane nie występujące w sprawozdaniach finansowych, a służące do rzetelnego i jasnego przedstawienie sytuacji finansowej i majątkowej, wyniku finansowego oraz rentowności przedsiębiorstwa. Ich zakres jest zróżnicowany w zależności od charakteru działalności i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, jak również od potrzeb odbiorców informacji.

W informacjach uzupełniających do bilansu podaje się przede wszystkim dane dotyczące:

• Stanu i zmian grup rodzajowych majątku trwałego z uwzględnieniem ich umorzenia

• Struktury i wykorzystania kapitałów własnych

• Wielkości należności

• Stanu i zmiany rezerw

• Struktury zadłużenia ze względu na źródła, okres spłaty oraz wielkość oprocentowania

• Czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych

W notach uzupełniających do rachunku zysków i strat przedstawia się informacje dotyczące między innymi:

• Struktury przychodów

• Struktury kosztów

• Wyników nadzwyczajnych

• Zysku i jego struktury

Innym źródłem informacji wykorzystywanych w analizie finansowej są raporty audytorów. Są to orzeczenia dyplomowanych biegłych rewidentów, które zawierają informacje o podstawach formalno - prawnych i dokumentacji objętej badaniem.

Do prawidłowego przeprowadzenia analizy wykorzystuje się również dane o otoczeniu przedsiębiorstwa, dotyczące konkurencji, branż, gałęzi produkcyjnych, czy regionów. Pozwalają one na dokonanie pozycji ekonomicznej firmy w stosunku do otoczenia.

ROZDZIAŁ 2

ANALIZA WSKAŹNIKOWA JAKO SYNTETYCZNA FORMA OCENY SYTUACJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA

2.1. Istota i cel analizy finansowej

Zarządzanie finansami polega na optymalizacji bieżących i przyszłych procesów gospodarczych poprzez wymuszanie podejmowania przedsięwzięć efektywnościowych. Niezbędnym warunkiem sprawnego zarządzania finansami firmy jest nie tylko znajomość istoty rynku, zasad jego funkcjonowania, instytucji na nich występujących, lecz także działanie praw ekonomicznych. W tym celu dokonuje się analizy finansowej.

"Pojęcie analizy obejmuje system różnorodnych metod badania naukowego, które polegają na rozłożeniu badanego przedmiotu lub zjawiska na części składowe, w celu wykrycia składników albo logicznej abstrakcji niezbędnej do pełnego poznania całości i sformułowania odpowiedniej decyzji".

" Celem analizy finansowej jest przygotowanie informacji o działalności, wynikach i sytuacji ekonomiczno - finansowej przedsiębiorstwa ". Informacje te z kolei stanowią podstawę podejmowania decyzji gospodarczych. Szybkie i wiarygodne informacje finansowo - ekonomiczne pozwalają na podejmowanie trafnych decyzji dotyczących celów przedsiębiorstwa.

Na wyniki analizy finansowej decydujący wpływ mają materiały źródłowe, służące do badania zjawisk gospodarczych. Dzielą się na :

• Materiały wewnętrzne, zawierające informacje o przedsiębiorstwie

• Materiały zewnętrzne, zawierające dane o otoczeniu przedsiębiorstwa.

Analizy ekonomiczne w przedsiębiorstwie dzielą się według różnych kryteriów. Biorąc pod uwagę zakres rozwinięcia metod analizy w prowadzonym badaniu, wyróżniamy :

• analizę funkcyjną polegającą na rozłożeniu badanego przedmiotu na poszczególne składniki z uwzględnieniem związków między nimi

• analizę logiczną polegającą na podzieleniu badanego przedmiotu na składniki z uwzględnieniem ich powiązań logicznych.

Z uwagi na tok analizy można wyróżnić :

• metodę dedukcyjną, podczas której najpierw bada się zjawiska ogólne i formułuje ogólne tezy, a następnie przechodzi się do szczegółów,

• metodę indukcyjną, podczas której przyjmuje się odwrotny tok badania, tj. wpierw rozpatruje się zjawiska szczegółowe, a następnie stopniowo przechodzi się do zjawisk bardziej złożonych

• metodę redukcji ( weryfikacji ), podczas której weryfikowane są tezy, wnioski i oceny postawione na początku prac analitycznych w oparciu o materiały źródłowe .

Klasyfikacja analiz

Analizy ekonomiczne w przedsiębiorstwie można podzielić uwzględniając różne kryteria.

Z uwagi na szczegółowość badań analitycznych wyróżniamy :

• analizę ogólną pozwalającą ocenić przedsiębiorstwo za pomocą odpowiednio dobranych wskaźników syntetycznych ; przydatna jest przede wszystkim do ogólnej oceny działalności gospodarczej,

• analizę szczegółową obejmującą szczegółowe badania związków i zależności określonego odcinka działalności przedsiębiorstwa, opartą na szerokim zakresie informacji i wskaźników

Kryterium zakresu przedmiotowego badań analitycznych pozwala wyróżnić:

• analizę całościową ujmującą całą działalność gospodarczą firmy,

• analizę odcinkową zajmującą się badaniem jednego segmentu działalności przedsiębiorstwa lub rozwiązaniem danego problemu .

Według kryterium częstotliwości prowadzenia analizy wyróżnia się :

• analizy ciągłe prowadzone przez cały okres istnienia przedsiębiorstwa, a dotyczące głównie pojedynczych zjawisk i procesów,

• analizy okresowe stanowiące podstawę ogólnej i szczegółowej oceny przedsiębiorstwa w badanym okresie,

• analizy doraźne prowadzone jednorazowo w ściśle określonym celu, mające charakter odcinkowy lub problemowy.

Według kryterium czasu prowadzenia analizy rozróżnia się :

• analizę wstępną sporządzaną przed podjęciem decyzji, a polegającą na wyborze wariantu optymalnego w danej sytuacji,

• analizę bieżącą prowadzoną podczas realizacji określonych procesów; pozwala ona na wykrycie nieprawidłowości występujących w firmie, jak również na ukazanie szczególnie korzystnych obszarów działalności przedsiębiorstwa,

• analizę następczą podejmowaną w celu zbadania i oceny dotychczasowej działalności i stanu ekonomicznego podmiotu.

Biorąc pod uwagę zastosowane metody badawcze rozróżnia się :

• analizę funkcjonalną polegającą na badaniu, przez określone osoby lub komórki organizacyjne, oddzielnych zjawisk występujących w działalności przedsiębiorstwa; np. analizę rentowności prowadzoną przez pion głównego księgowego,

• analizę kompleksową polegającą na całościowym badaniu działalności gospodarczej przedsiębiorstwa poprzez stworzenie i wykorzystanie określonego systemu metod badawczych oraz wskaźników,

• analizę decyzyjną ukierunkowaną na badania wycinkowe, grupujące zjawiska według zamierzonych lub realizowanych decyzji ; zjawiska ujmowane są tu w ciągi zdarzeń w układzie przyczynowo - skutkowym i chronologicznym, co pozwala na dokładne zbadanie zjawiska,

• analizę systemową rozważającą badany przedmiot jako system złożony z podsystemów powiązanych w określony sposób; analiza ta bada zjawiska z punktu widzenia interesu firmy jako całości i dlatego może być traktowana jako podstawowy instrument poszukiwania zasad kształtowania procesów decyzyjnych, które łączą cele cząstkowe z celem głównym.

Podstawowe rodzaje analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa

Kryteria :

Kryteria :

Szczegółowość ogólna szczegółowa

Źródło : J. Duraj Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa. Warszawa 1993.

Ze względu na kryterium rodzaju informacji analitycznej wyróżnia się:

• analizę wskaźnikową polegającą na analizowaniu i łączeniu zbiorów liczbowych za pomocą odpowiednio dobranych wskaźników charakteryzujących dane zjawisko ; w analizie tej stosuje się mierniki bezwzględne ukazujące absolutne rozmiary określonych zjawisk gospodarczych oraz mierniki względne pozwalające określić relacje między nimi.

• Analizę zależnościową, która jest kontynuacją analizy wskaźnikowej, zmierzającą do sformułowania ocen oraz podjęcia odpowiednich decyzji; opracowuje się tu siatkę powiązań przyczynowo - skutkowych obejmującą istotne wskaźniki i współczynniki .

Wykorzystanie wskaźników finansowych przynosi wiele wymiernych korzyści. Mogą być użyte zarówno do bieżącej analizy sytuacji firmy, jak i prognozowania. Stosowanie wskaźników przez kilka okresów obrachunkowych pozwala na ustalenie dla nich standardowych wartości i stworzenie zbioru norm dla porównań przyszłych wyników.

Istota analizy wskaźnikowej

Wykorzystanie wskaźników finansowych przynosi wiele wymiernych korzyści. Mogą być użyte zarówno do bieżącej analizy sytuacji firmy, jak i prognozowania. Stosowanie wskaźników przez kilka okresów obrachunkowych pozwala na ustalenie dla nich standardowych wartości i stworzenie zbioru norm dla porównań przyszłych wyników.

Wskaźniki umożliwiają sprawowanie systematycznej kontroli nad zyskownością przedsiębiorstwa i jego stabilnością finansową.

I tak :

• wskaźniki wspomagania finansowego - wyjaśniają źródła finansowania majątku oraz określają jego strukturę, stopień zadłużenia

• wskaźniki efektywności wykorzystania majątku ( sprawności działania ) służą do oceny efektywności gospodarowania majątkiem przedsiębiorstwa

• wskaźniki rentowności informują o szybkości zwrotu zaangażowanego w przedsiębiorstwie kapitału, a tym samym o opłacalności zużycia zasobów.

Analiza wskaźnikowa jest więc sprawną i efektywną metodą uzyskiwania wglądu w operacje gospodarcze i funkcjonowanie firmy.

1. Płynność finansowa

"Płynność finansowa określa łatwość z jaką składnik majątku firmy może być zamieniony na inną dającą się wydatkować formę ( gotówkę ) , ta zamiana może nastąpić z nieznaczną lub żadną utratą wartości. "

Łatwość jest określana przez dwa czynniki:

• Niezbędny czas dokonania zamiany

• Koszt konwersji ( zmiany).

Przedsiębiorstwo, w celu utrzymania właściwego poziomu gospodarowania , powinno zachowywać płynność finansową , a więc zdolność do wywiązywania się z krótkoterminowych zobowiązań .

W zarządzaniu płynnością finansową firmy ogromne znaczenie mają sprawne i terminowe spłaty należności.

Zadaniem kadry zarządzającej jest więc minimalizowanie ryzyka upadłości poprzez sterowanie płynnością firmy, z zastosowaniem określonych procedur kontrolnych.

Pierwszym istotnym elementem kontroli kondycji finansowej firmy jest sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych. Cash flow jest sprawozdaniem z wpływów i wypływów gotówki do firmy.

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych wykazuje wynik kasowy działalności gospodarczej firmy, natomiast rachunek zysków i strat - wynik memoriałowy.

W praktyce może się zdarzyć, że jednostka wykazująca zysk bilansowy nie ma jednocześnie zdolności płatniczej i odwrotnie - podmiot wykazujący stratę może nie mieć takich kłopotów , ponieważ korzysta np. z kredytu bankowego czy kupieckiego.

Dlatego dokładnej informacji o rzeczywistych wpływach i wydatkach środków pieniężnych dostarcza nam tylko cash flow. Sprawozdanie to uwzględnia działalność operacyjną , inwestycyjną i finansową, pokazując jednocześnie , która z nich pochłonęła najwięcej pieniędzy w danym okresie, a która zasiliła środki pieniężne firmy.

Statyczny pomiar płynności finansowej

Do badania płynności w układzie statycznym służą stany zasobów środków obrotowych i zobowiązań. Badanie to oparte jest na danych bilansowych i ma charakter ograniczony.

Do oceny płynności finansowej przedsiębiorstwa służy wiele różnych wskaźników o większym lub mniejszym zakresie zastosowania. Najważniejsze z nich to :

• Wskaźnik bieżącej płynności

• Wskaźnik szybkiej płynności

• Wskaźnik wypłacalności gotówkowej

• Wskaźnik natychmiastowej wypłacalności

Wskaźnik bieżącej płynności informuje, czy i w jakim stopniu bieżące aktywa pokrywają bieżące pasywa. Innymi słowy, pokazuje zdolność firmy do regulowania swoich zobowiązań środkami obrotowymi. Jest on traktowany jako wskaźnik bezpieczeństwa, mierzący płynność środków.

Poziom wskaźnika bieżącej płynności zależy od szeregu czynników, wśród których najistotniejsze to : specyfika branży, zmieniające się warunki otoczenia oraz przyjęta przez firmę strategia finansowania ( m.in. cykl inkasa należności i regulowania zobowiązań ).

Wzrost poziomu tego wskaźnika oznacza poprawę płynności finansowej firmy, a tendencja spadkowa jest sygnałem, informującym o możliwości wystąpienia trudności płatniczych.

Zadawalający poziom wskaźnika płynności bieżącej waha się w przedziale 1,2 - 2,0

Co oznacza, że zachowanie równowagi finansowej firmy wymaga około dwukrotnego pokrycia bieżących pasywów bieżącymi aktywami. Jeżeli poziom wskaźnika zbliża się do 1,2 to zwiększa się ryzyko utraty przez przedsiębiorstwo zdolności do terminowego regulowania zobowiązań. Brak płynności finansowej jest tak samo niekorzystnym zjawiskiem , jak nadpłata finansowa. Wysoki poziom wskaźnika informuje o spadku udziału zobowiązań bieżących w finansowaniu firmy.

Przyjęcie do oceny płynności finansowej łącznych aktywów bieżących przedsiębiorstwa nie pozwala jasno określić jego zdolności do wywiązywania się z zobowiązań krótkoterminowych.

Przedstawiony wskaźnik bieżącej płynności nie uwzględnia różnej skali szybkości zamiany poszczególnych składników środków obrotowych na gotówkę.

Dlatego w celu uzyskania pełniejszego obrazu płynności finansowej przedsiębiorstwa korzysta się ze wskaźnika szybkiej płynności mającego postać :

Wskaźnik ten mierzy natychmiastową zdolność firmy do spłaty długów. Jest to stosunek najbardziej płynnych aktywów do pasywów bieżących .

Z powyższej formuły wynika, że jako najbardziej płynne środki obrotowe uznane zostały środki pieniężne, krótkoterminowe papiery wartościowe oraz należności krótkoterminowe. Z całości majątku obrotowego wyłącza się natomiast zapasy i rozliczenia międzyokresowe czynne jako składniki najmniej płynne.

Wartość wskaźnika płynności szybkiej powinna kształtować się w okolicach jedności, jednak jest to poziom idealny, rzadko spotykany w praktyce. Za zadawalające uznaje się wskaźniki , których wartości mieszczą się w przedziale 1 - 1,2. Z chwilą , gdy wartość wskaźnika płynności przyśpieszonej spada poniżej

jedności, pojawia się zagrożenie bieżącej zdolności firmy do terminowego regulowania jej zobowiązań . W takiej sytuacji jednostka będzie zmuszona szukać pomocy na zewnątrz. Może to oznaczać konieczność zaciągnięcia kredytu, sprzedaży aktywów lub akceptacji stopniowego wzrostu zobowiązań .

Wskaźnik wypłacalności gotówkowej umożliwiający ocenę wypłacalności firmy w danym momencie przy wykorzystaniu do tego celu najbardziej płynnych środków obrotowych ma postać :

( 2.3 )

Wskaźnik ten określa , jaką kwotę wymagalnych zobowiązań przedsiębiorstwo jest w stanie pokryć z bezpośrednio dostępnych środków płatniczych. W liczniku omawianej relacji uwzględnia się gotówkę w kasie, pieniądze na rachunkach bankowych oraz inne środki pieniężne takie jak : weksle, czeki obce itp. Wskaźnik wypłacalności gotówkowej pozwala więc określić , jaką część zobowiązań bieżących może przedsiębiorstwo spłacić, nie czekając na wpływ należności. Wskaźnik ten nie przesądza jednak o stopniu wypłacalności firmy, a jedynie informuje o jego sprawności płatniczej. Brak środków pieniężnych w przedsiębiorstwie może prowadzić do strat wynikających z braku możliwości zawierania szybkich korzystnych transakcji. Wskaźnik wypłacalności gotówkowej powinien kształtować się na poziomie 0,2, co jest związane z zasadą ograniczania środków pieniężnych do niezbędnego poziomu.

Wskaźnik natychmiastowej wypłacalności dostarcza informacji o tym, czy przedsiębiorstwo może uregulować swoje płatności w określonym momencie. Oblicza się go przy pomocy formuły :

Wskaźnik ten przedstawia stosunek środków pieniężnych do płatności natychmiast wymagalnych, czyli takich, których okres wymagalności przypada na najbliższe 3 miesiące .

Wskaźnik natychmiastowej wypłacalności kształtujący się poniżej wartości 1,0 informuje, że firma nie jest zdolna do terminowego regulowania swoich płatności.

Wskaźniki płynności udzielają informacji o poziomie krótkoterminowego bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstwa. Jednakże ich wielkość powinna być powiązana z poziomem wskaźników wykorzystania majątku. Krótszy okres obrotu zapasami i ściągania należności oraz dłuższy okres spłaty zobowiązań, pozwala aby firma wykazywała niższy poziom wskaźników płynności.

Obserwacja wskaźników płynności pozwala na rozpoznanie przez firmę strategii w zakresie zarządzania kapitałem obrotowym netto. Utrzymywanie wskaźników płynności na wysokim poziomie wskazuje na ostrożne podejście członków zarządu firmy do zarządzania jej aktywami i pasywami.

Utrzymywanie wskaźników na niskim poziomie wskazuje na bardziej ryzykowne zarządzanie finansami firmy.

Dynamiczny pomiar płynności finansowej

Przy dynamicznym pomiarze płynności finansowej opieramy się na strumieniu przepływu środków pieniężnych. Uzyskane informacje można wykorzystać do :

• Oceny sterowania płynnością finansową

• Oceny pozycji finansowej przedsiębiorstwa

Do oceny pozycji finansowej wykorzystuje się przepływy gotówkowe. W tym celu używa się całej gamy wskaźników, które ujmowane są w 2 grupach :

• Wskaźniki wydajności gotówkowej

• Wskaźniki wystarczalności gotówkowej

Do oceny pozycji finansowej przedsiębiorstwa wykorzystujemy wskaźniki wydajności gotówkowej, przy czym należy pamiętać , że pożądanym kierunkiem zmiany jest wzrost ich poziomu w czasie.

Wskaźnik wydajności gotówki wyraża stosunek gotówki z działalności operacyjnej do aktywów ogółem lub aktywów bieżących , pokazuje stopień jego sfinansowania z tej gotówki.

1. WSKAŹNIK WYDAJNOŚCI GOTÓWKOWEJ SPRZEDAŻY

• WSKAŹNIK WYDAJNOŚCI GOTÓWKI Z ZYSKU

• WSKAŹNIK WYDAJNOŚCI GOTÓWKOWEJ MAJĄTKU

• WSKAŹNIK WYDAJNOŚCI GOTÓWKOWEJ MAJĄTKU OBROTOWEGO

Grupę wskaźników opartych na przepływach gotówkowych stanowią wskaźniki wystarczalności gotówkowej . Dostarczają informacji czy generowana gotówka z działalności podstawowej , jest odpowiednio duża w relacji do różnych wydatków i zobowiązań przedsiębiorstwa

1. WSKAŹNIK WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKI OPERACYJNEJ NA SPŁATĘ DŁUGÓW OGÓŁEM

( 2.9 )

Wskaźnik ten informuje o zdolności przedsiębiorstwa do spłacenia jego zobowiązań

2. WSKAŹNIK WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKI OPERACYJNEJ NA SPŁATĘ DŁUGÓW DŁUGOTERMINOWYCH

Wskaźnik ten informuje, czy dostępne , wygospodarowane z działalności podstawowej, fundusze gotówkowe są wystarczające do spłaty zobowiązań w okresie płatności dłuższym niż rok bilansowy .

3. WSKAŹNIK OGÓLNEJ WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKI OPERACYJNEJ

Ten wskaźnik mierzy ogólną zdolność firmy do regulowania rocznych wydatków

( raty kredytów długoterminowych, wypłat dywidend, zakupy środka trwałego )

z gotówki uzyskanej z działalności operacyjnej. Jest to obraz bieżącej polityki finansowej przedsiębiorstwa .

Wskaźnik równy bądź wyższy od 1 oznacza , że nie ma potrzeby sięgania po dodatkowe źródła gotówki ( akcji , obligacji, kredytów długoterminowych )

4.WSKAŹNIK REINWESTYCJI GOTÓWKOWEJ

Wskaźnik ten wykorzystujemy przy określaniu , w jakiej relacji do aktywów trwałych i kapitału obrotowego pozostają operacyjne wpływy gotówkowe zatrzymane i zainwestowane w celu odtworzenia aktywów oraz na rozszerzenie działalności podstawowej.

Poziom wskaźnika w zakresie 8 - 10% jest uważany za ogólnie satysfakcjonujący⁴⁸.

4. WSKAŹNIK WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKI OPERACYJNEJ NA ZAKUPY ŚRODKÓW TRWAŁYCH

Ten wskaźnik udziela informacji o zdolności przedsiębiorstwa do utrzymania środków trwałych ze swego dochodu gotówkowego bez zaciągania pożyczki.

Na zakupy środków trwałych wykorzystywane są zysk netto i amortyzacja.

Powyżej wymienione wskaźniki oparte są na wielkościach rocznych i służą do bieżącej oceny pozycji finansowej przedsiębiorstwa

2. Rentowność i jej poziom

Rentowność jest to odpowiednio obliczony wynik finansowy działalności gospodarczej firmy, który może występować jako zyskowność i deficytowość. Zyskowność odnotowywana jest w przypadku, kiedy przedsiębiorstwo osiąga dodatni wynik finansowy. Deficytowość natomiast jest odwrotnością zyskowności i występuje , gdy firma uzyskuje ujemny wynik finansowy.

Przy pomocy wskaźników konstruowanych dla oceny efektywności ekonomicznej funkcjonowania przedsiębiorstwa można charakteryzować różne aspekty działalności gospodarczej firmy, a w śród nich także rentowność.

Podstawowymi miernikami służącymi do oceny szybkości zwrotu zaangażowanego kapitału są wskaźniki rentowności, określane także wskaźnikami zyskowności. Przy pomocy tych wskaźników można dokonać zarówno oceny przedsiębiorstwa, jak również oceny zdolności kierownictwa firmy w realizowaniu jej strategicznego celu, jakim jest zwiększanie jej wartości.

Wśród wskaźników rentowności wyróżnić można :

1. Wskaźnik rentowności majątku

2. Wskaźnik rentowności kapitału własnego

3. Wskaźnik rentowności sprzedaży.

Rentowność majątku

Rentowność majątku udziela informacji o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę wartości

WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI MAJĄTKU

Wskaźnik ten charakteryzuje efektywność wykorzystania majątku przedsiębiorstwa. Uwzględnia on wpływ na wynik finansowy efektywności wykorzystania zaangażowanych zasobów majątkowych.

Rosnący poziom wskaźnika oznacza maksymalizację obrotu i obniżkę kosztów własnych , a także racjonalną

gospodarkę majątkiem trwałym i obrotowym. Wyższa wartość wskaźnika wskazuje na korzystniejszą sytuację finansową przedsiębiorstwa.

Na wielkość wskaźnika zyskowności majątku ma wpływ szereg różnorodnych czynników i dlatego przy obliczaniu wskaźnika określa się wpływ wybranych czynników na jego poziom. W tym celu korzysta się z zależności :

WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI MAJĄTKU TRWAŁEGO

Wskaźnik ten jest rozwinięciem podstawowego wskaźnika rentowności

Pozwala on określić stopień efektywności finansowej majątku trwałego.

WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI MAJĄTKU OBROTOWEGO

Zyskowność kapitału własnego można określić przez ogólne wskaźniki zyskowności kapitału własnego lub wskaźniki zyskowności jednostkowych udziałów kapitałowych.

Rentowność kapitału

WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI KAPITAŁU CAŁKOWITEGO

Wskaźnik ten jest podstawowym miernikiem efektywności gospodarowania przedsiębiorstwa. Przedstawia on wielkość zysku przypadającego na jednostkę zainwestowanego kapitału i określa opłacalność jego angażowania. Im dłuższy cykl produkcyjny, tym poziom rentowności powinien być wysoki.

Rentownością zaangażowanego kapitału własnego czyli tzw. Rentownością finansową przedsiębiorstwa interesują się głównie akcjonariusze i udziałowcy którzy obserwują stopę zysku, jaką przynosi im inwestycja w daną firmę.

W tym celu wyznacza się wskaźnik rentowności kapitału własnego według formuły :

Wyraża on wielkość zysku przypadającą na średni stan kapitału własnego. Pozwala on określić zdolność kapitału własnego do generowania zysku. Im wartość wskaźnika jest wyższa, tym sytuacja finansowa przedsiębiorstwa jest korzystniejsza. Wyższa efektywność kapitału własnego umożliwia bowiem uzyskanie wyższych dywidend, a także dalszy rozwój firmy.

Dla celów analitycznych wskaźnik rentowności kapitału własnego można przedstawić jako iloczyn rentowności majątku i wskaźnika zaangażowania majątku w stosunku do kapitału własnego. Wynika z tego, że rentowność finansowa zależy od wielkości wygospodarowanego zysku, a także od źródeł finansowania majątku.

Przedstawia to poniższy wzór :

Wskaźnik rentowności kapitału podstawowego ( akcyjnego, udziałowego ) jest pogłębieniem wskaźnika rentowności kapitału własnego i wyraża się go wzorem:

Wskaźnik ten określa wielkość zysku przypadającego na jednostkę kapitału np. akcyjnego. Informuje on akcjonariuszy ( udziałowców o możliwych korzyściach w formie dywidend. Im wyższa wartość wskaźnika, tym większe potencjalne zyski.

Wskaźniki rentowności umożliwiają określić perspektywiczną płynność finansową przedsiębiorstwa. Wyższy poziom rentowności wskazuje na generowanie większej nadwyżki finansowej, która w przyszłości może być w odpowiedni sposób ulokowana.

Rentowność sprzedaży

Wskaźnik rentowności sprzedaży ma postać :

Wskaźnik ten ma charakter dynamiczny i określa zdolność przedsiębiorstwa do generowania zysku przez sprzedaż. Określa on udział wyniku finansowego w wartości uzyskanej ze sprzedaży produktów, towarów oraz zrealizowanych operacji finansowych. Tendencja rosnąca tego wskaźnika przy porównaniu dwóch okresów może świadczyć o wzroście sprzedaży, a także o osiąganiu korzystniejszych cen sprzedaży i obniżaniu jednostkowych kosztów własnych. Im wyższa jest wartość wskaźnika, tym większa opłacalność sprzedaży.

.

Efekty dźwigni finansowej

Istnienie oraz pozycja firmy w warunkach gospodarki rynkowej uzależnione są od zdolności do generowania zysku. Wielkość zysku jest podstawową miarą efektywności działania przedsiębiorstwa, a także podstawą jego rozwoju. Wskazuje to na rolę, jaką odgrywa planowanie zysku.

Narzędziem wykorzystywanym w bieżącym zarządzaniu przedsiębiorstwem jest mechanizm dźwigni operacyjnej , który może być wykorzystywany w krótkookresowej ocenie rentowności. Pozwala on oszacować zmiany zysku zarówno przy wzroście, jak i w przypadku obniżenia wartości sprzedaż . Dźwignię operacyjną oblicza się w celu ustalenia , jaka zmiana zysku towarzyszyć będzie danemu przyrostowi sprzedaży. Działa ona tym silniej, im większy jest udział kosztów stałych w kosztach ogółem. Jeżeli udział kosztów stałych w kosztach

ogółem jest wysoki, to wrażliwość zysku na wahania sprzedaży jest także wysoka

W przypadku, gdy udział kosztów stałych jest niski, to również zysk będzie wykazywał niską wrażliwość na wahania sprzedaży.

Zjawisko to nazywane jest dźwignią operacyjną, natomiast indeks przedstawiający procentową zmianę zysku operacyjnego do zmiany wartości sprzedaży określany jest stopniem dźwigni operacyjnej :

Jeśli zatem sprzedaż wzrośnie przykładowo o 5%, to zysk operacyjny wzrośnie o 5% * DOL. Stopień dźwigni operacyjnej zależy zarówno od rentowności sprzedaży, jak i od struktury kosztów stałych i zmiennych.

Stopień ten będzie zależał od poziomu sprzedaży. Im wyższy stopień dźwigni operacyjnej, tym zysk firmy jest bardziej wrażliwy na wahania rozmiarów sprzedaży.

Stopień dźwigni operacyjnej może być wykorzystywany jako jedna z miar ryzyka ponieważ wrażliwość zysku na zmiany warunków gospodarowania jest przejawem wysokiego stopnia ryzyka. Im większe zmiany wielkości zysku pod wpływem zmian w wielkości sprzedaży, tym ryzyko działalności operacyjnej jest większe.

Stopień dźwigni operacyjnej

DOL

1

0 PR s

.

Z wykresu przedstawiającego efekt dźwigni operacyjnej odczytać można, że stopień dźwigni operacyjnej osiąga najwyższy poziom, gdy wielkość sprzedaży S zbliża się do progu rentowności PR. Im dalej od progu rentowności tzn. im wielkość sprzedaży jest większa, tym stopień dźwigni operacyjnej maleje i zbliża się do jedności.

Dźwignia finansowa to efekt polegający na zwiększeniu siły zarobkowej kapitału własnego, dzięki wprowadzeniu obcych kapitałów do struktury źródeł finansowania lub też zwiększeniu ich udziału w tej strukturze. Dźwignia finansowa odzwierciedla strukturę kapitału firmy i związana jest z ponoszeniem kosztów finansowych, a przede wszystkim odsetek od kredytów i pożyczek. Ma ona miejsce w chwili efektywnego wykorzystania obcych kapitałów dla zwiększenia zyskowności kapitałów własnych. Jeżeli stopa odsetek płaconych od kredytów i innych zobowiązań jest niższa od osiągniętej zyskowności majątku, to różnica z tego tytułu korzystniej kształtuje zyskowność kapitałów własnych.

Efekt dźwigni finansowej wyrażony przez stopień dźwigni finansowej przedstawia wzór :

lub

Stopień dźwigni finansowej informuje o ile procent zmieni się rentowność kapitału własnego, w przypadku gdy zysk operacyjny zmieni się o 1 %

Stopień dźwigni finansowej

DFL

Kc

Kw

1

0 FPR P0F z

Z wykresu wynika, że stopień dźwigni finansowej osiąga najwyższy poziom, gdy zysk operacyjny kształtuje się w pobliżu finansowego progu rentowności FPR. Wzrost zysku powoduje oddalanie się od FPR oraz wpływa na zmniejszenie stopnia dźwigni finansowej.

Analiza stanu zadłużenia udziela istotnych informacji na temat sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Firma korzystająca z obcych źródeł finansowania korzysta z dźwigni finansowej zwiększającej siłę zarobkową kapitałów własnych. W tej sytuacji wzrost zobowiązań jest zjawiskiem korzystnym. Z drugiej strony znaczny udział długu pociąga za sobą wysokie płatności związane z obsługą zadłużenia.

BIBLIOGRAFIA

1. L. Bednarski. Analiza finansowa w przedsiębiorstwie. Warszawa 1999.

2. W. Bień. Czytanie bilansu przedsiębiorstwa. Warszawa 1999

3. W. Bień. Zarządzanie Finansami przedsiębiorstwa. Warszawa 1999

4. J. Czekaj. Z. Dresler Podstawy zarządzania finansami firm Warszawa 1995

5. J. Duraj. Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa Warszawa 1993

6. E. Eljasiak. W. Parteka. Przepływy gotówkowe. Gdańsk 1998

7. J. Gajdka. E. Walińska. Zarządzanie finansowe. T.1. Warszawa 1998

8. M. Gotlieb. W. Lewczyński Cash flow sprawozdanie z przepływu gotówki. Sopot 1993

9. K. Haski. Rachunkowość i analiza finansowa w kierowaniu firmą. Skierniewice 1999

10. J. Juszczyk. Sprawozdanie finansowe za 1998 rok - ogólne zasady sporządzania. Buchalter Nr 25/98

11. T. Kiziukiewicz. Rachunkowość zarządcza. Wrocław 1997

12. B. Olzacka. R. Pałczyńska - Gościniak Leksykon zarządzania finansami Gdańsk 1998

13. B. Olzacka. R. Pałczyńska - Gościniak. Jak oceniać firmę. Gdańsk 1998

14. A. Rutkowski Analiza wskaźnikowa sprawozdań finansowych Prawo przedsiębiorcy Nr 8/99

15. K. Sawicki Rachunkowość Finansowa Warszawa 1999

16. M.Sierpińska. T. Jachna. Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych Warszawa 1996

17. M. Sierpińska . D. Wędzki. Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie. Warszawa 1998

18. Tygodnik Finansowy : EDUK....:http://www.bci.krakow.pl/TF/leks.../

19. Tygodnik finansowy w w w. tf. pl - Wskaźniki finansowe Michael R. TYRAN s.1.

20. Ustawa o rachunkowości z dnia 29.09.1994 r. Dz. U. Nr 121

21. Wykłady dr J. Kozłowski

SPIS TABLIC

1. Tablica 1.1. - Podstawowe pozycje majątku i źródeł ich finansowania

w przedsiębiorstwie

2. tablica 3.1. - Układ analityczny rachunku wyników

2. tablica 3.2. - Bilans analityczny firmy

3. tablica 3.3. - Dynamika wyników na podstawie bilansu analitycznego

4. tablica 3.4. - Dynamiki wyników firmy na podstawie analitycznego

układu rachunku wyników

5. tablica 3.5. - Wskaźniki płynności finansowej

6. tablica 3.6. - Przepływ środków pieniężnych w działalności operacyjnej

7. tablica 3.7. - Wskaźniki wydajności gotówkowej

8. tablica 3.8. - Wskaźniki rentowności firmy

SPIS WYKRESÓW

1. wykres nr 1 - Stopień dźwigni operacyjnej

2. wykres nr 2 - Stopień dźwigni finansowej

3. wykres nr 3 - Kształtowanie się płynności finansowej w firmie

4. wykres nr 4 - Kształtowanie się wydajności gotówkowej

5. wykres nr 5 - Kształtowanie się rentowności w firmie

SPIS SCHEMATÓW

1. Schemat 1.1. - Tworzenie wyniku finansowego w przedsiębiorstwie 16

2. schemat 2.1. - Podstawowe rodzaje analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa 24

SPIS WZORÓW

1. wzór 2.1. - Wskaźnik bieżącej płynności 27

2. wzór 2.2. - Wskaźnik płynności przyśpieszonej 28

3. wzór 2.3. - Wskaźnik wypłacalności gotówkowej 29

4. wzór 2.4. - Wskaźnik natychmiastowej wypłacalności 29

5. wzór 2.5. - Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży 31

6. wzór 2.6. - Wskaźnik wydajności gotówkowej z zysku 31

7. wzór 2.7. - Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku 31

8. wzór 2.8. - Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku obrotowego 31

9. wzór 2.9. - Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę

długów ogółem 32

10. wzór 2.10. - Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę

długów długoterminowych 32

11. wzór 2.11. - Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej 33

12. wzór 2.12. - Wskaźnik reinwestycji gotówkowej 33

13. wzór 2.13. - Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakupy

środków trwałych 34

14. wzór 2.14. - Wskaźnik rentowności majątku 35

15. wzór 2.15. - - " -

16. wzór 2.16. - Wskaźnik rentowności majątku trwałego 35

17. wzór 2.17. - Wskaźnik rentowności majątku obrotowego 36

18. wzór 2.18. - Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego 36

19. wzór 2.19. - Wskaźnik rentowności kapitału własnego 37

20. wzór 2.20. - - " -

21. wzór 2.21. - Wskaźnik rentowności kapitału podstawowego 38

22. wzór 2.22. - Wskaźnik rentowności sprzedaży 38

23. wzór 2.24. - Stopień dźwigni operacyjnej 39

24. wzór 2.25. - - " -

1

14

1

Szczegółowość ogólna

ogólna

szczegółowa

Podstawowe rodzaje analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa

Zakres przedmiotowy badań

całościowa

odcinkowa

Częstotliwość

I czas

Prowadzenia

analizy

Ciągła

wstępna

okresowa

bieżąca

doraźna

następcza

Metody

badań

funkcjonalna

systemowa

kompleksowa

niesystemowa

decyzyjna

systemowa

Rodzaj

informacji

wskaźnikowa

zależnościowa

Aktywa bieżące

Wskaźnik bieżącej płynności = -------------------------------------------

Pasywa bieżące

Majątek obrotowy + krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe czynne

= -------------------------------------------------------------------------------------------------------

zobowiązania bieżące + krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe bierne +

krótkoterminowe przychody przyszłych okresów

Aktywa bieżące - zapasy - rozliczenia międzyokresowe czynne

Wskaźnik płynności = -----------------------------------------------------------------------------------

Przyśpieszonej pasywa bieżące

Środki pieniężne + krótkoterminowe papiery wartościowe

Wskaźnik wypłacalności = --------------------------------------------------------------------------------

Gotówkowej zobowiązania bieżące

Środki pieniężne

Wskaźnik natychmiastowej wypłacalności = ------------------------------------------------------------

Natychmiast wymagalne zobowiązania

Gotówka netto z działalności operacyjnej

______________________________________________

sprzedaż netto

Gotówka netto z działalności operacyjnej

_____________________________________________

zysk z działalności gospodarczej

Gotówka netto z działalności operacyjnej

__________________________________________

średnia wartość majątku ogółem

Gotówka netto z działalności operacyjnej

_________________________________________

średnia wartość majątku obrotowego

Gotówka netto z działalności operacyjnej

__________________________________________

zobowiązania ogółem

Gotówka netto z działalności operacyjnej

_____________________________________

zobowiązania długoterminowe

Gotówka netto z działalności operacyjnej

____________________________________________

spłata zobowiązań długoterminowych + wypłata dywidend + zakupy majątku trwałego

Gotówka netto z działalności operacyjnej

___________________________________________

środki trwałe + inwestycje + pozostałe aktywa + kapitał obrotowy

Gotówka netto z działalności operacyjnej

_______________________________________

wydatki na środki trwałe

Zysk brutto ( netto )

________________________________ * 100

przeciętny stan aktywów ogółem

Zysk netto zysk netto sprzedaż netto

_____________ = _______________ * _______________

aktywa ogółem sprzedaż netto aktywa ogółem

Zysk netto

__________________* 100

majątek trwały

Zysk netto

___________________*100

majątek obrotowy

Zysk netto

__________________________*100

przeciętny stan kapitału całkowitego

Zysk netto

________________________*100

przeciętny stan kapitału własnego

Zysk netto aktywa ogółem

Wskaźnik rentowności = _____________________* _____________________

Kapitału własnego aktywa ogółem kapitał własny

Zysk netto

Wskaźnik rentowności ______________________________________ * 100

Kapitału podstawowego = przeciętny stan kapitału podstawowego

Zysk brutto ( netto )

___________________________________________ * 100

przychody ze sprzedaży

% zmiana zysku operacyjnego

DOL = ____________________________________

% zmiana wartości sprzedaży

gdzie: zysk operacyjny = zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem ( EBIT )

Zysk operacyjny

DFL = ----------------------------------------------

Zysk operacyjny - odsetki

% zmiana zysku na akcję

DFL = ---------------------------------------------------------

% zmiana zysku operacyjnego

gdzie :

zysk operacyjny = zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem

---