Opowieści niesamowite

DAVIDA COPPERFIELDA

Spis treści

Podziękowania 7

Przedmowa. Dean Koontz 9

Wprowadzenie. David Copperfield 13

Śnieg. David Copperfield 15

Szybciej niż mgnienie oka. Ray Bradbury 21

Opętanie Tegujai Batira. Jack Kirby 33

Brylanty nie są wieczne. S. P. Somtow 53

Jak normalni ludzie. Keuin J. Anderson 77

Śpiewające Drzewo. Eric Lustbader 91

Pacynka. Joyce Carol Oates 133

BSFBB. F. Paul Wilson 147

Zamiana. Lucy Taylor 171

Ósmy grudnia. Dave Smeds 187

Rada eksperta. Larry Bond 209

Niewiarygodny trik Gerolda. Raymond E. Feist 239

Partyjka z diabłem. Robert Weinberg 249

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione. Lisa Mason .... 265

Tylko robaczek. P. D. Cacek 303

W zębach Najwyższego. Dave Woluerton 313

Ostatnie Zniknięcie. Matthew Costello 343

Błękitny księżyc. Janet Berliner 357

Biogramy autorów 369

Podziękowania

Redaktorzy pragną podziękować zarówno Laurie Harper z Sebastian Agency, jak i kierownictwu wydawnictwa HarperPrism za ich wspar­cie i entuzjazm. A także nie tracącemu panowania nad sobą nawet w najtrudniejszych sytuacjach „Kowbojowi Bobowi", Robertowi L. Fle-ckowi, bez którego pomocy ten tom byłby prawdopodobnie jeszcze w stadium planowania. Pragniemy podziękować Christy Johnson, Vicki Krone oraz Dee Annę Dimmick za to, że tak ochoczo i tak sku­tecznie poradziły sobie z wszelką krytyką. Na koniec chcemy wyrazić nasze uznanie Alowi Rettingowi (nawet jeśli on nie wie dlaczego).

Ponadto David Copperfield dziękuje swoim rodzicom, Hy i Rebece, za to, że przez całe życie darzyli go miłością i że miał w nich oparcie; Claudii za to, że jest Claudią, a Janet Berliner za pomoc w przekształ­ceniu marzenia w rzeczywistość - teraz może się ona wreszcie porząd­nie wyspać.

Janet Berliner kieruje zapewnienia o swej wiecznej miłości, przy­wiązaniu i wdzięczności do Laurie Harper za te wszystkie zarwane noce, za niezliczone dyskusje i jej nieocenione sugestie; do Boba Fle-cka, swego osobistego asystenta, za kawę i pyszne jedzenie, które jej zapewniał, kiedy nie miała czasu, aby myśleć o obiedzie, i do Martina H. Greenberga, bezspornie największego na świecie specjalisty od an­tologii, za jego rady i wiarę w sukces tego przedsięwzięcia. Janet pra­gnie także podziękować swojej matce, Thei Cowan, i swojej córce, Ste­fanie Gluckman. I tobie, Davidzie, za to, że sprawiłeś, iż wszystko to stało się możliwe. To było niezmiernie podniecające przeżycie. Mam nadzieję, że będzie ci mnie brakowało, chociaż troszeczkę.

Przedmowa

Iluzja, prawda i cała ta reszta

Iluzjoniści i powieściopisarze mają ze sobą wiele wspólnego. Zajmu­jemy się tworzeniem iluzji, bawimy dzięki oszukanstwom i wiemy, że sztuki nie można świadomie stworzyć, ale że powstaje ona spontanicz­nie wtedy, gdy się zdobędzie mistrzowskie umiejętności i perfekcyjnie opanuje wszystkie techniki.

A kiedy pojawiamy się na scenie, przedstawiciele przeciwnej płci rzucają nam swe klucze hotelowe i części intymnej garderoby. Majtki i szorty, biustonosze i pasy przepuklinowe. Niekiedy jest to podnieca­jące, niekiedy niezmiernie odrażające. Ale się zdarza.

No cóż, zgoda, to nigdy nie zdarza się pisarzom, ale tylko dlatego, że krótkowzroczni handlarze talentów, którzy ustalają programy wielkich spektakli, są filistrami. Nie zdają sobie sprawy z tego, że widok pisa­rza siedzącego przez dziewięćdziesiąt minut przed komputerem lub dokonującego ołówkiem zmian w manuskrypcie powieści jest jedynym w swoim rodzaju i przykuwającym uwagę widowiskiem.

Złudzenie. Jeśli my, iluzjoniści i pisarze, wykonamy dobrze nasze zadania, większość widzów lub czytelników dojdzie do przekonania, że to, co widzieli lub czytali, było rzeczywistością, niezależnie od tego, jak bardzo niemożliwe by się to mogło wydawać. Na jednym poziomie pozostaną oni na tyle wyrafinowani, by obserwować nasze poczynania z pewnego rodzaju rezerwą, ale gdzieś w głębszych warstwach świado­mości staną się łatwowierni jak dzieci.

Na przykład ja już wiele lat temu przestałem kupować kapelusze, a to z obawy, że trafię na jeden z tych, które kryją w sobie niewyczer­pane zasoby królików. Od czasu zaś, gdy przeczytałem Władcę mario­netek Roberta Heinleina, klepię każdego nowo poznanego człowieka kilkakrotnie w plecy, możliwie szybko po pierwszym spotkaniu, aby się upewnić, że nie przyczepił mu się do kręgosłupa żaden kosmiczny pasożyt. Jeśli komuś uda się uniknąć tego poklepywania, wyciągam mój pistolet (Heckler & Koch P7 z magazynkiem na trzynaście nabo­jów), rozkazuję mu stanąć z podniesionymi rękami przy ścianie i obmacuję go w poszukiwaniu niebezpiecznych pozaziemskich orga­nizmów. Na szczęście nigdy jeszcze nie udało mi się znaleźć któregoś z nich, bez wątpienia dlatego, że te ohydne kosmiczne ślimaki zdają

10

Przedmowa

sobie sprawę z tego, iż jestem na ich tropie, i w związku z tym przezor­nie trzymają kontrolowanych przez siebie ludzi z dala ode mnie.

Oszukaństwo. Pisarze ujawniają sekrety swoich bohaterów powoli i dążą do zaskoczenia czytelnika rozwojem akcji; patrząc jednak na to retrospektywnie, czytelnik musi dojść do wniosku, że te wszystkie ob­jawienia na temat bohaterów i nagłe zwroty w toku opowieści były nieuchronne. Można zatem powiedzieć, że pisarze stosują tysiąc i je­den podstępów - i są w tym podobni do iluzjonistów, z których każdy posługuje się nieskończoną liczbą najrozmaitszych technik mających sprawić, by we właściwym czasie widzowie patrzyli w całkowicie nie­właściwym kierunku.

Kilka lat temu, kiedy David Copperfield sprawił, że na oczach licz­nie zgromadzonych widzów zniknęła Statua Wolności, najpierw moją uwagę rozproszyła ciekawa formacja chmur, a potem kobieta w dzi­wacznym kapeluszu. Gdy w końcu spojrzałem znowu na statuę, on już ją zdążył rozmontować i gdzieś wywieźć. (Nawiasem mówiąc, jestem przekonany, że ten posąg, który zwrócił, nie jest oryginałem; myślę, że został wykonany na Tajwanie, a nie we Francji.)

Umiejętności i technika. Praktyka czyni mistrza zarówno w wypad­ku pisarza, jak i iluzjonisty. Im więcej człowiek pisze i im więcej myśli o pisaniu, tym lepsza jest jego praca. Aby zostać dobrym specjalistą od sztuczek karcianych, człowiek musi poświęcić tysiące godzin na ćwi­czenia i naukę. Tylko ktoś taki potrafi manipulować kartami z tą nie­naganną, oszałamiającą finezją. Aby zostać iluzjonistą kalibru, po­wiedzmy, Davida Copperfielda, należy nieustannie doskonalić umie­jętności i dopracowywać technikę.

Pan Copperfield nie powiedział sobie: „Sprawię, że Statua Wolności zniknie", a potem, zaraz następnego dnia, poszedł tam i zabrał się do wykonania tego kolosalnego zadania. Wiem z wiarygodnych źródeł, że najpierw w tajemnicy „zniknął" setki mniejszych posągów, które stały w parkach narodowych na terenie całych Stanów Zjednoczonych; głów­nie były to pomniki generałów z okresu wojny o niepodległość i wojny secesyjnej, chociaż potrafił także zdematerializować trzy betonowe di­nozaury z przydrożnego parkingu dla turystów gdzieś na Środko­wym Zachodzie. (Kiedy ponownie zmaterializował brontozaura, stego-zaura i tyranozaura, okazało się, że stoją tyłkami do autostrady - mały błąd, którego rezultatem jest pierwsza w dziejach demonstracja sto­sunku jurajskich posągów do naszej cywilizacji.) Na górze Rushmore coś poszło źle i nie zniknęło nic z wyjątkiem peruki Jerzego Waszyng­tona i nosa Tomasza Jeffersona, ale kiedy pan Copperfield dotarł do Statuy Wolności, był już w pełnej formie.

Najważniejszą wspólną cechą pisarzy i iluzjonistów takich jak Da-vid Copperfield jest to, że dążymy do zaszczepienia odbiorcom naszej sztuki następujących prawd: że życie i wszechświat pełne są tajemnic

Iluzja, prawda i cała ta reszta

11

i cudów, że nie wszystko jest tym, czym się wydaje, że to, co postrzega­my jako proste i oczywiste, ma ukryte znaczenie i że jesteśmy zdolni do transcendencji. To są bez wątpienia najważniejsze prawdy, które można zawrzeć w jakiejkolwiek formie sztuki, ponieważ dają nam ra­dość, nadzieję i pobudzają naszą wyobraźnię.

Za każdym razem, gdy widzę, jak pan Copperfield wykonuje swoją niewiarygodną iluzję latania, jestem całkowicie przekonany, że on na­prawdę może lewitować i popisywać się skomplikowanymi figurami powietrznej akrobacji. Oglądanie go jest czymś ogromnie zajmującym -jak również czymś dziwnie podnoszącym na duchu, być może dlatego, że gdzieś w głębi umysłu nabieram przekonania, że ja także mogę la­tać, jeśli nawet nie fizycznie, to przynajmniej duchem. Jego występ staje się metaforą transcendencji. Za każdym razem, gdy czytam po­wieść Annę Tyler lub Johna D. MacDonalda, których bohaterowie od­noszą, przynajmniej w pewnym stopniu, tryumf nad swoimi słabościa­mi, nad cichymi okropnościami życia codziennego (w jej książkach), czy też nad socjopatycznymi bandziorami (w jego książkach), rodzi się w moim sercu nadzieja, że i ja zdołam przetrwać swe kryzysy życiowe i wyjść z nich bez większego szwanku.

Być może, jak sądzę, David Copperfiled potrafi latać, ponieważ zo­stał obdarzony nadnaturalną mocą przez pozaziemskiego pasożyta, który przylgnął do jego kręgosłupa, wolę jednak wierzyć w istnienie głębszych tajemnic niż pasożyt z kosmosu - i uczepić się nadziei na transcendencję, której obietnicę zawierają tak estradowe iluzje, jak i beletrystyka.

DEAN KOONTZ

południowa Kalifornia

kwiecień 1995

David Copperfield

Śnieg

Każdy przeżywa i doświadcza magii w inny sposób. Sto lat temu, kiedy Louis i Augustę Lumiere stworzyli cinematographe, pierwsi lu­dzie, którzy zobaczyli poruszające się na ekranie światłocienie, pomy­śleli, że to czary; pierwsi ludzie, którzy przez trzymany w ręce instru­ment usłyszeli głosy mieszkających w odległości wielu mil przyjaciół czy krewnych albo usłyszeli muzykę wydobywającą się z pudełka zwanego radiem, pomyśleli, że to czary. Dla mnie pierwszym spotkaniem z magią był widok białych płatków lecących z nieba i topniejących na mej dłoni...

D.C.

N

a swoim łóżku pod oknem Adam starannie ułożył w stos wszyst­kie poduszki, które mógł znaleźć. Następnie przetarł zimną szy­bę, robiąc dwa kółka, po jednym na każde oko, i oparł podbródek na parapecie, aby utrzymać równowagę. Czekał.

Wydawało mu się, że spędził w tej pozycji całą wieczność, zanim zobaczył dziadka i babcię. Oboje byli w długich, czarnych płaszczach, ale on rozpoznał ich z daleka, ponieważ babcia miała na sobie swój szał, ten fiołkoworóżowy, który sama robiła szydełkiem.

Kiedy podeszli bliżej, trzymając się pod ręką i wzajemnie podpiera­jąc, Adam wyskoczył z łóżka i wybiegł w piżamie na dwór, aby ich powitać. Dziadek pochylił się, uniósł go i mocno uściskał.

-Myśli, że ciągle jest tak młody jak ty - powiedziała babcia, czo­chrając pieszczotliwie włosy Adama i obejmując ich obu.

Adam odwrócił głowę, aby spojrzeć na nią, i wtedy mignęło mu przed nosem coś jasnego, białego. Zamknął odruchowo oczy, a kiedy je otwo­rzył, zobaczył, że szal babci jest usiany małymi kawałeczkami czegoś białego, co zdaje się spływać z nocnego nieba. Czegoś magicznego, cze­goś, czego nigdy przedtem nie widział.

• Chodźcie do środka, bo zmarzniecie na śniegu! - zawołała jego mama.

• Na śniegu - powtórzył Adam. Wyciągnął znowu ręce, aby nałapać więcej białych płatków.

16

David Copperfield

Obserwował, jak opadają na jego dłoń. W pierwszej chwili były mięk­kie i puszyste, po czym zaraz topniały i znikały. Spojrzał w niebo, otwo­rzył usta i wyciągnął język, chcąc sprawdzić, czy uda mu się w ten sposób trochę ich złapać.

Zanim Adam ponownie zobaczył dziadka, nadeszły i minęły jego czwarte urodziny. Stało się tak głównie dlatego, że chłopiec wraz z rodzicami przeniósł się na Florydę. Teraz rodzice powiedzieli mu, że babcia wyjechała na zawsze, a dziadek jest samotny i nie czuje się zbyt dobrze.

Tak więc dziadek sprowadził się z New Jersey - prosto do pokoju gościnnego - przywożąc ze sobą fotel inwalidzki, wysłużony fotel na biegunach, jedną walizkę ubrań i fiołkoworóżowy szal.

Z tym samym radosnym oczekiwaniem, które czuł każdego dnia od czasu, gdy dziadek z nimi zamieszkał, Adam otworzył drzwi jego poko­ju. Starzec spał, cicho pochrapując, tak że chłopiec wśliznął się ostroż­nie na stary fotel na biegunach z drewna klonu, który stał przy łóżku, i wygodnie się w nim usadowił.

-Cześć, babciu - wyszeptał, uśmiechając do znajomej fotografii na stoliku nocnym dziadka, tej samej, którą zrobiła jemu i dziadkom mama tego ostatniego dnia w domu w New Jersey.

Tego dnia, kiedy padał śnieg.

Adam kochał tę fotografię. Przypominała mu o babci, przypominała o nich trojgu, przypominała o śniegu.

Przesunął palcem po konturach twarzy babci, jak to już robił tysiące razy. Znał każdy włos jej kunsztownie ułożonej fryzury, każdą zmar­szczkę na jej twarzy. Z New Jersey potrafił sobie przypomnieć tylko to ostatnie popołudnie - białe płatki opadające na babciny szal, obejmują­cych go babcię i dziadka, śnieg topniejący na jego dłoniach i języku.

Adam ściągnął z oparcia fotela szal babci i owinął się nim. Wtulił w niego twarz, rozkoszując się jego miękkością.

- Masz dla mnie całuska, Adamie? - zapytał jego dziadek ochry­
płym po śnie głosem, który chłopiec tak kochał.

Adam zeskoczył z fotela i objął dziadka, przyciskając usta do jego twardego policzka. Nie czekając, aż zostanie poproszony, położył szal na łóżku i nalał starcowi szklankę wody. Następnie wdrapał się rado­śnie na łóżko i przytulił głowę do kościstego dziadkowego ramienia.

- Chcesz się pobawić? — zapytał po chwili.

Dziadek ponownie ułożył głowę na poduszce. Jego oczy były na wpół zamknięte, a jedną rękę przyciskał do serca.

- Dobry pomysł, Adamie. Już wkrótce będę bardzo zmęczony, a więc
zabawmy się teraz.

To tak właśnie chłopiec się dowiedział, zanim mu o tym powiedzia-

Śnieg

17

no, że jego dziadek umiera. Nie wiedział dokładnie, co to oznacza, tyle tylko, że ma to coś wspólnego z niebyciem już więcej.

-Wymyśl coś specjalnego - powiedział dziadek. - Ja zamknę oczy i trochę odpocznę, a ty mi zrobisz niespodziankę.

Adam nie musiał długo myśleć. Wiedział, co sprawi radość jemu i równie mocno uraduje dziadka. Rozejrzał się po pokoju w poszukiwa­niu tego, czego potrzebował. Kiedy to zobaczył, zsunął się z łóżka i ściągnął ze stolika notatnik. Skoncentrował się i wydarł z niego pierwszą kartkę.

Odgłos dartego papieru obudził dziadka.

• Co ty robisz, Adamie?

• Robię śnieg - wyjaśnił chłopiec. Coraz szybszymi ruchami podarł kartkę na malutkie kawałki, po czym rzucił je w górę. - Popatrz, dziad­ku - powiedział, machając rękami i kręcąc się w kółko. - To śnieg.

• Jest piękny. — Dziadek był już całkowicie obudzony i siedząc na łóżku, obserwował, jak ostatnie kawałeczki opadają na podłogę.

Adam kontynuował zabawę do czasu, aż podarł na strzępy ostatnią kartkę, a podłogę pokryła warstwa bieli.

Kiedy już nasycili się widokiem śniegu, dziadek zasugerował, żeby Adam posprzątał wszystko, zanim przyjdzie jego matka. Niechętnie, z oporami, chłopiec zmiótł cały śnieg i wrzucił go do kosza na śmieci.

Przez dwa następne dni Adamowi zezwalano tylko na to, aby zerk­nął do pokoju dziadka i powiedział mu dzień dobry. Trzeciego dnia dziadek wydawał się znowu taki sam jak kiedyś.

-Wcale się nie bałem, że mnie opuścisz, dziadku - odezwał się Adam. Nie zamierzał tego powiedzieć, ale słowa jakoś same mu się wyrwały.

- Opuścić? - Dziadek roześmiał się cicho i wskazał ręką swój fotel
inwalidzki, który stał złożony w narożniku pokoju. - Dokąd miałbym
się udać, jeśli moje serce jest tutaj, przy tobie? — Popatrzył w oczy
wnuka i jego głos spoważniał. - Co ty próbujesz mi powiedzieć, Ada­
mie?

Chłopiec milczał. Chciał powiedzieć: „Wiem, że niedługo umrzesz i że to nie jest w porządku", ale coś go powstrzymało.

- Pamiętasz ten dzień, kiedy robiłeś śnieg? - zapytał dziadek, który
domyślił się przyczyny lęków Adama. - Powiedziałem ci wtedy, że pew­
nego dnia będę naprawdę zmęczony...

-Tak, ale...

- Hola, poczekaj chwilkę. - Dziadek uniósł rękę; skóra na niej była
tak cienka, że prawie przezroczysta. — Porozmawiamy później.

Wskazał nowy notatnik, który leżał na jego nocnym stoliku. Adam wyciągnął po niego rękę, po czym zerknął na dziadka, który uśmiech­nął się konspiracyjnie i powiedział:

- Tym razem podrzyj to na naprawdę malutkie kawałeczki.

18

David Copperfield

Okno było otwarte, dzięki czemu od morza wpadała do pokoju ciepła bryza, utrzymując rozrzucany przez Adama śnieg dłużej w powietrzu. Długo tańczył wśród opadających płatków - tak długo, że zarówno on, jak i dziadek zapomnieli o upływie czasu. Kiedy sobie o tym przypo­mnieli, było już za późno. Otworzyły się drzwi i w progu ukazała się matka Adama.

- Och, Boże. Co za bałagan.

Adam zerknął na dziadka, który mrugnął do niego, ale nic nie po­wiedział. Nie czekając na dalsze wyrzuty matki, chłopiec obiecał:

- Ja to posprzątam, mamo.
I posprzątał.

Następnego ranka dziadek Adama już nie żył. Pod wieczór zabrali go z domu. Dziadek był jego przyjacielem, kolegą, doradcą - jego jedy­nym towarzyszem zabaw. Adam czuł się samotny, opuszczony i zagu­biony.

Odwiedzanie pokoju dziadka niewiele pomagało, gdyż matka urzą­dziła w nim pomieszczenie do szycia. Gdyby nie fotografia i fiołkowo-różowy szal, Adam mógłby dojść do wniosku, że dziadek i babcia nigdy nie żyli. Fotografię - tę, na której stali we troje tego dnia, gdy spadł śnieg - przechowywał w swoim pokoju. Spał z nią pod poduszką, owi­nięty szalem babci, ale to nie wystarczało. Dziadek i babcia odeszli, i to niejbyło w porządku.

Śnił o nich każdej nocy. Dziadek zawsze stał w śniegu, a i babcia zawsze tam była. Wołał: „Dziadku!" i wyrwany ze snu własnym gło­sem, budził się na poduszce mokrej od łez.

Pewnej nocy po takim śnie owinął fotografię w szal babci i wybiegł na zalaną światłem księżyca plażę. Rozwinął szal i położył go na pia­sku jak plażowy ręcznik. Ustawiał właśnie fotografie, kiedy nadleciał do niego niesiony przez wiatr kawałek papieru. Chwycił go i zgniótł w palcach.

Podarłszy papier na drobniutkie kawałki, rzucił je w powietrze, za­mknął oczy i wyciągnął ręce. Otwarte dłonie skierował w stronę nieba i zmarł w bezruchu, czując, jak wiatr rozwiewa mu włosy.

Po chwili otworzył oczy. Szal babci był usiany drobnymi plamkami czegoś, co zdawało się spływać z nieba. Płatki były także na jego rzę­sach i nosie.

Adam obserwował, jak śnieg opada na jego dłoń. W pierwszej chwili płatki były miękkie i puszyste, po czym zaraz topniały i znikały. Spoj­rzał w niebo, otworzył usta i wyciągnął język, chcąc sprawdzić, czy uda mu się w ten sposób trochę ich złapać...

Przełożył Jan Pyka

Ray Bradbury

Szybciej niż mgnienie oka

Ludzi zdaje się zawsze dziwić, że chociaż do mojej magii podchodzę z powagą, siebie na scenie nie traktuję zbyt poważnie. Cieszy mnie to, co robię, i pragnę, aby widownia czerpała z tego równie wielką przyjem­ność. Lubię, gdy moi widzowie biorą bezpośredni udział w spektaklu. Dążę z całych sił do tego, aby dobrze się bawili i całkowicie zatopili w iluzjach, które tworzę na scenie.

Pan Ray Bradbury już od bardzo dawna jest mistrzem tworzenia ilu­zji na papierze, a nie na scenie. Nie trzeba go, oczywiście, przedstawiać, pragnę tylko powiedzieć, jak bardzo ucieszyła mnie wiadomość, że zgo­dził się napisać opowiadanie do tego tomu. Ten znakomity pisarz za­wsze kochał świat sztuk magicznych i pokazywał je na papierze zręcz­niej, niż ja kiedykolwiek zdołam to zrobić na scenie - tę umiejętność demonstruje teraz po raz kolejny w opowieści o parze w średnim wieku, przedstawieniu magicznym i kobiecie kieszonkowcu, która ogłupia wy­branych z widowni ludzi, zmieniając ich w zwykłych prostaczków.

Widzowie się śmieją, ale ten śmiech jest skażony zażenowaniem -gdyż w zachowaniu tych ogłupionych prostaczków widzą odbicie wła­snych wad i słabości. Na swój niezrównany, niezmiennie trafiający w istotę rzeczy sposób Bradbury pokazuje nam, że kiedy zostajemy zmu­szeni do stanięcia twarzą w twarz z naszymi złudzeniami na nasz wła­sny temat, nie zawsze cieszy nas to, co widzimy. Że łatwiej jest śmiać się z innych niż z siebie. I na koniec — na nasze szczęście - że nasze umysły potrafią odtworzyć te złudzenia, niezależnie od tego, jak bardzo by nas z nich odarto.

D.C,

T

o właśnie podczas pokazów magicznych zobaczyłem człowieka tak do mnie podobnego, że mógłby być moim bratem bliźniakiem. Wraz z żoną siedzieliśmy na sobotnim przedstawieniu; letni, cie­pły wieczór sprzyjał lekkiej, przesyconej wesołością atmosferze, która panowała na widowni. Wokół nas widziałem pary małżeńskie i narze-czeńskie, początkowo zachwycone, a później zaniepokojone tą operą komiczną, której głównym wątkiem wydawał się żywot każdego z nich, odgrywany w ogromnie symboliczny sposób na scenie.

Kobieta została przecięta piłą na pół. Jakże szeroko uśmiechali się obecni na widowni mężowie.

22 Ray Bradbury

Kobieta zamknięta w szafce zniknęła. Brodaty magik rozszlochał się, zrozpaczony tą stratą. A potem pojawiła się na samym szczycie balkonu, machając upudrowaną na biało ręką, nieskończenie piękna, nieosiągalna, odległa.

Jakże szczerzyły się żony w swych kocich uśmiechach!

- Popatrz na nich! - powiedziałem do żony.

Kobieta unosiła się w powietrzu... bogini zrodzona z marzeń wszyst­kich mężczyzn, z ich prawdziwej miłości. Niech jej delikatne stopki nie dotykają ziemi. Trzymajcie ją na tym niewidzialnym piedestale. Ob­serwujcie to. Boże, niech mi nikt nie tłumaczy, jak to się robi. Nikt! Patrzcie, jak płynie w powietrzu, i oddajcie się marzeniom.

A kim był ten kręcący talerzami, kulami, gwiazdami, pochodniami mężczyzna, któremu wokół łokci obracały się obręcze, a na nosie tkwiło niebieskie piórko, i to wszystko jednocześnie? Kim, zapytałem się w du­chu, jeśli nie dojeżdżającym do pracy mężem, kochankiem, pracownikiem pochłaniającym w pośpiechu lunche, żonglującym godzinami psychedry­na, nembutalem, saldami bankowymi i rodzinnymi budżetami?

Najwyraźniej żadnemu z nas, którzy przyszliśmy do teatru, nie dane było uciec przed światem zewnętrznym. Rzucono go nam z powrotem, nadawszy mu przedtem łatwiej przyswajalną, jaśniejszą, czystszą i przy­jemniejszą postać - spektakl zarówno podnoszący na duchu, jak i bu­dzący melancholię.

Kto z nas nie przeżył zniknięcia kobiety?

Tam, na pokrytej czarnym pluszem estradzie, kobiety, tajemnicze istoty z pudru i płatków róż, znikały jedna po drugiej. Alabastrowe posągi, rzeźby z letnich lilii i ożywczego deszczu stapiały się w sny, sny stające się pustymi zwierciadłami w chwili, gdy czarodziej sięgał chci­wie po nie, chcąc pochwycić ulatujące wizje.

Kobiety znikały z szafek i pudeł, z zarzuconych sieci, roztrzaskiwały się jak porcelana, gdy magik strzelał do nich z pistoletu.

Symbolika, pomyślałem. Dlaczego magicy celowali z pistoletów do swoich pięknych asystentek, jeśli nie po to, aby wypełnić warunki ja­kiegoś tajnego paktu z męską podświadomością?

• Co? - zapytała moja żona. -Hm?

• Coś mruknąłeś — odpowiedziała.

- Przepraszam. - Przejrzałem program. - Och! Teraz będzie Panna
Błysk! Jedyna kobieta kieszonkowiec na świecie!

- To nie może być prawda - powiedziała spokojnie moja żona.
Spojrzałem na nią, niepewny, czy żartuje, czy mówi serio. Jej ledwie

widoczne w ciemności usta zdawały się uśmiechać, ale sens tego uśmie­chu mi umknął.

Orkiestra zahuczała jak rój spokojnych pszczół.

Kurtyna rozsunęła się na boki.

Szybciej niż mgnienie oka 23

Tak, bez wielkich fanfar, bez zamaszystego powiewania peleryną, nawet bez ukłonu, tylko lekko pochyliwszy głowę i nieznacznie, pra­wie niezauważalnie uniósłszy lewą brew, ukazała się Panna Błysk.

Kiedy strzeliła palcami, poczułem, że mam ogromną chęć podporząd­kować się jej każdemu rozkazowi.

• Ochotnicy. Sami mężczyźni!

• Siadaj. - Moja żona pociągnęła mnie za rękę. Okazało się, że wstałem.

Ze wszystkich stron słychać było odgłosy poruszenia. Mężczyźni, ni­czym stado ujadających bezgłośnie psów, zrywali się na nogi i szli (a może biegli) na wezwanie bezbarwnych paznokci Panny Błysk.

W jednej chwili stało się dla mnie oczywiste, że Panna Błysk jest tą samą kobietą, która znikała przez cały wieczór.

Tandetny spektakl, pomyślałem zdegustowany, każdy występuje po kilka razy. Kobieta już mi się nie podobała.

• Co? - zapytała moja żona.

• Znowu coś powiedziałem?

Ale Panna Błysk naprawdę mnie sprowokowała. Wyglądała tak, jak­by poszła za kulisy, wciągnęła na siebie pomięte tweedowe ubranie, o jeden numer za duże, poplamione sosem od pieczeni, noszące ślady trawy, a następnie celowo rozczochrała włosy, pomalowała niestaran­nie usta szminką i wychodziła właśnie przez tylne drzwi, kiedy ktoś zawołał: „Teraz t y!"

No i stała tam, w swoich zwyczajnych, praktycznych butach, z bły­szczącym nosem, i poruszając bez przerwy rękami - nie zmieniając jednak przy tym wyrazu twarzy - odbębniała tę...

Kiedy durni ochotnicy zgromadzili się na scenie, zmierzyła ich chłod­nym spojrzeniem, a następnie rozstawiła lekko nogi i wsunęła głęboko ręce do obwisłych kieszeni swojego tweedowego ubrania.

Kilkoma lekkimi klepnięciami ustawiła to bezładne stadko w kar­nym szeregu."

Widownia czekała.

- To wszystko! Koniec występu! Wracać na miejsca!
Trzask! Strzeliły jej zwyczajne, bezbarwne palce.

Mężczyźni, skonsternowani, zerkający z zakłopotaniem na siebie, ^aczęli schodzić ze sceny. Pozwoliła im dotrzeć do połowy wiodących tar ciemność schodów, po czym ziewnęła.

• Nie zapomnieliście czegoś? Wszyscy skwapliwie się odwrócili.

• Popatrzcie.

Z uśmiechem cierpkim jak najbardziej wytrawne z win wyciągnęła leniwym ruchem portfel z jednej kieszeni. Następny portfel wydobyła gdzieś z głębi płaszcza. Potem był trzeci, czwarty, piąty! W sumie dzie­sięć portfeli!

24 Ray Bradbury

Trzymała je przed sobą niczym herbatniki, którymi kusi się zwierzęta.

Mężczyźni zamrugali. Nie, to nie mogły być ich portfele. Na scenie spędzili tylko chwilkę. Stykała się z nimi tylko w przelocie. To wszyst­ko musiało być tylko żartem. To oczywiste, podawała im zupełnie nowe portfele, prezenty od organizatorów przedstawienia!

Jednakże już po chwili mężczyźni zaczęli się obmacywać w poszuki­waniu portfeli. Wyglądali przy tym jak posągi szukające niewidzial­nych wad w starych, pospiesznie założonych zbrojach. Z otwartymi bezwiednie ustami i rosnącym rozgorączkowaniem klepali się rękami po piersiach lub zanurzali je głęboko w kieszenie spodni.

Przez ten cały czas Panna Błysk ignorowała ich, sortując portfele z takim spokojem, jakby porządkowała poranną pocztę.

Nagle zauważyłem mężczyznę, który stał na końcu szeregu ochotni­ków i nie zdążył jeszcze zejść ze sceny. Uniosłem moją operową lornet­kę. Spojrzałem raz. Spojrzałem po raz drugi.

- Hm - odezwałem się lekkim tonem. - Wydaje mi się, że tam stoi
człowiek, który do pewnego stopnia jest do mnie podobny.

• Czyżby? - powiedziała moja żona. Obojętnym gestem podałem jej lornetkę. -Tam, po prawej stronie.

• On nie jest do ciebie podobny - odparła. - To jesteś t y! -No cóż, prawie - powiedziałem skromnie.

Facet jest bardzo przystojny, zauważyłem, choć to niezbyt właściwe, gdy patrzy się na siebie i formułuje pochlebne opinie.

Jednocześnie jednak poczułem, jak ogarnia mnie fala chłodu. Ode­brałem jej lornetkę i zafascynowany tym, co widzę, pokiwałem głową.

• Krótko ostrzyżony. Rogowe okulary. Różowa cera. Niebieskie oczy...

• To twój idealny bliźniak! - zawołała moja żona.

I tak było rzeczywiście. Siedziałem na widowni i obserwowałem sie­bie samego na scenie... doprawdy dziwne przeżycie.

- Nie, nie, nie - powtarzałem szeptem.

A jednak to, czego nie chciał przyjąć do wiadomości mój umysł, moje oczy akceptowały bez wahania. Czyż na tym świecie nie żyje ze dwa miliardy ludzi? Tak! Wszyscy różnią się od siebie jak płatki śniegu i nie może być dwóch identycznych? A jednak tam, na moich oczach, narażając na szwank moje ego, moje dobre samopoczucie, stał odlew z tego samego absolutu, model identyczny w każdym szczególe.

Czy powinienem wierzyć, nie wierzyć, czuć dumę, czy też uciec w popłochu? Widziałem oto bowiem dowód złej pamięci albo też chwili roztargnienia Boga.

- Nie wydaje mi się - powiedział Bóg — żebym zrobił kiedyś już ko­
goś takiego.

A jednak, pomyślałem zachwycony, uradowany, wystraszony, Bóg popełnia błędy.

Szybciej niż mgnienie oka

25

Błyski wiadomości ze starych podręczników psychologii rozjaśniły mój umysł.

Dziedziczność. Wpływ środowiska.

- Smith! Jones! Helstrom!

Na scenie Panna Błysk, wykrzykując rozkazy głosem musztrujące­go rekrutów sierżanta, oddawała skradzione portfele.

Ciało pożyczasz od swoich wszystkich przodków, pomyślałem. Dzie­dziczność.

Ale czy kształt twojego ciała nie zależy także od środowiska, w któ­rym żyjesz?

- Winters!

Środowisko, twierdzą, otacza cię. A czyż ciało swą architekturą ko­ści, swym materialnym nadmiarem nie otacza jezior, nieużytków i pu­stkowi duszy? Czyż to, co odbija się w widzianych przelotnie oknach--lustrach - twarz niczym spokojnie padający śnieg albo bezdenna otchłań, ręce jak łabędzie lub jaskółki, nogi niczym kowadła albo śmi­gające w powietrzu kolibry, ciało jak obwisły worek z pszenicą albo letnia paproć - czyż to wszystko, widziane, nie odciska się na świado­mości, nie buduje wyobrażeń, nie kształtuje, niczym gliny, umysłu i psyche? Ależ t a k!

- Bidwell! Rogers!

A zatem jak się wiodło temu, uwięzionemu w tym samym cielesnym środowisku, nieznajomemu ze sceny?

Na sposób naszych przodków chciałem zerwać się na równe nogi i krzyknąć:

- Która godzina?!

A on, niczym przechodzący późno miejski okrzykiwacz, mógłby na wpół żałobnie odpowiedzieć:

- Dziewiąta wieczorem, i wszystko w porządku...
Ale czy z nim także wszystko było w porządku?

Pytanie: czy te rogowe okulary świadczą jedynie o krótkowzroczno­ści jego oczu, czy też ujawniają podobną wadę ducha?

Pytanie: czy lekka otyłość jego ciała wskazuje na gromadzenie się podobnego nadmiaru tkanki w jego głowie?

W sumie: czyjego dusza uda się na północ, gdy moja wybierze się na południe, czy mimo że okrywają nas takie same ciała, nasze umysły będą reagowały przeciwnie, jeden chłodno, a drugi gorąco?

- Mój Boże - powiedziałem półgłosem. — Załóżmy, że jesteśmy abso­
lutnie identyczni!

i - Ciii! - odezwała się kobieta siedząca za moimi plecami.

Przełknąłem z trudem ślinę.

Załóżmy, pomyślałem, że on jest namiętnym palaczem, kiepsko śpi, za dużo je, popada często w depresję, łatwo się wysławia, jest myśli­cielem amatorem, wielbicielem fizycznego piękna...

26

Ray Bradbury

Nikt z takim ciałem, taką twarzą nie mógłby być inny. Nawet nazy­wać musimy się podobnie.

Nasze nazwiska!

—...I...bl...er...

Panna Błysk wywołała go po nazwisku!

Ktoś zakaszlał. Nie zauważyłem kto.

Może je powtórzy. Ale nie, on, mój bliźniak, wysunął się do przodu. Do diabła! Potknął się! Widownia wybuchnęła śmiechem.

Skierowałem na niego lornetkę i szybko ustawiłem ostrość.

Mój bliźniak stał spokojnie na środku sceny i gmerał w portfelu, który właśnie otrzymał z powrotem.

• Stój prosto - wyszeptałem. - Nie garb się.

• Cii! - odezwała się moja żona. Skrycie wyprostowałem ramiona.

Nigdy nie zdawałem sobie sprawy z tego, że tak dobrze wyglądam, pomyślałem, przyciskając lornetkę do oczu. Przecież mój nos nie może być tak wąski, tak ewidentnie arystokratyczny. Czy moja skóra rze­czywiście jest tak świeża i ładna, a mój podbródek tak mocno zaryso­wany?

Zarumieniłem się, w duchu.

W końcu, jeśli twoja żona twierdzi, że to kropka w kropkę ty, zaak­ceptuj to! Każdy cal jego twarzy zdawał się jaśnieć czystą inteligencją.

- Lornetka. — Żona szturchnęła mnie łokciem w bok.
Oddałem ją z wielką niechęcią.

Przyłożyła lornetkę sztywno do oczu i skierowała ją nie na tego czło­wieka, ale na Pannę Błysk, która uśmiechając się przymilnie i flirtując z najbliższymi mężczyznami, ponownie opróżniała ich kieszenie. Przy­glądając się temu, moja żona wydawała z siebie co jakiś czas serie ci­chych, pełnych satysfakcji parsknięć i chichotów.

Panna Błysk była niczym bogini Siwa.

Zamiast dwóch zdawała się mieć dziewięć rąk, które - jak stado ptaków - latały, szeleściły, poklepywały, wznosiły się, wirowały, łasko­tały, podczas gdy ona z twarzą bez wyrazu oplątywała nimi swoje ofia­ry, dotykając bez dotykania.

- Co jest w tej kieszeni? A w tej? A co znajdziemy tutaj?

Przetrząsnęła ich kamizelki, marynarki i spodnie: słychać było tyl­ko brzęk pieniędzy. Dotykała ich przy tym lekko wskazującym palcem prawej dłoni, jakby wciskała klawisze kasy podliczającej uzyskane w ten sposób sumy. Męskimi, a jednak dość delikatnymi ruchami roz­pięła guziki swojego płaszcza, oddała im portfele, po czym skrycie za­brała je znowu. Wciskała im je, odbierała, wykradała, wyciągając pie­niądze i licząc je za ich plecami, a potem, ściskając im ręce, pozbawiła ich także zegarków.

W pewnej chwili osaczyła lekarza.

Szybciej niż mgnienie oka

27

• Czy ma pan przy sobie termometr? - zapytała.

• Tak. - Zaczął szukać. Na jego twarzy pojawił się wyraz konsterna­cji. Przeszukał ponownie kieszenie. Bezowocne usiłowania przerwał ryk śmiechu widowni. Uniósł głowę i zobaczył Pannę Błysk z termo­metrem w ustach, który wyglądał jak nie zapalony papieros. Wyjęła go, otarła i sprawdziła wskazanie.

- Mam gorączkę! - krzyknęła - Sto dziesięć stopni*!
Zamknęła oczy i zakołysała przesadnie biodrami.

Widownia odpowiedziała jej huraganem śmiechu. Kiedy gwar tro­chę ucichł, Panna Błysk znowu zaatakowała swoje ofiary. Znęcała się nad nimi, szarpała ich koszule, rozczochrywała im włosy i w pewnej chwili zapytała:

- Gdzie są wasze krawaty?

Sięgnęli natychmiast do swych kołnierzyków, lecz oczywiście nie znaleźli tam niczego.

Wydobyła skądś ich krawaty i rzuciła im.

Była jak magnes, który niepostrzeżenie przyciąga przynoszące szczę­ście maskotki, medaliki ze świętymi, monety, bilety do teatru, szpilki do krawatów. Widownia szalała, podczas gdy ci osłupiali ze zdumienia mężczyźni stali tam, obierani z dumy i poczucia bezpieczeństwa.

Trzymasz się za kieszeń spodni, ona opróżnia ci kamizelkę. Chwy­tasz się kurczowo za kamizelkę, ona przeszukuje ci spodnie. Pogodnie znudzona, zdecydowana, ale i w pewnym sensie efemeryczna, przeko­nuje cię, że niczego ci nie brakuje, a chwilę później z wyrazem lekkiej niechęci na twarzy wyciąga coś z jednej z licznych kieszeni swego twee-dowego ubrania.

- Co to jest? - Unosi list. - „Kochana Heleno, ostatniej nocy byłaś..."
Zaczerwieniony z gniewu ochotnik szarpie się z Panną Błysk, odzy­
skuje list, chowa go do kieszeni. Jednakże już po chwili list jest ponow­
nie wykradziony i głośno odczytywany:

-„Kochana Heleno, ostatniej nocy..."

I tak toczyły się te zmagania. Jedna kobieta. Dziesięciu mężczyzn.

Pocałowała jednego i ukradła mu pasek.

Drugiemu skradła szelki.

Kobiety na widowni rżały radośnie.

Ich mężczyźni, zaszokowani, przyłączyli się.

Co za wspaniały tyran z tej Panny Błysk! Z jakim wdziękiem karciła swoich drogich, wykrzywionych w idiotycznych uśmiechach, usiłują­cych jakoś wytrwać do końca mężczyzn, których zamieniła w małych chłopców, obracając ich przy tym jak rzeźby Indian ze sklepów tyto­niowych, trącając biodrem, opierając się na nich jak na reklamach

* 110° w skali Fahrenheita - około 43° w skali Celsjusza (przyp. tłum.)

28

Ray Bradbury

zakładów fryzjerskich i nazywając każdego milusim, uroczym albo przystojnym.

Ta noc, pomyślałem, jest zupełnie szalona! Wszędzie wokół mnie żony, rozbawione, a jednocześnie pełne wzgardy, wręcz rozhisteryzo-wane tym, że tak zręcznie, tak otwarcie przedstawiono ich ulubioną rozrywkę, z trudem łapały oddech. Ich mężowie siedzieli oszołomieni, jakby właśnie skończyła się nie wypowiedziana wojna, która została przegrana, zanim zdążyli się poruszyć. Każdy z siedzących w pobliżu miał ten okropny wyraz twarzy człowieka, który boi się, że ma pode­rżnięte gardło i że...

Szybko! pomyślałem. Zrób coś!

Ty, tam na scenie, mój bliźniaku, uskocz! Uciekaj!

Właśnie zbliżała się do niego!

Bądź twardy, powiedziałem mojemu bliźniakowi. Strategia! Zrób zwód! Unik! Nie patrz tam, gdzie ona każe ci patrzeć. Patrz w drugą stronę!

- No już! Teraz! - Nie pamiętam, czy to krzyknąłem, czy tylko zmęł-
łem w zębach, bo wraz z wszystkimi mężczyznami zamarłem, gdy Pan­
na Błysk ujęła rękę mojego bliźniaka. - Ostrożnie! - syknąłem.

Zbyt późno. Zniknął jego zegarek. Nie zdawał sobie z tego sprawy. Twój zegarek zniknął! - pomyślałem. Nie będzie wiedział, która jest godzina!

Panna Błysk pogłaskała klapę jego marynarki.

Odsuń się! - ostrzegłem się w myślach.

Zbyt późno. Zniknęło jego pióro za czterdzieści dolarów. Nie zauwa­żył tego. Uszczypnęła go w koniuszek nosa. Uśmiechnął się. Idiota! Tak został bez portfela. Nie zwracaj uwagi na nos, głupcze, ale na marynarkę!

- Wypchane? - Dotknęła jego barku.
Popatrzył na prawe ramię.

Nie! - krzyknąłem bezgłośnie, gdyż w tej samej chwili wyciągnęła listy z lewej kieszeni jego płaszcza. Wycisnęła pocałunek na jego czole i odsunęła się z resztą tego, co miał przy sobie: monetami, dokumenta­mi i paczką czekoladek, którymi zaraz zaczęła się łakomie zajadać.

Użyj choć tyle rozumu, ile Bóg dał krowie! - krzyknąłem niesłyszal­nie. Ślepiec! Zobacz, co ona robi!

Obróciła go dookoła, zmierzyła wzrokiem i zapytała:

- To pańskie? - I zwróciła mu krawat.

Moja żona wpadła w prawdziwą histerię. Przyciskała lornetkę do oczu, śledząc każdy niuans, każde drgnienie twarzy tego biednego idio­ty, który zaczynał sobie zdawać sprawę, jakie poniósł straty. Jej usta wykrzywiły się tryumfalnie.

- Mój Boże! - zawołałem w ogólnej wrzawie. Złaź ze sceny! - wrze­
szczałem w duchu, żałując, że nie mogę zrobić tego głośno. Zejdź, do­
póki zostało ci jeszcze choć trochę godności!

Szybciej niż mgnienie oka

29

Teatr eksplodował śmiechem niczym wulkan, wysoki, grzmiący i mroczny. Przyćmione wnętrze zdawało się jaśnieć niezdrową gorącz­ką, żarzyć się. Mój bliźniak chciał się wyrwać, ale swym zachowaniem przypominał jednego z psów Pawłowa: za dużo dzwonków przez zbyt wiele dni, nie ma nagrody, nie ma jedzenia. Jego szkliste oczy szukały wyjścia z pułapki.

Upadnij! Zeskocz ze sceny! Odczołgaj się! - myślałem.

Orkiestra przypieczętowała jego los głośnym tuszem skrzypiec i wal-kiriańskich trąb.

Ostatnim gestem, któremu towarzyszył pogardliwy, kołyszący ruch bioder, Panna Błysk chwyciła nieskazitelnie białą koszulę mojego bli­źniaka i zerwała ją z niego.

Rzuciła ją wysoko w powietrze. Kiedy koszula opadła na ziemię, to samo zrobiła z jego spodniami. Widok tych rozpiętych spodni zerwał ostatnie tamy nakazujące ludziom powściągliwość. Zszokowana wi­downia ryknęła śmiechem, który odbił się od sklepienia teatru i spadł na nas zwielokrotnionym echem ogłuszającej wesołości.

Zaciągnięto kurtynę.

Siedzieliśmy tam, pokryci niewidocznym gruzem. Zmartwiali, jakby wyciekła z nas cała krew, przygniatani kolejnymi wstrząsami, poni­żeni, odarci z godności i, bez żadnego dobrego słowa, ciśnięci do maso­wego grobu, my, mężczyźni, przez minutę wpatrywaliśmy się w kurty­nę, za którą stała ta mistrzyni wśród kieszonkowców i jej ofiary, za którą ten człowiek w pośpiechu wciągał spodnie na swoje długie, cien­kie nogi.

Kolejny wybuch aplauzu, wielka fala zalewająca ciemny brzeg. Pan­na Błysk nie wyszła, aby się ukłonić. Nie musiała. Stała za kurtyną. Czułem, że tam jest, z twarzą bez wyrazu, bez uśmiechu. Stała, chłod­no oceniając skalę owacji, porównując ją ze wspomnieniami tego, co działo się podczas innych wieczorów.

Zerwałem się, uniesiony wściekłością. Zawiodłem przecież w grun­cie rzeczy samego siebie. Kiedy trzeba było schylić głowę, wyprostowa­łem się, kiedy powinienem się cofnąć, zrobiłem krok do przodu. Co za dupek!

-Jaki wspaniały spektakl! - powiedziała moja żona, kiedy sunęli­śmy wolno do wyjścia wraz z resztą widzów.

• Wspaniały! - krzyknąłem.

• Nie podobało ci się?

• Podobało mi się wszystko z wyjątkiem tej specjalistki od opróżnia­nia kieszeni. To był oczywisty szwindel, przesadny, bez żadnej subtel­ności - odpowiedziałem, zapalając papierosa.

• Ona była świetna!

• Tędy. - Skierowałem żonę w stronę wyjścia przy scenie.

• To jasne - ciągnęła z ironicznym uśmiechem - że ten człowiek, ten,

30

Ray Bradbury

który wyglądał tak jak ty, był podstawiony. Wystawia się ich na po­kaz, prawda? Płaci się im za udawanie widzów?

• Żaden mężczyzna nie wziąłby pieniędzy za wystąpienie w podob­nym przedstawieniu - odparłem. - Nie, to był po prostu jakiś głupek, który nie potrafił zachować ostrożności.

• Co my tu robimy?

Mrugając ze zdziwienia oczami, stwierdziłem, że znaleźliśmy się za kulisami.

Może podświadomie pragnąłem natknąć się na mojego bliźniaka i wy­krzyczeć doń: „Ty skończony durniu! Ty obrazo dla wszystkich męż­czyzn! Zagrają ci na flecie: tańczysz! Połaskoczą po brodzie: skaczesz jak marionetka! Ty palancie!"

Prawdę powiedziawszy, musiałem mu się przyjrzeć z bliska, stanąć oko w oko ze zdrajcą i zobaczyć, czym jego ciało różni się od mojego. W końcu czyż na jego miejscu nie poradziłbym sobie lepiej?

Kulisy były oświetlone to przygasającymi, to znów rozjaśniającymi się lampami, pod którymi stali iluzjoniści, gwarząc ze sobą. Między innymi była tam Panna Błysk.

A. także, szeroko uśmiechnięty, mój bliźniak!

- Świetnie ci poszło, Charlie - mówiła właśnie Panna Błysk.
Mój bliźniak miał na imię Charlie. Głupie imię.

Charlie poklepał Pannę Błysk po policzku.

- To pani poszło świetnie, ma'am!

Boże, to była prawda! Jej wspólnik. Ile mu zapłacono? Pięć, dzie­sięć dolarów za to, że pozwolił zerwać z siebie koszulę i wraz z opada­jącymi spodniami odrzeć się z godności. Co za renegat, zdrajca!

Stałem tam, mierząc go wściekłym spojrzeniem.

Być może wtedy właśnie mnie zauważył.

Być może jakaś część mojej furii i tłumionego żalu dotarła do niego.

Patrzyliśmy sobie w oczy tylko przez chwilę, a jego usta rozchyliły się szeroko, jakby zobaczył starego szkolnego kolegę. Jednakże, nie mogąc sobie przypomnieć mojego imienia, nie mógł mnie zawołać, a więc odpowiedni moment szybko przeminął.

Dostrzegł mój gniew. Jego twarz pobladła. Jego uśmiech zamarł. Szybko odwrócił wzrok. Nie spojrzał już po raz drugi w moją stronę i stał tam, udając, że słucha Panny Błysk, która śmiała się i rozmawia­ła z innymi magikami.

Wpatrywałem się w niego bez przerwy. Na jego twarzy zalśnił pot. Moja nienawiść topniała. Mój gniew malał. Widziałem wyraźnie jego profil, podbródek, oczy, nos, włosy: zapamiętałem to wszystko. Potem usłyszałem, jak ktoś mówi:

- Świetne przedstawienie!

To była moja żona, która podeszła bliżej i ściskała rękę opróżniającej kieszenie bestii.

Szybciej niż mgnienie oka 31

Kiedy znaleźliśmy się na ulicy, powiedziałem:

• Jestem usatysfakcjonowany.

• Z jakiego powodu? - zapytała żona.

• On nie jest wcale do mnie podobny. Podbródek zbyt ostry. Nos ma mniejszy. Dolna warga nie jest wystarczająco pełna. Zbyt obfite brwi. Na scenie, widziany z daleka, mógł mnie zmylić. Ale z bliska nie, abso­lutnie nie. To te jego krótko ostrzyżone włosy i rogowe okulary wpro­wadziły* nas w błąd. Każdy może mieć takie okulary i taką fryzurę.

• Tak - zgodziła się moja żona - każdy.

Kiedy wsiadała do naszego samochodu, nie mogłem się powstrzy­mać od podziwiania jej długich, pięknych nóg.

W drodze powrotnej do domu wydało mi się, że w mijanym przez nas tłumie dostrzegam tę znajomą twarz. Zdawał się mnie obserwować. Nie miałem jednak pewności. Podobieństwa, teraz już to wiedziałem, są powierzchowne.

Twarz zniknęła w tłumie.

-Nigdy nie zapomnę - odezwała się moja żona — jak spadły mu spodnie!

Jechałem najpierw bardzo szybko, a potem bardzo wolno, przez całą drogę do domu.

Przełożył Jan Pyka

Jack Kirby

Opętanie Tegujai Batira

Na podstawie niektórych wątków Ordy, nie ukończonej powieści Jacka Kirby'ego.

Niewiele osób wie, że nieodżałowanej pamięci Jack Kirby, twórca między innymi Fantastycznej Czwórki, Srebrnego Surfera, Kapitana Ameryki, X-Mena, pisał powieść, która była bardzo bliska jego sercu. Za zgodą ukochanej żony Jacka, Roz, i przy fachowej pomocy mojej współredaktorki, Janet, stworzyliśmy niniejsze opowiadanie na podsta­wie niektórych wątków zaczerpniętych z tej powieści. Z ogromną rado­ścią i przyjemnością dajemy państwu niepowtarzalną możliwość pozna­nia tego, co działo się w głowie Króla Komiksów.

D.C.

Nazywam się Dalil. Byłem posłańcem, żołnierzem i przyjacielem m\I Ojca Sokoła, Tegujai Batira. Teraz jestem skrybą i bardzo mnie to M W cieszy, czymże bowiem jest człowiek, jeśli nie dziełem słowa pisa­nego. Słowa, które powołuje go do istnienia. Słowa, które narzucając potomnym obraz jego ziemskiej wędrówki, powstaje za jego życia i jest pisane jeszcze długo po tym, gdy obrócił się już w proch. To esencja wszelkiej prawdy, święta wola Allaha, który napisał wszystko, co się zdarzyło, wszystko, co się dzieje, i wszystko, co zdarzyć się musi.

Znam Tegujai Batira jak nikt inny. Kiedy spogląda w moje oczy, widzi odbicie siebie samego, takiego, jaki byl kiedyś i jaki jest teraz. Obaj dobrze wiemy, że musi nadejść dzień, kiedy już dłużej nie będzie chciał, aby mu przypominać o tych sprawach. Zabije mnie wtedy i ktoś inny otrzyma zadanie dokończenia tej historii, która powstaje zarówno na podstawie zasłyszanych wieści, jak i obserwacji, a opowiada o opę­taniu, odzyskaniu zmysłów i ponownym szaleństwie Tegujai Batira.

Ojciec Tegujai Batira spojrzał w oczy swojego piętnastoletniego syna, który siedział wraz z młodym Dalilem na macie z wojłoku.

— Do naszego domu przyszedł Widzący, mój synu — powiedział, po­ruszając prywatną sprawę mimo obecności Dalila, gdyż chłopiec był

34

Jack Kirby

zarówno przyjacielem Tegujaia, jak i synem Osman-chana, otoczone­go ogólnym szacunkiem starca i wodza plemienia.

Tegujai wyglądał na zirytowanego, jakby czuł się dotknięty takim narzucaniem się, które mogło zepsuć mu wieczór, i co więcej, rzeczywi­ście tak się czuł.

- To wielki zaszczyt - przypomniał mu ojciec.

Zaszczyt być może, niemniej jednak narzucanie się, pomyślał Tegu­jai, kiedy do jurty wpadł niski mężczyzna, stary w pojęciu chłopca i szczelnie opatulony w zwierzęce skóry. Sprawiał wrażenie, jakby poruszały nim siły, których źródło znajdowało się poza jego ciałem.

- Tegujai Batirze, rozkazuję, aby ci wyrosły nogi! - wrzasnął.
Chłopiec zerwał się z maty, stanął wyprężony i wyprostował ramiona.

- Kiedy wyrośnie ci Ramię Rażące, Ramię Karmiące oraz Potężne
Nogi, krzyknę przez całą długość twojego ciała, a ty ruszysz naprzód
i pożresz świat! - wrzeszczał dalej Widzący.

Tegujai zwinął dłonie w pięści i przycisnął ręce do ciała, bojąc się, że nie zapanuje nad nimi i że uniosą się ku futrom osłaniającym szyję starca. Wyobraził sobie, jak wbija w nią palce, tamując powódź słów, i prawie poczuł, jak to gardło pulsuje mu w dłoniach, a słowa zamiera­ją, niezdolne już wydobyć się na zewnątrz.

Oczy starca wywróciły się, a jego usta poruszały się gwałtownie przez jakiś czas, jakby chciał mówić dalej, ale nie był już w stanie tego zrobić. Tegujai uwolnił Widzącego ze swojego duchowego uchwytu, ale była to reakcja dyktowana raczej strachem niż litością.

Prawie natychmiast to, co opętało Widzącego - czymkolwiek było -zaczęło z wolna przejmować kontrolę nad sytuacją. Głos tego czegoś wrócił w zduszonych chrapnięciach i bulgotach, a poruszające się usta nadały słowom zrozumiały kształt. Potoczyły się płynnie i bez prze­szkód. Ta monotonna litania uderzyła w Tegujaia, który jakby zapadł się w sobie i z nieznośnym bólem brzucha legł na ziemi u stóp człon­ków swojej rodziny oraz ich przyjaciół.

Nie kończący się potok słów płynął dalej, skierowany na chłopca, który złamany leżał na macie. Nie były przeznaczone dla dżinna lub człowieka, miały napiętnować Tegujaia, skazać na potępienie, oddzie­lić od rodziny, przyjaciół i słonecznych równin.

- Shacąuebai! Shacąuebai!

Widzący wykrzyczał te ostatnie, najbardziej przerażające słowa, wie­dząc, że strach, który na ich dźwięk ogarnie chłopca, stworzy pustkę w jego sercu. Dżinny, które przywiodły Widzącego do domu Batira, wkroczą w tę pustkę i zażądają duszy Tegujaia.

Przytłoczony tą nawałą Tagujai zamknął oczy, ale usłyszawszy te ostatnie słowa, otworzył je i spojrzał na swojego młodego przyjaciela, Daliła. Chłopiec siedział skulony w rogu maty i patrzył na niego tak, jakby widział jakiegoś potwora.

Opętanie Tegujai Batira

35

I tak Tegujai, który od dawna znał pochodzenie i naturę dżinnów, zrozumiał ostatecznie, że został przez nie napiętnowany.

Nazywam się Dalil. Byłem posłańcem, żołnierzem i przyjacielem Ojca Sokoła, Tegujai Batira. Teraz, jako skryba, uważam za swój obo­wiązek opisanie wydarzeń dnia, w którym dżinny opętały mojego przy­jaciela.

Wtedy niczego jeszcze na ich temat nie wiedziałem, ale od kiedy zostałem zmuszony do zaakceptowania tego faktu, uznałem, że muszę poznać wszystko, co o nich wiadomo. Powiedzieć, że to, czego się dowie­działem, wystraszyło mnie, to tak, jakby powiedzieć, że na pustyni jest piasek.

Pustynia jest piaskiem. Podobnie wielkość mego strachu można uznać za definicję przerażenia. Czy jakikolwiek ośmiolatek nie czułby się tak samo, dowiedziawszy się, że dżinny, istoty z powietrza i ognia, zostały powołane do istnienia jeszcze przed Adamem, że grzech pychy skłonił je do wypowiedzenia posłuszeństwa Stwórcy i że większość z nich podąża zazwyczaj za Iblixem, Arymanem-Szejtanem-Szatanem -który urodził się pośród nich i jest Wielkim Mistrzem Bezwstydu?

Duchy te, chociaż nie tak potężne jak anioły, potrafią przybierać postać ludzką i zwierzęcą i nakłaniać człowieka tak do dobra, jak i zła. Sądząc po podnieceniu Widzącego i odrażającym zachowaniu mojego przyjaciela, intencje dżinnów, które go opętały, nie były wcale dobre.

W najwyższym stopniu zatrwożona rodzina Tegujaia zaczęła szu­kać sposobu wygnania dżinnów z chłopca. Po długich poszukiwaniach ustalono, że nie ma żadnego muzułmańskiego duchownego, który mógłby przeprowadzić egzorcyzmy.

• Możesz to zrobić tylko siłą woli, mocą pragnienia poznania dobroci Allaha - powiedział Tegujaiowi ojciec.

• Gdzie jest ta dobroć Allaha, jeśli pozwala, by żyły takie istoty? -zapytał drwiąco Tegujai, tonem, jakiego kiedyś nigdy nie ośmieliłby się użyć wobec starszych od siebie.

A potem, niezbyt przekonany o sensie podążania ścieżką, która wska­zała mu mądrość ojca, zaczął praktykować zabobony. Odsunął się od szamanów głoszących słowo Allaha i zwrócił się ku temu, co reprezen­tował Widzący.

Zdecydowawszy się na takie poszukiwania, wciągnął początkowo do nich Dalila.

Pewnego dnia, pod osłoną ciemności, wymknęli się obaj z jurty i poszli na wzgórza. Kiedy na niebie pojawił się księżyc, znaleźli krwa­we ślady młodego wilka, który najwyraźniej odłączył się od stada i był

36

Jack Kirby

ranny. Podążając za nimi, dotarli do zwierzęcia, które wykrwawiło się już prawie na śmierć i ledwie się ruszało.

-Chcę wrócić do jurty - powiedział Dalii, ryzykując, że narazi się na pogardę starszego chłopca.

-A więc idź, tchórzu. - Tegujai wskazał ręką ciemność. - Ale pój­dziesz sam.

Nie mogąc się zdecydować, czy gorsza jest samotna wędrówka po ciemnych wzgórzach, czy też pozostanie z przyjacielem, Dalii przyglą­dał się, jak Tegujai studiuje z uwagą szkarłatne ślady krwi wypływa­jącej z niedawno rozszarpanych trzewi wilka, studiuje je, dziwnie prze­jęty symboliką tych przerażających wzorów. Zdawało się, że otworzyły one mistyczne wrota, przez które przeskoczyło i posiadło go coś, co miotało się w nim z niesamowitą energią i wprawiło w przerażające uniesienie. Właśnie wtedy dżinny wpiły się w niego i zaczęły niszczyć wszystko, czym był i co kochał.

Zobaczywszy to, Dalii cofnął się, osłupiały i zatrwożony. Po chwili podjął decyzję i ruszył w samotną drogę powrotną do jurty.

Wkrótce w ten sam sposób opuścili Tegujaia wszyscy, których znał. Zmuszono go do tego, by trzymał się z dala od znajomych zapachów zwie­rząt, od ognisk przyjaciół. Nie mógł już brać udziału w ich prostych roz­rywkach, śmiać się wraz z nimi i z dumą rzucać wyzwań siłom natury.

Nie stało się to natychmiast, oczywiście, ale od dnia, w którym Wi­dzący opuścił obozowisko, atmosfera wokół chłopca powoli się zagę­szczała. Wszystko, co Tegujai zrobił lub powiedział, było interpretowa­ne za pomocą budzących lęk symboli i zabarwione jego ciągle rosną­cym gniewem. Ci, którzy go kochali, i ci, których on kochał, ci, którzy darzyli szacunkiem jego rodzinę, i ci, którzy pochodzili z rodzin darzo­nych przezeń szacunkiem, wszyscy z niepokojem patrzyli na zbierają­ce się nad horyzontem chmury przyszłości.

-Nienawidzę was wszystkich! - krzyczał Tegujai, poganiany przez dżinny do tego, aby rzucać się na każdego, nawet na Dalila.

Z tej nienawiści narodziła się wizja armii, którą utworzy, która sta­nie się znana jako wielki robak.

Kiedy wieść o tym wyszła poza plemię i wszyscy ludzie zaczęli żyć w cieniu proroctwa, uznano, że nie można już dłużej tolerować obecno­ści Tegujaia.

-Jesteś moim najstarszym przyjacielem - powiedział Osman-chan do ojca Tegujaia, w obecności przyjaciela jego syna, Dalila. - To, że muszę cię prosić o wyrzeczenie się własnej krwi, napełnia mnie żalem. Jeśli nie będziesz mógł się na to zdobyć, zastąpię cię.

- Co mam zrobić? - zapytał ojciec Tegujaia, chociaż dobrze znał od­
powiedź.

— Twój syn musi zostać wygnany z naszego plemienia - odpowie­
dział Osman-chan.

Opętanie Tegujai Batira 37

Usłyszawszy to, pobiegłem do jurty mojego przyjaciela, aby go ostrzec, wciąż go bowiem kochałem i chciałem dać mu szansę zacho­wania twarzy. Tegujai podjął decyzję natychmiast. Po wydaniu mi rozkazu, abym poszedł z nim, i po mojej odmowie, nie mówiąc już ani słowa, wyruszył na wędrówkę, która miała go oddalić od wszystkiego, co kiedyś było mu drogie.

Po raz pierwszy poznałem wtedy, co znaczy życie bez niego. Pomimo szorstkości, jaką mi okazał, odchodząc, chciwie nasłuchiwałem wszel­kich wieści o nim i wszystko, co zasłyszałem, chowałem w najgłębszych zakamarkach mej pamięci. Jestem z tego zadowolony, pozwoli mi to bowiem opisać teraz jego podróż tak wiernie, jakbym sam odbył ją u jego boku.

Tegujai udał się na północ i tam ostatecznie załamał się w nim po­rządek rzeczy. W tym czasie związał się z kilkoma podobnymi do siebie wędrowcami, którzy porzucili życie plemienne. Jechał z nimi na poszu­kiwanie miast, w których, jak mu mówiono, mieszkańcy kłębili się w ogromnych zbiorowiskach i zajmowali się niewiarygodnie ciekawy­mi sprawami. W ten sposób wchłaniał trucizny świata tych, którzy nie byli jego ludem.

Przez cały ten czas towarzyszyła Tegujaiowi monotonna litania, któ­rą słyszał w półmroku ojcowskiej jurty. Oplotła go niczym zaczarowana pajęczyna, której najwyraźniej nie potrafił rozerwać. Stwierdziwszy, że oczarowały go nowe formy zepsucia i rozkoszy, które poznał podczas swojej wędrówki, odpowiedział skwapliwie na wezwanie wojny przeta­czającej się przez ziemie Komunistów. Posuwając się wolno po zdruzgo­tanej ziemi, dotarł do Stalingradu, gdzie słowo „walka" nabrało nowego, plugawego znaczenia, gdzie się dowiedział, że człowiek, zespoliwszy siły z naturą, może być źródłem najstraszliwszych cierpień.

Pewnego dnia zobaczył coś tak dziwnego, obcego, że porażony stra­chem, padł na kolana. Były to gigantyczne maszyny, które wznosiły się w powietrze, i inne, które pełzały, rycząc przy tym jak potwory ze świa­ta dżinnów.

- Co to za rzeczy, które są z metalu, a mimo to latają jak jastrzębie? -
wyszeptał głosem ochrypłym z przerażenia.

Jego towarzysz parsknął rubasznym śmiechem.

• To samoloty - odparł.

• Samoloty - powtórzył Tegujai, wstając wolno. - Czy te metalowe ptaki unoszą ludzi w swoich brzuchach?

• Tak - odpowiedział jego przyjaciel.

• A te, które pełzną po ziemi jak żółwie?

• To czołgi. Sieją ze swoich pysków ziarna piekieł.

W chwili, gdy to powiedział, kilka czołgów zagrzmiało, tryskając

38

Jack Kirby

płomieniami. Strach ponownie rzucił Tegujaia na ziemię. Kiedy tak leżał, postanowił, że jego sokola armia będzie miała takie metalowe żółwie i ptaki.

Kiedy szedł przez pola poszarpanej stali, przez śniegi, pośród zmiaż­dżonych, krzyczących twarzy, obrazy ohydnych okrucieństw, których był świadkiem, budziły w jego sercu nieopisaną słodycz. Wraz z orda-mi białych, przykutych do samobieżnych wozów ludzi dotarł aż do Odry i Nysy, a potem, rabując, gwałcąc i rozpruwając brzuchy w diabelskim tańcu dostosowanym do tempa potężnej ofensywy, przebył jeszcze całe Prusy Wschodnie.

Wróciwszy na zachód, ponownie rzucił się radośnie w sam środek szaleństwa wojny, która osiągnęła swój punkt kulminacyjny wraz z przygwożdżeniem wroga w jego własnym gnieździe. Ludzie ginęli, uciekając w kłębach duszącego pyłu. Tegujai także z trudem łapał oddech. Przebrnął przez dymiące ruiny i zanurzył się w ciemność zni­szczonych ludzkich mrowisk, gdzie słuchał krzyków dosiadanych siłą kobiet i grzechotu rozbrzmiewających w mroku strzałów.

Kiedy osłabły z wyczerpania po tej orgii zniszczenia wyłonił się z ciemności, stwierdził, że znalazł się w świecie białego człowieka.

I, po raz pierwszy w swoim życiu, w świecie - i objęciach - białej ko­biety. Austriaczki.

— Du bist ein enfaches Kind - mówiła, przyciągając go do siebie bez lęku wielkimi, miękkimi ramionami. Miała duże ciało i czerwoną twarz. - Jesteś prostym, nieskomplikowanym dzieckiem.

W ten sposób Anna potrafiła przerzucić most ponad barierą wyzna­czoną przez różnice kultur, kolorów skóry i budowy ciał. Białe kobiety to potrafią, stwierdził Tegujai. Są po prostu samicami, zdominowany­mi przez główny cel swojego istnienia. W łóżku przestają się lękać i są skłonne do kompromisu.

Zupełnie inaczej sprawa się miała z bratem Anny, Fritzem, pierw­szym białym mężczyzną, którego Tegujai bliżej poznał.

Fritz walczył tak subtelnie w swej służalczości, tak otwarcie w swej arogancji, że między nimi dwoma nie istniała żadna płaszczyzna poro­zumienia, nawet w najbardziej podstawowych kwestiach. Żaden wysi­łek Tegujaia nie mógł także przezwyciężyć instynktownej odrazy, którą budził w Austriaku. Można ją było wyczuć mimo maski obojętności, którą tamten starał się przesłonić twarz.

-Kaffeel - pytał Fritz, trzymając dzbanek z kawą w wyciągniętej ręce. - Może papierosa? - Jednakże nawet dzieląc się swoją kawą, swoimi papierosami czy prowadząc uprzejmą rozmowę, dążył zawsze do udowodnienia swojej wyższości. Biały mężczyzna był istnym uciele­śnieniem komplikacji, istotą zarówno piękną, jak i skażoną trądem, zdradliwą i bohaterską. Bestią i aniołem w jednej postaci, pożerający­mi się nawzajem.

Opętanie Tegujai Batira

39

Tegujai doszedł do wniosku, że ta zawiłość jest typową cechą białe­go mężczyzny. To ona sprawia, że żyje on w nieustannym napięciu, gnany jakąś siłą, która każe mu działać, tworzyć małe oraz duże cuda jego świata, a potem z równym wigorem psuć je i druzgotać.

Biały mężczyzna był niezwykły, ale nie groźny. Tegujai poznał go i onieśmielił siłą swojej naturalnej prostoty, swoim spokojem i kamien­ną stałością tak typową dla jego ludu. Akceptacją rzeczy takimi, jaki­mi są. Gwałt odpiera się gwałtem. Na miłość trzeba odpowiedzieć z równą jej uczciwością. Jego lud nie zna kompromisu. Robi to, co musi być zrobione, uczciwie i bez wstydu, ze szczerością, której braku­je białym.

— Biały mężczyzna jest chytry - oświadczył Tegujai Annie ostatniej nocy, którą spędzili razem, rozpoczynając diatrybę, którą po latach powtórzył Dalilowi i każdemu z tych, którzy znaleźli się w zasięgu jego głosu. - Zasłania się etykietami. Dają mu one odwagę, kiedy jej po­trzebuje, bogactwo, gdy go chce, władzę, gdy jej pragnie. Mając to wszystko, folguje palącej go żądzy podporządkowania sobie ziemi, wody i powietrza.

W rozumieniu Tegujaia biały mężczyzna nurzał się we wszelkiego rodzaju usprawiedliwieniach. Oznaczał etykietką każde swoje działa­nie. Jeśli wykonywał zadanie godne bestii, robił to w imieniu anioła, który jakoby chciał tę bestię wykorzenić.

Kiedy walki w Europie dobiegły końca, Tegujai nie mógł się docze­kać powrotu do plemienia. Od ojczystych stron dzieliła go ogromna odległość, ale nie była ona nie do pokonania dla młodego umysłu, który każdego dnia sadzał go tam, w jurcie, przy ognisku, na grzbiecie konia galopującego po stepie. W młodzieńczych wyobrażeniach widział, jak oczyszcza swoje imię, jak rozjaśniają się ze szczęścia i dumy twarze ludzi, którym opowiada o bitwach oraz swoim w nich udziale. Przywie­zie do domu trofea i umieści je tam, gdzie wszyscy będą mogli je oglą­dać. Przywiezie do domu rozkoszne drobiazgi białych ludzi i ucieszy swoich braci ich dziwnością.

Takie były marzenia Tegujaia, nigdy się jednak nie ziściły. Umarły w czasie rosyjskiej okupacji Wiednia. Obowiązki służbowe trzymały go przy białych; marudził i czekał, wniknął w błahe zawiłości armijnej struktury i uzyskał awans. Odliczał czas w półmroku opustoszałych ulic, moczony przez zimne deszcze, które padały w nocy i zbierały się w brudne kałuże.

A potem, powoli, ruszył w drogę powrotną. Niósł ze sobą bagaż do­świadczeń, swoje awanse i nieznośny ciężar podległości białemu czło­wiekowi, który przygniatał mu grzbiet. Doszedł do wniosku, że dla swych boskich powodów Allah stworzył dwa rodzaje ludzi. Białego,

40

Jack Kirby

który żyje zgodnie z tym, co dyktuje mu trawiący go ogień, i koloro­wego z jego instynktami. Jeśli tak jest, o n, Teguai, musi się z tym pogodzić, przynajmniej na jakiś czas. Był jednak pewny, że nadejdzie taki dzień, kiedy zniszczy ich, ich wszystkich - nie zdawał sobie przy tym sprawy, że to była właśnie owa przyczyna, dla której opętały go dżinny.

Podjąwszy decyzję, Tegujai wybrał życie żołnierza i służył Komuni­stom, gdyż Azja Środkowa była w ich rękach. Po jakimś czasie opuścił Rosjan jako porucznik i przyłączył się do Chińczyków, którzy miano­wali go kapitanem.

Wziął udział w bitwach, po których Komuniści opanowali kontynen­talne Chiny i na koniec, wraz z nimi, w stopniu majora i z sercem z kamienia, wkroczył do Sinkiangu. Był w domu.

Był w domu, ale słoneczne równiny zniknęły. Był w domu, ale jego rodacy uciekali przed nim, gryząc jego wyciągniętą rękę. Ginęli, prze­klinając go, w szale nienawiści rzucali się w śniegi, szukając w nich śmierci. Przynosił ich do swojej jurty, w której umierali lub tracili zmysły.

Wszystko to stało się w Roku Tygrysa. Teraz był Rok Zająca i długa wędrówka Tegujaia dobiegła końca. Osiadł na nizinie, w pobliżu wio­ski, w której wyrósł. Jego jurta była częścią wielkiego, regularnego obozowiska, półokręgu jurt mieszczących oddział składający się z sied­miuset żołnierzy. Na terenie ściśniętym ramionami tego półokręgu były palisady — zagrody zbudowane w pośpiechu i bez entuzjazmu przez jegojeńców.

Pojmani dostawali stare skóry, z których budowali sobie schronie­nie, i to, co dało się oszczędzić z racji żywnościowych. Kiedy się okaza­ło, że jest to bardzo niepraktyczne rozwiązanie, utworzono małe od­działy myśliwskie i jeńcy - czujnie pilnowani przez uzbrojonych w pi­stolety maszynowe jeźdźców - sami zaczęli się zaopatrywać w mięso. Kobiety i dzieci trzymano w oddzielnych grupach, przy czym dzieci otoczono troskliwszą opieką. Tegujai umieścił je w wielkiej, specjalnie w tym celu zbudowanej jurcie, a pilnującym ich żołnierzom wydał roz­kazy, aby zrobili wszystko dla przetrwania swych podopiecznych. To zadanie wartownicy uznali za najbardziej uciążliwe i często prosili o lżejszą służbę między gryzącymi wszystkich wielbłądami lub pło­chliwymi końmi.

Główny obóz był duży, głośny, pełen rozmaitych zapachów i krząta­jących się ludzi. Powietrze w jurcie Tegujaia było gorące, wilgotne, smrodliwe i naładowane szaleństwem. Prześladowały go wizje nasyła­ne przez dżinny - wizje przyszłości pełnej krwi i walk. Ich głosy, odzy­wające się w jego głowie, powtarzały mu bez końca, co musi zrobić. Ze

Opętanie Tegujai Batira

41

musi wybudować labirynt tuneli, przez które wyćwiczone miliony żoł­nierzy przekradną się do stolic świata Zachodu.

Tegujai Batir nigdy nie był zupełnie sam, gdyż zawsze w rogu jego jurty siedział ordynans. Mimo to od czasu do czasu miewał nieco spo­koju. W takich chwilach, kiedy w jurcie było cicho, a odgłosy obozu zlewały się w jednorodny szum, przekonywał siebie, że jego los - prze­widziany zarówno przez szamanów, jak i diabły —już niedługo się wy­pełni. Siadał wtedy odprężony na stosie skór, podciągał nogi w futrza­nych butach i z kolanami pod brodą, żując leniwie cygaro, słuchał do­biegających z zewnątrz odgłosów.

Jednakże zazwyczaj dręczony wizjami Tegujai starał się odwrócić od nich swoją uwagę, wypełniając namiot najróżniejszymi ludźmi.

Jednej z takich nocy, krótko po powrocie Tegujaia, w namiocie oprócz niego znajdowały się cztery osoby. Na ziemi leżało nieruchome ciało Osman-chana, który, chociaż był ojcem jego przyjaciela i skryby Dalila, był także dowódcą, który ostatnio go obraził. Pozostałą trójkę stano­wili sierżant, ordynans i smukły, młody chiński porucznik z ponurymi, blisko osadzonymi oczami. Tegujai na rozpiętym kołnierzyku mundu­ru miał insygnia majora. Jego masywne ciało - uwolnione z nie-foremnego pikowanego polowego uniformu — dobrze wyglądało w bar­dziej eleganckim i lepiej skrojonym mundurze garnizonowym. Tylko rozpięta koszula, ukazująca czarne włosy na jego klatce piersiowej, fałdy, zagięcia i podwinięte do połowy rękawy pozbawiały go w pełni wojskowego wyglądu. W rezultacie sprawiał wrażenie oficera, który chce być blisko swoich ludzi, oddając jednak przełożonym to, co im się należy.

I rzeczywiście Tegujai Batir dawał im to, czego chcieli. Robił to za pomocą karabinów maszynowych, granatów ręcznych, moździerzy. Ści­gał i osaczał tysiące uciekających ludzi, którzy nie chcieli żyć w ra­mach nowego ustroju. Oddawał ich wielbłądy, konie i owce. Rozbił ple­mię i kiedy zostały tylko rozproszone rodziny, ścigał je i także rozbijał. Resztki uciekinierów, na wpół zagłodzonych i żywiących się krwią swo­ich wyczerpanych zwierząt, także miał wkrótce pojmać i dostarczyć przed oblicze chińskich panów. Musi tak się stać, aby można było roz­ciągnąć ścisłą kontrolę nad całym lądem.

Już wkrótce wszystko to sprowadzi się do skondensowanego, poda­nego w lapidarnym, wojskowym stylu raportu, myślał tej nocy Tegujai, patrząc z roztargnieniem na ciało Osman-chana i wyskrobując widel­cem resztki jedzenia ze swojej miski. Długie, ciężkie, wypełnione gwał­tem miesiące, zimna, przenikająca do szpiku kości wilgoć, wyczerpują­cy upał, cierpienia i zachwyty, setki obozowisk, tysiące uderzeń siodła o ciało, tysiące obrzydliwych zapachów i ohydnych widoków, wszystko to stopi się w nicość, zmieni się w słowa będące do zaakceptowania przez właściwe szczeble dowództwa.

42

Jack Kirby

Ordynans podszedł do Tegujaia i bez słowa wziął jego naczynia.

-Napiję się jeszcze kumysu. - Dłoń Tegujaia błądziła wśród buj­nych włosów porastających mu klatkę piersiową. - Niech mnie diabli wezmą, jeśli tu, na Takla Makan, to sfermentowane kobyle mleko nie smakuje lepiej od whisky.

- Niech wilki sobie biorą tę pustynię - powiedział sierżant. - Mogą
żreć piasek latem i ssać lód w zimie. Ja mam już tego dosyć. - Popa­
trzył na leżącego nieruchomo na ziemi człowieka, któremu do krwa­
wiącego brzucha przyłożono żołądek źrebaka. - To ludowe lekarstwo
nie zasklepi takiej dziury. Może po prostu wykończmy biedaka i zrób­
my z niego ostatnią ofiarę tych jatek. Zadanie zostało wykonane i...

-O tym, kiedy zadanie zostanie wykonane, zadecyduje major, sier­żancie! — uciął chiński porucznik, zły i oburzony, że tym mongolskim oddziałom przyznano zbyt duży, jego zdaniem, zakres swobody. Za­brzmiało to jak trzaśniecie z bicza. - Kurwy z Urumchi wciąż jeszcze będą obsługiwały garnizon, kiedy tam wrócisz.

- Ten okład z całą pewnością mu nie pomoże, Tegujai. - Wargi sier­
żanta błyszczały od tłuszczu, a jego policzki wypychał kawał mięsa,
który właśnie żuł. Mięso źrebaka było wielkim delikatesem, nawet dla
wybitnych Mongołów Nowych Chin. Zważywszy na to, że pochodziło
ono z przechwyconych stad Osman-chana, sierżant nie darzył nadmier­
nymi względami człowieka, który przez okrutne zrządzenie losu za­
pewnił mu obiad. - Na zmrożone jaja Marksa i Lenina, on jest po pro­
stu śmierdzącym trupem, któremu trzeba tylko kuli, aby stało się to
oficjalnym...

-Ani słowa więcej, Janim - przerwał sierżantowi Tegujai. - Nie od­szczekuj się porucznikowi Chenowi. On ma prawo wymagać od ciebie posłuchu i będzie to robił. Rozluźniłem trochę dyscyplinę, aby łatwiej było wam znosić tę długą obławę, ale regulamin wciąż obowiązuje. Nie wolno ci wykraczać poza jego granice. Bądźmy towarzyszami... i żoł­nierzami.

• Dziękuję wam za poparcie, majorze - włączył się do rozmowy chiń­ski porucznik. - Dyscyplina i proletariacki duch tych ludzi osiągnęły ostatnio niebezpiecznie niski poziom. Zacząłem się już czuć jak czło­nek zwykłej grupy myśliwych, a nie oficer odkomenderowany do wy­konania wojskowej misji.

• Nigdy nie lekceważ swojego instynktu, poruczniku. - Tegujai wziął podany mu przez ordynansa kubek z kumysem. - Powiedział ci, jak wygląda rzeczywistość. - Sączył wolno napój. - Tropiliśmy stado od pastwiska aż do wodopoju. Te sztuki, których nie zabiliśmy, zostaną przekazane do dyspozycji armii.

• A waszym zdaniem kampania przeciwko buntownikom takim jak plemię Osman-chana jest zwykłym... polowaniem, towarzyszu ma­jorze?

Opętanie Tegujai Batira 43

- Nie różniło się to niczym od płoszenia wilków, poruczniku. Gdyby­
śmy otrzymali takie rozkazy, nasza taktyka byłaby taka sama. Ludzie
stający wobec przeważającej siły ognia i lepszej manewrowości prze­
ciwnika mogą jedynie gryźć, a musisz przyznać, poruczniku, że tych
kilka ukąszeń, na skutek których ucierpieliśmy, było wynikiem zwy­
kłego braku ostrożności. - Tegujai wychylił resztę kumysu i oddał ku­
bek ordynansowi. Owłosionym grzbietem dłoni otarł kremowy obrys
z ust i dodał: - Upiększ to wszystko w swoim raporcie. Wykorzystaj
dla swojego dobra. Pamiętaj tylko, czym to naprawdę było, i zastosuj
tę miarę do przyszłych sytuacji. Zapewniam cię, że będziesz dobrym
żołnierzem. Masz predyspozycje.

Szczupły, młody porucznik odwrócił głowę i wpatrując się w zadu­mie w półmrok, usiłował skryć szczyptę cynizmu, która wypełzła mu na twarz. Tegujai dostrzegł to jednak i zaatakował:

• Poruczniku, co twoim zdaniem było największą korzyścią z... tego zadania?

• Dla mnie, towarzyszu majorze?

• Tak, dla ciebie, poruczniku.

• Uzyskanie praktycznej wiedzy o Mongołach...

Tegujai mierzył przez chwilę podwładnego szacującym spojrzeniem, po czym pokazał zęby.

- Bardzo dobrze, poruczniku. Pomijając to, że jesteś typem, który
sam głupio nadziałby się na bagnety wrogów dla sławy i idei, nie brak
ci bardziej godnych pochwały zalet. Czego konkretnie dowiedziałeś się
o Mongołach?

Chiński porucznik odwrócił się i wyprostował. Patrząc prosto w oczy Tegujaia, odparł, wyraźnie akcentując słowa:

- Mongoł, towarzyszu majorze, to dziki zwierz. Jak sam powiedzia­
łeś, było to niczym przeganianie wilków. W mundurach czy bez nich,
Mongołowie są moim zdaniem nierozsądni, krnąbrni i nie do znie­
sienia.

Tegujai zachichotał, ukazując więcej zębów. Zajrzał z ukosa w ka­mienną twarz młodszego mężczyzny.

- Tak, tak, ale co mamy zrobić z tymi zwierzętami, które koniec koń­
ców są moimi braćmi? Co mamy zrobić z tymi dzikimi i zabobonnymi
potomkami dawnych niszczycieli świata?

Oczy porucznika zwęziły się nieco w złośliwym grymasie, stając się małymi, czarnymi stawami witriolu, w których bez przerwy rozbłyski­wały i gasły plamki ognia.

-Mongołowie dostosują się do nowego świata i przyczynią się do jego budowy albo zginą. Zmyjemy zwierzęcy tłuszcz z ich włosów, zało­żymy im kagańce i pokażemy, że ręce mogą służyć do czegoś więcej niż tylko do grzebania w owczym nawozie. To właśnie trzeba z nimi zro­bić, chociaż ja uważam to za beznadziejne zadanie. Mongołowie oprą

44

Jack Kirby

się każdej próbie zrobienia z nich ludzi o jakiejś wartości dla państwa lub nich samych.

- Naprawdę? To interesujące - powiedział Tegujai.

— Tak, i będę jednym z pierwszych ochotników do oddziałów ekster­
minacyjnych, kiedy Przewodniczący Mao w końcu wyda rozkaz usu­
nięcia tego ludzkiego nawozu z Nowych Chin!

Porucznik skończył i z wyrazem buntu na twarzy wbił wzrok gdzieś w przestrzeń. Jego nagle uwolniony gniew sprawił, że atmosfera w na­miocie zgęstniała i nabrzmiała groźbą. Tegujai czuł ją, wiszącą w cuch­nącej ciszy, widział ją, żywą i płonącą w oczach siedzących obok niego mężczyzn. Byli Mongołami, wszyscy, łącznie z nim samym. Tegujai miał wrażenie, że oficerskie gwiazdki na jego kołnierzu rosną i w koń­cu wypełniają pole widzenia porucznika, uświadamiając mu kruchość jego położenia. Każdy z obecnych w namiocie mężczyzn mógł go bez­karnie zabić. Tylko chwila wahania i kolejna iskierka życia zgasłaby na bezkresnym pustkowiu Takla Makan. Kto by się o tym dowiedział? Kogo by to obeszło? Krótkie epitafium zamykające akta. Rozstrzelany za niesubordynację, rozstrzelany za zaniedbanie obowiązków, śmierć na skutek ran odniesionych w czasie pełnienia służby, zaginiony w boju. Tysiące wiek trumien zamknęły się już nad podobnymi mu ludźmi, których życie było ważne tylko dla nich samych.

Porucznik stał z wyrazem stoickiego spokoju i wyzwania na twarzy, czekając na konsekwencje swego wybuchu. Kręty strumyk potu ście­kał mu po czole. Nieruchome oczy Tegujaia śledziły jego bieg; obserwo­wały, jak przenika przez brwi i tworzy jasną kroplę, która spadając na podłogę, pochwyci iskierkę światła.

-Zrób to! - krzyknął porucznik, gotując się na uderzenie kuli. -Rozwal mi głowę i niech diabli wezmą twoich zawszonych przodków!

Tegujai nie sięgnął po pistolet. Pozwolił podwładnemu kąpać się we własnym pocie jeszcze przez chwilę, po czym powiedział:

-To był niezły pokaz odwagi, poruczniku. To, że ktoś taki jak ty drwi sobie ze śmierci, jest normalne, ale takie naruszenie regulaminu zdarza się ludziom twojego pokroju bardzo rzadko. Tego się po prostu nie robi, prawda? Powiedziałbym, że to jak zerwanie pępowiny. No cóż, nie zastrzelę cię za to, chociaż mam do tego prawo w takich wypad­kach. Te czternaście miesięcy w polu było dla ciebie cięższe niż dla reszty z nas. Trzymałeś się regulaminu i ten mały wybuch już od daw­na w tobie dojrzewał. - Podrapał się po szczęce. - Poza tym nie powie­działbyś tego, co powiedziałeś, gdybyś się nie zmienił w Mongoła. Tak, poruczniku, stałeś się młodszym bratem Wilka. Obserwowanie cię, kie­dy już wrócisz między swoich, będzie całkiem zabawne.

Na nieruchomej twarzy porucznika pojawił się nikły ślad reakcji. Tegujai, nie odrywając od niego wzroku, szturchnął go w wypiętą pierś grubym palcem wskazującym.

Opętanie Tegujai Batira

45

-Wszczepiliśmy ci dżinna, chłopcze. - Wyszczerzył zęby w szero­kim uśmiechu. - Sprawi, że będziesz pragnął krwi i rzucał się niepo­hamowanie na swoich wrogów. Twoje życie będzie dwukrotnie cięż­sze, a śmierć także nielekka... ale będziesz przynajmniej wiedział, że nie poświęciłeś się dla nic nie znaczących sloganów.

Sylwetka porucznika straciła nieco ze swej stalowej sztywności.

• Czy to już wszystko, towarzyszu majorze?

• Tak, wiem, że chcesz opuścić tę jurtę. I za chwilę to zrobisz. - Te­gujai zwrócił się do sierżanta. - Husejn!

Odpowiedziało mu poruszenie, niezgrabne manewry dwumetrowe­go, potężnego ciała.

• Słucham, majorze.

• Czy to ty zauważyłeś Widzącego wśród jeńców?

• Tak jest, majorze. Kopałem jego zadek przez całą drogę do pa­lisady. Kiedy dopadliśmy ostatnią grupę u podnóża góry, ten stary głupiec wymachiwał strzelbą. Zanim mu ją wyrwałem i przyłożyłem kolbą, zrobił mi dziurę w uchu. Wyobraźcie sobie, ta stara pierdoła, ten...

• Trzeba sprawdzić nowych więźniów oraz nowe zwierzęta - nie po­zwolił mu dokończyć Tegujai. - Pokieruje tym porucznik. Ty dołączysz do jego oddziału, ale twoim zadaniem będzie jedynie odnalezienie Wi­dzącego i przyprowadzenie go do mnie.

Ogromny Mongoł poruszył się niespokojnie.

- Rozkaz, majorze. Ale czy nie byłoby lepiej, gdybym pozostał z tym
oddziałem do końca sprawdzania? Porucznik może potrzebować pomo­
cy, kiedy ludzie dorwą się do kobiet.

Tegujai zmierzył go groźnym spojrzeniem.

- Przecież wiesz, majorze, że to się stanie - ciągnął sierżant. - Nie­
którzy będą liczyć krocza zamiast głów. Żeby zdusić tumult, trzeba
będzie potem użyć całego pułku.

Tegujai w dalszym ciągu nic nie mówił.

-To się stanie, chyba że ja... - Mongoł wymamrotał coś niezrozu­miale i umilkł, czekając na odpowiedź. Tegujai spojrzał na porucznika.

• Po przeglądzie oczekuję raportu z aktualnymi danymi.

• Tak jest, towarzyszu majorze. - Chińczyk, który ciągle był w po­sępnym nastroju, zaczął wkładać swój pikowany uniform polowy.

• Jeszcze jedna sprawa, poruczniku...

Chiński oficer miał właśnie odpowiedzieć, kiedy kolba pistoletu tra­fiła go między górną wargę a podstawę nosa. Siła ciosu wstrząsnęła jego całym ciałem i ugięły się pod nim kolana. Upadł na nie, kołysząc się do przodu i do tyłu. Przycisnął dłonie do twarzy tak mocno, jakby chciał ją uchronić przed rozpadnięciem się na dwoje, a potem runął na matę i uderzywszy w nią ramieniem, obrócił się na plecy.

46

Jack Kirby

Tegujai włożył pistolet z powrotem do kabury, przyglądając się chłodno swojemu dziełu. Między palcami a twarzą rannego pojawiła się krew.

- Obraza czyichś zawszonych przodków wymaga przynajmniej ta­
kiej odpowiedzi, poruczniku - powiedział, po czym wydał gestem roz­
kaz pozostałym. Zrozumieli. Chińczyk wraz ze swoim bólem
i obrażeniami został wyniesiony z jurty. Po chwili wrócił tylko ordy-
nans, który miał za zadanie pilnować, aby wszystkie potrzeby Teguja-
ia były zaspokojone.

Tegujai Batir w końcu zwrócił uwagę na Osman-chana, który leżał jak trup, wyciągnięty na całą długość na zakrwawionej macie. W gło­wie starca ból mieszał się ze wspomnieniami. Krzyczały do niego du­chy poległych. Był między nimi duch jego żony, Milyi, którą ścięły kule, zanim zdążyła dosiąść konia. W tym, co jeszcze pozostało z jego umy-( słu, błąkały się myśli o żałosnych resztkach jego plemienia, kończą-^ cych właśnie długą wędrówkę. Dla niego wszystko się już skończyło. Był w piekle i znosił swoje cierpienie w milczeniu, z kazachską wy­trwałością.

Przed oczami rozgorączkowanego chana przepływały mroczne, de­moniczne twarze, i dżinny postanowiły pokazać je Tegujaiowi. Roz­poznał natychmiast własną, jej kamienny wyraz, czaszkę, która ni­czym skała przebijała się przez żółtawą skórę. Łagodne skośne oczy, krótki płaski nos i usta, które nie znały czułych słów; wszystko to było osadzone na szerokim szkielecie twardej kości. Była jeszcze kreska czarnego wąsa, który zwisał po obu stronach jego górnej wargi, i mała bródka o cienkich, miękkich włosach, która nadawała mu wygląd wo­dza. Tegujai Batir, wódz demonów. Takie było jego przeznaczenie, przepowiedziane przez szamanów i spełnione przez niego samego.

- Nie ruszaj się, bracie Wilku - powiedziała pozbawiona ciała głowa
Tegujaia, która zawisła nad Osman-chanem niczym zły księżyc, wyda­
jąc piskliwe głosy. - Twoje rany są bardzo ciężkie i każde poruszenie
może tylko zwiększyć ból.

Ciałem Osman-chana wstrząsnął silny spazm. Jego oczy były mocno zaciśnięte, usta rozchylone i ściągnięte do tyłu w okropnym grymasie, ukazującym zwarte silnie zęby. Na jego brązowej szyi lśniły perełki potu.

Głos Tegujaia przenikał nieustępliwie przez mur, którym cierpienie otoczyło umysł starego człowieka:

- To zły sposób umierania, bracie Wilku. Nawet honor Kazacha wy­
cieknie szybko z poszarpanych jelit. Porusz się jeszcze raz, a udasz się
do swoich przodków, krzycząc jak kobieta. Leż spokojnie. Posłuchaj
mojej rady. Śmierć przyjdzie do ciebie w odpowiednim czasie, a ja mogę
ci pomóc przejść do raju z godnością.

Starzec jeszcze bardziej napiął mięśnie. Głos Tegujaia zdawał się działać na niego tak, jak kolejna tortura. Czuł także obecność innych,

Opętanie Tegujai Batira

47

dżinnów, nieuchwytnych istot, które oddawały się swym niewidzial­nym zajęciom. To, co robiły, nie miało większego znaczenia do chwili, gdy ich głosy i ruchy stały się bardziej wyraźne, a jego nozdrza zareje­strowały zapach surowego mięsa. Oczy miał ciągle zamknięte, ale rozumiał, że coś się dzieje, i to coś związanego z nim samym. Tegujai zwrócił się do ordynansa.

- Czekaj. Ostrożnie. Jeśli będziesz tak niezdarny, on szybko umrze.
Delikatnie... rób to delikatnie.

Odór surowego mięsa wzmógł się, a głos Tegujaia, ostry i władczy, ukazał istotę tego, co się działo. Najwyraźniej mówił do dżinnów. Chwi­lę później Osman-chana dotknęło coś śliskiego i starzec szarpnął się, wydając przy tym chrapliwy krzyk. Znalazł się w tym ostatnim, mgli­stym stanie między życiem i śmiercią, i jego palce wbiły się w wojłoko­wą matę, po czym znieruchomiały.

Major wstał i podszedł do umierającego. Przykucnął przy nim i spoj­rzał w oczy, które otworzyły się po raz ostatni. Płonący w nich ogień przygasł. Śmierć kończyła dzieło, które on rozpoczął. Spod potu, plam brudu i siniaków przebijała woskowa bladość, która rozprzestrzeniała się z każdą chwilą.

Tegujai zacisnął palce na cygarze i wyjął je z ust.

- Już niedługo - powiedział. - To nastąpi wkrótce, Synu Wodzów. Te
czasy nie są dla takich jak ty. Nie jesteś śmieciem, który unosi się
na powierzchni wody i płynie z nurtem. Jesteś jak skała, która opie­
ra się do chwili, aż wyrwana z ziemi, ginie w odmętach. - Patrzył
z powagą w oczy, które pływały w oczodołach i nie mogły się skupić
na jego twarzy. — Jakie to smutne, że umierasz pełen nienawiści do
mnie.

Ciało starca zadrżało, a z jego woskowych ust uleciało kilka słów. Mimo że głos umierającego był słaby, nierówny i zduszony flegmą, Te­gujai zrozumiał. „Pożeracz Świata". Z gardła Osman-chana dochodził w dalszym ciągu chrapliwy bulgot, zgrzytliwy i coraz szybszy w miarę zbliżania się punktu kulminacyjnego - ohydny głos odchodzącego ży­cia. Kiedy nagle nastała cisza, Tegujai poczuł się lekko zaskoczony, gdyż moment przejścia był równie niespodziewany jak moment naro­dzin - chwila trwająca krócej niż ludzki odruch, dotknięcie nieskoń­czoności, wiecznie dającej i zabierającej, niezależnej od planów ukła­danych przez śmiertelników.

- Shacąuebai! Shacąuebai!

Wrzaski Widzącego przerwały ciszę śmierci i wstrząsnęły Teguja-iem. Odwrócił się wystraszony i upadł, sięgając do kabury. W półmro­ku widać było miotające się cienie, a szarpaninie towarzyszył odgłos uderzeń.

Tegujai zerwał się błyskawicznie na nogi. Ogarnięty zimną furią zignorował ból w barku i skierował broń w stronę źródła zagrożenia.

48

Jack Kirby

Wyglądało to tak, jakby do jurty wpadły dwie kosmate, splecione w walce bestie. Tylko ostatni, pozostały mu jeszcze strzęp samokon­troli powstrzymał Tegujaia przed wystrzeleniem w toczące się po zie­mi ciała. Mimo wstrząsu, który przeżył, zdołał się opanować i docze­kać chwili, gdy zamęt ustał.

— Wybacz mi, Tegujai Batirze... majorze... - Husejn, olbrzym w prze­
krzywionym futrze, uwolnił się od swojej zdobyczy i wstał niezdarnie,
patrząc na Tegujaia. - Ten pomylony mały gównojad nagle wpadł
w szał... - Zwalisty sierżant, ciągle zły i zażenowany kłopotami, które
sprawił stojący na czworakach mężczyzna, wymierzył mu silnego kopnia­
ka. Widzący zwinął się w kłębek, wydając zwierzęcy krzyk.

Sytuacja była wręcz śmieszna. Tegujai, niczym jeździec wyrzucony z siodła, odzyskał równowagę i postawę dowódcy. Pozwolił sobie na luksus oburzenia, któremu dał wyraz, patrząc wymownie i w milczeniu na pełną melancholii twarz opatulonego w ogromne futro sierżanta.

-To, co mówią, musi być prawdą - powiedział w końcu Tegujai, kręcąc z niesmakiem głową. - Zanim się urodziłeś, ukształtowałeś się w zadku wielbłąda.

Napięcie ustępowało. Tegujai wsunął powoli pistolet do kabury.

-Kiedy ci Widzący zobaczą umierającego człowieka, natychmiast wpadają w trans - mówił z wyraźnym zakłopotaniem Husejn. - Muszą krzykiem towarzyszyć duszy, która odchodzi do przodków. Muszą krzy­czeć z całych sił. Proszę o wybaczenie, Tegujai Batirze, najwyraźniej wszedłem tu z tym starym diabłem w złym momencie.

Ręce wystające ze stosu skór na ziemi zaczęły się poruszać, a głowa Widzącego uniosła się chwiejnie, z wyraźnym wysiłkiem, ale kolejny kopniak Husejna szybko przerwał te usiłowania. Rozdrażnienie sier­żanta jeszcze nie minęło.

Tegujai ponownie zapalił zgasłe cygaro i zacisnąwszy szczęki, pa­trzył na Husejna lekko zmrużonymi oczami. Kiedy w powietrze wznio­sły się łagodnie wydmuchiwane kłęby podobnego do waty dymu, sier­żant się odprężył. Major z dobrym cygarem w ustach nie był niebez­pieczny. Srogość tląca się w wyrazie jego twarzy była już czymś zwykłym. Całe zajście osiągnęło taki etap, że Husejn mógł odetchnąć z ulgą. Czekał, aż Tegujai wymyśli kolejny epitet lub wyda rozkaz. Doczekał się rozkazu:

-Zapomnij o Widzącym, Husejn. Wybierz miejsce pochówku i po­zbądź się tego ciała. Zakop je głęboko w miejscu, z którego nie wygrze-bią go zwierzęta.

— Przykryjemy je skałami - odparł sierżant.

Tegujai mierzył go jeszcze przez chwilę spojrzeniem, wciągając do ust dym z cygara.

— To był dla ciebie kiepski dzień, prawda, synu zamrożonego mamuta?
Szeroka, jakby skórzana twarz nie drgnęła, okryta kirem melancho-

Opętanie Tegujai Batira

49

lii. Życie w wojsku nauczyło tego brutala, kiedy nie powinien naduży­wać swego szczęścia. Tegujai zbliżył się do niego i sztywnymi palcami szturchnął olbrzyma w brzuch.

- Kiedy załatwisz sprawę pogrzebu, wykonasz jeszcze jedno zada­
nie. Nim zejdziesz ze służby na spoczynek.

-Tak, majorze. Jeszcze jedno zadanie?

Sztywne palce Tegujaia szturchnęły go jeszcze raz.

- Kobieta, ty łkający tygrysie. Znajdź sobie kobietę wśród nowo przy­
byłych i nie pokazuj się aż do rana.

-Tygrys korzy się przed mądrością i wielkim sercem Wilka. -Uśmiech Husejna nie był niczym więcej niż drgnięciem ust. Wydawało się, że jego wielka twarz nie zmieniła wyrazu.

- A teraz odejdź - powiedział Tegujai. - Ruszaj stąd.

Husejn odwrócił się i wyszedł, po czym uświadomił sobie, że nie za­salutował. Wiedział jednak, że próba naprawienia tego błędu byłaby jeszcze większym błędem.

Czyszczący swój karabin ordynans zerkał z irytacją na Widzącego, z którego ust przez cały czas sypał się grad słów. Spojrzał jeszcze na Tegujaia, po czym stanął niezdecydowany nad zmaltretowanym starcem.

Cios z pewnością spadnie, pomyślał ordynans. Jeśli Tegujai nie po­wstrzyma tego bełkotu, to ja sam rozwalę mózg tego starego kozła. W tej chwili rozległ się metaliczny szczęk, gdy jakaś część karabinu wsunęła się tam, gdzie nie pasowała. Ordynans rzucił broń, zbyt roz­gniewany, by dokończyć pracę.

- Patrzcie na robaka! — ciągnął swoją litanię starzec. - Patrzcie na
jego wieczne rany! Patrzcie, jak jego brzuch skręca się z głodu! Żyje on
bowiem tam, gdzie ziemia jest wroga. Dręczy go pragnienie tam, gdzie
woda jest cuchnąca. Modli się tam, gdzie nie ma proroków. Nie należy
do błogosławionych. Nie należy do uświęconych. Nie należy do wybra­
nych. W swej ślepocie jest po prostu zwykłym dzieckiem Allaha!

Coś pękło w starym człowieku, coś nie w jego ciele, gdyż i tak nie­wiele go zostało. Widzący zdołał się chwiejnie podnieść na posiniaczo­ne kolana. Wyglądał jak sparszywiały pies, który został straszliwie pogryziony przez resztę stada. I tak właśnie było. Trudno byłoby zna­leźć jakąś część jego ciała, która nie byłaby poszarpana, pęknięta lub poparzona. Nie potrafił już powstrzymać szlochu, kaszlu ani powodzi słów płynących z opuchniętych ust. Wspinał się do swojego ostatniego schronienia, a słowa były punktami zaczepienia, których się przytrzy­mywał. Pod nim leżał roztrzaskany duch. Upadek na niego oznaczał cierpienie nie do zniesienia. A więc wspinał się wyżej, szybciej, ucieka­jąc, uciekając, uciekając...

—... i jest napisane, że kiedy on z kindżałem w ustach został rzuco­ny w ogień, kiedy ciało fałszywego proroka, jego sojusznika, zostało

50

Jack Kirby

poćwiartowane i powieszone na wietrze, kiedy smok został wrzucony do dołu...

Tegujai stanął obok starca i spojrzał w jego dzikie, wytrzeszczone oczy.

- Gównojad - wychrypiał. - Brudny, stary gównojad! Czy to proroc­
two musi splugawić nawet twoje ostatnie szaleństwo?

— Powstanie jednak inny, nie mówiący w żadnym języku, ale rozu­
miejący wszystkie. I on zobaczy robaka, obudzi go i powie mu: „Ja będę
twoją wolą i rozkażę, aby wyrosło ci Potężne Ramię do rażenia wrogów
i drugie, którym będziesz się żywił..."

Atak kaszlu przerwał Widzącemu. Dźwignął swoje ciało, które jed­nak po chwili opadło i skurczyło się. Oddech zaświstał mu w gardle, a jego twarz skierowała się ku niebu, ku przestrzeni za Tegujaiem.

Z ust Tegujai Batira wyrwał się głośny jęk, po czym przerażający krzyk przeklętego wstrząsnął jurtą. Chwycił Widzącego, który niczego już nie czuł. Wbił wzrok w oczy, które już go nie widziały. Krzyczał w uszy, które słyszały już tylko głos Allaha.

-Złodziej! Oszust! - krzyczał do martwego człowieka. - Odebrałeś mija! Zabrałeś! - Z czerwieni ust ukazującej silne zęby tryskała ślina. Szaleństwo opanowało go całkowicie. Rosło niepohamowanie i sprawi­ło, że na nic już nie bacząc, szarpał Widzącego, jakby chciał rozerwać go na strzępy. - Chcę ją mieć z powrotem! — krzyczał Tegujai, ignoru­jąc krew, która zalewała mu ręce. - Chcę odzyskać miłość mojej rodzi­ny!

Jego wargi były rozchylone i ściągnięte jak u Wilka, którym był.

Nazywam się Dalil-chan. Jestem posłańcem, żołnierzem i przyjacie­lem Ojca Sokoła, Tegujai Batira. Upłynęło dwadzieścia lat. Wciąż je­szcze znam go tak jak nikt inny. Dzień naszej zapłaty jest blisko, gdyż Wilk spłodził już Sokolą armię i wybrał miejsce na tunel. Wkrótce mnie zabije, gdyż nawet ja, który wciąż kocham go jak brata, nie mo­głem wypełnić pustki, która się w nim otworzyła, kiedy krzyczał i ogła­szał światu swoją potrzebę. Patrzyłem, jak wycieka z niego cała miłość i piękno, a pozostaje tylko głód. Dżinny także to widziały i mając odpo­wiednią moc, rzuciły się do wypełniania pustki, jeszcze raz kształtując go zgodnie z własnymi zamysłami.

Mózg Sokoła odpoczywa, czekając na sygnał. Robak, który jest ar­mią, trwa w gotowości, a tunel prawie ukończony. Już wkrótce robak przeciśnie się przez tunel i wychynie na powierzchnię, aby pożreć świat białego człowieka.

Przełożył Jan Pyka

S. P. Somtow

Brylanty nie są wieczne

Tajlandia to jeden z moich ulubionych krajów. Tam też rozgrywa się ta historia - napisana specjalnie do mojej książki - którą S. P. Somtow nazywa czarną komedią. Jedynie Somtow, spokrewniony z domem dy­nastii Tai, dzielący swój czas między Bangkok a Los Angeles, tak do­brze potrafi oddać charakterystyczną dla stolicy Tajlandii, niezwykłą i fascynującą mieszaninę nowoczesności i starożytności.

D.C.

B

ezcenna waza z epoki Ming sturlała się z marmurowych schodów. Na szczęście Rapi, bardziej zwinna z dwóch pokojówek sprzątają­cych na półpiętrze, która właśnie zamiatała podest, zdążyła zła­pać ją jedną ręką i, nie chybiając ani o milimetr, postawiła na stoliku przy oknie, z którego było widać zbudowany nad kanałem pawilon z drewna tekowego. Przy tym samym oknie, przy którym sadowiłem się do lekkiego śniadania: zupy ryżowej, marynowanych przepiórczych jaj, suszonej wieprzowiny pieczonej w cukrze i mrożonego cap­puccino.

• Przepraszam pana - powiedziała pokojówka.

• Co się dzieje, do diabła? - spytałem, odwróciwszy wazę do góry dnem i stwierdziwszy, że pochodzi z czasów panowania cesarza Chien Lunga. Byłem w Bangkoku dopiero tydzień i nie zdążyłem się jeszcze zorientować w otoczeniu.

• To Khunying - wyjaśniła pokojówka. - Chyba znowu zgubiła swo­je kolczyki. Och, nie, jeszcze jedna. - Druga waza, bliźniaczo podobna do poprzedniej, z wizgiem przeleciała obok, o włos mijając wspaniały, chociaż pozbawiony rąk, khmerski posąg apsary, czyli boskiej mie­szkanki niebios, który stał na plincie pośrodku podestu. Rozprysła się na przeciwległej ścianie. - Och, nie, och, nie - powtórzyła pokojówka i popędziła zbierać skorupy. Kiedy je zmiotła na szufelkę, znowu się do mnie odwróciła. - Niech się pan nie boi, panie Shapiro. Wszystkie te zabytki są nieprawdziwe. Pan oddał prawdziwe na przechowanie do Metropolitan Museum w Nowym Jorku. Chciał sobie oszczędzić ner­wów, proszę pana.

54

S. P. Somtow

Pan, czyli doktor Sukhrip, użyczał mi gościny na czas mojej podróży. Poznałem go podczas uroczystego lunchu kustoszy w Nowym Jorku, gdzie wygłosił krótki referat na temat czternastowiecznych syjamskich nadproży. Poczęstował mnie sutą kolacją, po czym natychmiast znik­nął, pozwalając myszkować po posiadłości — przepychem dorównującej zespołom pałacowym opisywanym przez Somerseta Maughama -a sam odleciał do Singapuru na spotkanie z jedną ze swych niezliczo­nych żon.

Wschód odwiedzałem od lat pięćdziesiątych, najpierw jako nieustra­szony młody student archeologii, następnie jako osoba odpowiedzialna za zakupy do kolekcji sztuki południowowschodniej Azji w Metropoli­tan, a teraz jako handlarz rzadkimi dziełami sztuki. Nigdy jednak nie miałem okazji gościć w żadnym z tych ogromnych kampongów należą­cych do rodzin arystokratycznych i często nie wiedziałem, jak się powi­nienem zachować.

Miałem do dyspozycji mnóstwo szoferów i służących, posługiwałem się też dość dobrze językiem, ale na ciężką próbę wystawiało mnie już samo zgadywanie, w której z siedemnastu jadalni, pawilonów, kreden­sów i saloników zostanie podane danego dnia śniadanie. Jak dotąd każdego ranka podawano je w innym.

Moją gospodynię, Khunying (tak brzmiał tytuł przynależny Tajkom z niższej warstwy szlacheckiej), widywałem rzadko, jedynie w przelo­cie, gdy udawała się na jakąś akcję dobroczynną, na której pełniła funkcję towarzyską.

• Czy Khunying często gubi kolczyki? - spytałem Rapi, która klę­czała właśnie przy niskim stoliku (wciąż nie mogłem się przyzwyczaić do tych uniżonych zachowań) i ponownie napełniała moją szklankę sokiem pomarańczowym. - Co się dzieje potem?

• Och - odparła - około dziesiątej dojdzie do wniosku, że ukradła je jedna ze służących. O jedenastej policja zacznie śledztwo, które wyka­że, że wszystkie jesteśmy niewinne. O dwunastej stwierdzi, że docho­dzenie zostało przeprowadzone niedokładnie. O pierwszej zostaniemy poddane badaniu wykrywaczem kłamstw, które przejdziemy pomyśl­nie. O drugiej przybędzie znawczyni tarota, jeśli jest w mieście. Przed piątą zadzwoni po szamankę.

• Po szamankę? - Wzbudziło to moją ciekawość.

• Po Mae Thiap, szamankę - powiedziała Rapi. - To chłopka z pół­nocnego wschodu. Potrafi odnajdywać zgubione przedmioty. Zazwyczaj odnajduje kolczyki za pierwszym razem, ale jeśli jej się to nie uda, Khu­nying będzie miała w nocy koszmary, zapomni o wynikach badania wykrywaczem kłamstw, a kiedy się obudzi, znów będzie podejrzewać którąś ze swych służących i cały młyn zacznie się od nowa, proszę pana.

W tej samej chwili za naszymi plecami rozległ się mrożący krew w żyłach wrzask. Trzasnęły drzwi.

Brylanty nie są wieczne

55

-Rapi, ty impertynencka suko! Ile razy mam ci powtarzać, że nie wolno ci paplać w obecności naszych czcigodnych gości? To nie bar pod Bobrem w Patpongu.

Rapi natychmiast złożyła dłonie w charakterystycznym tajskim ge­ście wyrażającym szacunek i rzekła:

• Najmocniej przepraszam, Khunying.

• To moja wina, Midge - wtrąciłem. - Zadałem jej kilka pytań. Midge, jak nazywali ją jej znajomi z Ameryki, mierzyła cztery stopy

i jedenaście cali, miała cerę jak delikatna porcelana z epoki Sung, odę­te usta, smukłe palce i tyle biżuterii na sobie, że mogłaby zatopić Tita­nica.

- Kilka pytań! — zaczęła z furią, ale natychmiast przeobraziła się
w idealną gospodynię i dokończyła: - Czy wszystko w porządku, Mer-
vin? Na którą chcesz samochód? Przykro mi, ale chyba będziesz mu­
siał wziąć benza. Rolls jest mi potrzebny, żeby eskortować służących
w drodze na posterunek policji. — I znowu wpadając we wściekłość,
dorzuciła: — Perfidne mendy! Tak bezwstydnie mnie okraść! Za pięć­
dziesiąt amerykańskich dolarów tygodniowo, które płacę tym głup­
com, nie mogę mieć nawet ich cholernej lojalności!

- Chodzi o kolczyki, tak? - zapytałem.
Odwróciła się do mnie.

- Tak, ale nie o żadne tam głupie świecidełka. To były trzykaratowe
błękitnobiałe brylanty, warte około ośmiuset tysięcy bahtów.

Szybko przeliczyłem i wyszło mi, że za tę sumę można byłoby opła­cać taką służącą przez dwanaście lat i cztery miesiące - w przybliże­niu. Gwizdnąłem.

• Och, to nie znaczy, że one są warte aż tyle - powiedziała - tylko że... och!... że naruszono moje prawo do prywatności! Że jedna z tych kreatur naprawdę zakradła się do mojej sypialni w środku nocy... To po prostu zbyt przerażające. Tak mi przykro, że zakłóciłam ci posiłek, Moreton...

• Marvin.

• ...może masz ochotę na prosciutto melone? Moja kuzynka właśnie wróciła z Włoch i przywiozła kilka w całości, a wiem, że w Ameryce nie można dostać przyzwoitego jedzenia godnego smakosza...

-Dziękuję. Mam w południe spotkanie z birmańskim przemytni­kiem, a wiesz, jak tacy potrafią natrętnie częstować jedzeniem...

- Birmańskim? Weź na wszelki wypadek kilka pastylek przeciw bie­
gunce, dobrze ci radzę. Rapi, idź i przynieś dużą niebieską butelkę ze
środkowej łazienki... ale nie valium. I szpilki z krokodyla. Chcę w nich
pójść na policję. Zaraz... czternasta para od lewej, trzecia półka, szósta
szafka.

Pokojówka zniknęła bezszelestnie i po kilku minutach stosownego do okoliczności ściągania ust to samo zrobiła Khunying. Zrozumiałem,

56

S. P. Somtow

że kobieta potrafiąca tak dokładnie sprecyzować miejsce, w którym znajduje się każda para butów z jej kolekcji godnej prezydentowej Imeldy, z pewnością potrafi mieć oko na parę kolczyków.

Moje rendez-vous miało się odbyć w miejscu odległym o jakąś milę od rezydencji - półtorej godziny jazdy po skandalicznie zatłoczonych ulicach Bangkoku. Zrobił się prawie wieczór, kiedy wróciłem. Merce­des prowadzony przez szofera podjechał do bramy z kutego żelaza w tej samej chwili, kiedy na ryczącym harleyu pojawiła się szamanka.

Na trawniku przed posiadłością zebrał się tłum. Niektóre osoby z personelu rozpaczliwie szlochały, inne kręciły się niezdarnie i bez przerwy trajkotały, a policjanci wędrowali od jednej do drugiej, zada­jąc pytania i robiąc notatki.

Zdjąłem buty przy drzwiach i miałem zamiar udać się do swych pokoi, kiedy podeszła do mnie Midge.

- O, świetnie, że cię widzę - rzekła, nie przerywając rozmowy pro­
wadzonej po tajsku przez dwa telefony komórkowe naraz. - Jestem
przekonana, że szamanka ci się spodoba.

Zdałem sobie sprawę, że wszystko odbywa się dokładnie według roz­kładu.

- Gdzie? - spytałem.

-Kieruj się zapachem kadzidła - poradziła mi. - Zaraz do ciebie dołączę. Chcesz, żeby ci przysłać kogoś z herbatą?

Zanim zdążyłem odpowiedzieć, zniknęła, ciągnąc za sobą obłok sam-sary.

Smugi kadzidlanego dymu spływały z górnego piętra. Kiedy się tak zastanawiałem, nadciągnęła z hałasem szamanka w otoczeniu służą­cych niosących srebrne tace uginające się pod ciężarem obrusów, owo­ców, kwiatów i jajek na twardo. Do jej świty należał mały ociemniały chłopiec ubrany w tradycyjny jongkaben oraz kapłan bramiński w bia­łej szacie niosący wysoko srebrną misę, a także flecista, dobosz i chło­piec bębniący w odwrócone do góry dnem mosiężne wiadro używane do kąpieli. Jedna kobieta dosiadająca motocykla w jakiś niewytłumaczal­ny sposób przeistoczyła się w pstry, hałaśliwy korowód karnawałowy.

Umeblowane podróbkami w stylu Ludwika XV pokoje sypialne na­leżące do Midge, których nie dzieliła z moim gospodarzem a swoim mężem, zajmowały większą część drugiego piętra rezydencji. Usiadłem na niskiej sofie, a przede mną jak za dotknięciem czarodziejskiej różdż­ki wyrosła taca z herbatą i kanapkami z ogórkiem. Przyniosła ją Rapi, która siedziała teraz ze spuszczonymi oczami i jedną nogą podwiniętą, jak nakazywała etykieta. Ale kiedy nikt nie patrzył, spojrzała na mnie śmiało i z błyskiem w oku powiedziała:

- Ściśle według rozkładu, panie Shapiro, sam pan widzi.

Brylanty nie są wieczne 57

Towarzystwo rozsiadało się w przedpokoju. Tymczasem przyłączyła się do mnie szamanka. Była majestatyczną kobietą, omotaną hafto­wanym panungiem ściągniętym srebrnym pasem. Rozglądała się do­koła siebie trzeźwym wzrokiem plotkary zażywającej sterydy.

- O, Amerykanin - wymruczała do pokojówki. - Będę musiała poli­
czyć więcej.

- Tak się składa, że mówię po tajsku - odezwałem się.
Zachichotała, słysząc mój okropny akcent, i powiedziała:

• Cóż, w takim razie, oczywiście, nie będziemy się targować. Chyba że jesteś antropologiem. - Wychyliła pełną filiżankę herbaty i wysu­płała zza obszernej szaty amulet. - Weż. - Wręczyła mi go. Przedsta­wiał splecioną w miłosnym uścisku parę, naprawdę skandalicznie pornograficzny obrazek. - Chyba przyda ci się trochę... eee... nadziem­skiej pomocy w dziedzinie życia miłosnego.

• Bardzo miło z pani strony - odparłem. Przyjrzałem się bacznie amuletowi. Bez lupy nie potrafiłem powiedzieć, czy jest stary. Jednak bez względu na wiek takie fetysze w Nowym Jorku osiągały całkiem przyzwoite ceny, schowałem go więc do kieszeni. Czekała, prawdopo­dobnie chciała dostać coś w rodzaju dobrowolnej zapłaty, ale nie mia­łem ochoty podjąć tej gry.

• Wy, Amerykanie, wszyscy jesteście tacy sami - przeszła na angiel­ski. — Zawsze tylko: pokaż, pokaż. Dobrze więc, dzisiejszej nocy spotka cię wielkie, niezapomniane miłosne przeżycie. Wtedy mi zapłacisz. Moja wizytówka. — Obok numeru telefonu komórkowego widniał nu­mer faksu, a poza tym informacja: „Gość programu Lettermana".

W tym samym momencie pojawiła się Khunying. Zdążyła się prze­
brać w domowe jedwabne spodnie i pozbyć odrobiny biżuterii. *

• O, Mae Thiap — rzekła. - Tak się cieszę, że mogłaś przyjść!

• Nic wielkiego, złociutka - odparła szamanka. - Więc gdzie widzia­łaś ostatnio swoje kolczyki?

• Nie wiem, nie mam pojęcia! - powiedziała Midge. - To te wstrętne służące, przysięgam! Nie ma już uczciwej służby w Bangkoku. Obco­krajowcy zatrudniają wszystkich jak leci, płacąc każdemu po wyśrubo­wanych do niemożliwości stawkach. Wróciłam z dużego balu dobro­czynnego, no wiesz, z Dusit. Jestem pewna, że wtedy jeszcze miałam kolczyki. Chyba że je zdjęłam w łazience. Ale po co niby miałabym to robić? A może wcale nie miałam ich wtedy na sobie? — Jej zakłopotanie wyglądało na szczere. Była wyraźnie zbita z tropu. — Chcę powiedzieć, że to nie było tak trzask-prask i wyparowały z moich uszu.

• Oczywiście, że nie, złociutka - przytaknęła szamanka. - Postaraj­my się wszyscy skoncentrować.

Pomocnik przyniósł tackę z laseczkami kadzidła i girlandami kwia­tów. Najwyraźniej oczekiwano ode mnie, że też się przyłączę, więc wzią­łem siedem trociczek i zapaliłem.

58

S. P. Somtow

• Ta część seansu jest po prostu pierwszorzędna - powiedziała Mid-ge, w podnieceniu ściskając mnie za rękę. - Bierze ją we władanie bóg Phra Isuan, Siwa, który, jak wiesz, jest Panem Tańca. Wtedy, jako upostaciowanie boga, tańczy dziki taniec tak długo, aż ujrzy, gdzie naprawdę znajduje się każda rzecz na tym świecie.

• A jeśli nie ma ich w tym pokoju? Jeśli zostały skradzione? — spytałem.

• Phra Isuan utka na nowo tkaninę rzeczywistości - wyjaśniła Mid-ge - i sprawi, że odstanie się to, co już się stało. Jest przecież Bogiem Zniszczenia.

• Rozumiem — powiedziałem z powątpiewaniem.

Podszedł do nas niewidomy chłopiec i podsunął nam misę z piaskiem, w który mieliśmy wetknąć trociczki. Pokój wypełniał się dymem. Przez dobrych kilka minut starałem się wyglądać na odpowiednio pogrążo­nego w medytacji, po czym pieczołowicie umieściłem trociczki w misie.

- Dobrze - powiedziała Mae Thiap. — Teraz, dzieci, pamiętajcie, że
życie jest snem, a świat jest złudzeniem, że to, co nazywamy rzeczywi­
stością, utrzymują w ryzach łańcuchy karmy, ale łańcuchy owe odzna­
czają się pewną elastycznością i na nią musimy się zdać. Teraz, Khun-
ying, serdecznie proszę, skup się na kolczykach... staraj się wywołać
ich myślowy obraz, obraz tak krystalicznie czysty, żebym nie miała
żadnych trudności z wyłowieniem ich z wiru twych myśli.

Midge zamknęła oczy. Leciutko zaróżowiona, złożyła dłonie. Jej deli­katne rysy przypomniały mi boginki z wyblakłych malowideł ścien­nych w świątyniach północnej Tajlandii, z których jedno udało mi się przemycić w zeszłym roku do muzeum w Berlinie. Niełatwe zadanie. Żeby zdjąć pocięte na kawałki malowidło ze ściany, trzeba rozebrać świątynię. Srebro tamtego miesiąca przemówiło do wielu dłoni.

Z przedpokoju zaczęły dochodzić mrożące krew w żyłach dźwięki granej na flecie, bębnie i gongu kociej muzyki. Orszak zaintonował coś w rodzaju monotonnych śpiewów z klaskaniem. Kapłan bramiński przerywał od czasu do czasu recytację w śpiewnym sanskrycie, żeby skropić nas oczyszczającą wodą.

Kiedy muzyka przybrała na sile, Mae Thiap uległa osobliwej prze­mianie. Podskoczyła. Ramiona i nogi wygięły jej się dziwnie, wbrew możliwościom stawów. Bokiem sunęła po dywanie. Wirowała. Mógł­bym przysiąc, że miała przynajmniej cztery ręce. Fikała koziołki. Jej masywny tors zdawał się żyć własnym życiem. Przytupywała, a na kostkach podzwaniały mosiężne bransoletki. Bęben przyśpieszył i przy wtórze ostatniego łomotu wydanego przez odwrócone wiadro nagle usiadła w pozycji lotosu na ortopedycznym materacu pod jedwabnym baldachimem łoża, z ramionami skrzyżowanymi na piersi i głową pod­skakującą w tył i w przód jak na sprężynie.

Odezwała się huczącym głosem, jakim mówiły ludziki z latających talerzy w filmach science fiction z lat pięćdziesiątych:

Brylanty nie są wieczne 59

- Kolczyki - oznajmiła majestatycznie - są dokładnie tu. - Wskaza­
ła na jedną z poduszek.

Muzyka urwała się raptownie. Mae Thiap powoli odzyskiwała ludz­ki wygląd, po czym zemdlała.

Zaległa cisza. Pomrukiwały klimatyzatory. Dym z kadzidła zaczynał opadać.

Midge rzuciła się do poduszki. Uniosła ją. Następnie, z błyskiem triumfu w oku, podniosła kolczyki.

- Och, Mae Thiap, udało ci się! - krzyknęła. Uklękła obok wyczerpa­
nej szamanki i odegrała scenę rytualnego hołdu, a ponieważ w Tajlan­
dii niczyja głowa nie może znajdować się wyżej niż głowa osoby o wyż­
szym statusie społecznym, wszyscy obecni natychmiast także padli na
kolana. Z wyjątkiem oczywiście mnie, czym dowiodłem, że jestem Pro­
stakiem z Ameryki. Siedziałem tam, gapiąc się ogłupiały na morze
pochylonych pleców, które otaczało tłustą, nieruchomą, dyszącą kobie­
tę z kropelką śliny na wargach.

Tej nocy obudziłem się z niespokojnego snu i ujrzałem Rapi, z nie­wiadomej przyczyny szorującą podłogę.

- Co ty, do licha, wyprawiasz?
Zaskoczona rzuciła szczotkę.

- Och, najmocniej przepraszam... Nie wiem, co mnie naszło. Chyba
znowu lunatykowałam. Natychmiast wychodzę.

Nie wyszła do rana.

Oczywiście, miały z tym coś wspólnego moce Mae Thiap. W Nowym Jorku nikomu by nie przyszło do głowy dzwonić po szamankę, żeby odnalazła zagubione przedmioty, ale tu, w Bangkoku, człowiek żyje na pograniczu świata materialnego i zjawisk nadprzyrodzonych. Chcę powiedzieć, że w tym mieście pełnym faksów, smogu, autostrad, wie­żowców wyglądających jak gigantyczne roboty, największego na świe­cie zagęszczenia centrów handlowych i całej reszty przejawów zachod­niej cywilizacji dwudziesty wiek to ledwie naskórek. Poskrobać go, a wyjdzie spod niego pradawna przeszłość. Uwielbiam Bangkok. Zmu­sza mój umysł do pracy.

Dumałem o tym wszystkim, patrząc na gładkie, młode ciało śpiącej pokojówki.

Znalezienie kolczyków stanowiło wystarczająco imponujący wyczyn, ale spowodowanie, żeby to ledwie rozkwitłe stworzenie wskoczyło do łóżka przeterminowanego, zramolałego Semity w średnim wieku, było jeszcze bardziej zdumiewające. To na pewno sprawka amuletu.

A skoro ta kobieta potrafiła odszukać zagubione kolczyki, to może

60

S. P. Somtow

potrafi też znaleźć coś większego? Przy dwunastogodzinnej różnicy w czasie było trochę późno, żeby dzwonić do Nowego Jorku. Będę mu­siał poczekać do pory poobiedniej. Miałem coś koło dwunastu godzin, aby wypichcić diabelski plan.

Spotkałem się z Khunying w „Picasso", postmodernistycznej kafejce przy Sathorn, której wnętrze wyglądało jak trójwymiarowa gipsowa rekonstrukcja w dużej skali jednego z brązowych w tonacji obrazów kubistycznych. W środku znajdowały się kolumny będące przestrzen­nym rozwinięciem Panien z Awinionu, ściany zaś pokrywało coś w rodzaju panoramicznej wersji Guerniki. Całość stanowiła pomnik kulturowej pychy Bangkoku lat dziewięćdziesiątych.

Khunying wystroiła się stosownie do okoliczności: w kolczyki, a jak­że, i olśniewający kostium Chanel uzupełniony torebką od Versace

0 iście olimpijskich wymiarach. Musiała być tak duża, żeby pomieścić
dwa telefony komórkowe, które bez przerwy dzwoniły, kiedy jedliśmy
bieługę, a uspokoiły się trochę, dopiero gdy sięgnęliśmy po pieczoną
jagnięcinę.

-A więc jak dobrze znasz mojego męża, Melvinie? - spytała.

Zrezygnowałem z poprawiania rozlicznych wersji mojego imienia. Zrozumiałem, że udawanie, iż nie wie, jak ono brzmi, jest okrężnym sposobem obrażania nieobecnego męża.

- Podarował — odparłem — nowojorskiemu muzeum do zbiorów sztu­
ki Azji Południowo-Wschodniej bardzo piękny dwunastowieczny sela-
don. Od tego czasu sporadycznie pisujemy do siebie.

-Ach tak, rozumiem - powiedziała. - Pierzesz jego pieniądze. Powstrzymałem się od komentarza i ciągnąłem:

• Przykro mi, że nie miałem dotąd okazji podziękować mu za go­ścinę...

• Och, jestem pewna, że już zapomniał - odrzekła. - Całe jego życie upływa na schadzkach z tą flądrą z Singapuru.

W milczeniu zjedliśmy jagnięcinę.

-A więc jesteś kimś w rodzaju Indiany Jonesa, co? - zapytała mnie na koniec.

-Chyba nie. Ale mam sławę człowieka, który wie, jak odnaleźć... przedmioty.

• Zaginione przedmioty. Jak Mae Thiap.

• Te, które zginęły wiele wieków temu. Jednak nie uciekam się w tym celu do magii.

• Nie wątpię. Żaden Amerykanin nigdy nie był dobry w magii. Nie obraź się, ale wasze umysły są po prostu zbyt ciasne.

• Mój nie — powiedziałem. - Nie po tym, co wczoraj zobaczyłem. -

1 co przeżyłem, jeśli już chodzi o ścisłość. Lecz nie byłem pewien, jak

Brylanty nie są wieczne

61

Midge przyjęłaby wiadomość o pokojówce, która wskoczyła mi do łóż­ka, nic więc nie dodałem. — Gdzie znalazłaś tę szamankę - wróciłem do rzeczy - tę... Mae Thiap?

- Och, ona pochodzi gdzieś z północy... wszyscy moi przyjaciele ko­
rzystają z jej usług. Jest nie najgorsza, a przy tym potrafi zrobić odlo­
towe widowisko za jedyne pięćset bahtów. Gdzie w Ameryce znajdziesz
taką rewię za dwadzieścia dolców? Ale dlaczego pytasz? Zgubiłeś coś
ostatnio?

-Raczej znalazłem — odrzekłem, mając w pamięci rozkosze zeszłej nocy, chociaż wspomnienie o niej coraz bardziej się zacierało, jak sen, który ulatuje z pamięci, kiedy człowiek próbuje go odtworzyć. - Fascy­nująca kobieta.

• Masz ochotę jeszcze raz ją zobaczyć? Możemy wysłać do niej faks, jeśli chcesz. Mam w torebce mojego newtona.

• Czy odnajdywała już... duże przedmioty? - Wymacałem obscenicz­ny amulet w kieszeni płaszcza.

-Nie wiem... aaa, maserati mojej kuzynki, ale nie było pewności, czy to rzeczywiście ten samochód, no wiesz, a poza tym tydzień później znowu został skradziony.

Bardzo ciekawe.

• Ale czegoś tu nie rozumiem... czy nie sprawdzałaś pod tamtą podu­szką, zanim zadzwoniłaś po Mae Thiap, jeszcze zanim wezwałaś po­licję? Chodzi mi o to, że to pierwsze miejsce, gdzie powinnaś zajrzeć, szukając zgubionych kolczyków...

• Bogowie chadzają tajemnymi ścieżkami, Mordredzie. Nie mam gło­wy do takich spraw. Tak, sprawdzałam. Musiały tam być przez cały czas. Niekiedy, gdy człowiek zajmuje się jednym i tym samym przez cały czas, umyka mu to, co oczywiste.

Wyjaśnienie brzmiało rozsądnie, choć miałem wrażenie, że było w tym coś bardziej złożonego niż tylko wskazywanie miejsc, gdzie znaj­dują się zagubione przedmioty. Coś więcej, może telekineza. Skupia­nie się na prawdziwej istocie przedmiotów i w jakiś niewytłumaczalny sposób zmuszanie ich, żeby przeskoczyły sfery niebieskie i zmateria­lizowały się w wybranym miejscu. To było całkiem ciekawe, pomyśla­łem, z zapałem wcinając crćpe suzette. Midge paplała przez oba telefo­ny jednocześnie.

Droga do domu Mae Thiap wiodła kanałem. Znajdowaliśmy się w części miasta zwanej Thonburi, daleko od miejsc, do których groma­dami ciągną turyści. Musieliśmy zostawić mercedesa na parkingu przy hotelu Orientalnym i złapać wodną taksówkę. Towarzyszyła mi Khun-ying we własnej osobie, której udało się wyrwać na jeden wieczór z wyczerpującej rundy po balach dobroczynnych, i Rapi, pokojówka,

62

S. P. Somtow

zabrana do noszenia rozmaitych girland, trociczek, owoców i gotowa­nych na twardo jajek, które, jak się zdaje, towarzyszyły zawsze tego rodzaju przedsięwzięciom. Zapytałem Midge o jajka.

• Niektórzy bogowie ich nie lubią - odpowiedziała - bo im wyżej stoją w hierarchii, tym bardziej prawdopodobne, że są wegetarianami, ale jeśli chodzi o pomniejsze duchy, to podchodzą one do tych spraw dużo mniej rygorystycznie. Na przykład jao thii, który zamieszkuje dom duchów na końcu naszego frontowego trawnika.

• Za to Phra Isuan jest dość ważnym bogiem, prawda? Nie ma wielu bogów ważniejszych od Siwy.

• Nie bierz niczego zbyt poważnie, Melrose! W Tajlandii wszyscy są buddystami, co oznacza, że tak naprawdę wcale nie wierzą w bogów. Bogowie są zaledwie fragmentem iluzji, jaką stanowi rzeczywistość, i tak samo jak ona podlegają prawu karmy.

• Chcesz powiedzieć, że wszystko jest snem?

• Nie istnieje - przytaknęła, kiedy Rapi napełniała jej kieliszek moet chandon z dużej butelki chłodzącej się w wiaderku z lodem.

Zwiedzający Bangkok rzadko oglądają tę część miasta. Łódź zwolni­ła w wąskich klongach, z obu stron zabudowanych drewnianymi do­mami na palach. Nagie dzieci skakały po zwisających nisko gałęziach, śmiejąc się do nas. Starowina z mijającego nas sampana sprzedała mi zimny sok kokosowy.

Zacumowaliśmy przy jednym z drewnianych domów. Powietrze było nasycone zapachami kadzidła, jaśminu i mango. Zdjęliśmy buty na werandzie i weszliśmy do małej poczekalni zatłoczonej petentami.

- Musimy czekać? - zapytała gderliwie Midge, lecz zaraz z wewnętrz­
nego pokoju wynurzył się niewidomy chłopiec i powiedział, że możemy
się przesunąć na początek kolejki. Pieniądze przemawiają do każdego.

W środku pod ścianami stały posążki hinduskich bogów, a na półkach słoje z niezwykłymi dekoktami: niewątpliwie miłosne napoje i tym podob­ne. Szamanka spała na olbrzymiej stercie poduszek, przeraźliwie chra­piąc, więc niewidomy chłopczyk zaczął ją budzić, lekko poszturchując.

• O - powiedziała - Khunying znowu zgubiła kolczyki?

• Nie, tym razem nie - odrzekła Midge, kiedy staraliśmy się przy­brać właściwą pozę wyrażającą szacunek — to mój przyjaciel z Amery­ki, Marty. Zgubił coś. No, właściwie to nie on zgubił. Raczej nie udało mu się znaleźć tego, o czym wie, że gdzieś musi być.

• To naprawdę proste — dodałem, wyjmując szereg zdjęć, które do­stałem faksem dzisiejszego popołudnia. - Mam klienta w Los Angeles, który posiada bardzo ciekawy zespół posążków Buddy. Datowane są na późny okres Ayutaya, mierzą około cala wysokości. W sumie jest ich pięćdziesiąt pięć, a każdy odpowiada innemu pangowi, czyli stano­wi filozoficznemu Pana Buddy. To pod każdym względem wspaniały

Brylanty nie są wieczne

63

zbiór, przypuszczalnie jedyny zachowany w komplecie zespół trady­cyjnych posążków wyobrażających aspekty Buddy w miniaturze, który wykonany został ręką jednego rzeźbiarza...

• Ale aspektów jest przecież pięćdziesiąt sześć — powiedziała Mae Thiap. - Wszyscy o tym wiedzą.

• Tak, to prawda - przytaknąłem. - Posążek, którego nie zabrano z miejsca odkrycia, to pang peut lok, wyobrażenie Buddy odsłaniające­go trzy światy.

• Zabrano! - wykrzyknęła Mae Thiap. - Chcesz powiedzieć: ukra­dziono! Próbujesz mnie namówić do współudziału w grabieży skarbów narodowych odkrytych przez archeologów? Ty nędzniku.

Przełknąłem tę zniewagę. Od czasu do czasu spotyka się takich hur-raoptymistycznych reformatorów, którzy chcą zwrotu wszystkich za­bytków, ale szczerze mówiąc, zazwyczaj są to raczej biali marzyciele z podrzędnego college'u niż bardziej pragmatycznie nastawieni tubylcy.

• Najmocniej przepraszam, że panią obraziłem... - zacząłem, rozglą­dając się za jakimś strzępkiem politycznej poprawności, którym mógł­bym odkupić swą winę.

• To będzie kosztować trochę więcej - rzekła Mae Thiap. - Powiedz­my tysiąc bahtów.

• Czterdzieści dolców! — wykrzyknąłem zdziwiony.

• Dobra, dziewięćset.

• Wzięłaby pani udział w rozkradaniu narodowych skarbów za dzie­więćset bahtów? - spytałem.

• Moje dziecko - odparła ze znużeniem — życie jest snem. Rzeczywi­stość to nic innego jak wymysł wyobraźni, tkanina bez osnowy, przedmiot nie mający substancji. A poza tym musimy utrzymywać koło karmy w ruchu, nieprawdaż? Jestem tylko narzędziem w rękach bo­gów. A tak na marginesie, mam wrażenie, że twoje życie seksualne trochę się poprawiło?

Słysząc to, pokojówka nie zdołała się powstrzymać i zachichotała, więc Khunying posłała jej spojrzenie pełne dezaprobaty.

Wtedy, bez uprzedzenia, góra mięsa ruszyła w dzikie tany, a z sąsied­niego pokoju rozbrzmiała łoskotem i hukiem muzyka.

Miotała się po pokoju z zaskakującą zwinnością, wyginając ręce i nogi w pozach jeszcze bardziej pokręconych niż pięćdziesiąt sześć pan-gów Buddy razem wziętych. Trudno było uwierzyć, że taki kloc ma talent taneczny niczym Terpsychora. Fikała koziołki, wywijała młynki i zawiązywała ciało w supły. Wyglądało na to, że się nawet nie spociła, a ja, co było do przewidzenia, dałbym sobie głowę uciąć, że ma cztery ręce, choć bez wątpienia był to powidok gestów, które wykonywała.

Taniec trwał zdecydowanie dłużej niż poprzednio i zacząłem się bać, że bóg przyprawi ją o zawał, nim opuści jej ciało. I zaledwie pomyśla­łem, że powinna już przestać, ona wzdrygnęła się i znieruchomiała.

64

S. P. Somtow

Przemówił do mnie dudniący głos boga:

- W sklepie ze starociami, w podcieniach Hyatta - rzekł Pan Tańca -
po prawej stronie, druga półka od dołu. Tam odnajdziesz swój zaginio­
ny posążek Buddy. Wszelako idź tam z samego rana. Jest błędnie opi­
sany i wystawiony na sprzedaż jako współczesna kopia, ktoś więc może
go dopaść przed tobą.

Wszyscy padliśmy na twarz, złożyliśmy odpowiednie ofiary, wsiedli­śmy do wodnej taksówki i wróciliśmy na łono cywilizacji.

Tej nocy obudziłem się krótko przed świtem i zobaczyłem, że śliczna Rapi szlocha w świetle księżyca wpadającym przez okno wychodzące na starożytną świątynię i ogromny budynek Pizza Hut. Naga wyglą­dała rozkosznie. Przyglądałem się jej przez dłuższą chwilę, zanim po­stanowiłem zakłócić jej melancholijny nastrój.

• Wszystko w porządku? - spytałem.

• Tak sądzę, proszę pana - odpowiedziała. - Siedzę tu i lamentuję nad moją karmą, zastanawiając się, ile jeszcze tysięcy żywotów będę musiała przeżyć, żeby być bogatą i beztroską jak Khunying.

-Na ten temat nie mam wiele do powiedzenia - stwierdziłem. -Poza tym, że sądzę, iż Khunying nie jest wcale taka szczęśliwa. Pie­niądze to nie wszystko. Chodzi mi o to, że ma męża chama i czuje się... przeraźliwie samotna, jak podejrzewam.

• Pieniądze to nie wszystko! Łatwo panu powiedzieć. Zwabił mnie pan do łóżka za pomocą miłosnego zaklęcia, a za tydzień wsiądzie pan do tego swojego samolotu i wróci do Ameryki. A gdzie ja się podzieję? Nie zanosi się na to, żeby pan mnie poślubił.

• Masz rację — odparłem, czując się trochę tak, jakbym ją wykorzy­stał. - Nie zanosi się na to, żebym miał cię poślubić.

• Oczywiście, że nie, panie Shapiro — przytaknęła. - Amerykanie zawsze powtarzają, że należą do społeczeństwa bezklasowego, ale bar­dzo szybko się przekonujemy, że to bzdury.

Nieźle jej wychodziło wzbudzanie we mnie poczucia winy, niemal tak dobrze jak mojej matce. Zaczynało to przypominać coroczną roz­mowę telefoniczną z Miami z okazji Chanuki.

• Masz rację - zgodziłem się.

• Na domiar złego, ponieważ ten cały związek oparty jest tylko na działaniu magii, to na pewno mnie pan nawet nie lubi.

• Do czego zmierzasz?

• Zwierzę! Jest pan siwy i wysuszony, pana nos przypomina papuzi dziób. A na domiar złego jest pan przestępcą, który bogaci się na gra­bieży skarbów kultury innych narodów.

-To wszystko prawda, ale...

- Nienawidzę pana! - Rzuciła się na mnie i zaczęła okładać pięścią-

Brylanty nie są wieczne

65

mi. - Nienawidzę pana! Nienawidzę pana! - Potem zaczęła gwałtow­nie szlochać, aż nie zostało mi nic innego, jak tylko raz jeszcze obudzić mojego znużonego członka i urządzić zabawę do samego rana.

Ku mojemu zadziwieniu rzeczony objet d'art znajdował się dokła­dnie tam, gdzie Mae Thiap powiedziała, że będzie, i zakupiłem go za jedyne sto dolarów. Co razem z łapówkami dla jeszcze kilku urzędni­ków w celu zdobycia niezbędnych dokumentów potwierdzających zgodę na wywóz zabytków i paroma nieprzewidzianymi rozmaitymi wydat­kami dawało na czysto dwieście tysięcy na tym jednym przedmiocie.

Wpadłem w zachwyt. Zabrałem Midge na lunch, wydałem parę stów

na ogromne kraby, które przyleciały z Australii, poszedłem do biura

Federal Express, żeby wysłać zabytek do mojego klienta, i zadzwoni-

» łem do banku z informacją, że w ciągu dwudziestu czterech godzin

powinien przyjść nadzwyczaj duży przelew na moje konto.

Potem wróciłem do posiadłości Khunying, żeby się zastanowić, co jeszcze Mae Thiap mogłaby dla mnie odnaleźć. Tyle jest zaginionych arcydzieł na świecie. Wyobraźmy sobie, że potrafiłaby wyłowić... no, na przykład wszystkie wiersze Safony- a choćby jeden wiersz Safo-ny w całości! - albo zaginioną Pietę Michała Anioła. Ale dlaczego po­przestawać na sztuce? Co z prawdziwym drzewem Krzyża... świętym Graalem... Arką Przymierza?

Ręce mi się trzęsły, kiedy w przestronnym pokoju telewizyjnym Khun­ying popijałem chryzantemową herbatę i oglądałem wideoklip z Ma­donną. Wszyscy domownicy i służba wiedzieli już o moim związku z Rapi i rozkład zajęć został tak zmieniony, żeby mogła więcej czasu spędzać ze mną. Podawała mi więc herbatę ze spuszczonymi oczami, dziewka służebna w każdym calu. Po wybuchu zeszłej nocy niezręcz­nie mi było patrzeć, jak klęczy u mych stóp, ale Tajlandia to kraj społe­czeństwa zhierarchizowanego, gdzie każdy zna swe miejsce.

• Nie życzę sobie, żebyś cały czas patrzyła w podłogę - powiedzia­łem.

• Nie śmiałabym spojrzeć na pana, panie Shapiro - odparła.

• Co ci chodzi po tej inteligentnej główce?

- Nic - odpowiedziała.
Bardzo w to wątpiłem.

• Może - zacząłem znowu - uważasz, że powinnaś wprowadzić tro­chę zamętu do starego, bezklasowego społeczeństwa?

• Co chce pan przez to powiedzieć?

-To nie znaczy, że posunę się do tego, aby cię poślubić. Chociaż je­stem już niemłody, moja matka nie pozwoli mi sprowadzić do domu jakiejś sziksy... no, może pomyślę o czymś w rodzaju niezobowiązują­cego związku. Wiesz, w Nowym Jorku to jest na porządku dziennym.

66

S. P. Somtow

• Czy to znaczy, że proponuje mi pan pozycję konkubiny? - spytała. -To nie takie najgorsze. Ale musiałabym mieć własne mieszkanie. Nie wchodzi w rachubę dzielenie domu z pana główną żoną, jestem szanu­jącą się kobietą.

• Własne mieszkanie? W Nowym Jorku?

• Proszę pana, słyszałam, że w Nowym Jorku działki są prawie tak drogie jak w Bangkoku, ale z pewnością dzięki nowym zabytkom, które ma pan zamiar „znaleźć", nie będzie tak trudno...

To prawda, pomyślałem. Dziewczyna była sprytna jak diabli. Nicze­go nie przeoczyła. Nie byłoby źle mieć ją przy sobie. Wyglądałaby cza­rująco w jednej z wieczorowych sukni Khunying...

• Nie wspominając o kolczykach - dodała cicho.

• Czytasz w myślach?

• Łatwo czytać z otwartej książki — zachichotała. - Ale poważnie, byłoby cudownie zostać pana żoną, choćby młodszą, ale nadal nie mia­łabym nic, co mogłabym nazwać swoją własnością, prawda? Mieszka­nie, stroje, książeczka czekowa, wszystko byłoby na pana nazwisko. Byłabym tylko elementem decoru. Gdybym miała choćby jedną cen­ną rzecz na własność... pierścionek, amulet, parę trzykaratowych kol­czyków... Wie pan, czasami marzę, żeby je ukraść. Chcę powiedzieć, że z ich powodu policja bardzo często mnie przesłuchiwała, kiedyś nawet mnie pobili.

• Nie do wiary! — wykrzyknąłem, jednocześnie wczuwając się w jej przeżycia i podziwiając zręczność, z jaką mną manipulowała. - Okrop­ne! Dlaczego nie odeszłaś?

• Czy gdybym odeszła, nie doszliby do wniosku, że je ukradłam? Nie, człowiek znosi brutalność policji jako element swej karmy. Musia­łam ukraść komuś kolczyki w poprzednim życiu, żeby w tym zostać pobita kolbą pistoletu za nie popełnioną kradzież kolczyków...

Ta kobieta była niezrównana. Gdyby moja matka usłyszała taką przemowę, powiedziałaby, że jest Żydówką.

-Jesteś niepowtarzalna - powiedziałem, starając się, żeby za­brzmiało to dyplomatycznie, przekonując sam siebie, że ma rację, że to sprawa czysto fizyczna, w każdym razie wywołana magicznym zaklę­ciem, i że w namiętności, która rozpanoszyła się znowu w mojej głowie, w piersiach, w lędźwiach, nie ma ani krzty rzeczywistości... och, była zachwycająca, a w dodatku miała charakter. Nie można się było jej oprzeć. A mimo to...

Musiałem wymyślić coś wielkiego. Arka Przymierza była w sam raz, ale może lepiej zapomniany grób Aleksandra Wielkiego? Albo zaginio­ny skarb Priama, który został odkryty przez Schliemanna i pięćdzie­siąt lat temu ulotnił się bez wieści za żelazną kurtyną? Czy Mae Thiap potrafiłaby może złożyć w całość zaginione dzieła sztuki, tak samo jak je znajduje, żebyśmy raz jeszcze ujrzeli cuda starożytnego świata:

Brylanty nie są wieczne 67

świątynię Diany w Efezie, wiszące ogrody Babilonu? I wszystko to za jedne pięćdziesiąt dolców od numeru? Wyobrażałem sobie, że z cza­sem, gdy interes się rozkręci, zażąda więcej, ale kto by miał coś prze­ciwko temu, żeby zapłacić pięćdziesiąt, sto, nawet tysiąc dolarów za okazję rzucenia okiem na, powiedzmy, wielką piramidę Cheopsa z nie­naruszonym licowaniem z wapienia i mumią faraona, i wszystkimi skarbami spoczywającymi na swoim miejscu?

• Śni pan na jawie - odezwała się Rapi. - Niech pan wypije jeszcze jedną filiżankę herbaty.

• Tak, oczywiście. - Sięgnąłem po swój telefon komórkowy. - Oczy­wiście.

Tej nocy kolczyki Khunying znowu zniknęły.

Tej nocy zniknęła pokojówka.

Obudził mnie wrzask. Dobiegał z jakiejś odległej części rezydencji. Włączyłem światło i odkryłem, że Rapi się ulotniła. Czyżby zaklęcie przestało działać? Z pościeli wciąż unosił się jej zapach. Włożyłem szlaf­rok i wyszedłem na korytarz.

Paliły się światła. W całym domu huczało. Lokaje, pokojówki i ku­charze biegali bezładnie, przecierając oczy. Waza z epoki Ming omal nie roztrzaskała mi czaszki, ale schyliłem się, więc poleciała na olbrzy­mi gong z brązu, który wisiał między dwiema kapitalnymi rzeźbami z kości słoniowej.

- Co tu się dzieje?! - krzyknąłem.
Ale już wiedziałem, o co ten hałas.

• Co za perfidna, zdradziecka, podstępna i chciwa służba! - Khun­ying, odziana w najbardziej przejrzyste wdzianko z ofert Victoria's Se-crets, tupała nogami na podeście. - Te kolczyki zostały odnalezione dopie­ro kilka dni temu, a teraz znowu przepadły! Och, moja straszna karma!

• Midge! - wykrzyknąłem. Pochlipując, rzuciła mi się w ramiona.

• Nawet o połowie tego, co się tu dzieje, nie masz pojęcia - płakała. -To takie trudne... Bez męża... utrzymać tę ohydną posiadłość z fundu­szu powierniczego wielkości szczurzego gówna... i te przeklęte trzyka-ratowe kolczyki... Nie wiem, po co w ogóle je kupiłam.

• Uspokój się - powiedziałem. - Wiesz przecież, że zawsze je odzy­skujesz.

• Tak. Ale te nerwy! Policja! Przeszukiwanie pokojówek! Wykrywa­cze kłamstw! Szamanki!

• Dlaczego więc nie przerwać tych łowów i od razu nie wysłać faksu do szamanki?

-Nie mogę. Trzeba to robić po kolei. Jeśli coś nie odbędzie się w należytym porządku, zostanie zburzona struktura rzeczywistości. Na to nie znalazłem odpowiedzi.

68

S. P. Somtow

- Odczytaj listę obecności — nakazała jednemu z lokajów. — Chcę się
upewnić, czy ktoś nie ukradł tych kolczyków i nie zwiał.

Wkrótce na frontowym trawniku zebrał się cały personel: wartowni­cy, pomywacze, pomywaczki, praczki, ogrodnicy i tak dalej. Wiedzia­łem, że w posiadłości pracuje mnóstwo ludzi, ale zdawało się to nie mieć końca. Dopiero dniało. Twarze przypominały zjawy. Wszyscy ma­mrotali pod nosem i mruczeli, ale cykanie świerszczy, rechotanie żab i bzyczenie komarów, nie mówiąc już o łomocie kafara pracującego po godzinach przy budowie domów po drugiej stronie Sukhunwit, zagłu­szały ich paplaninę. Każdy po kolei musiał przysięgać przed sanphra-phum, czyli duchem domowym, który zapewniał domowi przychylność ducha opiekuńczego ziemi, że nie popełnił tego nikczemnego czynu, pod groźbą ściągnięcia na siebie i głowy swych potomków do siódmego pokolenia wszystkich najgorszych klątw, jeśli dopuści się krzywoprzy­sięstwa. To był zadziwiający widok. Rozglądałem się za Rapi.

Nie udało mi się jej wypatrzyć. Wszedłem w sam środek tłumu słu­żących. Było tam chyba z tuzin dziewcząt w jej wieku i z jej figurą, ale żadna nie była kobietą z moich dzikich miłosnych fantazji.

Podszedłem do przełożonego strażników, który odczytywał listę obe­cności i odhaczał poszczególne nazwiska.

• Widziałeś Rapi? - spytałem.

• Jeszcze nie - odparł.

Czułem, jakbym się zapadał. Czyż Rapi ostatniego popołudnia nie otworzyła przede mną duszy? Czyż nie posunęła się do tego, aby mi wyznać, iż marzy o tych kolczykach i wzdycha do nich tylko dlatego, że chce wiedzieć, jak to jest, kiedy posiada się coś cennego? Czy ukradła je i uciekła z domu? Ile czasu minie, zanim Midge zacznie ją podejrze­wać? Jak długo prosta wiejska dziewczyna potrafi zwodzić siły policyj­ne, tak biegłe w wymuszaniu praw ustanowionych przez bogaczy? Musiałem jej pomóc w ucieczce. Musiałem jakoś odwrócić od niej podej­rzenia. Musiałem zmusić Khunying, żeby odpuściła sobie fazę policji i przeszła od razu do etapu szamanki.

W tej samej chwili ukazał się jeden z niezliczonych klonów Rapi -tak podobny, a mimo to tak różny od oryginału - niosąc na srebrnej tacy telefon komórkowy.

• Cześć, Marvin... - zaskrzeczała słuchawka. - Tu Ross. Z Los Angeles.

• Świetnie - odpowiedziałem. - Rozumiem, że posążek Buddy dotarł?

• Dziś rano! Postawiłem go w specjalnej niszy. Teraz to chyba naj­wspanialszy zbiór pięćdziesięciu sześciu pangów na świecie... ale... tyl­ko że... Marvin, on zniknął!

• Zniknął?

- Ulotnił się z zamkniętej szklanej gabloty, stojącej w zamkniętym
skrzydle muzeum, po godzinach otwarcia strzeżonego przez siedem­
nastu strażników, i...

Brylanty nie są wieczne 69

Czułem, jakbym się zapadał.

Do jakiego stopnia prawdziwe były odnajdywane przedmioty? Czy były złudzeniem wyrwanym wyobrażeniom naszego umysłu? Czy to nasza rozpaczliwa chęć ich posiadania powodowała, że Mae Thiap mogła wyczarowywać je z niczego?

Jak długo działa magiczne zaklęcie?

- Midge! - Zamachałem ręką w stronę Khunying, która miotała się
w tę i z powrotem przed gankiem. - Na pomoc! - A do telefonu rzuci­
łem: - Zwrócę ci go. Nie potrafię powiedzieć jak, ale jestem całkowi­
cie pewien, że jest gdzieś niedaleko. Są rzeczy na niebie i ziemi,

0 których nie śniło się filozofom.

- Chciałbym to widzieć - parsknął Ross i odłożył słuchawkę w tym
samym momencie, kiedy podeszła do mnie Khunying, płacząc z wście­
kłości.

-Posłuchaj, Midge - zwróciłem się do niej. - Proszę. Tym razem będziesz musiała zrezygnować z dochodzenia policyjnego. - Zastana­wiałem się, czy Rapi zdołała wydostać się już z Bangkoku. - Dzwonił mój klient z LA. Jego posążek Buddy też zginął. Wyślijmy po prostu faks do szamanki i ściągnijmy ją tu bez zwłoki.

- Jest piąta rano - odpowiedziała. - Zastanawiam się, czy dostanie­
my dla niej eskortę policyjną.

Śniadanie tego ranka upłynęło w ponurym nastroju, chociaż podano je z jeszcze większym przepychem niż zwykle, pod wiszącymi kwiata­mi orchidei, w pawilonie tekowym wzniesionym nad stawem. Przynaj­mniej można było zakładać, że pod liśćmi i kwiatami lotosu szczelnie zachodzącymi na siebie jest staw. Khunying i mnie podano owsiankę ryżową przybraną olbrzymią krewetką i strączkami chilli oraz -jak co dzień - filiżankę cappuccino z cynamonem i wanilią.

Nie rozmawialiśmy. Czekaliśmy na szamankę. W takim samym stop­niu odczuwałem lęk, co i nadzieję. Midge udało się utrzymać niewzru­szony, arystokratyczny spokój, dużo lepiej świadczący o jej pochodze­niu niż podrabiane wazy z epoki Ming. Tutaj, jak wszędzie w tym domu, nawet napad złości musiał się stosować do ustanowionych praw, bo inaczej tkanina świata niechybnie by się popruła.

Khunying zdążyła się już dowiedzieć, że moja kochanka zbiegła. Bez wątpienia korciło ją, żeby wysłać policję śladem Rapi, ale skoro ta faza została pominięta, nie było już odwrotu. Należało dołożyć wszelkich starań, żeby przywrócić zewnętrzną równowagę karmiczną.

- Osiemset tysięcy bahtów - wymamrotała Khunying do filiżanki
cappuccino.

Rozmyślałem o dwustu tysiącach dolarów. I Arce Przymierza.

1 o straconej miłości. Niezupełnie w tej kolejności.

70

S. P. Somtow

Wreszcie dało się zauważyć zarządcę idącego przez trawnik za do­mem. Zdjął sandały, wszedł do pawilonu, upadł na kolana i poinformo­wał Khunying, że Mae Thiap została wezwana.

W apartamencie sypialnym Midge czułem się dziwnie, trochę jak na pustkowiu. Pierwszy raz byłem w tym pokoju, kiedy znajdowały się w nim tylko trzy osoby, i jego ogrom działał na mnie odpychająco.

Siadłszy na sofie w pozycji lotosu, Mae Thiap powiedziała:

• Obawiam się, że nie będzie dziś świty, ale to trochę niespodziewa­ne wezwanie, nie wspominając o tym, że poza kolejnością. Nie wezwa­łaś najpierw policji?

• Inne okoliczności... - zacząłem.

• Nie wiem, o czym mówisz - przerwała mi szamanka — ale kiedy wstąpi we mnie bóg, jestem pewna,*że wszystko zrozumie.

Midge dodała:

-Jeśli chodzi o to bezprecedensowe wezwanie dzisiejszego ranka... oczywiście nasze ofiary będą trochę bardziej szczodre. Mae Thiap machnęła na to ręką.

- Macie szczęście, że to dwudziesty piąty wiek — powiedziała. (Za­
brało mi chwilę, zanim sobie przypomniałem, że era buddyjska liczy
pięć wieków więcej od naszej.) — I że właściwie nie potrzebuję muzyki
na żywo. - Wyciągnęła zza pazuchy krążek CD. - Pochodzi z Indii -
wyjaśniła. - Są tu cztery nagrania: jedno z inwokacją do Brahmy, dru­
gie do Wisznu, trzecie do Siwy, czwarte zaś pasuje do każdego. — Wrę­
czyła CD Midge, która podniosła się, żeby pomajstrować przy stereo
na konsoli stojącej obok pięćdziesięciopięciocalowego telewizora. Na­
stępnie Mae położyła rękę na moim rękawie. - Mój biedy przyjaciel
farang - rzekła. - Dama traci kolczyki, a twój przyjaciel z Los Angeles
traci posążek Buddy. A ty czegoś nie straciłeś? Och, nawet nie trudź
się odpowiedzią. Bóg wszystko zobaczy. Bóg ześle ci to, czego pragnie
twe serce. O ile nie będziesz skąpił na ofiarach. - Miałem zamiar się
odezwać, ale położyła palec na ustach. - Niemal zapomniałam się ode­
zwać. Widzisz, kiedy bóg się pojawi, możesz zadać mu jedno czy dwa
pytania. Może ci odpowie. Mimo wszystko jesteś cudzoziemcem. Jak
inaczej masz się czegoś nauczyć?

Taniec był jeszcze dzikszy niż poprzednio. Wirowała, stawała na rękach, potrząsała głową w przód i w tył, zdawała się opierać sile przy­ciągania i unosić w powietrzu przy każdym piruecie. Ramiona wiły się jak węże. Od czasu do czasu pod trzepocącymi szatami błyskał jej pę­pek, jak szlifowany klejnot. Ruszała się tak szybko, że wydawało się, iż tańczą dwie... nie, więcej niż dwie kobiety. Jak bumerang odbijała

Brylanty nie są wieczne 71

się od ścian. Huśtała się na draperiach baldachimu nad łożem. Nie mogłem oderwać od niej oczu.

Nareszcie siadła na łóżku i przyjęła pozycję lotosu. A może nie usia­dła, tylko zawisła parę cali nad łóżkiem?... Nie byłem tego tak całkiem pewien. Wzrok mi się mącił. Prawdopodobnie z powodu tego całego napięcia. Albo dlatego, że człowiek nie może oglądać bogów na własne oczy.

Tym razem jednak chciałem otrzymać odpowiedzi. Prawdziwe odpo­wiedzi. Na temat prawdziwej natury rzeczywistości.

• O Siwo - odezwałem się, klękając ze złożonymi rękami przed na­wiedzoną kobietą - powiedziałeś, że mogę zadać kilka pytań.

• Tak, moje dziecko - odrzekła donośnym, głębokim głosem, w któ­rym dźwięczała boskość. - Odpowiem na pytania, jeszcze zanim je zadasz. Świat jest iluzją. Chcesz wiedzieć, czy kolczyki, które dzisiaj odnalazłam, są tymi samymi kolczykami, które zgubiła Khunying? Odpowiedź na to pytanie jest prosta: jeśli postrzega się je jako te same kolczyki, dlaczego nie miałyby nimi być? Czy wiesz, moje dziecko, czym jest rzeczywistość? To kombinacja wszystkich twoich indywidualnych iluzji. Czy w świecie, który sam jest iluzją, stwarzanie iluzji w iluzji powoduje, że ta stworzona iluzja jest mniej realna niż matryca iluzji, która ją otacza?

Zabrzmiało mi to jak kpina. -Ale... - zacząłem.

• Bądź pewien - powiedział bóg - że kolczyki są pod łóżkiem.

• Och, dziękuję! - powiedziała zdjęta grozą i zarazem z poczuciem ulgi Midge i natychmiast na czworakach zanurkowała pod materac ortopedyczny w poszukiwaniu zguby.

— Bądź pewien, mój blady synu - ciągnął bóg - że również zaginiony
posążek Buddy znajduje się w zasięgu rąk twojego przyjaciela. Znaj­
dzie go na drugiej półce, po lewej stronie, nad szafką, w której trzyma
resztę swoich zbiorów. Półka jest z mahoniu, nie z drewna tekowego.
Tym razem przetrwa dłużej. Rozumiesz, twój przyjaciel nie do końca
uwierzył w swoje szczęście, kiedy otworzył paczkę. Iluzje, jak wiesz,
karmią się siłą naszej własnej wiary. Jak to wy, Amerykanie, mawia­
cie: marzenia spełniają się wtedy, gdy człowiek mocno tego pragnie...

- Ależ to jest kpina! - wybuchnąłem. - To, co robisz, to nic in­
nego, jak stwarzanie przedmiotów na nowo, ale skoro są one tyl­
ko złudzeniem, więc są niestałe czy coś w tym rodzaju i po jakimś
czasie dematerializują się, a właściciel myśli, że je zgubił, i wzywa
ciebie, żebyś stworzyła przedmiot jeszcze raz, a Mae Thiap wpada do
kieszeni kolejnych czterdzieści dolców... to jeden wielki kosmiczny
szwindel!

-Och, wy, ludzie Zachodu, jesteście czasami wyjątkowo zachod­ni. Oczywiście, że to szwindel. Świat to szwindel. Myślisz, że skoro

72

S. P. Somtow

sam istniejesz naprawdę, to wszystko, co tu jest, również istnieje naprawdę. Ale ani ty, ani otaczające cię przedmioty nie istnieją na­prawdę. Wszechświat trwa trylion lat, a para kolczyków trwa trylion nanosekund. Obie rzeczy są treścią snu albo raczej snów w snach. Nie powinieneś tak bardzo przywiązywać się do rzeczy materialnych, moje dziecko. Uwolnij się od nich.

-I...

-A teraz ja mam pytanie do ciebie, moje dziecko. Ty też coś zgubi­łeś, czyż nie? Coś bardzo ważnego... Posunę się tak daleko, żeby na­zwać tę zgubę cząstką twego serca. Czy chcesz, żebym znowu ją do ciebie sprowadziła? Twoja wiara w nią jest wielka. Prawdopodobnie potrafisz kazać złudzeniu trwać o wiele dłużej niż tylko kilka dni.

Pomyślałem o Rapi: ojej niecierpliwości, uśmiechniętych oczach, sła­bym zapachu w pościeli. Czy rzeczywiście mógłbym mieć ją znowu, przekupiwszy bogów groszowymi ofiarami? A jeśli Phra Isuan sprawi, że pojawi się w moich ramionach, dokładnie taka sama, jaka była, zanim mnie opuściła, to czy nie będzie to ułuda Rapi, w każdej chwili gotowa rozpłynąć się w powietrzu? Czy nie będę musiał spędzić reszty życia, płacąc haracz guślarce z Bangkoku, żeby zatrzymać przy sobie moją wybrankę?

• Nie — odparłem. Bóg miał rację. Jeśli spowoduję, żeby się pojawiła, przywiążę się jedynie do złudzenia, jakie sobie stworzyłem. - Daj jej spokój - dodałem cicho.

• Bardzo słusznie z punktu widzenia karmicznego - rzekł bóg. Po­tem, krzywiąc się i śliniąc, Mae Thiap całkowicie straciła przytomność i audiencja u Phra Isuan się skończyła.

Minął tydzień. Co noc śniłem o Rapi. Nic nie zapowiadało, że łatwo mi będzie o niej zapomnieć, a miłosny amulet nie sprowadził do mnie innej kobiety. Musiało to być jedno z tych magicznych zaklęć, które działają tylko raz.

Nigdy nie odważyłem się na taką chucpę, żeby doprowadzić do od­krycia Arki Przymierza, ale z pomocą Mae Thiap odnalazłem kilka cennych zabytków. Ostrożnie dobierałem klientów, którzy musieli pa­łać szczerą żądzą posiadania owych objets d'art, tak więc wypadek ze znikającym Buddą już się nie powtórzył, przynajmniej nie w pierw­szym tygodniu. Zgarnąłem okrąglutki milionik, z którego zrobiłem przedpłatę na apartament w nadbudówce na East Eighties, budynku, który zamieniano właśnie na luksusową kamienicę. Widzicie więc, że wciąż miałem nadzieję.

Midge odprowadziła mnie na lotnisko Don Muang. Załatwiła, żeby udostępniono nam jeden z salonów dla VIP-ów, mogliśmy więc usiąść na chwilę i wypić cappuccino.

Brylanty nie są wieczne 73

• Przykro mi z powodu tej pokojówki - odezwała się. Po raz pierw­szy dała mi do zrozumienia, że w ogóle wie, co kombinowałem pod jej bokiem. - Wiesz, czasami nawet najlepsza pokojówka trochę narozra­bia i ucieknie tak jak ta. Nie mogę tego zrozumieć. U mnie żyją o wiele lepiej niż na wsi. W zeszłym roku to samo było z jednym ze stróżów.

• Nie ma sprawy - odparłem, popijając kawę i spoglądając na zega­rek.

• Co można na to poradzić? - ciągnęła. - Ostatecznie niewolnictwo zo­stało zniesione. - Zabrzmiało to tak, jakby trochę tego żałowała, choć wedle wszelkiego prawdopodobieństwa nie mogła znać tamtych czasów.

• Proszę - powiedziałem i wręczyłem jej miłosny amulet, który do­stałem od szamanki. - Twojego męża wciąż nie ma, może to ci pomoże.

• Jejku - rzekła. - Dzięki. - Zapytała, czy mam jeszcze wizytówkę i numer faksu Mae Thiap. Ja zapytałem, czy nosi jeszcze swoje kolczy­ki. Cmoknęła mnie pośpiesznie w policzek i zostawiła na pastwę mojej karmy.

Samolot stał na pasie startowym z wyłączonymi silnikami niemal pół godziny. Pierwsza klasa była prawie pusta. Łyknąłem podwójną szkocką z lodem, żeby się znieczulić.

Nagle odsunęła się zasłona i zobaczyłem ją. Zamrugałem parę razy. Z początku nie byłem zupełnie pewien, ponieważ miała na sobie typo­wy kostium Chanel - taki sam, jakie wisiały w szafie u Midge -i fryzurę za dwieście dolarów. Poza tym nigdy przedtem nie widziałem jej umalowanej. Jednakże ten chichot był niezapomniany, a imperty-nenckie spojrzenie rozstrzygnęło sprawę.

-Jak... co... — zająknąłem się.

- Sprzedałam kolczyki - odparła.
-Ale... Khunying... miała je... Mae Thiap...

• Ukradłam kolczyki o północy, kiedy Khunying moczyła się w ja­cuzzi. Zanim się zorientowała, że je straciła, poszłam do jubilera. Zdarł ze mnie, dostałam za nie tylko pięć tysięcy bahtów, ale musiałam dzia­łać szybko. Kiedy Mae Thiap pojawiła się w posiadłości...

• Sprzedałaś kolczyki jubilerowi, wiedząc, że Mae Thiap zmateriali­zuje je w sypialni Khunying i jubilera krew zaleje?

• Sprzedawanie trefnego towaru to ryzykowny interes - powiedzia­ła i usiadła obok. - Nie powinieneś tyle pić.

• O mało wszystkiego nie zepsułem. Zmusiłem Khunying, żeby po­słała po Mae Thiap dobre osiem godzin przed czasem.

• Dzięki bogu, że już wtedy się ich pozbyłam.

• Naprawdę mam zamiar się z tobą ożenić — stwierdziłem ku swemu zdumieniu.

• Wiem, panie Shapiro.

-Wiesz! - Chciałem, żeby przestała do mnie mówić „panie Sha­piro".

74

S. P. Somtow

Uśmiechnęła się. Była piękna, kiedy się uśmiechała. Dzięki obco­waniu z Khunying nabrała arystokratycznych manier - spędziła prze­cież wiele lat na klęczkach, przypatrując się ludziom z wyższych sfer -ale kiedy się uśmiechała, nie umiała do końca ukryć wiejskiej dziew­czyny, którą była w głębi serca. Była figlarna. Miała siłę. Naprawdę ją kocham, pomyślałem. Nie chciałem powiedzieć tego głośno ze strachu, że wyjdę na idiotę.

Samolot zaczął kołować. Do widzenia, miasto wieżowców i zatęchłych kunałów, miasto centrów handlowych przypominających świątynie i świą­tyń przypominających centra handlowe, miasto pięknych i niebezpiecz­nych kobiet, miasto, które przepełnia kakofonia dźwięków i w którym znaleźć można oazy błogiego spokoju, miasto neonów. Teraz mam na zawsze przy sobie jego kawałek. W głowie mi się to nie mieściło.

• Nie chcesz wiedzieć, dlaczego tu jestem? — spytała.

• Ponieważ zrobiłem przedpłatę na apartament na Manhattanie? Znowu się roześmiała.

• Nie, głuptasie - powiedziała. - Ponieważ mnie nie wezwałeś.

• Co chcesz przez to powiedzieć?

- Miałeś moc. Miałeś Mae Thiap. Straciłeś coś, a Mae Thiap potrafi
przywrócić każdą zgubioną rzecz. Ale nie poprosiłeś jej, żeby ci mnie
zwróciła. A wiesz, mogłaby to zrobić, gdybyś ją poprosił. Mae Thiap nie
ma skrupułów. Nie ma sumienia. Przynajmniej nie wtedy, gdy jest bo­
giem. Bogowie mają inną moralność niż śmiertelnicy. Za odpowiednią
ofiarę Siwa wywlókłby mnie z każdego miejsca, w którym bym się znaj­
dowała, i rzucił wprost w twoje ramiona. Dostałbyś mnie. Albo raczej
jaką taką imitację. Stałabym się jednak snem we śnie, czyż nie? Przy­
czaiłam się na kilka dni w chałupie w slumsach Klong Toey, z całą tą
forsą w gotówce w papierowej torebce, myśląc: „On przyśle po mnie
lada moment". Ale nie zrobiłeś tego. A ponieważ tego nie zrobiłeś, ko­
bieta, która teraz do ciebie przychodzi, jest tą samą kobietą, którą
przedtem pokochałeś, a miłość, którą ci przynoszę, nie jest wymuszona
magicznym zaklęciem ani twoją zdolnością do tkania złudzenia praw­
dziwej miłości. Tają, to prawdziwa ja.

Czy to Rapi mówiła, czy był to głos boga? Nie miałem czasu na rozmy­ślania, bo mnie pocałowała, a kiedy oddałem jej pocałunek, osiągnęli­śmy już pułap przelotowy i zacząłem odpinać jej pas bezpieczeństwa...

Jak na moje wymagania była wystarczająco prawdziwa.

Przełożyła Ewa Hornowska

Kevin J. Anderson

Jak normalni ludzie

Kiedy się dowiedziałem, że Kevin Anderson zgodził się napisać krót­kie opowiadanie do tej antologii, przyjąłem, że będzie to typowy tekst science fiction, jak większość jego twórczości. Zamiast tego Kevin napi­sał coś, co łatwo można by nazwać komentarzem społecznym. Podobnie jak Raya Bradbury'ego, interesuje go to, co się dzieje, kiedy zdzieramy przebrania, które noszą ludzie, i stajemy twarzą w twarz z rzeczywisto­ścią kryjącą się pod tą fasadą; jak mówi Anderson, często to, co z ze­wnątrz wygląda ślicznie, wewnątrz jest znacznie mniej piękne, a to, co z zewnątrz zdaje się ohydne - nawet zdeformowane - jest w gruncie rzeczy naprawdę piękne.

D.C.

Z

araza rozwinęła się wokół drogi, na pagórkowatych polach kuku­rydzy pół mili dalej i wzdłuż ogrodzeń z drutu kolczastego. Wyglą­dało to tak, jakby w nocy nad polami przeleciała kostucha i strzą-snąwszy krew z kosy, zatruła jej kroplami ziemię.

Po latach zbierania samych rozczarowań zamiast zbóż farmer i jego rodzina rozdzielili się i wyjechali z Wisconsin w różnych kierunkach. Opuścili tę ziemię, aby szukać normalnej farmy i normalnego życia.

Za nader symboliczną opłatę jedno z wolnych pól wydzierżawili wła­ściciele Wędrownego Cyrku i Wesołego Miasteczka Colliera & Blacka.

Kiedy słońce myślało już o tym, by zajść, a parne powietrze wchła­niało jego ciepło, robotnicy skończyli ustawiać namioty, karuzele, ru­chome salony gier zręcznościowych. Wozy artystów wjechały na wy­znaczone miejsca. Ptaki i owady ucichły wobec zbliżającego się zmierz­chu; już wkrótce z całą mocą zaatakują moskity.

Kilkoro mieszkańców Tucker's Grove przejechało starymi półcięża-rówkami drogą, która prowadziła wzdłuż pola. Wiedzeni ciekawością zwalniali, aby zobaczyć, co się dzieje, po czym przyspieszali, dostrzegł­szy gburowato wyglądających przybyszów, którzy ustawiali namio­ty i montowali oświetlenie - zdecydowanie nie ten typ ludzi, z który­mi normalni obywatele chcieliby się pokazywać. Ten czy ów z parob­ków może skończy swoją robotę wcześniej i podkradnie się tam po zmroku, aby sobie wszystko obejrzeć, większość jednak poczeka, aż

78

Kevin J. Anderson

tłumy i światło dzienne sprawią, że takie oglądanie będzie całkiem bezpieczne...

Dwaj odmieńcy występujący w pokazach osobliwości oddalili się od terenu głównych prac i poruszając się w specyficzny dla siebie sposób, skierowali się w stronę pokrytych śniecią pól kukurydzy. Wyglądało to tak, jakby coś ich tam ciągnęło. Byli razem od bardzo dawna i nauczyli się już chodzić ramię w ramię, dopasowując wzajemnie długość swoich kroków. Strach na Wróble milczał, podczas gdy jego towarzysz paplał bez przerwy, jak zwykle zresztą.

- Coś tu nie jest w porządku - powtórzył jeszcze raz Kruk, wskazu­
jąc krótką, grubą ręką chore, karłowate drzewa, które rosły wzdłuż
ogrodzenia. Przebiegł kilka kroków niczym jakieś ptaszysko, wypy­
chając łokcie do tyłu i do góry. Dla dopełnienia obrazu przekrzywił
jeszcze głowę i krzyknął: - Krraaa!

Groteskowo stercząca twarz Kruka nadawała mu wygląd zgryźliwego ptaka. Podczas występów nosił kostium przystrojony czarnymi piórami, ale nawet bez upierzenia jego ciemna skóra, zachowanie i ochrypły głos wystarczyłyby do odegrania tej roli. Jego krótkie nogi wystające z szor­tów, które włożył z uwagi na duchotę, wyglądały jak pałeczki do bębna. Miał wielkie oczy, które połyskiwały czernią, gdy gwałtownie poruszając głową, skupiał wzrok na coraz to innych widokach.

- Czy wiesz, dokąd idziemy? - zapytał.
Idący za nim Strach na Wróble westchnął.

- Nie. Chcę po prostu spędzić trochę czasu z dala od cyrku. Mam już
dosyć tego, że dokądkolwiek byśmy poszli, wszyscy się na nas gapią.

Popatrzył na rzędy dziwacznie zgniłej kukurydzy, wyglądającej wręcz groteskowo, równie okrutnie potraktowanej przez los jak on czy Kruk. Purpurowo-szare plamy śnieci pokrywały wszystkie źdźbła. Jed­na z dojrzałych kolb otworzyła się, ukazując ziarna przywodzące na myśl pożółkłe zęby w starej czaszce.

Strach na Wróble szedł, tak poruszając swymi koślawymi nogami i rękami, że sprawiało to wrażenie obmyślonego z pomocą choreografa pląsu. Wysoki i niezdarny, miał na sobie wielokrotnie łatane ubranie, jego jasne włosy były rozczochrane, a idąc, kołysał się przesadnie na boki jak jego imiennik z Czarodzieja z Oz. Jednakże zapadnięta, przy­pominająca czaszkę twarz i trupioblada skóra sprawiały, że nikt nie patrzył na niego jak na uciesznego błazna.

Przez całe lato, gdy cyrk rozbijał namioty w miastach Środkowego Zachodu, on i Kruk krążyli po placu - przed i po swoich występach w na­miocie osobliwości - rozdając ulotki zafascynowanym ich wyglądem mieszczuchom i kierując ich tam, gdzie odbywały się poszczególne wi­dowiska. Byli żywą reklamą, na tyle wstrząsającą, aby skłonić klien­tów do zastanowienia się, co jeszcze może się kryć w namiocie oso­bliwości.

Jak normalni ludzie

79

Jednakże dziś, gdy całość prac związanych z montażem spadła na robotników, Strach na Wróble i Kruk postanowili wykorzystać okazję i spędzić wolny wieczór z dala od cyrkowej trupy. Strach na Wróble nie był jednak pewny, czy chce wrócić. Koniec końców co tak naprawdę za sobą zostawiali?

Minęli wyschnięte drzewo wiśni, tak zdeformowane, że można było odnieść wrażenie, iż powyginała je jakaś ogromna dłoń. Kora popękała w upale, a jej powykrzywiane płaty zdawały się tworzyć wizerunki krzyczących bezgłośnie twarzy. Wysoka trawa syczała na wietrze jak gniazdo węży. Wokół zardzewiałych drutów ogrodzenia owinęły się już pnącza dzikiego wina i z powolną gwałtownością dusiły słupki.

Strach na Wróble wskazał pola kukurydzy i rysujące się za nimi niskie wzgórza.

- Chodźmy w tę stronę — powiedział, starając się, aby jego głos
brzmiał obojętnie. - Farma powinna być gdzieś tam.

Wszedł między rzędy ostrych i obwisłych łodyg kukurydzy. Kiedy musnął ramieniem jedną z dojrzałych kolb, ziarna zaczęły pękać jak czyraki, spryskując żółtą ropą jego pstrokate ubranie. To było napraw­dę bardzo dziwne miejsce.

Kruk skoczył na pole, zwalając łodygi i machając swoimi krótkimi, serdelkowatymi rękami.

- Popatrz, Strachu na Wróble! Wykonuję za ciebie twoją pracę.
Wypłoszył kilka wron, które schroniły się na drzewach rosnących

wzdłuż ogrodzenia. Jeden z trzepoczących czarnymi skrzydłami pta­ków wyglądał tak, jakby miał dwie głowy. Strach na Wróble odprowa­dził go wzrokiem, ale nic nie powiedział.

Polna droga kończyła się na podwórzu, gdzie krzątał się kiedyś nie­znany farmer. Stara, waląca się stodoła stała obok resztek wywróco­nego wiatraka, ale tylko fundamenty z nadpalonymi belkami, potłu­czone szkło i wypalona ziemia znaczyły miejsce, na którym stał nie­gdyś dom mieszkalny. Zapadnięta podłoga odsłoniła piwnicę, która okazała się pustym dołem.

Strach na Wróble oglądał to wszystko w milczeniu. Wokół panowała cisza. Nie słyszał żadnych ptaków. Niebo krwawiło zachodem, a wiatr zupełnie ustał.

- Tutaj! - krzyknął Kruk, podskakując radośnie obok wraku trakto­
ra. Jedno gigantyczne koło odpadło od osi i leżało na ziemi. Z miski
olejowej wyciekł cały olej. Reszta przeżartych rdzą blach wisiała na
kilku pozostałych jeszcze punktach podparcia.

Wymachując ramionami i stawiając wolno trzeszczące w stawach kolanowych nogi, Strach na Wróble podszedł do traktora. Do maszyny była przyczepiona szeroka przetrząsarko-zgrabiarka używana do zgar­niania pokosów w długie wały, które potem zwijano w bele, sprzęgnię­ta z wielozębnym kultywatorem. Całe urządzenie pokrywała warstwa

80

Kevin J. Anderson

brązowej rdzy, a grudki zakrzepłego smaru i błota zmieniły się w twar­dą masę łączącą ją na stałe z zaczepem traktora.

-Tutaj, tutaj! - Kruk przechylił głowę i wystającym podbródkiem wskazywał zęby urządzenia.

Wyschnięte chwasty i kępki trawy pokrywały całe podwórze gospo­darstwa z wyjątkiem ciągnącego się za traktorem kolistego pasa zie­mi. Nie było na nim nawet śladu życia, jakby rośliny wyciągnęły ko­rzenie i uciekły.

Strach na Wróble nie potrafił się schylać jak inni ludzie. Zamiast tego zmusił do posłuszeństwa wszystkie stawy i złożył swoje ciało jak scyzoryk, by się przyjrzeć skorodowanej maszynie.

Jeden z doczepianych zębów uderzająco różnił się od innych, lśniąc tęczą kolorów niczym plama oleju na brudnym parkingu. Był to gład­ki, metalowy pazur, szpon ze stali mający wbijać się w ziemię i rozry­wać glebę, aby przygotować ją do nowych plonów - a jednak wydawał się inny od pozostałych, pozornie identycznych. Strach na Wróble do­tknął zimnego, niesamowicie gładkiego metalu, centrum tego wiru dziwności, w którym tonęło całe otoczenie. Wydało mu się, że zakrzy­wiony ząb sam wskoczył mu do ręki, jakby chciał się uwolnić z wszel­kich więzów. Strach na Wróble uniósł go i zaczął oglądać w świetle zachodzącego słońca.

- Co to jest, Strachu? Co znaleźliśmy?

Strach na Wróble czuł jakąś fundamentalną inność tego kawałka metalu. Czy to był jakiś wybryk natury? Czy zrobiono go z meteorytu, który spadł z nieba? A może został zanurzony w ludzkiej krwi? Lub wykuty przez kowala z sercem wypełnionym morderczymi myślami?

- To coś, co tutaj nie pasuje - odpowiedział, gładząc ostrze zęba swo­
im nadmiernie długim palcem. — Zastanawiam się, czy farmer o tym
wiedział.

Strach na Wróble zaczął wstawać, rozkładając się i prostując, usta­wiając stawy we właściwych pozycjach. Kiedy był już w miarę pewny, że jego ciało utrzyma się w postawie wyprostowanej, spojrzał jeszcze raz na swoją zdobycz. Nie potrafił zrozumieć samego siebie, ale miał wrażenie, że z tym anomalnym, obcym kawałkiem metalu łączy go jakiś rodzaj pokrewieństwa. Coś, czego normalni ludzie nigdy by nie zrozumieli.

- Wezmę to sobie.

Kruk popatrzył na ciemniejące niebo, na zgliszcza domu farmera i w stronę odległego pola, na którym rozłożył się cyrk.

-Czy nie powinniśmy... wrócić? - zapytał. Popatrzył znacząco na pas martwej ziemi, rezygnując chwilowo ze swoich błazeństw.

Strach na Wróble nie chciał jeszcze wracać.

- Nie. - Wskazał głową stodołę. - Spędźmy tę noc tutaj.

Jak normalni ludzie

81

Obok zardzewiałych puszek po kawie wypełnionych równie zardze­wiałymi gwoździami ktoś rzucił zaplamione olejem szmaty. W narożniku leżały etykietami do góry trzy puste butelki southern comfort. Na podda­szu znajdowało się kilkanaście bel siana, które poszarzało ze starości.

Kruk wdrapał się na górę i przegoniwszy tłustego pająka, ułożył się na łączącej krokwie belce. Objął ją ramieniem, wcisnął pod pachę na­brzmiałą twarz i szybko zasnął.

Strach na Wróble legł na twardym klepisku. Rzucał się i przewra­cał, nie mogąc się wygodnie ułożyć, ale i tak był zadowolony, że może spędzić noc z dala od namiotów cyrkowych, wozów z podobnymi mu dziwolągami i ciekawskich mieszkańców pobliskich miasteczek. Przy­cisnął kawałek tego osobliwego metalu do piersi, jakby był to bezcenny skarb, i pocierał jego gładką powierzchnię długimi, obdarzonymi nad­mierną liczbą stawów palcami, jak Aladyn swoją lampę.

Nie mógł zasnąć: w jego umyśle kłębiły się obrazy małych miast ze Środkowego Zachodu, przez które przejechał cyrk w czasie letniego objazdu, zagubionych wśród pól miłych i spokojnych miasteczek, obsa­dzonych wiązami ulic z białymi, wiktoriańskimi domami, wiszących na podwórkach opon, miejskich placów ze sklepami z narzędziami, artykułami spożywczymi i drogeryjnymi.

Szczególnie mocno utkwiły mu w pamięci kościoły, od zwieńczonych strzelistymi wieżami świątyń prezbiteriańskich i luterańskich po ko­ścioły katolickie z długimi i banalnymi nazwami. Kiedy cyrkowe wozy przejeżdżały przez główną ulicę Tucker's Grove, uwagę Stracha na Wróble przykuły napisy na tablicy ogłoszeń sprzed kościoła metody­stów. „Nabożeństwo niedzielne - wszyscy mile widziani". Cytat wybra­ny na temat kazania w tym tygodniu głosił: „Wszyscy jesteśmy dzieć­mi Bożymi!" Słowa te uderzyły go z siłą młota.

Wszyscy mile widziani. Zastanawiał się, czy może w to wierzyć. Wszyscy jesteśmy dziećmi Bożymi!

Strach na Wróble znał mieszkańców miast, którzy gapili się na nich w czasie pokazów osobliwości, śmiali się, pokazywali ich sobie palcami i wygłaszali niedelikatne komentarze. On i Kruk musieli to znosić, musieli wyglądać jak najdziwaczniej, ponieważ właśnie za oglądanie czegoś takiego płacili ci mieszczanie. Jednakże zabawiwszy się w cyr­ku, normalni ludzie mogli wrócić do swoich normalnych domów, grać w swoje normalne gry karciane, słuchać swoich normalnych progra­mów radiowych, chodzić do swoich normalnych kościołów.

Dryfował po powierzchni snu, kołysany wizją żywych, prawie rze­czywistych obrazów, które wyrastały w jego umyśle niczym łany bły­skawicznie rozwijającego się zboża. Zobaczył siebie bez swojej ze­wnętrznej powłoki wybryku natury, w normalnym ciele. Mógłby być solidnym, ciężko pracującym farmerem, wysokim i jasnowłosym jak wielu nordyckich osadników żyjących w tych okolicach. Miałby opalo-

82

Kevin J. Anderson

ną skórę, ziemię pod paznokciami i ogromny apetyt na domowy posi­łek po dniu pracy w polu lub stodole. Mógłby być filarem lokalnej spo­łeczności, nie przywódcą, ale zwykłym, uczciwym pracownikiem, jak ci inni dobrzy ludzie.

W jego snach pojawił się także Kruk, ale bez tego zdeformowanego, cielesnego kostiumu, do noszenia którego zmusiły go jego geny - Kruk mógłby być ekscentrycznym, ale przyjaznym sklepikarzem, może pro­wadzącym drogerię lub sklep z narzędziami, dobrodusznym, tęgim mężczyzną, który opiekowałby się zagubionymi zwierzętami, karmił ptaki i pozwolił dzieciom, by zbudowały domek na wielkim wiązie ro­snącym przed jego domem...

Kiedy świt rozjaśnił niebo, Strach na Wróble czuł się tak, jakby jego serce miało zaraz pęknąć z tęsknoty i zazdrości. Wiedział, że zobaczył, jacy on i Kruk są naprawdę, że poznał ich prawdziwą Wartość - i był pewny, że mieszkańcy miasta także to dostrzegą.

Strach na Wróble podniósł kamień i rzucił nim w krokwie. Zastuko-tał, odbijając się od grubych belek. Kruk obudził się ze skrzekiem i spadł na ziemię. Jakiś instynkt kazał mu trzepotać krótkimi, gruby­mi rękami, jakby zapomniał, że nie potrafi latać. Wylądował z głu­chym łoskotem, zrobił koziołka, otwierając i zamykając bezgłośnie usta niczym ślepe pisklę.

— Cooo?

Strach na Wróble wsunął zdumiewający metalowy ząb do swojej naszywanej kieszeni, traktując go jak swego rodzaju skarb: był prze­konany, że ma on jakiś związek z jego wizją, że jest czymś na kształt krzywego zwierciadła z izby śmiechu, które uwypuklając pewne cechy rzeczywistości, nadawało jej w istocie większą wyrazistość.

- Ruszajmy - powiedział. — Jest niedziela. Chodźmy do kościoła.

Wkroczyli do Tucker's Grove witani spojrzeniami wyrażającymi gro­zę, strach i rozbawienie - ale Strach na Wróble i Kruk przywykli już do ludzkich spojrzeń. Przez ponad godzinę wlekli się poboczami polnych dróg w porośniętym mleczami żwirze. W pewnej chwili minął ich z rykiem silnika samochód dostawczy, a kierowca cisnął w nich pustą puszką po piwie, która trzasnęła o nawierzchnię drogi i potoczyła się dalej ze stukotem.

Witajcie w Tucker's Grove! głosił napis na stojącej przy granicy mia­sta tablicy, którą dodatkowo zdobiły emblematy różnych klubów oby­watelskich, jak Lwów, Rotarian, Optymistów.

Obaj kompani przemierzyli kilka ulic cichych, spokojnych domków, a następnie weszli na Main Street, gdzie przekonali się, że w niedziel­ny ranek wszystkie sklepy są zamknięte. W gałęziach wiązów nad ich głowami trajkotały wiewiórki. Centrum miasta przyciągało Stracha

Jak normalni ludzie

83

na Wróble jak magnes. Zakrzywiony kawałek metalu w jego kieszeni zdawał się pchać go do przodu.

W końcu stanęli na zadbanym chodniku przed pobielonym wapnem kościołem metodystów. Strach na Wróble wyobraził sobie comiesięcz­ne spotkania kościelne, rodziny spędzające sobotnie popołudnia na pie­leniu i koszeniu trawnika przed świątynią, na przycinaniu krzewów. Na tym polega prawdziwy sens życia we wspólnocie, w domu - tak on powinien się czuć w cyrku, wśród występujących w nim ludzi.

Musnął zakrzywiony kawałek metalu, który spoczywał w jego kiesze­ni. Był zimny i śliski, nawet gdy dotykało się go przez materiał. Był czymś dziwnym, niezwykłym, cudownym... Może ofiaruje go temu życz­liwemu dla wszystkich pastorowi, pod którego opieką jest ten kościół, położy go pośrodku tacy ofiarnej i będzie patrzył, jak błyszczy, przekazy­wany z rąk do rąk. On i Kruk mogliby tutaj osiąść, stać się częścią Tuc-ker's Grove i wrosnąć w tę społeczność jako jej prawdziwi członkowie.

Poranne nabożeństwo już się rozpoczęło. Wierni śpiewali właśnie pierw­szy hymn. W niezbornym zawodzeniu ginęła zarówno melodia, jak i sło­wa. Organistka pobudzała śpiewaków mocą swego instrumentu.

Strach na Wróble otworzył drzwi w chwili, gdy wierni umilkli, czeka­jąc na inauguracyjną modlitwę. Większość ludzi nie odwróciła głów, gdyż albo zbyt mocno skupili uwagę na przebiegu nabożeństwa, albo pomy­śleli sobie, że to jakiś śpioch przyszedł o kilka minut za późno.

Jednakże dzieci, wciśnięte w sztywne, niewygodne ubrania, zaczęły się kręcić w ławkach, ciekawe, kto przyszedł, a gdy zobaczyły dwie dziwaczne postacie, oczy mało im nie wyskoczyły z orbit. Reszta wier­nych niczego nie zauważyła do czasu, gdy pastor uniósł głowę, aby rozpocząć modlitwę. Szczęka mu opadła ze zdumienia i przerwał w pół słowa.

Strach na Wróble rozprostował swoje długie ramię, a następnie pa­lec wskazujący, pokazując na drzwi.

- „Wszyscy mile widziani" - zacytował słowa z tablicy ogłoszeń. Głos
mu się łamał.

To dodatkowo zaskoczyło pastora, a wyraz jego twarzy świadczył o tym, że poczuł się osaczony przez swoje obowiązki.

- Proszę sobie znaleźć miejsce - wyszeptał jeden z kościelnych. Strach
na Wróble nie wyczuł w tych słowach żadnego ciepła ani radości.

Pastor wyciągnął ręce w stronę reszty wiernych.

- Kontynuujmy naszą modlitwę.

Ludzie w ławkach kościelnych zaczęli posłusznie mamrotać, czyta­jąc w swoich biuletynach słowa modlitwy. Strach na Wróble i Kruk podeszli do pustej ławki, która stała najbliżej drzwi. Kościelni czekali obok w gotowości, mając może nadzieję, że ta dziwaczna dwójka sobie pójdzie. Z wahaniem, okazując nawet pewien łęk, jeden z nich podał Strachowi na Wróble wydrukowany na powielaczu biuletyn zawiera-

84

Kevin J. Anderson

jacy listę hymnów i modlitw, treść kazania, opis celu, na który miały być zbierane pieniądze, i błogosławieństwo.

Pastor był mężczyzną siwowłosym, starannie ogolonym. Okulary w drucianych oprawkach nadawały mu wygląd człowieka inteligent­nego. Z powodu głębokich bruzd okalających jego usta można było od­nieść wrażenie, że zaciska wargi jak szympans. Skończył modlitwę i zaintonował następny hymn chwilę po tym, jak dwóch nowo przyby­łych usiadło w ławkach. Strach na Wróble westchnął i począł rozkła­dać swoje ciało, aby znowu wstać. Jego liczne stawy bolały go po nocy spędzonej na twardym klepisku.

Długimi palcami przekartkował zbiór hymnów, który leżał przed nim na pulpicie ławki, i znalazł właściwą pieśń, zanim wierni dotarli do końca pierwszej zwrotki. Siedzący obok niego Kruk kręcił się nie­spokojnie i wydawał chrapliwe, nieartykułowane dźwięki, nie przej­mując się zbytnio słowami hymnu.

Wierni odwracali się ukradkiem pod byle pozorem, aby zerknąć na dwóch przybyszów. Tłusty mały chłopiec pogrzebał w nosie i pstryk­nąwszy palcami, strzelił smarkiem w stronę Kruka, który pochylił się gwałtownie i chwycił go w swe rozdęte usta. Sztywna i wymuskana rodzina z ławki przed nimi wymknęła się do przejścia, po czym zajęła miejsca rząd dalej, wepchnąwszy się między siedzących tam już ludzi. Ławka przed Strachem na Wróble i Krukiem stała pusta, niczym ba­riera oddzielająca ich od parafian.

Strach na Wróble poczuł ukłucie rozczarowania. Przyłączyli się obaj do cyrku, gdyż normalny świat nie chciał ich zaakceptować, ale małe miasteczka Wisconsin wydawały się tak inne, tak gościnne, jak miej­sca z bajek. Wszystko to jednak okazało się iluzją.

Pastor zaczął czytać ustęp ze Starego Testamentu. Było w nim coś o demonach i diable, krążących wśród ludzi, ale Strach na Wróble stwierdził w pewnej chwili, że patrzy z rozmarzeniem na ściany ozdo­bione papierowymi motylami, które wycięły dzieci ze szkółki niedziel­nej. Jaskrawy plakat głosił: JEZUS MNIE KOCHA!

Duchowny rozpoczął kazanie, ale najwyraźniej błądził gdzieś my­ślami, gdyż Strach na Wróble nie potrafił wyłowić z jego słów żadnego sensu. Pastor jąkał się, kilkakrotnie tracił wątek i często zerkał na dwóch przybyszów. Na jego czole połyskiwały kropelki potu. Strach na Wróble poczuł ucisk w żołądku. Najwidoczniej nie wszyscy byli tu mile widziani.

Kruk wiercił się, nie mogąc sobie znaleźć miejsca na twardej ławce, której oparcie nie zostało wykonane z myślą o jego krzywym grzbiecie. Kręcąc się, wydawał piskliwe stęknięcia, które brzmiały zbyt głośno w ciszy panującej w świątyni.

Kazanie dobiegło końca i kościelni podeszli do pastora, aby wziąć z jego wyciągniętych rąk dwie tace na ofiary.

Jak normalni ludzie

85

Strach na Wróble poruszył się niespokojnie, gdyż uświadomił sobie, że obaj nie mają żadnych pieniędzy - mimo to wyjął z kieszeni zdu­miewający, nieziemski ząb. Może to dziwna ofiara, ale będzie miała w sobie coś czarodziejskiego. Ci ludzie nigdy jeszcze czegoś takiego nie widzieli. Może dzięki temu wszystko ulegnie poprawie.

Gdy tylko Kruk zrozumiał, do czego służą tace ofiarne, zerwał się na nogi i gwałtownie uniósł w górę łokcie.

- Coo? Chcą, żebyśmy im zapłacili? - Spojrzał swymi jakby powle­
czonymi czarnym lakierem oczami na Stracha na Wróble. - Za takie
kiepskie przedstawienie?! — Jego głos był ochrypły i na tyle donośny, że
mogli go usłyszeć wszyscy. — Oszustwo! Oszustwo!

Trzy rzędy przed nimi wstał mężczyzna. Garnitur, który miał na sobie, wyszedł z mody przynajmniej przed dekadą. Jego widoczna pod czupryną tłustych włosów twarz była sina z wściekłości.

- Mam już dosyć tego... świętokradztwa! - Było widać, że możliwość
użycia tego złowieszczego słowa sprawiła mu przyjemność. Kilkoro in­
nych ludzi głośno się z nim zgodziło.

Kościelni przerwali zbieranie ofiar i ruszyli niepewnie w stronę tyl­nych ławek, zerkając przy tym na siebie z minami, które świadczyły o tym, że nigdy nawet nie pomyśleli, iż przyjdzie im odegrać rolę wyki­dajłów. Chwilę później krzyczeli już wszyscy wierni.

Pastor uderzył kilkakrotnie rękami w pulpit, nawołując do spokoju, po czym zwrócił się do dwóch dziwadeł.

- Myślę, że najlepiej będzie, jeśli teraz wyjdziecie - powiedział. Mó­
wił niskim głosem, w którym pobrzmiewała groźba. - Wywołaliście
już wystarczająco wiele zamieszania w moim kościele.

Strach na Wróble, ściskający w nadmiernie długich palcach gładki ząb, słyszał w głowie echo, cienie słów, jakby mógł wejrzeć w to, co starający się panować nad sobą pastor rzeczywiście myśli, w to, co ten człowiek tak naprawdę chciałby wykrzyczeć:

Nienawidzimy was! Jesteście zbyt odrażający, zbyt obcy! Nie chcemy was tutaj. Wracajcie tam, skąd przyszliście, paskudne, godne pogardy dziwolągi! Jesteście ohydni. Nie jesteście NORMALNI, jak my.

Strach na Wróble wstał z twardej ławki, powoli rozkładając swoje ciało. Za sprawą długich nóg zdawał się unosić i unosić, jak wynurza­jąca się z koszyka zaklinacza węży kobra. Kruk wskoczył na ławkę i zwróciwszy w stronę wiernych swoją sępią twarz, rzucał im groźne spojrzenia. Nie powiedziawszy nic do pastora oraz innych ludzi, Strach na Wróble skinął głową swojemu kompanowi, niezdolny wyrazić ina­czej rozczarowania.

- Chodźmy - powiedział. — Chodźmy stąd.

Kruk zakrakał i przeskoczył przez oparcie ławki, lądując w tylnym przejściu. Kiedy ruszyli w stronę drzwi kościoła, ponownie zgrywając

86

Kevin J. Anderson

wzajemnie swoje kroki, Strach na Wróble spodziewał się, że ludzie w świątyni zaczną się śmiać. Większy z kościelnych szedł za nimi aż do drzwi, ale drugi po prostu stał i odprowadzał ich w milczeniu wzrokiem. Wszyscy mile widziani! Gdyby jakiekolwiek przedstawienie w Collier & Black's próbowano tak rażąco fałszywie reklamować, pomy­ślał Strach na Wróble, właściciel za oszustwo wylądowałby w więzieniu.

Na zewnątrz owiało ich świeże powietrze słonecznego poranka. Drzwi zamknęły się za nimi i Strach na Wróble usłyszał szczęk przekręcane­go klucza. Chwilę później dobiegły ich stłumione przez ściany dźwięki hymnu, który zagrała organistka, a wszyscy zgromadzeni w kościele wierni wydali głośne i radosne westchnienie ulgi.

Stojąc plecami do zamkniętego kościoła, Strach na Wróble i Kruk patrzyli na miasteczko Tucker's Grove. Dochodziło do nich jeszcze tro­chę odgłosów pochodzących od ludzi: gdzieś w pobliżu przejeżdżał sa­mochód, ktoś pracował na dworze, troje dzieci bawiło się przed do­mem. Kilka przecznic dalej rozpoczynały się nabożeństwa w kościo­łach luterańskim i prezbiteriańskim; katolicy także niebawem zbiorą się na mszę. Strach na Wróble wiedział już, że wszędzie, dokądkolwiek by on i Kruk poszli, zostaną przyjęci tak samo. Wszyscy normalni ludzie są mile widziani.

Powoli, mając wrażenie, że przylgnął on do jego palców, jakby po­kryty wysychającym szlamem, Strach na Wróble wyjął z kieszeni za­krzywiony kawałek metalu, który zabłysnął jak pazur. W tej samej chwili przyszedł mu do głowy pomysł, ale nie potrafił stwierdzić, czy sam na to wpadł... czy też jego źródłem było coś innego.

Kruk odskoczył o krok do tyłu.

- Co chcesz zrobić? Cooo?

-Dam im prezent - odparł. - Próbkę czegoś... widowisko, jakiego jeszcze nigdy nie widzieli.

Powiedziawszy to, ugiął kolana, wyciągnął swoje długie ciało do przodu i dotknął ręką ziemi. Następnie wbił ostry koniec metalowego zęba w starannie przystrzyżony trawnik. Towarzyszył temu dźwięk podobny do tego, jaki wydaje kolec do lodu, gdy wbija się go w mięso.

Zawahał się, gdy wypełniły mu głowę inne, niewinne obrazy: ko­ścielne zgromadzenia dzieci i ich rodziców, starzy ludzie oraz nastolat­ki śmiejący się i pracujący razem, dzieci skaczące z piskiem w stosy liści, bankierzy i dentyści pielący zgodnie chwasty, gospodynie domo­we podające wszystkim sok pomarańczowy i migdałowe ciasteczka. Pomyślał o wiernych modlących się za tych spośród siebie, którzy za­chorowali, pomagających sobie wzajemnie w ciężkich chwilach, śmie­jących się razem na kościelnych jarmarkach rzemiosła, wyprzedażach domowych wypieków czy spotkaniach przy lodach.

Jak normalni ludzie

87

Odsunął od siebie te myśli i ponownie wepchnął ząb w ziemię, jakby wbijał nóż w pierś leżącej na ołtarzu ofiary. Następnie pociągnął ten zakrzywiony kawałek metalu ku sobie, robiąc jednocześnie krok do tyłu. Trawnik i ziemia rozdzieliły się jak miąższ zepsutego owocu.

Dziwnie wyostrzonym wzrokiem widział ząb wyorujący w ziemi krwawą bruzdę, rozdzielający trawę i pozostawiający czerwonopurpu-rową ranę, która połyskiwała w cieniu. Ze szramy biło gorąco i światło koloru lawy. Towarzyszył temu odór przypominający tchnienie z pieca, w którym piecze się zepsute mięso.

- Chodź za mną - powiedział do Kruka, wyczuwając instynktownie,
czego ten nieziemski artefakt od niego chce. Zadumał się nad zniszcze­
niami, które widział na starej farmie, nad zatrutym życiem farmera
i tym, jak nie mógł on już dłużej tego znieść.

Z Krukiem podążającym w pewnej odległości za nim Strach na Wróble obszedł tyłem cały trawnik, wyorując w ziemi głęboką bruzdę. Przy narożniku budynku zakręcił i przeszedłszy pod witrażami, pocią­gnął ją dalej. Z wnętrza dobiegał go głos pastora, który czytał ustęp ze Starego Testamentu.

Stawiając krok po kroku, Strach na Wróble zakreślił krwawy krąg wokół kościoła, w którym nie wszyscy byli mile widziani. Kiedy prze­ciągnął szkarłatny czubek po czystym betonie chodnika i dotarł do po­czątku swojego koła, wbił ząb w ziemię jak gwóźdź, aby trzymał pier­ścień w całości. To będzie jego ofiara dla wszystkich parafian.

Gdy puścił ząb i wyprostował się, aby obejrzeć bruzdę, którą wyorał, zobaczył tylko nierówną linię na ziemi.

Wewnątrz kościoła pastor uniósł głos, wypowiadając błogosławień­stwo, a organistka odegrała postludium, po którym rozległ się gwar wiernych, bez wątpienia rozprawiających o denerwującym przeżyciu, które stało się ich udziałem tego ranka.

Strach na Wróble i Kruk stali przy ulicy pod wysokim dębem.

- Patrz - powiedział Strach na Wróble.

Otwarły się drzwi i z kościoła wypadła czwórka hałaśliwych, dobrze ubranych dzieci. Przekroczywszy niewidzialną linię, zatrzymały się gwałtownie. Inni wierni wychodzili bez pośpiechu. Z minami świad­czącymi o tym, że są z siebie bardzo zadowoleni, gwarzyli o swoich interesach, zbiorach i pogodzie.

Barczysty mężczyzna o obwisłym podgardlu zauważył dwie dziwacz­ne postacie stojące na chodniku przed kościołem. Twarz mu poczerwie­niała i z pomrukiem gniewu wskazał ich innemu mężczyźnie, który szedł obok niego. Niczym bramkarze w jakiejś podejrzanej spelunce, ruszyli długimi krokami do przodu, wyprzedzając pozostałych para­fian, którzy wyłaniali się z kościoła.

- Uch, powinniśmy stąd iść! - powiedział Kruk, machając gorączko­
wo ramionami. - Chodźmy!

88

Kevin J. Anderson

Ale Strach na Wróble pozostał tam, gdzie stał, wyprostowany i sku­piony. Jego wzrok ponownie się wyostrzył, obraz jakby pociemniał -i obserwował, jak z ludzi, którzy przekraczają nakreśloną przez niego linię, spadają maski. Uniósł nieforemną głowę i przyglądał się szcze­gółom, których nie widział poprzednio.

Niski, łysy aptekarz z iskierką w oku i bezcukrowymi lizakami dla małych dzieci dodawał „małe co nieco" do lekarstw dla ludzi, których nie lubił, wywołując u nich ataki biegunki.

Najwyższy chłopiec z chóru, ideał prostolinijności i szczerości, szeptał w mroku obory do trójki kolegów: „Trzymajcie ją mocno! Trzymajcie ją!", podczas gdy sam wpychał swój sztywny członek do pochwy zdezoriento­wanej krowy. Pozostali czekali na swoją kolejkę, gdy pierwszy ją „rozlu­źni". Zawarli pakt, obiecując sobie, że nigdy nikomu nie powiedzą...

Tłum zatrzymał się, drepcąc w miejscu. Niektórzy z parafian zaczęli krzyczeć na widok tego, co zobaczyli w twarzach tych, których znali całe życie. Część wpadła w przerażenie, poznając prawdziwe oblicza swoich sąsiadów, podczas gdy inni z kolei odsuwali się ze wstrętem od nich samych. Był to prawdziwy spektakl grozy i niesamowitości.

Stara kobieta karmiła bezdomne psy hamburgerami z tłuczonym szkłem, aby „dać im nauczkę za to, że zanieczyszczały jej podwórko".

Nauczyciel ze szkółki niedzielnej snuł plany, jak zaprosić kilku młodych chłopców do swojego domu, w którym będą mogli się „zabawić", przy czym nie zdecydował się jeszcze, jak w szczegółach ma ta zabawa wyglądać.

Niezamężna urzędniczka bankowa co roku brała urlop, aby odwie­dzić krewnych w Milwaukee, chociaż jej głównym celem było wałęsa­nie się po salach bilardowych w dużym mieście i podrywanie możliwie wielu mężczyzn, najlepiej dwóch lub trzech każdego dnia. Ostatnim razem wróciła do Tucker's Grove z syfilisem...

Uczucie, które ogarniało Stracha na Wróble, gdy na to wszystko pa­trzył, było czymś więcej niż tylko satysfakcją ze spełnionej zemsty lub odrazą — czuł dziwną, niesamowitą fascynację na widok wad i wstydu innych ludzi. W pewnej chwili wzdrygnął się, uświadomiwszy sobie, że czegoś takiego musieli doświadczać widzowie, gdy wskazywali palca­mi dziwolągi w cyrku i drwili z nich. Zaczął im współczuć.

Zamieszanie i gwar wystraszonych głosów wywabiły z kościoła pa­stora. Duchowny rozejrzał się dookoła, zobaczył na chodniku dwóch nieproszonych przybyszów, po czym ruszył ku nim szybkim krokiem, zamierzając wyrzucić ich z terenu kościoła. A potem przekroczył linię.

Pastor porobił w szufladach swojej szafy skrytki na biustonosze, majtki, negliże i inne elementy kobiecych strojów, które lubił na siebie wkładać i przeglądać się potem w wielkim lustrze w burdelowym sty­lu. Nawet tego ranka, gdy zacisnął palce na pulpicie, na jego naskór­ku widać było drobinki jaskrawoczerwonego, godnego ladacznicy la­kieru do paznokci.

Jak normalni ludzie

89

Parafianie rzucili się na niego jak stado wilków, krzycząc zarazem z przerażenia, w które wprawiło ich to ujawnienie kolejnego małomia­steczkowego sekretu.

Kiedy Strach na Wróble odwrócił się wraz z Krukiem, aby odejść i zostawić te krzyki i zamieszanie za sobą, ciągle widział cienie tych prawdziwych ludzi, tłustych kobiet, brzydkich mężczyzn, pryszczatych nastolatków, pokiereszowanych, niedorozwiniętych nieudaczników, którzy nie mieli żadnego innego miejsca na świecie. Patrzyli z pogardą na Stracha na Wróble i Kruka - istoty nawet bardziej niewydarzone niż oni - gdyż mogli na nich zrzucić cały swój wstyd i odrazę do siebie samych.

- Dobrze im zrobi, że będą wiedzieć, jak normalni są w rzeczywisto­ści - powiedział Strach na Wróble.

Uświadomił sobie także, że różowy sen, który miał ostatniej nocy -o nim jako solidnym, ciężko pracującym farmerze i o Kruku jako do­brodusznym ekscentryku - nie mówił o tym, jak mogłoby być, gdyby nie mieli tych wynaturzonych powierzchowności... ale o tym, jacy obaj naprawdę są w głębi swoich serc.

Kiedy przebyli już kawałek drogi, Strach na Wróble zawahał się i spojrzał w stronę kościoła. Zostawił zdumiewający ząb wbity w zie­mię. Ten artefakt zdzierał maski, które nosili wszyscy ludzie, i Strach na Wróble mógł sobie wyobrazić jego niewiarygodną moc.

Gdyby zabrał go do cyrku, mógłby zobaczyć, jacy są naprawdę Col-lier i Black - zagonieni biznesmeni z ustami pełnymi przechwałek i blagi, ale jednocześnie ogromnie dbali o swoje przedsiębiorstwo - albo tłusta dama z wielkim sercem, albo cwani spece od różnych gier, którzy czasem dawali najbardziej oszołomionym dzieciakom dodatkową szan­sę wygrania, albo kucharz, który robił wszystko, co było w jego mocy, aby pomóc im przetrwać...

Nie, Strach na Wróble uznał, że w gruncie rzeczy wcale nie potrze­buje tego zęba. Może nie jest najlepszym znawcą ludzkich charakte­rów, ale wystarczająco dobrze zna swoich przyjaciół. Pomacał pustą kieszeń koszuli. Skóra na piersi lekko go swędziała w miejscu, gdzie dotykał jej skażony metal.

Strach na Wróble i Kruk kroczyli bez uczucia wstydu główną ulicą Tucker's Grove, a dzień stawał się coraz jaśniejszy i cieplejszy.

-Jeśli się pospieszymy, dotrzemy do cyrku, zanim się spakują i ru­szą w dalszą drogę - powiedział Strach na Wróble. - Myślę, że nie ma żadnego powodu, abyśmy mieli się z nimi rozstać.

-Nie - odparł Kruk, podskakując z podniecenia. - Nigdy więcej.

Przełożył Jan Pyka

Eric Lustbader

Śpiewające Drzewo

Jak każdy romantyk, pragnę, aby magiczne chwile trwały w nieskoń­czoność. A ja naprawdę jestem romantykiem i dlatego w moich przed­stawieniach obecne są piękne kobiety, lejące się tkaniny, dramatyczne efekty świetlne i miłosne gesty.

Mało kto zna mnie od tej strony. Ludzie myślą raczej o mnie jak o iluzjoniście, showmanie. Na podobnej zasadzie nazwisko Erica Lust-badera kojarzy mi się z bestsellerowymi powieściami przygodowymi w rodzaju Ninja lub Czarnego ostrza. Kiedy więc prosiłem go o napisa­nie opowiadania do tej antologii, nigdy by mi do głowy nie przyszło, że przyniesie zaprawioną goryczą historię miłosną niosącą przesłanie, że piękne chwile nie mogą trwać wiecznie: ich magiczność zawiera się właśnie w ich tymczasowości.

D.C.

W

małym, wydzielonym szpitalnym boksie oddech żony dochodził do Andy'ego Coopera jakby z oddali. Z bliska zaś słyszał odgło­sy respiratora jęczącego niczym stetryczały dziadek.

Żona Andy'ego, Melissa, została podłączona do respiratora zaraz po operacji, gdyż nie mogła oddychać samodzielnie. Na domiar złego leka­rze oświadczyli, że mają obawy, czy Melissa w ogóle będzie w stanie robić cokolwiek samodzielnie, łącznie z myśleniem.

Zza zasłony odgradzającej ich od reszty oddziału intensywnej tera­pii do uszu Andy'ego dobiegały odgłosy z dyżurki pielęgniarek. Na emaliowanym metalowym stoliczku Andy poustawiał ulubione przed­mioty Melissy: fotografię przedstawiającą blondwłosą, jasnooką parę -ich dwoje w Paryżu, gdzie się poznali; podwiązkę, którą nosiła podczas ślubu; dziecinny pierścionek należący do jej babki; kubek z Napa Val-ley, z którego co rano piła kawę; figurkę łosia, którą kupił dla niej przy wodospadzie Niagara podczas miodowego miesiąca. Przedmioty te przy­woływały nie tyle wspomnienia z ich życia, ile ducha ich miłości, które­go Andy cenił najbardziej.

Serce mu pękało, gdy spoglądał na te pamiątki po swojej żonie -poustawiane jak ołowiane żołnierzyki, porzucone, czekające, aż ktoś znów obudzi je do życia. Wyglądały na zupełnie martwe, bo pozbawio-

92

Eric Lustbader

ne ducha Melissy, która jedyna potrafiłaby tchnąć w nie życie - relik­ty minionego czasu.

Andy słyszał oddech żony, jakby dochodził z drugiego brzegu szero­kiej zatoki, jakby oddzielała ich metafizyczna bariera, której obecność odczuwał, ale jej nie dostrzegał. Kiedy rozmawiali z nim lekarze, nie­świadomie przechodzili na czas przeszły. Tylko dzięki temu Andy do­myślił się, że rokowania są niedobre, bo zapytani wprost, kategorycz­nie odmawiali udzielenia mu definitywnych odpowiedzi na jego liczne pytania: Jak ciężkie są jej obrażenia? Czy wyjdzie ze śpiączki? Czyjej mózg ucierpiał, a jeśli tak, to w jakim stopniu? I chyba najważniejsze: Czy wyzdrowieje? Rozpaczliwie pragnął na nie odpowiedzi. Lekarze oczywiście o tym wiedzieli, ale twierdzili, że nie są w stanie mu pomóc. A jeśli nie oni, to kto?

Rozmawiając z policją, Andy zdołał ustalić, że jego żona została po­strzelona podczas burdy na rogu Broadwayu i 45. Ulicy. Melissa miała wyjątkowego pecha, że przechodziła tamtędy akurat osiem dni, trzy godziny i jedenaście minut temu. Grano tam z pasją w trzy karty. Do spróbowania swych sił w tym szachrajstwie namawiał ludzi wysoki, szczupły Murzyn z krótkim wąsikiem. Urzędował w tym miejscu już od sześciu miesięcy i dzięki swej charyzmie udało mu się skusić wielu turystów. Wcześniej jakoś nic złego się nie wydarzyło, ale tamtego dnia tęgi Latynos, przekonany, że oszukańczym sposobem ograbiono go z ostatnich dziesięciu dolarów, ruszył na oszusta, roztrącając gapiów i naganiaczy. Wyciągnął pukawkę i nie mierząc, opróżnił magazynek. Oszust jakimś cudem wyszedł z tego bez szwanku. Melissa miała mniej szczęścia. Trafiły ją dwie kule: jedna w szyję, a druga w głowę.

Prawdę mówiąc, nie przypominała pięknej kobiety, jaką była przed wypadkiem. Głowę miała obwiązaną bandażami, z ust i nosa wysta­wały rurki. Fragmenty twarzy, których nie zasłaniały opatrunki, były opuchnięte i posiniaczone. Andy delikatnie dotknął niebieskiej żyłki na grzbiecie jej dłoni, jakby chciał się upewnić, czy wciąż płynie w niej krew. Poczuł ciepło, co dało mu namiastkę bliskości Melissy. Zamknął oczy, aby nie widzieć mechanizmu respiratora.

Byli w Napa Valley. W chłodny, jasny poranek biegli do balonu na uwięzi, który czekał, aby zabrać ich na podniebną przejażdżkę ponad precyzyjnie posadzonymi krzakami winorośli. Wyciągnął rękę, aby dotknąć zrobionego na drutach swetra, który niedbale zarzuciła sobie na ramiona. Pod palcami poczuł szorstką irlandzką wełnę. To sprawi­ło, że wyobraził sobie wrzosowiska smagane wiatrem. Reagując na jego dotyk, odwróciła ku niemu twarz; w słońcu jej oczy przybrały barwę miodu. Uśmiechnęła się do niego, czekając, aż ją pocałuje. Uniosła gło­wę jak kwiat prostujący się, gdy nie przygina go już wiatr.

Poczuł dłoń na ramieniu i wrócił do rzeczywistości.

- Spałeś, kochanie?

Śpiewające Drzewo

93

Nad sobą ujrzał dystyngowaną twarz swojej matki. Pod starannym makijażem dostrzegł cień zmartwienia. Miała na sobie suknię z kolek­cji Chanel, czarną z białymi lamówkami, która wyszczuplała i tak już wiotką kibić. Pod szyją zawiązała jedwabną chustkę, a w ręce ściskała zaprojektowaną przez Judith Liber torebkę z krokodylej skóry, która mu­siała kosztować więcej niż roczny zarobek dyplomowanej pielęgniarki.

• Po prostu rozmyślałem.

• Mam nadzieję, że o pogodniejszych sprawach. - Postawiła na po­dłodze duży wiklinowy koszyk. - Poprosiłam Armanda od Grace'ego, aby zapakował ci kilka przysmaków. Same zdrowe rzeczy. Nie można go spuścić z oczu, bo zaraz ci wciśnie salami albo parkę cannolis. -Parsknęła z niesmakiem. — Równie dobrze można sobie wstrzyknąć cholesterol prosto w żyłę.

Zacisnęła usta i zerknęła przelotnie na Melissę. Za żadne skarby nie podeszłaby jednak do łóżka. Śmiertelnie bała się chorób, nawet tych niezaraźliwych. Westchnęła i siadła na brzegu krzesła na wprost An-dy'ego, wyprężona jak sierżant od musztry.

— To mi przypomina twojego biednego ojca.

Andy nie zdziwił się. Szpitale zawsze przypominały matce jej zmar­łego męża.

• Strasznie przeżyłam jego przedwczesną śmierć - ciągnęła. - To był dla mnie prawdziwy szok. - Westchnęła znowu, dalej grając swą rolę. -Nigdy nie spotkałam drugiego mężczyzny, który mógłby mu dorów­nać. Gdy poprosił mnie o rękę, nie wahałam się ani chwili. Byliśmy dla siebie stworzeni. Wolę być sama i żyć pięknymi wspomnieniami.

• Mamo, Melissa nie umarła.

Założyła swoje patykowate nogi jedna na drugą.

— Oczywiście, że nie. Nie miałam zamiaru czynić żadnych porów­
nań, po prostu chciałam porozmawiać. — Zawsze tak mówiła. Uśmiech­
nęła się nikło. — Chciałam powiedzieć, że przynajmniej mam piękne
wspomnienia. Nie należy lekceważyć wspomnień. - Potrząsnęła gło­
wą. - Upłynęło tyle lat, ale pod wieloma względami mam wrażenie,
jakby tu był jeszcze wczoraj.

Otworzyła torbę i wyjęła złotą kosmetyczkę, by poprawić makijaż -niepotrzebny rytuał, z którego jednak czerpała otuchę w chwilach na­pięcia nerwowego. W końcu odłożyła przybory i na powrót zacisnęła usta. Rzuciwszy ostatnie spojrzenie w lusterko, zatrzasnęła kosmetyczkę.

-Muszę uciekać, kochanie. - Uśmiechnęła się. - Nie wolno nam tracić nadziei. — Pogłaskała go po ramieniu. - Bądź grzeczny, chłopcze.

Kiedy był dzieckiem, zawsze w ten sposób dodawała mu otuchy, co miało oznaczać, że jeśli będzie się dobrze sprawował, to świat odpłaci mu tym samym. Prawo natury, takie jak to, że woda płynie z góry na dół.

Kiedy odeszła, przysunął krzesło bliżej łóżka i ujął Melissę za rękę. Czuł dotyk jej ust na swoich wargach, czuł smak wnętrza jej ust, ude-

94

Eric Lustbader

rzający do głowy jak wino. Kiedy przerwał pocałunek, znajdowali się w rzęsiście oświetlonej sali bilardowej hotelu Four Seasons. Pili szampa­na: świętowali piątą rocznicę ślubu. Kochali się tak mocno, że świata poza sobą nie widzieli. \ - Kocham cię - szepnęła Melissa.

• Ja ciebie też - odparł. - Nic nie zdoła tego zmienić.

• Nic - potwierdziła. -Andy? Otworzył oczy. -Cześć.

- Cześć. - Zza uchylonej zasłony spoglądał na niego Chris Hough-
ton. Za nim stał jego trzyletni syn, Christian.

Andy kiwnął głową, zapraszając ich do środka. Chris złapał syna za rękę i weszli za przepierzenie. Wyglądał imponująco: wysoki, blond czupryna, roztańczone zielone oczy, trzyczęściowy garnitur. Wziął syna na ręce i powiedział:

• Przywitaj się z wujkiem Andym, Christianie.

• Cieść, ujku - rzekł nieśmiało chłopiec. Po ojcu odziedziczył jasne włosy, lecz ciemne, poważne oczy miał po matce.

• Sie masz, koleś. - We dwójkę często bawili się w kowbojów i In­dian.

Chris podsunął go Andy'emu jak tłumok, a ten pocałował rumiane policzki. Pachniał pudrem dla dzieci i czekoladkami.

- Bez zmian? — zapytał Chris, gdy zasunął za sobą zasłony.

Andy potrząsnął głową. Chris postawił syna na ziemi i podszedł do łóżka. Pochylił się i pocałował Melissę w zimne czoło.

-Wiesz, jak to jest ze śpiączką — powiedział, podsuwając sobie krze­sło i siadając. - Ludzie wyglądają tak jak ona teraz i raptem budzą się, żądając, by ich wypisać do domu. - Przyciągnął Christiana, który za­mierzał bliżej zbadać stojak do kroplówek, i posadził go sobie na kola­nach. - To się często zdarza, chłopie.

• Jasne. - Andy zmusił się do uśmiechu. - Co w biurze?

• Nie będziemy o tym mówić - rzekł Chris z wystudiowaną stanow­czością. — Obiecałeś, że firmę zostawisz na mojej głowie. — Uśmiechnął się, przytrzymując wijącego się Christiana. - Co z tobą? Nie ufasz mi?

Oczywiście, że mu ufał. Razem dorastali w New Haven, razem cho­dzili do Yale, razem grali w soboty w softball i football, a nawet, od czasu do czasu, razem spędzali noc z jedną dziewczyną. Rozstawszy się na krótko na czas praktyki prawniczej, utrzymywali ze sobą kontakt i kiedy nadszedł właściwy czas, czyli po zaliczeniu obowiązkowego sta­żu w szanowanych firmach prawniczych, zawiązali spółkę. Byli za mło­dzi, aby działać na własną rękę, lecz dzięki wyjątkowemu talentowi w dziedzinie przejmowania i fuzji przedsiębiorstw zaledwie w dziesięć lat wyrobili sobie markę i zyskali nieskazitelną reputację. Mieli szczę-

Śpiewające Drzewo

95

ście, że ta dekada przypadła na lata osiemdziesiąte. Obecnie mieli kancelarię przy Park Avenue oraz biuro w San Francisco.

• Zgadnij, co się stało? - zaczął Chris.

• Tato? - przerwał mu płaczliwie Christian.

Chris sięgnął do kieszeni i wyciągnął baton czekoladowy, odwinął go z papierka i podał synowi.

- Jeszcze jeden — zauważył Andy - a Bonnie cię zabije.
Uśmiech nie schodził z twarzy Chrisa.

-Nie dowie się, chyba że ty jej o tym powiesz.

• Pozna po oddechu - rzekł Andy, klnąc na siebie w duchu, że zacho­wuje się jak matka. — Robi się podejrzliwa, kiedy wychodzisz sam z Christianem.

• Ubezpieczyłem się, chłopie. - Chris pokazał pudełko tic-taców. -Trzeba wyprzedzać o krok policję sumienia, prawda? - Kiedy Chri­stian z zadowoleniem chrupał batonik, Chris wyciągnął dwa bilety, wymachując nimi triumfalnie przed oczami Andy'ego. - Inauguracja rozgrywek. Rangersi kontra Oilersi. Tuż przy bazie-mecie. Nie wiesz, stary, co musiałem zrobić, zanim je zdobyłem. Ale są nasze. Co ty na to? Jutro wieczorem. Kilka piwek u Sparksa dla posmarowania gar­deł, a potem do Hali.

Nastrój Andy'ego dzieliły całe lata świetlne od podniecenia, które normalnie owładnęłoby nim w takiej sytuacji. Od dawna kibicował Rangersom. Firma miała lożę na koronie Madison Sąuare Garden, ale Andy wolał siedzieć bliżej akcji. Te bilety od przyjaciela były najlep­szym z prezentów, ale nie mógł ich wziąć.

• Nie ruszę się stąd - rzekł.

• Nic więcej nie zdołasz dla niej zrobić, chłopie. Lekarka wyraźnie to powiedziała.

• Ona nie ma o niczym pojęcia. - Andy nie potrafił pozbawić swojego głosu goryczy, choć próbował. - Melissa wie, że tu jestem, Chris. Je­stem tego pewny.

• Możliwe, ale przecież nie spędzisz reszty życia w tym pokoju.

W oczach Andy'ego Chris zauważył gniewne błyski i zamknął usta.

-Jutro w Metropolitan grają Mefistofelesa - wyjaśnił Andy. Jego i Melissy ulubioną operę. Karnet do opery dawał im szansę przeżywa­nia jednej z ich największych wspólnych przyjemności. Bez względu na to, jak wiele mieli pracy, zawsze rezerwowali czas na obejrzenie przedstawienia. Te wieczory olśniewających, wspaniałych arii w jakiś sposób zdefiniowały ich jako parę.

Chris powoli schował bilety na mecz.

- Zapomnij o tym. Głupi pomysł. - Położył ręce na ramionach syna. -
Wcisnę w niego tyle hot dogów, że zaraz wszystko wyrzyga.

Chris czekał cierpliwie, aż Andy się roześmieje, ale on tylko potrząs­nął głową.

96

Eric Lustbader

-Wiesz, naprawdę doceniam twoją propozycję.

• Taak.... - Chris wstał, sadzając sobie Christiana na biodrze. Świet­nie wyglądał: wysoki, wysportowany. Ojciec i syn zdawali się ulepieni z jednej gliny, dwie chrupki z tego samego ciasta. Andy'emu przyszło do głowy, że Chris obejmuje swoją przyszłość.

• Co ty na to, żebyśmy wyskoczyli na halę i pograli w piłkę ręczną? -zapytał Chris. - Zrób sobie godzinę przerwy, chłopie, a zobaczysz, że od razu lepiej się poczujesz. - W jego głosie brzmiała niemal błagalna nuta. - Oderwiesz się na chwilę od tego wszystkiego.

• Czy do ciebie nie dociera - rzucił Andy z pasją - że wcale nie chcę się od tego odrywać? - Zgarbił się z napięcia, oczy piekły go od po­wstrzymywanego płaczu. - Wiesz, co mnie gnębi? - wymamrotał. -Nie mogę zapomnieć idiotycznej kłótni. Posprzeczaliśmy się z Melissą o film Niebo może poczekać. To nowa wersja Oto nadchodzi pan Jor­dan, nakręcona przez Warrena Beatty'ego. Nieważne, w każdym razie ja uwielbiam ten film, a Melissa go nienawidzi. Uważa, że Beatty schrzanił doskonałą opowieść. - Andy zanurzył palce we włosach. -Pamiętam, że powiedziałem jej: „Kochanie, opowiadasz głupoty". Wściekła się, tak jak to ona potrafi, i odpowiedziała: „Nie mów mi, że opowiadam głupoty, skoro w ogóle nie wiesz, o czym myślę". „Każda normalna kobieta podkochuje się w Warrenie Beattym", rzuciłem, sta­rając się jak najlepiej naśladować głos Billa Buckleya. „Nie każda", odrzekła, „Któraś w końcu musi powiedzieć mu «nie»".

Chris pokręcił głową.

- Kłopot w tym, że ty wcale nie chcesz się poczuć lepiej. - Przesadził
Christiana na drugie biodro i pochylił się nad przyjacielem. - Ale to
nie twoja wina, stary.

Andy spojrzał Chrisowi w oczy i zobaczył, że są mokre od łez.

• Wiem - odparł.

• Nie wiem, czy wiesz. Nie możesz przestać myśleć o tej idiotycznej kłótni. I to o co, na miłość boską?! O Warrena Beatty'ego? Nie rozu­miesz tego? - Chris potrząsnął głową. - Skończ z tym, chłopie. Nie gnęb się. - Uklęknął obok przyjaciela. - Znamy się od dawna. Wiele razem przeżyliśmy. Wiem, co cię gryzie. Na pewno nie kłótnia o takie byle co.

• Wiesz?

• Oczywiście. Wyrzucasz sobie, że jej nie uchroniłeś. Ale uwierz mi: nie mogłeś nic zrobić, żeby temu zapobiec. Nikt nie mógł.

Andy ukrył twarz w dłoniach i zwiesił głowę.

- Chcę, żeby^ wszystko było jak dawniej - wyszeptał.

Chris wodził bezradnie wzrokiem od swojego wspólnika do Melissy. Raptem pod wpływem impulsu złapał go mocno za kolano i powie­dział:

- Wyzdrowieje. Jestem pewien.

Śpiewające Drzewo

97

• Oczywiście, że tak. - Andy skinął głową i otarł łzy z oczu. Spojrzał na Christiana, na buzię umazaną czekoladą i karmelem. Wstał. Nagle zapragnął jak najszybciej zakończyć tę rozmowę. - I dlatego chcę być tutaj, kiedy się obudzi.

• Racja. - Chris podniósł syna, żeby Andy mógł ucałować go na po­żegnanie. - Uważaj na siebie, chłopie. - Spojrzał Andy'emu prosto w oczy. - Wpadnę do ciebie jutro.

Pozostawiony znowu sam na sam ze swoimi myślami Andy ujął bez­władną dłoń Melissy. Odsunął od siebie obraz buzi Christiana i znów w jego myślach Melissa wróciła do życia. Rok temu przysięga dozgon­nej miłości omal nie została złamana, kiedy ich dziecko urodziło się martwe. Pojawiły się komplikacje i lekarz miał więcej roboty, niż się spodziewał. W rezultacie okazało się, że Melissa nie będzie mogła mieć więcej dzieci. Andy'ego zaskoczył i przeraził bezmiar rozpaczy, jaki wywołała u niego ta wiadomość. Starał się ukryć swe uczucia przed Melissa, ale nawet pogrążona w bólu i żałobie dostrzegła, co przeżywa. I wydusiła to z niego. Ich małżeństwo omal nie wymknęło się im wów­czas z rąk.

• Nie masz jeszcze czterdziestu lat - szlochała - i pewnego dnia obu­dzisz się i stwierdzisz, że tak bardzo pragniesz mieć dziecko, że wszy­stko inne przestanie się liczyć. Nawet twoja miłość do mnie. A wtedy odejdziesz.

• Mylisz się w stu procentach - odparł, zastanawiając się, czy ona czasem nie ma racji. Co będzie, jeśli taki czas nadejdzie? - zadawał sobie w duchu pytanie. Czy mógłby odwrócić się od niej, zapomnieć o wspólnie przeżytych latach i po prostu odejść? Widział przyjaciół i znajomych, którzy tak postępowali. Kończyli jeden związek i zaczy­nali następny, tak jakby ten pierwszy w ogóle nie istniał. On by tak nie potrafił. Ale co będzie, jeśli stwierdzi, że nie może się oprzeć?

Tak więc poczucie winy i niepewność zmąciły ich niegdyś idealną miłość. Andy odsunął się od Melissy, a ona w milczeniu żyła w narasta­jącym strachu, którego źródeł nie potrafiła zidentyfikować.

- Och, pan Cooper. Nie sądziłam...

Wyraz niepewności na twarzy doktor Rothstein zastąpiła zimna maska opanowania, którą Amerykańskie Stowarzyszenie Lekarzy uwa­ża za przejaw profesjonalizmu. Doktor Rothstein była niewysoką ko­bietą pod czterdziestkę, z której emanowała pewność siebie zaszcze­piona przez przynależność do ASL. Andy pomyślał, że na swój sposób jest całkiem ładna z tymi swoimi czarnymi, gęstymi włosami i oliwko-woczarnymi oczami. Miała ciemną karnację, jak mieszkańcy basenu Morza Śródziemnego, rzymski nos i szerokie usta. Andy spróbował ją sobie wyobrazić ubraną na biało i grającą w tenisa, ale nie potrafił. Długonoga i gibka Melissa na ich przydomowym ziemnym korcie umia­ła posyłać piłki w sam róg boiska. A jak wspaniale jeździła konno!

98

Eric Lustbader

W młodości oboje trenowali skoki przez przeszkody. W ich sferze było to naturalne. Myśl o doktor Rothstein w angielskim siodle wydała mu się kuriozalna.

- Bez zmian - powiedział, podczas gdy lekarka sprawdzała wskaza­
nia przyrządów, oglądała torebki z kroplówkami, dokonywała wpisów
na karcie chorobowej Melissy. - Jestem tu przez cały czas. - Karta
chorobowa była świętym dokumentem, który mógł oglądać tylko per­
sonel szpitalny. Jakby to była własność Boga, który podsumuje wszy­
stkie dobre uczynki Melissy.

Doktor Rothstein nie odpowiedziała, zajęta zapisywaniem odczytów, które były takie same jak sześć godzin temu, jak wczoraj, jak przed­wczoraj.

Andy spojrzał na zegarek.

- Spóźniła się pani. - Doktor Rothstein operowała Melissę.
Lekarka odwróciła się i przyciskając kartę do piersi, powiedziała

łagodnie:

- Pani Cooper jest pod moją opieką, a ja nie zaniedbuję swoich pa­
cjentów.

Andy wiedział, że lepiej dać temu spokój, i w innej sytuacji i czasie pewnie by tak zrobił.

- Miałem powody, by wezwać na konsultację doktora Matthewsa -
rzekł.

Doktor Rothstein czekała w milczeniu, jak sędzia mający wydać wyrok śmierci.

• Poza tym, że należy on do naszych przyjaciół - ciągnął Andy -jest...

• Mężczyzną - podpowiedziała doktor Rothstein swoim spokojnym głosem.

• ...jednym z największych autorytetów w dziedzinie chorób mózgu -dokończył Andy.

• Ja także. O czym doktor Matthews nie omieszkał pana poinformo­wać.

• Musiałem... - Andy urwał i poprawił się: - Chciałem poznać opinię drugiego specjalisty. Na moim miejscu zrobiłaby pani to samo.

Doktor Rothstein przechyliła głowę na bok.

• Nie mam nic przeciwko temu, aby ktoś inny badał moich pacjen­tów, zwłaszcza taki wybitny specjalista jak Bill. Nie podobają mi się jedynie pańskie motywy.

• A więc nie ma pani racji - odparł trochę za szybko Andy. - To nie ma nic wspólnego z panią. Po prostu lepiej się czuję w obecności przy­jaciela.

Doktor Rothstein wyminęła go, nie spuszczając z niego wzroku, i podeszła do Melissy, by ją zbadać. Zajrzała jej w oczy i latarką wiel­kości ołówka zaświeciła w źrenice. Andy wstrzymał oddech. Doktor

Śpiewające Drzewo

99

Rothstein zgasiła latarkę i wstała. Odnotowała kilka kolejnych tajem­niczych uwag na karcie.

-Powinien pan pójść do domu, panie Cooper. Nic pan nie wskóra, przesiadując tutaj bez przerwy. - Uniosła głowę. - Proszę nam zaufać. Gdy się coś zmieni, zostanie pan natychmiast poinformowany.

- Nie mogę odejść.

-Musi pan zacząć żyć własnym życiem. To może potrwać... - pod­niosła i opuściła ramiona w geście wyrażającym bezradność - wiele czasu.

- Dlaczego mi pani nie powie, co pani stwierdziła? - Stanął nieugię­
cie między nią a zasłoną. - Wchodzi pani, bada moją żonę, gada jakieś
nieistotne rzeczy i wychodzi, nie powiedziawszy, co się dzieje.

Doktor Rothstein stała milcząco w swobodnej pozie i ta jej postawa w jakiś sposób rozwścieczyła Andy'ego. Rozpaczliwie pragnął ją rozzło­ścić, zburzyć jej lodowatą rezerwę i zmusić do powiedzenia czegoś, co miała zamiar zachować tylko dla siebie.

• Nie wypuszczę pani, dopóki nie dowiem się, co się dzieje. Doktor Rothstein westchnęła.

• Czy nie zachowuje się pan trochę dziecinnie, panie Cooper?

- Niech mi pani nie mówi o dziecinnym zachowaniu! - wrzasnął. -
To moja żona leży tutaj pogrążona w śpiączce! Co pani może wiedzieć
o bólu, który odczuwam? Ma pani o tym jakieś pojęcie, czy to tylko dla
pani jeszcze jedna medyczna zagadka?

Doktor Rothstein na chwilę spuściła wzrok.

- Odpowiadając na pańskie pytanie: nie stwierdziłam żadnych zmian,
panie Cooper. Absolutnie żadnych.

Serce w nim zamarło, a brzegi pola widzenia stały się niewyraźne, jakby cały pokój miał runąć na niego.

• To źle, prawda?

• Za wcześnie jeszcze, żeby tak twierdzić.

• Kiedy zatem będzie pani mogła to stwierdzić?

• Nie podoba mi się pański sarkastyczny ton - rzekła doktor Roth­stein. - Chyba będzie lepiej, jeśli w przyszłości będzie się pan kontak­tował z doktorem Matthewsem.

-Doskonale! Znakomicie! Przynajmniej mogę z nim porozmawiać jak z człowiekiem! — Andy zdał sobie sprawę, że w swoim głosie słyszy nutę histerii. Już dawno nie mówił takim tonem. Ostatnim razem zda­rzyło się to, kiedy umarł jego ojciec. Miał wtedy trzynaście lat i śmierć w rodzinie stanowiła wydarzenie, na które nie był przygotowany. Pi­skliwa nutka w jego głosie obudziła niedobre wspomnienia. Chciał się uspokoić, ale nie potrafił. Śluza została otwarta i nie było sposobu, żeby ją zamknąć. Zbyt długo siedział tu bezczynnie, zadręczając się myślą, że życie, do którego przywykł i które ukochał, może się skoń­czyć. Wydało mu się, że idealne życie, jakie wiedli z Melissą, było jedy-

100

Eric Lustbader

nie snem. Czyżby przespał ostatnie dziesięć lat? Zawładnął nim ślepy, irracjonalny gniew. - Prawdę mówiąc — wypalił bez zastanowienia -żałuję, że Bill od początku nie zajął się Melissą. Może już by się obudzi­ła i mogła mówić!

Doktor Rothstein ściskała kartę chorobową Melissy, z trudem ha­mując gniew.

• Co pan chce przez to powiedzieć, panie Cooper?

• Nic takiego. Nieważne.

• Dla mnie to jest ważne - wycedziła. — Panie Cooper, pozwoli pan, że zadam mu pytanie: gdyby ktoś plunął panu w twarz, powiedziałby pan, że to nieważne?

Andy nic nie powiedział, czując nagle, że opuściły go siły. Te wszyst­kie dni niespokojnego wyczekiwania wydały mu się kamiennymi gła­zami, które spadły mu na barki.

- Wiele pańskich wyskoków można złożyć na karb napięcia, w jakim
pan żyje, ale obrażanie mnie do nich nie należy. - Ruszyła w jego kie­
runku, a on wycofał się, robiąc jej przejście. Wychodząc, odwróciła się. -
Przyszłam zobaczyć pańską żonę, choć już skończyłam pracę. Jestem
zmęczona. Przez ostatnie dziewiętnaście godzin wykonałam sześć ope­
racji, a w szpitalu jestem bez przerwy już ponad dobę. Od dawna po­
winnam być w domu, w łóżku. Ale nie jestem. Jestem tutaj, ponieważ
uważam, że mam pewne obowiązki wobec ludzi, którzy pana zdaniem
są dla mnie tylko medycznymi zagadkami. - Odsunęła zasłonę, po
czym jeszcze raz spojrzała za siebie. - Wiem, że ma pan gdzieś moje
rady, ale moim zdaniem rozpaczliwie potrzebuje pan wakacji. Niech
pan wyjedzie, najlepiej daleko stąd, na przykład do Montany.

Andy patrzył, jak zaciąga za sobą zasłonę. Poczuł leciutki zapach jej perfum, ale był zbyt zaszokowany, aby się zastanawiać nad ich marką. Przez długi czas stał jak wryty, starając się o niczym nie my­śleć, ale stwierdził jednocześnie, że niczego również nie odczuwa. Znaj­dował się w dziwnym stanie zawieszenia, z którego nie było widać dro­gi ucieczki. W końcu odwrócił się, pocałował Melissę w kącik zimnych, suchych ust, po czym wziął wiklinowy koszyk, który przyniosła mu matka, i opuścił pomieszczenie.

Tej nocy śniła mu się Melissa: śpiewała jakąś pieśń. Przypuszczal­nie arię z Mefistofelesa lub Carmen, ale nie był pewien. Zamiast słów docierały do niego cudowne dźwięki - melodia tak pełna słodyczy, że kiedy się obudził, oczy miał mokre od łez. Był przekonany, że Melissa stara się mu powiedzieć: Mój czas jeszcze nie nadszedł, zaczekaj.

Dzwonił telefon.

Wciąż słysząc w uszach dziwną pieśń Melissy, wymacał w ciemno­ściach słuchawkę i dowiedział się, że jego żona umarła. Pielęgniarka

Śpiewające Drzewo

101

poinformowała go bezosobowym głosem, że zgon nastąpił o tej i tej godzinie, i zapytała, czy potrzebuje pomocy w przygotowaniu pogrze­bu. Bez słowa odłożył słuchawkę.

Przy pogrzebie bardziej pomogli mu Chris i Bonnie niż jego własna matka, którą obchodziło głównie to, żeby wszystko odbyło się jak nale­ży. Kwiaty tylko białe i koniecznie róże — goździki i stokrotki są w złym guście. Mistrz ceremonii musi być poinstruowany, co ma mówić. Trze­ba poprosić odpowiednią liczbę osób o wygłoszenie mów pogrzebowych. Najdonioślejszą kwestię stanowił dla niej właściwy strój. Omal nie przyszła do Andy'ego, aby go ubrać. Ubzdurała sobie, że dbałość o ety­kietę jest równoznaczne z miłością i szacunkiem.

Andy, zobojętniały z bólu, patrzył na pogrzeb jak na wojskowy film szkoleniowy. Widział, że ludzie, których zna — niektórych lepiej, nie­których gorzej - ściskają mu z obowiązku dłoń, ale nie słyszał, co mówią. Pamiętał Billa Matthewsa, który szepnął mu do ucha: „Przy­najmniej nie cierpiała", i doktor Rothstein w prostej czarnej sukience, mówiącą coś o przemijaniu.

Kiedy więc po kilku tygodniach spędzonych dzień w dzień na bez­czynnym przesiadywaniu w biurze nie doszedł do siebie, zrozumiał, że źle z nim. Czuł się odrętwiały jak hibernatus. Okna biura wychodziły na zachód. Siedział więc godzinami, wpatrując się w zachodzące słoń­ce, czując, jak ciemność okrywa mu ramiona niczym płaszcz.

• Prawda, że miasto pięknie wygląda o tej porze? Rozpoznał głos Chrisa i odwrócił się.

• Te wszystkie światła przypominają diamenciki.

Andy, który traktował ciemność jak swojego starego, ale niezbyt mile widzianego przyjaciela, odparł:

- Muszę stąd wyjechać.

- Bon i ja od dawna ci to powtarzamy, chłopie. — Chris nalał sobie
szkockiej z podręcznego barku i zmieszał ją z wodą. - Powinieneś wy­
gnać z głowy złe wspomnienia. - Stanął tak, żeby Andy go widział.

Przez jakiś czas milczeli: Chris powoli sączył swojego drinka, Andy wyglądał przez okno, rozmyślając o przeszłości.

- Wiem, że patrzę na ten sam widok co ty — rzekł Andy. - Wiem, że
tam jest pięknie, aleja nie potrafię odnaleźć tego piękna.

Chris potrząsnął kostkami lodu w szklance.

• Powiedz mi, chłopie... - rzekł z namysłem. - Nie uciekasz chyba od życia, co?

• Jeśli mam być szczery, to nie wiem.

• To nic nie da. Nie uwolnisz się w ten sposób od tego brzemienia. Cokolwiek cię gnębi...

Andy uniósł się z fotela i założył marynarkę.

102

Eric Lustbader

Chris odstawił szklankę.

• Dokąd chcesz pojechać? - zapytał. - Może byś zajrzał do naszego biura w San Francisco? Mają tam kilka zagmatwanych spraw, w sam raz dla twego bystrego umysłu.

• Frisco? Wykluczone - rzucił Andy bez namysłu. - Jadę do Montany.

• Montany? - Chris najwyraźniej był zaskoczony. - Chłopie, do twej wiadomości: tam nie ma ani jednego miasta wartego wymienienia. Co taki mieszczuch jak ty może tam robić?

• Zgubić się — rzucił Andy, wychodząc.

• Tego się właśnie obawiałem. - Chris rzucił się za nim. - Ale to nie ty powinieneś się zgubić, chłopie. - Stanął w drzwiach, odprowadzając Andy'ego wzrokiem. - Wybrałeś złą drogę, słyszysz mnie? - Potrzą­snął głową i zaklął po cichu: - Cholera. - A potem zawołał: - Hej, zobaczę cię jeszcze kiedyś?!

Browning kaliber 30.06 był ciężką bronią. Ważył siedem do ośmiu funtów, jak ocenił Andy. Zdążył się już go nadźwigać.

- Jeśli chcesz zatrzymać szarżującego łosia, potrzebna ci będzie so­
lidna strzelba, najlepiej kaliber trzydzieści zero sześć - oświadczył Clay
Monitor, skręcając swoim chevroletem suburban do Centrum Handlo­
wego Holiday Village przy 10. Alei Południowej. Sposób, w jaki Clay
przeciągał zgłoski, był równie zachodni jak jego twarda, pomarszczona
i spalona słońcem skóra.

Nie były to pierwsze słowa, które do niego skierował. Kiedy Andy podszedł doń na lotnisku w Great Falls z lekką torbą, bez własnej broni, Clay trzepnął się kapeluszem w udo i wykrzyknął:

- Cholera, twoja sekretarka zapomniała mi powiedzieć, że będę miał
do czynienia z nowicjuszem!

Clay był wysokim i szczupłym mężczyzną o jasnoszarych oczach, które rzucały zwodniczo łagodne spojrzenie. Miał twarz, jakiej można by oczekiwać od kowboja: mądra, z wyrazistymi rysami, może z wyjąt­kiem nosa, który trochę za bardzo przypominał kartofel.

- Przepraszam - bąknął Andy, podając mu bagaż. - Nie myślałem,
że to ma jakieś znaczenie.

-Ma, u licha. Przyjeżdżają tu do nas prawdziwy myśliwi, Andy. Faceci, którzy wiedzą, jak ustrzelić dużą sztukę. Andy uśmiechnął się lekko.

• Może uda ci się zrobić ze mnie kogoś takiego, Clay.

• Akurat - mruknął Clay, ładując torbę Andy'ego do furgonetki.

Na boku karoserii wymalowano napis: CLAY MONITOR, WYPRA­WY NA BEZDROŻA. A pod spodem, mniejszymi literami: NASZA SPECJALNOŚĆ - POLOWANIA NA ŁOSIE. Obaj mężczyźni wsiedli do samochodu i Clay zawiózł Andy'ego do sklepu Sheela w Holiday

Śpiewające Drzewo

103

Village, aby kupił sobie broń. Clay radził Andy'emu wybrać brownin­ga, a nie winchestera czy remingtona, bo choć kosztował więcej, był lepiej zaprojektowany i wykonany i oddawał pewniejsze strzały.

- Gdybym mógł sobie pozwolić na takie cacko - powiedział, chwyta­jąc browninga, którego Andy przed chwilą kupił - to bądź pewien, że właśnie z czymś takim wybrałbym się na bezdroża.

Andy czytał o Krainie Bezkresnych Niebios — oglądał nawet jej zdję­cia w czasopismach dla turystów - ale żaden opis czy fotografia nie mo­gły oddać pierwotnej natury północno-zachodniej Montany. Po pierw­sze, góry: surowe, niebieskie, majestatyczne, z wierzchołkami pokry­tymi śniegiem. Wznosiły się jak filary niebios. Po drugie, powietrze: mroźne, czyste, orzeźwiające. Andy poczuł się, jakby zrzucał krępujące go przez dziesięciolecia miejskie jarzmo.

Opuścili miasto i jechali drogami, wzdłuż których rosły tak gęste jodłowe lasy, że ich zieleń wydawała się wręcz czarna. Czasami mijali drewniane zajazdy kuszące śniadaniem myśliwskim za $1.99 lub ham­burgerem z dziczyzny pieczonym na ruszcie. Zaparkowali furgon na końcu drogi w obrębie Pustkowia Boba Marshalla: ogromnego dzikie­go terytorium przejętego przez państwo w latach czterdziestych i obję­tego ochroną rządu federalnego. Stamtąd pojechali trzynaście mil kon­no do obozu, który znajdował się osiem mil na południe od Glacier National Park. Clay przedstawił Andy'ego kucharzowi i swojemu po­mocnikowi, który zajmował się transportem i większością prac fizycz­nych związanych z prowadzeniem obozu.

Rozbito namioty. Rozpakowano zapasy, które przewiozła karawana jucznych mułów. Rozpalono ogień i Andy poczuł smakowity zapach ste­ku z rusztu. Było jeszcze widno, toteż Clay zabrał go do lasu, wprowa­dzając w milczący, uświęcony rytuał wielkiego polowania. Ubrany w grubą myśliwską kurtkę, którą kupił u Sheelsa, uczył się podstaw trzymania broni, celowania i pociągania za spust. Pierwszy strzał, jaki oddał, omal nie wyłamał mu ramienia. Clay z trudem powstrzymywał się od śmiechu. Ale kiedy wracali na kolację, przyznał, że podziwia i szanuje jego upór. Andy od razu poczuł się lepiej. Zdążył już zauwa­żyć, że Clay nie należy do ludzi, którzy by sobie zawracali głowę czczy­mi pochwałami. Komplement z jego ust coś znaczył.

W ciągu pierwszych godzin spędzonych w Montanie Andy czuł, że udało mu się się jak nigdy wcześniej oderwać od dotychczasowego życia. Oddychał głęboko. Czuł bicie serca, pulsowanie krwi w żyłach, skurcze i rozkurczę mięśni. Wszystko, co dotąd przyjmował za natu­ralne albo o czym zdążył zapomnieć, nagle objawiło się przed nim jako gwałtowna, niemal bolesna ulga.

Ale w nocy, po solidnym posiłku, odpłynął myślami z dala od pogadu-szek przy ognisku i ujrzał twarz Melissy unoszącą się niczym upiorny księ­życ wśród bezmiaru jasnych gwiazd prześwitujących między gałęziami.

104

Eric Lustbader

Powiedział wszystkim dobranoc i wymknął się do swojego namiotu. Z początku przewracał się z boku na bok, starając się znaleźć dogodną pozycję, w której mniej odczuwałby ból ciała, nie przyzwyczajonego do konnej jazdy. Zapach jedzenia mieszał się z ostrą wonią zwierząt. Do tego dochodził pachnący żywicą dym unoszący się znad ogniska, który nadawał tej mieszance dziwny, acz przyjemny odcień. W końcu zmę­czenie wzięło górę i Andy zasnął.

We śnie czuł obecność Melissy powracającej do niego z każdym po­wiewem wiatru między drzewami. Poznali się w Paryżu. Pojechał tam na konferencję na temat międzynarodowego prawa patentowego i na­tknął się na nią w foyer hotelu Crillon. Kończyła doglądanie renowacji galerii sztuki, przeprowadzonej według jej projektu. Jednocześnie na siebie spojrzeli i obdarzyli się uśmiechem, jaki wymieniają Ameryka­nie spotykający się za granicą. Jednak na tym, rzecz jasna, się nie skończyło. Umówili się na drinka, który przeciągnął się do kolacji, po czym poszli nad Sekwanę na spacer przy świetle księżyca. Nad brze­giem, pod rozłożystym kasztanowcem, całowali się długo i namiętnie. Światło księżyca przerzuciło przez r*zekę eteryczny most, na którego tle odbijały się ich złączone sylwetki. Wrócili do hotelu i poszli się ko­chać do jego pokoju, po czym, dokazując jak dzieciaki, przebiegli opu­stoszałymi, wyłożonymi pluszem korytarzami do niej, gdzie znowu się kochali.

W swoim śnie Andy słyszał, jak Melissa miękkim głosem śpiewa tę swoją dziwną arię. Tym razem mógł zrozumieć słowa: „Usłysz mój głos, wyczuj moje tętno. Ja żyję".

Ocknął się gwałtownie. Serce waliło mu jak szalone - efekt jej pieśni. Potem wrócił do rzeczywistości: Melissa nie żyje. Nie potrafił się uwol­nić od myśli, że nie powinien był wtedy zostawić jej samej. Gdyby był przy niej, gdyby czuła przy sobie jego obecność, może by nie odeszła.

Ciałem Andy'ego wstrząsały dreszcze. Usiadł, obejmując rękami pod­kurczone nogi. Oparł brodę na kolanach, mając nadzieję, że znowu za­śnie. Zamiast tego patrzył, jak wstaje świt.

Clay wyciągnął go z namiotu zaraz z pierwszym promykiem słońca. Zjedli trochę owsianki, przygryzając sucharkami posmarowanymi masłem i miodem, po czym wzięli strzelby i ruszyli do lasu. Andy sta­rał się pamiętać, o czym mówił mu Clay, a mianowicie, że jak zobaczą łosia, to nie będą mieli wiele czasu na reakcję. Do łosia nie można się podkraść. Jeśli się go zobaczy, ma się sekundę, aby unieść strzelbę, wymierzyć i wystrzelić.

- Musisz zrozumieć, co może zdziałać ta ślicznotka - mówił mu Clay, gładząc lufę browninga. - Jeśli to zaakceptujesz, to w porządku. Jeśli nie, nigdy nie będzie z ciebie myśliwy.

Tego dnia, chłodnego i jasnego, natrafili na dwa łosie i Andy oddał trzy strzały. Żaden jednak nie okazał się celny. Uszy bolały go od huku,:

Śpiewające Drzewo

105

a ramię od dźwigania strzelby. Andy spodziewał się, że Cłay powie mu, jak sobie radzi, ale skoro milczał, doszedł do wniosku, że lepiej zrobi, jeśli nie będzie pytał. Wiedział, że nie jest myśliwym, ale bardzo chciał polować. Potrzebował tego.

Tej nocy, po kolacji, zadawał sobie pytanie: dlaczego? Nigdy dotąd nie zabił żadnego żywego stworzenia, nie licząc czarnej wdowy, którą odkrył w rogu szałasu na obozowisku. I jeszcze tego grzechotnika, którego tydzień później zabił ich drużynowy podczas pieszej wyprawy w góry Adirondack. Andy przydusił mu głowę do ziemi rozwidloną ga­łęzią, a drużynowy odciął ją od wijącego się ciała nożem myśliwskim. Za swą odwagę został nagrodzony grzechotką węża, którą drużynowy starannie zasuszył. Zrobił błąd, wymachując nią matce przed nosem, kiedy przyjechała do niego w odwiedziny. Tak ją to przeraziło, że na­tychmiast poszła do kierownika obozu i wymusiła na nim, żeby druży­nowy wyleciał z pracy. Jego matka potrafiła robić takie rzeczy i nie odczuwać ani cienia skruchy. Ze swej strony Andy przygotował kubeł z wodą, która wylała się na głowę nowego drużynowego, gdy wszedł do szałasu.

-1 jak tam? - zapytał Clay, siadając obok Andy'ego. Ogień trzaskał, miotając dookoła skry, które rzucały światło na jego pooraną zmar­szczkami twarz.

- No cóż - odparł wymijająco Andy.

-Przyniosłem ci kawy - rzekł Clay, podając Andy'emu metalowy kubek z parującą cieczą. Uśmiechnął się. - Być może nie jest najlep­sza, ale za to mocna. — Pociągnął łyk ze swojego kubka, wpatrując się przez chwilę w mrok nocy. — Czujesz się trochę zagubiony?

• Taa - przyznał Andy. - Coś w tym rodzaju. - Ale z innych powo­dów, niż myślisz, dodał w duchu.

• Dużo tu przestrzeni - ciągnął Clay. - Zwłaszcza dla faceta z miasta, jak ty. Czasem to przytłacza. Wzbudza lęk, jak czasem to nazywam.

• Właśnie - zgodził się Andy.

Clay pociągnął jeszcze jeden łyk i zerknął na Andy'ego.

• Widzę, że wolisz być sam. - Zaczął się podnosić.

• Nie, zaczekaj - rzucił pod wpływem impulsu Andy. - Chciałbym z kimś porozmawiać. - Dopiero w tej chwili uświadomił sobie, jak bar­dzo czuje się samotny.

Clay wzruszył ramionami i usiadł obok ogromnego pniaka po gigan­tycznym świerku. Zapalił papierosa i głęboko się zaciągnął.

• Znajdujemy się na terytorium Czarnych Stóp. Słyszałeś coś o nich, Andy?

• Nic a nic.

• Był to najagresywniejszy z indiańskich ludów żyjących na prerii. Dzieliło się na trzy plemiona: Siksika, Kainach i Piegan. Zamieszki­wali tereny od Kanady aż po Meksyk. Handlowali końmi. Im to wła-

106

Eric Lustbader

śnie zawdzięczali ruchliwość, która czyniła ich tak morderczymi na prerii. Siksika znaczy Czarne Mokasyny. Daleko stąd na północy, skąd przywędrowali, ziemia była tak czarna i mokra, że zabarwiła im po­deszwy mokasynów. - Zaciągnął się dymem, dumając nad historią. -Zdziesiątkował ich świat białego człowieka: osadnicy wdzierający się na ich tereny, alkohol, ale przede wszystkim choroby, z którymi wcze­śniej nie mieli styczności: ospa wietrzna, odra, świnka, tyfus. Część z nich rozsiewano specjalnie z rozkazu władz, aby „kontrolować" ich populację. Rząd rozdawał im koce, w których roiło się od bakterii i wirusów.

- Słyszę gorycz w twoim głosie.

Clay zgasił papierosa i od razu sięgnął po następnego.

• Nie wiem, jak to jest w dużych miastach, synu, ale jesteś w Monta-nie. Żyjemy tutaj wolni jak na Dzikim Zachodzie. Walczyłem za swój kraj, gdy było trzeba, bo jestem patriotą, ale nigdy, powtarzam: nigdy, nie ufam władzom, kiedy chodzi o moje własne życie. - Parsknął z obrzydzeniem. - Przepisy... mam je głęboko w dupie. Ale prawa Dzi­kiego Zachodu to zupełnie inna sprawa. Obowiązuje tu określony ko­deks postępowania.

• Myślę, że rozumiem - rzekł Andy. - Zdziesiątkowanie Czarnych Stóp to nic nadzwyczajnego w dziejach amerykańskich Indian. Nie­stety.

Clay skinął głową i zaciągnął się dymem.

-Prawo to śmieszna rzecz. Istnieje wyraźna linia między tym, co jest sprawiedliwe, a co nie. Ale sądzę, że znasz się na tych sprawach lepiej ode mnie. Podobno jesteś prawnikiem, Andy?

- Owszem, byłem. - Andy strzelił palcami, jak to często robił w dzie­
ciństwie. Wiedział, że próbuje dojść ze sobą do ładu, wyrzucić z siebie
tę lodowatą kulę, która zagnieździła się w jego ciele, kiedy usłyszał, że
Melissa została postrzelona. - Szczerze mówiąc, nie wiem, czy jeszcze
kiedyś wrócę do zawodu. Wiesz, umarła moja żona i wszystko się zmie­
niło.

Przez chwilę milczeli. Nad nimi blask księżyca sączył się przez gałę­zie drzew, oświetlając czarną ściółkę na skraju polany.

- Chciałbym cię o coś zapytać - rzekł w końcu Andy. — Czy zabiłeś
kiedyś człowieka, to znaczy na wojnie?

W szarych oczach Claya na moment pojawił się błysk. -Nie powinieneś zadawać weteranowi takiego pytania, Andy. To niegrzeczne.

-Przepraszam, nie wiedziałem...

- Nieważne. - Clay dopił kawę. - Zabiłem swoją część wrogów. Przy­
jechałem do Montany, aby umyć ręce, że tak powiem. - Odetchnął
głęboko, patrząc na bezchmurne niebo. - To miejsce oczyszcza. Można
tu odnaleźć swoją duszę.

Śpiewające Drzewo

107

Później, kiedy już leżał w śpiworze, tuż przed zaśnięciem, uświado­mił sobie, że Clay na swój sposób chciał mu powiedzieć, że postąpił właściwie, przyjeżdżając tutaj. Andy niczego bardziej tak nie pragnął jak odnaleźć swą duszę.

Szkopuł w tym, że to Melissa była jego sercem i duszą. Tej nocy znów we śnie słyszał jej śpiew. Tym razem jej piękny głos wydawał się bliższy, brzmiał czyściej, i w tym momencie Andy zrozumiał, że wbrew twierdzeniom współczesnej nauki jakaś cząstka jego żony nie umarła.

Świt przyniósł mgłę i chłód, który wtargnął pod ciepłe myśliwskie ubranie Andy'ego. Jego ciałem wstrząsnął dreszcz i Andy się obudził. Śniadanie zjadł w szczególnym rodzaju milczenia, które poprzedza polowanie. Mechanicznie przeżuwał jedzenie, nie czując smaku potraw. Drugi suchar utknął mu w gardle.

- Gotowy? - szepnął Clay, biorąc swoją strzelbę. W jego oddechu czuć
było zapach kawy i papierosów. Podczas śniadania zdążył wypalić już trzy.

Andy skinął głową i dźwignąwszy browninga, ruszył za Clayem.

Las emanował grozą i pierwotną potęgą. Kolory były zredukowane do minimum, a z gęstej mgły co rusz wyłaniały się niewyraźne cienie, ledwo rozpoznawalne. Andy'emu przypomniał się dzień, w którym jego rodzina przeprowadziła się do nowego domu w Connecticut. Miał wte­dy sześć lat. Jego ojciec otrzymał awans na szefa oddziału w swojej firmie ubezpieczeniowej i z tej okazji pan Cooper, dbający o swą pozy­cję społeczną, postanowił się przeprowadzić do okazałego domu w naj­lepszej dzielnicy. Andy'emu spodobał się nowy pokój: był większy niż stary i miał więcej okien. Ale tamtej nocy, kiedy się obudził, by zrobić siusiu, wszystko wydawało się nieznajome, obce, złowieszcze. Pojawiły się cienie, które się ruszały, a może tak mu się tylko zdawało. Gdy wyszedł z łazienki, pobiegł do swego pokoju i usiadł na środku łóżka, narzucając sobie koc na głowę, bezpieczny na tej małej wysepce pośród wrogiego morza ciemności.

Teraz, nie wiadomo dlaczego, znów poczuł ten sam dziecięcy strach. Wydawało mu się, że tak długo, jak dotrzymuje kroku Clayowi, jest bezpieczny. Clay był jego bezpieczną wysepką pośród morza snującej się mgły.

Dookoła słyszał ciche szelesty, ale nic nie widział. Przeszkadzała mu w tym zbyt gęsta mgła. Wdzierała się do nosa i ust; w oczach też poczuł wilgoć.

• Możemy wrócić do obozu, jeśli chcesz - usłyszał tuż przed sobą głos Claya.

• Nie, wszystko w porządku. - Andy nie chciał, by Clay uważał go za miejskiego wymoczka. — Idźmy dalej. — Zabawne, ale starał się za­dowolić Claya, podobnie jak kiedyś chciał zadowolić ojca. Pragnął, żeby był z niego dumny, żeby wiedział, iż mogą zrobić coś razem. Niestety, jego ojciec umarł, zanim Andy zdążył tego dokonać.

108

Eric Lustbader

Andy i Clay przedzierali się przez zarośla. Andy czuł, jak kropelki wody kapią z daszka jego jasnopomarańczowej czapeczki. Ziemia pod stopami ginęła w ciemności. Był to żyzny czarnoziem przykryty sprę­żystą ściółką z liści i igieł sosnowych, na której doskonale odciskały się ślady kopyt. Clay pokazał Andy'emu, jak odróżnić świeże tropy od sta­rych, prowadzących donikąd.

Raptem Andy coś zauważył i przyklęknął na jedno kolano, by się temu lepiej przyjrzeć. Odgarnął dziko rosnące geranium i rozpoznał odchody łosia. Jeszcze parowały. Ujrzał świeże odciski kopyt; trop skrę­cał na prawo. Wstał, aby zawołać Claya, ale go nie zauważył. W panice rozejrzał się dookoła. Otaczała go mgła i drzewa. Nad głową przefrunął mu ptak vireo. Andy krzyknął raz i drugi, ale nie usłyszał odpowiedzi.

Stanął w pół kroku, jakby utrwalony w bursztynie. Słyszał, jak mu wali serce, a krew pulsuje w skroniach. Chciało mu się krzyczeć. Jedy­ne, co czuł, to ciężar browninga. Zagapił się na odchody łosia. W końcu rozgarnął je podeszwą i ruszył w las tropem zwierza.

Starał się sobie przypomnieć wszystko, czego nauczył go Clay. Od­czuwał obecność lasu, jego oddech, bicie jego serca. Usłyszał nadlatu­jącego ptaka vireo, niewidocznego wśród gęstwiny gałęzi, a przez chwi­lę mignął mu żółtogłowy ptaszek - mysikrólik, jak go nazywał Clay. Andy lubił wiedzieć, jak co się nazywa. Prawdziwy mieszczuch, zoba­czywszy ptaka, nie zainteresowałby się, czy to vireo, czy kowalik; nie pojmowałby, że umiejętność rozróżniania gatunków zwierząt daje pew­nego rodzaju moc.

Prawdziwy mieszczuch wpadłby w przerażenie pozostawiony sam w spowitym mgłą lesie pośrodku Pustkowia Marshalla. Andy nato­miast czuł pewnego rodzaju podniecenie, rosnące przeczucie, że coś nadchodzi w jego kierunku z ciemności. Coś, dla czego nie znalazł je­szcze nazwy, coś „innego", jakaś cząstka jego samego, której nie próbo­wał dotąd rozpoznać. W Connecticut czy w Nowym Jorku nie miał na to czasu, zbytnio był bowiem zajęty realizowaniem marzeń rodziców, przekonanych, że ma przed sobą wielką przyszłość. Dodatkowe testy, zaciekłe wkuwanie, wyczerpujące egzaminy, pagery, telefony komór­kowe, telekonferencje, wybiegi prawne i parcie do przodu bez względu na koszty nie zostawiały zbyt wiele miejsca na inne rzeczy. Zakrawało na cud, że znalazł czas dla Melissy.

Łoś wyszedł z ukrycia niemal wprost na niego. Andy równocześnie usłyszał go i zobaczył, po czym bez namysłu podrzucił strzelbę. Najpraw­dopodobniej stał z wiatrem i zwierzę go zwęszyło albo robił za dużo hałasu - pewnie ta gałązka, na którą nadepnął kilka kroków wcześniej.

Łoś był ogromnym samcem ze sterczącymi niczym dzidy łukowaty­mi rosochami. Szedł powoli, onieśmielając swoim majestatem. Zanim Andy pociągnął za spust, popatrzył przez ułamek sekundy w jego okrą­głe, dzikie oczy.

Śpiewające Drzewo

109

- Mierz w płuca - usłyszał z tyłu głos Claya. - Tuż za przednimi
nogami. - Browning szarpnął i rozległ się ogłuszający huk. Wydawało
się, że łoś idzie dalej, nie zwalniając. Czyżby chybił z tak niewielkiej
odległości? Andy cofnął się o krok, co było błędem. Obcasem zahaczył
o wystający korzeń i potknął się. Łoś szedł dalej i Andy, przyklęknąw­
szy na jedno kolano, gotował się do kolejnego strzału.

Wydawało się, że zwierzę ryknęło, ale ogłuszony hukiem wystrzału Andy nie był pewien. Łoś, szczerząc zęby, szarpnął się i osunął na zie­mię. Najpierw na kolana, a potem na bok. Andy podniósł się. Widział, jak klatka piersiowa zwierzęcia wznosi się i opada, a jego ciałem wstrzą­sają drgawki. Na zlany potem bok wypłynęła krew. Z pyska ciekła ślina.

Andy patrzył na tę scenę szeroko otwartymi oczami i raptem zrobiło mu się niedobrze. Słyszał, jak zwierzę bije kopytami o ziemię, i do­strzegł ból w jego oczach, gdy walczyło o łyk powietrza. Po lesie roze­szła się woń śmierci, sprawiając, że Andy zaczął się dusić. Wiedział, że powinien coś zrobić, ale nie mógł sobie przypomnieć co.

Wiedziony szóstym zmysłem spojrzał do góry. Ujrzał Claya, który wyłonił się z kłębów mgły i podchodził bezszelestnie ku niemu. Odczuł jego pojawienie się jak wtargnięcie do katedry i zerwał się na nogi.

- Pociągnij za spust, synu - powiedział beznamiętnie Clay.
-Co?

— Zwierzę cierpi. — Clay był cierpliwy i opanowany. — Podnieś strzel­
bę i pociągnij za spust.

Andy spojrzał w dół, jakby nie wierząc, że wciąż ściska w ręku brow­ninga. Podniósł strzelbę. Miał wrażenie, że broń waży setki funtów. Popatrzył na krew wypływającą na lśniący bok zwierzęcia. Dopiero teraz uświadomił sobie, jakie to piękne stworzenie. Pociągnął za spust.

Ciałem łosia targnął skurcz, po czym zwierzę znieruchomiało.

— Dobra robota. — Clay przeszedł obok Andy'ego, aby przyjrzeć się
z bliska zwierzęciu. — Niezły strzał.

Andy obserwował w milczeniu, jak Clay wyciąga swój myśliwski nóż i zabiera się do patroszenia łosia. Jednym pociągnięciem rozciął brzuch i wyciągnął najpierw jelita, a potem resztę narządów. Do wnę­trza wypatroszonego ciała wdarła się mgła. Smród był nie do wytrzy­mania, ale Andy, zacisnąwszy zęby, zmusił się do patrzenia. Ponieważ łoś był samcem, Clay odrąbał mu głowę, po czym wprawnie zdarł z niej skórę do wyprawienia. Potem odda się ją do wypchania, gdzie zszyją ją i osadzą szklane oczy.

Widok nagiej czaszki pokrytej pasemkami krwi, żywym mięsem i białymi ścięgnami sprawił, że Andy patrzył na to, co się rozgrywa, jak na własną śmierć. Nic nigdy nie unaoczniło mu bardziej wyrazi­ście własnej śmiertelności - delikatnej skóry, mięśni i kości, z których jest zbudowany. Zupełnie tak samo jak ten łoś. W tym momencie wy­dawało się, że nie ma między nimi żadnej różnicy.

110

Eric Lustbader

Clay pracował na klęczkach, metodycznie i wprawnie ćwiartując ciało zwierzęcia. Później mięso załaduje się na muły, które przewiozą je do miasta, gdzie zostanie poddane obróbce, i zanim Andy znajdzie się z powrotem w samolocie lecącym na wschód, będzie już pocięte, zamrożone i podzielone na porcje.

Tej nocy Andy nie był w nastroju do świętowania. Obiad zjadł w niemal kompletnym milczeniu. Clay zdawał się rozumieć powody, dla których Andy odgrodził się od reszty świata. Nic w tym dziwne­go. Andy czuł, że Clay zdecydował się na życie tutaj z podobnych po­budek.

Długo nie mógł zasnąć. Nos wciąż wypełniał mu smród padliny; czuł irracjonalny strach, że udusi się, kiedy zaśnie.

We śnie przyszła do niego Melissa. Tym razem po raz pierwszy po­czuł jej obecność, a nie tylko słyszał jej śpiew. Leżała obok niego w śpiworze, obejmując go rękami. Pachniała lekko cukrem i słodkim mlekiem. Rozluźnił się pod wpływem jej ciepła, napawając się jej bli­skością i ciesząc się, że przyjechał w te strony, by odnaleźć swą duszę i jest już tak blisko celu.

Potem we śnie otworzył oczy i stwierdził, że leży w objęciach Melis-sy. Spojrzał w jej oczy, ale zamiast nich zobaczył okrągłe, zwierzęce ślepia łosia, w których malowało się ogromne cierpienie. Ku swemu przerażeniu ujrzał, że z tułowia Melissy wystaje głowa łosia. Głowa szczerzyła zęby i wyglądała, jakby się do niego uśmiechała.

Otworzył usta, by krzyknąć, ale jedynym dźwiękiem, jaki wydobył się z jego gardła, był rozdzierający uszy huk browninga. Szarpnął się, chcąc uciec, ale krępował go nasiąknięty krwią śpiwór i obejmujące go ramiona Melissy. Cały się spocił, kiedy miotał się, starając się uwolnić. Ale im mocniej się szarpał, tym bardziej był skrępowany. Znów krzyk­nął i ponownie usłyszał w głowie huk wystrzału. W końcu został sam w ciemności. Tylko on i śpiew. Zdawał się dochodzić z tak bliska, jakby Melissa nuciła mu wprost do ucha. Pieśń brzmiała wyraźniej i przypo­minała psalm, hipnotyzujący kadencjami, magiczny, boski.

Obudził się spocony. Rozpaczliwie zapragnął towarzystwa, gdyż bał się rozmyślać o swoim śnie w samotności. Potykając się w ciemno­ściach, ruszył w kierunku namiotu Claya. Wszedł do środka na klęcz­kach, cały drżąc, szczelnie owinięty kocem w kolorze khaki.

• Clay - szepnął.

• Co się stało, synu? - rzekł Clay, zachowując stoicki spokój. - Noc­ne koszmary?

W ciemnościach Andy skinął mokrą głową.

- To się czasem zdarza, gdy się zabije - powiedział piętnaście minut
później Clay, kiedy siedzieli po turecku przy ognisku, które przewod­
nik obudził do płomiennego życia. Nastawili czajnik z kawą, ale Andy
wątpił, czy będzie w stanie przełknąć bodaj łyk.

Śpiewające Drzewo

111

• Chcę ci coś powiedzieć. - Clay potarł zziębnięte dłonie. - Dobrze się wczoraj spisałeś. Nie cofnąłeś się.

• Widziałeś mnie?

• Wszystko widziałem - rzekł Clay. - Jaki byłby ze mnie przewod­nik, gdybym cię naraził na niebezpieczeństwo? - Zdjął czajnik z ognia, nalał kawy do dwóch kubków i podał jeden z nich Andy'emu. - Nigdy bym ci nie pozwolił się oddalić, gdybym nie był pewny, że sam tego chcesz. - Pociągnął długi łyk, choć kawa była jeszcze wrząca. - Na­prawdę nieważne, co ja o tym myślę. Są sprawy, z którymi człowiek sam musi się uporać. - Wyjął papierosa i zapalił. Potem znad kubka spojrzał z ukosa na Andy'ego. — Znalazłeś to, czego szukasz?

-Możliwe - odparł Andy, witając z uznaniem temperaturę kawy, choć nie jej gorycz. Atak kwasów żołądkowych odczuł jak cios zadany przez mistrza wszechwag. - Widzisz, w Nowym Jorku poniosłem bole­sną stratę. Zmarła moja żona. Ona była...

- Przepraszam, że ci przerywam, synu, ale mam wrażenie, że utra­
ciłeś coś znacznie ważniejszego. Utraciłeś samego siebie. - Kiedy Andy
nie odpowiedział, Clay ciągnął: - Nie chcę minimalizować straty, jaką
z pewnością była dla ciebie śmierć żony. Ja też straciłem swoją dzie­
więć lat temu i od tej pory nie było dnia, by jakaś cząstka mojej osoby
nie tęskniła za nią. Ale życie toczy się dalej. Na wojnie przywykłem do
śmierci, toteż starczyło mi sił, by wrócić do domu i do normalnego ży­
cia. To jedyne, co może zrobić rozsądny człowiek.

Andy spojrzał Clayowi prosto w oczy.

• Czy nigdy... - Urwał, namyślając się, jak wyrazić swoją myśl. -Czy nigdy nie chciałeś... nie wiem... cofnąć czasu do chwili, nim zabiłeś człowieka, nim umarła twoja żona?

• Tego właśnie pragniesz, Andy? - zapytał Clay. - Miałeś koszmar­ny sen. Pot lał się z ciebie niczym krew. Jestem pewny, że w jakiejś postaci przyśnił ci się ten łoś. Chciałbyś się cofnąć do chwili, nim go zastrzeliłeś?

Tego pytania nie można było zbyć byle czym, toteż Andy zastanowił się dobrze, nim odpowiedział. Ku swemu zdumieniu rzekł: -Nie.

- No cóż. - Clay kiwnął głową. - To już jakiś postęp.

Przez cały ranek Clay doglądał pakowania mięsa ubitego łosia. Muły, spokojne jak letni dzionek, przyjęły ciężar bez mrugnięcia powiek. Andy wykorzystał ten czas, aby uporządkować myśli i uspokoić nerwy. Odtwo­rzył w pamięci wszystko, co zdarzyło się od chwili, kiedy wpadł na oddział intensywnej terapii i zobaczył Melissę wywożoną z sali operacyjnej.

Zaczekał, aż Clay skończy pracę, i kiedy zobaczył, że jest sam, pod­szedł do niego.

- Clay, nie obraź się, ale powiedz mi, czemu nie roześmiałeś mi się
w twarz, kiedy wspomniałem o cofaniu czasu? Przecież ktoś taki jak ty...

112

Eric Lustbader

-Trzeba takiego człowieka jak ja, aby zrozumieć takie pytanie. -Clay otrzepał się z kurzu i zapatrzył w dal. - Poza tym teraz to i tak nie ma znaczenia, prawda?

• Dla mnie ma. — Andy myślał o swoim śnie, bliskości Mełissy. Nie miał wątpliwości, że ona jest koło niego. Gdyby tylko mógł jej dosię­gnąć, przedrzeć się przez tę barierę, która ich odgradza. — Kiedy mnie zapytałeś, czy chciałbym wrócić do chwili, nim zastrzeliłem łosia... Czy powiedziałeś to ot tak sobie?

• Ja niczego nie mówię ot tak sobie - odparł Clay. - Nie mam czasu na głupstwa, do jakich jesteście przyzwyczajeni w mieście. - Jego sza­re oczy spoczęły na twarzy Andy'ego. - Chyba już to zauważyłeś.

• Tak — przyznał Andy. — Zauważyłem. — Szurnął nogami. - A co do mojego pytania... - Wziął głęboki oddech. Po co do tego wracać? - za­pytał sam siebie. Przecież to czyste wariactwo. Ale to Melissa go tu sprowadziła. Kierowało nim przeświadczenie, że ona znajduje się gdzieś blisko niego. - Co byś odpowiedział, gdybym powiedział „tak"? Chciał­bym odwrócić bieg spraw.

Clay potrząsnął głową.

• Myślałem, że już się z tym uporałeś. -Ja też. - Andy wytrzymał jego spojrzenie. Clay nagle posmutniał.

• Tu chodzi o twoją żonę, prawda? Nie chcesz pozwolić jej odejść.

- Lub na odwrót - rzekł Andy. I wtedy opowiedział Clayowi o śpie­
wie. O tym, jak to się zaczęło, gdy Melissa umarła, jak bliżej i wyraź­
niej brzmiał jej śpiew, kiedy znalazł się w Montanie, jak bardzo zaczął
przypominać psalm, liturgię, religijny hymn.

Po raz pierwszy, odkąd się spotkali, Clay wyglądał na zdumionego. -Nigdy nie słyszałeś o Śpiewającym Drzewie, prawda, synu? - za­pytał Andy'ego, gdy ten skończył.

- Nie, nigdy.

Clay parsknął jak koń.

• No to usłyszysz.

• Śpiewające Drzewo istnieje - oświadczył Szalony Wilk. - Strzela wprost w niebo ze skalistego urwiska w połowie drogi do Lodowca Grin-nella w Glacier National Park.

-1 śpiewa? - zapytał Andy.

- Tak - odparł Szalony Wilk. - Dla niektórych.

Szalony Wilk należał do Czarnych Stóp z plemienia Piegan. Clay zaprowadził do niego Andy'ego, gdy wrócili z Pustkowia Marshalla. Szalony Wilk mieszkał w niewielkiej lepiance. Za nią rozstawił tra­dycyjne tipi Czarnych Stóp, ozdobione malunkami przedstawiający­mi złamaną strzałę, pędzącego bizona oraz twarz północnego wiatru,

Śpiewające Drzewo

113

który dla Szalonego Wilka był świętym symbolem. Tipi miało kształt stożka zakończonego otworem mającym zapewnić dopływ świeżego powietrza i odprowadzać dym. Zrobiono je z zeszytych krowich skór rozpiętych na stelażu z sosnowych kijów.

- Twoja żona i Drzewo to jedno i to samo. — Szalony Wilk rozsiadł się
wygodnie na stosie niedźwiedzich skór. - Śpiewające Drzewo rośnie
w przestrzeń i sięga ku niebiosom. Biali uczeni mężowie, którzy je
badali, nie potrafili zrozumieć, jak może rosnąć na gołej skale. Dlacze­
go wiatr nie zrzuca go ze skały? - pytali. - Szalony Wilk przekrzywił
głowę, jakby z oddali przysłuchiwał się innej rozmowie. - Śpiewające
Drzewo podtrzymują duchy, które pozostały na ziemi, zawieszone mię­
dzy życiem a śmiercią. Jest ono dla nich czymś w rodzaju gwiazdy
przewodniej.

Serce Andy'ego zaczęło mocniej bić.

- Co przez to rozumiesz?

Wielkie, sękate ręce Szalonego Wilka otworzyły się jak kwiaty do słońca.

• Duchy podtrzymują Drzewo przy życiu: żywią je ulewą i wiatrem. Ich krzyk brzmi jak śpiew. Ich ciała nie żyją, ale ich dusze nie dotarły jeszcze do krainy umarłych. Dlaczego? Kto to wie? Z każdym człowie­kiem jest inaczej.

• Myślisz więc, że coś takiego mogło się przytrafić Melissie?

Szalony Wilk nie odpowiedział. Był wychudzonym i zgarbionym star­cem z długimi włosami, które błyszczały jak platyna. Na głowie nosił przepaskę z plecionej skóry, z której sterczało pojedyncze orle pióro. Na ramionach miał rzemienie naszywane koralikami i srebrne, ręcz­nie kute bransolety, jakie noszą dziewczęta. Jego twarz była pociągła i wychudzona, pomarszczona przez życie. Oczy miał zapadnięte, a jego skóra wyglądała jak podbrzusze żółwia. Był tak wysoki, że pod swym dachem musiał chodzić pochylony. Potęgowało to wrażenie, że znajdu­ją się w domku dla lalek.

Szalony Wilk zaprosił ich do siebie z wielkim ceremoniałem. Powitał Claya z ojcowską czułością, co wielce zdumiało Andy'ego. Nie spodzie­wał się takiej serdeczności. Indianin zaparzył zioła i nabił fajkę aro­matycznym tytoniem. Siedział, palił fajkę i w milczeniu, uważnie przy­słuchiwał się, jak Andy opisuje swoje sny o Melissie. Clay siadł obok Andy'ego i bez słowa sączył cierpki napój.

- Łoś jest bardzo ważny - oświadczył Szalony Wilk. - Zabiłeś go i je­
go duch legł u twoich stóp, a potem poprowadził cię do zbłąkanego
ducha twojej żony.

• Czyli ona nie umarła - rzekł Andy. Szalony Wilk pyknął z fajki.

• Jest tutaj, to oczywiste. -A zatem chcę do niej pójść.

114

Eric Lustbader

W oczach Szalonego Wilka zapłonął ognik, kiedy obrócił się, aby posłać krótkie spojrzenie Clayowi. Potem obaj popatrzyli na Andy'ego.

• Chyba nie mówisz poważnie.

• Ależ tak! - krzyknął Andy. - Ona zginęła bezsensowną śmiercią. Postrzelona zabłąkaną kulą. To nie fair. Tak bardzo się kochaliśmy. Jej śpiew jest dla mnie dowodem, że nasza miłość może zwyciężyć każdą przeszkodę. - Jego serce przepełniała taka udręka, że Szalony Wilk musiał ją dostrzec. - Chcę ją odzyskać; chcę, żeby wszystko wróciło do stanu sprzed jej śmierci. - Andy pochylił się. - Chcę, abyś to dla mnie zrobił.

• Duch łosia, który ukazał ci się we śnie, jest dowodem, że twoje słowa mówią prawdę. Łoś nie przywiązałby się do kogoś, kto jest fał­szywy lub zły. Jednak niełatwo jest przejść taką transformację.

• Jestem gotów na wszystko - oświadczył Andy. - Zrobię wszystko, aby odzyskać Melissę.

Twarz Szalonego Wilka była pozbawiona wyrazu.

• Musisz poznać skutki swojej prośby. Śpiewające Drzewo jest czymś w rodzaju drzwi między naszym... a innym światem. Ja mogę ci dać jedynie klucz do nich, ty zaś zdecydujesz, czy go użyjesz. Ale kiedy już go przekręcisz, nie będzie dla ciebie odwrotu. Zdarzenia mają własny impet, własny kształt i formę. Nie potrafię przewidzieć, czym to się skończy; mogę ci jedynie dać szansę. - Po raz ostatni pyknął z fajki. -To tak samo jak wtedy, gdy zdecydowałeś się zabić łosia. To była twoja decyzja. Nikt nie potrafi powiedzieć, co z tego wyniknie. Ale jedno mogę ci zagwarantować: nic już nie będzie takie jak wcześniej, - Odłożył fajkę. - Uznaj to za przestrogę albo zachętę, twoja wola. Ja nie umiem ci powiedzieć, jak to powinieneś potraktować. - Nie spuszczając z An-dy'ego wzroku, wyciągnął ręce i dotknął koniuszków jego palców. -Zdecydowałeś się?

• Tak. - Andy poczuł nagle na plecach lodowaty dreszcz.

Szalony Wilk odwrócił fajkę do góry dnem i wytrząsnął na zaśmieco­ną podłogę resztki zimnego popiołu. Wstał, podszedł do rzeźbionego kufra i wyjął srebrną skrzynkę, a z niej pakunek owinięty suknem. Wrócił i usiadł po turecku naprzeciwko Andy'ego i Claya. Z nama­szczeniem rozpakował zawiniątko i wsypał jego zawartość do fajki. Zapalił ją i podał Andy'emu.

Nie wahając się, Andy wciągnął dym do płuc. Potem, na znak Szalo­nego Wilka, przekazał fajkę Clayowi. Kiedy wszyscy trzej wspólnie ją wypalili, Szalony Wilk powiedział do Andy'ego:

• Nie przestrasz się, ale trzeba, żebyś na czas tej podróży zachorował. Andy przełknął ślinę.

• Jak poważnie?

-Nawet z pomocą Śpiewającego Drzewa na drugą stronę może przejść jedynie śmiertelnie chory człowiek.

Śpiewające Drzewo

115

Andy spojrzał na Claya.

— Wciąż możesz się wycofać, synu — rzekł Clay. — Nikt ci nie będzie
miał tego za złe.

Andy wziął głęboki oddech. Teraz bał się naprawdę. To, co po śmier­ci Melissy było tylko obsesją, miało się urzeczywistnić. Myśl o tym prześladowała go od dawna - stała się jego nieodłączną częścią - ale świadomość, że ma ona przybrać fizyczną formę w realnym świecie, napawała go przerażeniem. A jednak słyszał jej śpiew. Tę świętą pieśń. Wtedy zrozumiał, że nic nie jest w stanie go zatrzymać. Nie chciał się zatrzymać. Chciał być z Melissą bez względu na cenę.

Spoglądając głęboko w oczy Szalonego Wilka, zapytał:

- Co mam zrobić?

Chętnie zjadł grzyby podane mu przez Szalonego Wilka i wypił sło-nawy napój, który smakował jak atrament kałamarnicy. Za pierwszym razem, gdy Szalony Wilk dał mu do wypicia wywar z tytoniu, wszystko zwymiotował, ale to dlatego, że wcześniej przez osiemnaście godzin nic nie jadł. Szalony Wilk cierpliwie przygotował kolejną porcję i tym ra­zem udało mu się jej nie zwrócić.

Miał niejasne przeczucie, że słonawy napój musi zawierać jakiś nar­kotyk - pejotl lub inny naturalny środek psychodeliczny. Wydawało mu się, że unosi się w powietrzu. Nad sobą widział gwiazdy, choć z pewnością wciąż znajdował się w lepiance Szalonego Wilka.

Indianin wysmarował sobie twarz białą substancją i ubrał się w strój szamana: kubrak ze skóry jelenia misternie związany na piersiach, legginsy ze skóry sarny spięte wzdłuż całej długości agrafami z poma­lowanych kolców jeżozwierza, podwójnie spleciony naszyjnik z pożół­kłych zębów niedźwiedzia. Pionowe blaszki i odłamki turkusa, które zwisały ze stroju, powodowały, że Szalony Wilk wyglądał bardziej jak szkielet niż człowiek.

- Posłuchaj moich słów, A-poi-a-kinni - zaintonował Indianin. A-poi--a-kinni znaczyło Lekki Włos. — Pierwszy szaman narodził się ze związ­ku kobiety i orła. - Mówiąc to, przywdział groźną maskę z orlich piór. Jego głos wydobywał się z otwartego dzioba. - Szamani zamieniają się w orły, dostępując przywileju wejścia do podniebnej krainy, która wznosi się nad całą ziemią. - Jego ręce potrząsały blaszkami i turku­sami, które dźwięczały jak krople deszczu uderzające w szklany dach. -Oto moje kości, kości moich przodków. Opowiadają dzieje moich naro­dzin i wskrzeszenia, święte dzieje mojej rodziny.

Andy chłonął jego słowa, jakby ssał pierś matki. Rzeczywiście, mi­sterium Szalonego Wilka miało wyraźny aspekt macierzyński, widocz­ny w wybrzuszeniu na jego przebraniu szamana. Był zarówno matką, jak i ojcem rodziny, toteż Andy czuł się bezpieczny w jego obecności,

116

Eric Lustbader

podniesiony na duchu. Znajdował się w stanie, w którym ból po stracie Melissy i trawiące go poczucie winy nie miały do niego dostępu. Unosił się w olbrzymiej misie wypełnionej gwiazdami, otoczonej ciemnonie­bieską poświatą. W miarę jak jego ciało słabło, umysł się wyostrzał. Zaczął dostrzegać rzeczy bardzo odległe, potrafił przenikać wzrokiem przez ściany. Widział strumienie i rzeki, wysokie, pokryte śniegiem szczyty gór, skupiska strzelistych świerków i jodeł. Ale przede wszyst­kim dostrzegał zwierzęta i ptaki. Przysłuchiwał się ich głosom w na­bożnym skupieniu.

Przez cały czas Szalony Wilk palił gałązki mirtu i sasafrasu, dmu­chając słodkawym dymem wprost w twarz Andy'ego i stale potrząsając grzechotkami zrobionymi z niewyprawionej skóry rozpiętych na łozi­nowych ramionach. Podobnie jak tipi w głębi, grzechotki zdobił symbol północnego wiatru. Za każdym razem, kiedy przynosił nową porcję mirtu i sasafrasu do spalenia, brał do ręki prong - święty, rozdwojony kij pomalowany na czerwono - służący do wygarniania z ogniska roz­żarzonych węgli, które kładł później na stosie roślin.

Po trzech dniach Andy tak osłabł, że nie był w stanie ustać o wła­snych siłach. O chodzeniu w ogóle nie było mowy. Szalony Wilk z Cla-yem musieli go przenieść z lepianki do tipi. Tam położyli go dokładnie pod otworem wentylacyjnym. Szalony Wilk rozpalił obok niego ogni­sko. Na znak Indianina Clay odszedł.

Andy miał równocześnie i majaki, i przebłyski świadomości. Nie po­trafił powiedzieć, jak to możliwe. Leżał jak martwy, sporadycznie tylko oddychając, pogrążony w magicznej mgiełce - duchowym warunku, koniecznym aby mógł odbyć swą podróż. Było to dziwaczne uczucie. Wcześniej przypuszczał, że w takim stanie wyraźniej odczuje bliskość Melissy, a tymczasem nie czuł jej wcale. Jedyne, co odczuwał, to wra­żenie oddzielenia się od własnego ciała. Miał tylko niejasną świado­mość bicia serca, krążenia krwi. Jego własny oddech dochodził do nie­go jakby z ogromnej odległości.

Raptem usłyszał, jak Szalony Wilk mówi do niego:

- A-poi-a-kinni, jesteś gotowy. Nadszedł ostatni etap twojej podróży na drugą stronę. - Grzechotki podjęły swój rytm. - Wiem, że jesteś tego godny, bo nawiedził cię duch łosia. To rzadki przypadek, A-poi-a--kinni. Wyjątkowo rzadki.

Grzechotki zdawały się mieszać ze słodkawym dymem, tworząc inny świat formujący się na poszarpanych obrzeżach pola widzenia An-dy'ego.

-Teraz, gdy jesteś gotowy ruszyć w swą podróż do Śpiewającego Drzewa, nadeszła właściwa pora, aby wyjawić ci jego pochodzenie. Dawno temu, zanim jeszcze biały człowiek przybył na zachód, wśród Indian Piegan zapanował wielki głód. Bizony dotknęła dziwna, złośli­wa choroba przenosząca się na człowieka, który zjadł ich mięso. India-

Śpiewające Drzewo

117

nie byli zmuszeni sięgnąć po mięso łosia, którego plemię Czarnych Stóp uważało za święte zwierzę. Modlili się do Napi, Boga Słońca, by im przebaczył i dał siłę, aby mogli zapolować. Oddział wojowników wyru­szył konno przez prerię do krainy wielkich lodowych lasów, gdzie żyły łosie.

Próbowali je podejść, ale bez powodzenia. Polowali przez trzy tygo­dnie, ale wrócili, nie przywożąc mięsa, którym mogliby wyżywić swoje rodziny. W następnym tygodniu córka wodza Isso-ko-yi-kinni poszła do wodopoju bizonów i zobaczyła tam najwspanialszego samca łosia, jakiego kiedykolwiek widziała. Łoś zwietrzył ją, ale zamiast czmych­nąć, odwrócił się i spojrzał jej w oczy. „O, wielki łosiu", rzekła córka wodza. „Wzięłabym cię za męża, gdyby twój gatunek dał mięso, żeby nasz lud nie umarł z głodu". Powiedziała to żartem, z rozpaczy, była bowiem zbyt młoda, aby wziąć pod uwagę wszystkie konsekwencje swoich słów. Lecz ku jej zdumieniu byk uniósł łeb, zakołysał swym wielkim porożem i wtedy na drodze do wodopoju pojawiło się stado łosi. Dostrzegło je dwóch wojowników, którzy skrzyknąwszy pozosta­łych, spędzili następną godzinę, ubijając dziwnie potulne zwierzęta. Ocalał tylko wielki samiec. Wojownicy jakoś omijali go z daleka, a może w ogóle go nie widzieli. Kiedy rzeź dobiegła końca i ciała ubitych zwie­rząt zawleczono pośród okrzyków wielkiej radości do namiotów, córka wodza i wielki samiec zostali sam na sam. Łoś wyciągnął przednią nogę i powiedział: „Teraz zostaniesz moją żoną". „Nie! Nie!", zakrzyk­nęła przerażona. „Nie mogę!" „Przysięgłaś, że jeśli poświęcę swoje sta­do, aby nakarmić twój lud, weźmiesz mnie za męża". Wtedy dopiero następstwa nieopatrznej obietnicy przemknęły jej przez głowę niczym wicher przez prerię. Z płaczem ruszyła za bykiem, oddalając się od wodopoju i rodzinnego ogniska. Podczas biesiady jej matka zauważyła brak córki. Ojciec nakazał przeszukanie wioski, ale dziewczyny oczy­wiście nie znaleziono. Wtedy ludzie zaczęli rozpaczać i odmawiać mo­dlitwy za duchy zmarłych. „Nie", rzekł wódz. „Czuję moje dziecko tu­taj", powiedział i przycisnął pięść do serca. „Ona nie umarła". Zabraw­szy łuk oraz garść strzał, wyruszył na jej poszukiwanie. Przy wodopoju odnalazł wiele śladów kopyt łosia i kilka odcisków małych mokasy­nów, które - był pewien - należały do jego córki. „Była tutaj!", wy­krzyknął. „Jestem tego pewien!" „Tak", usłyszał nad głową. „Była, wi­działam ją". Spojrzał w górę i zobaczył bystrooką srokę, zataczającą na nim koła. Przysiadła na skraju wodopoju i przekrzywiając głowę, spoj­rzała na niego. „Widziałaś ją później?", zapytał niecierpliwie wódz. „Muszę ją odnaleźć i sprowadzić do domu" „Znajdziesz ją w górach", rzekła sroka. „W pobliżu wielkiego lodowca. Wskażę ci drogę". I tak Isso-ko-yi-kinni ruszył w trwający trzy dni marsz w stronę majaczą­cych w oddali ogromnych gór lodowych. Pokonywał wzniesienia, ro­biąc krótkie przerwy, by zjeść trochę dzikich jagód, dzieląc się nimi ze

118

Eric Lustbader

sroką. Czwartego dnia zaczęli się wspinać na górę, którą od niepamięt­nych lat pokrywał lód. Kiedy znaleźli się w połowie drogi do wielkiego lodowca, ujrzeli pasące się stado łosi. „Tam! Tam!", krzyknęła sroka. Wtedy Isso-ko-yi-kinni rozkazał sroce, aby poleciała do jego córki i po­wiedziała jej, że przybył jej ojciec, by ją zabrać do domu. Sroka wylądo­wała w samym środku stada i zaczęła podskakiwać wokół miejsca, gdzie dziewczyna wyciągnęła się na ziemi obok swego małżonka. Pod­skakiwała i podskakiwała, aż udało jej się zwrócić na siebie jej uwagę. „Twój ojciec czeka na ciebie tam na ścieżce. Pragnie cię zabrać do domu. Chcesz z nim pójść?" „Och, tak!", zawołała dziewczyna, rzucając jed­nak zalęknione spojrzenie na pogrążonego we śnie małżonka. „Powiedz mu, że przyjdę do niego, gdy tylko będę mogła". Sroka odleciała i jakiś czas potem dziewczyna poszła za nią. Przedarła się przez zagajnik świerkowy i zanosząc się płaczem, padła ojcu w ramiona. Kiedy jednak wódz chciał opuścić górską łąkę, córka się zawahała. „Zaczekaj", szep­nęła. „Jeśli odejdę teraz, szybko zostanie to zauważone; łoś ruszy za nami i cię zabije. Lepiej będzie, jeśli wrócę i spróbuję się wymknąć jutro wieczorem". Chociaż niechętnie, ale ojciec pozwolił jej wrócić do męża. Kiedy jednak usiadła obok niego, łoś zwietrzył coś i powiedział: „Czuję w pobliżu człowieka. Z kim się spotkałaś?" Choć dziewczyna zaklinała się, że z nikim się nie widziała, łoś jej nie uwierzył. Skrzyk­nął wszystkie samce i razem pomknęli przez łąkę. Przedarli się przez zagajnik i znienacka spadli na Isso-ko-yi-kinni. Tratowali jego ciało, aż rozdeptali je na miazgę. Zrozpaczona córka wodza padła na kola­na i zaczęła rwać sobie włosy z głowy. Próbowała odszukać ciało ojca, ale bez skutku. Zawołała na srokę, by jej pomogła znaleźć choćby jeden szczątek. Ptak sfrunął na ziemię i z krwistego błota wygrzebał kawa­łek szpiku Isso-ko-yi-kinni. Chwycił go w dziób i przyleciał do córki wodza, po czym upuścił go na jej kolana. Dziewczyna z szacunkiem położyła go na zakrwawionej ziemi i przykrywszy kocem, zaczęła śpie­wać. Śpiewała długo, a gdy skończyła, uniosła koc. Łosie ze zdumie­niem zobaczyły, że na ziemi leży nieruchome, acz nietknięte ciało Isso-ko-yi-kinni. Dziewczyna ponownie przykryła je kocem i podjęła swoją pieśń, która brzmiała teraz jak psalm — magiczny, uświęcony. Kiedy po raz drugi odkryła koc, jej ojciec poruszył się i otworzył oczy, powra­cając do świata żywych. Tam właśnie, gdzie polała się krew, gdzie sro­ka upuściła szpik, gdzie córka śpiewem przywróciła ojca do życia, wy­rosło po latach drzewo: sękate, powyginane, z każdym rokiem pnące się wyżej i wyżej, urągające prawom i logice białego człowieka. Je wła­śnie Indianie Piegan zwą Śpiewającym Drzewem.

Andy, zawieszony w swoim sinym świecie, chłonął każde słowo opo­wieści Szalonego Wilka. Nie miał wątpliwości, że jest prawdziwa, bo przemawiała za tym jej urzekająca prostota.

W tym momencie poczuł, że się wznosi. Unosiło się nie jego ciało, ale

Śpiewające Drzewo

119

duch, wreszcie uwolniony od wszelkich fizycznych ograniczeń. Andy przestał słyszeć bicie serca, pulsowanie krwi w żyłach, a jedyne, co do niego docierało, to podmuchy górskiego wiatru.

Otworzył oczy i ujrzał, jak dziura u szczytu tipi zbliża się do niego, otwierając się jak jakaś brama. Raptem znalazł się na zewnątrz, szy­bując na tle czarnego jak węgiel nieba, unoszony prądami powietrzny­mi niczym orzeł. I jak orzeł spojrzał z wysoka na Szalonego Wilka, który klęczał obok jego leżącego nieruchomo ciała. Poszybował na pół­noc ku świecącym jasno gwiazdom, i połyskującym na wschodzie szczy­tom Glacier National Park.

Doleciał do działu kontynentalnego i zobaczył, jak chmury kłębiaste rozbijają się o stromy szczyt niczym fale o urwisty brzeg. I wtem do­strzegł Śpiewające Drzewo. Wyglądało tak, jak je opisał Szalony Wilk: sękate, powyginane, wyrastające wprost ze skalnego piargu. Z całą pewnością w takim podłożu nie mogło zapuścić korzeni, a mimo to pokryty grubą korą pień i rozłożyste gałęzie sięgały nieba.

Andy wiedział, że jest już blisko. Jakimś siódmym zmysłem odbierał zawirowania węzła sił — miejsca, w których zbiegały się niewidzialne strumienie pola magnetycznego, psychicznego, ektoplazmy. Wszystko otaczała złowieszcza poświata podobna do tej, jaką wysyłają wzbudzo­ne molekuły. Wyglądało to tak, jakby sama struktura rzeczywistości została nagięta i zakrzywiona, a potem - rozpruta na dwoje.

W niewytłumaczalny sposób Andy zaplątał się w gałęzie Śpiewają­cego Drzewa. Próbował się uwolnić, ale jego ruch wirowy sprawił, że uwikłał się jeszcze bardziej. Wokół siebie widział tylko gałęzie. Listo­wie stawało się coraz gęstsze, aż w końcu zasłoniło księżyc, gwiazdy i całe niebo. Otoczyła go nieprzenikniona ciemność.

Kiedyś, gdy Andy był w Meksyku, miasto nawiedziło trzęsienie zie­mi. Czuł wtedy podobne zawroty głowy. Miał wrażenie, iż ziemia i otaczające go powietrze pękły na dwie części.

Jakby śledząc obrazy rozgrywające się na scenie, zobaczył wybucha­jące pożary, wezbrane krwiste rzeki występujące z brzegów. Słyszał ohydne wrzaski i żałosne jęki. Na własne oczy widział góry, które trzęsły się i przesuwały z ogłuszającym zgrzytem, napełniającym go nieo­pisanym przerażeniem. Pojawiły się groteskowo wykrzywione, oświetlo­ne płomieniami twarze, cienie gwałtownie gestykulujące, przerażające.

A potem, jakby ktoś opuścił kurtynę, znów zapadła ciemność. I wte­dy usłyszał śpiew. Głosem, który to narastał, to cichł, Melissa śpiewała swą świętą pieśń. Chwilę później zobaczył ją. Stała w miejscu, gdzie wcześniej rosło Śpiewające Drzewo. Otoczenie wyglądało jednak tro­chę inaczej, niż je zapamiętał. W ukształtowaniu terenu zaszły subtel­ne, acz dostrzegalne zmiany. Choćby w kolorach, które zupełnie odbie­gały od rzeczywistości. Skały mieniły się blaskiem czarnego, wypolero­wanego obsydianu.

120

Eric Lustbader

• Och, Andy - szepnęła Melissa.

• Melissa. - Szlochając, wziął ją w ramiona. Świadomość, że znów trzymają w objęciach, była przytłaczająca. - Wiedziałem, że nie umar­łaś. Wiedziałem, że cię znajdę. - Mocno przycisnął wargi do jej ust i poczuł, że otwierają się pod naciskiem. Były takie same jak zawsze: gorące, dające rozkosz. Nic się nie zmieniło.

Kiedy otworzył oczy, zobaczył, że znajdują się w Paryżu. Był week­end, którego się spotkali. W powietrzu poczuł zapach tych samych kwiatów, zobaczył te same stateczki wycieczkowe oświetlające Sekwa­nę reflektorami i zakłócające ciszę wzmocnionymi sztucznie głosami przewodników. Kiedy spacerowali, trzymając się za ręce, nad głowami mieli te same kasztanowce. Światło księżyca utworzyło ten sam ete­ryczny most sięgający lewego brzegu rzeki.

Prowadzili tę samą rozmowę, słowo w słowo, ale cieszyło go to. Cało­wali się długo i namiętnie, a liście kasztanowca dawały im intymny azyl. Wrócili do hotelu Crillon i Andy z jeszcze większą radością oddał się fizycznej stronie ich miłości. Wszedł w nią, krzycząc w ekstazie. Kochali się tak, jak to zapamiętał, a potem znów poczuł tę samą nieod­partą chęć na kieliszek szampana. Opróżnili jedną butelkę i wzięli ze sobą następną, po czym dokazując, ruszyli do jego pokoju, gdzie znów się kochali. Było cudownie. Spełnienie marzeń.

Ale potem wszystko zaczęło się od nowa, identyczna powtórka we­dług dokładnie takiego samego scenariusza. A potem jeszcze raz. Gdy po raz czwarty spacerowali wzdłuż Sekwany, Andy usiłował coś zmie­nić. Chciał skręcić na rogu i pójść w stronę Champs Elysees, zamiast iść dalej wzdłuż rzeki. Ale nic z tego. Mogli jedynie spacerować z góry ustaloną trasą.

Idąca obok niego Melissa uścisnęła jego dłoń i powiedziała:

• Czuję, że się szamoczesz. Nie rób tego. Jesteśmy tam, gdzie mamy być. Nie jesteś w stanie tego zmienić.

• Ale gdzie jesteśmy?

• Przecież wiesz gdzie - rzekła. - W Paryżu. Na naszej pierwszej randce.

-Ale to nie może być Paryż. Wykluczone. Jesteśmy w Glacier Park w Montanie.

- Jak to nie może? - Melissa uśmiechnęła się. - Rozejrzyj się dooko­
ła. To nie iluzja. To wszystko dzieje się naprawdę. - Objęła go. - Cofnę­
liśmy się w czasie. Cofnęliśmy się do chwili, w której wszystko się za­
częło.

-Ale to nie to samo. - Andy zmarszczył czoło. - Nie widzisz w tym niczego dziwnego?

- Dziwnego? Nie, dlaczego? Wszystko jest tak, jak zapamiętałam. -
Znów się uśmiechnęła. - Tak romantycznie. Idealnie.

Andy chciał się zatrzymać w kręgu światła rzucanym przez uliczną

Śpiewające Drzewo

121

latarnię, ale nie potrafił się do tego zmusić. Do miejsca, gdzie zaczęli się całować, mieli jeszcze kilkaset jardów.

• Nie widzisz, że nie możemy sami decydować, co chcemy robić?

• Ale po co mielibyśmy coś zmieniać? - zapytała Melissa. - Za pierw­szym razem wszystko było doskonałe. Teraz też jest. - Uścisnęła moc­niej jego dłoń. - Nie masz wrażenia, że znajdujemy się w niebie, ko­chanie?

• Oczywiście, że tak. - Andy zastanawiał się, jak jej to wytłumaczyć. -Ale wygląda na to, że w kółko robimy to samo.

• Naturalnie - zgodziła się. - Znajdujemy się w określonym wycin­ku czasu i przeżywamy go wciąż od nowa. Nie możesz zmienić prze­szłości.

-Aleja chcę. -Andy poczuł wzrastające rozdrażnienie. Melissa wyglądała na szczerze zdziwioną.

-Dlaczego, kochanie? Jesteś przecież ze mną. Jesteśmy znowu ra­zem. Czyż nie tego pragnąłeś? Żeby wszystko było tak jak dawniej?

- Tak - powiedział wolno. - Tego właśnie chciałem.

Stanęli pod szeleszczącym kasztanowcem, aby się pocałować: długo, namiętnie. Andy wiedział, że za chwilę podmuch wiatru rozgarnie poły jego marynarki, i gdy rozgarnął, zazgrzytał zębami. Gdyby choć stało się to o ułamek sekundy później. Ale nic z tego. Gdyby choć udało mu się nie pójść do hotelu. Ale bezskutecznie. Z przerażeniem zaczął ocze­kiwać tego, co ma nastąpić. Gdyby udało mu się zmienić choćby naj­mniejszy szczegół. Gdyby mógł wydłużyć spacer o jedną przecznicę albo skręcić w innym kierunku. Ale to było niemożliwe. Znaleźli się w nie­zmiennym wycinku przeszłości i musieli przeżywać wszystko wciąż od nowa.

Gdy po raz piąty spacerowali brzegiem Sekwany, Melissa zauważyła:

• Kochanie, nie wyglądasz na szczęśliwego. - Uniosła rękę. - Nie, nie zaprzeczaj. Kobiety potrafią to poznać.

• Nie chodzi o to, że nie chcę być z tobą - wyjąkał Andy z nieszczę­śliwą miną - ale nie mogę znieść tych powtórek. Nie korci cię, żeby coś zmienić, choćby jeden punkt programu, na przykład najpierw pójść do twojego pokoju, a dopiero potem do mojego?

-Nie rozumiem po co - odparła Melissa. - Po co majstrować przy czymś, co jest doskonałe?

- Ponieważ bez ustanku powtarzamy to samo - rzucił Andy z rozpa­
czą. - Doprowadza mnie to do szału i nie mogę zrozumieć, jak możesz
to tak spokojnie znosić.

-To proste, kochanie. Ja właściwie nie żyję.

• Co takiego?

• Cóż, nasze myśli nie biegną już takimi samymi torami. Mamy inne poczucie czasu i ruchu.

-Ruchu?

122

Eric Lustbader

• Tak. - Skinęła głową. - Przecież na tym polega życie, prawda? Na poruszaniu się do przodu. Czas biegnie, a w każdym razie posuwa się w rytm tykania zegara. Wszystko się zmienia. Świat ustawicznie prze­pływa, jest w stanie kontrolowanego chaosu. - Powiodła dłonią dooko­ła. - Tutaj jest inaczej. Tutaj czas nie istnieje. Po co miałby istnieć? To pojęcie stworzone przez człowieka. A tam, gdzie nie ma czasu, nie może być ruchu. Nie ma sekund, minut, godzin, dni, miesięcy, lat. Każda chwila jest dokładnie taka sama jak bezpośrednio ją poprzedzająca. Nic się nie zmienia.

• Oprócz tej dyskusji — zauważył Andy.

Dochodzili do miejsca, gdzie zaczęli się całować, ale tym razem Andy miał dziwne przeczucie, że tym razem to będzie koniec. Tu musi nastą­pić zmiana, tu muszą się rozejść ich ścieżki. Przypomniały mu się sło­wa Szalonego Wilka: „Nie potrafię przewidzieć, czym to się skończy; mogę ci jedynie dać szansę. Ale jedno mogę ci zagwarantować: nic już nie będzie takie jak wcześniej".

Melissa obrzuciła go poważnym spojrzeniem.

• Masz dwie możliwości, kochanie. Musisz teraz dokonać wyboru.

• Nie chcę cię opuszczać, Melisso.

• Pragnienia nie mają nic do tego, jak zdążyłeś się przekonać - po­wiedziała. - Pozostanie ze mną oznacza powtarzanie w kółko wciąż tego samego.

Ciałem Andy'ego wstrząsnął dreszcz. Melissa znów uścisnęła jego dłoń.

- Nie rozumiesz, kochanie? Przed tobą całe życie. Poślubiłeś ruch,
nie mnie. Mój czas przeminął.

-Jeszcze nie, jeszcze nie - rzucił Andy. - Wciąż żyjesz. Czuję bi­cie twego serca, czuję, jak krew pulsuje ci w żyłach. Nie umarłaś, ist­niejesz.

- Tak, istnieję - przyznała - ale tylko w tym teatrze. - Rozejrzała
się dookoła. - Sam jednak widzisz, jak sztuczne staje się to przedsta­
wienie. - Popatrzyła na niego. - Kochanie, ty już podjąłeś decyzję.

Andy uświadomił sobie, że szybko zbliżają się do miejsca, gdzie się pocałują, gdzie nastąpi zmiana. Ale jaka zmiana? Nie miał pojęcia i napełniało go to przerażeniem. Ogarnęło go uczucie, jakiego doświad­cza człowiek przy pierwszym skoku tyłem do basenu. Potrzebna jest wówczas pewna doza wiary, szczególny rodzaj odwagi.

- Oboje musimy poznać prawdę, aby się uwolnić - rzuciła bez tchu,
zanim stanęli, by się pocałować. Popatrzył, jak unosi usta, ku niemu,
ku światłu księżyca. Słyszał szelest liści kasztanowca, odległe odgłosy
ruchu samochodowego dochodzące z Champs Elysees. Poczuł na sobie
snop światła ze statku spacerowego, który omiótł ich ciała i przesunął
się dalej.

-Żegnaj, kochanie - szepnęła.

Śpiewające Drzewo

123

-Żegnaj. -Andy omal nie udławił się tym jednym słowem.

Melissa puściła jego dłoń, a kiedy to zrobiła, zaczęła się wznosić. Jak dym ulatujący w chłodny zimowy poranek, odpłynęła nad ciemną wstę­gę Sekwany. Światło księżyca tańczyło na wodzie. Dotarła do eterycz­nego mostu. Andy zastanawiał się, czy się odwróci i co zrobi, gdyby się odwróciła. Wyobraził sobie, jak biegnie do niej i ciągnie ją z powrotem. Ale ona się nie odwróciła. Dziwne, ale był jej za to wdzięczny. Łzy zasnuły mu oczy, ale nie uczynił najmniejszego ruchu, aby je wytrzeć. Zrozumiał, że łzy są konieczne: są częścią zmiany.

Patrzył, jak Melissa zdecydowanie przechodzi przez księżycowy most i rozpoczyna swą podróż na drugą stronę.

Kiedy Andy wszedł do swego nowojorskiego mieszkania przy Piątej Alei, unosił się w nim dziwny, zatęchły zapach. Przez następne pięć minut otwierał wszystkie okna, mimo że wieczór był chłodny. Po­tem poszedł do kuchni i pieczołowicie poukładał w lodówce zamrożone kawałki mięsa łosia. Swojego browninga podarował Clayowi na po­żegnanie.

Stanął pośrodku salonu, starając się do niego przekonać. Pokój wy­dawał mu się obcy: odczuwał brak harmonii ze wszystkim, co się w nim znajdowało. Popatrzył na ręcznie robione meble, antyki, które z Melissa pieczołowicie wyszukiwali, obrazy na ścianach, rzeźby na marmurowych postumentach. A potem wspomniał świerkową głuszę, skąd właśnie powrócił. Pomyślał o gigantycznym sklepieniu nieba i milionach gwiazd, pod którymi rozpoczął swoją pogoń za Melissa.

Z niezwykłą wyrazistością słyszał tykanie zegara stojącego na ko­modzie. Miał wrażenie, jakby jego dziwna i przerażająca podróż na drugą stronę wyostrzyła mu dotąd uśpione zmysły. Zmysły, którymi wyczuwał niedostrzegalne podmuchy wiatru.

Zaczął chodzić w kółko, zastanawiając się nad tym, co ma dalej ro­bić. Pewnie sprzeda to mieszkanie i przeniesie się gdzie indziej. Do­kąd? Choć cały świat stał przed nim otworem, nie miał pojęcia, gdzie mógłby wylądować. Ale nie przejmował się tym. Wiedział, że jest zu­pełnie innym człowiekiem niż wtedy, kiedy wychodził stąd dwa ty­godnie temu.

Nikogo nie poinformował, że już wrócił, i nie miał zamiaru tego ro­bić. Nie zajrzał nawet do skrzynki na listy. Podszedł do biurka, które wyglądało tak, jak je zostawił - uprzątnięte ze wszystkich przedmio­tów, by zrobić miejsce na oprawione w ramkę zdjęcie Melissy. Stała uśmiechnięta, opromieniona wiosennym słońcem. Popatrzył w jej mio­dowe oczy, a potem powoli wziął do ręki karnety do opery, które wsu­nął za róg srebrnej ramki.

Na automatycznej sekretarce nagrane były cztery wiadomości. Od

124

Eric Lustbader

Chrisa, który chciał się z nim zobaczyć, kiedy wróci. Od matki, która zatroskanym głosem pytała, kiedy do niej zadzwoni. Od jego gospody­ni, która chciała wiedzieć, czy Andy chce, aby wróciła do pracy; otrzy­mała inną ofertę, z której chciałaby skorzystać. Czwarta wiadomość była od doktor Rothstein. Prosiła Andy'ego, żeby wpadł do szpitala i odebrał jakieś rzeczy Melissy. Może to zrobić dowolnego dnia po po­łudniu, bo ona prawie każdą noc spędza w pracy.

Odsłuchując wiadomości, przeglądał bloczki w karnecie do opery. Dwa tygodnie temu grano Mefistofelesa, a dziś wystawiano Carmen. Spojrzał na zegarek. Minęła właśnie szósta trzydzieści. Pod wpływem nagłego impulsu poszedł do garderoby i wyjął smoking.

Godzinę i piętnaście minut później wchodził do foyer Metropolitan Opera w Centrum Lincolna. Swoje ukochane freski Chagalla powitał jak starych przyjaciół. Jednak większość przedstawienia przesiedział, nic prawie nie słysząc. Nie opuszczała go bolesna świadomość pustego miejsca obok. W przerwie przechadzał się wśród elegancko ubranego tłumu. Wypił kieliszek szampana i poczuł, jak ogromna tęsknota ści­ska go w piersiach. Zobaczył Melissę przechodzącą przez księżycowy most łukowato spinający brzegi Sekwany. Zaglądał w twarz każdej mijanej kobiety, oczekując, że znów usłyszy tę dziwną, natrętną pieśń, którą zwabiła go do Śpiewającego Drzewa. Serce biło mu szybciej na myśl, że może spotkać kobietę o oczach koloru miodu. Jedna za drugą przechodziły obok, ignorując go albo posyłając mu puste spojrzenia mieszkanek Nowego Jorku. Żadna z nich nie miała miodowych oczu; w żadnej nie ujrzał odbicia Melissy, żadnych oznak, że mogłaby do niego wrócić.

Pozostał w foyer, aż rozległ się gong i ludzie zaczęli wracać na wi­downię. Kiedy znalazł się sam na sam ze strzelistymi freskami Cha­galla, nie wiedział, czy ma się śmiać, czy płakać.

Położony w centrum miasta szpital był labiryntem ciemnych kory­tarzy. Strażnik obrzucił smoking Andy'ego podejrzliwym spojrzeniem i nie spuszczał z niego oka, dopóki ten nie zapytał recepcjonistki, czy jest doktor Rothstein.

• Emma czy Milton?

• Emma - rzekł Andy. Zabawne. Doktor Rothstein nigdy nie powie­działa mu, jak ma na imię, a on nie starał się tego dowiedzieć.

• Proszę poszukać na siódmym piętrze... Nie tam, w drugą stronę. -Wyciągnęła rękę. - Niech pan pojedzie niebieską windą na siódme piętro, skręci w prawo, przejdzie przez podwójne drzwi i oszklonym chodnikiem uda się do Pawilonu Sennheisera. Tam proszę skręcić w lewo.

• Odtąd będę zdany na własne siły? - zażartował Andy, nie wywo-

Śpiewające Drzewo

125

łując jednak nawet śladu uśmiechu ani na twarzy recepcjonistki, ani strażnika.

Andy szedł korytarzami Pawilonu Sennheisera, w którym było cicho jak w bibliotece. Minął pielęgniarkę i lekarza w fartuchu i w masce, ale żadne z nich nawet na niego nie spojrzało. Nie miał więc śmiałości pytać ich o drogę. Kiedy doszedł do dyżurki, zapytał o doktor Emmę Rothstein, lecz żadna z pielęgniarek jej nie widziała. Poszedł dalej, zagłębiając się w labirynt korytarzy.

Myślał o tym, jakim był idiotą, że poszedł do opery, spodziewając się, jak Warren Beatty w Niebo może zaczekać, iż spotka tam zmartwy­chwstałą żonę. Pokiwał głową, ubolewając nad tym, jakim jest głup­cem. Na dodatek żałosnym głupcem. Miał okazję zobaczyć Melissę, ale nie powiedział jej, jak mu przykro, że tak źle ją traktował po śmierci dziecka. Miał nadzieję, że ona wie o tym.

Natknął się na człowieka zamiatającego podłogę, który oświadczył, że chyba widział, jak doktor Rothstein szła na salę operacyjną, ale było to — dodał -jakiś czas temu. Być może jeszcze tam jest, a może prze­szła na oddział pooperacyjny. Tak czy owak Andy został skierowany we właściwym kierunku.

- Szykowne wdzianko — rzucił za Andym. - Chyba jeszcze nie mamy Sylwestra, co nie?

Andy znalazł się teraz w części pawilonu, gdzie mieściły się gabine­ty lekarzy, kartoteka, magazyny, sale konferencyjne i tym podobne. Wydało mu się, że w oddali słyszy śpiew. Zatrzymał się w pół kroku i nadstawił uszu. Krew w nim zastygła. Czyżby to była znajoma me­lodia?

Ruszył do przodu jak lunatyk, stawiając automatycznie kroki. Bez­wolnie przyspieszał, aż w końcu zaczął biec. Przez cały czas słyszał odbitą echem od korytarza znajomą melodię, która napełniała go trud­nym do wyrażenia uczuciem będącym po połowie mieszaniną radości i przerażenia.

Zatrzymał się przed drzwiami do pokoju chirurgów. Melodia dobie­gała ze środka. Była to aria z Mefistofelesa, jego ulubiona. Brzmiała wyraźniej niż jakakolwiek aria, jaką słyszał tego wieczoru w Metropo­litan. Operowy głos napełnił jego oczy łzami.

Położył dłoń na klamce, ale zawahał się. Kogo może zastać w środ­ku? Kto puszcza tę operę? Z niewiadomych przyczyn przypomniała mu się chwila w Paryżu, gdy po raz ostatni całował Melissę. Opanowało go dziwne uczucie niepokoju. Czyżby zanosiło się na kolejną zmianę?

Raptem czar prysł i Andy potrząsnął głową. Oszukiwał sam siebie, podobnie jak wcześniej w Metropolitan, kiedy był nieomal pewny, że lada chwila natknie się na nowe wcielenie Melissy. Chyba za często oglądał Niebo może zaczekać.

Pchnął drzwi i wszedł do środka. W pokoju panował nieznośny upał,

126

Eric Lustbader

wzmacniający zapach parzonej kawy i silnego środka dezynfekujące­go. Doktor Emma Rothstein spojrzała w górę. Na wpół leżała na zielo­nej skóropodobnej sofie, która już pięć lat temu musiała wyglądać na sfatygowaną, a obecnie jej stan był wręcz opłakany. Nogi podwinęła pod siebie i skrzyżowała w kostkach. Zrzuciła buty i palcami nóg prze­bierała w takt muzyki. Była w kremowym swetrze i brązowej tweedo-wej spódnicy. Andy zobaczył, że ma wspaniałe ciało. Jej zielony fartuch i maska leżały w rogu na podłodze.

Spojrzała mu w oczy i Andy wyraźnie dostrzegł, że go nie poznaje. Po chwili jednak na jej twarzy zaszła subtelna zmiana i w jej ciemnych oczach pojawiło się coś, czego nie potrafił nazwać.

Uśmiechnęła się i wstała. Stanęła obramowana światłami mia­sta, wpadającymi przez znajdujące się za nią staromodne okno kwate­rowe.

- Pan Cooper. - Wyciągnęła rękę. - Miło mi pana znowu widzieć.
Uścisnął suchą i ciepłą dłoń.

• Otrzymałem pani wiadomość. Wyjechałem na pewien czas. Coś mi się zdaje, że powinienem się umówić na spotkanie.

• Nie, nie. W porządku. - Podeszła, wciąż bosa, do metalowej szafki stojącej obok jęczącej starej lodówki oraz stołu, na którym oprócz eks­presu do kawy i pojemnika z beztłuszczową śmietanką walały się pa­pierowe talerze i plastykowe mieszadełka. Otworzyła szufladę. - Oto rzeczy pańskiej żony. Bardzo pana przepraszam. Nie wiem, jak to się mogło stać, że o nich zapomniano. Zazwyczaj personel szpitala jest bardzo dbały o takie sprawy. — Podała mu starannie zapakowaną pa­czuszkę.

• Bardzo dziękuję, że je pani przechowała - rzekł Andy. Wsunął pa­kunek do kieszeni, nie zaglądając do środka.

Doktor Rothstein sięgnęła do przenośnego odtwarzacza CD, aby wyłączyć muzykę, ale Andy powstrzymał ją.

- Jeśli nie ma pani nic przeciwko temu, to proszę nie wyłączać. Bar­
dzo lubię Mefistofelesa i chciałbym posłuchać końcówki.

Siedli obok siebie na sofie, a dookoła nich rozbrzmiewała wspaniała muzyka. Doktor Rothstein ułożyła się w swobodnej pozycji, opierając nogi na porysowanym i poplamionym drewnianym stoliku. Andy zau­ważył, że ma wspaniałe nogi. Z zamkniętymi oczami słuchała muzyki, podczas gdy Andy przyglądał się jej twarzy, jakby zobaczył ją po raz pierwszy. Z wysoko osadzonymi kośćmi policzkowymi, szerokimi usta­mi i wąskim podbródkiem miała w sobie coś z kota. Jej uroda była wyrazista, lecz nie agresywna. Andy poczuł, że chciałby spojrzeć w jej ciemnooliwkowe oczy, i ze zdziwieniem stwierdził, że otworzyły się i patrzą na niego, jakby dopiero co zbudzone ze snu.

Gdy nagranie dobiegło końca, przez jakiś czas siedzieli w milczeniu. W końcu doktor Rothstein odchrząknęła.

Śpiewające Drzewo

127

• Napije się pan może kawy albo coca-coli, dietetycznej?

• Nie, dziękuję.

Doktor Rothstein wstała, podeszła do ekspresu i nalała sobie kawy do filiżanki.

- Mówił pan, że wyjechał. Można wiedzieć dokąd?
Andy poszedł za nią i stanął obok niej przy oknie.

- Nie wiem, czy mi pani uwierzy, ale posłuchałem pani rady i wy­
brałem się do Montany.

• Zadziwiające. Andy roześmiał się.

• Równie zadziwiające jak to, że okazała się pani miłośniczką opery.

- A dlaczego ma to niby być zadziwiające? - Upiła łyk kawy. - Czyż­
bym wyglądała jak jakiś Filistyn?

-Broń Boże, nie. Po prostu... - Andy urwał, nie wiedząc, czy powi­nien mówić dalej. Otworzył lufcik, czując nagle, że dusi się w tym prze­grzanym pomieszczeniu. - Widzi pani, moja żona i ja... uwielbialiśmy operę, a Carmen i Mefistofeles należały do naszych ulubionych.

Doktor Rothstein odgarnęła włosy z czoła.

• Ciekawy zbieg okoliczności.

• Tak - przyznał Andy. — To samo pomyślałem.

• Cóż, tak naprawdę to trudno nazwać mnie miłośniczką - ciągnęła. Wpatrywała się przez okno w ciemność nocy. Zaczął kropić deszcz, srebrząc się w świetle latarni. - Nie mam zbyt wiele czasu, by chodzić do opery. Żałuję tego, zwłaszcza odkąd zamieszkałam w Nowym Jor­ku. Rzadko bywam w Metropolitan. Ale również uwielbiam Carmen i Mefistofelesa.

• Właśnie wracam z przedstawienia Carmen w Metropolitan - rzu­cił Andy, czując raptem, jak mu serce wali. Co się tu dzieje? Nie miał najmniejszego pojęcia.

• No tak - rzekła doktor Rothstein. - A ja przez cały wieczór ślęcza­łam nad obrzmiałym ludzkim mózgiem.

• Ciężka operacja? Spojrzała na niego.

• Powiedzmy, że miałam mniej przyjemności niż pan.

-Wątpię - stwierdził ponuro Andy. - Ale przynajmniej dowiedzia­łem się dzisiaj, że chodzenie do opery nie sprawia mi takiej przyjemno­ści, jeśli nie mam nikogo, z kim mógłbym dzielić tę przyjemność.

Doktor Rothstein dopiła kawę.

- Przykro mi, że nie udał się panu wieczór.

- Cóż... - Odwrócił na chwilę wzrok, starając się uporządkować roz­
biegane myśli. - Pani doktor...

• Proszę mi mówić po imieniu: Emma. Przyglądał jej się przez chwilę, po czym skinął głową.

• Cieszy mnie to. Ale teraz jeszcze trudniej mi powiedzieć to, co

128

Eric Lustbader

chciałem. - Wziął głęboki oddech, zamknął oczy i pomyślał: Raz kozie śmierć. — Jeśli chodzi o nasze ostatnie spotkanie...

• Na pogrzebie pańskiej żony?

• Nie, ja... — Spuścił wzrok, wpatrując się w swe dłonie. - Po praw­dzie niewiele pamiętam, co się wtedy zdarzyło.

• Nic dziwnego.

Andy oparł się o metalowy parapet. Nie był w stanie oderwać wzro­ku od swoich palców, splecionych razem jak węże.

-Chodzi o to... co powiedziałaś na temat mojego braku zaufania do ciebie...

- Panie Cooper, zapomnijmy o tym. Nieważne, wiele pan przeszedł...
-Andy - poprawił. - Dla mnie to jest ważne. Zapewniam cię.
Doktor Rothstein odstawiła filiżankę. Ku zdumieniu Andy'ego wy­
ciągnęła rękę i uścisnęła jego dłoń.

- Powiedz po prostu to, co chciałeś wtedy powiedzieć, Andy.
Uznał to za dobrą radę, wobec czego powiedział:

• Miałaś rację. Całkowitą. Nie ufałem w pełni twoim kwalifikacjom, nie dowierzałem opiniom o tobie, twoim umiejętnościom, a to dlatego, że jesteś kobietą. Chcę cię za to przeprosić.

• Przeprosiny przyjęte.

Spojrzał na nią, ponownie zdziwiony.

- Tak po prostu?

-Czemu nie? - Wzruszyła ramionami, po czym uśmiechnęła się. -Wielu ludzi nie byłoby stać na takie wyznanie. To świadczy o sile du­cha: trzeba nie lada odwagi, by przyznać się obcemu człowiekowi do swych uprzedzeń. - Roześmiała się. — A poza tym życie jest zbyt krót­kie, aby długo chować urazy. - Ładnie się śmiała, całą sobą. Był to zaraźliwy śmiech.

Skinął głową.

• Chcę, żebyś wiedziała, że nie winię cię za śmierć Melissy. Rzuciła mu krzywe spojrzenie.

• Moja firma ubezpieczeniowa i ja jesteśmy ci bardzo wdzięczni.

• Nie żartuj. Wiem, że zrobiłaś wszystko, co w twojej mocy, by ją ratować.

• Owszem. - Skinęła głową.

Przez dłuższy czas nie odrywała od niego swych ciemnooliwkowych oczu, aż zrobiło mu się nieswojo. Co usiłuje mi powiedzieć? - zastanawiał się.

Wstał i poklepał się po kieszeni. Zrobił to bez jakiejś specjalnej przy­czyny, lecz przy okazji przypomniał mu się pakunek z rzeczami Melissy.

• Cóż... - Rozejrzał się po pomieszczeniu. - Chyba już pójdę. Doktor Rothstein usiadła na parapecie.

• Dlaczego?

• Co proszę?

Śpiewające Drzewo

129

Emma uśmiechnęła się do niego.

• Masz dokąd pójść?

• Chyba nie. - Andy usiadł obok niej.

Skrzyżowała ręce na udach i lekko się pochyliła do przodu. -Andy, posłuchaj. Nie jestem twoją ukochaną żoną i nigdy nią nie będę. Możliwe, że obie kochałyśmy operę, ale to wszystko. Rozumiesz? Andy spróbował przełknąć ślinę.

• Jasne.

• Na pewno? - Potrząsnęła głową. - Nie wiem, co ci chodzi po gło­wie, ale ja nie wierzę w reinkarnację. Ty również nie powinieneś. Coś takiego nie istnieje.

• Co było, minęło - powiedział. - Przeszłość jest dla mnie zamkniętą księgą.

Oparła głowę o szybę.

- Ulżyło mi, że to powiedziałeś.

Obróciła się lekko i serce w nim zamarło. Mógłby przysiąc, że coś wpadło przez otwarte okno, jakiś pyłek lub tańczący promyk światła. Ale był to chyba jedynie odblask świateł przejeżdżającego w dole wozu policyjnego lub karetki pogotowia. Ten odblask, czy cokolwiek to było, musnął go przelotnie i zniknął.

Znów odwróciła się w jego stronę i Andy zastygł w bezruchu. Czy to tylko jego wyobraźnia płata mu figle, czy może rzeczywiście jej oczy mają miodowy kolor? Ponownie się poruszyła i wtedy zobaczył w jej dużych i ciemnych oczach znajomy blask.

• Przepraszam - powiedział.

• Już to powiedziałeś.

Andy potrząsnął przecząco głową.

- Przepraszam, że sprawiłem ci przykrość. Naprawdę nie chciałem,
ale ostatniego roku, zanim cię... - Urwał, czując nagłe zażenowanie.
Następnie przyłożył dłoń do czoła. - Nie spytasz mnie, o czym, u dia­
bła, mówię?

Jej oczy błyszczały wilgocią, jakby zbierało jej się na płacz. Nagle pochyliła się i pocałowała go w policzek. Zadrżał, gdy poczuł jej dłoń na karku.

Potem nagle od siebie odskoczyli. Gdzieś w głębi Andy pragnął ja­kiegoś wyjaśnienia tej chwili, ale jeśli wyprawa do Montany czegoś go nauczyła, to na pewno tego, że pewne sprawy opierają się wyjaśnieniom.

Emma przyglądała mu się w milczeniu.

-Wiem, że to nie mój interes, ale niech tam. To i tak jest dosyć nietypowe spotkanie. Powiedz mi w takim razie, czego szukasz?

Andy zastanawiał się nad odpowiedzią przez dłuższą chwilę. Wie­dział, że nic się nie stanie, jeśli powie prawdę. Nie trzeba było specjal­nej przenikliwości, żeby zrozumieć, że ta kobieta jest inna. Podobnie

130

Eric Lustbader

jak Claya, nie interesowały jej właściwe odpowiedzi. Pragnęła praw­dy. I nagle pojął, że również Melissa przez cały czas właśnie tego od niego oczekiwała.

- Naprawdę nie wiem - bąknął.

-W porządku. - Uśmiechnęła się i wsunęła swą dłoń w jego rękę. -Ja też nie wiem.

Wstali i bez pytania Andy sięgnął po jej płaszcz. Dobrze mu z nią było - z Emmą Rothstein, doktorem nauk medycznych. Dobrze było znów poczuć, że ma przed sobą przyszłość. Przypomniała mu się Melis­sa na księżycowym moście, znikająca w mroku. Dokąd odchodziła?

Wyszli na ciemny i opustoszały korytarz, kierując się w stronę odle­głych wind. Andy wsłuchiwał się w odgłos ich kroków odbijający się echem po korytarzu, dopóki Emma nie odezwała się:

• Może byśmy coś przekąsili? A potem możemy skoczyć do nocnej wypożyczalni po jakąś kasetę. Co ty na to?

• Brzmi zachęcająco - zgodził się Andy. - Oglądałaś Niebo może po­czekać?

Emma wsunęła torebkę pod pachę.

• Czy to nie ta przeróbka z Warrenem Beattym?

• Zgadza się.

• Nienawidzę Warrena Beatty'ego - stwierdziła.

• Niemożliwe! - zawołał Andy. - Każda kobieta się w nim kocha.

• Nie każda - odparła ze śmiechem. W głowie zadźwięczało mu stłu­mione echo dawnej rozmowy. Głęboki śmiech Emmy zespolił się z me­lodyjnym śmiechem Melissy w jeden cudowny dźwięk. - Ktoś musi w końcu powiedzieć: dość.

Przełożył Tomasz Hornowski

Joyce Carol Oates

Pacynka

Jako chłopiec byłem brzuchomówcą. Godzinami pracowałem nad tym, żeby wydobyć z siebie głos bez otwierania ust. Obdarzyłem mojego drew­nianego towarzysza osobowością, żeby mówił to, czego sam nie byłem skłonny powiedzieć. Był moją maską - moją tarczą.

Do dzisiaj jestem wdzięczny losowi za poczucie bezpieczeństwa, jakie dało mi moje drugie,ja", które sam stworzyłem, ponieważ ciągle wierzę, że złudzenia są ekwipunkiem, który pozwala nam przetrwać trudne chwile.

Z tego właśnie powodu zaintrygowało mnie, że Joyce Carol Oates, kandydatka do Nagrody Pulitzera i zdobywczyni National Book Award, podjęła ten specyficzny temat. Autorka zdejmuje maskę z twarzy swej bohaterki, która przez wiele lat dostosowywała się do oczekiwań in­nych, aż zapomniała, co kryje się pod tym, co pokazuje światu. Zmusza­jąc bohaterkę, by przyjrzała się sobie, Oates każe nam się zastanowić, czy porzucenie złudzeń, masek, odsłoni nasze prawdziwe oblicze, czy tylko następną kolekcję złudzeń.

D.C.

D

ziwność wkracza do naszego życia. Matka wiedziała, że jej jedenastoletnia córka Tippi od czwartej klasy interesuje się marionetkami i brzuchomówstwem, ale nie miała pojęcia, że w swoim pokoju na piętrze robi w tajemnicy wymy­śloną przez siebie pacynkę. Nie wiedziała też, że nieśmiała z natury, nieco zamknięta w sobie dziewczynka chce zgotować jej za pomocą tej lalki dramatyczną niespodziankę i któregoś poniedziałkowego poran­ka, kiedy matka wejdzie do kuchni, aby przygotować śniadanie, pod­sunie jej to paskudztwo pod nos, potrząsając nim tak gwałtownie, jak­by było żywe.

-WITAM PANI! DZIEŃ DOBLY PANI! CO MAMY DO JEDZON­KA PANI! - niski, gardłowy głos cedził słowa powoli, kpiąco, a matka mogłaby przysiąc, że to głos obcego.

Zupełnie ją to, oczywiście, zaskoczyło. Nie miała pojęcia, że córka ze­szła do kuchni przed nią. I do tego ukradkiem! Wszystko zrobione było z premedytacją, najwidoczniej przećwiczone, wypróbowane jak w teatrze.

134

Joyce Carol Oates

- O Boże! - matka zareagowała tak, jak córka najprawdopodobniej
chciała: wydając krótki pisk i przyciskając dłoń do serca, przez dobrą
chwilę wytrzeszczając oczy na wielkogłową lalkę o dziecinnej buzi pod­
skakującą kilka cali od jej twarzy. Potem, kiedy otrząsnęła się z zasko­
czenia, przypomniała sobie, że w pierwszej chwili lalka wydawała jej
się jakby znajoma: blisko osadzone oczy z czarnych guzików, złośliwy
uśmieszek czerwonych, satynowych ust. Jednak w rzeczywistości ni­
gdy przedtem nie widziała niczego podobnego. Postać miała niekształt­
ny korpus zrobiony ze sztywnego filcu, korpus, który składał się głów­
nie z ramion i rąk. Okrągła głowa była łysa jak głowa embriona,
a perkaty nos zrobiony z kawałka szmatki mógł się ruszać dzięki
usztywniającemu go drutowi. Co za obleśna kreatura, pomyślała matka.

-Tippi, ty... spryciaro! - powiedziała, widząc jak dziecko nieporad­nie stara się ukryć za uchylonymi drzwiami szafy, a wyciągnięta ręka w flanelowym rękawie piżamy drży. — Nie powinnaś jednak tak okrop­nie straszyć swojej biednej matki. To nie jest zbyt przyjemne.

-PRZEPRASZAM PSZE PANI! PRZEPRASZAM PSZE PANI! -Lalka zwinęła się z przesadnego zadowolenia, rozciągając w uśmiechu czerwone usta i wykonując kilka kpiarskich ukłonów z rzędu.

Matka próbowała jej przerwać, ale niski, gardłowy głos ciągnął roz­wlekle:

-PANI BYŁEM TU PRZED TOBĄ! I BĘDĘ KIEDY CIĘ NIE BĘ­DZIE! - Po czym nastąpił wybuch skrzeczącego, szaleńczego śmiechu, a matka przysięgłaby, że dobiegał nie z ust jej córki, lecz z gardła lalki.

-Tippi, coś takiego! - Teraz już lekko zaniepokojona, ale maskując zaniepokojenie uśmiechem, matka otworzyła drzwi szafy i zobaczyła przed sobą córkę. Tippi miała przyśpieszony oddech, błyszczące oczy i zarumienione z podniecenia policzki: małe dziecko przyłapane na psocie. — Czy nie za wcześnie na takie figle?

Tippi zuchwale trzymała lalkę między sobą a matką, a wielka okrą­gła głowa i błazeńska twarz ciągle podrygiwała.

-CZY CIĘ PRZESTRASZYŁEM PANI?! BAAARDZO PRZEPRA-AAASZAM PANI!

- Tippi, proszę cię. Dość tego.

- TIPPI NIE MA TUTAJ PANI SZKODA?! PA PA!
-Tippi, do cho...!

Zirytowana i przestraszona na dobre, matka chwyciła lalkę i w środ­ku szmacianego korpusu wymacała dokazujące palce córki. Przez chwi­lę stawiały opór, i to zaskakująco duży. Potem nagle Tippi się poddała i spuściła głowę. Bardzo rzadko bywała nieposłuszna albo zbuntowa­na, nawet jako zupełny pędrak, i teraz wyglądała na zmieszaną swo­im popisem. Na bladą skórę wystąpiły czerwone plamy, a jasne, krót­kowzroczne oczy za okularami w mlecznoniebieskich plastykowych oprawkach patrzyły trochę nieprzytomnie, bojaźliwie. - Przepraszam,

Pacynka

135

mamo - wymamrotała i.dodała półgłosem: - To tylko taka głupia za­bawka, którą sobie zrobiłam.

-Tippi, ona jest niezwykła. Jest taka... pomysłowa.

Teraz, kiedy już odzyskała panowanie nad sobą, matka mogła po­chwalić córkę. Najbardziej zaskakujące było to, że dziewczynka wyka­zała się pomysłowością - lalkę, która wyglądała, jakby ją zrobił zawo­dowy lalkarz, wymodelowała ze znalezionych w domu resztek: kawał­ków filcu, pasków satyny, wstążek, guzików, pinezek - ona, która tak często narzekała na szkołę, a stopnie miała zaledwie przeciętne, której twórcze popisy, wspomagane przez tę czy inną nauczycielkę, i to za­wsze wyłącznie na zadany temat, były w przeszłości rozczulająco wtór­ne i banalne. Matka wyraziła szczere uznanie dla miękkich, króliczo-podobnych uszu, giętkości pięciu śmiesznych palców i kluchowatego kciuka u każdej ręki. Lekko asymetryczna, kopulasta głowa z dużym wybrzuszeniem wyglądała jak pęknięte jajo.

— Tippi, kiedy, do licha, ją zrobiłaś? I twój głos. Jak nauczyłaś się mówić takim głosem?

Córka wzruszyła ramionami, nie patrząc matce w oczy. Jeszcze raz z powagą wymamrotała przeprosiny, dodała kilka lekceważących słów na temat lalki - głupia, tępa, nie wyszła dobrze s- i pośpiesznie wyszła z kuchni, niedbale zmiąwszy lalkę w ręku. Tupiąc bosymi stopami po schodach, pulchna dziewczynka we flanelowej piżamie pobiegła na górę, aby przygotować się do szkoły. Zakłopotana matka, wciąż z dło­nią przyciśniętą do serca, patrzyła za nią w milczeniu.

Dziwność wkracza do naszego życia.

W istocie był to - i tak należy go zapamiętać - zwykły ranek przed wyjściem do szkoły. Pierwszy poniedziałek po trwających tydzień fe­riach wielkanocnych w szkołach państwowych. Lorraine Lakę, matka Tippi, zwykle schodziła do kuchni około wpół do ósmej, żeby przygoto­wać śniadanie dla męża i córki, ale tego ranka, ranka spod znaku pa-cynki, pan Lakę, szef sprzedaży w miejscowej firmie elektronicznej, miał zebranie w Dallas. Tak więc były tylko we dwie, Lorraine i Tippi, której szkolny autobus około ósmej dziesięć zatrzymywał się na rogu ulicy. Pan Lakę często wyjeżdżał, więc jego nieobecność nie zakłóca­ła porządku dnia. Takie poranki, kiedy matka i córka wymieniały zdawkowe uwagi, słuchając skocznej porannej muzyki płynącej z usta­wionego na parapecie radia, a do karmnika za oknem zlatywały się sikorki, stanowiły dla niej wręcz przyjemną, towarzyską, codzien­ną rozrywkę. Można powiedzieć, że Lorraine Lakę ich wyczekiwała. I oto teraz, nie mogąc wrócić do równowagi po niespodziewanym poja­wieniu się osobliwej pacynki, poczuła się podstępnie zdradzona przez córkę.

136

Joyce Carol Oates

Zrobiła to z rozmysłem, doszła do wniosku, gapiąc się bezmyślnie przez okno nad zlewem. Z premedytacją. Bo jestem sama. Ojcu nigdy nie spłatałaby takiego figla.

Lake'owie mieszkali w podmiejskiej dzielnicy, w sielskim otoczeniu, gdzie w lecie listowie gęsto rosnących drzew tworzyło ciemną powałę niby nieruchome obłoki, a w zimie i wczesną wiosną, zanim drzewa puściły pąki, nad okolicą wisiało groźne niebo. Ale mimo zmian wyda­wało się ciągle tym samym niebem: mętnym, matowobiałym, pokry­tym plamkami cumulusów jak kocimi łbami.

Lorraine Lakę gapiła się przed siebie, aż wzrok jej napotkał cienki jak włos, czerwony słupek termometru za oknem: 41°F. To też swojski widok.

Potem energicznie zabrała się do śniadania. Dla Tippi przygotowała gorącą owsiankę z pokrojonymi bananami, dla siebie grzankę i czarną kawę. Rytuał, a jednocześnie przyjemność. Jestem matką, myślała Lorraine Lakę. Nie jestem żadna „P a n i"! Była dojrzałą, czterdzie­stodwuletnią kobietą, a nie kimś, kto wierzy, że mógłby prowadzić inne, bardziej wartościowe, tajemnicze i wyrafinowane życie, gdzieś indziej, bez męża i dziecka; „prawdziwe" życie, które nie zastawiałoby na nią pułapek tożsamości, jakimi stawały się dla niej ta lśniąca kuch­nia, ten wiejsko-podmiejski, ceglano-stiukowy kolonialny dom przy krętym, ślepym zaułku. Gdyby Lorraine Lakę wiodła takie życie do tego kwietniowego poranka, do tej chwili, która wyprowadziła ją z równowagi, nie wspominałaby go ani z poczuciem straty, ani szcze­gólnego żalu.

Robię to wszystko, ponieważ jestem matką.

Ponieważ jestem matką, muszę to robić.

Przypomniała sobie, że w zeszłym tygodniu, kiedy Tippi siedziała w domu, większość czasu spędzała na górze, w swoim pokoju. Milczące dziecko. Nieśmiałe. Grzeczne dziecko, które na pierwszy rzut oka nie wyglądało na swoje jedenaście lat i nie okazywało nigdy ani wylewnej czułości, ani też nieposłuszeństwa. PANI BYŁEM TU PRZED TOBĄ! I BĘDĘ KIEDY CIĘ NIE BĘDZIE! Wyglądało na to, że Tippi ma zbyt mało koleżanek albo przynajmniej rzadko o nich mówi; była jednak dziewczynka imieniem Sonia, też szóstoklasistka, która mieszkała w sąsiedztwie i czasami zapraszała Tippi do siebie... Ale nie ostatnio. Tippi też nie pytała, czy może zaprosić Sonię. Ta myśl zabrzmiała ostrzegawczym dzwonkiem. Nie chcę, żeby moja córka została w tyle, pomyślała Lorraine Lakę. Nie chcę, żeby była nieszczęśliwa.

Przypomniała sobie, że jako małe dziecko Tippi bezustannie gawo­rzyła do siebie i sprawiała niekiedy wrażenie, że woli wyłącznie wła­sne towarzystwo od towarzystwa kochających, zaślepionych miłością rodziców. Dzięki Bogu, wyrosła z tego! Gdy nieco podrosła, także roz­mawiała ze sobą, ale zwykle na osobności - w swym pokoju albo

Pacynka

137

w łazience - co przecież nie jest takie niezwykłe. Lorraine Lakę przy­pomniała sobie teraz skonsternowana, że w zeszłym tygodniu usły­szała w domu niski, gardłowy głos, który uznała za głos dochodzący z radia albo telewizora... Kiedy go usłyszała następnym razem, docho­dził z daleka. Rozmawiała wtedy przez telefon i w ogóle nie zwróciła na niego uwagi. Z uczuciem mdłości zdała sobie teraz sprawę, że był to głos lalki, głos „wyemitowany" przez brzuchomówczynię Tippi.

Jakim cudem dziecko, ćwicząc w tajemnicy, mogło osiągnąć taką biegłość? I to tak szybko?

Czy można się urodzić z takim talentem — czy o to chodzi?

Kiedy Tippi wróciła na dół, twarz miała umytą, miękkie, płowe wło­sy uczesane i zachowywała się tak, jakby ktoś ją śmiertelnie obraził. W oczy rzucał się brak apetytu, z jakim zawsze zjadała owsiankę i wypijała szklankę soku owocowego. Oczekuje, że ją pochwalę za to paskudztwo, pomyślała rozdrażniona Lorraine Lakę. No cóż, nie do­czeka się. Była prawie ósma. Nie licząc skocznej muzyki w radiu i ćwierkania sikorek za oknem, panowało pełne napięcia milczenie. W końcu Lorraine powiedziała z niespodziewanym uśmiechem:

-Twoja lalka jest bardzo... bystra, Tippi. I ten głos... jak, do licha, to robisz?

Wydawało się, że Tippi w ogóle nie słucha; mieszała powoli łyżką w owsiance i żuła z wyraźnym niesmakiem. Lubiła słodycze i często się przejadała, nawet na śniadanie, ale tego ranka jej mina świadczy­ła o naprawdę złym humorze.

— Nie miałam pojęcia, że robisz coś takiego - nalegała entuzjastycz­nie Lorraine. — Czy to miała być tajemnica? Zadanie domowe?

Tippi wzruszyła ramionami. Mlecznobłękitne okulary zsuwały się jej z nosa i Lorraine musiała się oprzeć pokusie podsunięcia ich do góry.

Tippi wymamrotała coś ledwie dosłyszalnie. Lalka była „głupia". „Nie udała się".

Podobnie jak inne dziewczynki z jej szkoły, Tippi nosiła dżinsy, spor­towe buty i koszulkę pod bawełnianym swetrem. Jej sweter był tak nieforemny, że przypominał sukienkę ciążową. Ubrania tego rodzaju powinny ukrywać pulchność dziecięcego ciała, ale jakoś nie ukrywały. Lorraine wydawało się, że ściągnięta, okrągła jak księżyc w pełni twarz Tippi stężała w oporze i do tego jeszcze w nowo pozyskanym poczuciu siły płynącym z tego oporu. Z pogodnym uśmiechem dopytywała się gorliwie:

-Ale to było zadanie domowe? Zabierasz ją do szkoły?

Tippi westchnęła, babrząc dalej w owsiance. Jej jasne oczy, niechęt­nie podnoszące się na Lorraine, patrzyły obojętnie, mętnie.

-Nie, mamo. To nie jest zadanie domowe. - Usta wygięły się pogardliwie. - I nie martw się, nie biorę jej do szkoły.

Pacynka 139

- TIPPI NIE MA TUTAJ PANI SZKODA! PA PA! - Wstrętne, szy­
dercze słowa dźwięczały echem w głowie Lorraine Lakę.

I co jeszcze powiedziała pacynka, młócąc jak cepem kikutowatymi ramionami i sprośnie wykrzywiając usta?

- PANI BYŁEM TU PRZED TOBĄ! I BĘDĘ KIEDY CIĘ NIE BĘ­
DZIE!

To niemożliwe, żeby to były słowa Tippi. Żeby Tippi była zdolna tak skutecznie zmienić swój piskliwy, dziecięcy głos i „obdarzyć" nim lalkę. Żeby potrafiła coś takiego zrobić własnymi rękami, nie mówiąc już o tym, by sama mogła coś takiego wymyślić. Nie, to po prostu niemoż­liwe. Musiał jej to podsunąć ktoś inny, starsza uczennica albo nauczy­cielka.

Znam moją córkę, pomyślała Lorraine. To nie mógł być jej pomysł.

Kiedy Tippi wyszła do szkoły, dom wydał się nienaturalnie pusty. Poczuła ulgę, że obrażone dziecko wyszło, ale poza ulgą ogarnęło ją uczucie jakiegoś nienaturalnego braku. Radio nie wystarczało, żeby wypełnić pustkę, więc je wyłączyła.

- Znam moją córkę - powiedziała ze śmiechem, w którym słychać
było gniew.

Poczuła silną pokusę, żeby przeszukać pokój Tippi. Oparła się jej jednak. Jeśli Tippi powiedziała, że nie bierze pacynki do szkoły, to zna­czy, że nie wzięła. Lorraine nie podważyłaby zaufania, jakie miała do niej córka, tak jawnie okazując, że wątpi w jej słowo, nawet gdyby wątpiła. A gdyby znalazła obleśną małą lalkę w pokoju Tippi, to co? CZY CIĘ PRZESTRASZYŁEM PANI?! BAAARDZO PRZEPRAAAA-SZAM PANI! Lorraine zobaczyła, jak drze ją na kawałki. PA PA!

Trochę później tego samego ranka Lorraine pojechała do miasta. Miała umówioną wizytę u ginekologa, którą odkładała kilka razy, po­nieważ okazało się, że wyniki ostatniego badania, sprzed roku, były złe. Na dzisiejszą wizytę udała się w tajemnicy przed panem Lakę i Tippi. (Nie, żeby Tippi bardzo się tym przejęła: kiedy była mowa o zdrowiu albo o medycynie, wydawało się, że po prostu nie słyszy. Szklany wzrok, impertynencki wyraz zaciśniętych ust. Była to dość powszechna cecha dzieci w jej wieku i młodszych, jak powiedziano Lorraine. Taka forma nieprzyjmowania do wiadomości.) Lorraine Lakę nie należała do przesądnych, ale nie lubiła też się dzielić z inny­mi swoimi osobistymi sprawami, które mimo wszystko mogły się uło­żyć szczęśliwie.

W czasie kilkumilowej drogi do miasta przesuwała wzrokiem po spu­stoszeniach w krajobrazie, nie poznając znajomych widoków. Kolejne połacie lasu zostały wycięte pod nowe centra handlowe, kolejna dziel­nica - Leśne Włości - wyrastała na osuszonych mokradłach. Wszędzie

140

Joyce Carol Oates

panoszyły się musztardowożółte koparki. Zgrzytały i buczały. Na wie­trze łopotały transparenty reklamujące nowe bloki mieszkalne. Kiedy wraz z mężem dziesięć lat temu przeprowadzili się do swego nowego domu, większość terenu zajmowały gospodarstwa rolne. Teraz po tych farmach nie zostało nawet niejasne wspomnienie. Zawiedzione zaufa­nie. Taka jest Ameryka, pomyślała matka. Jej usta się wykrzywiły. Nie mów mi tego, co sama wiem od dawna.

W zatłoczonej jak zwykle poczekalni doktora Fehra panowała atmo­sfera spotkania towarzyskiego. Kilka kobiet w zaawansowanej ciąży. Lorraine ogarnęła panika, jakby sama dostała przedwczesnych skur­czów. Ale kiedy wywołano jej nazwisko — „Lorraine Lakę?" - wstała posłusznie, uśmiechając się skwapliwie.

W gabinecie poproszono ją, żeby się rozebrała. Robiła to niezręcznie, jak kobieta nie pierwszej młodości, którą w zakłopotanie wprawia na­gie ciało. Z wałkami tłuszczu, pociemniałe i zwiotczałe. Obwisłe piersi w niezdrowym żółtawym odcieniu, jak po żółtaczce. Brodawki przypo­minające surowe mięso, łuszczące się. Jak gdyby coś ją wysysało bez jej wiedzy. Dziwność wkracza do naszego życia.

Wesoła pielęgniarka, bardzo młoda blondynka, zważyła bosą i ze­sztywniała z zimna Lorraine Lakę na staroświeckiej wadze: sto dwa­dzieścia dwa funty. Następnie, kiedy Lorraine, zażenowana, że musi chodzić w jednorazowej fizelinowej koszuli, usiadła przy biurku, zmie­rzyła jej ciśnienie. Coś się stało z aparatem albo z Lorraine, bo pielę­gniarka powtórzyła badanie i zapisała wynik na kartce przypiętej do podkładki. Lorraine powiedziała z nerwowym śmiechem, że zawsze w takich razach jest trochę zdenerwowana, więc pewnie ciśnienie tro­chę podskoczyło, a siostra odpowiedziała, że tak, to się czasami zda­rza, poczekamy chwilę i zmierzymy jeszcze raz. Odezwało się delikat­ne pukanie do drzwi i wszedł doktor Fehr — żwawy, rumiany, uśmiech­nięty. Teraz Lorraine go sobie przypomniała: krzepki mężczyzna w średnim wieku, ale jeszcze dość młody, w okrągłych połyskujących okularach i z kozimi uszami, z których sterczały siwiejące rude wło­ski. Zaczął wypytywać swą przestraszoną pacjentkę w fizelinowej ko­szuli, jak się czuje, potakiwał i pomrukiwał „świetnie, świetnie" w od­powiedzi na wszystko, co mówiła, promieniejąc dobrocią jak słońce w południe. Naciągając gumowe rękawiczki na zwinne dłonie, powie­dział z lekkim tylko wyrzutem:

- Zwlekała pani z tą wizytą, pani Lakę. - Pytanie, które przybrało formę zdania oznajmującego.

Badanie, znajome jak powracający senny koszmar, zostało przepro­wadzone przy akompaniamencie bezładnego huku rozlegającego się w uszach Lorraine Lakę. Dziwnie umiejscowiony ból w macicy, pene­tracja lekarza, którą trzeba znieść ze stoickim spokojem, jak gwałt dokonywany przez Zeusa. Pacjentka leżała sztywno, z głową odchylo-

Pacynka

141

ną do tyłu, szczękami zaciśniętymi, oczyma zamkniętymi, palcami ści­skającymi krawędź fotela ginekologicznego tak rozpaczliwie, że poła­mała paznokcie, jak później stwierdziła. Wymaz Papa, głęboko sondu­jące silne palce doktora Fehra szukające gąbczastego guza, który urósł do rozmiarów... czego? - nektarynki może. Przynajmniej przez ostat­nie miesiące.

Z tego, co mówił doktor Fehr - uspokajał ją, beształ czy może tylko stwierdzał fakty - Lorraine Lakę nie usłyszała ani słowa. Krew hucza­ła jej w uszach jak tłukące o brzeg fale. Mrugała oczami, żeby powstrzy­mać niezwykle gorące łzy, które spływały jej po policzkach na ligninę zaścielającą fotel. Myślała o płodzie, który zamieszkał w jej ciele pra­wie dwanaście lat temu. Ogromny i wciąż rosnący ciężar dziecka. Uci­skający, przychodzący falami, promieniujący ból. Wszyscy ją chwalili, ją, która przecież nie była młodą matką, młodą w tym pojęciu, w ja­kim przyjmuje się granice wieku dla tego typu spraw. Wymagali od niej, żeby była dzielna, żeby się nie poddawała, przyj! przyj! przyj! przez ponad osiemnaście godzin. Wydawanie dziecka na świat. Jakby rodzenie dzieci było darem, i to darem niewymuszonym. Jeśli chodzi o prawdę, Lorraine Lakę miała ochotę powiedzieć, że ten dar został jej odebrany. Dziecko na siłę wepchnęło się na świat. Naczynie przemocy, namiętnego, niewypowiedzianego gniewu. I paniczny strach przed tą wiedzą, której nie chciała dzielić z nikim innym, a już z pewnością nie z mężczyzną, który był jej mężem, „ojcem" dziecka. A jeszcze później zapomnienie, czarny muł niepamięci. „Bóg zsyła nam tylko taki los, jaki potrafimy znieść", przekonywała ją jedna ze starszych krewnych. Lorraine zaśmiała się teraz na to wspomnienie.

Doktor Fehr, energicznie obmacując tkankę macicy w poszukiwaniu gąbczastego guza, musiał się zdziwić. Śmiech przerodził się w pokasły-wanie, pokasływanie w paroksyzm płaczu - chyba że był to śmiech, szarpiący nerwy śmiech, albowiem przeżywająca ból pacjentka na do­datek jeszcze została po prostacku połaskotana.

Zza zasłony łez dostrzegła zaniepokojenie na twarzach pochylonych nad nią lekarza i pielęgniarki. Wtedy płaczącą pacjentkę zmuszono do pozostania w pozycji leżącej i uspokojono. Odzyskała normalny oddech. Oszalałe tętno w lewym nadgarstku zwinnie opanował silny męski kciuk.

-To dlatego, że moje ciało nie jest moje - wyjaśniła już spokojnie Lorraine Lakę. - Przebywam w nim, jest moją pułapką, lecz nie jest moim ciałem. Ktoś zmusza mnie też do mówienia, oczywiście nie tego, co w tej chwili, czegoś innego. Ale przeraża mnie myśl o opuszczeniu mojego ciała, bo dokąd miałabym pójść? - Pytanie zadane z takim prze­jęciem, że zaczęła się znowu śmiać, a śmiech przerodził się w bezrad­ną czkawkę, która trwała kilka minut.

Kiedy Lorraine Lakę doszła do siebie i mogła się podnieść i spojrzeć

142

Joyce Carol Oates

spokojnie doktorowi Fehrowi w oczy, postanowiono, że tak, oczywi­ście, będzie miała operację, z którą zwlekała - histeroktomię. Włók-niak nie jest złośliwy, ale stale się powiększa. Właściwie ma już wiel­kość nektarynki, a wkrótce osiągnie rozmiary grejpfruta. Obecnie nie jest groźny, ale oczywiście trzeba go usunąć. Lorraine Lakę jest roz­sądną kobietą, czyż nie? Nie ma fobii na punkcie szpitala, operacji, prawda?

• Histeroktomia jest powszechnie stosowanym zabiegiem medycz­nym - powiedział cicho doktor Fehr.

• Tak jak śmierć? - dopytywała się pacjentka.

Pisząc coś na kartce przyczepionej do podkładki, doktor Ferh zmar­szczył czoło, ale udał, że nie dosłyszał.

- Nie. Myślę, że nic nie jest równie powszechne jak śmierć - dopo­
wiedziała pacjentka z drwiącym śmiechem. Może uważała się za osobę
słynącą, w jakimś innym życiu, z ciętego dowcipu i poczucia humoru.

Tak czy inaczej badanie zostało zakończone. Doktor Fehr - w bia­łym lekarskim stroju, w okrągłych połyskujących okularach - wstał. Pacjentka zadzwoni do biura, umówi się z pielęgniarką w sprawie for­malności związanych z operacją.

-Ddziękuję, doktorze - powiedziała Lorraine, jąkając się. - Tttak mi przykro, że się rozkleiłam.

Doktor Fehr zbył jej przeprosiny machnięciem ręki, jakby to, co je spowodowało, było tylko babską histerią i już minęło. Zostawiona sa­mej sobie, Lorraine wytarła ligniną oczy, a potem całą twarz, która paliła ją jak spieczona słońcem.

-Jest mi przykro, ale to się więcej nie powtórzy - wyszeptała, po czym zmięła ligninę i razem ze śmieszną fizelinową koszulą, przypo­minającą ubranka, jakie wycina się papierowym lalkom, wrzuciła wszystko do błyszczącego metalowego kosza na śmieci.

„Powszechnie stosowany zabieg chirurgiczny".

Potem pojechała, ale nie do domu, lecz w stronę szkoły Tippi. Nie mogła bowiem znieść myśli o domu. Południowe niebo nieco się prze­jaśniło, ale wciąż zaciągnięte było małymi chmurkami, a słabo świecą­ce słońce wyglądało jak wytarty pieniążek.

W szkole trwała południowa przerwa. Wszędzie - po boisku, na scho­dach, na okolicznych chodnikach - kręcili się uczniowie ze Szkoły Pod­stawowej im. Johna F. Kennedy'ego. Obowiązywało tu ograniczenie prędkości, którego przestrzegania pilnowali strażnicy szkolni. Lor­raine rozejrzała się pośpiesznie w poszukiwaniu Tippi, ale nigdzie nie mogła jej dostrzec. Była pewnie w środku, w stołówce albo w swojej klasie. Ależ te dzieci mają stadne upodobania! Lorraine przyhamowa­ła i jechała wolno przy samym krawężniku, bacznie przypatrując się

Pacynka

143

dzieciom, które dla niej były obcymi istotami, a dla jej córki kolegami i koleżankami z klasy. Czy któraś z tych dziewczynek przyjaźni się z Tippi? Czy któraś z nich choćby zna Tippi Lakę? Czy Tippi którąś obchodzi? Lorraine z przykrością stwierdziła, jak ładne, pewne siebie, niemal nastoletnie wydają się w większości dziewczynki w wieku jej córki. Niektóre wyglądały, jakby były umalowane - czy to możliwe? W wieku jedenastu lat? Biedna Tippi! Nie ma się co dziwić, że nie lubi szkoły i nie ma ochoty o niej rozmawiać, skoro te dziewczęta są jej koleżankami z klasy.

Dopiero kiedy mijała boisko, zobaczyła Tippi.

Pikowana kurteczka, znajome płowe włosy, pulchna, niska figurka na skraju boiska, nie dalej niż dziesięć jardów od niej. Z początku wy­glądało to tak, jakby Tippi stała w grupie razem z innymi dziećmi, ale zaraz się wydało, że jest sama, tylko agresywnie zaczepia młodsze od siebie dzieci. Oczywiście nie zdawała sobie sprawy, że ktoś ją obserwu­je. Kilkoro dzieci, same dziewczynki, odskoczyło od niej, kiedy mach­nęła im czymś przed nosem - czyżby to była pacynka? Lorraine nie wierzyła własnym oczom. Twarz Tippi wykrzywiała zimna niena­wiść, jakiej Lorraine nigdy u niej nie widziała, ciało zaś, dziwacznie zgarbione, drżało z napięcia jak struna. Dla postronnego obserwatora był to zaiste przerażający widok. Młodsze dzieci odsuwały się od Tippi, wcale nie zaciekawione lalką, lecz śledzące ją, ten przedmiot porusza­jący się na prawej ręce Tippi, z wyrazem strachu i zakłopotania. Cóż takiego lalka mówiła? Jakie ordynarne pogróżki wycho­dziły z jej lubieżnych, czerwonych, satynowych warg? Wi­dząc zachowanie Tippi, dwie starsze dziewczynki podeszły do niej i zaczęły się z nią drażnić, więc Tippi odwróciła się z wściekłością w ich stronę, dzierżąc lalkę jak jakąś broń. Lorraine mogła wręcz zobaczyć spazmatyczne drgania strun głosowych córki, kiedy „obdarzała" gło­sem siedzącą na jej ręce wielkogłową kreaturę z dziecinną buzią.

-Tippi! Mój Boże! - krzyknęła Lorraine przez okno samochodu, ale w tej chwili znajdowała się już poza boiskiem, a ruch poniósł ją wąską uliczką, gdzie nie było miejsc parkingowych. Serce waliło jej jak szalo­ne, aż zaczęła się bać, że zemdleje. Strach po badaniu lekarskim minął w okamgnieniu. Jej dziecko zwariowało. Tak wygląda twarz szaleńca.

Nie, to tylko nieszkodliwa zabawa. Tippi daje się ponieść zabawie.

Lorraine przejechała na oślep przez skrzyżowanie, nie zwracając uwagi na czerwone światła (w klaksonie, który na nią zatrąbił, za­dźwięczała irytacja) i zastanawiając się, co powinna zrobić. Obje­chać kwartał, podjechać drugi raz pod boisko i zawołać do Tippi, naka­zując jej, by przerwała głupią zabawę? Boże, to nie do pomyślenia: jej własna, nieśmiała, wrażliwa córka tyranizująca i strasząca małe dzie­ci! Lorraine natychmiast jednak zmieniła zdanie. Nie, oczywiście, że nie, nie zrobi tego, nie ośmieli się stanąć przed Tippi na środku boiska

138

Joyce Carol Oates

Lorraine zaprotestowała.

-Tippi, nie martwię się. Jestem tylko... - zawahała się przed uży­ciem słowa „zaniepokojona". Zamiast tego powiedziała: - ...ciekawa.

- Nie, mamo. Nie biorę jej do tej durnej szkoły, nie martw się.
-Tippi, powiedziałam, że się nie martwię.

Nie była to prawda, ale Tippi nie mogła tego wiedzieć. Wiele z tego, co matka musi mówić w domu, nie jest prawdą, jednak w interesie innych członków rodziny leży, by nic o tym nie wiedzieli.

W takie poranki oczekiwany przyjazd żółtego szkolnego autobusu, oznajmiany natrętnym odgłosem hamowania, zwiastował zawsze nad­ciągające niebezpieczeństwo. Jeśli któreś z szóstki wsiadających nn rogu dzieci się spóźniało, kierowca trąbił raz, dwa razy, trzy. Czekał minutę lub dwie, a potem odjeżdżał obrażony, wrzucając bieg. Lor-rnine Lakę nie zdawała sobie sprawy, jak doszło do tego, że nienawi­dzi żółtego szkolnego autobusu, dopóki nie przyśnił jej się pewnej no­cy autobus kołyszący się na moście i wpadający do rzeki - pogmatwa­ny, mętny sen, koszmar, nad którym się lepiej nie zastanawiać. Kiedy Tippi była mniejsza, Lorraine odprowadzała ją za rękę do rogu i wsa­dzała do autobusu: Tippi była beksą, z tych, co to nie lubią chodzić do H/.koły, i wiele ranków upłynęło na pochlebstwach, pieszczotach, bu­ziakach i namowach, żeby dała się przekonać. Teraz Tippi była już duża. Mogła chodzić do autobusu sama, chociaż zawsze ociągała się z wyjściem. Ale zgodnie ze zwyczajami panującymi w domu Lake'ów, to na Lorraine, na matkę, spadał obowiązek pilnowania czasu, który nieubłaganie zbliżał się do ósmej. To Lorraine musiała popędzać Tip­pi, żeby skończyła śniadanie, umyła zęby, ubrała się i wyszła z domu, zanim autobus ruszy. Kilka tygodni temu, w samym środku lutego, Lorraine w nietypowym dla siebie nastroju matczynego zniecierpli­wienia rozmyślnie się nie odzywała, jak gdyby była nieświadoma upły­wu czasu, a pan Lakę, który przeglądał wydruki komputerowe, oczy­wiście nie zwracał najmniejszej uwagi na jedzącą płatki Tippi i fak­tycznie tego ranka dziewczynka spóźniła się na autobus. Ale awantura w domu, oskarżenia, wymówki, zranione uczucia i gwałtowne wybu­chy złości nie były tego warte. W rezultacie Lorraine musiała odwieźć Tippi cztery mile do miasta, do szkoły. Powinna przewidzieć, że tak to się skończy.

Jednakże tego ranka Tippi Lakę - wydawszy wargi z poważnym wyrazem twarzy, ubrana w grubą, pikowaną kurtkę, w której wyglą­dała jak chodzący hydrant - wyszła z domu w porę, żeby zdążyć na autobus. Lorraine zawołała za nią: „Do widzenia", jak zwykle, ale Tip­pi ledwie się odwróciła, a jej głos brzmiał płasko, niemal niesłyszalnie:

- Pa, mamo.

Pacynka

145

Jak pięknie! Szara, gęsta powała chmur zaczynała się rozpraszać, jak olbrzymie otoczaki rozrzucone z wielką siłą ognistym podmuchem. Zapowiadało się na popołudniową burzę, ale północno-wschodni wiatr znad Kanady ją rozpędził. Gapiła się bezmyślnie, jakby pogrążona w transie. Wiedziała, że coś jest za nią, pod nią, że coś nadciąga nieu­błaganie, coś groźnego. Pisk hamulców, drwiący, nosowy dziecięcy głos... Ależ nie. Była tu sama jedna, bezpieczna. Z zapartym tchem pochyliła się do przodu. Ujrzała siebie, jak wspina się po kamieniach do nieba. Dawno temu, jako dziewczyna, była zawsze w doskonałej formie: wysportowana, pewna siebie. Sprężysty krok, triumfalne spoj­rzenie, jak u podróżnika wracającego do domu! Jej wysoka postać nik­nęła w promiennej dali, nie oglądając się za siebie.

Wtedy to usłyszała:

-GDZIE SIĘ CHOWASZ PANI? CZY CIĘ PRZESTRASZYŁEM PANI?! BAAARDZO PRZEPRAAASZAM PANI!

Był z nią tutaj, na strychu, jego głos dochodził ze wszystkich stron. A może z nieba, może z nieba dobiegały te szydercze słowa drgające od żaru?

Przełożyła Ewa Hornowska

F, Paul Wilson

BBFBB

Pisarz i lekarz F. Paul Wilson jest autorem powieści grozy pt. Wa­rownia, która na początku lat osiemdziesiątych, czyli wkrótce po tym, jak zacząłem się zajmować magią, została przeniesiona na ekran. Jego ostatni bestseller, SIBS, jest nie mniej fascynujący. Niezmiernie się cie­szę, że zgodził się napisać opowiadanie do tej antologii, mimo że py­tanie, jakie w nim stawia, nie należy do łatwych. Chodzi mu o to, jak wiele człowiek odważy się zaryzykować, by otrzymać magiczną for­mułę, która pozwoli mu bez wysiłku zdobyć bogactwo, o jakim mu się nie śniło.

D.C.

Z

godnie z zapewnieniem, pierwszy odcinek poradnika Dennisa Nickleby'ego Jak w trzy miesiące zdobyć finansową niezależność przychodzi dokładnie dwa tygodnie po tym, jak go zamówiłem pod bezpłatnym numerem podanym w infomercialu. Wyrzucam do kosza katalogi oraz ściągniętą gumką pocztę zaadresowaną do „Lokatora" i rozdzieram brzeg kartonowej koperty.

To jest to. Mogę zacząć od nowa. Dziś jest pierwszy dzień mojego nowego życia, od dziś moje życie ulegnie diametralnej zmianie. Stanę się człowiekiem zorganizowanym, postawię sobie cel i będę dyspono­wał planem jego osiągnięcia. Będę miał program.

Nigdy dotąd nie kierowałem się żadnym programem. I dopóki ten program nie będzie wymagał ode mnie chodzenia do pracy, to okay. Nigdy w życiu nie pracowałem na etacie. Gdy przyszło co do czego, improwizowałem. Lubię o sobie myśleć jako o inwestorze. Teraz będę inwestorem działającym zgodnie z programem, a taśmy Dennisa Nick-leby'ego staną się moim przewodnikiem.

Być może pomogą mi też w życiu osobistym. Jeśli chodzi o kobiety, to obecnie jestem jakby w okresie przejściowym: jedna mnie opuści­ła, a następna jeszcze się nie pojawiła. Jakoś trudno mi zatrzymać je przy sobie. Ostatnią była Denice. Odeszła jakieś dwa tygodnie temu. Nazwała mnie kanapowcem - powiedziała, że jestem śmier­dzącym, otyłym leniem, który nic, tylko gapi się w telewizor i czyta gazety.

148

F. Paul Wilson

To nie fair i nieprawda. Zgoda, mam lekką nadwagę, choć nie aż taką, na jaką wyglądam. Wielu facetów po trzydziestce waży więcej niż ja. Po prostu, gdy się ma pięćdziesiąt osiem lat, bardziej to po człowieku widać. Całe szczęście, że chociaż nie jestem łysy. Wcale nie jestem wstrętny czy coś w tym stylu.

Co do wylegiwania się na kanapie, to zgoda - przyznaję się do winy. Ale analizuję wtedy dane. Moi starzy zostawili mi trochę pieniędzy i stale się rozglądam, jakby tu najlepiej zaprząc je do roboty. Moja sytuacja finansowa jest niezła, mam ładne mieszkanko w wysoko­ściowcu w New Jersey, skąd nocą widać panoramę Manhattanu. In­westycje przynoszą mi niezły dochód bez ruszania się z domu. Ale to nie znaczy, że nie muszę na to pracować.

Choć nie jest żle, wiem, że może być o wiele lepiej. Kurs Nickle-by'ego ma mi właśnie pomóc wznieść się na wyższy poziom. Czuję to. Zasługuję na to.

Drżącymi rękami odwijam błyszczące, plastykowe pudełko z folii. Z okładki uśmiecha się do mnie młody, przystojny szatyn o przeszy­wającym spojrzeniu i olśniewających zębach. Dennis Nickleby. Trzy­dzieści lat i już multimilioner. Wszystko, czego się ten facet tknie, zamienia się w złoto. A czy chce zachować swoje finansowe tajemnice dla siebie? W żadnym razie. Chce się nimi podzielić z maluczkimi -facetami z ograniczonym kapitałem, ale z nieograniczonymi marze­niami, czyli takimi jak ja. Co za mensch.

No nie, nie jestem wcale pazerny. Widziałem Tony'ego Robbinsa i inne reklamówki przedstawiające facetów, którzy startując od zera, dorobili się milionów na handlu nieruchomościami. Często siedzę w do­mu i oglądam naprawdę wiele reklam na infomercialu. Wierzcie mi, że spływają po mnie jak woda po gęsi. Jednak Dennis Nickleby... On jest inny. Patrzył na mnie z ekranu telewizora i wiem, że mówił do mnie. Do mnie. Nie miałem wątpliwości, że to, co oferuje, może odmienić moje życie. Cena była słona — pięćset dolców - ale warta zapłacenia, nawet gdybym dostał jedynie dziesięć procent z tego, co obiecywał. Z całą pewnością była to lepsza inwestycja niż niektóre moje akcje, których wartość stoi w miejscu.

Wyciągnąłem więc kartę kredytową, złapałem za słuchawkę, wystu­kałem podany darmowy numer i złożyłem zamówienie.

I oto mam je przed sobą. Otwieram pudełko i...

- O cholera!

W środku powinna być kaseta wideo - lekcja numer jeden. A co znajduję? Kasetę magnetofonową. I to nawet nie nową, tylko używa­ną. Jakiś rozwalony kawał śmiecia.

Cały się w środku gotuję. Jestem tak wkurzony, że mam ochotę rzucić to gówno na podłogę i wgnieść w dywan. Ale nie robię tego. Biorę trzy głębokie wdechy, uspokajam się i podchodzę do telefonu.

BBFBB

149

Delikatnie wystukuję darmowy numer do pana Nickleby'ego - jest wydrukowany z tyłu na opakowaniu - i słyszę w słuchawce rześki głos jakiegoś kociaka. Zaczynam się wydzierać na temat naruszenia praw konsumenckich, grożę skierowaniem sprawy do prokuratora i żądam osobistej rozmowy z Dennisem Nicklebym. Ona pyta, czemu jestem taki zły. Nawet nie zdążyłem wyjaśnić, o co mi chodzi, gdy wydaje wysoki pisk:

• Och, to pan! Och, to świetnie! Mieliśmy nadzieję, że pan zadzwoni!

• Mieliście nadzieję?

-Tak! Pan Nickleby zjawił się tu osobiście. Był bardzo zły. Dowie­dział się, że jakimś cudem do pudełka z jego poradnikiem dostała się obca kaseta. Nakazał nam, abyśmy każdemu, kto zamiast kasety wi­deo znajdzie kasetę magnetofonową, powiedzieli, żeby się o nic nie martwił, bo zupełnie nowa kaseta z poradnikiem Jak w trzy miesiące zdobyć finansową niezależność zostanie mu niezwłocznie doręczona do rąk własnych. I co pan na to?

-Ja... Ja... -Jestem oszołomiony. Ten gość jest pierwsza klasa. Na­prawdę wie, jak prowadzić interes. — Myślę, że to niezwykłe.

• Niech pan poda swoje nazwisko i adres, a my niezwłocznie dostar­czymy panu właściwą kasetę.

• Nazywam się Michael Moulton. - Podaję swój adres.

• O! Hackensack. To niedaleko od nas!

• Zaraz za mostem Waszyngtona.

• A zatem wkrótce dostanie pan zamówiony towar.

• To dobrze - mówię.

Jej krańcowa witalność zaczyna się udzielać i mnie. Już mam za­miar odłożyć słuchawkę, kiedy ona dodaje:

- Aha, jeszcze jedna sprawa. Pan Nickleby powiedział, żeby pod żad­
nym pozorem nie ruszał pan tej taśmy magnetofonowej. Niech pan po
prostu zamknie pudełko i poczeka na kasetę wideo. Posłaniec, który ją
przyniesie, zabierze od pana kasetę magnetofonową.

-W porządku. Dobrze...

-Niech pan zapamięta: proszę włożyć kasetę magnetofonową do pudełka i zaczekać. Okay?

- Dobrze. Może być pani spokojna. Do widzenia.

Odkładam słuchawkę z przekonaniem, że cokolwiek ta panienka bierze, też chcę tego spróbować.

Ponieważ jestem grzecznym chłopcem, zatrzaskuję pudełko i już mam je położyć na skraju stołu przy drzwiach, kiedy czuję przypływ niezdrowej ciekawości i zaczynam się zastanawiać, co jest na tej ta­śmie. Może to coś z prywatnej kolekcji Dennisa Nickleby'ego? Jakieś pirackie nagrania jazzowe lub rockowe? A może, jeszcze lepiej, jakieś uwagi dotyczące tajemnic inwestycyjnych, o których nie wspominają na kasecie wideo?

150

F. Paul Wilson

Wiem, że nie jestem w stanie się powstrzymać przed jej przesłucha­niem, więc po co zwlekać? Wsuwam ją do mojego kaseciaka i wciskam klawisz PLAY.

Nic. Podkręcam głośność - jakieś trzaski, szumy i nic poza tym. Włączam szybki przesuw do przodu i to samo. Już mam nacisnąć kla­wisz STOP, kiedy słyszę jakiś piskliwy bełkot. Cofam taśmę o kawałek i odtwarzam z normalną prędkością.

Wreszcie odzywa się jakiś głos. Mimo dużego podgłośnienia, dźwięk jest ledwo słyszalny. Przykładam ucho do głośnika. Ktokolwiek to jest, na pewno mówi szeptem.

- Jedyne słowo, jakie powinieneś znać, to BSVBB.

I to wszystko. Przesunąłem taśmę do końca na dużej prędkości, ale nic więcej nie usłyszałem. Cofam taśmę i jeszcze raz wysłuchuję taje­mniczego zdania:

- Jedyne słowo, jakie powinieneś znać, to BSPBB.

To jakiś śmieć. Ktoś zmazał taśmę, lecz kawałek został nie rozma­gnesowany.

No cóż.

Rozczarowany, przewijam taśmę do początku, wyjmuję z magneto­fonu i wkładam do pudełka.

Godzinę później, gdy oglądając wyniki notowań giełdowych na FNN, przyrządzam sobie kanapkę, rozlega się pukanie do drzwi. Patrzę przez judasza i omal się nie zachłystuję.

Dennis Nickleby we własnej osobie.

W pośpiechu otwieram drzwi i gość wchodzi do środka.

• Pan Nickleby!

• Ma ją pan? - pyta. Jest spocony i ciężko dyszy, jakby przebiegł sprintem te dziesięć schodków do mojego mieszkania, zamiast skorzy­stać z windy. Jego wzrok przesuwa się po otoczeniu tak szybko, że wygląda, jakby jego gałki oczne poruszały się niezależnie od siebie w przeciwnych kierunkach. Zupełnie jak u kameleona. Wreszcie jego spojrzenie zatrzymuje się na skraju stołu. — Jest! — Rzuca się do pudeł­ka, otwiera je i wyciąga kasetę. — Nie słuchał jej pan, prawda?

Coś w jego spojrzeniu mówi mi, żeby zachować ostrożność, ale nie chcę okłamywać pana Nickleby'ego.

- A powinienem? Jeśli pan sobie życzy, to zaraz to zrobię.

-Nie, nie - wtrąca szybko. — Nie trzeba. - Wręcza mi identycz­ne pudełko. - Oto właściwa kaseta. Bardzo przepraszam za zamie­szanie.

Śmieję się.

- Taak. Zamieszanie. Jak to się w ogóle mogło stać?

BBFEB

151

• Ktoś stroi sobie żarty - mówi, a jego oczy rzucają zimne spojrze­nie. - Ale na szczęście nic złego się nie stało.

• Usiądzie pan? Właśnie szykowałem sobie lunch.

• Dziękuję, ale nie. Chciałbym, ale mam napięty rozkład zajęć. Może innym razem. - Wyciąga rękę. - Jeszcze raz przepraszam za kłopot. Miłego oglądania.

Jest już za drzwiami i odchodzi. Stoję ze wzrokiem utkwionym w miejscu, gdzie stał. Dennis Nickleby osobiście się pofatygował, żeby zamienić taśmy. Osobiście. Ho, ho. I wtem uderza mnie myśl: spraw­dzić nowe pudełko.

Otwieram je. Tak jest. Oto kaseta pt. Jak w trzy miesiące zdobyć finansową niezależność. Nareszcie.

Ale co to za historia z tą kasetą magnetofonową? Nickleby'emu stra­sznie zależało, żeby ją dostać z powrotem. Po co? Nie było na niej nic, z wyjątkiem tego jednego zdania: Jedyne słowo, jakie powinieneś znać, to BBFBB. Co to wszystko ma znaczyć?

Zastanawiam się, czy nie zajrzeć do słownika, ale diabli wiedzą, jak się pisze słowo, które brzmi tak dziwacznie. A poza tym nie mam słow­nika. Może spróbuję później w bibliotece publicznej - kiedy oczywiście sprawdzę, gdzie ona się mieści. W tej chwili muszę przesłać trochę pieniędzy na swoje konto, bym mógł zapłacić należności, kiedy VISA prześle mi miesięczne rozliczenie z pięćsetdolarowym rachunkiem wystawionym przez Nickleby's Inc.

Dzwonię do Gary'ego, swojego maklera, aby zlecić mu sprzedaż nie­których akcji. Zainwestowałem trochę w Castle Petrol, a ich cena stoi w miejscu. Zatem nie ma znaczenia, czy pozbędę się ich teraz, czy później. Powiedziałem Gary'emu, żeby sprzedał wszystkie dwieście udziałów. Wtem przypominam sobie, że Gary to niegłupi gość. Skoń­czył nawet college.

• Hej, Gary, nie wiesz przypadkiem, co to znaczy BSPBB?

• Tak na poczekaniu ci nie odpowiem, ale jeśli coś takiego istnieje, dowiem się. Interesuje cię to?

• Taa - mówię przeciągle. - Bardzo.

• Zrobi się.

Cóż, nie wiem, co jest grane. No, może snuję jakieś domysły, ale okazuje się, że to nie to, co przypuszczam. W każdym razie przez na­stępne dwa dni.

Tymczasem na okrągło oglądam kasetę Dennisa Nickleby'ego. Mu­szę powiedzieć, że jestem nieco rozczarowany. Nic takiego, czego bym nie wiedział. Dziwne... Po tym, co widziałem w infomercialu, byłem przekonany, że to coś dla mnie.

Wreszcie otrzymuję przesyłkę od maklera. W środku znajduję ocze-

152

F. Paul Wilson

kiwane potwierdzenie sprzedaży dwustu akcji Castle Petrol po 10,25 za sztukę, ale oprócz tego wyciągam potwierdzenie kupna dwóch tysię­cy udziałów czegoś o nazwie Thai Cord Inc.

Cóż to, u diabła, jest Thai Cord? Gary wziął pieniądze ze sprzedaży Castle Petrol i zainwestował je w akcje firmy, o której nigdy nie sły­szałem! Jestem w kropce. Nigdy dotąd nie zrobił czegoś takiego. To musi być jakaś pomyłka. Dzwonię do niego.

• Hej, stary - odzywa się z miejsca - skąd masz takie informacje?

• O czym ty mówisz?

-Thai Cord. Cena podskoczyła dziś rano do pięciu. Chłopie, aleś z tym wycyrklował.

• Pięć? - Przełykam ślinę. Miałem zamiar urwać mu łeb, a tu oka­zuje się, że zarobiłem dziewięć tysięcy śliczniutkich dolarkow w dwa dni. - Gary... czemu wprowadziłeś mnie w ten interes z Thai Cord?

• Czemu? Ponieważ tego chciałeś. Powiedziałeś, że jesteś bardzo za­interesowany. Nigdy o nich nie słyszałem, ale powęszyłem tu i ówdzie i kupiłem je dla ciebie. - W jego głosie słychać zaskoczenie. — Przecież po to dzwoniłeś do mnie przedwczoraj. Sprzedać Castle Petrol, kupić Thai Cord, nie? W każdym razie, człowieku, zrobiłeś interes po zbóju.

-Wiem o tym, Gary, i naprawdę się cholernie cieszę, ale...

• Chcesz je potrzymać?

• Chcę wyjaśnić jedną sprawę: przedwczoraj zapytałem cię, czy obi­ła ci się o uszy nazwa BEIVBB.

-Bez jaj, stary. ParkerGen znam dobrze. Notowana na rynku rów­noległym, produkuje wyroby high-tech, akcje spekulacyjne. Powiedzia* łeś: Thai Cord.

Zaczynam się denerwować.

- BBPBB, Gary, powiedziałem BBFBB.

-Słyszę cię Mikę, ParkerGen, ParkerGen. Dobrze się czujesz?

W tej chwili nie jestem tego taki pewien. Raptem przechodzi mnie dreszcz i czuję dziwne mrowienie karku. Mówię: Jedyne słowo, jakie powinieneś znać, to... a Gary słyszy coś innego.

- Mikę, jesteś tam jeszcze?
-Tak, jestem.

Mam mętlik w głowie. Co, u diabła, się dzieje?

- Co chcesz, żebym zrobił? Mam sprzedać Thai i kupić ParkerGen?
Czy o to ci chodzi?

Podejmuję błyskawiczną decyzję. Dzieje się coś dziwnego i muszę rzecz sprawdzić. A niech tam, i tak te pieniądze spadły mi z nieba.

• Tak. Wsadź wszystko w ParkerGen.

• Okay. Dziś są po trzy osiemdziesiąt. Wezmę dla ciebie trzy tysiące.

• Świetnie.

Odkładam słuchawkę i zaczynam się przechadzać po mieszkaniu. W moim umyśle wykluwa się szalona myśl...

BfiFEB

153

...jedyne słowo, jakie powinieneś znać, to BSVBE).

A co, jeśli...?

E, nie, to niedorzeczne. Ale co, jeśli to prawda? Musi byś jakiś spo­sób, żeby to sprawdzić.

I nagle wpadam na pomysł. Konie. Dziś na Meadowlands są wyści­gi. Poświęcę pięć godzin i dowiem się, o co w tym wszystkim chodzi. Jeśli się pospieszę, zdążę jeszcze na pierwszą gonitwę.

Wiem, że to kompletny idiotyzm, ale muszę to sprawdzić...

Zdążyłem. Biegnę do okienka, przy którym przyjmują zakłady za dziesięć dolarów, i mówię:

- BSFBB w pierwszej gonitwie.

Kasjer nawet na mnie nie patrzy. Bierze moją dziesiątkę, naciska kilka klawiszy i wręcza mi bilet. Łapię go i oglądam: postawiłem na jakąś szkapę imieniem Zeszłoroczny Śnieg.

Nie fatyguję się na główną trybunę. Staję przed jednym z monito­rów. Widzę, że Zeszłoroczny Śnieg jest obstawiany trzy do jednego. Kłusaki ustawiają się w szereg, gotowe do startu.

Poszły!

Obserwuję kilku facetów w koszulkach polo i szortach, którzy stoją w grupie obok mnie. Nie jestem zbytnio zdziwiony, kiedy Zeszłoroczny Śnieg pierwszy mija linię mety. Zamiast dziesięciu mam teraz trzy­dzieści dolarów, ale znów czuję to mrowienie na karku.

To już nie wariactwo, to odlot.

Z pomocą Codziennego Sobowtóra i Trifecty opuszczam tor, pomno­żywszy początkowe dziesięć dolców do sześciu tysięcy dwustu. Mogłem zarobić więcej, ale zacząłem się denerwować. Nie chcę skupiać na so­bie zbytniej uwagi.

Kiedy ruszam, z trudem powstrzymuję się przed wciśnięciem gazu do dechy. Jestem nieźle podkręcony - stanowczo nie panuję nad sobą. Jakbym wciągnął jakiś narkotyk. Czuję się panem świata. Muszę to pociągnąć. Ale jak? Gdzie?

Mijam reklamę kasyna hotelu Caesar w Atlantic City: U NAS MASZ PIĘĆ RAZY WIĘKSZĄ SZANSĘ NA WYGRANĄ.

Znajduję odpowiedź na swoje pytanie.

Wybieram Caesara ze względu na reklamę. Nigdy nie wierzyłem w przeczucia, ale teraz jestem za. Nadszedł mój czas.

Kombinuję też, co jeszcze mógłbym zrobić z tym dziwacznym sło­wem. Jedyne słowo, jakie powinieneś znać...

Jedyne, co warto wiedzieć, to jak wygrać. To musi być to: słowo, które czyni z ciebie zwycięzcę. Jeśli wypowiem je, podejmując jakąś

154

F. Paul Wilson

decyzję - czy to, jakie kupić akcje albo na jakiego konia postawić - to mam zwycięstwo w kieszeni.

To dlatego Dennis Nickleby odniósł taki sukces. Znał to słowo- To wyjaśnia, czemu tak mu zależało, aby odzyskać kasetę: nie chciał, żeby je poznał ktoś inny. Chciał zachować je tylko dla siebie.

Drań.

A potem przychodzi mi do głowy, że wcale nie jest draniem. Czyja, będąc w jego sytuacji, chciałbym się podzielić tym słowem z kimkol­wiek? Odpowiedź jest jasna: n-i-e. Mam wrażenie, że dostałem się do jakiegoś bardzo ekskluzywnego klubu. Szkopuł w tym, że inni jego członkowie o tym nie wiedzą.

Mam też wrażenie, że pojęcie ryzyka w grze hazardowej przestało dla mnie istnieć.

Odlot.

Ruchome schody zawożą mnie wprost do kasyna w hotelu Caesar. Przez całą drogę zastanawiam się, od czego zacząć: black jack, poker, ruletka czy kości? Ale zaraz po wejściu do środka odpowiedź staje się dla mnie jasna. Widzę przed sobą migający napis:

AUTOMATY WRZUTOWE! SKUMULOWANA WYGRANA $ 802 672!!!

Całkowita wygrana wzrasta, w miarę jak gracze wrzucają żetony do któregoś z jednorękich bandytów.

Lawiruję wśród tłumu, w oparach dymu tytoniowego, we wszech­obecnym hałasie i zmierzam do sektora z maszynami wrzutowymi. Po drodze zatrzymuję się przy wózku, gdzie rozmienia się pieniądze, i wręczam piątaka blondynie owiniętej w minitogę.

- Na jednodolarowe - mówię - choć powiem pani w zaufaniu, że do
wygrania wystarczy mi jeden.

• Ach tak - odpowiada, choć po jej minie widzę, że mi nie wierzy. Jeszcze się przekona. Biorę swoje żetony i oświadczam:

• Zobaczy pani.

Dochodzę do sektora z automatami i poluję na wolną maszynę. To nie takie łatwe. Każdy z graczy zdaje się mieć sto lat i prędzej oddałby jedno ze swoich wnucząt, aniżeli ustąpił komuś miejsca. W końcu do­strzegam, że siwowłosa, zgarbiona starucha, której skończyły się pie­niądze, odchodzi od automatu. Biegnę jak strzała, dopadam maszyny i wrzucam żeton w szczelinę. Wtem dostrzegam, że można wrzucić trzy żetony. Dochodzę do wniosku, że jeżeli mam zagarnąć całą pulę, powinienem wrzucić jeszcze dwa. Wrzucam. Łapię za rączkę... i zamie­ram. W ten sposób zwrócę na siebie za dużo uwagi. Czy tego chcę? To

BBFEB

155

znaczy nie lubię się afiszować. Potem spoglądam na pulę, która obe­cnie wynosi ponad osiemset tysięcy i rośnie. Dochodzę do wniosku, że tak. Tego właśnie chcę.

Pieprzyć popularność.

Szepczę: BEPBB i pociągam za rączkę.

Zamykam oczy, tarcze zaczynają się obracać; słyszę, jak wyhamo­wują. Pierwsze okienko - brzdęk! Drugie - brzdęk! Trzecie - brzdęk! Dzwonek zaczyna hałasować! Żetony sypią się na tacę! Udało mi się!

Nagle dzwonek i brzęk żetonów milkną. Otwieram oczy. Nie jestem otoczony zazdrosnym tłumem, nie widzę błysków fleszy. Nikt nawet na mnie nie patrzy. Spoglądam w dół, na tacę, i co widzę? Sześć dolarów. Sprawdzam okienka. Dwie wisienki i jedna pomarańcza. Na diodo­wym wyświetlaczu widnieje napis: „Wypłata: 6".

Jestem zaskoczony. Gdzie moje osiemset tysięcy? Mrowienie, które przedtem czułem w okolicy karku, teraz czuję w dołku. Co się stało? Czyżbym coś spieprzył? Czyżby moc słowa się wyczerpała?

Biorę trzy żetony z tacy i wciskam je w szczelinę. Mówię znowu: BSPBB, tym razem głośniej, i ciągnę za rączkę.

Brzdęk! Brzdęk! Brzdęk!

Tym razem nic. Nic!

Zaczynam się bać. Moc szybko mnie opuszcza. Jeszcze trzy żetony. Prawię krzyczę to cholerne BSFBB, gdy ciągnę za rączkę. Brzdęk! Brzdęk! Brzdęk!

Nic! Zero! Figa!

Walę pięścią w automat.

• Niech to szlag! Co jest?!

• Spokojnie, chłopie - odzywa się starszy gość stojący obok mnie. -To nic nie da. Powinieneś sobie zrobić przerwę.

Odchodzę, nie patrząc na niego. Jestem zdruzgotany. A może mia­łem tylko kilka dni, żeby skorzystać ze słowa, i mój czas się skończył? Zmarnowałem go na torze, zamiast grać na giełdzie i zarabiać na zwyż­ce cen. Dym, tłum, nieustający gwar i mechaniczny hałas panujący w kasynie doprowadzają mnie do szału. Muszę stąd wyjść. Już mam wystartować do biegu, kiedy uderza mnie myśl.

Słowo... a może ono działa tylko na ludzi? Automaty do gry nie mogą go usłyszeć...

Uspokajam się. Okay. Pomyślmy logicznie. W jaki sposób najlepiej sprawdzić słowo w kasynie?

Karty? E, nie. Zbyt wiele możliwości, zbyt wielu graczy, którzy mogą mącić wodę.

Kości? Także nie. Tu również jest zbyt wiele sposobów wygrania lub przegrania.

W której grze jest duża stawka, a tylko jeden pewny zwycięzca?

156

F. Paul Wilson

Rozglądam się po sali w poszukiwaniu... i wtem dostrzegam swoją szansę.

Ruletka.

Ale jak posłużyć się słowem przy stole do ruletki?

Poluję na stół z wolnym miejscem. Dostrzegam je pomiędzy sztyw-niakiem w średnim wieku, który - mógłbym pójść o zakład - jest oku­listą, a myszowatym babsztylem po trzydziestce z rudymi włosami, która z kolei wygląda jak jedna z jego pacjentek. Już wiem, co mam robić.

Wyciągam studolarowy banknot z rolki, którą wygrałem na Mea-dowlands, i ściskam go między kciukiem a placem wskazującym. Na­stępnie wyginam ręce jak paralityk.

Siadając, mówię do Rudej:

- Nie miałaby pani nic przeciwko temu, żeby obstawić za mnie?
Patrzy mi w twarz przez swoje szkła grube jak dno butelki po coli,

a następnie na moje powyginane ręce. Jej spojrzenie wraca na moją twarz. Przesyła mi wymuszony uśmiech.

• Oczywiście. Nie ma sprawy.

• Podzielę się z panią wygraną po połowie. Jeśli wygram.

• Naprawdę? To świetnie.

Robię przedstawienie, próbując wysupłać banknot spomiędzy pal­ców, po czym przesuwam go po stole.

- Dziesiątki poproszę.

Stosik dziesięciu żetonów podjeżdża mi pod nos.

- Proszę obstawiać - mówi krupier.

- Niech pani postawi jeden na BBFBE) - mówię do Rudej i wstrzy­
muję oddech.

Rozglądam się dookoła, ale zdaje się, że nikt nic nadzwyczajnego nie usłyszał. Ruda bierze żeton leżący na wierzchu i kładzie go na numer 33.

Krople potu ściekają mi po twarzy. Pęcherz domaga się opróżnie­nia. Teraz musi się udać. Muszę wiedzieć, czy słowo wciąż ma moc. Chcę zamknąć oczy, ale nie śmiem. Muszę to zobaczyć na własne oczy.

Kula zatacza kręgi przeciwnie do ruchu koła, traci prędkość, prze­suwa się w kierunku środka, napotyka na nierówny teren, bezładnie skacze na boki i wreszcie wpada w przegródkę z numerem.

• Trzydzieści trzy — obwieszcza monotonnie krupier. Ruda piszczy i klaszcze.

• Wygrał pan! Pierwszy zakład i od razu wygrana! Jestem mokry i wyczerpany. Rzucam ochrypłym głosem:

- To dzięki pani. Przynosi mi pani szczęście. Proszę nigdzie nie od­
chodzić.

W tym rzecz, że może to tylko szczęśliwy traf. Ironia losu. Proszę Rudą, żeby postawiła wszystko na BEłFBB. Wygląda na wstrząśniętą.

BBFBB 157

- Wszystko? Jest pan pewien?
-Absolutnie.

Popycha stosik na pole numer 17. Kolejny obrót.

- Siedemnaście - mówi krupier.

Dopiero teraz zamykam oczy. Wszystko wiem. Słowo ma moc, a ja je znam. Jedyne słowo, jakie powinieneś znać. Mam ochotę wznieść do góry zaciśniętą pięść i wrzasnąć: „T a k!", ale się powstrzymuję. W koń­cu jestem upośledzony.

• O mój Boże! - szepcze Ruda. - To... to...!

• Dużo pieniędzy - podpowiadam. - A połowa z tego należy do pani. Wybałusza oczy, aż niemal dotykają wewnętrznej powierzchni szkieł.

• Co takiego? Och, nie! Nie mogłabym ich przyjąć!

-A ja nie mógłbym zagrać bez pani pomocy. Powiedziałem, że dzie­limy się wygraną po połowie i basta.

Przyciska rękę do ust. Przez palce dobiegają mnie stłumione słowa:

• Och, dziękuję panu. Nie wie pan...

• Proszę obstawiać - mówi krupier.

Dosyć tego. Moje wygrane mocno przekraczają limit stołu. Odnoto­wuję pojawienie się szefa zmiany, który staje obok krupiera. Patrzy na mnie i na miasto żetonów rosnące przede mną. Wygrana dwa razy z rzędu co prawda zdarza się w ruletce, ale nie tak znowu często.

- Niech pani postawi pięćset na szesnastkę - instruuję Rudą.
Robi, o co ją proszę, i wychodzi 22. Następnie pięćset na dziewiątkę.

Wypada dwunastka. Szef zmiany zmywa się.

• Proszę się nie martwić - pociesza mnie Ruda, kładąc mi rękę na ramieniu. - I tak wciąż jest pan do przodu.

• Czy wyglądam na zmartwionego? - pytam.

Mówię jej, żeby postawiła następne pięćset na BłSFBB. Kładzie że­tony na numer 19.

Minutę później krupier obwieszcza:

- Dziewiętnaście.

Ruda znowu piszczy, podczas gdy krupier przysuwa do mnie stosy wygranych żetonów.

Wystarczy. Już wiem, jak to działa. Uświadamiam sobie, że jestem Pewnym Zwycięzcą. Gdybym chciał, mógłbym rozbić bank w kasynie Ceasar. Mogę raz za razem stawiać na każdy numer tyle, ile wynosi limit stołu, i co kilka minut zgarniać wygraną w stosunku trzydzieści pięć do jednego. Zebrałby się tłum. Kasyno by płaciło - musieliby to robić w trosce o dobre imię firmy. Do licha, mógłbym wygrać tę budę na własność!

Jednak Pewny Zwycięzca rezygnuje z tego pomysłu.

Noblesse oblige.

158

F. Paul Wilson

Na co Pewnemu Zwycięzcy kasyno? Czekają wyższe wygrane.

Wygrywanie... Nic nie może się z tym równać. To ekstaza płynąca w żyłach, drażniąca niczym ładunki elektryczne końcówki nerwów. Seks się do tego nie umywa. Rozpiera mnie taka energia, że czuję, iż mógłbym się unieść i zacząć latać po całej sali.

Wstaję.

- Gdzie się pan wybiera? - pyta Ruda, patrząc na mnie tymi swoimi
powiększonymi niebieskimi oczyma.

- Do domu. Dziękuję za pomoc.
Odwracam się i rozglądam za wyjściem.
-Ale pańskie żetony...

Oceniam, że na oko jest tam około trzydziestu koła, ale tam, skąd one pochodzą, jest ich o wiele więcej. Mówię do niej:

- Proszę je zatrzymać.

Na co Pewnemu Zwycięzcy żetony z kasyna?

Następnego dnia siedzę w swoim mieszkaniu i przeglądam poranną prasę. Widzę, że notowania ParkerGen podskoczyły o dwa i jedną osiemdziesiątą punktu do pięciu i pół dolara. Z dnia na dzień sześć-dziesięciojednoprocentowy zysk.

Po nieprzespanej nocy doszedłem do wniosku, że gra na giełdzie jest najlepszym sposobem wykorzystania słowa. Mogę zarobić tam miliony i co najwyżej ktoś podniesie brwi ze zdziwienia. Nikogo to nie będzie nic obchodziło, no może poza urzędem skarbowym. Aleja z największą chęcią zapłacę należne podatki. Co do centa.

Nie ma sensu przejmować się podatkami, skoro ma się do dyspozycji więcej pieniędzy, niż można wydać w ciągu dziesięciu ludzkich żywo­tów. Urząd skarbowy zagarnie połowę dochodów, ale zostanie mi je­szcze tyle szmalu, że musiałbym żyć pięć razy, aby je wydać. Przebole­ję to.

Rozlega się głośne pukanie do drzwi. Kogo diabli niosą...? Spoglą­dam przez judasza.

Dennis Nickleby! Jestem tak zdumiony, że bez namysłu otwieram drzwi.

-Pan Nickle...

Ten palant wali mnie pięścią w brzuch. Kiedy jęczę skulony, on oba­la mnie na podłogę i zatrzaskuje za sobą drzwi.

- Co ty, do kurwy nędzy, sobie wyobrażasz?! - wrzeszczy. - Okła­małeś mnie! Powiedziałeś, że nie przesłuchałeś taśmy! Ty draniu! Gdy­byś był ze mną szczery, byłbym cię ostrzegł! Teraz obaj wpadliśmy w gówno!

Wciąż leżę na podłodze, ciężko dysząc. Ale mnie urządził. Zdoby­wam się na słabe zaprzeczenie:

BBFEB

159

- O czym pan mówi?

Robi się czerwony na twarzy i bierze zamach nogą.

- Strugaj dalej durnia, a tak cię skopię, że połkniesz wszystkie swo­
je zęby!

Podnoszę rękę.

• Okay, okay - uspokajam go. - Usłyszałem słowo i kilka razy się nim posłużyłem. Jak się pan o tym dowiedział?

• Mam przyjaciół w Zakonie.

• Zakonie?

-Nieważne. Chodzi o to, że nie masz prawa się nim posługiwać. I jeśli nie przestaniesz, obu nas zabiją.

Już to, że mnie walnął, zastanowiło mnie, ale teraz poświęcam mu całą uwagę.

-Zabiją?

-Tak. Zabiją. I miałbym to w dupie, gdyby chodziło tylko o ciebie. Ale dobiorą się też do mnie za to, że pozwoliłem ci się do tego dorwać.

Z trudem staję na czworakach i gramolę się na krzesło.

- To jakieś pierdoły, prawda?

-Nie łudź się. Posłuchaj, udzielę ci krótkiej lekcji historii, żebyś zrozumiał, w co się wplątałeś. Zakon powstał dawno, bardzo dawno temu. Dysponują wielką potęgą i postępują wedle określonego planu. Od zarania dziejów wybierają określonych ludzi i użyczają im swej potęgi.

- Na przykład kogo?

-Nie wiem. Nie jestem członkiem Zakonu, więc nie zdradzają mi swoich tajemnic. Pomyśl o najwybitniejszych jednostkach w historii ludzkości, tych, co mieli wpływ na bieg dziejów. Aleksander Wielki, cesarz Konstantyn, niektórzy papieże, mistrzowie renesansu... wszy­scy oni najprawdopodobniej otrzymali pomoc ze strony Zakonu. Mam przeczucie, że Hitler też do nich należał. To by wyjaśniało, jak mógł tak trząść całym narodem.

- No pewnie - mówię. Czuję, że wracam do życia, bo w moim głosie
brzmi nuta sarkazmu. - Zakon złowrogich mnichów rządzących świa­
tem. Umieram ze strachu.

Patrzy na mnie przeciągle, po czym kręci głową.

- Z" ciebie naprawdę jest dupek, Moulton. Po pierwsze nigdy nie po­
wiedziałem, że to mnisi. To, że nazywają się Zakonem, nie znaczy, iż
noszą habity z kapturami. A poza tym wcale nie rządzą światem: po
prostu wzmacniają siły, ruchy lub ludzi, którzy w ich mniemaniu mogą
się przyczynić do realizacji ich planu. A co do zło wrogości... Nie wiem,
czy można ich oceniać w kategoriach dobra czy zła, ponieważ nie wiem,
jaki jest ich cel. Spójrz na to w ten sposób: założę się, że Zakon wspo­
magał różnych bogatych krwiopijców. A robił to nie po to, żeby uczynić
bogaczami bandę chciwych drani, ale dlatego, że częścią planu Żako-

160

F. Paul Wilson

nu było przyspieszenie procesu uprzemysłowienia Ameryki. Łapiesz, o co mi chodzi?

-A zatem przyszli do szanownego pana i dali mu magiczne słowo. Po co? By zrobić z ciebie następnego Rockefellera?

Jakby się skulił w sobie. W jego oczach widać niepokój.

- Nie wiem. Nie mam zielonego pojęcia, dlaczego mnie wybrali ani
czego ich zdaniem powinienem dokonać za pomocą Odpowiedzi. Dali
mi taśmę. Powiedzieli, że mam się nauczyć Odpowiedzi na pamięć,
a potem zniszczyć kasetę. Powiedzieli, że mogę posłużyć się Odpowie­
dzią, kiedy to uznam za stosowne. I to wszystko. Żadnych ograniczeń,
żadnych wytycznych. Żadnych instrukcji poza tym, żebym zniszczył
taśmę.

• Czego nie zrobiłeś. Wzdycha.

• Czego nie zrobiłem.

-1 ty nazwałeś mnie dupkiem — mówię. Jego wzrok tężeje.

- Wszystko byłoby w porządku, gdyby moja, wkrótce już była, żona
nie dorwała mi się do schowka bankowego i nie postanowiła rozpocząć
gierki z jego zawartością.

- Myślisz, że przesłuchała taśmę?
Wzrusza ramionami.

- Kto wie? Taśma jest obecnie kupką popiołu, więc nie będzie miała
drugiej szansy. A nawet jeśli usłyszała Odpowiedź, to z niej nie korzysta
lub nie zdaje sobie sprawy z jej mocy. Albo jesteś sprytnym gościem,
albo miałeś nieliche szczęście, że połapałeś się, o co w tym chodzi.

Wolę oczywiście być zakwalifikowany do tej pierwszej kategorii, więc odpowiadam:

• To nie było takie trudne. Ale czemu nazywasz to Odpowiedzią?

• A ty jak to nazywasz?

• Po prostu słowem, choć powinienem być chyba bardziej precyzyjny i nazwać je Zwycięskim Słowem.

Parska z pogardą.

- Myślisz, że tu chodzi tylko o hazard? Jesteś idiotą. To słowo jest
Odpowiedzią, najlepszą odpowiedzią na każde pytanie. Zadający pyta­
nie słyszy najwłaściwszą, najkorzystniejszą, najlepszą z możliwych
odpowiedzi. A dysponowanie czymś takim to potęga, panie Michaelu
Moultonie. Zbyt wielka potęga dla takich jak ty.

-Chwileczkę. Rozumiem, jak to działała w wypadku maklera, ale kiedy obstawiałem gonitwy lub grałem w ruletkę, nie odpowiadałem przecież na żadne pytania. Mówiłem je ludziom.

Jego pogarda wzrasta.

- Konie... ruletka... - Potrząsa głową z obrzydzeniem. - To tak, jak­
by wsiadać do maserati, żeby pojechać do sklepu za rogiem po butelkę

BBffEB

161

mleka. Dobra, wyjaśnię to powoli, żebyś mógł zrozumieć. Odpowiedź stosuje się do wszystkich rodzajów pytań, łącznie z domyślnymi. A jak brzmi twoje domyślne pytanie, kiedy idziesz do kasy przyjmującej za­kłady lub zasiadasz do stołu w kasynie? Brzmi ono: „Ile postawić i na co?" Kiedy mówisz: „Dziesięć dolców na Konia Gamonia", odpowia­dasz na swoje pytanie.

- No, dobra - zgadzam się.
Podchodzi bliżej i nachyla się nade mną.

• Mam nadzieję, że nacieszyłeś się swoimi małymi harcami z Odpo­wiedzią. Możesz zatrzymać to, co dotąd zarobiłeś, ale na tym koniec.

• Hola! - protestuję. - Jesteś stuknięty, jeśli myślisz, że zrezygnuję ot tak sobie z kopalni złota.

• Przeczuwałem, że możesz coś takiego powiedzieć.

Sięga do kieszeni płaszcza i wyciąga pistolet. Nie wiem, co to za typ, ale wszystko mi jedno. Wystarczy mi, że widzę tłumik wycelowany prosto w swoją twarz.

-Hej! Zaczekaj!

-Bywaj, Michaelu Moultonie. Miałem nadzieję, że zdołam ci prze­mówić do rozumu, ale okazałeś się zwykłym dupkiem. Nie zostawiasz mi wyboru.

Widzę, jak jego ręka z pistoletem trzęsie się, i słyszę drżenie w jego głosie. Zamiast nacisnąć na spust, nie przestaje gadać. Z nagłym olśnie­niem uświadamiam sobie, że pierwszy raz znalazł się w takiej sytuacji i jest tak samo przerażony jak ja.

Rzucam się w jego stronę, łapię za lufę i kieruję ją do góry, wykręca­jąc mu rękę ze wszystkich sił. Broń wypala z cichym puk, a Nickleby wydaje urywany skowyt. Krawędź stołu podcina mu nogi i obaj zwala­my się na ziemię. Upadam na niego. Mam teraz przewagę i po chwili broń znajduje się w moim ręku.

Wstaję i teraz ja trzymam go na muszce. A wtedy on wydaje dźwięk przypominający szloch.

- Do diabła! - jęczy. - No już, do cholery, strzelaj. Ja i tak jestem
trupem, jeśli nadal będziesz robił użytek z Odpowiedzi. Ty zresztą rów­
nież.

Zastanawiam się nad tym, co powiedział. Nie wygląda, żeby kłamał. Ale chyba również stracił głowę.

- Posłuchaj - mówię do niego. - Czemu mamy się bać tego całego
Zakonu? Znamy słowo... Odpowiedź. Wystarczy ich postraszyć, że wy­
jawimy je całemu światu. Powiemy im, że nagramy je na milionach
taśm, dołączymy do każdej wideokasety, które sprzedajesz. Do licha,
możemy nawet wykupić czas antenowy i nadać je przez satelitę. Jedno
podejrzane posunięcie z ich strony i cały cholerny świat pozna ich ta­
jemnicę. Jak to wpłynie na ich plan?

Na twarzy Nickleby'ego pojawia się blady uśmiech.

162

F. Paul Wilson

• Nie możesz nagrać Odpowiedzi. Nie możesz nikomu powiedzieć, jak ona brzmi. Nawet nie możesz jej napisać.

• Gówno prawda - upieram się.

Może coś knuć, więc gdy sięgam po papier i pióro, nie przestaję w nie­go celować. Piszę słowo na kartce. Nie wierzę własnym oczom. Zamiast Odpowiedzi na papierze widnieje jakieś cudactwo: BBFBB.

- Co u diabła?

Próbuję napisać ją jeszcze raz, tym razem drukowanymi literami. To samo - BBVBB.

Nickleby znów stoi na własnych nogach, ale trzyma się z dala ode mnie.

- Uwierz mi - mówi bardziej opanowanym głosem. - Próbowałem wszystkiego. Możesz powtarzać Odpowiedź do mikrofonu, aż zsinie­jesz na twarzy, a i tak, choćbyś nawet użył najbardziej wyszukanego sprzętu, wyjdzie z tego bełkot.

- W takim razie powiem ją każdemu znajomemu.

-1 co twoim zdaniem oni usłyszą? Jeśli zadają sobie w duchu jakieś pytanie, usłyszą najlepszą możliwą odpowiedź. Jeśli nie, usłyszą nie­artykułowany dźwięk. Ale na pewno nie usłyszą, jak brzmi Odpowiedź jako taka.

- To jakim cudem ci faceci z Zakonu nagrali ją na taśmę?
Wzrusza ramionami.

- Nie wiem. Mają swoje sposoby. Wiedzą też, jak sprawdzić, czy ktoś
nieupoważniony nie robi z niej użytku. Być może, gdy ktoś jej użyje,
wieść o tym natychmiast do nich dociera. Oto dlaczego musisz przestać
to robić.

Nie odpowiadam. Zerkam na bezsensowne krzaczki, które napisa­łem, choć wcale nie te gryzmoły miałem zamiar skreślić. W grę musi wchodzić jakaś nieznana potęga. Wielka potęga.

- Myślę, że jeszcze nie jest za późno — ciągnie. - Mój informator
w Zakonie twierdzi, że jeśli cię uciszę... co nie znaczy, że mam cię
zabić, lecz jedynie skłonić, abyś przestał używać Odpowiedzi... to Za­
kon puści całe zajście w niepamięć. Ale jeśli nie przestaniesz... to mogi­
ła, dla nas ot>u.

Zaczynam mu wierzyć.

W jego głosie pojawia się błagalna nuta:

- Ustawię cię na całe życie. Chcesz pieniędzy? Dam ci pieniądze. Ile
tylko chcesz. Chcesz grać na giełdzie? Zadzwoń do mnie i zapytaj, które
akcje najlepiej kupić, a natychmiast ci odpowiem. Chcesz grać na wyści­
gach? Pójdę z tobą na tor. Chcesz być bogaty? Dam ci co roku milion, dwa,
trzy, cztery. Ile tylko chcesz. Tylko nie rób sam użytku z Odpowiedzi!

Rozważam jego propozycję. Mieć tyle pieniędzy, ile się tylko chce...

- W porządku — mówię. - Nie będę używał Odpowiedzi i jakoś się
dogadamy.

BBffEB

163

Zataczając się, jakby nogi odmówiły mu posłuszeństwa, Nickleby osuwa się na kanapę. Jego głos brzmi tak, jakby znowu zbierało mu się na płacz.

• Dziękuję ci! Och, dziękuję! Obu nam ocaliłeś życie!

• Taa — mamroczę.

W porządku. Będę żył pełnią życia, będę bogaty. Ale dlaczego nie rozpiera mnie dzika radość?

Przez następnych kilka tygodni wszystko idzie jak po maśle. Nie ciągnę Nickleby'ego ani na tory wyścigowe, ani do Atlantic City. Ale kiedy do niego dzwonię i pytam o poradę giełdową, zawsze otrzymuję bezbłędną wskazówkę. Moje aktywa rosną w oszałamiającym tempie. Gary, mój makler, uważa mnie za geniusza. Jestem na najlepszej dro­dze do niezależności finansowej, do zgromadzenia nieopisanego bogac­twa... wszystkiego tego, o czym zawsze marzyłem.

Ale wiecie co? To jednak nie to samo. Nie ma porównania z tym, co odczuwałem, kiedy sam robiłem użytek z Odpowiedzi.

Nie ma co ukrywać: czuję się jak jakaś cholerna utrzymanka Nickle-by'ego.

Ale codziennie do znudzenia sobie powtarzam, że muszę to jakoś wytrzymać. I udaje mi się. Świetnie mi wychodzi odgrywanie melan­cholijnego milionera...

Do czasu. Z radia dowiaduję się, że w następnym losowaniu Totka główna wygrana wynosi trzydzieści milionów dolarów.

Trzydzieści milionów - płacone po półtora miliona rocznie przez na­stępne dwadzieścia lat. To załatwia sprawę. Jeśli wygram, nie będę już potrzebował Nickleby'ego. Znów stanę się panem swojego losu.

Szkopuł w tym, że muszę się posłużyć Odpowiedzią.

Wiem, że mogę poprosić Nickleby'ego, żeby mi podał zwycięskie licz­by, ale takie załatwienie sprawy mnie nie urządza. Muszę to zrobić sam. Chcę znów doświadczyć tego uczucia siły, jakie daje wypowiedze­nie na głos Odpowiedzi. Wtedy główną wygraną będę zawdzięczać tyl­ko sobie, a nie Nickleby'emu.

Tylko raz... Jeszcze tylko ten jeden raz zrobię użytek z Odpowiedzi, a potem wymażę ją z pamięci raz na zawsze.

Jadę na jakieś zadupie i przy bocznej drodze w lesie natrafiam na jeden z tych kiosków ze słodyczami. Za ladą stoi pucołowaty chłopak. W jaki, u licha, sposób Zakon mógłby się dowiedzieć, że posłużyłem się Odpowiedzią jeden nędzny raz w takim wygwizdowie?

Wręczam chłopakowi dolara.

• Szóstkę.

• Chce pan byle jakie liczby?

W żadnym razie. Chcę zwycięskich liczb.

164

F. Paul Wilson

- Nie, podam je. BEPBB.

Trudno opisać, jakie to cudowne uczucie powiedzieć znowu to sło­wo... to coś, jakby uchwycić za cugle swoje przeznaczenie.

Chłopak naciska guzik, po czym spogląda na mnie.

-I?

-I co?

-Musi pan podać sześć liczb. To na razie jedna.

Czuję ucisk w dołku. Cholera. Myślałem, że jedna Odpowiedź da mi sześć liczb. Coś mi podpowiada, żeby dać temu spokój i zwiewać, ale nie mogę się powstrzymać. I tak już raz zrobiłem użytek z Odpowiedzi, a zatem równie dobrze mogę brnąć do końca.

Powtarzam BBPBE) jeszcze pięć razy. Chłopak wręcza mi biało--różowy kupon. Zwycięskie liczby to: 3, 4, 7, 17, 28, 30. Kiedy w ponie­działkowy wieczór ponumerowane piłeczki pingpongowe wyskoczą z maszyny losującej, uwolnię się od Dennisa Nickleby'ego.

Czemu więc nie skaczę z radości, wracając do samochodu? Dlaczego czuję, jakbym wszystko schrzanił... na dobre?

W drodze powrotnej zatrzymuję się na obiad. Po powrocie do domu włączam automatyczną sekretarkę i słyszę głos Nickleby'ego. Brzmi, jakby facet był na skraju histerii:

- Ty głupi gnoju! Ty idioto! Nie wystarczyło ci, że miałeś więcej pie­niędzy, niż mogłeś wydać! Nie, ty znowu musiałeś się posłużyć Odpo­wiedzią! Niech cię piekło pochłonie, Moulton! Idą po mnie! A potem wezmą się do ciebie! Całuj mnie w dupę, szajbusie!

Nie waham się ani chwili. Zostawiam wszystkie rzeczy. Wybiegam z mieszkania, zjeżdżam windą do garażu i jadę, byle jak najdalej stąd. Jeżdżę w kółko, nie wiedząc, co dalej robić. Wiem jedynie, że muszę być stale w ruchu.

Po prawdzie czuję się jak idiota z powodu swojego strachu. Ta cała historyjka o jakimś tam Zakonie i zagrażającej mi śmierci jest taka niedorzeczna... A jednak słowo istnieje - słowo, które jest właściwą odpowiedzią na każde pytanie. Poza tym Dennis Nickleby był auten­tycznie przerażony i wiedział, że posłużyłem się Odpowiedzią.

Podejmuję decyzję i kieruję się w stronę miasta. Chcę znaleźć się tam, gdzie jest wielu ludzi. Kiedy wlokę się przez tunel Lincolna, który jak zwykle w sobotnią noc jest zakorkowany, mój wzrok pada na telefon komórkowy. Muszę załatwić sobie gdzieś nocleg. I nie ma to być jakaś tania buda, ale coś, gdzie jest mnóstwo rzęsiście oświetlonych sal i czuj­na ochrona. W Plaża mają wolny pokój. Apartament. Wspaniale. Biorę.

Zostawiam samochód portierowi, melduję się jak burza i kilka mi­nut później jestem w dwupokojowym apartamencie. Zaciągam zasło­ny, zamykam drzwi na klucz i zakładam łańcuch.

BBtfEB

165

Znów mogę oddychać. Ale nic ponadto. Zamawiam obiad do pokoju, ale nie mogę jeść. Kładę się do łóżka, ale nie mogę spać. Włączam więc telewizor. Gdy enty raz wysłuchuję tego samego reportażu z Bośni--Herceczegośtam, oczy zaczynają mi się wreszcie kleić, lecz nagle pro­gram zostaje przerwany, żeby podać wiadomość z ostatniej chwili: Milioner, cudowne dziecko świata finansów, Dennis Nickleby nie ży­je. Dziś wieczorem wypadł z okna swojego apartamentu na szczycie wieżowca przy Piątej Alei. Wszystko wskazuje na samobójstwo. Poli­cja prowadzi intensywne dochodzenie. Wkrótce podamy więcej szcze­gółów.

Biegnę do łazienki. Czuję mdłości, ale nie mogę się wyrzygać.

Dopadli go! Tak jak przepowiadał! O Boże, on nie żyje, a ja jestem następny! Co mam robić?

Przede wszystkim muszę się uspokoić. Pomyśleć. Zastanawiam się. Zmuszam się, żeby usiąść. Oddycham równo. Analizuję swoje położe­nie. Na moją korzyść przemawia, że mam kupę pieniędzy, portfel pe­łen kart kredytowych i możliwość poruszania się. Mogę uciekać.

I mam jeszcze jedno: Odpowiedź.

Raptem zrywam się na nogi i zaczynam się przechadzać po pokoju. Odpowiedź! Mogę jej użyć do obrony. Tak! Jeśli mam się zapaść pod ziemię, ona wskaże mi najlepsze miejsce do ukrycia.

Nie mogę usiedzieć z podniecenia. To takie oczywiste.

Narzucam na siebie ubranie i pędem wybiegam na ulicę. Najpraw­dopodobniej znają mój samochód, toteż wskakuję do jednej z czekają­cych taksówek.

• Dokąd? - pyta taksiarz z ciężkim akcentem. Tylne siedzenie śmier­dzi, jakby niedawno ktoś wyrzygał na nie lunch. Spoglądam na pla­kietkę identyfikacyjną kierowcy i dostrzegam jakieś trudne do wy­mówienia arabskie nazwisko.

• BEFBB - odpowiadam.

Kiwa głową, wrzuca bieg i odjeżdżamy.

Ale dokąd? Czuję się jak kretyn, ale muszę zapytać. Czekam, aż zrobi kilka zakrętów, najwyraźniej kierując się w stronę East Side.

• Dokąd mnie pan wiezie?

• La Guardia. - Spogląda na mnie przez ramię zza szyby oddzielają­cej go od pasażera. Jego oczy ciskają gromy. - Przecież tak pan powie­dział, nie?

• Tak, tak. Ale chciałem się upewnić, czy pan zrozumiał.

• Zrozumiałem - mówi. - Bardzo dobrze zrozumiałem.

La Guardia... A więc dziś wieczór stąd wylatuję. Wstępuje we mnie nowa nadzieja. Mimo to - mówię wam - to cholernie głupie uczucie, gdy się gna na złamanie karku nie wiadomo dokąd.

Kiedy podjeżdżamy pod lotnisko przy Grand Central Parkway, kie­rowca pyta:

166

F. Paul Wilson

• Jaka linia?

• BBFBB - odpowiadam.

Kiwa głową i podjeżdżamy pod wejście do terminalu linii Continen­tal. Płacę za kurs i pędzę do kasy. Tłumaczę pięknej czarnej dziewczy­nie, że chcę bilet pierwszej klasy na dzisiejszy lot.

• Dokąd, proszę pana? Dobre pytanie.

• BBFBB - mówię.

Naciska mnóstwo klawiszy i w końcu jej komputer wypluwa bilet. Dziewczyna podaje mi cenę. Umieram z ciekawości, dokąd mam je­chać, ale jak mam ją o to zapytać? Wręczam jej kartę American Express. Sprawdza ją, ja podpisuję, a ona podaje mi bilet.

Cheyenne, Wyoming. Nie jest to miejsce, które wybrałbym w pierw­szym odruchu. W ogóle nie brałem go pod uwagę. Ale jeśli to reakcja na Odpowiedź, to znaczy, że Cheyenne jest najlepszym miejscem do ukrycia i nie ma się co zastanawiać, tylko lecieć. Kłopot w tym, że do odlotu mam trzy godziny.

Podróż spędzam wygodnie, ale drinki, które wysączyłem na La Gu-ardii i kilka kieliszków merlota wypitych w samolocie sprawiają, że kręci mi się w głowie. Wałęsam się po opustoszałym terminalu, zasta­nawiając się, co dalej. Wylądowałem pośrodku jakiegoś wygwizdowa -Wyoming, psiakość. Dokąd mam stąd jechać?

Łatwizna: trzeba zaufać Odpowiedzi.

Ruszam na zewnątrz, gdzie podjeżdżają taksówki. Świeże powietrze dobrze mi robi. Przy krawężniku zatrzymuje się jedna z nich. Łapię za klamkę.

- Dokąd, proszę pana?

|j Facet wygląda na stuprocentowego Amerykanina. Wspaniale. -BBFBB- mówię.

- Robi się - odpowiada.

Staram się skoncentrować uwagę na drodze, którą jedziemy, ale nie czuję się najlepiej. Ale co tam. Taksówka na pewno wiezie mnie w dobrym kierunku. Wierzę w Odpowiedź. Zamykam oczy i siedzę odprężony, aż słyszę, że taksówka staje.

Prostuję się i rozglądam dookoła. Jesteśmy w dzielnicy magazynów.

- Czy to tu? - pytam.

-Prosił pan, żeby zawieźć go na Barrow Street pod numer 2316 -odpowiada taksiarz. Wskazuje palcem szare drzwi po drugiej stronie chodnika. - To tu.

Płacę mu i wysiadam. Barrow Street 2316. Nigdy nie słyszałem o tym miejscu. Okolica wygląda na opustoszałą, ale czego innego moż­na oczekiwać po dzielnicy magazynów w niedzielny ranek?

BBffEB

167

Czuję jednak lekki niepokój. Do licha, nogi się pode mną uginają, ale nie mogę tu sterczeć cały dzień. Jak dotąd Odpowiedź nigdy mnie nie zawiodła. Muszę jej zaufać.

Biorę głęboki oddech, podchodzę do drzwi i pukam. Czekam. Cisza. Pukam jeszcze raz, tym razem głośniej. Wreszcie drzwi uchylają się na kilka centymetrów. Ze szpary spogląda na mnie oko.

- Tak? - słyszę głęboki, męski bas.

Nie wiem, co odpowiedzieć. Sądząc, że to pytanie domyślne, rzucam:

-BEFBB.

Drzwi otwierają się nieco szerzej i facet, który spoglądał na mnie przez szparę, prostuje się. Ma na sobie szary, prążkowany garnitur, białą koszulę i krawat w paski. I jest potężny, cholernie potężny.

- Pan Moulton! - dudni jego głos. - Czekamy na pana!

Wielka jak bochen chleba łapa błyskawicznie chwyta mnie za klapę marynarki i wciąga do środka. Zanim zdążę krzyknąć czy szepnąć jakieś słowo, drzwi się zatrzaskują, a ja jestem ciągnięty w głąb ciemnego kory­tarza. Próbuję walczyć, ale dopada mnie drugi facet i chwyta za ramię. Unoszą mnie do góry jak styropianowy manekin. Zaczynam krzyczeć.

- Niech pan sobie oszczędzi tych wrzasków, panie Moulton - mówi
pierwszy. — Nikt tu pana nie usłyszy.

Zaciągają mnie do magazynu, gdzie odgłos moich szurających stóp i ich kroków odbija się echem od sufitu i podłogi. Drugi facet, który mnie trzyma, też ma na sobie szary garnitur i jest równie potężny jak ten pierwszy.

- Posłuchajcie - mówię. - O co wam chodzi?

Nie odpowiadają. Podłoga magazynu jest pusta, z wyjątkiem poje­dynczego krzesła i chybotliwego stolika, na którym leży sztywna dy­plomatka marki Samsonite. Bezceremonialnie rzucają mnie na krze­sło. Ten drugi z facetów przytrzymuje mnie, podczas gdy pierwszy otwiera dyplomatkę. Wyjmuje stamtąd szeroką taśmę klejącą, którą unieruchamia mnie na krześle.

Zęby mi dzwonią. Chcę coś powiedzieć, ale nie mogę wykrztusić ani słowa. Chce mi się wrzeszczeć, ale za bardzo się boję.

W końcu, gdy już obwiązali moje ciało taśmą jak mumię, obaj od­chodzą i zostawiają mnie samego. Ale trwa to tylko minutę. Do środka wchodzi inny facet. Ten też jest w garniturze, ale jest mniejszy i star­szy od tamtych dwóch; skronie ma przyprószone siwizną, twarz opalo­ną i jasnoniebieskie oczy. Zatrzymuje się parę kroków przede mną i zaczyna mi się przypatrywać. Wygląda jak minister albo telewizyjny kaznodzieja.

- Pan Moulton - mówi łagodnie, kiwając ze smutkiem głową. - Głu­
pi, chciwy pan Moulton.

Odzyskuję głos, choć brzmi on chrapliwie, jakbym całą noc darł się bez opamiętania.

168

F. Paul Wilson

• Chodzi o Odpowiedź, prawda?

• Oczywiście.

-Niech pan posłucha, mogę wszystko wytłumaczyć...

• To nie będzie konieczne.

• Zapomniałem, to wszystko. Zapomniałem i posłużyłem się Odpo­wiedzią. To się już nie powtórzy.

Kiwa głową.

- Tak, wiem.

Ostateczność jego wypowiedzi sprawia, że o mało nie popuszczam w spodnie.

• Proszę.

• Daliśmy panu szansę, panie Moulton. Zazwyczaj tego nie robimy. Ale skoro wszedł pan w posiadanie Odpowiedzi nie z własnej winy, uznaliśmy, że to nie byłoby fair, gdybyśmy od razu się z panem rozpra­wili. Byłoby nam wstyd. - Niemal się uśmiecha. - A na końcu pokazał pan nawet coś w rodzaju klasy... dał pan nam okazję, by zabawić się w pościg.

• Chodzi o to, że posłużyłem się Odpowiedzią, by wam uciec? Jak sprawiliście, że zaczęła ona działać przeciwko mnie?

• Och, nie. Odpowiedź zawsze działa dobrze. Pan po prostu niewła­ściwie się nią posłużył.

• Nie rozumiem. -1 nic mnie to nie obchodzi, ale zależy mi na tym, żeby mówił.

• Odpowiedź zawiodła pan w okolicę, gdzie Zakon nie ma swoich komórek. Jednak Odpowiedź nie mogła pomóc panu pozbyć się ogona. Jechaliśmy za panem na La Guardię, zanotowaliśmy numer lotu, któ­rym pan poleciał, i rozkazaliśmy jednemu z naszych, aby przyjechał tu z Denver i czekał na pana w taksówce.

• Ale kiedy zapytał, dokąd chcę jechać, posłużyłem się Odpowiedzią.

• Owszem. Ale bez względu na to, co by pan powiedział, taksówkarz i tak zawiózłby pana na Barrow Street pod numer 2316. Powinien pan użyć Odpowiedzi przed wejściem do taksówki. Gdyby zapytał pan ko­goś, którą wziąć taksówkę, z pewnością zostałby pan skierowany do innej i wciąż byłby na wolności. Jednak odwlókłby pan tylko to, co nieuniknione. W końcu i tak trafiłby pan tutaj.

• Co macie zamiar ze mną zrobić?

Spogląda na mnie i głosem wypranym z wszelkich emocji, jakby za­mawiał śniadanie, oświadcza krótko:

- Zabić pana.

To za wiele jak na mnie. Pęcherz puszcza i moczę gacie. Słyszę, jak mówi:

- Panie Moulton! Więcej godności!
-Och proszę, proszę! Obiecuję, że...

- -Wiemy, ile warte są pańskie obietnice.

BSFEB

169

-Niech pan posłucha, nie jestem złym facetem... Nigdy nikogo nie skrzywdziłem!

• Pan Nickleby miałby co do tego pewne wątpliwości. Ale proszę się nie bać. Nie jesteśmy okrutni. Nie mamy zamiaru znęcać się nad pa­nem. To nie jest naszym celem. Po prostu musimy pana usunąć.

• Ludzie się o tym dowiedzą! Moi znajomi będą się o mnie dopyty­wali!

Jeszcze jedno potrząśnięcie głową.

• Nikt się nie dowie. A pana losem zainteresuje się co najwyżej pań­ski makler. Likwidowaliśmy przemysłowców, królów, nawet prezyden­tów, którym powierzyliśmy Odpowiedź, a oni nie podporządkowali się regułom.

• Prezydentów? Mówi pan...

• Mniejsza o to, panie Moulton. Jak pan chce umrzeć? Wybór należy do pana.

W jaki sposób chcę umrzeć? Jaką, u diabła, dać odpowiedź na takie pytanie? I raptem wiem - najlepszą Odpowiedź.

• BBFBB - mówię. Kiwa głową.

• Doskonały wybór.

Po raz pierwszy nie jestem zainteresowany, co druga osoba usłysza­ła w odpowiedzi. Powstrzymuję się od płaczu. Zamykam oczy... ...i czekam.

Przełożył Tomasz Hornowski

Lucy Taylor

Zamiana

Opowiadanie Lucy Taylor jest fantazyjną, współczesną wariacją na temat jednego z moich ulubionych filmów, Czarodzieja z Oz -z więcej niż odrobiną Szklanego klosza Plath dodaną dla równowagi. Jeśli je przeczytacie, to następnym razem, gdy się obudzicie z głębokiego snu, będziecie zdezorienowani i przeżyjecie chwilę prawdziwej trwogi.

DC

W

swoim śnie dwunastoletnia Erika słyszała wiatr. Zawodził jak chłostana kobieta. Chciała się przebudzić, ale nie mogła. Wpa­dła w sidła snu i nie była w stanie się z nich wydostać.

-Wybierz kartę, jakąkolwiek kartę - kusił czarodziej. Jego głos brzmiał słodko i przymilnie. Nosił karmazynowy beret i białe ręka­wiczki postrzępione na koniuszkach palców. Jego twarz była żółta jak stary majonez, a oddech pachniał jednocześnie słodko i kwaśno, ni­czym marmolada. Pochylił się nad Eriką, podsuwając jej wachlarz.

• Którą? - zapytała nerwowo, obawiając się podstępu.

• Którąkolwiek! - Uśmiechnął się do niej drapieżnie, ukazując tak wiele zębów, że Erika pomyślała, iż odgryzie kawałek jej ciała.

Wyciągnęła rękę w stronę kart. Którą z nich wybrać?

-Mam cię! - krzyknął czarodziej, zanim dokonała wyboru. Rzucił karty wysoko w powietrze. Wszystkie kolory tęczy, wszystkie wzory, jakie tylko mogła sobie wyobrazić, wszystko to zawirowało bezładnie, po czym poleciało tu i tam, niczym liście rzucone na wiatr. Widziała lecące miejsca i imiona, i twarze - niektórych nie rozpoznawała, inni byli jej szkolnymi przyjaciółmi, sąsiadami, członkami rodziny.

Było to niczym patrzenie na świat przez kalejdoskop zaprojektowa­ny przez wariata.

Wszystko nie po kolei, w szalonym nieładzie.

Z okrzykiem przerażenia Erika padła na kolana, próbując zebrać karty i ułożyć je we właściwym porządku. Były śliskie i wypadały jej z rąk.

Zaczęła się modlić.

Czarodziej śmiał się i śmiał, aż jego śmiech zmienił się w krzyk.

172

Lucy Taylor

Z koszmaru obudziło ją wściekłe wycie chinooka, gwałtownego, su­chego wiatru, który zimą i wiosną spada na równiny Kolorado ze wschodnich stoków Gór Skalistych. Wstrząsnął domem jak sto prze­jeżdżających w pobliżu pociągów towarowych.

Żyjąc na równinach wschodniego Kolorado, Erika słyszała już chi-nooki, silne wiatry, które zrywały luźne gonty i grzechotały szybami w okiennicach. Przerażało ją to, jak uderzały w dom, pędząc szaleń­czo, niczym coś dzikiego, nie kontrolowanego i diabolicznego w swojej furii.

Tej nocy jednakże wiatr był gorszy niż kiedykolwiek przedtem. Bru­talny i zły, działał jakby rozmyślnie, jak szaleniec, który sycząc i chi­chocząc, wali w dach młotem. Jak olbrzymi pięściarz zadający ścianom serie ciosów.

Erika naciągnęła kołdrę na głowę i zaczęła żuć koniuszek jednego z warkoczy: zwyczaj, którego nabrała, gdy była małą dziewczynką, a Brock, jej brat, wyśmiewał się z niej, że ssie kciuk. Była na siebie zła, że zachowuje się jak małe dziecko - Jestem już prawie doro­sła, przypominała sobie - ale chinook z tak przerażającą siłą targał domem i uderzał w ściany, jakby chciał się dostać do środka. Łóżko i podłoga zaczęły drgać i skrzypieć. Erika, przerażona, zaprzestała wszelkich usiłowań i zawołała rodziców.

Nikt nie przyszedł.

Krzyknęła do Brocka, którego pokój sąsiadował z jej pokojem. Nie odpowiedział.

Może nie mogą mnie usłyszeć przez ten wiatr.

Wstała i pobiegła najpierw do pokoju Brocka, a potem do sypialni rodziców. Ich łóżka wyglądały tak, jakby ktoś w nich spał, ale były puste.

Miała wrażenie, że strach jest ręką, która wciska się w jej gardło i wkręca dalej, aż do żołądka. Wiatr odrywał z domu różne luźne przedmioty, potrząsając nim niczym solniczką, i Erika obawiała się, że jeśli to się wkrótce nie skończy, to ona i jej rodzina powypadają poprzez wyłamane okna jak ziarenka białej soli.

Obraz zamglił się. Rozmazane kolory kapały z sufitu i spływały po ścianach. Odnosiła wrażenie, że jej ciało się topi, a kości są kruche jak styropian, jakby miała właśnie zostać odrzucona na bok niczym jedna z kart, które widziała we śnie, ciśnięta wysoko w powietrze, aby opa­dła tam, dokąd zaniesie ją wiatr.

Znała tylko jeden sposób obrony. Zamknęła oczy i spróbowała po­wtórzyć trik, którego użyła przed wielu laty, kiedy przybyły do Gar­den City wujek Dub zabrał ją do cukierni i w drodze powrotnej wło­żył jej rękę w majtki: udawała, że jej głowa jest telewizorem, i wyłą­czyła go.

Wtedy była bezpieczna. A przynajmniej tak jej się wydawało.

Zamiana

173

Patrzyła, co wujek Dub jej robi, i próbowała się przekonać, że to nie jest rzeczywistość, lecz tylko złudzenie. To, co rzeczywiste, działo się tu, w jej głowie, a nie tam, na dole, gdzie ręka wujka Duba gmerała w jej majtkach.

Teraz także uciekła w ten sposób. Jej świadomość prześliznęła się pomiędzy brwiami i popłynęła w górę poprzez zmieniające się kolory i migoczące ściany ku przytłaczającemu wszystko jazgotowi chinooka.

Przez okno widziała gonty, pokrywy kubłów na śmieci, dziecięce zabawki fruwające w powietrzu, wirujące w świetle księżyca. Wyglą­dały jak jaskrawe, lśniące karty.

Jej sen był niczym mglisty zmierzch, tyle że zamiast gwiazd na nie­bie migotały majaki. Była w szkolnej sali gimnastycznej i robiła pomp­ki. Zezowata kobieta z wąskimi ustami i bez podbródka krzyczała na nią, aby wykonywała ćwiczenie szybciej.

- Nie mogę, do diabła! Zostaw mnie w spokoju! - odpowiedziała krzy­
kiem Erika.

Kobieta bez podbródka chwyciła ją za warkocze i szarpnęła jej głowę do tyłu. Miała ostry nos wiedźmy i głos, który przypominał zgrzyt pil­nika do paznokci na szkle.

- Do gabinetu dyrektora! - wrzasnęła. - Natychmiast!

Erika zbudziła się tak nagle, jakby ktoś strzelił palcami wewnątrz jej głowy. Usiadła. Wiatr ucichł. Bała się, że zegar mógł stanąć podczas tej nocy, która minęła w mgnieniu oka, ale pokazywał kilka minut po siódmej, a na cyfrowym wyświetlaczu przybyła minuta, gdy na niego patrzyła.

Ale sam dom... puls życia domu w jakiś tajemniczy sposób zamarł. Nie było żadnych odgłosów, żadnego brzęku śniadaniowych naczyń, trzasku zamykanych drzwi, szelestu rozkładanych gazet. Cisza roz­szerzała się i pogłębiała, jak wibracje wielkiego dzwonu bijącego w uchu głuchego.

Przypomniała sobie ostatnią noc - puste łóżka w pokojach rodziców i brata. Dokądkolwiek poszli w tę noc, z pewnością zdążyli już wrócić.

Leżała, nasłuchując z uwagą, starając się wyłowić te wszystkie dźwięki, które powinna słyszeć, ale które do niej nie docierały. Dom i ulicę spowijała cisza gęsta jak mgła, nieprzenikniona, głęboka.

Kiedy Erika była bardzo mała, starsza kuzynka Penny straszyła ją, że jeśli będzie niegrzeczna, pewnego dnia, gdy zaśnie, wejdzie do wan­ny lub usiądzie przed telewizorem, mama, tata i Brock wymkną się po cichu z domu, wsiądą do samochodu i odjadą, zostawiając ją samą. Wiedziała już, że Penny była po prostu podła, ale te okropne słowa teraz do niej wróciły. A jeśli Penny wiedziała coś, czego ona nie była świadoma? A jeśli rodzice rzeczywiście ją porzucili?

174

Lucy Taylor

• Mamo? - wyszeptała. Nikt nie odpowiedział.

• Mamo! Tato! Gdzie się wszyscy podziali? Cisza dzwoniła w jej głowie jak szyderstwo.

Dygocząc, Erika wyszła z łóżka. Przekonała się, że sypialnie rodzi­ców i Brocka wciąż są puste. Podobnie jak kuchnia, w której o tej porze dnia mama powinna zmywać naczynia po śniadaniu, być może pogry­zając przy okazji wafel lub kawałek grzanki pozostawionej przez kogoś na talerzu.

Tego dnia panowała tam tylko ta nieznośnie głęboka, pęczniejąca życiem cisza, w której niczym w odwróconej przez pług ziemi roiło się od larw różnych robaków. Cisza podobna do tej, jaka panuje wewnątrz trumny.

Erika włożyła kurtkę i ściągnęła ją w biodrach paskiem, na którym nosiła swą torebkę. W środku miała kieszonkowe, szczotkę do włosów, tubkę tooty-fruity lipgloss, pół tuzina gum do żucia i kilka zdjęć swojej rodziny zrobionych podczas niedawnej wycieczki do Yellowstone, które zamierzała pokazać Denny'emu Capshawowi, chłopcu z siódmej klasy, którego zaczynała lubić.

Podeszła do domu najbliższych sąsiadów i zastukała w drzwi, woła­jąc głośno „halo". Nikt nie wyszedł. Nawet pies nie zaszczekał. Tak samo było z wszystkimi domami w okolicy. Jej płaczliwe krzyki i błaga­nia, niezależnie od tego, jak głośne, nie wywołały najmniejszej reakcji w żadnym z zamkniętych, przypominających grobowce domów.

Erika zaczęła biec. Opustoszałymi ulicami dobiegła do Buford Ju­nior High School, ale już wiedziała - wiedziała - że szkoła jest za­mknięta. Od wczoraj nikt jej nie otworzył. Plac do zabaw świecił pust­ką, w klasach, o czym Erika przekonała się, zaglądając przez okna, także nikogo nie było.

Stojąc na kawałkach potłuczonej butelki przy oknie pustej sali gim­nastycznej, przypomniała sobie sen, w którym leżała na brzuchu, spo­cona i wyczerpana, próbując zrobić kolejną pompkę, podczas gdy wiedź­ma w niebieskich szortach i białych tenisówkach wydzierała się na nią. Teraz pamiętała jeszcze więcej: pisanie brzydkiego wiersza o wiedź­mie na ścianie ubikacji dla dziewcząt, a potem powolny marsz do gabi­netu dyrektora, gdzie sekretarka o zmarszczonym z dezaprobaty czole i różowych jak guma do żucia ustach zadzwoniła po jej rodziców.

Czy ta część także jej się przyśniła?

Erika popatrzyła na opuszczoną szkołę, na wyludnione ulice i wy­marłą całkowicie okolicę. Następnie podniosła ostry kawałek szkła, zamknęła oczy i wbiła go w dłoń. Wzdrygnęła się, czując ból. Krew zakwitła na jej dłoni niczym róża wyczarowana z powietrza przez ma­gika.

Nie obudziła się.

Zamiana

175

Oni naprawdę odeszli. Cały świat zniknął. Jestem sama.

Nie potrafiła sobie wyobrazić, jak mogłaby znieść taką straszliwą samotność przez dłuższy czas. Nie zobaczyć już nigdy rodziców, brata, przyjaciół. Nie usłyszeć innego niż swój ludzkiego głosu. Popatrzyła na kawałek szkła, który ciągle trzymała w dłoni, i pomyślała o tym, co ostatecznie będzie musiała zrobić - to grzech, ale Bóg będzie musiał ją zrozumieć.

Usiadła na ławce na przystanku autobusowym i płakała do chwili, aż gardło rozbolało ją tak, jakby połknęła cały miot kociąt.

Zimno otuliło ją niczym szal. Wiatr, ten dziwny, wyjący chinook z poprzedniej nocy, znowu się rozszalał. Zakręcił w powietrzu śmiecia­mi, dmuchnął Erice w twarz żwirem z placu zabaw. Oczy piekły ją od łez, a obraz szkoły i domów wokół niej stał się zamazany i zniekształco­ny - podobnie jak poprzedniej nocy - niczym miękkie zabawki zrobione z gumy. Wszystko zdawało się tracić treść, zmieniało się w cień i mgłę.

Chinook ponownie cisnął żwirem w Erikę, gdy uciekała do najbliż­szego domu. Kiedy tam dotarła, ukryła się pod gankiem i osłoniła twarz kurtką. Zastanawiała się, czy nie pobiec prosto w wiatr i pozwolić mu się porwać, ale nie mogła się zmusić do zrobienia czegoś tak nieroz­tropnego. Bała się dowiedzieć, dokąd wiatr ją może zanieść.

Wicher wył już jak wiedźma, którą rozbolał ząb. Wypełnił każdy za­kamarek ogromnej, bębniącej wewnętrznym rytmem ciszy. Wlał się do uszu dziewczynki, wsypał się do jej głowy niczym krwawoczerwony, szklisty piasek.

Proszę, nie zabieraj też mnie, pomyślała, i była to jej ostatnia świadoma myśl.

Wybierz kartę, jakąkolwiek kartę, powiedział czarodziej chy­trym, śpiewnym głosem. Jego uśmiech był podobny do uśmiechu wuj­ka Duba. Erika nie była pewna, czy tym razem śni. Czarodziej podsu­nął jej ten sam wachlarz kart. Lśniły jak wypolerowane kafelki, jak połyskujące okna z miniaturowymi witrażami. Każda idealna jak klej­not i jak on błyszcząca.

Wybierz kartę.

Erika wyciągnęła rękę.

No właśnie, wybierz kartę. Nie ugryzie cię.

Naznaczona pożądliwością twarz czarodzieja i jego fałszywie słodki szept były zupełnie takie same jak wujka Duba. Nagle Erika zrozu­miała - to kolejny podstęp. Wybierze złą kartę. Wiedziała to na pew­no! Trik został tak przygotowany, że musi wybrać złą kartę, ponieważ jej karty wcale nie ma w talii. W jakiś sposób musiała trzymać się swojej karty w czasie tego strasznego wiatru, kiedy inne zostały wy­wiane i wszyscy zniknęli. A teraz...

176

Lucy Taylor

Czarodziej podskakiwał jak oszalała ropucha. Rzucił wszystkie karty na ziemię. Upadły, łącząc się w linię, która wyglądała jak wijąca się, wybrukowana klejnotami droga. Wybierz kartę! Wybierz kartę! Wybierz kartę!

Erika obudziła się pod gankiem obcego domu. Leżała zwinięta w kłębek, przyciskając kolana do piersi. W miejscu, w którym świado­mie zacięła się w rękę, czuła pulsujący ból. Ranę przykrył strup za­krzepłej krwi.

Zaczęła nasłuchiwać i po chwili jej serce zabiło nadzieją, gdyż odgło­sy, które do niej dochodziły, świadczyły o tym, że świat wrócił. Po uli­cach jeździły samochody. Dzieci grały w piłkę. Gdzieś w pobliżu sły­chać było radio, a kilka kobiet zastanawiało się, czy pofarbowac henną włosy, czy też nie.

Wszystko to brzmiało tak, jak powinno, jak brzmiało przedtem.

Dlaczego więc ciągle tak się bała?

Erika wstała, przeciągnęła się, prostując zesztywniałe, zmęczone członki, i ruszyła w drogę powrotną do domu.

Albo do miejsca, w którym stał kiedyś jej dom.

Skręciła na wschód, na Demeres Road, minęła cztery przecznice, idąc na północ po Prestwick Drive i w końcu dotarła do domu. Na podjeździe stał nieznany jej buick, ale doszła do wniosku, że rodzice mogą mieć gości, może jakichś sąsiadów, którzy nie mają gdzie mie­szkać po tym, jak wiatr zerwał im dach z domu. Weszła po schodkach na ganek i nacisnęła przycisk dzwonka, który nie odpowiedział zwy­kłym, ochrypłym brzęczeniem, ale obcym, naśladującym brzmienie dzwonu gongiem.

Drzwi otworzyła kobieta, której Erika nigdy nie widziała. Była to grubokoścista blondynka o głębokich, świadczących o skłonności do śmiechu zmarszczkach wokół oczu. Brakowało jej jednego bocznego zęba i miała długie, sztuczne paznokcie koloru ciasteczek cynamono­wych. Popatrzyła ze zdziwieniem na Erikę.

- Lizbeth? - powiedziała. - Co ty robisz w domu o tej porze? Dlacze­
go wyszłaś ze szkoły? - Przeciągała miękko wyrazy jak mieszkańcy
zachodniego Teksasu. - Jesteś chora czy co?

Erika mocno zamrugała oczami i nic nie odpowiedziała.

- No cóż, chodź do kuchni. Właśnie wyjęłam z pieca blachę czekola­
dowych ciastek. Opowiesz mi, co się stało, kiedy będziemy jeść.

Erika zagryzła wargę, aby powstrzymać płacz. Weszła za nieznajo­mą kobietą do kuchni.

Czy trafiła do złego domu? Czy to możliwe, aby ta kobieta była tak krótkowzroczna, że pomyliła ją ze swoją córką Lizbeth?

Ale to nie był zły dom, uświadomiła sobie Erika. To był j ej dom, w każ-

Zamiana

177

dym szczególe, aż po stojak na kapelusze w korytarzu i ciemną, gwiaź­dzistą plamę na dywanie w jadalni, gdzie Brock kiedyś wylał kubek gorącego kakao. Z wyjątkiem mebli... Meble były zupełnie inne. Miały kwieciste, jaskrawe wzory, podczas gdy ich były jasnoniebieskie i bia­łe. A w kuchni stał teraz wielki, solidny stół, na którym była klatka z dwoma papugami o długich ogonach, zamiast telewizora, który mama tak bardzo lubiła oglądać w czasie gotowania.

— Myślę... myślę, że musiałam trafić do niewłaściwego domu - po­
wiedziała Erika cichym, bojaźliwym głosem.

Jasnowłosa kobieta przeniosła wzrok z ciastek na Erikę. -Och, daj spokój, przecież nie minęło aż tak dużo czasu, odkąd ostatni raz upiekłam ciastka.

-Nie, chciałam powiedzieć... Kto tu mieszka?

— Lizbeth, to już nie jest śmieszne. Nie lubię sarkazmu, rozumiesz?
w — Hej, Lizzie, co robisz w domu?

Jakiś mężczyzna otworzył tylne drzwi i wszedł do środka. Był wyso­ki, szeroki w barach jak niedźwiedź i prawie tak samo owłosiony. Z mięsistych policzków i podbródka wyrastała długa, ruda broda.

— Znowu odesłali cię do domu za stawianie się nauczycielce od wuefu?

— Ma jakieś humory - powiedziała kobieta. — Wymądrza się.
Wielki mężczyzna, który przypominał Erice postać z rysunku w po­
wieści Paula Bunyana, nachmurzył się.

-Pamiętasz, co ci obiecałem, jeśli znowu zostaniesz odesłana ze szkoły do domu. Nie obchodzi mnie, że nienawidzisz wychowania fi­zycznego. Musisz chodzić na lekcje, żeby zdać do następnej klasy. Czy znowu musiałaś za karę robić pompki?

Erika poczuła, że lęk pełznie w górę jej kręgosłupa jak parada kara­luchów. Miała wrażenie, że język zupełnie jej wysechł i pokrył się pę­cherzami. Wyprostowała się i spróbowała mówić silnym, wyraźnym głosem adwokata, którym miała nadzieję kiedyś zostać.

— Nie wiem, kim jesteście i o czym mówicie. Nazywam się Erika
Spence i to jest mój dom, i chcę wiedzieć, co zrobiliście z moimi ro­
dzicami, Sarah i Jimem Spence'ami, oraz moim starszym bratem,
Brockiem Spence'em. Gdzie oni są? Kim wy jesteście? Co z nimi zrobi­
liście?

Mężczyzna i kobieta patrzyli na nią wytrzeszczonymi ze zdumienia oczami. Kobieta odezwała się pierwsza:

• Lizbeth, kochanie, co... - zaczęła bojaźliwie, ale mężczyzna jej przerwał:

• O czym ty mówisz? Co to ma być, do diabła, jakaś zabawa? Kim, do diabła, są ci Spence'owie?

Erika sięgnęła do swojej torebki i wyciągnęła fotografię mamy, taty i Brocka, którą zrobiła miesiąc wcześniej w Yellowstone. Na wyciecz­kę zabrała swój ulubiony prezent gwiazdkowy, polaroid.

178

Lucy Taylor

-To są moi rodzice i mój brat - powiedziała. - Mieszkali tutaj. Co z nimi zrobiliście?

Blondynka odłożyła nóż i obeszła stół. Wpatrywała się długo w foto­grafię, po czym zmarszczyła czoło i pokazała ją mężczyźnie. Wymienili zdziwione spojrzenia.

Mężczyzna wzruszył ramionami i zaczął rozpinać pasek owłosiony­mi dłońmi o grubych palcach.

• Masz jeszcze jedną szansę, aby się wytłumaczyć, Lizzie, skończyć te głupoty. Przysięgam, że nie jesteś wcale za duża, żeby nie iść na piętro, nie jesteś wcale za duża, żeby...

• Hank, proszę - przerwała mu kobieta.

• Słuchaj, Prudy, nie wtrącaj się, pozwól mi to załatwić, dobrze? Nie wiem, jaką to znowu głupią zabawę sobie wymyśliła ani skąd ma to zdjęcie, ale...

-Hank, nie sądzę, żeby to była zabawa. Myślę... Lizzie, porozma­wiaj ze mną. Powiedz mi, co się dzieje. ': Wyciągnęła rękę do Eriki.

- Nie dotykaj mnie! - Erika uderzyła nieznajomą w usta.

> Kobieta krzyknęła, z jej wargi popłynęła krew. Mężczyzna ryknął z gniewu, a Erika rzuciła się do drzwi.

Wybiegła na ulicę i w ostatniej chwili uskoczyła przed samochodem do przewozu mebli, który skręcił z piskiem opon, aby ją ominąć, po czym pomknęła między dwa domy i ukryła się pod krzakami bukszpa­nu na jakimś podwórku, podczas gdy mężczyzna o imieniu Hank i ko­bieta o imieniu Prudy jej szukali. Erika miała wrażenie, że jej serce jest dwa razy większe niż zwykle i tańczy jak szalone na wysokości gardła. Zagryzła język, aby nie płakać.

Do kryjówki Eriki podpełzły popołudniowe cienie. Upłynęła już po­nad godzina od czasu, gdy po raz ostatni słyszała, jak mężczyzna i kobieta ją wołają. Wyczołgała się spod krzaków.

Nagle zbliżył się do niej biały szkocki terier z zieloną obrożą i nu­merkiem. Erika natychmiast rozpoznała psa. Był to należący do pań­stwa Barrych Felix Lwie Serce, który mimo krótkich nóg i krępego ciała zawsze potrafił chwycić w powietrzu plastykowy latający talerz. Erika karmiła go i wyprowadzała na spacery, gdy jego właściciele wy­jeżdżali z miasta.

Uklękła.

- Felix, chodź do mnie. Ty też się zgubiłeś?

Felix położył uszy po sobie. Jego warczenie było tylko trochę łago­dniejszą wersją ostrzeżenia szykującego się do walki bulteriera. Erika wyprostowała się i cofnęła się gwałtownie, gdy Felix skoczył. Małe, ale ostre zęby psa przebiły skarpetkę i rozorały jej skórę na kostce.

Erika krzyknęła i kopniakami odgoniła Felixa. Kiedy zaatakował ponownie, rzuciła się do ucieczki. Podbiegła do zaparkowanego w po-

Zamiana

179

bliżu samochodu i wdrapała się na bagażnik. Siedziała tam do czasu, aż Felix przestał się nią interesować i gdzieś powędrował, po czym rozpłakała się. Felix Lwie Serce był dla niej jak własny pies.

Zeszła z samochodu. Jej but wydał dziwaczny odgłos, jakby mla­śnięcie. Spojrzała w dół i zobaczyła, że wypełnia się krwią.

Przed sobą ujrzała listonosza, który wyszedł zza rogu i zmierzał w jej stronę. Był to chudy mężczyzna o oliwkowej skórze, a nie stały listonosz, pan Simms; mimo to podbiegła do niego.

-Czy pan wie, gdzie...?

Mężczyzna o oliwkowej skórze wepchnął plik listów do skrzynki i pociągnął się za gruby płatek ucha, które odstawało od jego głowy jak miniaturowa antena satelitarna.

- Lizbeth Buchanon, właśnie minąłem twoich rodziców: szukają cię kilka ulic stąd. Twój tata wyglądał jak rozwścieczony kogut. Wrócił­bym do domu, gdybym... Lizbeth, Lizbeth, poczekaj, dokąd biegniesz? Nie słyszałaś, co powiedziałem? Twoi rodzice cię szukają! Hej, co ci się stało w nogę?

Erika przebiegła przez ulicę i kilka podwórek, aż w końcu przestała słyszeć, co on krzyczy. Serce waliło jej jak ostatniego lata, kiedy to zmuszona do skoku z wysokiej trampoliny do basenu, stała z palcami nóg na krawędzi deski i patrzyła w straszliwy, bezdenny błękit, który rozpościerał się w dole.

Była głodna i spragniona. Miała cztery dolary i trochę drobnych, ale nie śmiała pójść do sklepu przy tej samej ulicy, gdyż obawiała się, że będą tam ci obcy ludzie, którzy uważają się za jej rodziców.

Zakładając, oczywiście, że ten sklep spożywczy ciągle jest tam, gdzie, jak pamiętała, był przedtem. Może to też się zmieniło. I może jej umysł także został zmieniony, przez co nawiedzały ją wspomnienia o tym, jak została ukarana w sali gimnastycznej, wspomnienia, które tak na­prawdę należały do dziewczynki nazywającej się Lizbeth Buchanon.

Ta myśl była najstraszniejsza ze wszystkich.

Wkroczyła do nieznanej jej części miasta, obszaru wysokich, stoją­cych blisko siebie budynków mieszkalnych z malutkimi i nielicznymi podwórkami. Na zaśmieconym boisku grupa dziewcząt grała w koszy­kówkę. Ich mięśnie połyskiwały w słońcu jak mięśnie rozbrykanych źrebaków, a dziewczęta pokrzykiwały w języku, którego Erika nie ro­zumiała. Napisy na ulicznych znakach także nie były po angielsku.

Erika zatrzymała się na rogu, aby zajrzeć przez okno do małego sklepu spożywczego. Skrzynie na wystawie wypełniały towary, któ­rych nie poznawała: pękate żółte owoce i długie, bulwiaste warzywa, które mogły być gigantyczną fasolą szparagową lub może monstrual­nymi, zdeformowanymi melonami. Znaki identyfikujące te towary na­pisane były fantazyjnymi czerwonymi literami, które wyglądały jak małe domki poprzebijane rozmaitymi kreskami i śladami pozostawi o-

180

Lucy Taylor

nymi przez muśnięcia pędzla. Biegły z góry w dół, a nie z lewa na prawo.

Erika zajrzała do środka i zmrużyła oczy.

Bertie, babka Eriki, utykając, podeszła do drzwi sklepu i wyjrzała na zewnątrz. Część jej twarzy zwisała krzywo, jak zrobiona z plasteli­ny, którą ktoś tak ukształtował, aby otrzymać śmieszno-brzydkie obli­cze. To był wynik udaru mózgu, który babcia Bertie miała w zeszłym roku. Erika objęła ramionami starą kobietę.

-Babciu. Babciu, to ja, Erika!

Stara dama zareagowała tak, jakby Erika zwymiotowała na nią. Wbiła gałkę swojej laski w pierś dziewczynki i sycząc oraz pryskając śliną, zarzuciła ją dziwnymi słowami. Nie układały się w żadną zrozu­miałą całość, wydawały się zgrupowane w jeden długi, pozbawiony znaków interpunkcyjnych akapit. Sylaby brzmiały tak, jakby były wy­ciągnięte i stopione razem niczym twarz babci Bertie.

- Babciu, dlaczego tak dziwnie mówisz? Mów tak, żebym cię rozu­
miała. Babciu, proszę!

Stara kobieta coś zatrajkotała, popatrzyła groźnie na Erikę i ude­rzyła ją laską w goleń. Dziewczynka zapiszczała z bólu.

Mężczyzna z okrągłymi sowimi oczami i ustami jak szczelina w skar­bonce podbiegł do nich i odciągnął babcię Bertie od drzwi.

- Uderzyłaś tę dziewczynkę? Uderzyłaś? Dobry Boże, ty stara, zwa­
riowana wiedźmo, czy chcesz, żeby znowu nas ktoś pozwał do sądu?

Stara kobieta zaczęła mamrotać swoje ptasie słowa.

- Nic ci się nie stało, panienko? - zapytał wąskousty mężczyzna. -
Nie zrobiła ci krzywdy, prawda? Nie ma żadnego problemu, co?
Prawda?

Erika pokręciła głową, cofając się.

- Podejdź tutaj i pozwól mi obejrzeć twoją nogę.

Kiwał na nią długimi, pajęczymi palcami. Podejdź tutaj.

Erika uciekła.

Obca część miasta, w której mieszkali ludzie mówiący w dziwny, śmieszny sposób, skończyła się, ale ulice wciąż były nie mniej niezna­ne, wąskie i dwupasmowe. Niektóre z nich przypominały wręcz drogi polne i prowadziły w stronę horyzontu, płaskiego i ciemnego niczym krawędź linijki. Erika próbowała nie zastanawiać się nad tym, co się stało z Denver, którego śródmiejskie budynki zwykle rysowały się na tle nieba niczym jakieś odległe, czarodziejskie królestwo.

W pewnej chwili zauważyła znajomy brązowy kabriolet, który je­chał prosto na nią. Rozpoznała go w jednej chwili - nie mogłaby go zapomnieć. Należał do wujka Duba. Kiedy ostatnio siedziała w tym samochodzie, grube i zimne palce wujka Duba - ochłodzone przez ku­bek waniliowo-czekoladowych lodów, które trzymał w dłoni - porusza­ły się i wierciły między jej nogami.

Zamiana

181

Jednakże ku zaskoczeniu Eriki, która poczuła także ogromną ulgę na ten widok, samochodu nie prowadził wcale wujek Dub - mimo że oświadczał często i głośno, iż nigdy nie pozwoli, aby prowadził go ktoś oprócz niego. Za kierownicą siedziała rudowłosa Darlene Markson, która uczyła Erikę matematyki. Darlene, pulchna dama o krągłej jak patelnia twarzy, uwielbiała układać puzzle. Jej mąż, Bruce, trener małej ligi, kolekcjonował pamiątki z wojny secesyjnej. Erika lubiła Marksonów i ich synów, Wayne'a oraz Jeffa. Raz spędziła z nimi dwa tygodnie, kiedy matka i ojciec mieli jakieś problemy z porozumieniem się i rozstali się chwilowo, a mama powiedziała, że potrzebuje trochę czasu dla siebie, „aby to przemyśleć". Podczas tych dwóch tygodni Dar­lene Markson nauczyła Erikę piec placki z naprędce zebranych skład­ników i grać w szachy. Wszyscy Marksonowie lubili cytować Pismo, modlili się przed każdym posiłkiem i wieczorami czytali razem Biblię. Kiedy więc Darlene Markson zatrzymała obok niej samochód, Erika była tak uszczęśliwiona jej widokiem, że wsiadła do niego bez słowa.

- Czy ty... czy ty naprawdę jesteś Eriką Spence... czy też jakąś inną
dziewczynką? - zapytała z wahaniem pani Markson.

Erika podskoczyła na dźwięk własnego nazwiska, jakby było czymś dla niej obcym.

- Tak, tak! Jestem Erika! Nie mogę znaleźć rodziców i brata. Nie
wiem już nawet, gdzie się znajduję, i jestem głodna, i boli mnie noga,
i wszystko się zmieniło. Czy może mi pani pomóc?

Pani Markson patrzyła na Erikę tak intensywnie, jakby próbowała przeniknąć wzrokiem jej skórę.

- Tak, oczywiście, Eriko. Pomogę ci. Najpierw pojedziemy do mojego
domu i przygotuję ci coś do jedzenia. - Po chwili dodała cichym, peł­
nym napięcia głosem: — Bruce i chłopcy. Od wczoraj ich nie widziałam.

Dom różnił się od tego, który Erika kiedyś odwiedzała: był dość to­pornym, wielkim budynkiem z drewna z ogromnym dębem przed fron­tem. Nauczona doświadczeniem, dziewczynka nie powiedziała jednak nic na ten temat. Gdy weszły do środka, zauważyła, że pani Markson wciąż układa kilka puzzli naraz, tak samo, jak to zwykle robiła, kiedy Erika odwiedzała ją w starym domu, gdziekolwiek on się teraz znaj­dował. Darlene Markson obmyła najpierw nogę dziewczynki i dała jej parę swoich satynowych kapci. Następnie wyjęła wielki talerz z zimnymi kawałkami pieczonego kurczaka, miskę surówki z kapusty oraz chipsy i zasiadły razem przy stole w jadalni. Erika zaczęła łap­czywie jeść.

-Czy twoi rodzice wiedzą, gdzie jesteś? - zapytała pani Markson.

Moi prawdziwi rodzice, pomyślała Erika, czy też ci obcy, Prudy i Hank? W obu wypadkach odpowiedzią było „nie". Pokręciła głową.

- A więc jesteś zdana tylko na siebie? - pytała dalej pani Markson,
jedząc surówkę z modrej kapusty.

182

Lucy Taylor

- Był wiatr — odpowiedziała cicho Erika. - Wiał naprawdę bardzo
mocno i albo zaniósł mnie w nowe miejsce, albo wywiał gdzieś daleko
całą resztę ludzi. Wszystko się pogmatwało. Nikt już nie ma właściwe­
go nazwiska. Nikt nie mieszka tam, gdzie powinien. Myślę, że to zro­
bił czarodziej. To on wysłał wiatr. Czy pani go słyszała?

Darlene Markson przygryzła małymi, białymi zębami wargę, która wyglądała na spuchniętą i pokąsaną.

-A zatem wiesz.

Co wiem? - chciała zapytać Erika, ale nic nie powiedziała, żując w milczeniu.

• Tak, słyszałam ten wiatr - odezwała się znów pani Markson i do­dała ze zduszonym śmiechem: - Prawdę mówiąc, wiał tak mocno, że myślę, iż wywiał Jeffa, Wayne'a i Bruce'a daleko stąd. Próbował tu wejść jakiś obcy mężczyzna, twierdząc, że jest moim mężem, ale go nie wpuściłam...

• Wszyscy ludzie zostali powymieniani — przerwała jej cicho Erika. -Co się stało? Gdzie oni się podziali?

• Nie wiem — wymamrotała pani Markson. - Nie rozumiem tego. Bru­ce i ja oczekiwaliśmy tego radosnego dnia, kiedy Bóg weźmie swoich wiernych żywcem do Nieba, ale nie czegoś takiego. Nie tego, że wszyscy zostaną wymieszani i odłożeni na niewłaściwe miejsca. - Wstała i podeszła do ułożonych już puzzli, leżących na stoliku do kart obok tele­wizora. - To tak, jakby Bóg się znudził i zrobił... coś takiego. - Z całej siły uderzyła pięściami w stolik. Układanka podskoczyła i rozpadła się na kawałki, które poleciały na podłogę, lądując w różnych, przypadko­wych miejscach. - A najgorsze, że nie wiemy, czy to zdarzyło się po raz pierwszy, czy też... zdarza przez cały czas... wszystko się miesza i wy­mienia miejscami... i nikt nigdy nie pamięta, aby kiedyś było inaczej.

Erika skuliła się, wystraszona gwałtownością wybuchu pani Markson.

- To dlaczego nie przydarzyło się to pani? - zapytała w końcu. - Jak
to się stało, że pani jest ciągle sobą?

Darlene Markson przyłożyła do ust krwawiącą pięść.

-Nie jestem pewna. Byłam bardzo zmęczona tej nocy, kiedy zaczął wiać wiatr, i połknęłam całą garść moich pigułek... Bruce nie wie, że biorę pigułki. Powiedziałby, że to niechrześcijańskie, ale ja naprawdę potrzebuję tych pigułek, aby się odprężyć... Śniło mi się, że Bóg zszedł na ziemię cały pomalowany i kipiący złem, a potem wymieszał wszyst­kich. Mnie jednak nie mógł tknąć, ponieważ pigułki jak ocean zalały mój umysł i on... nie mógł się do niego dostać. - Popatrzyła na Erikę, jakby nagle sobie coś uświadomiła. - A co z tobą? Czy ty także ukryłaś swój umysł?

- W pewnym sensie - odpowiedziała Erika, po raz pierwszy żałując,
że użyła sposobu, którego nauczyło ją doświadczenie z wujkiem Du-
bem. Może lepiej by było, gdyby wiatr uniósł ją w jakieś nowe miejsce

Zamiana

183

i zmienił w inną dziewczynkę, może nawet tę Lizbeth, która nienawi­dziła wychowania fizycznego i miała mamę o imieniu Prudy oraz tatę przypominającego Paula Bunyana.

• Co powinnyśmy zrobić? - zapytała Erika.

• Nie wiem - odparła pani Markson. - Zostało mi wystarczająco dużo pigułek nasennych... gdy sytuacja stanie się naprawdę zła... Jeśli nie odnajdę Bruce'a i chłopców... może będę mogła... — Umilkła.

-Ja także o tym pomyślałam - powiedziała Erika - ale nie chcę umierać. Chcę odzyskać moją rodzinę. Chcę, żeby wszystko wróciło do dawnej postaci.

- Nie sądzę, żeby mogło wrócić - odparła pani Markson. Ujęła pod­
bródek Eriki i uniosła jej głowę. - Nie możemy powiedzieć ludziom, że
wszystko się zmieniło, ponieważ nam nie uwierzą. Pomyślą, że zwa­
riowałyśmy. Możemy jednak trzymać się razem... musimy. Mogą być
jeszcze inni ludzie tacy jak my... ludzie, którzy z jakiegoś powodu nie
zostali zamienieni, którzy pamiętają, jak było przedtem. Myślę, że te­
raz powinnyśmy się pomodlić. Będziemy się modlić o odwagę, która
pomoże nam przetrwać...

W tej chwili zabrzęczał dzwonek u drzwi. Pani Markson zerwała się na nogi.

- Może to Bruce z chłopcami.

Erika została przy stole, pogryzając chipsy, ale słyszała, jak pani Markson otwiera drzwi i wita się z kimś. Z tonu jej głosu Erika wy­wnioskowała, że nie byli to jednak jej mąż i synowie.

Dobiegł ją najpierw głos mężczyzny, a potem kobiety. Usłyszała swo­je imię! Skoczyła na równe nogi, rozpoznawszy te głosy. Jej matka i ojciec pytali, czy mogą się z nią zobaczyć.

Erika wybiegła na korytarz i ignorując dwóch policjantów, którzy wyprostowani jak cynowe żołnierzyki stali po obu stronach drzwi, z płaczem objęła ramionami matkę. Matka pochyliła się nad nią i za­częła uspokajać:

- Już dobrze, kochanie, dobrze.

Erika nagle przestała płakać i gwałtownie się odwróciła. Jeden z policjantów zakładał kajdanki na ręce pani Markson, a drugi czytał jej coś, co odczytują gliniarze w telewizji, a o czym Brock, brat dziew­czynki, mówił sarkastycznie „moje cacane prawa".

• Co wy robicie?

• Oni ją tylko przesłuchają, kochanie - odpowiedziała matka Eriki. -Będą ją pytać o porwanie, i to wszystko... Wydano komunikat, że ucie­kłaś z domu, a jeden z policjantów zauważył cię w samochodzie pani Gordon...

- Pani Markson! - krzyknęła Erika. - Ona się nazywa Markson!
-...jak powiedziałam, w kabriolecie pani Gordon, a potem Hank

i Prudy zadzwonili do nas i...

184

Lucy Taylor

- Ona mnie wcale nie porwała. Zaopiekowała się mną. Proszę, nie
zróbcie jej krzywdy.

Policjanci wyprowadzili panią Markson, nazywając ją przez cały czas panią Gordon. Błagała, aby pozwolili jej zabrać pigułki, ale nie zwra­cali na to uwagi.

- Tak się cieszę, że cię odnaleźliśmy - mówiła matka Eriki. - Tak się
cieszę...

Mama wzięła Erikę za jedną rękę, a tata za drugą. Wyszli przez drzwi frontowe...

...i wpadli prosto w ramiona Paula Bunyana oraz Prudy, którzy wy­glądali na rozgoryczonych i wystraszonych, ale na widok Eriki wycho­dzącej z domu Marksonów wybuchnęli nerwowym, pełnym ulgi śmie­chem.

-To ona! Znaleźliście ją! - zahuczał Paul Bunyon.

- Dzięki Bogu — dodała Prudy. -1 bardzo dziękujemy wam obojgu za
pomoc. Nie wiem, co się stało, czy brała jakieś narkotyki, czy coś inne­
go, ale stała w naszej kuchni i przysięgała, że jej rodzicami są Sarah
i Jim Spence'owie, a potem pokazała nam wasze zdjęcie. Nie wiem,
skąd je wzięła, ale oczywiście rozpoznaliśmy na nim was, Hollysów.
Pamiętaliśmy was ze spotkań komitetu rodzicielskiego i z klubu bry­
dżowego. Ale coś jej się pomyliło z waszym nazwiskiem i twierdziła, że
jesteście Spence'ami. A potem, kiedy policja powiadomiła nas telefo­
nicznie, że widziano ją wchodząca do domu pani Gordon... pomyśla­
łam, że może się uspokoi, kiedy to wy przyjdziecie po nią i będziecie
udawać, że jesteście tymi, za których was uważa.

Ojciec Eriki popatrzył na fotografię, którą pokazała mu Prudy.

-To jedno ze zdjęć, które nam zginęły po zeszłorocznej wycieczce do Yellowstone. Zrobił je nasz syn, Peter.

Matka Eriki pokręciła głową.

-Będziecie musieli jakoś pomóc temu biednemu, zagubionemu dziecku. Niech was Bóg błogosławi.

• Wiem o bardzo dobrym psychiatrze - dodał ojciec Eriki. - Specjali­zuje się w psychozach. Mogę wam dać jego numer.

• Bylibyśmy bardzo wdzięczni — odpowiedziała Prudy, ściskając dłoń Eriki. — Nie mogę sobie wyobrazić, co jej się stało. Może pani Gordon dawała jej swoje pigułki... wydaje mi się, że ta kobieta jest uzależniona od leków.

• Lizbeth będzie potrzebne długie, intensywne leczenie, zanim wróci do normy - zagrzmiał Paul Bunyan.

-Pozwól mi wybrać kartę! Pozwól mi ją wybrać! - błagała Erika. Czarodziej trzymał rozłożoną w wachlarz talię wysoko w górze, poza zasięgiem jej rąk.

Zamiana

185

-Jeszcze nie czas - odparł śpiewnym głosem. - Jeszcze nie czas, aby przetasować karty.

Mimo to Erika skoczyła, usiłując wyrwać mu talię. Skoczyła tak, jakby zależało od tego jej życie.

Z zaciśniętych purpurowych ust czarodzieja wydobył się karcący syk. Złożył karty i odwrócił się.

Erika obudziła się w pomieszczeniu, które pachniało cukierkami na kaszel i moczem, pomieszczeniu, w którym wszystko było przyśrubo­wane - krzesła, łóżko, telewizor. Tak się obawiali, że ktoś może sobie zrobić czymś krzywdę, podnieść coś i uderzyć tym kogoś innego, że wszystko przytwierdzili do podłogi i ścian.

Ludzie także byli przytwierdzeni. Pasami ściskającymi ich nadgar­stki, zamkami w drzwiach, pigułkami, które wedle tego, co mówili le­karze, miały sprawić, aby ich umysły nie uciekły jak stado widmowych koni, a tak naprawdę powodowały tylko tyle, że siedzieli tam jak wy­straszone lalki.

Proszę, spraw, żeby to wszystko zniknęło, pomyślała Erika.

Ułóż wszystko, jak było kiedyś.

Ułóż to jak kiedyś.

Erika odwróciła się do obcej ściany obcego pokoju w obcym świecie.

Modliła się, żeby wrócił wiatr.

Przełożył Jan Pyka

Dave Smeds

Ósmy grudnia

Opowieść Dave'a Smedsa o alternatywnym świecie rozpoczyna się w grudniu 1995 roku w Berlinie. W tym Berlinie zimna wojna jeszcze się nie skończyła: Mur wciąż stoi. Wykorzystując jako punkt odniesie­nia i tło rock and roli, Smeds skłania nas do ponownego przemyślenia prądów ożywiających lata sześćdziesiąte. Czy ówczesna nadzieja na mi­łość i pokój była po prostu złudzeniem?

D.C.

B

erlin Zachodni, po którego ulicach jechały limuzyny wiozące ze­spół, był spowity w szarość. Gruba warstwa chmur groziła ulewą, ale niczym skąpy polityk powstrzymywała się z tym wybuchem szczodrości, zamieniając tylko ostatnią godzinę dnia w przedwczesny, mroczny zmierzch. Za oknami samochodów przesuwały się szare, wy­blakłe budynki. Ludzie gromadzili się na przystankach autobusowych, bawiąc się parasolami, jakby byli pewni, że lada moment będą ich po­trzebować. Żadnych uśmiechów.

Vic Standish spojrzał na zegarek. Za mniej niż dwadzieścia go­dzin wejdzie na pokład swojego odrzutowego leara i pożegna to mia­sto. Przez większość czasu będzie koncertował albo siedział zaszyty w swoim pokoju hotelowym z jedną, konieczną, przerwą między pierw­szym a drugim. Był już gotowy do wyjazdu. W ciągu ostatnich dwóch dni przedstawiciel Biirgermeistra pokazał mu i jego kolegom wszyst­ko, co miasto miało najlepszego do zaoferowania, ale fasada była zbyt popękana: druty kolczaste i wieżyczki strażników wciąż szpeciły Checkpoint Charlie, na każdym z ważniejszych skrzyżowań stał po­licjant. Maźnięcia farby na ceglanych murach niezupełnie skrywa­ły nakreślone sprayem swastyki. Siedzący obok Vica perkusista Len­ny czytał artykuł o pogłębiającym się kryzysie w Jugosławii, o czym informował wielki nagłówek. Sowieci właśnie dostarczyli kolejny transport broni dla Serbów. Rząd Stanów Zjednoczonych rozważał przeprowadzenie intensywnych uderzeń z powietrza, aby pomóc oblę­żonym enklawom muzułmanów. ONZ zrezygnowało już z prób me­diacji.

188

Dave Smeds

Sobota, 2 grudnia 1995. Zimna wojna rzucała lodowaty cień. Na jakby wyrytych w kamieniu twarzach obywateli Niemiec Zachodnich widać było niepokój i lęk. Vic nie miał wątpliwości, że kilka mil na wschód, po komunistycznej stronie, jest tak samo. Umysły tych ludzi były jak albumy fotograficzne, otwarte - jeśli byli na tyle starzy - na stronach pokazujących czołgi wtaczające się z hukiem na Węgry w 1956 roku, do Czechosłowacji w roku 1968. Pamiętali, jak pewnego dnia wyrósł Mur, który podzielił miasto i nigdy nie miał upaść.

Vic miał pewne pojęcie o tym, co oni czują, chociaż sam, jako Ame­rykanin, wspominał kryzys kubański, nieustanne ćwiczenia obrony cywilnej z czasów, gdy był nastolatkiem, i ojca, który pod ich domem zbudował schron przeciwatomowy. Jak to się stało, że świat znowu przepełnia wrogość? Był taki okres, po tym, jak Nixon pojechał do Chin, po zakończeniu wojny wietnamskiej, po ogłoszeniu polityki odprężenia między narodami, po tym, jak Jimmy Carter doprowadził Egipt i Izra­el do stołu w Camp David, kiedy wydawało się, że świat zmierza do przyjęcia łagodniejszego kursu. To było w innym życiu, pomyślał Via Wtedy, kiedy miał jeszcze inne nazwisko. Kiedy występował w Euro­pie ze swoim starym zespołem. Kiedy ludzie słuchali jeszcze innego rocka.

Wszystko się zmieniło i próby przywrócenia przeszłości są z góry skazane na niepowodzenie. W tym miejscu i czasie trzeba się skoncen­trować na tym, co możliwe. Może muzyka nie jest już taka sama, ale przynajmniej może pomóc tłumowi zapomnieć na chwilę o troskach i niepokojach. Czyż to nie na tym ma polegać jego praca?

Kiedy kwartet limuzyn zajechał pod tylne wejście hali koncertowej, przywitała ich kilkusetosobowa grupa fanów, którzy krzyczeli i powie­wali transparentami. Na jednym z nich widniał napis: VICTORY! NAJWIĘKSZY ZESPÓŁ W DZIEJACH! Na jego widok Vic pokręcił głową i zrobił kwaśną minę. Wierność idolowi to jedno, ale przesada to coś zupełnie innego. Pamiętał koncert z 1969 roku, kiedy wraz ze swy­mi muzykami musiał się przeciskać przez tunel dla konserwatorów, aby dotrzeć za kulisy, ale nawet tamtego nie dałoby się porównać z tym, co widział na występach Beatlesów i Stonesów.

Natomiast Lenny wyszczerzył zęby w szerokim uśmiechu. Dla nie­go pochlebstwa i powodzenie były zupełnie nowym doświadczeniem. Czwarty album zespołu znikał z półek natychmiast, gdy tylko go do­starczano z hurtowni. Tournee nabierało rozmachu, a towarzysząca mu i wciąż rosnąca fala popularności miała na stałe umieścić ich w publicznej świadomości. Nigdy więcej nie będą twórcami jednorazo­wych hitów, nigdy więcej nie będą obiecującymi muzykami sesyjnymi, którzy muszą odejść, gdy tylko pojawi się ktoś nowy. Nawet jeśli Vic-tory nie wprowadzi już na listy przebojów ani jednego nagrania, ze­spół nie zostanie zapomniany.

Ósmy grudnia

189

Vic uśmiechnął się kącikami ust. Tak, to było przyjemne uczucie. Nawet dla starego pierdoły, który widział już wszystko. Sprawiało, że krew żwawiej płynęła w jego żyłach, że myślał o jędrnych ciałach towa­rzyszących zespołowi fanek — choć już nie korzystał z ich wdzięków -że jego ręka zaczynała tęsknić do twardego, fallicznego kształtu mi­krofonu.

• Damy im popalić - zapowiedział chełpliwie Lenny.

• Taa. - Vic potraktował to jako zobowiązanie. - Zróbmy to.

Reakcje publiczności były potwierdzeniem tego, że anglojęzyczny rock and roli oddziałuje na ludzi tak samo, niezależnie od tego, gdzie na świecie go grają. Tłum zerwał się na nogi, gdy zespół rozpoczął nawiązujący do swojej nazwy kawałek - niewielki hit radiowy, nie wypuszczony nawet na singlu - który znakomicie sprawdzał się pod­czas występów na żywo dzięki długiemu, powtarzającemu się refreno­wi: „Victory! Yictory! Victory jest tu!" Minęło mniej więcej dwie trzecie koncertu. Półnagi Vic, któremu po klatce piersiowej spływały strumie­nie potu, krążył po całej scenie i wykrzykując słowa piosenek, podniecał berlińczyków, prowadząc ich na coraz wyższe szczyty szaleństwa.

Jego walące dziko serce karmiło się trzema podnietami. Pierwszą z nich była euforia wynikająca z tego, że jest na środku sceny, skupia na sobie uwagę tak wielu ludzi; drugą nostalgiczne uniesienie pięć-dziesięciolatka, który odniósł sukces w zawodzie opanowanym w wie­ku dwudziestu jeden lat. Po trzecie: był przerażony.

Bał się, ponieważ nie panował nad nastrojem publiczności. Wymknął mu się, karmiony jazgotem gitar, heavymetalowymi aranżacjami i od­zywającym się w trzewiach biciem bębnów. Niemcy uwalniali się od tłumionego napięcia, które zdawało się napływać falami na scenę. Nie­zależnie od tego, jak wspaniałe i konieczne było to oczyszczenie, Vic wiedział, że wystarczy tylko iskra, aby zmieniło się w niszczący wy­buch. Starał się odepchnąć od siebie obrazy stratowanych dwunasto­latków, wyłupanych oczu. Jego ustawieni na skraju estrady ochronia­rze, potężni mężczyźni, którzy grali kiedyś w hokeja lub futbol na półprofesjonalnym poziomie, zapracowywali właśnie na każdy dolar ze swoich pensji — zrzucając nadmiernie rozentuzjazmowanych fanów na uniesione ręce kolejnych setek tych, którzy opuścili swojemiejsca i tłoczy­li się przed sceną. Las ich rąk kołysał się rytmicznie do przodu i tyłu, a oczy błyszczały z uwielbienia, gdy Vic majestatycznym krokiem to zbli­żał się do nich, to oddalał. Ta adoracja zmieniłaby się we wściekłość, gdy­by Vic zrobił to, co naprawdę chciał zrobić - to znaczy uciekł w stronę najbliższego wyjścia. Niech Bóg ma go w swojej opiece, jeśli zawiedzie go głos albo przepali się bezpiecznik i zamilkną głośniki. Ludzie przyszli na koncert, aby uwolnić się od prześladujących ich demonów. Ten proces był

190

Dave Smeds

właśnie w pełnym toku, równie niepowstrzymany jak orgazm w trakcie ejakulacji. Gdyby przeszkodził im w tym wyzwoleniu, rozerwaliby go na strzępy.

Nie miał wyboru, musiał ciągnąć to dalej, udając, że to on wszyst­kim dyryguje i panuje nad sytuacją. Gdyby zniknął element scalają­cy tę hordę, którego on dostarczał, rezultat najlepiej opisałoby słowo „chaos".

Piosenka dobiegła do swej ostatniej, grzmiącej nuty. Vic załkał. De­speracko pragnął zaśpiewać balladę, uspokoić to dzikie uniesienie tłu­mu, powściągnąć trochę to wymachiwanie pięściami, te wrzeszczące kobiety i zmniejszyć moc wzmacniaczy. Ale nie mógł.

Grupa Victory nie miała w repertuarze ballad.

Rzeczywiście dali im pcjpalić. Vic siedział otępiały w swojej gardero­bie, odrzuciwszy zaproszenia kolegów. Wybierali się w miasto, aby uczcić tę ostatnią nocą alkoholem, berlińskimi kobietami i, jeśli zosta­ło im choć trochę rozumu w głowach, prezerwatywami. Vic nie miał ochoty przedłużać stanu rozbuchanej, funkcjonującej na zwiększonych obrotach świadomości. Musiał się odprężyć, zwolnić tempo, dopóki miał jeszcze siły, aby to przetrzymać. Bolało go całe ciało. Wypił ostatni łyk z butelki evian. Od zakończenia bisów przez jego gardło przepłynęły już dwa litry, a mimo to wciąż był odwodniony. Piętnastominutowy prysznic w absurdalnie malutkiej kabinie przylegającej do pokoju roz­puścił jedynie warstwę solanki, która przylgnęła do niego jak druga skóra. Pot wciąż jeszcze wyciekał z jego porów, chociaż nie miał poję­cia, skąd się go tyle bierze.

Rozległo się pukanie do drzwi. Pospiesznie podniósł perukę, którą zdjął przed prysznicem, i nałożył ją z wprawą świadczącą o niezliczo­nych powtórkach tego ruchu. Nim podszedł do drzwi, musiał ją jeszcze przycisnąć do głowy, aby mieć pewność, że będzie się trzymała przez czas konieczny do odprawienia gościa.

Otworzył drzwi. Do środka wśliznął się Fred Brownell, jego mene­dżer. Vic ponownie zaryglował drzwi.

Fred promieniał. Na pękatym torsie połyskiwał jedwabny krawat i garnitur, który musiał go kosztować kilka tysięcy marek. Na stoliku do makijażu położył walizkę i otworzył ją, pokazując plik pokwitowań wpływów kasowych, które leżały obok jego laptopa.

- Znowu jesteś na szczycie, dzieciaku. Wiedziałem, że ci się uda wrócić. Właśnie pobiłeś miejscowy rekord frekwencji, który do tej pory należał do Guns N' Roses.

„Dzieciak" to było dość względne określenie. Fred miał sześćdziesiąt jeden lat, a jego skóra była tak twarda jak stara podeszwa na skutek zbyt wielu lat spędzonych na plażach i zbyt wielu narkotyków - cho-

Ósmy grudnia

191

ciąż przysiągł zrezygnować z obu tych przyjemności po przekroczeniu czterdziestki.

-Znowu jestem na szczycie? - zapytał Vic, kiedy stękając ze zmę­czenia, usadowił się na składanym krześle. - Do czego to porównu­jesz? Mieliśmy nie rozmawiać o tamtych dniach, Fred.

- Och, pieprzyć zasady - odparł łagodnie Fred. - Jeden raz nie za­
szkodzi. Przeżyliśmy wtedy wiele wspaniałych dni. Pomyślałem sobie,
że powinieneś być zadowolony z tego, że wróciłeś na swoje miejsce.

-Na swoje miejsce? Nigdy nie występowałem na takich scenach.

• Nie bądź takim ponurym dupkiem. - Fred uniósł ręce i zakręcił się dookoła swej osi, jakby chciał pokazać, że żaden z nich dwóch nie jest jeszcze w grobie. - Chciałem tylko powiedzieć, że cieszę się, widząc, że nie jesteś już emerytem.

• Od pięciu lat nagrywamy płyty i koncertujemy, Fred. To wcale nie jest coś niespodziewanego i nowego.

• Victory nigdy przedtem nie robiło czegoś takiego - upierał się gru­bas. - Dzięki temu tournee wznosisz się na dawny poziom. Poruszyłeś tych ludzi, dzieciaku. Nawet z tymi fałszywymi włosami i nie swoim głosem dokonałeś cudów. Byli tam tylko dla ciebie.

Fred najwyraźniej nie dostrzegł tego co Vic. Stojący za kulisami menedżer widział wzbierającą w tłumie energię, podniecał się myśla­mi o zyskach i wyobrażał sobie, że rzeczywistość wygląda tak, jak on sobie tego życzy.

• Bzdury. Oni byli tu tylko dla siebie samych - powiedział Via - Nie rób z tego czegoś, czym to nie jest. Jestem po prostu facetem, który śpiewa piosenki. Reszta jest złudzeniem. Tak jest teraz i tak było w przeszłości.

• Ludzie nie kupują biletów, żeby tylko słuchać piosenek - odparł Fred. - Gdyby chodziło im tylko o muzykę, mogliby sobie was puścić z kompaktu. Oni przyszli dla Vica Standisha, człowieka. Może nie wy­gląda to tak samo jak wtedy, gdy przychodzili dla Brada Taylora, ale dla mnie jest to wystarczająco podobne.

-Jeśli tak uważasz.... - Nie było warto spierać się o to. Fred był jego najbliższym współpracownikiem i Vic kochał go jak brata, ale kiedy się uparł, nie dawał się do niczego przekonać. To właśnie czyniło go takim dobrym negocjatorem kontraktów. Niech sobie wierzy w to, w co chce wierzyć.

Kiedy Fred wyszedł, Vic zdjął perukę, przekształcając się ponownie z długowłosego bruneta w krótkowłosego blondyna o mocno już rozwi­niętych zakolach. Wyjął soczewki kontaktowe, które zmieniały kolor jego oczu z brązowych na niebieskie. Miał brązowawe brwi, które pa­sowały do każdego z tych kolorów, zwłaszcza gdy założył okulary w grubych oprawkach.

-Dawne czasy - wymruczał, sprawdzając w lustrze swój wygląd. W dawnych czasach jego ciało było tak chude, że skóra ciasno opinała

192

Dave Smeds

mięśnie, które przez to wydawały się nieustannie naprężone. Kiedy zdejmował koszulę, ukazywały się żebra. Miał wystające kości policz­kowe, a na rękach widać było żyły. Teraz już nie pociągał trawki, ale kłopoty z tarczycą nie pozostały bez wpływu na jego wygląd. Był zu­pełnie inny niż w czasach swojej młodości, a bez peruki i szkieł kon­taktowych, w poszerzającym go w ramionach płaszczu, nie przypomi­nał także człowieka, który zaledwie dziewięćdziesiąt minut wcześniej królował na scenie.

Wymknął się przez drzwi niezauważony. Ludzie z obstawy zgodnie z otrzymanymi rozkazami koncentrowali się na obserwacji wejść. Vic nauczył się już, że najlepszym sposobem, by umknąć fanom, jest uni­kanie miejsc, w których stoją ochroniarze. Zrezygnował z limuzyny, która czekała z tyłu. Zamiast tego przecisnął się przez grupę ludzi kłębiących się przy wyjściu, rozpychając ich jak solidny niemiecki biz­nesmen, na którego wyglądał, i złapał zwykłą taksówkę. Nikt nie po­święcił mu drugiego spojrzenia.

Nawyk zachowywania ostrożności zanikał z trudem. Zamiast pozo­stać w tym samym samochodzie, do którego wsiadł przed halą koncer­tową, wysiadł z niego przy jednym z głównych hoteli i wśliznął się ukradkiem do innej taksówki. Dojechał nią do starego dwupiętrowe­go domu stojącego przygnębiająco blisko Muru. Budynek był dobrze utrzymany, ale po przeciwnej stronie ulicy widać było wiele polemicz­nych graffiti wymalowanych na resztkach ruin pozostałych jeszcze po bombardowaniach z drugiej wojny światowej.

Mimo późnej pory w oknach paliły się światła. Otyła gospodyni w ubraniu równie rzeczowym jak wyraz jej twarzy zaprowadziła Vica do sypialni, która wyglądała i pachniała jak izolatka w szpitalu. Wra­żenie to pogłębiał jeszczie widok szpitalnego łóżka na kółkach i namio­tu tlenowego, który przykrywał górną część tułowia leżącego na mate­racu człowieka.

- Cześć, Andrew - odezwał się Vic.

Chory otworzył oczy, uśmiechnął się i skinieniem dłoni odprawił go­spodynię. Wyszła, rzucając Vicowi prawdziwie teutońskie spojrzenie, które niedwuznacznie mówiło, że nie powinien nadmiernie męczyć jej podopiecznego. Obaj mężczyźni poczekali, aż odgłos jej kroków potwier­dził, że zeszła po schodach i nie usłyszy ich rozmowy.

-Jak leci, Brad? - zapytał Andy, pocierając oczy. Nie wyglądało na to, żeby spał, chociaż ciemnopurpurowe półokręgi pod oczami świad­czyły o tym, że powinien. - A może mam ci mówić Vic?

- Dla ciebie zawsze będę Bradem - odparł Vic, zaskoczony, jak dziw­
nie to imię zabrzmiało w jego ustach.

-Bardzo żałuję, że nie byłem na koncercie — powiedział Andy. — Próbowałem namówić lekarza, żeby pozwolił mi tam pójść z przeno­śnym aparatem tlenowym. Mam nadzieję, że rozwaliłeś tę budę.

Ósmy grudnia

193

Vic wzruszył ramionami.

-Można tak powiedzieć. Te młode ciołki, z którymi występuję, wie­dzą, jak się gra rocka. Czasem jednak chciałbym mieć przy sobie cie­bie i resztę chłopaków.

• No cóż, każdy dokonuje własnych wyborów, prawda? - Andy wska­zał ręką swoje wyniszczone ciało. — Sam parę razy zboczyłem na drogi, których bym unikał, gdybym wiedział, co mnie czeka.

• Nie powiedziałbym, żebyśmy mieli zbyt wiele możliwości wyboru w tym, co każdy z nas zrobił. To wszystko się po prostu zdarzyło. Sprawy większe od każdego z nas. Nie mogliśmy wiedzieć, jak to się skończy.

• Och, świat jest jednym wielkim kurewstwem, to prawda. Ale to nie znaczy, że nie ponosimy za nic odpowiedzialności. - Po raz pierw­szy chory ożywił się, jakby odnalazł w sobie jakąś rezerwę sił. Jego głos zabrzmiał mocniej, kiedy zapytał: - Zastanawiałeś się nad moim pomysłem? Ósmego będziesz w Londynie. To idealne miejsce.

• Pomyślę o tym. Mam... trochę więcej do stracenia niż ty.

• To prawda - odparł Andy. - Ale również więcej do zyskania. -Zakaszlał, a zaraz potem coś zagulgotało w głębi jego płuc.

• Cholera - powiedział Vic. Podał przyjacielowi szklankę wody, która stała obok łóżka. - To zabrzmiało paskudnie.

• Och, jeszcze nie umieram - zażartował chory. - Mówią mi, że praw­dopodobnie przetrzymam zimę. Zaplanowałem przyjęcie noworoczne. Nie mogę zawieść ludzi.

Gdy Vic wrócił do pokoju hotelowego, pogrążył się w smutnych my­ślach. Do końca swojej krótkiej wizyty u Andy^go zdołał zachować weso­łość i dobry humor, ale teraz przejmujący ból wywołany widokiem umie­rającego przyjaciela nie dawał mu zasnąć. A może ciągle jeszcze krążyła w nim adrenalina po koncercie, chociaż zgodnie z wszelkimi zasadami powinien już leżeć głęboko odprężony, zatopiony w katatonicznym śnie do czasu, aż budzik zmusi go, by wstał i udał się na lotnisko.

Włączył telewizor. Aktorka, która wyglądała tak, jakby okres nigdy nie zakłócił jej dorosłego życia, kusiła jakimś ostatnim osiągnięciem w produkcji tamponów. Sięgnął z rozdrażnieniem po pilota - czy na północy Europy nie ma żadnej stacji, która nadawałaby program bez reklam? Być może, jak wszędzie indziej, lokalny rząd po prostu nie chciał już dłużej dofinansowywać takich przedsięwzięć. Zmiana kana­łu dała mu stary amerykański film z Johnem Wayne'em mówiącym po niemiecku wysokim, nosowym głosem, który często rozbrzmiewał je­szcze długo po tym, gdy jego wargi przestawały się poruszać. Vic ści­szył telewizor i pozwolił obrazowi mrugać gdzieś na granicy swojego pola widzenia. Do diabła. Dobrze wiedział, dlaczego jest taki niespo­kojny i nie może zasnąć. Andy wskrzesił ducha.

194

Dave Smeds

Cyfrowy wyświetlacz zegara, który stał na nocnym stoliku, dawno już zaczął wskazywać, że minęła północ. Był trzeci grudnia. Zostało jeszcze pięć dni do piętnastej rocznicy dnia, w którym wszystko się zmieniło.

Vic rozłożył wycinek, który dał mu Andy, zanim się pożegnali. Był to napisany w 1975 roku artykuł krytyka rockowego z „Rolling Sto-ne", który analizował, kto jego zdaniem wywarł największy wpływ na muzykę minionej dekady.

Vic Standish był oczywiście nieznany. Listę otwierał Brad Taylor, przed Lennonem, Dylanem, Jaggerem i Hendrixem. Na pierwszej stro­nie artykułu widniało zdjęcie szczupłego, jasnowłosego trzydziestolat­ka z plamką koloru piwnego na tęczówce lewego oka, w tym samym miejscu, w którym identyczny znak szczególny miał Vic Standish.

Krytyk nazwał Taylora orędownikiem. Głosem pokolenia.

Artykuł był tak pełen czci, że czytało się go prawie jak nekrolog. W pewnym sensie mogło tak być. Vic przypomniał sobie nazwisko au­tora z późniejszego specjalnego wydania tego samego magazynu, które ukazało się kilka tygodni po zabójstwie Johna Lennona - tego ze zdję­ciem jego nagiego ciała na Yoko Ono. Kiedy Vic po raz pierwszy zoba­czył tę okładkę na stoisku z gazetami, zamknięte oczy Lennona, jego zmięte jak mokra szmata do podłogi ciało i posępny, wbity gdzieś w przestrzeń wzrok Ono sprawiły, że doszedł do wniosku, iż jest to fotografia trupa. Niewiele brakowało, a podpaliłby stoisko, ale dowie­dział się w porę, że zdjęcie zostało zrobione przez Annie Leibovitz na kilka godzin przed morderstwem i że to Lennon zasugerował, by sfoto­grafowała ich w takiej pozie.

W tym samym wydaniu magazynu „Rolling Stone" wspomniano, że władze Niemiec Wschodnich zawiesiły zakaz prezentowania zachodniej muzyki rockowej i państwowe radio nadało dziewięćdziesiąt minut pio­senek Beatlesów jako wspomnienie po Lennonie. Ten mało istotny strzęp informacji błąkał się po głowie Vica, kiedy jego samolot niedaw­no lądował na lotnisku w Berlinie. Wyglądało na to, że w ten weekend jego życie pod wieloma względami zatoczyło właśnie pełen krąg.

Maj 1981: Siedział wraz z Fredem na kawiarnianym patio w Los Angeles. Menedżer robił wszystko, co w jego mocy, aby pokonać osłu­pienie, w które wprawiły go słowa Brada. Na jego korzyść świadczyło to, że nie próbował nawet protestować. Tylko skinął ponuro głową i przejrzał kartki papieru, które chwilę wcześniej podał mu Brad.

- Tak właśnie to widzę - mówił Brad. — Johna Lennona i mnie łą­czyło zbyt wiele podobieństw. Obaj byliśmy legendami rocka. Obaj mieliśmy fanów, którzy dosłownie zdzierali z naszych ciał ubrania, aby mieć dla siebie kawałek czegoś, co należało do nas. On zrobił sobie

Ósmy grudnia

195

przerwę. Ja także. Obaj mieszkaliśmy przez ostatnie pięć lat w No­wym Jorku. A teraz dostaję to.

Na już zmarszczonym czole Freda pojawiła się jeszcze jedna bru­zda. Trzymane przez niego kartki zawierały groźby śmierci napisane przez co najmniej trzech różnych szaleńców, z których policji udało się wytropić tylko jednego.

• Są tak paskudne, jak mówiłeś - mruknął Fred. - Widzę, że to cię naprawdę przestraszyło, co, dzieciaku?

• Tak, do diabła, przestraszyło mnie. - Ręka, którą Brad sięgał po kawę, wyraźnie drżała. — Nie zamierzam zostać celem dla kolejnego Marka Davida Chapmana.

• A więc zamierzasz sfingować własną śmierć. — Fred nie sformuło­wał tego zdania w postaci pytania, wypowiedział je tak, jakby chciał się oswoić z samym pomysłem, osadzić go głęboko w swoim umyśle. Był spostrzegawczy. Zorientował się, że jego klient podjął już decyzję i nie da się nakłonić do jej zmiany. Jedyne, co mogło go martwić, to straty finansowe, ale plan, w tej postaci, w jakiej naszkicował go Brad, miał zapewnić Fredowi całkiem spore dochody, i to przez długi czas.

-Tak.

Fred westchnął i uścisnął Bradowi dłoń.

-To była wspaniała jazda, dzieciaku. Myślę, że jesteś szalony, ale masz moje poparcie. Gdzie zamierzasz to zrobić?

- Na Wielkim Kajmanie.

Wielki Kajman jest wyspą, na której można kupić wszystko. W czerw­cu 1981 roku ciało Brada Taylora, któremu poderżnięto gardło, znale­ziono w kuchni stojącego na plaży o kilka mil od George Town bunga­lowu, jego wakacyjnej rezydencji, w której często bywał przez kilka poprzednich lat. Tę wersję w każdym razie podano do publicznej wia­domości. W rzeczywistości było to kupione w kostnicy ciało bezdomne­go, ale nadanie mu fałszywej tożsamości wymagało aktywnej współ­pracy dwóch osobników spoza wąskiego kręgu przyjaciół Vica - detek­tywa policyjnego i koronera - którym dobrze zapłacono za ich fałszywe oświadczenia.

Ogłoszono także, że zginęło kilka wartościowych przedmiotów z do­bytku Brada Taylora, łącznie z jego ulubioną gitarą. Naturalnie to Vic -jak miał się od tej pory nazywać — wziął te rzeczy ze sobą, ale ich brak został uznany za dowód kradzieży dokonanej przez tego samego czło­wieka, który zabił Brada.

Rozpoczęło się poszukiwanie złodzieja/mordercy. Aresztowano kil­ku zwykłych w takich wypadkach podejrzanych i przesłuchano ich w typowym dla miejscowych władz stylu Jesteś winny, dopóki nam nie zapłacisz". Rezultatem tych działań był opis człowieka, którego

196

Dave Smeds

podobno widziano feralnego dnia w pobliżu bungalowu, ale szkic poli­cyjnego rysownika przedstawiał chudego, ciemnoskórego mężczyznę z charakterystyczną dla rastafarian fryzurą. Opis pasował do tak wie­lu przebywających w okolicy włóczęgów, że zupełnie nie nadawał się do zawężenia listy podejrzanych. Niedługo potem stacja radiowa w Nowym Jorku otrzymała coś, co rzekomo było listem od winowajcy. W chaotycznym stylu będącym reminiscencją wypowiedzi „zodiakal­nego mordercy" twierdził on, że Brad Taylor został zabity za swoją niemoralność i dekadencję. W kopercie znajdował się także pukiel wło­sów, które zidentyfikowano jako włosy Taylora, i dokładna lista przed­miotów zabranych z bungalowu.

Media miały swój wielki dzień, ale kiedy się okazało, że policja nie ma żadnych śladów, podniecenie opadło. Sprawa ostygła jak popioły rzekomego Brada Taylora, które na początku lipca rozsypano nad New York Harbor.

Grudzień 1981: Vic, ciągle ukrywający się na Karaibach, spotkał się z Andym na Tobago.

• Chciałem opowiedzieć o wszystkim moim starym kumplom z ze­społu - zaczął Vic w czasie kolacji, którą jedli w The Beachcomber. Na gałęziach tuż za otwartymi oknami restauracji siedziały papugi. Drze­wa palmowe kołysały się, poruszane powiewami lekkiej bryzy. Zacho­dzące słońce rzucało ostatnie promienie, a z pobliskiej dyskoteki do­chodziły rytmy tanecznej muzyki. - Może zrobię to później. Jednakże im więcej będzie ludzi, którzy wiedzą, tym większe prawdopodobień­stwo, że cały plan weźmie w łeb. Jestem pewny, że mogę polegać na twojej dyskrecji.

• Oczywiście - odparł Andy. - Zawsze. - Odłożył szczypce kraba, które ogryzał, i pokręcił głową, myśląc o tej dziwacznej i niesamowitej sytuacji. - A więc... ile osób wie o wszystkim?

• Tylko ci, bez których współdziałania nie dam sobie rady, jeśli mam to kontynuować — wyjaśnił Vic. - Moja była żona. Wykonawca mojego testamentu. Przysyłają mi co jakiś czas gotówkę, którą po trochu wcią­gają z mojego majątku. I Fred, oczywiście. Muszę mieć kogoś takiego jak on do pilnowania archiwum taśmowego i tego, aby prawa do mojej muzyki były sprzedawane tak, abym nie musiał się tego wstydzić. Mogę już nie być Bradem Taylorem, ale niech mnie diabli wezmą, jeśli zezwolę, żeby moja praca została wykorzystana w melodyjkach rekla­mowych Pepsi lub jako tło muzyczne w ogłoszeniach sprzedawców uży­wanych samochodów.

• Mogę na to tylko powiedzieć: amen. - Chociaż Brad był właściwie artystą solowym i sam pisał swoje piosenki, gitara basowa Andy'ego brzmiała na ostatecznych nagraniach przynajmniej w siedemdziesię-

Ósmy grudnia

197

ciu procentach tych utworów i on także nie chciał, aby jego spuścizna uległa rozwodnieniu.

Przez restaurację przeleciał nietoperz, zatrzepotał błoniastymi skrzy­dłami nad ich stolikiem, złapał parę muszek owocowych i pomknął w kierunku plaży, znikając w ciemnościach. Nikt z obsługi ani starych mieszkańców wyspy nie poświęcił latającemu ssakowi drugiego spoj­rzenia. W końcu to był tropik.

Vic odwrócił się z powrotem w stronę stolika i zauważył, że Andy ma zmarszczone czoło. i - Nie jesteś samotny? - zapytał basista.

Vic kaszlnął. ; - Tak. To dlatego Fred zorganizował dzisiejsze spotkanie.

-Jak długo w takim razie będziesz to ciągnął?

„Nieboszczyk" wysączył wolno duży łyk rumu.

• Nie wiem. Kilka lat? Może wtedy to, że Lennona już nie ma, nie będzie tak piekło jak teraz. Ciebie to nie piecze, Andy?

• Piecze, jakby pokąsały mnie mrówki, człowieku. A było jeszcze go­rzej, kiedy usłyszałem, że ty także nie żyjesz. - Popatrzył z wyrzutem na dawnego szefa.

Vic zamrugał oczami, po czym odchrząknął.

- Przepraszam - mruknął, patrząc w głąb swojej pustej szklanki. -
Po prostu poczułem się... śmiertelny. Potrzebowałem przerwy. Musia­
łem spędzić trochę czasu w samotności, z dala od fanów. Chciałem móc
chodzić między ludźmi bez uczucia, że nieustannie ktoś mnie obserwu­
je. Rozumiesz, co mam na myśli?

Andy uśmiechnął się kwaśno.

• Wiesz, że w przyszły wtorek minie siedem lat, odkąd przestałem z tobą grać? Nawet po tak długim czasie, mimo że byłem tylko twoim cieniem, muszę się zaszywać w takich zakątkach świata jak ten, aby mieć choć trochę prywatności.

• No cóż, sam widzisz - powiedział Via - Być martwym to tak, jakby wylądować w najbardziej zapadłym zakątku świata, jaki można znaleźć. Chcę trochę odpocząć, zanim znowu wezmę udział w tym wyścigu szczu­rów. Zapytaj mnie ponownie za rok. Może wtedy będę się już czuł inaczej.

Rok może by nawet i wystarczył. Vic czuł się już coraz bardziej zmę­czony tym, że nie może się spotkać ze starymi kolegami. Ale w roku 1982 był kwiecień z piekła rodem: Bob Dylan został zabity serią z pistoletu maszynowego przed swoim domem, na oczach swoich dzie­ci. Następną ofiarą był Donovan Leitch. Zastrzelił go uciekinier ze szpi­tala dla umysłowo chorych, który oskarżył go o kradzież tekstu Sun-shine Superman i groził egzekucją wielu innych postaci ze świata roc­ka za podobne „zbrodnie".

198

Dave Smeds

McCartney był ostatni, ale zamach na niego Vic zniósł najgorzej. Nie chodziło tylko o to, że kula zmieniła Paula w warzywo, które nie mogło ani umrzeć, ani żyć. Istotne okazało się to, że dopiero wtedy Vic uświadomił sobie, ile dla niego znaczył drugi lider Beatlesów. Vic był fanem Lennona, wyłączając z tego Yoko Ono, której głos porównywał do skrzeczenia ary, i to na korzyść papugi. Gdy pewnego razu usłyszał, jak jakiś człowiek żartuje sobie z McCartneya, mówiąc, że on zawsze był warzywem, poluzował skurwielowi zęby i następne kilka godzin grał w domu Yesterday, Got to Get You into My Life oraz The Long and Winding Road, zmuszając zakrwawione i spuchnięte dłonie do wydo­bycia tych melodii z gitary lub fortepianu.

Każda z megagwiazd przemysłu rozrywkowego skryła się gdzieś na odludziu albo wynajęła całą armię ochroniarzy. Na długi czas zakrólo-wała ostrożność. Elton John zrezygnował z koncertów i tylko wydawał sporadycznie albumy, które nagrywał w domu za zamkniętymi na głu­cho drzwiami. Również George Harrison zaszył się na siedem lat w swojej rezydencji.

Vic przestał już myśleć o ujawnieniu się. Brad Taylor pozostał dru­gą ofiarą na liście, która aż nazbyt się rozrosła. Zamiast niego po zie­mi chodził Vic Standish. Był bogaty. Prowadził wygodne życie. Nie miał zamiaru tego spieprzyć. Jego wspólnicy, którzy w innej sytuacji mogliby się stać nieostrożni i coś wygadać, zdawali sobie sprawę z wysokości stawki i dochowywali obietnicy milczenia.

W 1986 roku detektyw z Wielkiego Kajmana przyznał się do swoje­go udziału w mistyfikacji. Coroczne, niemożliwie do wyśledzenia prze­kazy gotówki, będące częścią tego, co dostał na początku, okazały się jego zdaniem niewystarczające: myślał, że zgarnie więcej pieniędzy, sprzedając całą historię. Jego rewelacje nie zaszkodziły Vicowi. Po pierwsze, detektyw nie znał nazwiska, które przyjął Brad Taylor, a po drugie, człowiek ten był powszechnie znany jako niewiarygodny świa­dek. Za pieniądze składał fałszywe zeznania na więcej niż jednej roz­prawie sądowej, co zresztą było powodem, dla którego Vic wybrał go do realizacji swojego planu. Na szczęście koroner nie mógł potwierdzić słów detektywa. Od jakiegoś czasu bowiem już nie żył i co więcej, zmarł spokojnie z przyczyn naturalnych w szpitalu, dostarczając swoim zgo­nem bardzo niewielu argumentów zwolennikom spiskowej teorii dzie­jów. Tylko „National Enąuirer" i inne brukowce poświęciły detektywo­wi z Wielkiego Kajmana trochę uwagi, ale i one eksploatowały jego opowieść tylko przez dwa tygodnie. Poważne czasopisma wrzuciły ją do tego samego kosza, w którym lądowały relacje świadków przysięga­jących, że widzieli Elvisa.

W miarę upływu czasu prawdopodobieństwo zdemaskowania sta­wało się coraz mniejsze. Uzyskawszy to poczucie bezpieczeństwa, Vic nie potrafił się już dłużej opierać narkotycznej sile przyciągania estra-

Ósmy grudnia

199

dy. Znacznie tęższy niż kiedyś, z twarzą, która na skutek wieku i kil­ku różnej natury kosmetycznych poprawek straciła chłopięcy wygląd z czasów jego młodości, wśliznął się znowu w 1989 roku na muzyczną scenę, wsparty paroma zakulisowymi posunięciami Freda.

Korzystanie z pomocy Freda było ryzykowne, ponieważ był on ogni­wem łączącym go z dawną tożsamością. Z drugiej jednak strony Fred organizował jednocześnie dziesiątki koncertów, a w planach miał setki innych. To, że wziął sobie kolejnego klienta, nie spowodowało żadnego poruszenia w świecie rozrywki. Natomiast bez Freda cel byłby nieosią­galny. Poza tym Vic nie skorzystał z pomocy żadnego ze swoich starych kolegów i tylko dwóch członków jego nowego zespołu - dźwiękowiec oraz szef ekipy technicznej - dołączyło do osób znających prawdziwą historię Vica Standisha, ponownie tylko z tego powodu, że cały plan nie powiódłby się bez ich pomocy.

I tak się zaczęło. Pierwszy album Victory przeszedł bez echa, ale zespół zyskał reputację dobrej grupy koncertowej. Drugi album zawie­rał jeden singlowy przebój. Potem trzeci krążek został platynową pły­tą, a teraz czwarty wystrzelił w startosferę.

Sukces był dla Vica ogromną niespodzianką. Wszystkim, czego pra­gnął, była szansa występowania przed kilkoma tysiącami fanów. Gdy­by przypuszczał, że może zajść aż tak wysoko - wciąż jeszcze nie dało się to porównać z karierą i sławą Brada Taylora, niemniej było to cał­kiem dużo - może przemyślałby ponownie cały projekt, ponieważ na­rażał się w ten sposób na niebezpieczeństwo zdemaskowania.

Jednakże prawdą było i to, że od ponad dziesięciu lat żaden szalony fan nie zabił gwiazdy rocka. Wyglądało na to, że ta mania, dzięki Bogu, minęła jak wszystkie inne. A może, pomyślał Vic, wyłączając telewizor hotelowy i chowając złożony wycinek do swojej walizki, tym, co minęło, była jego paranoja. Nie znaczyło to, że przestał wymagać od swojej ekipy przestrzegania ścisłych środków ostrożności, ale po latach jego reakcja na wydarzenia z ósmego grudnia 1980 roku zaczynała mu się wydawać... przesadna. Być może brał wtedy zbyt dużo koki.

Teraz był czysty. Patrzył na wszystko trzeźwym wzrokiem. I mogło mu zabraknąć wymówek, aby nie spełnić życzenia umierającego przy­jaciela.

- Niech cię diabli, Andy - mruknął.

W końcu zaciążyły mu powieki. Rozebrał się, wyłączył światło i wsłuchał się w deszcz bijący w okno. We wtorek jest koncert w Am­sterdamie. Lepiej nie sięgać myślą dalej. Za każdym razem należy przeskakiwać tylko jeden płotek.

200

Dave Smeds

Tył sali i balkon usiane były plamami pustych miejsc. Sądząc po tym, jak sprzedawał się album, holenderscy fani dochowywali wierno­ści swemu idolowi w równej mierze jak inni, ale był wtorkowy wieczór i padał deszcz ze śniegiem. Vic odetchnął z ulgą na ten widok. Jak się tak niedawno okazało, tłum szczelnie wypełniający salę generuje szczególny rodzaj energii, nad którą trudno zapanować. Tutaj wolne miejsca pobrzmiewały echem i redukowały zgiełk z poziomu brzęcze­nia gniazda szerszeni do tego, które wydaje kilka pszczół tańczących między kwiatami brzoskwiń.

Sala koncertowa była mniejsza od stadionów, na których Victo-ry grało podczas weekendów. Zewsząd cuchnęło haszyszem; dym był tak gęsty, że przesłaniał światła oznaczające wyjścia. Członkowie ze­społu przeszli żwawo przez zaciemnioną scenę, zmierzając do swo­ich instrumentów. Ciemnoniebieskie, fioletowe i zielone reflektory omiatały tłum, przechodząc stopniowo do cieplejszych kolorów o więk­szej intensywności światła i przygotowując się do jednoczesnego naja­zdu na Vica, który czekał na podium przed wielkim zestawem bęb­nów.

Mieszkańcy Amsterdamu już udowodnili, jak mało przypominają tę hordę z Berlina. Kobiety zrywały się z miejsc i odsłaniały piersi, wie­dząc, że jest to jedyna chwila, kiedy Vic wyraźnie widzi, co się dzieje na sali i na balkonach. Niemal połowa widzów miała długie włosy. Nie­którzy założyli wzorzyste, farbowane własnoręcznie koszule. Vic był pewny, że dostrzegł nawet jednego łub dwóch facetów w średnim wie­ku, którzy rozłożyli palce w symbol pokoju; Boże, ile to czasu upłynęło, od kiedy widział coś takiego?

Uderzyły w niego strumienie światła z reflektorów. Gitarzysta pro­wadzący rozpoczął jazgotliwym akordem, który otwierał tytułowy utwór z ich trzeciego albumu, a Vic zbliżył mikrofon do ust.

Jego głęboki, potężny głos współgrał z pulsującą rytmem muzyką. Victory naprawdę potrafiło dać do wiwatu. Po raz tysięczny Vic doko­nał w myślach poprawki, której potrzebował, aby sobie uświadomić, że słowa, które z grzmotem wydobywają się z głośników, pochodzą z jego własnych ust. To nie był jego prawdziwy głos. Był tenorem i nie istniała najmniejsza nawet możliwość, żeby jego głos brzmiał inaczej niż głos Brada Taylora, gdyby jego główny dźwiękowiec nie zmodyfi­kował sygnału dochodzącego z mikrofonu. Chociaż Vic śpiewał nor­malnie, widownia słyszała głos niższy o cały rejestr.

Tłum klaskał i tupał. Skończywszy pierwszy utwór, zespół bez żad­nej przerwy przeszedł w drugi, a potem trzeci. Po upływie tych pierw­szych kilkunastu minut koncertu Vica ogarnęło zdziwienie, chociaż starał się niczego po sobie nie okazywać. Ci ludzie bawili się, ale robili to tak jak żadni inni wielbiciele Victory. Ujmując to najprościej: nie byli gwałtowni.

Ósmy grudnia 201

Różnica była bardzo subtelna. Było to bardziej wrażenie niż rezultat obserwacji, ponieważ świecące mu w twarz reflektory uniemożliwiały dostrzeżenie jakichkolwiek szczegółów. Występował już jednak przed tak wieloma ludźmi w tak wielu miastach, że potrafił odczytywać na­stroje widowni, tak jak niektórzy odczytują uczucia starego przyjacie­la. Kiedy ci Holendrzy krzyczeli, nie szczerzyli zębów i nie napinali mięśni karków - uśmiechali się. Kiedy poruszali ciałami w rytm bęb­nów, nie odpychali ludzi stojących obok - wszyscy kołysali się razem. Pośród nich było znacznie mniej niż zwykle dupków odzianych od stóp do głów w czarne skóry - większość miała na sobie ubrania z wyblakłe­go niebieskiego drelichu. A niektóre z kobiet wciąż były topless, lecz nie wywoływało to u mężczyzn pobudzanej testosteronem nadaktyw-ności.

Coś tu jest nie tak, myślał Vic. Teksy płynące z jego ust nie były pochwałami miłości, zręcznie napisanymi komentarzami politycznymi czy osobistymi transformacjami peanów Brada Taylora. Miały być tak odległe od tego, co tworzył Brad Taylor, jak to tylko było możliwe. Śpie­wał teraz o łatwych panienkach, szybkich motocyklach lub cholernym świecie. Tworząc teksty, włączał czasem do nich jakieś dowcipne zwro­ty, ale te retoryczne kwiatki ginęły w kaskadach pierwotnych rytmów, którymi dudniły bębny, oraz w szaleńczym jazgocie gitar i nikt jeszcze nie wpadł na to, aby snuć porównania między Vikiem Standishem a którymkolwiek z rockmanów z generacji, której hasłami były pokój, miłość i prochy. Większość z jego fanów nie znała nawet słów piose­nek, które śpiewał. Słuchali ich raczej trzewiami niż uszami.

Przy szóstym utworze Vic wyjął harmonijkę. Było to rzadkie, podob­nie jak jego gra na tamburynie, odstępstwo od roli wokalisty. Przez pięć lat unikał grania publicznie na gitarze lub instrumentach klawi­szowych, ponieważ były to zwyczaje Brada Taylora, ale teraz z rado­ścią poczuł instrument w dłoniach. Ten koncert przywoływał wspo­mnienia dawnych dni, i to w czasie, kiedy był niezwykle wrażliwy na ich działanie.

Na swój sposób wszystko to miało sens. Współgrało z tym, co oglądał przez ostatnie półtora dnia na ulicach miasta. Amsterdam był ostat­nim bastionem Marzenia - tego, które można było streścić jednym zda­niem: AU You Need Is Love. Sądy nie zamykały tutaj na dziesiątki lat ludzi, którzy używali narkotyków, żeby się zrelaksować. Prostytucja wciąż była legalna. Społeczeństwo tolerowało alternatywne style ży­cia, promowało sztukę i zapewniało edukację seksualną nieletnim. Mimo to Vic wyczuł w atmosferze panującej na widowni skrywaną desperację. Holendrzy bali się, a ich zachowanie, charakteryzujące się przesadną swobodą i brakiem powściągliwości, przypominało mu opo­wieści, które słyszał o dekadencji panującej w przedhitlerowskich Niemczech na krótko przed tym, gdy zacisnęła się na nich żelazna

202

Dave Smeds

pięść. Ludzie z wielu krajów ściągali do tego miasta sławnych mala­rzy, przybywając do jedynego miejsca, które się opierało fali represji. W tym otoczeniu wolne duchy z całej Europy mogły się gromadzić otwarcie i bez żadnych obaw.

Kiedy Vic odłożył harmonijkę i wykrzyczał pierwszą zwrotkę, zawa­hał się, gdyż prawie zapomniał, co ma śpiewać dalej. Tylko w części bowiem był obecny duchem na tej scenie, częściowo natomiast błądził gdzieś myślami, wspominając wydarzenia ostatnich piętnastu lat.

Kiedyś obrazy takie jak te widywał w Ameryce. Potem jednak coś się stało. Wahadło zaczęło się przechylać w drugą stronę. Prezydentem został Reagan. Republikanie zyskali większość w Kongresie i nigdy już jej nie utracili. Teraz Bush kończył drugą kadencję, ale wahadło wciąż jeszcze wychylało się na prawo. Budżet Pentagonu wzrastał z każdym rokiem. Obcinano wydatki na opiekę społeczną. Nosiciele HIV zostali zmuszeni do noszenia bransoletek identyfikacyjnych, któ­re miały informować ogół o ich chorobie - według nowego naczelnego lekarza kraju było to konieczne dla ochrony zdrowia społeczeństwa i nie naruszało praw jednostki. W osiemnastu stanach znowu zdelega­lizowano aborcję.

Vic poczuł ucisk w żołądku i nagle ugięły się pod nim nogi. Co takie­go Andy mówił o odpowiedzialności? Z pewnością okres nadziei między 1965 a 1980 rokiem był czymś pozostającym całkowicie poza jego kon­trolą. Ludzie mówili, że Beatlesi spowodowali społeczne zmiany. Cyto­wali fragmenty tekstów Brada Taylora i Boba Dylana. Czasem dorzu­cali do tego coś Doorsów, Eagles, Jacksona Browne'a oraz Crosby, Stills & Nash. Ale to wszystko było jedną wielką bzdurą. Nikt nie miał takiej władzy.

A może jednak mieli? Vic Standish zaniepokoił się. Spojrzał wstecz i zobaczył ten moment. Duch lat sześćdziesiątych załamał się wtedy, gdy zginęli najlepsi balladziści tego okresu. Przeobrażenie nastąpiło dopiero po śmierci Lennona oraz...

Ciężki, metalowy łoskot, który płynął ze sceny, zabrzmiał nagle w jego uszach fałszem. Nie dlatego, że była to zła muzyka lub źle gra­na - wręcz przeciwnie - ale dlatego, że nie była nim. A także dlatego, że symbolizowała jego tchórzostwo. Wyobraził sobie świat, w którym nie musiałby się ukrywać. A jeśli miał swój udział w rozwoju wypad­ków? A jeśli jego sfingowane zabójstwo przyczyniło się do powstania pewnego trendu? Czy śmierć Lennona, a potem jego własna, wystar­czyły do ustalenia się mody na uśmiercanie gwiazd rocka? Czy to wła­śnie dało tym szaleńcom pewność siebie i odwagę konieczną, by zabić Dylana, Donavana i McCartneya?

Pomachał z roztargnieniem tłumowi. Ludzie nagrodzili go brawami i okrzykami, mimo że dość kiepsko wykonał ostatnią piosenkę. Czy zauważyli w nim coś, czego sam nie dostrzegł? Vic Standish był fanta-

Ósmy grudnia

203

zją, postacią całkowicie nieprawdziwą. Jeśli oni z taką wiarą lgnęli do niego mimo tego kłamstwa, kto wie, ile mogło się zrodzić z prawdy?

Oddał się znowu swojej muzyce, poruszony tysiącem myśli. Victory grało te same utwory co zwykle. Tego Vic na razie nie mógł zmienić. Ale do ósmego grudnia zostały jeszcze tylko trzy dni.

Londyn. Bilety na Wembley były prawie wyprzedane. Pół godziny przed występem Vic wyjrzał zza kulis, aby poobserwować widownię. Ludzie z biletami w dłoniach zmierzali na swoje miejsca, przy czym wielu szukało przydzielonych im krzesełek, krocząc powoli w prawie pogrzebowym tempie. To nie Berlin ani Amsterdam. Ci ludzie byli oby­watelami kraju, który dał światu Johna Lennona, a tego dnia przypa­dała rocznica jego śmierci. Każdy koncert rockowy - heavymetalowy lub nie - który odbywał się ósmego grudnia, niósł ze sobą jedyny w swoim rodzaju bagaż wspomnień i emocji.

Patrzący przez lornetkę Vic widział, jak fani przesuwają palcami po pamiątkowych programach i zauważają czarne obwódki. Tylko tym najmłodszym trzeba było tłumaczyć, o co chodzi. Wszyscy pozostali wiedzieli, czyje życie i śmierć miały zostać uczczone, chociaż nic nie wskazywało na to, że obwódkę dodano na polecenie Vica.

Vic był wdzięczny losowi, że ma uczcić śmierć tylko jednego człowie­ka. Wciąż jeszcze martwił się o Andy'ego, chociaż ten zapewnił go wcze­śniej przez telefon, że czuje się dobrze i że, tak, ciągle istnieją duże szanse na to, iż wyda przyjęcie noworoczne.

To, że tracił przyjaciela, było bardzo bolesne, ale byłoby znacznie gorzej, gdyby go stracił przed końcem tego miesiąca. Koncert na Wem­bley miał być nagrany i pokazany w kanale płatnej telewizji na gwia­zdkę. Byłby to jedyny występ z całego tournee, który ten członek stare­go zespołu Vicka miałby szansę obejrzeć, nawet jeśli tylko z oddali.

Odliczał minuty, świadomy każdego oddechu. W końcu nadeszła chwila wyjścia na scenę.

Kamery wideo dodatkowo rozbudziły muzyków, którzy i tak już byli ogromnie podnieceni. Victory pokazało cały swój talent. Vic kontrolo­wał się i konsekwentnie realizując to, co sobie zaplanował na ten wie­czór, otwarcie zachęcał słuchaczy do klaskania oraz śpiewania dokła­dnie w tych momentach, kiedy tego chciał. Ludzie, obowiązkowi i su­mienni, jak to Anglicy, dali się wciągnąć, nie tracąc jednak nic z wi­goru, z jakim reagowali na muzykę. Vic nawiązał taki kontakt z widow­nią, jakiego nie pamiętał od czasu ostatniej, wielkiej trasy koncerto­wej, którą Brad Taylor odbył w 1974 roku, zanim Andy i dwaj inni długoletni członkowie jego zespołu poszli własnymi drogami. A może to było jeszcze dawniej - może nie przeżywał czegoś podobnego od 1972 roku, od tej imprezy, podczas której zbierali pieniądze na organizacje

204

Dave Smeds

antywojenne, ostatniego razu, gdy usiłował sprawić, aby koncert był czymś więcej niż tylko wydarzeniem muzycznym.

Po prawie dwóch godzinach światła przygasły. Wrzask dochodzący z widowni był ogłuszający nawet dla uszu chronionych stoperami, które miały zapobiec temu, co spotkało Pete'a Townshenda. Vic i jego muzycy zeszli ze sceny. Wszyscy jednak wiedzieli, że wrócą - Victory zawsze wykonywało trzy utwory na bis.

• Ciągle planujesz niespodziankę? - zapytał Vica Lenny w tunelu na zapleczu sceny. Wrzawa na stadionie zmieniła się w rytmicznie powtarzający się okrzyk: „Victory! Victory!"

• Tak — odpowiedział Via - Dam wam znak.

Nawet jego koledzy nie wiedzieli, co się zbliża. Sam Vic nie był pew­ny, czy w ogóle coś się stanie. Realizował swój plan krok po kroku. Kiedy nastąpi ta chwila, może się nawet rozmyśli. Pokonanie narosłej przez lata bariery nie było czymś łatwym.

Po odpowiednio długiej przerwie, zanim fanów ogarnęła niecierpli­wość, zespół wkroczył znowu na scenę. Rozbłysły światła i zagrali no­wą, bardziej czadową wersję ich pierwszego przeboju, piosenkę, którą rozpoczynali bisy w czasie każdego koncertu.

Napięcie rosło. Pot spływał Vicowi po plecach. Ręce fanów, powstrzy­mywanych przez wysokość sceny i ochroniarzy, wyciągały się ku nie­mu. Ich twarze były rozpalone. Trzecią piosenką, co wszyscy wiedzie­li, miał być nowy singel Victory. Znalazł się właśnie na pierwszym miejscu listy przebojów i był najbardziej popularnym utworem, który w tej konkretnej chwili i tym miejscu zespół mógł przedstawić. Je­szcze go nie grali tego wieczoru.

Skończyła się druga piosenka. Pot na ciele Vica stał się lodowaty. Zgodnie z planem nie powinien teraz wykonać spodziewanego hitu, ale zrozumiał, że byłoby to błędem. Gdyby zawiódł w ten sposób ocze­kiwania tłumu, ludzie zwróciliby się przeciw niemu. Musiał dać im to, czego chcieli, musiał zaskarbić sobie ich wdzięczność.

Skinął głową basiście i przeraźliwym wrzaskiem dzikusa rozpoczął swój ostatni przebój. Tłum odpowiedział rykiem zachwytu i uwielbie­nia, które wreszcie osiągnęło szczyt. Vic zadrżał, uświadomiwszy so­bie, jak bliski był spieprzenia wszystkiego. Teraz, bardziej niż kiedy­kolwiek, zebrani na Wembley ludzie byli z nim.

Zespół rozciągnął czterominutowy utwór do sześciu minut, powtarza­jąc refren tak długo, aż stalowe belki konstrukcji zaczęły drżeć pod na­porem tej nawałnicy dźwięków.

Światła przygasły. Ludzie krzyczeli, klaskali, trzymali w górze pa­lące się zapalniczki i zapałki, prosząc dla zasady o jeszcze jeden bis, chociaż wiedzieli, że Victory nie bisuje po raz drugi. Część bardziej praktycznych widzów ruszyło do wyjść.

Zapalił się punktowy, silny reflektor. Na scenie był tylko Vic, zupeł­nie sam. Trzymał gitarę.

Ósmy grudnia

205

- Poczekajcie - powiedział cicho, a jego wzmocniony elektronicznie
głos był ledwie słyszalny na tle panującej na stadionie wrzawy.

Zgiełk stopniowo ucichł, choćby tylko dlatego, że nikt nie wiedział, czego oczekiwać. Vic Standish nie występował solowo. Nie grał na gi­tarze. A jeśli już miałby to zrobić, nie byłby to instrument akustyczny z tymi dziwnie znajomymi, złotymi progami na gryfie, wyłożony białą masą perłową z eleganckim monogramem „BT". Jeden za drugim wi­dzowie siadali znowu na swoich miejscach i czekali, wymieniając pół­głosem uwagi.

- Chciałbym się czymś z wami podzielić - powiedział Via Metodycz­
nie i ze spokojem zdjął perukę, włożył szkła kontaktowe do pudełeczka
i umieścił na nosie staroświeckie okulary.

Garść ludzi pośród tłumu wstrzymała oddech, gdy gigantyczny ekran za sceną zajaśniał zbliżeniem twarzy Vica, ukazując także całą sylwetkę nieco już otyłej, postarzałej i łysiejącej legendy rocka, która od dawna uchodziła za martwą. Osłupiali widzowie zamarli w bezru­chu i patrzyli, jak Vic ustawia mikrofony blisko swoich ust i blisko strun gitary - zupełnie inaczej, niż to robił jako lider Victory.

Z jego gitary spłynęły pierwsze łagodne dźwięki. Na stadionie zapa­dła głęboka cisza. Wszyscy czekali na czwarty takt, kiedy, jeśli to była ta piosenka, o której każdy myślał, rozpocznie się wokal. Dokładnie we właściwym momencie Vic otworzył usta.

Śpiewał wyraźnie, wykorzystując aranżację, która stała się sławna dzięki oryginalnemu nagraniu z 1969 roku. Barwa jego głosu trochę się zmieniła w ciągu dwudziestu sześciu lat, ale nie było wątpliwości, do kogo on należy.

W miarę jak coraz więcej ludzi zaczynało rozumieć, co się dzieje, wśród tłumu narastało poruszenie. Z widowni dochodziła niska, brze­mienna znaczeniem wrzawa, jakby wszyscy chcieli coś jednocześnie powiedzieć, ale nie śmieli krzyknąć z obawy, że zagłuszą płynący ze sceny hymn pokolenia.

Vic dotarł do drugiego refrenu. W tej chwili delikatnie -jak należa­ło w wypadku tej kompozycji - włączyły się perkusja oraz gitary baso­wa i rytmiczna. Zaskoczony Vic spojrzał za siebie i zobaczył swoich partnerów. Nigdy nie próbowali nawet grać z nim tego utworu, nie zostali także uprzedzeni, że zamierza go wykonać tego wieczoru, ale nie było muzyka rockandrollowego, od najbardziej acydowego punkroc-kowca do najsłodszego z klonów Barry'ego Manilowe'a, który nie nau­czyłby się go w młodości. Vic uśmiechnął się szeroko i uniesiony no­wym natchnieniem śpiewał dalej.

Przy trzecim i ostatnim refrenie włączyła się publiczność. Z rzadką dla tak dużej grupy śpiewaków harmonią głosy ludzi połączyły się w chóralnym śpiewie, mówiącym o miłości, marzeniach i nadziei. Vic--Brad wrócił duchem do czasów, kiedy tworzył ten tekst, kiedy w każ­dą sylabę wlał kroplę siebie.

206

Dave Smeds

Te słowa były rodzajem pełnego uwielbienia hołdu, odcinającego się jednak zdecydowanie od powierzchownej, naznaczonej pochlebstwem adoracji, jakiej przedmiotem są gwiazdy rocka i inne znakomitości. Brad nie napisał ich po to, aby świat go pokochał, ale by ukazać światu jego własne piękno. To był wyraz jego uwielbienia i czci dla Wszyst­kiego, Co Jest.

Zgromadzeni na Wembley ludzie zrozumieli. Prawie wszyscy już sta­li, niektórzy obejmowali się, inni krzyczeli: „Brad! Brad!" Jeszcze inni modlili się lub kręcili głowami - nie dlatego, że nie wierzyli w to, co widzieli właśnie na scenie albo czuli w głębi serc, ale dlatego, że obu­dziły się w nich gorzkie refleksje na temat tego, w co do tej pory wie­rzyli.

Euforia się rozszerzała. Brad widział oczami wyobraźni, jak zalewa ona Londyn, całą wyspę, przebywa Kanał i, wzbierając w innym kie­runku, tworzy wielką falę, która przetoczy się z hukiem przez cały Ocean Atlantycki. To nie było złudzenie. To była żywa siła.

Gdzieś tam wahadło zaczęło zwalniać i nie wychylało się już dłużej w nie kontrolowany sposób. Zbliżał się przełom.

Brad muskał struny swojej gitary, a muzyka płynęła z niej, płynęła z niego. Nie miał już żadnych wątpliwości co do swojej roli i swojej tożsamości. Wybór był bardzo prosty. Świat potrzebuje marzyciela z głosem. To służba, którą będzie pełnił, jak umie najlepiej, z całych sił.

Przełożył Jan Pyka

Larry Bond

Rada eksperta

Swoją pierwszą powieść, Czerwony sztorm, Larry Bond napisał wspól­nie z Tomem Clancym. Od tej pory jego nazwisko jest stale obecne na listach bestsellerów w kraju i za granicą.

Kiedy zaproponowano mu, by napisał coś do tego zbioru, Larry skro­mnie zauważył, że w dziedzinie krótkiej formy opublikował dotychczas tylko jedno opowiadanie. Jednak dał się namówić, a jego historyjka oka­zała się strzałem w dziesiątkę.

Swoją zręczną opowiastką udało mu się idealnie wstrzelić w tematy­kę, a to dlatego, iż zauważył, że podczas wojny, podobnie jak w magii, jedną z najmocniejszych broni stanowi element zaskoczenia. Choć ame­rykańska armia stwarza wrażenie, jakby działała podług podręcznika, to jednak plan, jaki wprowadza tu w życie, jest nieszablonowy i w* efek­cie - zabójczy.

D.C.

C

zarno-biała fotografia była nieostra, ziarnista i źle skadrowana. Również to, że oglądano ją w powiększeniu na dwumetrowym ekranie znajdującym się w drugim końcu sali, nie wpłynęło pozy­tywnie na jej jakość. Przedstawiała grupę stojących na zboczu skali­stego wzgórza mężczyzn w workowatych brunatnych mundurach.

Rozpoznanie człowieka znajdującego się w środku nie przedstawiało trudności. Okrągła twarz z gęstymi, ciemnymi wąsami, stanowiąca niejako karykaturę samej siebie, należała do Saddama Husajna. Na­wet przy tak słabej jakości fotografii nie ulegało wątpliwości, że jeden z mężczyzn otaczających prezydenta Iraku nie jest Arabem.

Sprawozdawca, pułkownik Frank Dolan, często odwoływał się do dziesięciostronicowej analizy zdjęcia. Nie ujawniając źródła pochodze­nia, analitycy potwierdzili jego autentyczność, określili przedział czasu, w jakim je zrobiono, postawili hipotezy dotyczące powodów spotkania (obserwacja manewrów wojsk pancernych pod Bagdadem), a przede wszystkim dokonali identyfikacji sfotografowanych osób.

Dolan był zastępcą J-2, czyli człowiekiem numer dwa w wywiadzie wojskowym. Jego szef wchodził w skład Kolegium Szefów Sztabów -ciała grupującego najwyższych rangą oficerów z poszczególnych ro-

210

Larry Bond

dzajów sił zbrojnych. Wysoki jak na pilota, Dolan podchodził do swej nowej pracy z takim samym entuzjazmem jak do latania.

Był wczesny ranek. Dolan kończył składać sprawozdanie swojemu szefowi, który zaraz miał się pojawić na posiedzeniu Kolegium Szefów Sztabów i sam przedstawić raport. Sala odpraw Pentagonu została nieźle wyposażona. Było to podłużne pomieszczenie z rzędami skórza­nych foteli na wprost krótszej ściany, na której wisiał ekran. Wyłożo­no ją ciemną boazerią; ten mocny akcent zmiękczała trochę ciemno­niebieska wykładzina i harmonizujące z nią zasłony tłumiące dźwięki. Kolorytu dodawały wiszące na dłuższej ścianie dziesiątki plakietek po­szczególnych jednostek wojskowych. Środkiem, między fotelami, biegło przejście, prowadzące do podium, na którym stał Dolan. Członkowie sztabu pozajmowali miejsca z tyłu sali, ale główny adresat sprawozda­nia siedział w pierwszym rzędzie.

Generał Mikę 0'Neill, J-2 we własnej osobie, słuchał Dolana z kwa­śną miną. Nie wyglądał na uszczęśliwionego.

• Nie ma żadnych wątpliwości, że to Connor? — upewnił się.

• Osobiście dokonałem powtórnej analizy większości materiałów ze­branych przez CIA, panie generale. Wszystko zostało sprawdzone. Nasz łącznik w CIA utrzymuje, że agenci pokazali zdjęcie byłej żonie Connora, która go rozpoznała.

0'Neill niechętnie kiwnął głową.

-Miałem nadzieję, że dostrzeżesz jakąś rysę w ich rozumowaniu, ale sam go, cholera, poznaję. Spotkaliśmy się w Arabii Saudyjskiej podczas operacji „Pustynna Burza".

Generał służył w wojskach lądowych. Był czołgistą. Niski i przysa­dzisty, strzygł się bardzo krótko, jakby na przekór cofającej się linii włosów. Podczas wojny w Zatoce Perskiej dowodził dywizją pancerną, w której szefem kompanii był właśnie Connor.

Kapitan Harry Connor, mocno zbudowany eksfutbolista, zaliczał się do inteligentnych i kompetentnych oficerów. Szkopuł w tym, że uważał się za geniusza: George'a Pattona i Stonewalla Jacksona w jednej osobie.

To prawda, że podczas wojny w Zatoce został odznaczony Wojsko­wym Medalem Zasługi za krótkie, acz brawurowe natarcie na oddział Gwardii Republikańskiej. Takie odznaczenie otrzymały jednak setki żołnierzy, a wielu nawet wyższe.

Dla Connora nie miało to żadnego znaczenia. Trąbił o tym naokoło, utrzymując, że w związku z odznaczeniem należy mu się awans, pra­wo wyboru służby i ogólny podziw otoczenia. Nic takiego oczywiście nie nastąpiło, co musiało się odbić na jego zachowaniu.

Nożyce kadrowe w siłach zbrojnych nie wykazały żadnego zrozu­mienia dla zranionej dumy Harry'ego Connora, który ze zdumieniem stwierdził, że znalazł się na bruku. „Armii wyszło to na dobre" - za­żartował 0'Neill.

Rada eksperta

211

Od tej pory oficjalne kartoteki nie rejestrowały jego ruchów. Wywia­dowcy, którzy rok później podjęli ostygły trop, rozmawiali z jego (kilko­ma) przyjaciółmi i członkami rodziny. Z ich opisu wyłaniał się podobny obraz: człowieka żywiącego głęboki uraz do armii i kraju, które w jego mniemaniu go zdradziły. Według słów jego starszego brata, Connor okre­ślał się jako „bohater wojenny, którego przeznaczeniem są generalskie gwiazdki".

Sześć miesięcy po zwolnieniu ze służby Connor podjął z banku wszy­stkie oszczędności, sprzedał samochód, zastawił kilka rzeczy osobistych i pożyczył trochę gotówki od rodziny. Kupił bilet na samolot do Rzymu. Pierwszym zwiastunem jego zamiarów mogła być niezdarna próba sfał­szowania tożsamości. Choć na jego paszporcie widniało nazwisko Har­ry G. Connor, bilet wystawiono na Andy'ego F. Connora.

Komórka CIA w Rzymie wciąż jeszcze stara się odtworzyć jego ru­chy we Włoszech. Po raz kolejny wypłynął w związku z pogłoską o Amerykaninie pętającym się wzdłuż granicy tureckiej. Podawana z ust do ust, dotarła wreszcie do ucha agenta amerykańskiego w An­karze, który zameldował, że chodzą słuchy o Amerykaninie towa­rzyszącym irackiemu oddziałowi na północy kraju. Z początku nie łączono go z Connorem, a nawet później przez długi czas było to je­dynie przypuszczenie, dopóki nie potwierdziły go kolejne wydarze­nia.

Wszystko wskazywało na to, że ów zgorzkniały oficer sprzedał swe usługi byłemu wrogowi i służy jako doradca do spraw wyszkolenia w wojsku irackim. Otrzymano na jego temat tylko garść raportów, ale każdy plasował go coraz wyżej w wojskowej i politycznej hierarchii. Ostatnim znakiem jego obecności było zdjęcie, w które się teraz wszy­scy wpatrywali — zdjęcie, na którym Connor stał u boku samego Sad­dama Husajna.

Amerykanin ubrany był na modłę iracką i nosił nawet beret podob­ny do tego, w jakim chodził jego nowy pan. Rękę, w której trzymał okulary, wyciągnął przed siebie: prawdopodobnie wskazywał oddziały uczestniczące w manewrach.

Dolanowi, 0'Neillowi i innym, którzy widzieli zdjęcie, najbardziej przerażające wydało się to, że Connor mówi - przypuszczalnie coś tłu­maczy lub komentuje - a Saddam Husajn słucha go z wielką uwagą. Ręce splótł na plecach, obrócił się w stronę Amerykanina, z uwagą chłonąc jego słowa.

Od jak dawna Husajn dawał posłuch radom Connora? O czym ten mu opowiadał? Najprawdopodobniej o „amerykańskim" sposobie pro­wadzenia wojny. O tym, jak szkolić żołnierzy, jak budować kom­petentny sztab. Jak organizować zaopatrzenie. Czy Saddam go słu­chał?

212

Larry Bond

Harry Connor uważał, że tak. Nie miał pojęcia, że tego dnia pod Bagdadem zrobiono mu zdjęcie, ale gdyby wiedział, zamówiłby odbit­kę 8 x 10 na błyszczącym papierze, aby ją powiesić na ścianie.

Choć minęło już sześć miesięcy, Connor często wspominał ów mo­ment. Tego dnia szkolona zgodnie z jego wskazówkami brygada po raz pierwszy wzięła udział w manewrach, a Saddam pilnie śledził każdy jej ruch. Jego brygada - pierwszoliniowa jednostka pancerna - rozpo­częła natarcie na wyznaczone cele, kiedy w pierwszej fazie ataku otrzy­mała zaskakującą zmianę rozkazów. Jednak bez żadnego kłopotu roz­jechała jak walec jednostkę Gwardii Republikańskiej, która grała rolę wroga.

Od tej pory Connor stał się dzieckiem szczęścia. Otrzymał duże biu­ro w pałacu prezydenckim, bywał na cotygodniowych, a czasem co­dziennych, spotkaniach z samym Szefem, a iraccy generałowie bez szemrania podporządkowywali się jego - byłego kapitana armii ame­rykańskiej - rozkazom. Co prawda Saddam wciąż dość mgliście wyra­żał się na temat jego rangi, ale przyobiecał mu co najmniej stopień pułkownika i dalszy szybki awans.

Connor uśmiechnął się na myśl o wzroście swej pozycji i o błyska­wicznej karierze. Pomyśleć, jak długo musiałby znosić afronty tych wszystkich nieuków blokujących mu dostęp do wyższych stanowisk za to, że nie dość przypochlebia się dowódcom. Co prawda dojście do tego biura zajęło mu dwa, prawie trzy lata ciężkiej pracy, ale w Stanach w tym czasie dosłużyłby się co najwyżej stopnia majora.

Connor uzmysłowił sobie, że tak naprawdę nigdy nie lubił wojska. Lubił pracę i kochał walkę. Tym miał szansę zabłysnąć. Swój fach znał jak mało kto, ale nie pasował do systemu. Paradoksalnie opuszczenie armii stanowiło dla niego najlepsze wyjście. Dzięki temu mógł podjąć pracę, z którą wiązały się pieniądze i należne mu zaszczyty.

Connor dostrzegł swoją szansę i wykorzystał ją. Znał Saddama Hu­sajna. Iracki prezydent był człowiekiem gwałtownym i niecierpliwym. Wierzył tylko w najprostsze sposoby rozwiązywania problemów. Pod­czas wojny z Iranem starał się kupować wyrafinowaną broń i wydawał masę pieniędzy na unowocześnienie swej armii, wierząc, że w ten spo­sób zapewni sobie szybkie zwycięstwo.

Oczywiście nic z tego nie wyszło, bo zaniedbał inne elementy, takie jak wyszkolenie i planowanie. Z trwającej dziesięć lat wojny wyszedł ze zrujnowanym krajem i górą długów.

Problem zadłużenia próbował rozwiązać tak jak wojnę z Iranem. Zamiast spłacić kuwejckich bankierów, po prostu najechał na ich kraj. To również nic nie dało, a rozpętana awantura zaowocowała jedynie kolejnymi ofiarami i jeszcze większymi długami.

Connor rozumiał niecierpliwość Husajna. Rozumiał również jego chęć zemszczenia się na Ameryce. Nieco ponad trzy lata temu zaproponował

Rada eksperta

213

swoje usługi irackiemu rządowi jako niezależny ekspert. Choć podawał się za angielskiego najemnika, Irakijczyczy szybko rozgryźli jego legen­dę. Jednak bez oporów przystali na to, by doradzał im ich dawny wróg.

Connor stanowił doskonałe rozwiązanie problemów Saddama. Nie interesował się polityką, lecz jedynie brzęczącą monetą. Nienawidził Stanów Zjednoczonych i zaspokajał część potrzeb armii Saddama. Za­pewniał połączenie dawnej radzieckiej doktryny wojennej z zachodnią myślą taktyczną, a przy tym rozumiał przewrażliwienie Saddama na punkcie zachowania politycznej kontroli nad armią.

Siedział teraz za fantastycznym biurkiem, które kosztowało więcej, niż zarabiał jako porucznik. Na ścianach jego gabinetu wisiały zdjęcia przedstawiające go w towarzystwie Saddama i innych irackich gene­rałów, a na biurku stał półmetrowy model czołgu T-72, strzegący stosu rozkazów operacyjnych przedłożonych mu do oceny.

Rozkazy te ponownie przywołały uśmiech na jego twarz. Były owocem ziarna, które zasiał miesiące temu, i rezultatem rosnącego zaufania, jakim Saddam zaczął darzyć swojego doradcę i szkolone według jego wskazówek irackie jednostki. Connor zawsze nienawidził papierkowej roboty, ale ten stos papierów był odpowiedzią na jego modły. Pokaże armii amerykańskiej, na co go stać. Pokaże im, co stracili. Już wkrótce.

Generał 0'Neill stał przed Kolegium Szefów Sztabów i zmagał się ze starym problemem, jaki miewa każdy oficer wywiadu. Niczym od ja­snowidza oczekiwano od niego, że powie, o czym myśli wróg i jakie planuje posunięcia. Niestety swoją kryształową kulę zostawił w innym garniturze.

Iracka armia ruszyła się. Kilka jednostek pancernych opuściło gar­nizony i skierowało się na południe. Irackie lotnictwo, które wciąż je­szcze nie pozbierało się po ciosie, jakim była dla niego operacja „Pu­stynna Burza", również się przemieściło, grupując swe siły na lotni­skach w południowej części kraju. Raport 0'Neilla zawierał wiele informacji. Częściowo w postaci surowych danych, a częściowo w po­staci wniosków wynikających z kompleksowej analizy. Był to dobry, treściwy raport. Ale to nie wystarczało.

Co planuje Saddam? Z punktu widzenia analityków wywiadu zada­nie sprowadzało się do oceny oznak i wynikających z nich zagrożeń. Jeśli wróg robi to i to, prawdopodobnie zamierza zrobić tamto. Na przykład, jeśli jednostki wychodzą z garnizonów z ograniczonym zapa­sem części zamiennych i bez wsparcia logistycznego, to prawdopodob­nie wybierają się na krótkie manewry. Jeśli wróg buduje zasieki i bun­kry, przygotowuje się do obrony. Jeśli zaczyna gromadzić amunicję i paliwo, szykuje się do ataku.

Ruchy wojsk irackich wciąż nie wyszły poza wczesną fazę. Mogło to

214

Larry Bond

oznaczać każdą z wymienionych możliwości, łącznie z tą, której wszy­scy obawiali się najbardziej: „Pustynną Burzę 2". Jednak pięciu ludzi zgromadzonych w sali nawet nie chciało o tym słyszeć.

Za wszelką cenę pragnęli znać odpowiedź na pytanie: Czy wrogie państwo planuje akcję, która może zaszkodzić narodowym interesom Stanów Zjednoczonych? Najważniejszy był czas. Czas oznaczał pienią­dze i życie ludzkie. Jeśli wróg posunie się zbyt daleko w realizacji swo­ich planów, będzie za późno, aby go powstrzymać. Czas to także odle­głość. Irak leżał niemal na drugim końcu świata.

Kolegium Szefów Sztabów, które doradza prezydentowi w sprawach wojskowych, wkrótce będzie musiało wysłać swego przewodniczącego do Gabinetu Owalnego, aby poinformował prezydenta o zamierzeniach Iraku i zaproponował, co Stany Zjednoczone powinny w tej sytuacji uczynić. 0'Neill pomyślał o Connorze i zdjęciu. Natura Connora i jego zachowanie były dobrze znane. Podobnie jak Husajn, nie należał on do przyjaciół Ameryki.

W podsumowaniu 0'Neill stwierdził:

— Nie wiadomo, co planuje Irak, ale na pewno nic przyjaznego wobec Stanów Zjednoczonych, a wręcz przeciwnie: coś, co może bardzo za­szkodzić naszym interesom w tym rejonie. Choć ruchy wojsk mogą świadczyć o dużych manewrach, mogą stanowić również zaczątek kon­centracji wojsk o charakterze ofensywnym. Przez jakiś czas nie bę­dziemy w stanie tego definitywnie rozstrzygnąć, proponuję więc, aby­śmy przygotowywali się na najgorszy scenariusz.

CNN wcisnęło relację na ten temat między wiadomość o tornado na Środkowym Zachodzie a informację o dochodzeniu prowadzonym w Wa­szyngtonie. Spiker odczytał ją z mieszaniną zainteresowania i zatro­skania w głosie, co oznaczało, że to, co mówi, uważa za ważną, ale bynajmniej nie sensacyjną wiadomość.

-Źródła w Forcie Bragg donoszą, że 82. Dywizja Powietrznodesan-towa została postawiona w stan gotowości. Jako część amerykańskich sił szybkiego reagowania, dywizja ta jest jedną z pierwszych jednostek kierowanych w zapalne punkty na świecie. - Twarz spikera zastąpiła mapa regionu Zatoki Perskiej. - Wprowadzenie stanu gotowości w 82. Dywizji może być związane z informacjami napływającymi z Iraku. Nasze źródła w Departamencie Obrony twierdzą, że iracka armia wy­kazuje w ostatnim czasie nadzwyczajną aktywność. Nie bardzo jed­nak wiadomo, jaki jest cel działań podjętych przez Irakijczyków. Inda­gowani na ten temat przedstawiciele Departamentu Obrony odmówili komentarza, ale nie zaprzeczyli, że w niektórych bazach wojsk lądo­wych i marynarki wprowadzono stan gotowości. Oddajmy głos Loren Carey, która przebywa w bazie Mountain Home w Idaho.

Rada eksperta

215

Mapę Zatoki Perskiej zastąpił rząd stojących przed hangarem my­śliwców F-15. Loren Carey była wysoką szatynką po trzydziestce, któ­rej udało się zachować atrakcyjny wygląd w lotniczej panterce narzu­conej na kosztowną sukienkę.

-W bazie Mountain Home stacjonuje 366. Skrzydło Mieszane. W je­go skład wchodzą myśliwce, bombowce i samoloty specjalnego prze­znaczenia. Jednostka ta jest specjalnie wyszkolona i wyposażona, by w kilka godzin po przerzuceniu w zapalny punkt na kuli ziemskiej mogła się włączyć do walki.

Podczas kiedy reporterka opisywała 366. Skrzydło i jego zadania, kamera powoli przesuwała się wzdłuż rzędów samolotów, hangarów i pasów startowych, gdzie ryk silników obwieszczał kolejny start lub lądowanie. Obraz ukazywał widok potężnej siły uderzeniowej, lecz nie było widać oznak specjalnej aktywności.

- Pułkownik Tom Arndern, oficer operacyjny jednostki, zapewnił nas, że choć są gotowi do lotu, nie otrzymali dotąd z Pentagonu żad­nych rozkazów w tym względzie.

Kamera przesunęła się, żeby pokazać rześkiego oficera o kwadrato­wej twarzy, nieco niższego od Carey. Podobnie jak ona, miał na sobie panterkę zarzuconą na oliwkowobrunatny mundur.

• Stale pracujemy nad utrzymaniem lub poprawieniem naszej goto­wości. Nie wystarczy wydać rozkaz „bądź gotów" i być gotowym. Tu trzeba być gotowym na okrągło.

• Jak szybko możecie ruszyć do akcji, jeśli dostaniecie taki rozkaz?

• Pierwszy rzut, tak zwany pakiet A, czyli około jednej czwartej na­szego stanu liczebnego, może być wysłany w ciągu sześciu godzin. Całe skrzydło, a więc personel techniczny, części zapasowe, sprzęt komuni­kacyjny, a nawet szpital polowy, powinno się znaleźć na miejscu w ciągu czterdziestu ośmiu godzin. Innym skrzydłom może to zająć nieco więcej czasu. My jesteśmy specjalnie wyszkoleni i wyposażeni do udziału w akcjach sił szybkiego reagowania.

• Wiem, pułkowniku, że powiedział pan, iż nie otrzymaliście rozka­zu przerzucenia, ale biorąc pod uwagę niepewną sytuację w Iraku, czy spodziewa się pan takiego rozkazu?

Arndern uśmiechnął się i z lekkim, charakterystycznym dla pilotów wojskowych przeciąganiem zgłosek odparł:

• Proszę pani, nikt nie wie, co przyniesie przyszłość, a ja nie próbuję nawet zgadywać.

• Dziękuję, panie pułkowniku.

Gdy na ekranie ponownie pojawiła się twarz spikera z centrum CNN w Atlancie, Connor, uśmiechając się, wycelował pilotem w telewizor i zgasił odbiornik.

216

Larry Bond

Nie mogło być lepiej. Amerykanie reagowali zgodnie z przypuszcze­niem. W odpowiedzi na niecodzienną akcję wojsk irackich Kolegium Szefów Sztabów zwiększało gotowość swych jednostek szybkiego rea­gowania. Akcja i reakcja. W terminologii wojskowej nazywało się to przejęciem inicjatywy i obecnie, zanim jeszcze padł pierwszy strzał, on i Irakijczycy ją mieli.

Harry Connor dobrze znał amerykańską armię i procedury obowią­zujące we wszystkich rodzajach sił zbrojnych. Potrafił się szybko uczyć, a informacje, których potrzebował, nie należały nawet do tajnych.

Na przykład procedura osiągania gotowości bojowej w 82. Dywi­zji Powietrznodesantowej była powszechnie znana w całej armii i do­stępna dla każdego za cenę telefonu do rzecznika dywizji. To, że obe­cnie dywizja już ją osiągnęła, było z pozoru informacją zastrzeżo­ną, ale każdy, kto znał się na wojsku i oglądał CNN, łatwo mógł to odgadnąć.

Connor z trudem ukrywał rozpierającą go radość. Stany Zjednoczo­ne reagowały na jego akcję. Tańczyły, jak im zagrał. Skoro to im się spodobało, z pewnością pokochają też jego następny ruch.

Analitycy wywiadu ślęczeli nad zdjęciami satelitarnymi. Każde z nich przedstawiało most albo skrzyżowanie, czyli naturalne wąskie gardła spowalniające ruch pojazdów i dające największe szanse śle­dzenia ruchów wojsk irackich.

Na dziewięćdziesięciu procentach zdjęć drogi były puste lub jeździły po nich tylko pojazdy cywilne. Czas i miejsce wykonania fotografii za­pisywano do późniejszej analizy, ale jedynie pozostałe dziesięć procent opłacało się oglądać.

• Popatrz na to - powiedział jeden z analityków. Na dużym koloro­wym monitorze widniał rząd kwadratowych plam z małymi okrągłymi plamkami pośrodku. Inne obiekty cechowała mniejsza regularność, lecz każdy miał jakieś znaczenie. Analityk wskazał na pierwszy obiekt i wodząc palcem wzdłuż kolumny, policzył wszystkie plamy.

• Widzę czterdzieści siedem czołgów oraz ciężarówki i inne pojazdy wsparcia. Jeśli weźmie się poprawkę na kilka sztuk, które prawdopo­dobnie są zepsute, mamy tu książkowy przykład irackiej jednostki pancernej w sile batalionu.

Na innych zdjęciach widać było tylko czoło lub koniec kolumny, ale i tak dostarczały one wartościowych informacji na temat rodzaju i kie­runku przemieszczania się wojsk, przepustowości irackich dróg oraz innych militarnych zagadnień. Z dziesiątków zdjęć, na których rozpo­znano sprzęt wojskowy, na trzech udało się wyraźnie uchwycić cały konwój. Oto dowód: Irakijczycy przesuwali duże siły na południe. To, co dotąd było pogłoską, stało się faktem.

Rada eksperta

217

Wygrzebawszy ze stosu zdjęć trzy najbardziej interesujące, szef ze­społu ruszył do drzwi. Gdy wyszedł, jego ludzie wrócili do pracy. Za godzinę satelita zacznie przesyłać kolejne zdjęcia.

„Times" doniósł o tym na pierwszej stronie w artykule Irak szykuje kolejną inwazję. Nie była to fachowa analiza sytuacji zakończona ka­tegorycznymi wnioskami, lecz opis dyslokacji wojsk wsparty ogólnie dostępnymi zdjęciami satelitarnymi. Choć autor artykułu nie zastana­wiał się nad innymi możliwymi przyczynami ruchów wojsk irackich ani też nie dociekał, czy towarzyszy im logistyczne wsparcie oraz inne przygotowania, zwrócił jednak na siebie uwagę.

Pułkownik Frank Dolan ocenił artykuł jako przejrzysty, treści­wy i znacznie przewyższający analizy większości dziennikarzy. Oczy­wiście nie dorastał do standardów J-2, ale on miał przewagę - bar­dziej doświadczony zespół pracowników dysponujących lepszymi da­nymi.

Dolan wziął do ręki gazetę i złożył ją tak, że widać było tylko jedno z trzech zdjęć. Obok przystawił swoją odbitkę, która dziwnym zbie­giem okoliczności pokazywała ten sam most, tylko że godzinę później. Na jego zdjęciu - o wiele bardziej ostrym niż zdjęcie z gazety - około połowy konwoju znajdowało się już za mostem. Porównanie obu zdjęć pozwalało między innymi ocenić skuteczność kierowania ruchem przez Irakijczyków, ale nie to było najważniejsze.

Dolan wybierał się za kilka minut do sali odpraw i zgadzał się z wnioskami autora artykułu w „Timesie". Tym bardziej czuł gorycz, że wyprzedził go jakiś pismak. On i jego zespół zidentyfikowali frag­menty dziesięciu dywizji, które Irakijczycy zaczęli przemieszczać na południe.

Koncentracja wojsk przez wrogi kraj stanowiła oczywiście powód do zmartwienia, ale Dolana bardziej niepokoił sposób jej przeprowadze­nia. Na terenie kilku baz zaopatrzeniowych na południu kraju prowa­dzono ożywione prace budowlane, a drogowcy naprawiali nawierzch­nię dróg w pobliżu granicy. Tego rodzaju działania zaleciłby w tej sy­tuacji każdy zachodni planista wojskowy. Podobne przygotowania czyniły wojska koalicyjne przed operacją „Pustynna Burza". Teraz do­konywał ich wróg.

Dolan podrapał się z namysłem po brodzie. Czyżby Saddam nauczył się czegoś od swego wroga? Możliwe, lecz mało prawdopodobne. Czyż­by Connor pomagał mu zaplanować operację? Możliwe i przerażające. Pokonanie tego gnojka pociągnie za sobą sporo ofiar.

218

Larry Bond

Generał Andrews mówił zwięźle i na temat:

-Mamy klasyczne oznaki koncentracji wojsk irackich na granicy z Kuwejtem. Oprócz zdjęć satelitarnych potwierdza to zwiększona ak­tywność radiowa, większa niż zwykle liczba lotów, a także - tu wska­zał na siedzącego w rogu sali łącznika CIA - pogłoski, że powołano do służby rezerwistów. Biorąc pod uwagę szybkość koncentracji ich wojsk, która, nawiasem mówiąc, jest dobrze zaplanowana i rozważnie pro­wadzona, za tydzień będą w stanie przeprowadzić uderzenie jedną dywizją. - Nikt z Kolegium Szefów Sztabów nie brał poważnie takiej możliwości, choć nie należało jej lekceważyć. Zaraz jednak Andrews ukazał rzeczywistą skalę problemu: — Za dwa tygodnie będą mieli do dyspozycji trzy dywizje, za cztery — dziesięć. Wszystko oddziały linio­we. Uważam, że Harry Connor wziął aktywny udział w planowaniu tej operacji. Nie ma więc powodów, by przypuszczać, że nie przyłożył również ręki do przygotowywania planów ofensywy.

Przewodniczący Kolegium Szefów Sztabów, czterogwiazdkowy ge­nerał Jason Thomas, słuchał raportu Andrewsa ze zniecierpliwieniem, przekładając z miejsca na miejsce leżącą przed nim gazetę. Otrzymy­wał same złe wieści, a na domiar złego politycy domagali się od niego, aby przeszedł do bardziej konkretnych działań.

W innej sytuacji politycznej w odpowiedzi na koncentrację wojsk przez drugie państwo Stany Zjednoczone po cichu zwiększyłyby liczeb­ność własnych sił zbrojnych. Gdy jakiś awanturniczy dyktator oriento­wał się, że napotka opór lub że nie zdobędzie przytłaczającej przewagi, jaką musiałby dysponować, chcąc wyjść zwycięsko z takiej konfronta­cji, to zazwyczaj chyłkiem się wycofywał, a jego wojsko wracało do ko­szar. Wiele manewrów przeprowadzanych przez amerykańską armię miało na celu pokazanie wrogim rządom, iż Stany Zjednoczone, jeśli zechcą, mogą szybko interweniować nawet w odległych punktach na ziemi.

Tym razem cichą koncentrację ma zastąpić jawna konfrontacja. Kon-gresmani powołujący się na „głosy wyborców" chcieli wiedzieć, dlacze­go Pentagon nic nie robi.

A zatem muszą coś zrobić. Thomas ciężko westchnął.

- W porządku. Poradzę prezydentowi, abyśmy natychmiast posłali
do Kuwejtu oddziały postawione w stan gotowości, a więc 82. Dywizję
i 366. Skrzydło, oraz przygotowali się do przerzucenia tam większego
kontyngentu. — Rozejrzał się po sali. - Panowie, wygląda na to, że
znowu musimy to zrobić.

Po odprawie Thomas poprosił na stronę swojego szefa wywiadu.

— Mikę, chcę zobaczyć wszystko, co macie na temat Connora.
Sprawdź, czy możemy poprosić FBI lub inne służby, aby powęszyli
trochę na jego temat. Musimy się dowiedzieć, co ten gnojek wie, i go
uciszyć.

Rada eksperta

219

Connor w towarzystwie swojego irackiego adiutanta przeprowadzał inspekcję jednej z baz zaopatrzenia. Ten punkt na mapie południowe­go Iraku zorganizowano na podstawie mieszanki irackich, radzieckich i zachodnich wzorców. Co najważniejsze, zbudowano ją tak, by wyglą­dała jak kompleks magazynów zlokalizowanych obok nowo wybudo­wanej fabryki. Zaopatrywana powoli od wielu miesięcy, mieściła obec­nie wystarczające zapasy amunicji, paliwa i części zamiennych, aby wyekwipować dywizję na tygodniowe walki w polu. Nowa bocznica ko­lejowa, której budowa powinna się zakończyć za kilka dni, miała z pozoru służyć do zaopatrywania fabryki, a w rzeczywistości pozwala­ła szybko uzupełnić zapasy w składzie wojskowym.

W innych, dobrze znanych Amerykanom bazach zaopatrzeniowych trwała gorączkowa krzątanina. Connor wybrał je osobiście, wiedząc, że z pewnością zostaną one sfotografowane przez amerykańskie sateli­ty. Choć nie był analitykiem wywiadu, orientował się, że jeśli baza jest zamaskowana, a dostawy do niej odbywają się wtedy, kiedy nie przela­tuje nad nią satelita, szanse jej wykrycia są niewielkie. Irak to duży kraj. Obserwując aktywność w znanych sobie irackich magazynach wojskowych, Pentagon wyciągnie wniosek, że jest to jedna z wielu oznak przyszłej ofensywy.

Większość ocen Pentagonu na temat gotowości irackich wojsk do podjęcia ofensywy będzie się opierała na szacunkach wielkości zapa­sów w magazynach zaopatrzeniowych. Generałowie mogą być wielki­mi taktykami, ale to zaopatrzenie zapewnia im zdolność bojową na polu walki. Czołg może przejechać jedynie kilkaset mil bez tankowa­nia i wystrzelać całą swoją amunicję w jednej bitwie. Utrzymanie cią­głości dostaw dla czołgów jest niezbędne, aby zwycięska ofensywa nie przerodziła się w porażkę.

Choć stare, dobrze znane przeciwnikowi składy były do połowy pu­ste, wszystkie ukryte bazy były pełne po brzegi. Według Amerykanów jednostki posuwające się na południe utknęły w oczekiwaniu na wspar­cie logistyczne, a tymczasem każda iracka formacja z chwilą dotarcia do granicy mogła natychmiast przejść do ataku. Naładowany pistolet został wycelowany w Kuwejt, Arabię Saudyjską i Amerykę.

Bravo Trzy Dziewięć sunął leniwie z prędkością czterystu węzłów na wysokości dwudziestu pięciu tysięcy stóp. RC-135 z pewnością nie wystawia na próbę lotniczego kunsztu pilota - zżymał się pilot-dowód-ca Randy McCall. Ale cóż, RC-135 wywodzi się wprost od C-135, który jest tylko wojskową wersją pasażerskiego boeinga 707.

Co prawda dokonano w nim kilku zmian. Miejsca pasażerskie za­stąpiono tonami elektronicznego sprzętu: komputerami, generatora­mi do ich zasilania i klimatyzacją do zapewnienia im właściwej tem-

220

Larry Bond

peratury pracy. Zgrabną linię kadłuba mącił las anten, z których każ­da odbierała określone pasmo fal elektromagnetycznych, takich jak promieniowanie radarowe, sygnały radiowe i mikrofalowe.

Na pokładzie znajdował się także precyzyjny sprzęt nawigacyjny. Do najczęściej używanych przyrządów należał bez wątpienia system lokalizacji satelitarnej GPS. Szczególnie w pobliżu granicy irackiej warto dokładnie wiedzieć, gdzie się jest. W tej chwili lecieli właśnie jej skrajem.

Bravo Trzy Dziewięć był samolotem szpiegowskim. Koniec, kropka. Jak szpicel podsłuchujący pod namiotem generała wrogiej armii, sa­molot rejestrował nieskończone godziny transmisji radiowych. Ozna­czał pozycję i typ każdej namierzonej stacji radarowej.

Te ostatnie dane były natychmiast wykorzystywane, od razu bowiem nanoszono je na mapę przedstawiającą iracki system obrony przeciw­lotniczej. Natomiast taśmy z nasłuchu musiano wpierw przetłumaczyć, przesiać i poddać analizie. W tych szyfrowanych komunikatach kryje się pewnie wiele pożytecznego materiału, pomyślał McCall. Ciekawe, czy potrafimy czytać ich pocztę, ale nawet jeśli nie, z samego schematu ich łączności można wyciągnąć wiele pożytecznych informacji. Analiza aktywności radiowej jest użytecznym narzędziem już od czasów dru­giej wojny światowej. McCall nie miał wątpliwości, że z pomocą kom­puterów analitycy potrafią wyżąć te taśmy do sucha.

System nawigacyjny ostrzegł go, że zbliża się do punktu zwrotnego. Za sześćdziesiąt sekund położy samolot na kurs powrotny. Powoli i gładko, aby nie irytować techników z tyłu, zmienią nóżkę.

McCall wiedział, że to, co robi, jest pracą ważną, o żywotnym wręcz znaczeniu. Co z tego, skoro była taka nudna.

Raport, który Dolan złożył 0'Neillowi i Thomasowi, był zwięzłym i przekonującym podsumowaniem sytuacji.

- Rady Connora odniosły skutek, i to całkiem spory. Nie widać tego wyraźnie po jednostkach liniowych, ale organizacja kilku oddziałów Gwardii Republikańskiej została zmieniona i ustandaryzowana. Po­prawiono też systemy dowodzenia i kontroli. Zaobserwowaliśmy wię­cej wyrafinowanych rozwiązań w dziedzinie łączności radiowej, bar­dziej elastycznych niż radzieckie. Nie sądzę, żeby Saddam doszedł do nich samodzielnie. - Dolan pochylił się, aby podkreślić wagę tego, co zamierzał powiedzieć. - Większość zmian jest zgodna ze standardami zachodnimi, a w niektórych wypadkach nawet z amerykańskimi. Sy­stem dowodzenia jest wręcz kopią tego, jakim posługiwał się Schwarz-kopf podczas „Pustynnej Burzy". - Wręczył obu wojskowym zdjęcie satelitarne. - Tę fotografię zrobiono dwa tygodnie temu. Widać tu zre­organizowaną dywizję Gwardii Republikańskiej stacjonującą w garni-

Rada eksperta

221

zonie. To jeden z oddziałów, który obecnie posuwa się w kierunku gra­nicy z Kuwejtem. Jednostki zaplecza technicznego dysponują dokła­dnie taką samą liczbą ciężarówek i pojazdów naprawczych jak amery­kańskie dywizje pancerne. To zupełna nowość i całkowicie nietypowe rozwiązanie jak na jednostkę iracką. Jedną z przyczyn, dla których zreorganizowano tylko kilka oddziałów, jest to, że musieli ogołocić re­sztę armii, aby zdobyć potrzebny sprzęt.

Dolan wręczył Thomasowi plik oprawionych materiałów opatrzo­nych naklejkami wywiadu.

- To wszystko, co zdołaliśmy zebrać na temat Connora i jego wpły­wu na Irakijczyków. Wyłania się z tego dość jasny obraz. Jest on atuto­wą kartą, którą rozgrywają tę partię Irakijczycy. Musimy go powstrzy­mać.

Na twarzy prezydenta malowało się zatroskanie. Nie dość, że napraw­dę się martwił, to na dodatek z całych sił starał się wyglądać na jeszcze bardziej nieszczęśliwego. Wraz z sekretarzem obrony i przewodniczą­cym Kolegium Szefów Sztabów znajdował się we wschodnim skrzydle Białego Domu. Sekretarza stanu nie było - poleciał do Kuwejtu.

- Drodzy rodacy, Amerykanie, ceną wolności jest konieczność za­chowania nieustannej czujności. Pomimo naszych usilnych starań ma­jących na celu powstrzymanie tyrana przed agresywnymi poczynania­mi, wygląda na to, że szykuje on kolejną brutalną napaść na suweren­ne terytorium sąsiedniego państwa. W ciągu kilku ostatnich tygodni silne oddziały irackie skierowały się na południe. Dysponujemy nie­zbitymi dowodami - tu dla potwierdzenia skinął w kierunku sekreta­rza i przewodniczącego - że nie są to ćwiczenia.

Na prośbę rządu Kuwejtu rozkazałem dzisiaj Pentagonowi, aby roz­mieścił tyle oddziałów, ile uważa za konieczne dla obrony suwerenno­ści tego państwa oraz interesów amerykańskich w tym regionie. W ramach operacji „Pustynna Tama" oddziały amerykańskie i jedno­stki krajów sprzymierzonych zostaną rozmieszczone na terytorium Ku­wejtu, by pomóc w jego obronie. Generał Thomas przedstawi teraz pań­stwu ogólny zarys planowanej operacji.

Telewizor w gabinecie Husajna przekazywał na żywo transmisję z konferencji prasowej z napisami w języku arabskim. Gdy Thomas pokazywał na mapę i wyliczał jednostki, Connor musiał jednocześnie skupiać uwagę na przekazie telewizyjnym i odpowiadać na natarczy­we pytania, które rzucał zniecierpliwiony Saddam Husajn.

Znajdowali się w urządzonym z przepychem gabinecie prezydenta, otoczeni „trofeami wojennymi" i symbolami jego panowania. Towarzy-

222

Larry Bond

szyli im sztabowcy oraz polityczni zausznicy, wszyscy bez wyjątku po­zbawieni nawet cienia inicjatywy. Teraz, kiedy wyglądało na to, że operacja zakończy się sukcesem, Husajn chciał machnąć ręką na cały plan i działać pod wpływem impulsu.

Stał właśnie przed mapą regionu i studiował sytuację strategiczną wzdłuż granicy.

• Są słabi, a my jesteśmy gotowi do uderzenia! Sam tak powiedzia­łeś, Connor. Zaatakujemy teraz!

• Tylko jednym korpusem, panie prezydencie? - Connor starał się zapanować nad swoim głosem i emocjami. Wszystkie jego marzenia mogły lec w gruzach. - Nie zdołamy utrzymać Kuwejtu takimi małymi siłami. W ten sposób powtórzymy jedynie wydarzenia z przeszłości. -Ostrożnie uniknął bezpośredniego napomknienia o poprzedniej inwa­zji na Kuwejt i operacji „Pustynna Burza". Taka wzmianka mogłaby zostać poczytana za aluzję do fiaska operacji zaplanowanej osobiście przez Husajna.

• Mówiłeś, Connor, że jednostki, które wyszkoliłeś, dorównują siłą każdemu amerykańskiemu oddziałowi.

• To nie ma znaczenia, jeśli tak jak poprzednim razem pozwolimy Amerykanom skoncentrować wojska w Arabii Saudyjskiej i przepro­wadzić stamtąd przygotowane natarcie. Kluczem do obecnego planu jest pozwolenie im na rozlokowanie wojsk bliżej granicy. Polityczne i militarne względy skłonią Amerykanów do rozmieszczenia swoich oddziałów w Kuwejcie, czyli na terenie naszego rzekomego celu. -Urwał na chwilę i powiódł wzrokiem po gabinecie. Wszyscy siedzieli cicho, wpatrując się w niego. Zainteresował ich. - Amerykanie roz­mieszczą wojska w Kuwejcie w bezpośrednim sąsiedztwie granicy i naszych oddziałów. Ponieważ się spieszą, najpierw skierują w ten region swoje lekkie, ruchliwe dywizje, jak na przykład 82. i 101. Spro­wadzenie ciężkich oddziałów dysponujących czołgami i bwp zajmie wię­cej czasu. Z doświadczeń ostatniej kampanii wiemy dokładnie, ile to potrwa. - Rozejrzał się dookoła, starając się ich przekonać. Kilku kiw­nęło głowami. - Będą świadomi, że wystawiają się na atak z naszej strony, ale podejmą ryzyko, gdyż wywiad zapewni ich, że jeszcze nie ukończyliśmy przygotowań do uderzenia.

Uśmiechnął się.

-Według doniesień naszego wywiadu, trwa właśnie załadunek na samoloty pierwszorzutowych brygad 82. i 101. Dywizji Powietrznode-santowej. Jutro powinny dotrzeć do Kuwejtu oraz Arabii Saudyjskiej. Grupa czołowa znajdzie się na granicy czterdzieści osiem godzin po wylądowaniu, a obu brygadom powinno to zająć kolejne dwa dni. I wtedy ich dopadniemy! - Drapieżny uśmiech Connora był zaraźliwy. Stał przed Husajnem, gestykulując jak prawnik przekonujący sąd.-Pomyślcie: dwie lekko uzbrojone brygady, w pośpiechu okopujące się

Rada eksperta

223

na pozycjach, organizujące łączność, starające się zorientować w nie­znanym terenie. Wiem, kiedy i jak będzie przebiegała dyslokacja, ile czasu zajmie wypełnienie każdego z zadań. Nasi szpiedzy na lotni­skach polowych, wśród dokerów i ludności cywilnej również będą śle­dzić ich poczynania.

Jego głos nabrał mocy i entuzjazmu.

- Od dziś za trzy dni przy granicy znajdzie się dwie trzecie obu dy­
wizji. Jednak nie w pełni rozwiniętych i przygotowanych. Po północy,
kiedy ci, którzy zdołają, zasną, a reszta będzie wykończona nie prze­
spanymi nocami, rzucimy na nich nasz wzmocniony korpus... cztery
dywizje pancerne przeprowadzą skoordynowany atak przy wsparciu
lotnictwa i artylerii. Zmasakrujemy ich! Setki zabitych, tysiące ran­
nych i wielu, wielu jeńców. Potem nasz korpus wycofa się z powrotem
do Iraku i okopie wzdłuż granicy. Taka klęska może skłonić Stany Zjed­
noczone do pozostawienia Kuwejtu na pastwę losu. My będziemy utrzy­
mywać, że przeprowadziliśmy jedynie uderzenie prewencyjne, mające
powstrzymać kolejną inwazję na Irak. W najgorszym razie upłynie
wiele czasu, zanim Amerykanie przegrupują oddziały i odbudują po­
tencjał militarny. Do tego czasu skoncentrujemy dość wojska nie tylko
do podbicia Kuwejtu, ale także Arabii Saudyjskiej.

Umilkł na chwilę.

- Nie wiem, czy w ogóle zechcą jeszcze z nami walczyć. - Mówił do
wszystkich, ale wzrok skoncentrował na Husajnie. — Żaden z was nie
ma pojęcia, jaką potęgą jest opinia publiczna w Stanach Zjednoczo­
nych. Taka katastrofa sparaliżuje amerykański rząd, dając panu wol­
ną rękę. Irak ukarze Stany Zjednoczone za ich agresję, a pan, panie
prezydencie, zostanie uznany za przywódcę całego świata arabskiego.

Connor spojrzał na Husajna. Prezydent kiwał głową, z namysłem pocierając podbródek. Ale się uśmiechał. Amerykanin na chwilę się odprężył. Po prostu Saddamowi trzeba często przypominać plan, po­myślał.

- W porządku, zaczekamy - zgodził się prezydent.

Decyzja Husajna sprawiła, że Connor odetchnął z ulgą. Powinien mieć więcej zaufania do moich umiejętności, zbeształ go w duchu. Co kilka dni musiał mu od nowa powtarzać cały plan, aby Irakijczyk nie stracił w niego wiary. Ale to już długo nie potrwa. Maszyneria została puszczona w ruch.

Gwiazdor CNN wyglądał zupełnie inaczej pośrodku pustyni w kurt­ce koloru khaki niż w nowoczesnym studiu w Atlancie. Tłem dla niego był masywny, szary samolot transportowy — tak wielki, że kamera mogła objąć jedynie jedną trzecią przedniej części kadłuba i kawałek skrzydła.

224

Larry Bond

Ryk silników odrzutowych przeszkadzał w transmisji, ale nadawał też relacji „kolorytu".

- Dzień dobry państwu. Znajduję się gdzieś w Kuwejcie na terenie lotniska polowego, którego lokalizacja utrzymywana jest w tajemnicy. Od wczoraj wieczór co kilka minut lądują tutaj takie odrzutowce trans­portowe, jakie państwo widzą za mną. Wokół kręci się pełno żołnierzy, którzy po zebraniu swojego sprzętu wyjeżdżają stąd w małych konwo­jach. Nie wolno mi podawać ani nazw jednostek, ani kierunku, w ja­kim się udają. Mogę jedynie zdradzić, że jest to część amerykańskich sił szybkiego reagowania przysłanych tutaj w ramach operacji „Pu­stynna Tama". Żołnierze, z którymi rozmawialiśmy, bardzo się spie­szą, ale są zdeterminowani i gotowi do walki. Oczywiście nie są zbyt zadowoleni z tego, że się tu znaleźli, ale rozumieją potrzebę takiej ak­cji. Wszyscy oni, jak jeden mąż, wyrażają nadzieję, że „tym razem ro­bota zostanie wykonana do końca". Dla CNN mówił Jan Moore.

Frank Dolan wypił łyk lurowatej kawy, bardziej z przyzwyczajenia niż w nadziei odegnania senności. Otuchy dodawała mu twarz Mike'a Andrewsa, który z równie zaczerwienionymi oczami siedział naprze­ciwko niego.

Obaj znajdowali się w najpilniej strzeżonej części Pentagonu. To podziemne pomieszczenie stanowiło centrum wywiadowcze. Jego sta­lowe ściany słyszały więcej tajnych informacji, niż Dolan miał odwagę pomyśleć. Od wielu godzin obaj mężczyźni wraz z zespołem pracowni­ków centrum ślęczeli nad linijkami tekstu, biedząc się nad sporządze­niem statystycznego opracowania.

Rezultat wysiłków obu oficerów, w postaci pliku zdjęć i wydruków komputerowych, leżał między nimi, walcząc o miejsce z pudełkami po pizzie.

Klimatyzowany i wyposażony we fluorescencyjne oświetlenie pokój był dosłownie obity stalą, a to po to, aby uniemożliwić podsłuch elek­troniczny. Niezbyt dobrze się tam myślało, lecz Dolan wiedział, że w przyjemniejszym otoczeniu najprawdopodobniej by zasnął.

Tak jak podejrzewał, pierwszych wskazówek dostarczyła im logisty­ka. Ponieważ stan zapasów stanowił ważne źródło informacji na temat stopnia gotowości jednostek irackich, obaj oficerowie postanowili się przyjrzeć danym dotyczącym produkcji i importu towarów o przezna­czeniu militarnym. Wielkość zapasów w składach wojskowych nie przedstawiała się imponująco, toteż gdyby znali zdolności produkcyjne przemysłu zbrojeniowego, mogliby wydedukować, ile czasu zajmie Hu­sajnowi przygotowanie się do ataku.

Zdobycie danych nie stanowiło problemu, ale coś w nich nie grało. Produkcja szła pełną parą, ale przy jej obecnym poziomie pełne zaopa-

Rada eksperta

225

trzenie składów zajęłoby nie mniej niż kilka miesięcy. Po co więc prze­suwać teraz jednostki, skoro nie są jeszcze gotowe do ataku? Taniej i bezpieczniej byłoby trzymać je w garnizonach.

Pomyśleli, że może duża część produkcji jest właśnie w drodze, spę­dzili więc dwie godziny, studiując sieć linii kolejowych. Zdjęcia i kom­puterową analizę skonsultowali z rządowym ekspertem do spraw transportu, dzwoniąc do niego w nocy i wyrywając z łóżka.

Na wielu trasach prowadzono roboty kolejowe. Tego można było ocze­kiwać — wciąż naprawiano zniszczenia z okresu „Pustynnej Burzy". Jednak kładziono też sporo nowych torów, o wiele solidniejszych, niż wydawało się to konieczne. Prowadziły one z małych fabryk, których produkcji w zasadzie nie trzeba było transportować specjalnymi linia­mi kolejowymi.

Z początku żaden z mężczyzn nie dostrzegł w tym nic dziwnego, aż pojawił się trzeci czynnik: wszystkie nowe linie prowadziły na połu­dnie. Na południe.

- Zobaczmy, ile tego jest - powiedział 0'Neill.

Wydruki mówiły, że około siedemdziesięciu procent linii kolejowych sfotografowanych przez satelity zbudowano w ostatnim miesiącu. Sta­ny Zjednoczone poświęcały wiele czasu na obserwację poczynań stare­go nieprzyjaciela. W końcu stwierdzili, że przybyło siedem nowych li­nii. Wszystkie one przebiegały obok fabryk i wiodły na południe. Po obejrzeniu starszych zdjęć tych samych terenów zazwyczaj odkrywali ślady innych budów, najczęściej magazynów.

Dochodziła piąta rano, kiedy zakończyli pracę na tyle, na ile mogli.

- Chodźmy do mojego biura i wygładźmy to - zaproponował 0'Neill. -
Za pół godziny złożymy raport Thomasowi.

Randy McCall przetarł oczy ze zmęczenia. Teoretycznie załoga po­winna mieć osiem godzin przerwy pomiędzy lotami, ale z powodu wy­czynów Irakijczyków wyższe szarże skamlały o informacje. Nie mógł ich za to winić.

W bazie Incilirik w Turcji trwała gorączkowa krzątanina. Wylądo­wały już dziesiątki samolotów bojowych, F-16 Falcon i F-15 Eagle. Kiedy McCall wchodził do budynku operacyjnego, wciąż słyszał ryk zwiastujący lądowanie kolejnych maszyn. Nie miał pojęcia, co się kroi, ale cieszył się, że informacje o niektórych posunięciach Stanów Zjed­noczonych nie przedostają się do wieczornych dzienników.

Na chwilę zatrzymał się w biurze eskadry, by przegryźć rogalika i wypić łyk kawy, starając się wykorzystać do maksimum sześć godzin snu, które udało mu się uszczknąć po złożeniu raportu z ostatniego lotu. Ubrany w lotniczy kombinezon wkroczył do sali odpraw, mijając się w drzwiach z grupą wychodzących szoferów F-16.

226

Larry Bond

Widok sali odpraw świadczył o tym, że dowództwo nie przykładało zbyt wielkiej wagi do jej wykończenia. Ściany pokrywały jedynie godła eskadry i szczegółowe mapy Turcji oraz przyległych krajów. Smukły, blondwłosy pilot usiadł w pierwszym rzędzie obok swojego drugiego pi­lota i nawigatora. Obsługa rozpoczęła już przegląd maszyny przed lo­tem, który potrwa zapewne kilka godzin. W tym czasie piloci samolotu mieli się zapoznać z wszystkimi szczegółami dotyczącymi planu lotu.

-To jest misja specjalna, nawet jak dla was, chłopcy - oznajmił pułkownik. - Polecicie w głąb terytorium nieprzyjaciela i skupicie się na nasłuchu radiowym, choć naturalnie macie też zbierać dane o sta­cjach radarowych. Weźmiecie na pokład kilku speców od łączności i faceta mówiącego po iracku. Notabene, jeden z tych speców jest puł­kownikiem i obejmie dowództwo misji, co ty na to, Randy?

McCall skinął głową. Nie przejmował się obecnością pułkownika na tylnym fotelu. I tak był tylko szoferem. Świetnie wyszkolonym i uta­lentowanym szoferem - zażartował w duchu - który poleci tam, gdzie mu się powie. W wielu jego misjach brali udział wyżsi oficerowie, głównie z wywiadu, którzy pociągali za sznurki.

Oficer operacyjny rozpoczął omawianie ich trasy, która wiodła kil­kaset kilometrów w głąb terytorium Iraku. Było to na tyle niezwykłe, że wystarczyło, aby przykuć uwagę McCalla.

Przedstawianie trasy trwało przez następne czterdzieści pięć minut; omówić trzeba było częstotliwości radiowe, warunki pogodowe, proce­dury odwrotu i ewakuacji i dziesiątki innych szczegółów. Przydzielono im dwa F-15 jako bezpośrednią eskortę, co dla McCalla stanowiło do­wód wagi, jaki dowództwo przywiązuje do ich misji. W Incilirik będzie stał na pasie dodatkowy samolot bojowy, aby w razie potrzeby włączyć się do akcji. Ponadto w wysuniętej bazie przy granicy będzie czekać w pogotowiu śmigłowiec ratowniczy Paue Low na wypadek, gdyby mu­sieli się katapultować.

Harry Connor szedł w dyskretnej odległości za Saddamem Husaj­nem. Otoczony grupką oficerów i fotografów przywódca Iraku wizyto­wał batalion wojsk pancernych stacjonujący kilkanaście kilometrów od granicy.

Choć pomysł inspekcji wyszedł od Connora, nie miał on nic przeciw­ko temu, by trzymać się na drugim planie. Wizyta Saddama „na linii frontu" z pewnością wpływała dodatnio na morale żołnierzy, mimo to Connor zaglądał do każdego pojazdu i poprzez swojego adiutanta wy­pytywał oficerów o podjęte przygotowania. Zauważył, że im dalej znaj­duje się Saddam, tym bardziej szczere i dokładniejsze padają odpowie­dzi. Jednak warto było mieć dyktatora w pobliżu, choćby tylko po to, by przypomnieć innym o swej pozycji.

Rada eksperta

227

Można było jeszcze wiele poprawić, choć czasu pozostało bardzo nie­wiele. Niemniej jednak wizytowane oddziały dzieliły całe lata świetlne od stanu, jaki przedstawiały przed rokiem, i Connor nie miał wątpli­wości, że pod jego dowództwem dadzą Amerykanom nauczkę, której tamci nigdy nie zapomną.

W jego kierunku ruszył szef sztabu Husajna. Connor zauważył, że człowiek ten zawsze dyszy z wysiłku, jakby pośpiech mógł świadczyć o jego lojalności.

• Chce wracać do Bagdadu.

• W porządku - odparł Connor i szybko zakończył rozmowę z czołgi­stą. Kazać Saddamowi Husajnowi czekać nie było dobrym pomysłem. Zanim dotarł do helikopterów, dwa samoloty eskorty krążyły już w powietrzu, a pierwsza maszyna z Saddamem na pokładzie właśnie podrywała się do lotu.

Śmigłowiec Mi-17 produkcji radzieckiej nie zapewniał pasażerom wie­le wygody. Helikopter przewożący Saddama został oczywiście poddany gruntownej renowacji, po której jego wystrój graniczył z przepychem, ale wyposażenie maszyny Connora ograniczało się do płóciennych krzeseł i metalowego stolika do rozkładania map. Jednak te egzemplarze Mi-17 wyposażono do pełnienia funkcji centrum dowodzenia, a nie transportu żołnierzy, toteż miały na pokładzie wyrafinowany sprzęt radiowy.

Connor rozłożył na stoliku swoje notatki, aby się przygotować do wieczornej odprawy. Dwa razy dziennie zdawał sprawozdanie Husaj­nowi ze stanu przygotowań: najpierw z rana, a drugi raz przed uda­niem się dyktatora na spoczynek. Nawet w najlepszej armii zawsze pojawiały się jakieś problemy do rozwiązania, lista priorytetów do usta­lenia, lecz Irakijczycy stanowili pod tym względem wielkie wyzwanie.

Connor jednak potrafił sobie z tym radzić.

- Łap za radio i połącz się z szefem sztabu 32. Dywizji - polecił swo­
jemu adiutantowi. — Dowiedz się, ile mają obecnie niesprawnych poja­
zdów i ile z tego zdążą do jutra rana naprawić.

Adiutant, kapitan znający angielski, skinął głową i wyszedł. Nie dalej jak wczoraj przeprowadzali inspekcję 32. Dywizji Pancernej, w trakcie której przekonał się, że pomimo jego usilnych starań jedna czwarta czołgów jest niezdolna do walki z powodu marnej obsługi tech­nicznej. Podejrzewał, że dzisiaj liczba ta będzie znacznie wyższa.

Connor zerknął na zegarek. Godzina do zachodu słońca. Zdążą aku­rat na modlitwę. Potem lekki posiłek, odprawa, po czym Husajn znik­nie. Nikt nie wiedział, gdzie on nocuje, choć w razie pilnej potrzeby można go było oczywiście wezwać. Krążyło pełno plotek o rodzinach wyrzuconych z domów na ulicę w środku nocy lub o dyrekcjach hoteli znajdujących dyktatora pod przybranym nazwiskiem w swoich luksu­sowych apartamentach. Pewne było, że nigdy nie nocuje dwa razy z rzędu w tym samym miejscu.

228

Larry Bond

Randy McCall zerknął nerwowo na swój odbiornik GPS. Jak dotąd spisywał się bez zarzutu, ale McCall nie mógł się pozbyć natrętnej myśli, że od jego sprawności zależy ich życie.

To nie był spacerowy lot. Bravo Trzy Dziewięć wleciał na głębokość setek mil w irackie terytorium. Tuż przed przekroczeniem granicy, w pobliżu Tali 'Afar, nabrali paliwa. Północno-zachodni Irak jest gór- v-stą krainą i Bravo Trzy Dziewięć mógł lecieć wzdłuż dolin i przełęczy, jedynie od czasu do czasu wznosząc się na wysokość, z której jego ante­ny „widziały" radiowe i radarowe sygnały. Gdy tylko dowódca misji, którego nazwiska McCall nie poznał, mówił: „Wystarczy", pilot szybko obniżał pułap lotu.

-W porządku, majorze - usłyszał McCall w słuchawkach głos puł­kownika. Choć niewiele o nim wiedział, McCall był gotów się założyć, że facet urodził się na zachód od Amarillo. — Tym razem zostajemy na wyższym pułapie. Proszę się wznieść na dwadzieścia pięć tysięcy stóp i obrać kurs na jeden osiem alfa.

— Zrozumiałem - odpowiedział po prostu McCall, bo co innego mógł powiedzieć. Miał jednak wrażenie, że chłód, który czuł na karku, może w każdej chwili przesunąć się niżej, grożąc paraliżem całego kręgosłupa i reszty ciała. Iracka obrona przeciwlotnicza nie powinna mieć trudności z namierzeniem dużego, powolnego i praktycznie bezbronnego samolotu zwiadowczego. Gdy maszyna wzniosła się na wyższy pułap i poleciała nowym kursem, McCall ujrzał, że zmierzają na północny zachód. Odda­lali się od Bagdadu, jednak nie aż tak szybko, jakby sobie tego życzył.

W głębi samolotu pułkownik kierujący misją odwrócił się do swojego radiooperatora.

- Wywołaj Wysoki Zamek i zamelduj, że cel został zlokalizowany.
Potwierdzenie na obiekt Alfa.

Porucznik skinął głową i nałożył hełmofon z urządzeniem szyfrują­cym. Hasło „Wysoki Zamek" było sygnałem wywoławczym centrum łączności przy Kolegium Szefów Sztabów w Pentagonie.

W bagdadzkim bunkrze dowodzenia Harry Connor miał właśnie rozpocząć składanie raportu Husajnowi. Przed chwilą przybiegł jego adiutant z danymi na temat 32. Dywizji.

- Rychło w czas - mruknął Amerykanin. Pisząc coś, wręczył oficero­
wi nową listę. - Masz. Potrzebujemy zestawienia tych pozycji ze wszy­
stkich baz zaopatrzeniowych. Spróbuj zdobyć choćby część danych je­
szcze przed zakończeniem odprawy - zażądał.

Oficer przyjął polecenie z wyraźnym niezadowoleniem, jednak mil­cząco skinął głową i popędził wykonać rozkaz.

Rada eksperta

229

Kiedy ostatni generałowie zapełniali pomieszczenie, Connor pospie­sznie kończył swoje przygotowania. Tak jak codziennie od dwóch tygo­dni, miał złożyć Saddamowi Husajnowi i sztabowcom raport na temat realizacji planu. Zazwyczaj należało to do obowiązków szefa sztabu, jednak iracki generał otrzymał to stanowisko z nadania politycznego i nie miał nic przeciwko temu, by to Connor skupił na sobie uwagę wodza. Wszyscy generałowie nie mieli wątpliwości, że plan Connora zakończy się klęską, i nie chcieli, aby część winy spadła na nich, kiedy to się stanie.

Amerykanin już miał zacząć, kiedy Saddam Husajn nakazał mu ruchem ręki, by zaczekał. Przywołał do siebie oficera, który podał mu niewielkie pudełko. Dyktator wstał.

- Panie Connor, minęło już sporo czasu, odkąd pan z nami żyje
i pracuje. Podzielił się pan z nami swoimi umiejętnościami i wielokrot­
nie udowodnił wierność naszej sprawie. Ponieważ znów szykujemy się
do zadania ciosu naszemu odwiecznemu wrogowi, wydaje się właści­
we, żebyśmy pokazali, jak bardzo cenimy pańskie poświęcenie i lojal­
ność.

Connor nie mógł uwierzyć w to, co słyszał, lecz kiedy Husajn do niego podszedł, wyprężył się na baczność.

Iracki prezydent stanął przed Connorem i otworzył pudełko. We­wnątrz znajdowały się irackie insygnia generalskie. Connor wstrzy­mał oddech, kiedy Husajn przypinał mu generalskie gwiazdki do pa­gonów. Nominacja spotkała się z powszechnym aplauzem.

Jednak miły, odświętny nastrój prysł, kiedy nagle rozległ się brzc-czyk telefonu. Adiutant podniósł słuchawkę, słuchał przez chwilę i następnie zameldował:

- Sto pięćdziesiąt mil na północ od miasta wykryto obecność obcego
samolotu. Leci na dużej wysokości.

Pamięć o nalotach sił koalicji antyirackiej była wciąż żywa wśród zebranych i przez chwilę Connor sądził, że wszyscy wezmą nogi za pas i zwieją. Ciekawe dokąd? - pomyślał. Odbudowany po „Pustynnej Burzy" podziemny bunkier miał cztery piętra głębokości i chroniło go niemal tyle stali i betonu co ośrodek dowodzenia pod Cheyenne Mountain.

Wszystkie oczy spoczęły na twarzy Husajna. Przez chwilę dyktator się namyślał. Czyżby mieli do czynienia z pierwszą fazą jakiejś nowej amerykańskiej ofensywy powietrznej?

• W którą stronę zmierza ten samolot? - zapytał Husajn.

• Na północny zachód, panie prezydencie. Do Turcji. Leci z prędko­ścią ośmiuset mil na godzinę. Obrona powietrzna potrzebuje pańskie­go rozkazu, aby rozpocząć przechwytywanie.

- To chyba powietrzny rekonesans - zasugerował Connor.
Irakijczycy przyzwyczaili się do obecności samolotów amerykań­
skich przy granicy. Jednak penetracja na taką głębokość była czymś

230

Larry Bond

niezwykłym. Czyżby Amerykanie zrzucili spadochroniarzy z Sił Spe­cjalnych? Ale skoro tak, to dlaczego tak ostentacyjnie odlatują? Connor był przekonany, że jego domysły są słuszne.

• To nie może być atak - stwierdził. Amerykanie nie dysponują wy­starczającą liczbą samolotów do rozpoczęcia powietrznej ofensywy. A poza tym nie zaryzykowaliby prowokowania incydentów, które mo­glibyśmy obrócić na naszą korzyść.

• W porządku, generale. - Husajn uśmiechnął się. - Zgadzam się z panem. Ja też nie chcę prowokować żadnych incydentów... na razie -dodał. — Śledzić jego ruchy, ale nie atakować. Poinformować mnie, jeśli zmieni kurs — rozkazał adiutantowi. — Odwrócił się do zebranych. -Rozpoczynajmy, panowie, nasze spotkanie.

Lecąc dwieście stóp nad iracką pustynią, Ted Sandstrom robił, co w jego mocy, aby trzymać się jak najbliżej przesuwającego się pod ka­dłubem jałowego krajobrazu. Cała elektronika świata nie była w sta­nie zastąpić oczu i umysłu, które prowadziły przez tę niegościnną kra­inę jego odrzutowiec i, z konieczności, resztę grupy.

Lecieli z szybkością nieco ponad czterystu węzłów, czyli o wiele wol­niej, niż wynosiła prędkość, jaką mógł rozwinąć ich samolot. Była to jednak prędkość optymalna, wziąwszy pod uwagę wysokość, na której lecieli, temperaturę powietrza i dystans, jaki mieli do przebycia. Zda­niem Teda Sandstroma, któremu o włos pod kadłubem migał piasek pustyni, pędzili aż nadto szybko.

Śmigając tuż nad ziemią, nawet z tak pozornie małą prędkością, czuł się jak na roller coasterze. Przed każdym wzniesieniem podrywał maszynę i nawet jeśli było niewielkie, przeciążenie wciskało go w fotel. Przy każdym zagłębieniu terenu musiał gwałtownie opuszczać nos sa­molotu, a ta sama siła o przeciwnym zwrocie wyrzucała go z fotela.

Na domiar złego nagrzany przez słońce grunt tworzył kolumny cie­płego powietrza, które sprawiały, że samolot trząsł się jak auto na wybojach. Było to męczące i pot ściekał z niego ciurkiem, pomimo włą­czonej klimatyzacji. Powtarzał sobie, że to z powodu zmęczenia, a nie zdenerwowania.

Pułkownik Ted Sandstrom - sygnał wywoławczy „Pyton" - nie mógł sobie pozwolić na obejrzenie się za siebie. Siedzący za nim kapitan „Wrak" Rayford mógł, ale nie chciał. Teoretycznie leciało za nimi je­szcze piętnaście innych F-15, ale widać było tylko dwa lub trzy. Resztę zakrywała rzeźba terenu. Rozciągnięte w długą kolumnę, szesnaście myśliwców leciało w równych, dziewięcioipółmilowych odstępach.

Trzymali się tak nisko nie dlatego, żeby się wzajemnie nie widzieć, ale przede wszystkim po to, by się skryć przed Irakijczykami. Ich trasa nad Irakiem wiodła zakosami na południe, omijając stanowiska rada-

Rada eksperta

231

rowe i inne miejsca, z których ktoś mógłby podnieść alarm. Co prawda czujniki w jego samolocie natychmiast by go ostrzegły, że został namie­rzony, lecz lecące nad nim samoloty szpiegowskie mogły to wykryć rów­nie szybko. Poza tym miały o wiele większy zasięg widzenia i dostar­czały obrazu z szerszej perspektywy, którego mu brakowało.

- Prowadzący Komańcz, tu Wysoki Zamek. - Choć Ted Sandstrom
nie miał się ujawniać i nie musiał odpowiadać, dowództwo w Pentago­
nie podjęło wielkie ryzyko, nalegając, żeby utrzymywać z nim jedno­
stronny kontakt radiowy. - Potwierdzenie na obiekt Alfa. Wciąż jesteś
czysty. Lecisz prosto na cel. Nie odpowiadaj. Powodzenia.

W interkomie rozległ się głos Rayforda:

- Przyjąłem. Mamy około dwustu do celu. Jakieś czternaście minut.
Sandstrom potwierdził przyjęcie informacji, która zgadzała się

z tym, co pokazywał mu jego własny system nawigacyjny. Jednak nie zaszkodziło się upewnić. Tu nie było miejsca na błędy.

Pod skrzydłem przemknęło mu małe skupisko budynków. Jego mie­szkańców czeka sześćdziesięciosekundowy pokaz lotniczy i kilka wybi­tych szyb, pomyślał Sandstrom i wyobraził sobie ich zdziwienie na wi­dok sznura myśliwców z rykiem przelatujących im nad głowami. Mar­twiło go, że musi lecieć wprost nad miastem, ale im bliżej było celu, tym gęściejsza stawała się zabudowa. A poza tym znajdowali się już zbyt blisko celu, aby się tym przejmować.

W sali odpraw Kolegium Szefów Sztabów pułkownik Dolan czekał zdenerwowany przy telefonie. Na ekran rzucono obraz z monitora kom­puterowego pokazujący mapę Iraku upstrzoną różnymi symbolami. Oznaczały one kolejno: zidentyfikowany iracki samolot bojowy, Bravo Trzy Dziewięć i formację Komanczow. Samolot wczesnego ostrzegania E-3, odbywający lot patrolowy w pobliżu granicy, przekazywał im obraz sytuacji widziany z iście boskiej perspektywy, jednak cała elektronika świata nie mogła pozbawić wojny ryzyka.

Kątem oka Dolan przyglądał się generałowi 0'Neillowi. Czołgista, roz­mawiający z innymi szefami sztabów, którzy przyszli, aby obserwować lot Komanczow, zachowywał spokój. To on wpadł na pomysł tej misji. Gdyby wypadki przybrały zły obrót, śmierć poniosłoby wielu ludzi, a dla niego mogłoby to oznaczać koniec kariery. Dolan podziwiał jego spokój.

Przewodniczący Kolegium, generał Thomas, również siedział w po­bliżu telefonu. Podjąwszy decyzję o przeprowadzeniu ataku, prezy­dent postanowił nie zmieniać nic w rozkładzie spotkań, aby w ten spo­sób nie zdradzić, że coś się szykuje. Pojechał więc do Detroit, gdzie przemawiał do policjantów. Thomas miał się z nim skontaktować, gdy tylko będzie znany rezultat misji.

Miał mu zameldować, czy będzie wojna, czy nie.

232

Larry Bond

Harry Connor skończył właśnie wyliczać oddziały skoncentrowane wzdłuż granicy, kiedy „Wrak" Rayford zameldował:

- Siedem minut do celu.

Pułkownik Sandstrom tylko na to czekał. Otworzył przepustnicę i lekko przyciągnął do siebie drążek sterowy. Za nim, jakby wyskaku­jąc nagle z pustyni, poczęła się również wznosić reszta grupy uderze­niowej. Wyrównawszy lot na średniej wysokości, dwanaście myśliw­ców F-15E ustawiło się w bardziej konwencjonalny szyk. Cztery my­śliwce eskorty, F-15C, dobrały się w pary i zajęły pozycje na skrzy­dłach. Na tej wysokości w każdej chwili mogły ich namierzyć radary.

Pięćdziesiąt mil za nimi, lecące o sto mil od siebie dwa EF-111 Ra-ven, w odstępie paru sekund i kilka sekund po grupie Komanczow, również wzbiły się w górę. Już podczas wznoszenia siedzący po prawej stronie pilota oficer obsługujący broń elektroniczną włączył aparaturę zagłuszającą.

„Włączenie" to za słabe określenie na to piekło, pomyślał Sandstrom. Anteny zmontowane na kadłubie wypluły energię elektromagnetycz­ną zdolną śmiertelnie porazić każdego nie zabezpieczonego człowieka w promieniu wielu metrów. Setki mil dalej anteny radarów przystoso­wane do odbioru energii o mocy miliwatow otrzymały sygnał tysiące razy większy i przeciążone radary oślepły.

Dzięki wcześniejszym rekonesansom, dokonanym między innymi przez Bravo Trzy Dziewięć, załogi samolotów zagłuszających wiedzia­ły, gdzie znajdują się radary przeciwnika i na jakich częstotliwościach pracują. Mogłyby one namierzyć grupę Komanczow, ale obecnie ich ekrany pokrywała jedynie mleczna poświata.

Connor wymieniał nazwy amerykańskich jednostek, o których wie­dziano, że są w Kuwejcie, kiedy znowu zadzwonił telefon. Adiutant podniósł słuchawkę i przez minutę słuchał w skupieniu. Kiedy odwrócił się do Saddama Husajna, był blady.

- Ktoś zagłusza radary obrony przeciwlotniczej w okolicy Bagdadu!
-Kto? Dlaczego? - chciał wiedzieć Husajn. Kiedy mówił, generał

lotnictwa rzucił się do telefonu i wyrwał słuchawkę z rąk adiutanta.

- Meldujcie - rozkazał. Słuchał przez minutę, po czym powiedział: -
Nadlatujący z północy samolot z aparaturą zagłuszającą atakuje na­
sze radary obrony przeciwlotniczej. Nie znamy jego dokładnej pozycji
i nie wiemy, czy towarzyszą mu inne samoloty.

-Nie obchodzi mnie, co wiedzą - uciął Husajn. — Rozkazuję posta­wić w stan pełnej gotowości siły obrony przeciwlotniczej i polecić, aby wypatrywano oznak niespodziewanego ataku.

Generał kiwnął głową i pospiesznie wydał rozkazy przez telefon. Znowu przez chwilę słuchał, po czym się rozłączył.

Rada eksperta

233

- Wszystkie jednostki obrony przeciwlotniczej zameldują się na sta­
nowiskach bojowych w ciągu pięciu minut. Nie mamy w pogotowiu
zbyt wielu myśliwców, ale te, które są gotowe, znajdą się w powietrzu
również w ciągu pięciu minut. Przygotowanie reszty potrwa dłużej.

Husajn, kiwając głową, odwrócił się w stronę Connora, który obser­wował całe zdarzenie z resztą sztabu.

- Co się dzieje?! - huknął.

Connor nie wiedział, co o tym myśleć. Przed przyjazdem do Iraku dokładnie przestudiował opis działań lotnictwa w czasie „Pustynnej Burzy" i ogólną taktykę amerykańskich sił powietrznych. Coś tu się nie zgadzało, tylko co?

Lepiej zachować ostrożność, na wszelki wypadek, pomyślał.

- To prawdopodobnie atak powietrzny, panie prezydencie. Zapewne
niewidzialne myśliwce lub rakiety Tomahawk. Myślę, że chcą zniszczyć
stanowiska obrony przeciwlotniczej lub centra łączności. W zależności
od tego, co jest ich celem, mogą im towarzyszyć jeszcze inne samoloty
bojowe.

-Czy możemy mieć do czynienia z atakiem jądrowym? - zapytał Husajn.

-Wykluczone, panie prezydencie. Zrzucenie bomby atomowej wią­załoby się ze zbyt wysokim kosztem politycznym dla amerykańskiego rządu.

Husajn nie wyglądał na przekonanego. Przy podejmowaniu decyzji nie zwykł się kierować zdaniem opinii publicznej.

-A poza tym, sir, pierwszym objawem ataku nuklearnego byłaby detonacja. Przy ataku rakietami balistycznymi nie trzeba zagłuszać radarów.

Ta argumentacja trafiła dyktatorowi do przekonania, ale natych­miast znowu zapytał:

- Co w takim razie jest ich celem?

-Nie wiem, sir. Udoskonaliłem radiową sieć dowodzenia. Gdyby pozwolił mi pan poprawić łączność z wojskami obrony przeciwlotniczej...

- Nie o tym mówimy w tej chwili - przerwał mu Husajn. - Czy to
możliwe, żebyśmy to my byli celem ataku?

Kilku generałów rzuciło nerwowe spojrzenia na ściany bunkra. Connor potrząsnął głową.

• Bardzo wątpię, sir. Amerykańska doktryna wojenna nie przewiduje atakowania przywódców państw i Amerykanie nigdy by tego nie zrobili.

• Trzy minuty do celu - zameldował Rayford. Sandstrom nie raczył odpowiedzieć. Zbyt go pochłaniało śledzenie symboli tańczących na wyświetlaczu HUD zamontowanym na wysokości głowy pilota. Poło­wa z nich podawała najważniejsze informacje o stanie samolotu, re-

234

Larry Bond

szta zaś pomagała mu naprowadzić samolot na określony punkt na niebie. Musiał też obserwować kilka znaczników laserowych odbitych od budynków na ziemi. Znajdował się jeszcze daleko od nich, ale to się wkrótce zmieni.

-Namierzanie laserowe włączone, pozycja celu wprowadzona, ro­dzaj broni wybrany. - Monotonny głos Collinsa nie zdradzał oznak zde­nerwowania.

Sandstrom przyjrzał się wyświetlaczowi HUD. Na ekranie widać było linię wytyczającą ścieżkę na niebie, a w dolnym lewym rogu wid­niały literki GBU.

- Cel namierzony - zameldował Rayford.

Sandstrom zaryzykował spojrzenie na ekran radaru, pracującego w trybie obrazowania mapy powierzchni. Widać na nim było skupisko budynków. Obraz był równie czysty jak na monitorze telewizyjnym. Rayford dokonał powiększenia i przesunął obraz, tak aby w jego cen­trum znalazła się kwatera główna irackiego dowództwa.

- Trzydzieści sekund do zrzutu - podpowiedział głos z tyłu i Sand­
strom wyrównał lot. Skorygował nieco kurs i spojrzał na wyświetlacz.
Linie, kwadraty i koła zbiegły się w środku ekranu dokładnie nad bu­
dynkiem kwatery głównej i Sandstrom nacisnął przycisk zwalniający
bombę. Eagle zatrząsł się lekko i skoczył do przodu, uwolniony od swe­
go dwuipółtonowego ładunku.

Czujnik w głowicy bomby natychmiast pochwycił promień laserowy odbity od ściany budynku kwatery głównej. Lotki korygowały kurs i naprowadzały bombę prosto na cel. Powyżej Komańcz Prowadzący zawrócił i jego namiernik laserowy obrócił się o dziewięćdziesiąt stop­ni, aby utrzymać wiązkę promieni na celu. Znajdujący się pół mili dalej drugi samolot zbliżał się do punktu zwolnienia bomby.

W bunkrze rozległo się zawodzenie syren alarmowych. Adiutant stał przy telefonie, utrzymując stałą łączność z dowództwem sił obrony przeciwlotniczej i przekazując raporty o przebiegu ataku na po­wierzchni. Docierały do nich fragmentaryczne informacje, gdyż słaba widoczność i zagłuszanie radarów uniemożliwiały dokładne śledzenie rozwoju wypadków. Zauważono jedynie, że obcy samolot kieruje się w stronę śródmieścia. Husajn wyglądał na zaniepokojonego i Connor zamierzał dodać mu odwagi, kiedy rozległ się głuchy łosmot, po którym zatrzęsły się ściany bunkra. Światła przygasły, lecz po chwili znów się rozjaśniły.

-Starają się w nas trafić - zauważył ze zdumieniem. W jego głosie słychać było zatroskanie, lecz również zainteresowanie. Nigdy dotąd nie był celem ataku z powietrza. Nie bał się jednak. Znajdował się przecież cztery piętra pod ziemią.

Rada eksperta

235

Naprowadzana laserem bomba GBU-28 trafiła w budynek kwatery głównej o kilkanaście centymetrów od plamki laserowej. Dwuipółtono-wego ładunku wybuchowego, który został zaprojektowany z myślą o niszczeniu ufortyfikowanych budynków, użyto wcześniej tylko dwu­krotnie - w ostatnich dniach operacji „Pustynna Burza". Mógł on zrobić wyrwę w ziemi o głębokości stu stóp albo zniszczyć ścianę z żelbetonu o grubości dwudziestu stóp. Siła ta wystarczała do pokona­nia dwóch pięter bunkra Saddama Husajna. Budynkiem wstrząsnęła potężna eksplozja, ale konstrukcja wytrzymała.

Po chwili jednak nastąpił kolejny wybuch. To druga bomba, która tra­fiła kilka centymetrów obok pierwszej, pomknęła drogą utorowaną przez swoją poprzedniczkę, wgryzając się głębiej w betonową konstrukcję.

Na najniższym piętrze bunkra dowodzenia Connor i inni odczuli drugi wstrząs trzy sekundy po pierwszym, czyli po czasie, jaki potrze­buje odrzutowiec lecący z prędkością sześciuset węzłów do pokonania połowy mili. Po kolejnych trzech sekundach nastąpił trzeci wybuch.

Odgłosy eksplozji, które brzmiały niczym uderzenia gigantycznego młota kowalskiego, z każdym wybuchem stawały się coraz bliższe. Kie­dy po trzeciej detonacji światło zgasło na dobre, Connor poważnie się zaniepokoił. Po piątym uderzeniu w przyćmionym świetle lamp awa­ryjnych ujrzał, że sufit zaczyna pękać, i wtedy poczuł strach. Ostatnie, co zdołał zauważyć, to spadające na niego, Saddama Husajna i resztę generałów metrowe bloki betonu.

W ogólnym rozrachunku dziesięć z dwunastu bomb zadziałało jak należy. Szósta wpadła do bunkra, ale nie wybuchła, a w dziewiątej zawiódł układ naprowadzania, co sprawiło, że trafiła w sąsiedni budy­nek. Ale pozostałych dziesięć wystarczyło z naddatkiem.

W sali odpraw Kolegium Szefów Sztabów podłączony do zabezpie­czonej linii głośnik nagle ożył i w pomieszczeniu rozległ się głos, w którym Dolan rozpoznał Teda Sandstroma.

-Tu Prowadzący Komańcz. Gont. Powtarzam: Gont. Bez odbioru.

Głosowi pilota towarzyszyła cyfrowa transmisja obrazów zarejestro­wanych przez jeden z samolotów i przekazanych drogą satelitarną do Pentagonu. Duże kwadratowe zdjęcie przedstawiało znajomą grupę budynków kwatery głównej, jednak z centralnego bunkra nie pozosta­ło nic. Trzy piętra znajdujące się nad ziemią zniknęły w ogromnym kraterze o średnicy ponad stu metrów. Wybuchy kolejnych bomb doko­nały dzieła zniszczenia.

Zazwyczaj dostojnie zachowujący się czterogwiazdkowi generałowie poczęli wydawać entuzjastyczne okrzyki, ściskać sobie ręce, uśmie­chać się. Pułkownik spojrzał na Thomasa, który trzymając w jednej

236

Larry Bond

ręce słuchawkę telefonu z urządzeniem szyfrującym, drugą pokazy­wał kolegom, aby się uciszyli.

Dolana opuściło całe napięcie i nagle zachciało mu się spać. Słowo „Gont", samo w sobie bez znaczenia, oznaczało brak ofiar po stronie atakujących, wiele bomb w celu i pełen sukces operacji.

Wziął się w garść. To bynajmniej nie był jeszcze dla niego koniec pracy. Będzie musiał przygotować raport dla prezydenta i dalej obser­wować siły irackie. A sądny dzień czeka tego, kto otrzyma zadanie śledzenia rozwoju sytuacji politycznej w Iraku.

Dolan nie żałował ani Connora, ani Husajna. Ich plany zaatakowa­nia Stanów Zjednoczonych zostały starte na proch wraz z nimi. Chcieli zaatakować Amerykę przez zaskoczenie, ale czasem największym za­skoczeniem dla przeciwnika jest postąpić wbrew swym zasadom.

Przełożył Tomasz Hornowski

Raymond E. Feist

Niewiarygodny trik Gerolda

Ray Feist jest autorem - oprócz innych powieści - bestsellera Czaro­dziej. Jego dzieciństwo było nasycone magią i pozostała ona wielką oraz stałą miłością jego życia. Jest szczerym zwolennikiem tego, co Samuel Taylor Coleridge nazywa „dobrowolną i ochoczą rezygnacją ze sceptycy­zmu", i powiedział mi, że „wiara w magię jest czymś rozkosznym".

Jeśli natomiast chodzi o jego opowiadanie, to cokolwiek bym o nim napisał, zepsułoby tylko państwu przyjemność czytania. Z tego właśnie powodu powiem jedynie, że zapraszam na spotkanie z niezmiennie zaj­mującym Rayem Feistem.

D.C.

K

omik się sypał. Nagafia była kiedyś brytyjską kolonią, a więc ję­zyk nie stanowił problemu. Niektóre z dowcipów były zbyt „ame­rykańskie", ale na jego niekorzyść działało coś więcej niż tylko różnice kulturowe. Ujmując to najprościej: był okropny.

-Reagują tak, jakby zamierzali wszcząć zamieszki - powiedziała Jillian i pochyliwszy się przed lustrem, przyjrzała się swemu scenicz­nemu makijażowi.

• To wina akustyki tej sali - odparł Wielki Geroldo.

• Tylko Quincy Monrow mógł nas wysłać na występy do kraju ogar­niętego wojną domową - ciągnęła Jillian, machając dłonią przed twa­rzą, jakby chciała przegnać prawie stałą mgłę papierosowego dymu, który wypełniał malutki pokoik uchodzący za garderobę teatru Victo-ria w Dafa-el-bara.

Geroldo przeszedł obok młodej kobiety i stanął przed lustrem, aby także sprawdzić, jak wygląda.

- To nie jest wojna domowa — powiedział przez ramię do odbicia
Jillian w lustrze. Ściągnął w dół jedną powiekę, jakby oczekiwał, że
dzięki temu będzie lepiej widział w przytłumionym świetle jedynej,
wiszącej pod sufitem żarówki. - Po prostu ich sposób uprawiania poli­
tyki jest nieco... nieokrzesany. Quincy przysiągł, że jeśli się dobrze
spiszemy, będą to nasze ostatnie... trudne występy. Powiedział, że
w Europie odbywają się letnie targi, na których można nieźle zarobić.

240

Raymond E. Feist

• Przysięgam, że słyszałam strzały — odezwała się Jillian, oglądając z uwagą swój kostium przed wyjściem z garderoby.

• Sztuczne ognie - odparł iluzjonista. — Poza tym w informacji z Departamentu Stanu zalecano jedynie ostrożność.

• Informacji? - zapytała Jillian, a jej twarz pociemniała z gniewu. -Czy to znaczy, że Departament Stanu wydał komunikat w sprawie Nagafii, a ty mi o tym nie powiedziałeś?

Geroldo odwrócił się z uśmiechem, a jego makijaż i kiepskie koronki na zębach sprawiły, że wyglądał raczej na żle umalowanego klowna niż na mistrza magii.

• Nie chciałem cię niepokoić, moja droga.

• Nie chciałeś mnie niepokoić?! - krzyknęła i stanąwszy przed nim, przysunęła się tak blisko, że prawie dotknęli się nosami. — A zatem wiedziałeś, że nie przyjechałabym tutaj, ty zapijaczony idioto?!

• Nie życzę sobie, żebyś się do mnie tak zwracała, młoda damo! Je­stem twoim ojcem!

• Nie jesteś moim ojcem. Jesteś człowiekiem, który był mężem mojej mamy, kiedy umarła. To nie to samo.

• Jestem twoim ojczymem - rzekł i nie zmrużywszy oczu, wytrzy­mał jej wściekłe spojrzenie.

Jillian westchnęła i zamknęła oczy. Otworzyła je po chwili i powiedziała:

• Tak, jesteś, i to dobrym pod tymi względami, które mają znacze­nie. - Pozwoliła, by jej gniew wyparował, jak to zawsze robiła, gdy Jerry wyprowadził ją z równowagi, i pocałowała go w nos. - Ale spróbuj się zachowywać właściwie. To kraj islamski i oni nie tolerują picia.

• Nie łyknąłem nawet kropelki...

• ...od śniadania - dokończyła za niego.

• To była tylko kropelka na uspokojenie moich zszarganych nerwów -powiedział, wracając do oględzin swojej twarzy.

• Kiedy wrócimy do domu, zacznij lepiej szukać jakiejś dziewczyny -odezwała się po chwili Jillian.

Geraldo odwrócił się w jej stronę.

• Dlaczego?

• Zamierzam odejść - odpowiedziała. — A co, wydawało ci się, że moim zdaniem do tego numeru potrzebne są dwie idiotki?

• Ale dlaczego myślisz o odejściu? — zapytał.

-Ponieważ mam trzydzieści dwa lata i wyglądam na czterdzieści dwa! - odparła, przyglądając się z uwagą swojemu odbiciu. Miała szczupłą twarz i utrzymywała się w formie, ponieważ praca na scenie kosztowała ją wiele wysiłku. Mimo to wiedziała, że nie jest kobietą, którą jakikolwiek mężczyzna nazwałby śliczną. Interesującą, atrak­cyjną, nawet przystojną, ale nie śliczną. — Jedyni mężczyźni, których spotykam, to komicy, saksofoniści i agenci. Wszyscy mają żony, są homoseksualistami, narkomanami albo durniami głupszymi od wła-

Niewiarygodny trik Gerolda

241

snych butów. - Jej głos złagodniał mimo gniewnych okrzyków tłumu dochodzących przez drzwi. - Chciałabym znaleźć mężczyznę, wyjść za mąż i mieć dzieci, Jerry. Nie zostało mi zbyt wiele lat.

Geroldo miał właśnie coś powiedzieć, kiedy otworzyły się drzwi.

- Nie masz zwyczaju pukać?! - krzyknęła Jillian do reżysera, który
ukazał się w progu.

-Teraz wy wchodzicie - powiedział, ignorując jej pytanie, chociaż nie stracił okazji, aby zlustrować każdą błyskotkę jej kostiumu. Nagie uda pod przezroczystym strojem sprawiły, że Jillian wyglądała tak, jakby ubrała się dość niekompletnie, mimo iż była zasłonięta od stóp do głów. - Usilnie namawiam was, abyście byli dobrzy - ciągnął ze swym dziwnie etońskim akcentem, co w połączeniu z prawie modelo­wym arabskim wyglądem jeszcze bardziej pogłębiało wrażenie absur­du. - Przykro mi to mówić, ale komik nie podobał się widzom.

Zza drzwi dobiegł nagle głośny odgłos strzałów. Jillian podskoczyła, zakrywając usta dłonią.

• Co to było?

• To był komik, co stwierdzam z ogromną przykrością - odparł reży­ser, który wyglądał na zdenerwowanego. - Dzisiaj na widowni jest pułkownik Zosma. Uważał, że komik jest bardzo zły. — Pokręcił głową. -To był zły występ. Bardzo zły. Powinniście dołożyć wszelkich starań, aby się spodobać pułkownikowi. Nasz przywódca może być... nieprze­widywalny - dokończył, wychodząc.

Kiedy zamknęły się za nim drzwi, Jillian powiedziała:

• Zosma! To ten morderca...

• Spokojnie, Jillian - przerwał jej Geroldo, wstając. Poklepał ją uspo­kajająco po dłoni. - Oszołomimy ich. Jestem pewny, że ci wieśniacy nie widzieli żadnego z naszych cudów.

• Ci wieśniacy mają broń - powiedziała Jillian, a na jej twarzy wi­dać było gniew zmieszany ze strachem. - I najwyraźniej lubią jej uży­wać. Nigdy jeszcze nie miałeś takich krytyków teatralnych, Jerry.

- No cóż, zrobimy po prostu wszystko, co w naszej mocy, prawda?
Kiedy się odwrócił, aby wyjść z pokoju, Jillian pociągnęła go za rękę,

po czym cicho, ale z naciskiem powiedziała:

- Od czasu, gdy byłam dzieckiem, opowiadasz mi o tym, co nazy­
wasz swoim „niewiarygodnym trikiem". Może właśnie dziś jest dobry
dzień, aby go pokazać?

Geroldo zatrzymał się.

- To bardzo trudny numer, Jillian, i o wiele za subtelny jak na salę
o tych rozmiarach. A co najważniejsze, wszystko musi być absolutnie
doskonale zgrane w czasie. - Milczał przez chwilę, po czym powiedział: -
Poza tym nie ćwiczyłem tego od lat. Chociaż nie wiem, czy ćwiczenie
jest konieczne. - Pokręcił głową i dodał w zadumie: - Przykro mi, ale
nie mogę sobie wyobrazić, jak ten konkretny trik miałby nam pomóc.

242

Raymond E. Feist

Ruszył długim, wąskim korytarzem na drugą stronę sceny, podczas gdy obsługa teatru kończyła rozstawianie jego rekwizytów w miej­scach, które rano pooznaczał. Jillian dogoniła go i powiedziała:

• Zanim umrę, chciałabym wiedzieć, co to jest. Poklepując ją po ręce, odparł:

• Któregoś dnia ci opowiem.

Odsunął nieznacznie kurtynę i zerknął na widownię. Jillian pochy­liła się i zrobiła to samo pod jego podbródkiem. Teatr został wybudo­wany w okresie kolonialnym; na fotelach siedzieli zwykli ludzie, w większości mający na sobie białe koszule i czarne spodnie, chociaż można było dostrzec także kilka garniturów i tradycyjnych szat. Bal­kon pierwszego piętra zapełniali mężczyźni w mundurach, a każdy z nich miał u boku broń. Wszystkie przejścia były strzeżone przez żoł­nierzy uzbrojonych w pistolety maszynowe. W loży górującej nad dru­gą stroną sceny siedział szeroko uśmiechnięty, ogromny mężczyzna z idiotycznie wielką kolekcją medali na piersi.

Ten jego uśmiech sprawił, że Jillian zadrżała.

W tej samej chwili dźwiękowiec uruchomił magnetofon z nagraną melodią i Geroldo powiedział:

- Kolej na nas.

Kiedy kurtyna zaczęła się rozsuwać, Jillian wyszeptała:

- Jerry, boję się.

Geroldo rzucił jej swój najszerszy uśmiech.

- Odwagi, córeczko. Jakoś to przetrwamy.

Powitany gwarem głosów, wyszedł pewnym krokiem na środek sce­ny. Kiedy podążyła za nim Jillian, kilku mężczyzn roześmiało się, pod­czas gdy inni gwizdami i okrzykami zareagowali na coś, co wydało im się otwartą i hojną prezentacją ciała kobiety z Zachodu. Jillian od razu zaczęła żałować, że zamiast czarnych rajstop włożyła przezroczyste.

Widzowie patrzyli wyczekująco, a odbijające się w ich twarzach świa­tła sceny nadawały im jeszcze bardziej obcy wygląd. Na wpół ukryci w mroku, na wpół widoczni, przypominali raczej sąd demonów, a nie ludzi spragnionych rozrywki. Jillian odsunęła na bok swoje lęki i przy­wołała doświadczenie lat występów na scenie; koncentrując się na tym, co ma robić, zapomniała o strachu.

Zaczęli jak zwykle od obręczy, jedwabnych chust i cylindrów, poru­szających się szybko w bardziej wyszukanych i skomplikowanych nu­merach. Sprzęt był stary, ale dobrze utrzymany i chociaż repertuar w Stanach Zjednoczonych wydałby się może nieco przestarzały, Wiel­ki Geroldo i jego pasierbica prezentowali swój program w prowincjo­nalnych teatrach różnych małych krajów od lat, zadowalając się stały­mi, chociaż niezbyt wielkim dochodami.

Jednakże ten wieczór różnił się od innych. Na widowni siedział puł­kownik Izar Zosma, niedawny „zwycięzca" wyborów, w których był

Niewiarygodny trik Gerolda

243

jedynym kandydatem. Siedział w otoczeniu swoich uzbrojonych ludzi, którzy przeliczali zawartość urn, i chociaż się uśmiechał, w jego oczach nie było nic radosnego. Tygodniowy zarost sprawiał, że ciemna twarz pułkownika wyglądała jeszcze bardziej złowrogo. Siedział nierucho­mo, nie przestając się uśmiechać, i z każdą chwilą, która upływała bez reakcji tłumu, Jillian nabierała pewności, że ich życie jest w niebezpie­czeństwie.

A potem sprawy zaczęły się toczyć w złym kierunku. Magia scenicz­na jest zawsze kwestią rytmu, odpowiedniego zgrania w czasie i nawet pół sekundy spóźnienia może popsuć efekt iluzji. Niezręcznie podany rekwizyt, nieporozumienie w chwili wymiany i Geroldo wraz z Jillian musieli zacząć gonić czas. Magnetofon był nieubłagany. Podczas gdy żywy dyrygent mógłby zatuszować błąd w chwili jego popełnienia, na­granie sprawiało, że nakładające się na siebie gafy stały się widoczne dla publiczności.

Zanim dotarli do punktu kulminacyjnego występu, w teatrze zapa­dła głęboka cisza. W sali rozbrzmiewały tylko dźwięki muzyki z ma­gnetofonu. Jillian przygotowywała się do ostatniego numeru, myśląc jednocześnie, że poszczególne elementy ich sprzętu ciągnięte po źle wykończonej scenie szurają denerwująco głośno. Stała narracja Gerol­da niosła się echem po sali, jakby była ona zupełnie pusta. Jillian próbowała opanować drżenie.

Geroldo przystąpił do ostatnich przygotowań przed numerem ze Skrzynią Śmierci. Pokazywał właśnie widzom ostre jak brzytwa szpa­dy, które Jillian miała wbijać w skrzynię, podczas gdy on, wyginając z wprawą ciało, będzie ich unikał, kiedy wstał pułkownik Zosma.

Spojrzenia wszystkich widzów zwróciły się w stronę dyktatora, który przeszedł przez barierę balkonu i zeskoczył zręcznie na scenę. Ten muskularny mężczyzna, poruszając się sprężyście, jak należało się spodziewać po jego wyglądzie, podszedł do Gerolda. Dźwiękowiec wy­łączył magnetofon.

Pułkownik wyciągnął rękę i Geroldo podał mu jedną ze szpad. Zo­sma zacisnął dłoń na jej rękojeści, a potem machnął nią tak nagle, że wystraszona Jillian cofnęła się o krok. Ostrze przecięło powietrze o cal od nosa Gerolda, ale stary iluzjonista nawet nie mrugnął.

- Zawsze lubiłem ten trik - powiedział Zosma głosem o zaskakująco
kulturalnym brzmieniu. Płazem uderzył w dłoń. - Zawsze się zasta­
nawiałem, jak wy, magicy, to robicie.

Geroldo uśmiechnął się i odparł:

• Iluzjonista nigdy...

• ...nie zdradza swoich trików! - krzyknął Zosma i cała widownia wstrzymała oddech. - Jeśli mi tego nie zdradzisz, mogę cię kazać roz­strzelać.

-Ależ, Wasza Ekscelencjo... - zaczął Geroldo.

244

Raymond E. Feist

-Pułkowniku! - dyktator prawie wysyczał swój stopień. - Ty -zwrócił się do Jillian. - Otwórz to pudło!

Jillian wahała się przez chwilę, ale otworzyła kufer. Pułkownik spoj­rzał do środka, przesunął dłonią po wewnętrznej powierzchni, po czym się wyprostował.

- Wchodź do środka - powiedział do Gerolda.

Jerry popatrzył na Jillian, która zszarzała ze strachu, i odezwał się:

- Odwagi, córeczko.

Jillian patrzyła, jak wchodzi do środka, i pomyślała, że nigdy jeszcze nie widziała, aby wyglądał tak godnie i dystyngowanie. Chociaż pijak, człowiek łatwo popadający w przygnębienie i pod każdym względem zaledwie mierny kuglarz, był on jednakże jedynym żyjącym członkiem jej rodziny i kochała go. A teraz jakiś szaleniec zamierzał go zabić, i to na jej oczach.

- Ja powsadzam te szpady! - krzyknął Zosma, kiedy Jillian zamknę­
ła kufer. Odwróciwszy się w stronę Jillian, dodał: - Wy, ludzie z Zacho­
du, macie nas za głupców! Wiem, że ten trik wam się udaje, ponieważ
on, wiedząc z góry, gdzie wsuniesz szpady, odpowiednio układa ciało,
wyginając je wokół kling. Zobaczymy, jak mu się spodobają niespo­
dzianki!

Zosma odwrócił się, obszedł kufer i wybrawszy na chybił trafił jedną ze szczelin, wepchnął w nią szpadę. Jillian wstrzymała oddech, ale na widowni nadal panowała niczym nie zakłócona cisza. Dziewczyna z trudem utrzymywała się na nogach, czując, że drżą jej kolana. Do tej szczeliny wsuwała zazwyczaj piątą szpadę i jeśli Jerry był w złej pozy­cji, mógł zostać nadziany jak indyk na rożen.

Ale szpada przeszła na wylot, a z kufra nie wydobył się żaden dźwięk.

Jillian miała nadzieję, że Jerry słucha kroków szaleńca, próbując przewidzieć, gdzie pojawi się następne ostrze. Zosma, jakby czytając w jej myślach, wziął ze stołu kolejną szpadę i poruszając się prawie na czubkach palców, obszedł kufer, po czym wepchnął ją szybko w inną szczelinę. Jego ręka zatrzymała się na chwilę, jakby napotkała opór, ale zaraz potem klinga przeszła na wylot. Człowiek zamknięty w środ­ku nie wydał żadnego dźwięku i Jillian zmusiła się do oddychania.

W sumie skrzynię miało przeszyć dziewięć szpad, a po każdej z nich Geroldo powinien przyjmować coraz trudniejszą pozycję. Cała sztuka, dzięki której mógł przetrwać pokaz, polegała po części na tym, że przy­ciskał się mocno do już wbitych kling, do ich płaskich lub tępych stron. Niezmiernie ważne było przy tym przestrzeganie właściwej kolejności wsuwania szpad.

Zosma wbił szybko trzecią, czwartą i piątą klingę, a mimo to z kufra nie dobiegł żaden głos. Jillian zaczęła się obawiać, że Jerry mógł zo­stać zabity już przez pierwsze pchnięcie i że to jest przyczyną jego milczenia.

Niewiarygodny trik Gerolda 245

Zosma zwolnił, jakby każda następna szpada mogła być tą, która zabije. Szósta przeszła na wylot, potem siódma i ósma.

W końcu przyszła kolej na ostatnią. Zosma zatrzymał się przy gór­nej szczelinie, tej, przez które przeszłaby szpada kończąca pokaz w normalnej sytuacji. Jeśli jednak Jerry usunął się z drogi ośmiu wbi­janych poprzednio w przypadkowej kolejności, musiał teraz być w po­zycji, która uniemożliwiała mu uniknięcie zabójczego pchnięcia.

Pułkownik Zosma wsunął szpadę do środka, zatrzymał się, po czym pchnął ją w dół z całej siły. Napotkała opór i Jillian poczuła, że uginają się pod nią nogi. Zwykle była to jej część występu, wywołująca reakcję nawet najbardziej zblazowanej publiczności. Sprawdziło się to raz je­szcze i z gardeł milczących do tej pory widzów wydarło się głębokie westchnienie.

Zosma wepchnął szpadę aż po rękojeść i wyprostował się, czekając na wynik swoich działań. Kiedy nic nie nastąpiło, obszedł kufer i w końcu powiedział:

-Usuń je.

Jillian, modląc się w duchu, zaczęła wyjmować szpady we właściwej kolejności, tak aby Jerry, jeśli jeszcze żył, miał szansę uniknąć zranie­nia. Kiedy usunęła ostatnią, Zosma rozkazał:

- Otwórz kufer.

Silnie drżącą ręką sięgnęła do zamka. Zwolniła zatrzask i podniosła wieko, które otworzyło się niczym górna część muszli ogromnego mię­czaka, ukazując zawartość.

Wielki Geroldo, mistrz iluzji, znakomitość znana na pięciu konty­nentach, samozwańczy członek Iluzjonistycznego Panteonu Sławy, sie­dział skulony pośrodku skrzyni.

-Podaj mi rękę, moja droga Jilly - powiedział. - Trochę tu zdrę­twiałem.

Jillian wyciągnęła rękę i wsunęła ją pod ramię Jerry'ego, pomagając mu wyjść z kufra.

-Nasz dobry pułkownik był tak powolny, że nieco zesztywniałem, czekając na finał - wyszeptał.

Publiczność oszalała.

Zosma stał przez chwilę nieruchomo, jak człowiek pokonany w po­jedynku, po czym nagle na jego twarz powrócił ten sam wariacki uśmiech, który gościł na niej przez cały wieczór.

- Cudownie! - powiedział i poklepawszy Gerolda po plecach, dodał: -
Jesteś bardzo dobry, mój przyjacielu. Bardzo, bardzo dobry. Jestem
bardzo mile zaskoczony. - Odwrócił się w stronę loży, w której siedzie­
li ludzie z jego otoczenia. — Dajcie temu człowiekowi trochę pieniędzy.
Dopilnujcie, aby wraz ze swoją asystentką dotarł jutro bezpiecznie na
lotnisko!

Dał znak, że wychodzi, i żołnierze rozlokowani na widowni szybko

246

Raymond E. Feist

ustawili się tak, aby zapewnić mu ochronę. W tej samej chwili kurtyna zasłoniła starego iluzjonistę i jego pasierbicę.

Geroldo poprawił ubranie i ruszył powoli w stronę garderoby. W pew­nej chwili ugięły się pod nim kolana i Jillian pospieszyła mu z pomocą.

• Wyglądasz okropnie - wyszeptała.

• Nie tutaj - odpowiedział i przez całą drogę do garderoby, do której go na wpół niosła, nie wymienili już ani słowa.

Zaledwie Jillian zdążyła usadzić Jerry'ego na krześle, rozległo się puknie do drzwi. Otworzyła je i zobaczyła żołnierza, który wręczył jej kopertę. Zamknęła drzwi i rozerwała kopertę.

• Jerry, tu jest ponad dziesięć tysięcy funtów!

• Dobrze - odparł Geroldo. - Będą nam potrzebne. A teraz bądź tak miła i wezwij tu dyrektora teatru. Każ mu sprowadzić dyskretnego lekarza, i to jak najszybciej.

• Lekarza? - zapytała. - Coś ci się stało?

Geroldo, który nigdy nie rezygnował z teatralnych efektów, powoli wstał z krzesła i rozpiąwszy frak, odsłonił swoją nie pierwszej już mło­dości białą koszulę. Po chwili Jillian dostrzegła, jak w jednym miejscu pojawia się czerwona plama, potem druga, a potem nagle popłynęła krew i Geroldo zbladł.

- Najlepszy trik, jaki znam, moja córko, ten, którego nigdy nie chcia­
łem pokazywać, miał, aż do dzisiaj, niewielkie zalety z punktu widze­
nia zastosowań scenicznych. - Usiadł powoli na krześle. - Jednego
lata nauczyłem się tego od hinduskiego fakira. — Był już na granicy
omdlenia, kiedy dodał: - To doprawdy dość niezwykła sztuczka, ale we
właściwych warunkach mogę na pewien czas powstrzymać krwawie­
nie.

Jillian biegła właśnie do drzwi, aby wezwać dyrektora, kiedy Wielki Geroldo zsunął się z krzesła. Jego ostatnią myślą przed utratą przy­tomności była konstatacja, że po latach zachowywania tajemnicy za­prezentował w końcu swój niewiarygodny trik w bardzo dziwnym miej­scu i przed publicznością, której w żadnym wypadku nie można było nazwać idealną. Kiedy lekarz już go połata, będzie się musiał zastano­wić nad sposobem włączenia go do swojego programu. W każdym ra­zie, pomyślał jeszcze, gdy ciemność zamykała się wokół niego, moment prezentacji został wybrany idealnie i wszystko było absolutnie dosko­nale zgrane w czasie.

Przełożył Jan Pyka

Robert Weinberg

Partyjka z diabłem

Nie przychodzi mi do głowy nikt, kto choć trochę nie lubiłby opowia­dań o dobijaniu targu z diabłem; któż z nas nie myślał o tej możliwości lub przynajmniej nie był zafascynowany postaciami Fausta i Doriana Graya, jeśli ograniczymy się tylko do tych dwóch, którzy zrobili to, czego zbytni racjonalizm - lub strach - nie pozwala zrobić większości z nas.

W swoim opowiadaniu Robert Weinberg przeciwstawia księdza zmar­łemu szulerowi, który istnieje w świecie rzeczywistym dzięki swojemu układowi z diabłem. Jego zadaniem jest dostarczanie swojemu panu dziesięciu dusz rocznie. Dochodzi on jednak do wniosku, że zyska do­datkowe punkty, a może nawet trochę dodatkowego czasu na ziemi, je­śli zdobędzie dlań duszę księdza...

D.C.

C

o ty tu robisz, mój synu? - zapytał ojciec Stevens, kierując pro­mień latarki prosto na mężczyznę, który klęczał przed otwartym sejfem.

Zaskoczony włamywacz, wielki, krzepki mężczyzna po czterdziest­ce, odwrócił się i spojrzał na księdza, po czym podniósł się chwiejnie na nogi. Jego ręce, w których trzymał pliki banknotów, wyraźnie się trzęsły.

-Wybacz mi, ojcze - powiedział głosem drżącym z emocji. - Ja... ja musiałem to zrobić.

- Nonsens - odparł ojciec Stevens i podszedł bliżej. Trzymając w jednej ręce latarkę, wyciągnął drugą i wyszarpnął pieniądze z pal­ców złodzieja. Włamywacz nawet się nie opierał. — Nikogo nie można zmusić do łamania boskich przykazań. Wiesz o tym, Erneście Jonesie. Mówiłem to wiele razy w moich niedzielnych kazaniach. - Głos księdza zabrzmiał surowiej: - Kazaniach wygłaszanych na mszach, w których bierzesz udział od czasu, gdy byłeś dzieckiem. - Nie zważając na to, że ze strony złodzieja może mu grozić niebezpieczeństwo, drobny ksiądz pochylił się i włożył pieniądze z powrotem do sejfu. Następnie zamknął drzwi i przekręcił zamek szyfrowy. Na niedoszłego rabusia spojrzał ponownie dopiero wtedy, gdy skończył. - Żądam pełnego wytłumacze­nia twojego postępowania, mój synu. Natychmiast.

250

Robert Weinberg

Ojciec Stevens, pomarszczony, stary, ubrany na czarno człowiek o skórze koloru ciemnej czekolady i włosach barwy świeżo spadłego śniegu, wyglądał przy włamywaczu jak karzeł. Jednakże siła osobo­wości księdza była tak duża, że mogłaby przygnieść olbrzyma. Wyso­kie kości policzkowe, ostry nos i wąskie usta nadawały jego twarzy wyraz spokojnej godności, uwypuklonej jeszcze przez jego zaawanso­wany wiek. W ciemnobrązowych oczach księdza widać było mądrość i ogromne współczucie - rezultat ponad pięciu dekad służby biednym i po­niewieranym przez los mieszkańcom jednego z południowych przed­mieść Chicago. Był wręcz instytucją Wietrznego Miasta, na swój spo­sób równie sławną jak Al Capone albo Richard Daley.

- Nie kradłem tych pieniędzy. - Głos Ernesta brzmiał głucho, prze­
pełniała go rozpacz. - Chciałem je tylko pożyczyć na kilka tygodni.
Zamierzałem je oddać, ojcze. Przysięgam na Boga, naprawdę zamie­
rzałem. Przysięgam.

-Nie używaj imienia Pana nadaremno - powiedział oschle ojciec Stevens. Wskazał latarką pobliskie krzesło. - Siadaj.

Minęła druga w nocy i obaj mężczyźni byli sami w gabinecie księ­dza. Męczony bólami późnego wieku ojciec Stevens sypiał bardzo lek­ko. Hałas, który spowodował Jones, grzebiąc przy zamku sejfu, wy­starczył, aby go obudzić w jego sypialni po drugiej stronie korytarza. Będąc człowiekiem nie znającym lęku, przyszedł zbadać sytuację uzbrojony tylko w swoją niezłomną wiarę. Złapanie złodzieja było ła­twe. Teraz ksiądz chciał poznać motyw stojący za tą próbą przestęp­stwa.

• Mów - rozkazał głosem dostatecznie ostrym, by można nim było ciąć kości. Ojciec Stevens, utalentowany orator, mówił dalej z pasją sprawiedliwego i prawego. Słów używał jak broni: - Powiedz mi, jaka to ogromna potrzeba zmusiła cię do popełnienia tej zbrodni? Wiesz, że te pieniądze mają służyć potrzebującym, tym nieszczęśliwym człon­kom naszej społeczności, którzy pozbawieni są jedzenia i mieszkań. Nie okradałeś kościoła, ale biednych.

• Musiałem to zrobić - odparł wielki mężczyzna, ciężko oddychając. Wzrok wbił w podłogę. Nie potrafił spojrzeć ojcu Stevensowi w oczy.

Głos księdza ociekał sarkazmem:

- Jaka to konieczność zmusiła cię do obrabowania twoich sióstr i bra­
ci, mój synu? Narkotyki? Kobiety? Alkohol?

Jones zadrżał, jego całe ciało się zatrzęsło.

-Proszę, ojcze, ja nie chciałem niczyjej krzywdy. Zamierzałem to zwrócić. Ja... ja... nie mogłem znieść myśli o tym, że będę płonął w piekle. Byłem przerażony, naprawdę przerażony. To dlatego to zro­biłem. Naprawdę.

- W piekle? - powtórzył ojciec Stevens i zmarszczył czoło. — Wytłu­
macz to.

Partyjka z diabłem

251

-Jestem hazardzistą, ojcze - odparł z przejęciem Ernest Jones. -Wiesz przecież o tym. To mój jedyny grzech. Nic na to nie mogę pora­dzić. Kocham karty. Kiedy tylko mogę, gram w pokera. W pokoju na zapleczu Tawerny Małego Joego zawsze toczy się gra. Przychodzę tam i czasem wygrywam, czasem przegrywam. Zależnie od tego, jak sprzy­ja mi szczęście.

Jones przerwał i wziął głęboki oddech.

- Ostatnio mi się nie wiodło. Bardzo mi się nie wiodło.

Ojciec Stevens nic nie powiedział, ale w miarę jak słuchał opowieści Jonesa, jego oczy mrużyły się w wyrazie koncentracji. Wielki mężczyzna należał do jego parafii przez całe swoje życie. Był solidnym obywatelem, zrównoważonym i absolutnie uczciwym. Jones nie był typem człowieka, który kradnie fundusze kościelne. To właśnie dlatego ksiądz tak bardzo się skoncentrował. Jakie zło kryło się za tą próbą kradzieży?

-W mieście pojawił się nowy gracz - ciągnął Jones. - Siedzi przy stole od kilku tygodni. Wysoki, chudy facet, mówi naprawdę wytwor­nie. Tak jak ty, ojcze. Ten człowiek jest prawdziwym zabójcą w kar­tach. Ma szybkie ręce, najszybsze, jakie kiedykolwiek widziałem. Wy­grywa noc w noc. Zabrał mi wszystko, co miałem. Innym stałym by­walcom także.

• Przyszedłeś tu ukraść kościelne pieniądze, aby móc kontynuować grę - powiedział ojciec Stevens, kręcąc ze smutkiem głową. - Miałem o tobie lepszą opinię, mój synu.

• Nie, ojcze - odparł Jones, nie próbując już ukryć pobrzmiewającej w jego głosie udręki. - Dostałem już nauczkę. Nie chciałem tych pie­niędzy na grę. To przez weksel, który już podpisałem. Bez przerwy drżę z jego powodu.

• Weksel? - zapytał ksiądz. - Jaki weksel?

• Przegrałem, ojcze - odparł Jones. - Jak już mówiłem, przegrałem bardzo dużo. Dałem się wciągnąć i postawiłem więcej, niż powinie­nem... więcej, niż miałem. Pod koniec wieczoru byłem uboższy o tysiąc dolarów. A więc podpisałem weksel, obiecując spłacić temu graczowi dług w ciągu miesiąca. Jeśli tego nie zdołam zrobić, stracę mój zastaw.

Ojciec Stevens poczuł, że chłód w jego sercu pęcznieje i wypełnia ciało nieznanym mu dotąd lękiem.

- Co zastawiłeś, mój synu?

Jones bez słowa sięgnął do kieszeni i wyciągnął z niej zmiętą kartkę papieru. Wygładził ją i podał ojcu Stevensowi.

- Ten gracz dał mi kopię. Powiedział, że to po to, aby wszystko było
legalne.

Ksiądz z uwagą przeczytał dokument. Skończył i spojrzał na Jonesa otwartymi szeroko ze zdumienia oczami.

- Twoją duszę? - wyszeptał. - W zamian za dług karciany obieca­
łeś mu swoją nieśmiertelną duszę?

252

Robert Weinberg

Jones skinął głową.

-Ja i Hightower, Carver i Stokes: wszyscy zrobiliśmy to w ciągu ostatnich dziesięciu dni. Ten rekin karciany dał nam na zdobycie pie­niędzy czas do końca miesiąca. Albo stracimy nasze dusze.

Następnego wieczoru, tuż przed północą, ojciec Stevens podszedł do długiego baru, który ciągnął się przez całą Tawernę Małego Joego. Ubrany w długi czarny płaszcz, w czarnym kapeluszu z szerokim ron­dem, nie ściągnął na siebie większej uwagi kilku bywalców, którzy sie­dzieli w drugim końcu sali pochyleni nad drinkami.

• Dobry wieczór, mój synu - powiedział łagodnym tonem do ogrom­nego mężczyzny, który siedział za ladą na wysokim stołku barowym. -Brakowało nam cię ostatnio na mszach.

• Ojciec Stevens? - odezwał się Mały Joe Winter, właściciel lokalu, a czasem także barman. Tego wieczoru drinki podawał młody człowiek z ogoloną głową i białym fartuchem na biodrach, a Mały Joe siedział na krześle, popatrując na swoje królestwo. - Dlaczego nie jestem za­skoczony?

Niektórzy ludzie mają przezwiska pasujące do nich jak rękawiczka do dłoni. Inni wręcz odwrotnie - są ich całkowitym przeciwieństwem. Mały Joe należał do tej drugiej grupy. Ogromny mężczyzna o beczko­watej klatce piersiowej, okrągłej głowie i ledwie widocznej szyi ważył prawie czterysta funtów. Chociaż Mały Joe mówił mało, a na jego peł­nej niczym księżyc twarzy gościł zwykle wyraz prostodusznosci, nie był wcale naiwniakiem.

Zawsze spokojny, skłonny do uśmiechu, a nawet serdecznego śmie­chu, trzymał swój bar żelazną ręką. Niepełnoletni pijacy byli grzecz­nie, ale zdecydowanie wypraszani za drzwi. Dziwki musiały się zacho­wywać w lokalu jak damy albo otrzymywały zakaz wstępu. Narkotyki były całkowicie zabronione, a ludzie, którzy je sprzedawali, nie mogli się tu nawet pokazywać.

Gry hazardowe toczyły się w pokoju na zapleczu. Za mały procent od puli Mały Joe zapewniał karty oraz ochronę przed policją. Jeśli uczciwość jakiegoś gracza budziła zbyt wiele wątpliwości, osobnik ten był uprzejmie proszony o opuszczenie lokalu. Na własnych nogach lub nie, w zależności od okoliczności. Mały Joe nie zatrudniał bramka­rza. Był wystarczająco duży, a w razie konieczności wystarczająco gro­źny.

Ojciec Stevens lubił Małego Joego. Ten wielki mężczyzna był w mia­rę uczciwy i obsesyjnie dbał o reputację swojego lokalu. Nigdy nie do­puściłby do nieuczciwej gry w pokoju na zapleczu. To dlatego ksiądz nabrał podejrzeń, że w barze dzieje się coś o wiele bardziej złowie­szczego.

Partyjka z diabłem

253

Ojciec Stevens traktował swój tytuł bardzo poważnie. Parafian uwa­żał za swoje dzieci, przynajmniej duchowe, jeśli nie cielesne. Ksiądz czuł się osobiście odpowiedzialny za ich pomyślność i właśnie poczucie odpowiedzialności kazało mu przyjść tego wieczoru do baru.

• Co masz na myśli, mój synu? - zapytał Małego Joego. - Czy suge­rujesz, że spodziewałeś się mojej wizyty?

• Jasne, że się spodziewałem - odparł Mały Joe z porozumiewaw­czym skinieniem głowy, a następnie machnął wielką jak szynka dło­nią, by wezwać młodego barmana. —Wiedziałem, ojcze, że przyjdziesz tu prędzej czy później. Zwłaszcza gdy się dowiesz o kłopotach Carvera, Jonesa i reszty tych głupców. Mnie samemu to się nie podoba.

• Co mam... - zaczął pogodnie barman, gdy zbliżył się do obu męż­czyzn, lecz reszta pytania zamarła mu na ustach. - Och... Ojciec Ste-vens?

Ksiądz skinął głową i lekko się uśmiechnął.

- Cieszę się, że pracujesz, Leroy.

Młodzieńcowi ze zdumienia opadła szczęka. Był członkiem chóru kościelnego i wydawał się zaszokowany tym, że widzi ojca Stevensa w barze.

• Przychodzę wszędzie tam, gdzie jestem potrzebny - dodał ksiądz, jakby odpowiadając na nie zadane pytanie.

• Taak, tak to właśnie jest - powiedział Mały Joe, cedząc słowa. -A teraz przynieś mi bud ligth, a ojcu Stevensowi kieliszek naszego najlepszego czerwonego wina. - Po chwili olbrzym prychnął z niesma­kiem: - Lekkie piwo. Lekkie zarówno w smaku, jak i pod względem liczby kalorii. - Poklepał się po ogromnym brzuchu. - Jestem na die­cie. Lekarz powiedział, że albo stracę trochę na wadze, albo moje serce długo nie pociągnie.

• Masz przed sobą ciężkie zadanie - stwierdził ojciec Stevens.

• Wiem - odparł Mały Joe, chichocząc. - Cieszę się, że cię widzę, ojcze. Ta sytuacja w pokoju na zapleczu przyczynia mi kłopotów. Szko­dzi moim interesom i mojej reputacji. Willie Carver został aresztowa­ny dwa dni temu, kiedy próbował obrabować 7-Eleven. Cholerny głu­piec miał szczęście, że go nie zastrzelili. Moe Hightower rozmawia z lichwiarzami, próbując zaciągnąć pożyczkę. Jim Stokes nie mówi ani słowa, ale dziwnie mu patrzy z oczu. A Erniego Jonesa od kilku dni nikt nie widział. Ludzie zaczynają gadać, a plotki nie służą takim lo­kalom jak mój.

Ojciec Stevens wysączył trochę wina i powiedział:

- Wszyscy oni są mężczyznami w średnim wieku, a nie młodymi
głupcami. Żaden z nich nie miał nic wspólnego z narkotykami. Wszy­
scy ciężko pracują i mają dobrą pracę. Są pobożni i regularnie chodzą
na msze. Trudno mi uwierzyć, że chcieliby wszystko poświęcić dla pie­
niędzy.

254

Robert Weinberg

Mały Joe rozejrzał się wokół, jakby się chciał upewnić, że nikt nie jest na tyle blisko, by mógł słyszeć ich rozmowę.

• No cóż, ojcze - odezwał się cicho, cedząc słowa - problem z tymi facetami polega na tym, że oni wszyscy mają wspólną pasję. Kochają pokera. Traktują tę grę cholernie poważnie. Doszły mnie słuchy, że wsiąkli tak głęboko, że już się z tego nie wygrzebią.

• Znam tych ludzi - powiedział ojciec Stevens, kręcąc głową z niedo­wierzaniem. - Znam od czasu, gdy byli dziećmi. Grają w pokera od dwudziestu, a może i dwudziestu kilku lat. Nie są zawodowcami, ale nie są także amatorami. Jak mogli stracić tak dużo pieniędzy w tak krótkim czasie?

Mały Joe chrząknął i przysunął się do ojca Stevensa. Drewniany stołek zaskrzypiał w proteście pod ciężarem olbrzyma. Na twarzy Joe-go pojawił się dziwny, jakby podszyty lękiem wyraz.

• Zgadzam się, ojcze. Na tym właśnie polega ich problem. Natknęli się na kogoś, kto ich bije na głowę. Mniej więcej dziesięć dni temu w mieście pojawił się jakiś nieznajomy. Zaczął tu przychodzić każdej nocy i grać ze stałymi bywalcami. Do tej pory nie usłyszałem jeszcze na niego żadnej skargi. O ile mogę to stwierdzić, gra uczciwie. Tyle że ciągle wygrywa. Noc w noc. - Wielki właściciel baru uniósł mięsistą rękę do czoła i wytarł niewidzialne kropelki potu. - Nie mogę go wyko­pać. Gdybym to zrobił, potwierdziłbym tym samym, że gra była zrobio­na, a to zniszczyłoby mój interes. Chciałbym jednak, żeby się spakował i wyjechał, bo jego obecność wróży mi kłopoty. Ogrywa do czysta moich stałych klientów, a gdy zabraknie im gotówki, bierze ich weksle. To wszystko stawia mnie w bardzo kłopotliwym położeniu. Moja opinia ucierpi, gdy będę interweniował i gdy pozostanę bezczynny. Gdyby oj­ciec coś z tym zrobił, wyświadczyłby mi wielką przysługę.

• Czy ten nieznajomy ma jakieś nazwisko? - zapytał ojciec Stevens.

• Przedstawia się jako Missisipi Slim — odparł Mały Joe. - Wysoki, szczupły facet z cienkimi wąsikami i równie cienkimi brwiami. Ma najzimniejsze oczy, jakie kiedykolwiek widziałem.

Ojciec Stevens odniósł wrażenie, że ktoś wbija mu w żebra ostry nóż. Wciągnął głęboko powietrze i nagle poczuł ciężar swych lat.

• Czy ten człowiek ubiera się bardzo starannie? Czy ma zawsze na sobie długą czarną kamizelkę z czerwoną chusteczką wsuniętą do gór­nej kieszeni?

• Tak, to on - potwierdził Mały Joe. - Znasz tego gościa, ojcze?

-Urodziłem się i wychowałem w wesołym miasteczku - zaczął ci­chym głosem ojciec Stevens, zagłębiając się we wspomnieniach. -W czasach mojej młodości znałem kogoś, kto się tak ubierał i nosił to przezwisko. Jednakże to nie może być ten sam człowiek. To całkowicie wykluczone, aby pojawił się tu Missisipi Slim. To musi być ktoś naśla­dujący jego sławny styl.

Partyjka z diabłem

255

- Jest jeden sposób, aby się przekonać - powiedział Mały Joe. Zsu­
nął się ociężale ze swojego drewnianego stołka i kołysząc się w bio­
drach, obszedł bar. - Proszę za mną.

Olbrzymi mężczyzna poprowadził małego księdza przez drzwi na zapleczu, oznaczone napisem „Tylko dla pracowników". Znaleźli się w małej kuchni, używanej głównie do przygotowywania tych kilku cie­płych przekąsek, które lokal oferował swoim klientom.

-Niech ojciec popatrzy - odezwał się Mały Joe, wskazując szklaną płytę. - Przed laty zainstalowałem tu jednostronne lustro, aby mieć moż­ność kontrolowania sytuacji. Nie chciałem, aby gracze tracili panowanie nad sobą. Powinien ojciec bez trudu dostrzec stąd tego Missisipi Slima.

Ojciec Stevens zajrzał przez lustro do drugiego pomieszczenia. Było tam kilka stołów, ale tylko przy jednym toczyła się gra. Siedziało wokół niego czterech mężczyzn w średnim wieku, pochylonych nad kartami. Od czasu do czasu zerkali na rozdającego, który położył karty na stole koszulkami do góry i czekał cierpliwie z rękami założonymi na piersi.

Krew odpłynęła z twarzy starego księdza. To nie mógł być on, a jed­nak był - nie było wątpliwości co do rysów twarzy hazardzisty. Ojciec Stevens zaczął z uwagą obserwować przebieg gry. Rozdający wygrał to rozdanie trzema waletami. Zgarnął niewiele, ale większość żeto­nów widocznych na stole i tak leżała już przed nim. Mężczyzna zwący się Missisipi Slim zebrał niedbale talię, tasował ją z wyraźną wprawą przez kilka sekund, po czym rozdał graczom po pięć kart.

Ojciec Stevens odwrócił się w milczeniu od lustra. Widział wystar­czająco dużo. Oszust mógł zmienić swój wygląd, aby wyglądać jak Slim. Nikt jednak nie potrafiłby odtworzyć swobody, z jaką ten osławiony szuler obchodził się z talią. Karty po prostu wyskakiwały z jego pal­ców. Miał swój niepowtarzalny styl.

- No i jak? - zapytał Mały Joe. Potężny mężczyzna zawahał się. -
Czy ojciec go rozpoznaje?

-To Missisipi Slim - odparł ksiądz i zadrżał- - W mojej grzesznej młodości byłem wspólnikiem działających w wesołym miasteczku szu­lerów. Pan Slim przebywał z nami przez kilka lat. Dużo mnie nauczył o pokerze. Był to bez wątpienia najbardziej utalentowany gracz, jakie­go kiedykolwiek widziałem.

• Wydawało mi się, że twierdziłeś, ojcze, iż to nie może być ten sam człowiek - powiedział Mały Joe. - Dlaczego nie?

• Missisipi Slim umarł sześćdziesiąt lat temu na raka - odparł oj­ciec Stevens. - Wiem to na pewno. Widziałem, jak go grzebano.

Następnego ranka ojciec Stevens załatwił kilka spraw i resztę dnia spędził na modlitwach. Nie miał żadnej wątpliwości, że pojawienie się Missisipi Slima w Tawernie Małego Joego nie było przypadkowe. Du-

256

Robert Weinberg

sze Erniego Jonesa i jego przyjaciół służyły po prostu jako przynęta na grubszą zdobycz. Ksiądz nie był fałszywie skromny. Służył Panu od ponad pół wieku. To jego duszę chciał zdobyć Ojciec Kłamstw. I ksiądz Stevens, mimo obaw i złych przeczuć, wiedział, że nie ma wyboru i musi ją zaryzykować, aby ocalić swoją owczarnię.

Zmierzając w stronę Tawerny Małego Joego, mały ksiądz pozwolił popłynąć swym myślom wstecz, do dni, kiedy pracował w kręgu ludzi związanych z wesołym miasteczkiem. Jego ojciec, akrobata, nigdy nie zaakceptował tego, że współdziałał z karciarzami, którzy jeździli za miasteczkiem. Jacob Stevens, chociaż sam nie był nadmiernie reli­gijny, wielokrotnie ostrzegał syna o niebezpieczeństwach mogących być konsekwencją jego młodzieńczej nierozwagi. Szczególnie często po­wtarzał pewną maksymę o ryzyku, jakim obciążone są wszelkie kon­takty z diabłem. Ojciec Stevens uśmiechnął się. Miał nadzieję, że tej nocy dobrze wykorzysta radę udzieloną mu przez ojca przed sześćdzie­sięciu laty.

Partia pokera u Małego Joego rozpoczynała się punktualnie o ósmej każdego wieczoru. Ojciec Stevens wkroczył do baru kwadrans wcze­śniej. Skinął głową barmanowi i właścicielowi, po czym wszedł do po­koju na zapleczu.

Wokół jednego ze stołów siedziało trzech mężczyzn. Kiedy w nowo przybyłym rozpoznali ojca Stevensa, pobledli. Wszyscy trzej byli jego parafianami.

Majestatyczny ksiądz nie powiedział ani słowa. Spojrzał tylko na tę trójkę i skinieniem głowy wskazał im drzwi. Wzajemne przepychanie się, które nastąpiło, przypominało scenę z filmu braci Marx.

Ojciec Stevens usiadł na krześle i spróbował się odprężyć. Pomimo wieczornego chłodu ociekał potem. Był nieprawdopodobnie spięty. Na­uczanie wiernych o złu wynikającym z zadawania się z Ojcem Kłamstw to jedno, a siadanie z nim do partii pokera to coś zupełnie innego.

Ksiądz wiedział, że nie ma wyboru. Zażądanie, aby Missisipi Slim opuścił miasto, nie było żadnym rozwiązaniem. Musiał wydostać od szulera weksle. Poza tym, nawet gdyby udało mu się wygnać tego martwego człowieka z miasta, osiadłby gdzie indziej i tam łowił nie­winne dusze w swoje sieci.

Jedynym sposobem na pokonanie grzechu jest bezpośrednie stawie­nie mu czoła. Ojciec Stevens głosił to credo przez całe swoje życie. Teraz nadszedł czas, aby udowodnić jego prawdziwość.

Kilka minut przed ósmą do pokoju wszedł spokojnym krokiem Mały Joe Winter i usadowił się na kanapie w tyle pomieszczenia.

• Powodzenia - powiedział do ojca Stevensa.

• Dziękuję, mój synu - odparł ksiądz. - Jestem ci wdzięczny za do­bre słowo.

Missisipi Slim wszedł do pokoju punktualnie o ósmej. Był to chudy,

Partyjka z diabłem

257

ciemny mężczyzna z cienkimi, jakby narysowanymi ołówkiem wąsami oraz brwiami. Jego oczy wyglądały jak kule czarnego lodu. Zatrzymał się na chwilę, po czym usiadł na krześle naprzeciw swojego jedynego przeciwnika. Następnie wyjął czerwoną chusteczkę z kieszonki kami­zelki i zaczął metodycznie wycierać kurz i pot z palców. Dopiero gdy skończył, spojrzał na ojca Stevensa.

• Syn Jacoba Stevensa, Ben - odezwał się po chwili. Jego głos był głęboki i gładki niczym masło topniejące na gorącej grzance. Miał po­łudniowy akcent i połykał głoski na sposób, który nie uległ zmianie w ciągu sześćdziesięciu lat. - Co za przyjemna niespodzianka. Od na­szego ostatniego spotkania upłynęło wiele, wiele czasu. Mocno się ze­starzałeś przez te lata.

• Czego nie można powiedzieć o tobie - powiedział ojciec Stevens głosem szorstkim i nieprzyjaznym. Patrząc na Slima, czuł, że opuszcza­ją go resztki wątpliwości. — Wyglądasz tak samo jak w dniu, kiedy zostałeś pochowany.

Szuler zachichotał.

-Widzę, że poświęciłeś się religii. To dosyć szokujące. Nigdy bym nie przypuścił, że mały pomagier szulerów z wesołego miasteczka wdzieje sutannę.

-Zycie jest pełne niespodzianek, mój synu - odparł ojciec Stevens. Starannie dobierając słowa, dodał: - Na przykład twój powrót do świa­ta żywych.

Slim uśmiechnął się, leniwie i chytrze.

• Czasem nawet śmierć jest grą - odparował. - Jeśli nawiąże się po niej właściwe kontakty, grób nie jest czymś, na co się jest skazanym bez końca.

• Służysz Księciu Ciemności - powiedział cicho ojciec Stevens. -Udział w tym plugastwie nie przynosi zaszczytu.

• To, mój panie, całkowicie zależy od punktu widzenia - odparł spo­kojnie Slim. - Dla ciebie jest to okropny grzech. Ja natomiast uważam to za znakomity interes. Każdego lata dostarczam mojemu szefowi dziesięć nowych duszyczek. On w zamian darowuje mi kolejny rok tu, na ziemi. Jestem wolnym agentem, który działa zdany całkowicie na siebie. Polegając na moich szczególnych umiejętnościach, zapewniam sobie dalsze trwanie. - Szuler zachichotał. - Być może nie jest to naj­lepsza z możliwych egzystencji, ale z pewnością bije na głowę tę, która mi pozostała. - Slim starannie włożył z powrotem chusteczkę do kie­szeni kamizelki. Chociaż pokój był dobrze oświetlony, nad prawym ramieniem karciarza zdawała się unosić plama ciemności. - Dosyć już tych pogwarek. Jestem związany zasadami opisanymi w świętych księgach. Nie zmuszam nikogo, by grał ze mną. Nie uciekam się także do żadnej magii. Wszystko jest całkowicie uczciwe. Nie możesz nic zrobić, żeby mnie powstrzymać.

258

Robert Weinberg

- Nie przyszedłem tu, aby cię powstrzymywać, Slim - rzekł ojciec
Stevens i sięgnąwszy do kieszeni spodni, wyjął z niej plik studolaro-
wych banknotów. - Przyszedłem tu dzisiaj, aby cię ograć do czysta.

Oczy Missisipi Slima zwęziły się. Zerknął na pieniądze, a potem na starego księdza.

• Zaczynam wierzyć, że mówisz poważnie - powiedział, a w jego gło­sie zabrzmiało zdziwienie. - Jesteś poważny, ale szalony. Żaden czło­wiek, żywy czy martwy, jeśli już o tym mówimy, nie pobije Missisipi Slima w dobieranym pokerze.

• Zamierzam postawić wszystko, co mam, aby dowieść, że się mylisz-oznajmił ojciec Stevens.

-Łącznie ze swoją nieśmiertelną duszą? - zapytał Slim z uśmie­chem satysfakcji. Jego słowa rozbrzmiały echem w małym pomieszcze­niu. Ojciec Stevens zrozumiał, że się nie mylił. To całe szachrajstwo było wymierzone w niego, nie w jego parafian. Szatan działał przemy­ślnie i podstępnie. Plama ciemności nad ramieniem szulera była teraz większa, bardziej złowroga, a światło jakby przygasło.

• Jeśli to będzie konieczne - odparł ojciec Stevens. Wiedział, że tyl­ko tak zmusi Slima do gry.

• Nigdy nie unikałem zakładów - powiedział Slim. - Niezależnie od kosztów. Ale nigdy też nie przegrałem ważnej partii.

• Zaryzykuję - rzekł ojciec Stevens. - We? karty i rozdaj.

Slim dał znak Małemu Joemu. Potężny mężczyzna zastukał w ścia­nę. Kilka sekund później pojawił się barman z opakowaną fabrycznie talią kart. Slim wziął ją i postukał nią w stół.

- To na szczęście - wyjaśnił. - Dobre lub ?,łe.

Rozpakował talię i zaczął tasować karty. Jego długie, smukłe palce poruszały się z szybkością błyskawicy. Kiedy skończył, podał talię ojcu Stevensowi. Ksiądz skinął uprzejmie głową i przełożył.

- Zwykły, dobierany poker - oznajmił Slim. - Nic ekstrawaganckie­
go, stawki bez ograniczeń. - Z kieszeni kamizelki wydobył gruby zwi­
tek pomiętych banknotów i dodał: - Nie ma potrzeby, żeby w dwuoso­
bowej grze wykorzystywać żetony. Użyjemy gotówki.

-I po każdym rozdaniu będziemy zmieniać rozdającego - dorzucił ojciec Stevens. - Po to, aby wszystko było sprawiedliwe i uczciwe. Slim zawahał się.

-Czyżbyś oskarżał mnie o szulerkę, kaznodziejo? Ojciec Stevens uśmiechnął się.

- Nie powiedziałem nic takiego. Ale znam także czyny twojego pie­
kielnego pana. Studiowałem je przez całe życie. Będziemy zmieniać
rozdającego albo rezygnuję z gry.

Szuler skrzywił się z irytacją. Po chwili jednak chciwość pokonała ostrożność. Wzruszył ramionami.

- Zgadzam się na twoje warunki, mój parne. Grajmy.

Partyjka z diabłem

259

W oświetlonym delikatnym białym światłem pokoju na zapleczu grali w dobieranego pokera. Początkowo przyglądał się temu tylko Mały Joe Winter. Potem, gdy rozeszła się wieść, że toczy się wielka gra między ojcem Stevensem i nieznajomym karciarzem, do pomieszcze­nia napłynęli inni, aby w milczeniu obserwować rozwój wypadków. Po godzinie przebieg gry śledziło prawie tuzin widzów.

Gra to przygasała, to się ożywiała. Ojciec Stevens postępował ostroż­nie, zastanawiając się głęboko nad każdą stawką i ważąc każdą decy­zję tak, jakby miała być jego ostatnią. Slim, dla odmiany, stawiał bez wahania, rzucając pieniądze do puli z obojętną miną człowieka przeko­nanego, że nie może przegrać.

W palcach Missisipi Slima była prawdziwa magia. Długie i delikat­ne, zdawały się żyć własnym życiem. Karty płynęły z nich gładko, śli­zgając się po stole, jak wystrzelone z pistoletu. Tasował bez wysiłku, bawiąc się talią tak szybko, że oczy nie nadążały za jego ruchami. Każ­dy, kto go obserwował, wiedział, że patrzy na prawdziwego mistrza, i to w szczycie formy.

Ojciec Stevens nie miał takich umiejętności. Tasował wolno, meto­dycznie. W jego ostrożnym i precyzyjnym rozdawaniu było niewiele magii. W przeciwieństwie do Missisipi Slima, nie zwykł się popisywać. Ale umiał grać w pokera, a tylko to miało znaczenie.

Stopniowo wyłonił się obraz gry. Ojciec Stevens wygrywał dość regu­larnie, ale zazwyczaj małe pule. Slim zgarnął kilka dużych pul, w więk­szości po własnych rozdaniach. Po godzinie ojciec Stevens był bogatszy o kilkaset dolarów, ale żaden z mężczyzn nie osiągnął widocznej prze­wagi nad drugim.

- Czas na następną talię - oświadczył Slim, opierając się wygodnie
na krześle. - I odrobinę twojej najlepszej whisky.

Mały Joe skinął głową i zastukał dwukrotnie w ścianę. Kilka se­kund później pojawił się barman z nową talią kart i pełną szklanecz­ką. W ciągu kilku ostatnich dni zwyczaje Slima stały się w barze naj­wyraźniej czymś zwykłym, dobrze znanym.

Ojciec Stevens wstał z krzesła, przeciągnął się i wyszeptał cichą modlitwę.

• Masz nadzieję przerwać złą passę, sir? - zapytał z szerokim uśmie­chem Slim. - Twój Pan nie zdoła ci teraz pomóc. Karty są narzędziem diabła.

• Zbyt wiele mówisz jak na człowieka stojącego przed ognistą otchła­nią - rzucił ostrym tonem ojciec Stevens i usiadł z groźną miną. — Tasuj karty i rozdawaj.

W drugiej godzinie gra toczyła się w znacznie szybszym tempie. Wydawało się, że ksiądz, urażony komentarzami Slima, zachowuje się bardziej agresywnie. Częściej przebijał i częściej podejmował większe ryzyko w sytuacjach, które nierzadko były dość wątpliwe. Jednakże

260

Robert Weinberg

wyglądało na to, że ta krótka przerwa przyniosła mu korzyść. Wygry­wał stale po swoich rozdaniach, tracąc małe sumy po rozdaniach Mis­sisipi Slima.

Szuler w dalszym ciągu stawiał żywiołowo. Nie potrafił jednak cał­kowicie ukryć przed ojcem Stevensem wyrazu zadowolenia, który od czasu do czasu pojawiał się na jego twarzy. Ksiądz, który przez całe życie miał do czynienia z kłamcami, grzesznikami i oszustami, domy­ślił się, że Slim pozwala mu wygrywać, przygotowując wielką pułapkę. To była część widowiska. Szuler był mistrzem w swojej sztuce - nie w grze w pokera, ale w wabieniu głupców. Jednakże ojciec Stevens również przygotował kilka sztuczek.

Kiedy po dwóch godzinach Slim zrobił małą przerwę, jego stos bank­notów był wyraźnie niższy. Jeśli pominąć iskierki rozbawienia w ciem­nych oczach, wyglądał na rozzłoszczonego i zmartwionego. Ciemna chmura, która unosiła się nad jego ramionami, zszarzała do pasemka cienia ledwie widocznego w zatłoczonym pokoju.

• Następna talia i następna whisky - zażądał, a w jego głosie sły­chać było odpowiednie do sytuacji strapienie.

• Ja poproszę o kieliszek wina - odezwał się ojciec Stevens. Jego spojrzenie spotkało się na chwilę ze spojrzeniem Małego Joego. Wła­ściciel baru skinął głową i zastukał w ścianę cztery razy. Prawie na­tychmiast podano drinki i nowe karty. Ledwie zerknąwszy na talię, Slim stuknął nią mocno dwa razy w stół.

• Pora, aby moja passa się wreszcie odmieniła - oświadczył.

Okazało się jednak, że nic się nie zmieniło. Ojciec Stevens w dal­szym ciągu wygrywał. Ksiądz zdawał się widzieć, kiedy przebijać, a kiedy pasować. Wchodził wtedy, kiedy wszyscy byli pewni, że prze­gra, a rezygnował, gdy w ogólnej opinii powinien być pewny wygranej. Prawie za każdym razem okazywało się, że podjął słuszną decyzję. Porzuciwszy wszelkie pozory ostrożności, w każdym następnym rozda­niu stawiał coraz więcej. Stos leżących przed nim pieniędzy stale rósł, aż w końcu zdecydowanie przewyższył bank Missisipi Slima.

Prawie trzy godziny po rozpoczęciu gry Slim wziął talię i starannie ją potasował, a następnie równie starannie rozdał karty. Ojciec Ste-vens sprawdził, co otrzymał, i pokiwał głową. Trzy damy i para pią­tek. Ful z ręki. To były najlepsze karty, jakie dostał w ciągu całego wieczoru.

Uniósł wzrok i spojrzał uważnie na Missisipi Slima. Na koniec po­patrzył na leżącą na stole talię kart i stłumił dreszcz lęku. Nadszedł moment rozrachunku.

- Tysiąc dolarów w ciemno - powiedział stary ksiądz, a jego głos
lekko zadrżał z emocji. Pomimo wszystkich swoich planów i przygoto­
wań bał się. Pan Kłamstw nie był głupcem. Pełen niepokoju pchnął
plik banknotów na środek stołu.

Partyjka z diabłem

261

- Zacny początek, sir - rzekł Slim głosem, z którego zniknęło po­
przednie roztargnienie. — Dołożę ten tysiąc i dorzucę jeszcze dwa ty­
siące.

Plama ciemności za szulerem powróciła. Powiększyła się i nabrała kształtu. Trochę jak chmura, trochę jak mgła, przypominała człowie­ka, ale zdecydowanie nim nie była. Szef Slima przybył osobiście, aby przyjrzeć się grze.

Wpatrując się z napięciem w ciemność, ojciec Stevens wymruczał kilka słów i uczynił znak krzyża. Cień zadrżał, ale pozostał na miejscu, skulony za Slimem.

- Skończ z tymi swoimi zaklęciami, kaznodziejo — warknął szuler. -
Mój szef zwyczajnie się przygląda. Lubi dobrą grę. Zawsze był znany
jako hazardzista.

Slim przeliczył pieniądze. Po dołożeniu do puli zostało mu mniej niż dwieście dolarów.

Ojciec Stevens zebrał całą swoją odwagę. Ognista otchłań była bar­dzo blisko. Pokój wypełnił mdły zapach siarki. Jednakże ksiądz miał absolutne zaufanie do swojego Boga.

Przeliczył wszystkie swoje pieniądze.

- Dokładam twoje dwa tysiące i przebijam cię o trzy.

Missisipi Slim wyszczerzył zęby; wyglądał na bardzo zadowolonego. Widoczny za nim cień stał się mroczniejszy i jakby bardziej namacal­ny. Sięgnąwszy do wewnętrznej kieszeni kamizelki, szuler wyciągnął z niej cztery złożone kartki papieru.

- To weksle, z których każdy opiewa na tysiąc dolarów - powiedział,
rzucając je na stół. - Sądzę, że to właśnie te papiery sprowadziły cię
tutaj dziś wieczorem, kaznodziejo. Wyrównam twoją stawkę i przebiję
cię o tysiąc.

Ojciec Stevens wziął głęboki oddech. Wiedział, że Slim przez cały wieczór pieczołowicie przygotowywał tę ostateczną konfrontację. Mu­siał teraz wyrównać stawkę albo oddać pulę. Był tylko jeden sposób, aby to zrobić. Niesamowita żądza, która pojawiła się na twarzy Missi­sipi Slima, kiedy stary ksiądz wymówił rozstrzygające słowa, była wręcz przerażająca.

-Wyrównam twoją stawkę moim własnym wekslem - oświadczył ojciec Stevens. Napisał kilka słów na kawałku papieru i rzucił go na środek stołu. - Ta sama suma, te same warunki.

• Zgoda - rzucił natychmiast Slim, uśmiechając się od ucha do ucha. -Dusza niewinnego człowieka zawsze jest dobrą zdobyczą. Jednakże dusza księdza, który całe życie spędził w służbie Miłosiernego, jest zdobyczą wartą o wiele więcej. Mój pan hojnie i odpowiednio wynagro­dzi mnie za moją dzisiejszą pracę. Pokaż swoje karty, kaznodziejo.

• Zapomniałeś mnie zapytać, ile kart chcę dobrać - oświadczył spo­kojnie ksiądz.

262

Robert Weinberg

• Co? - powiedział Missisipi Slim, a do jego głosu wkradła się pierw­sza nutka niepewności. - Ile kart?

• Wezmę jedną - odparł ojciec Stevens i odrzucił jedną ze swoich piątek, rozbijając fula.

Zwilżywszy wargi językiem, szuler podał księdzu jedną kartę. Na­stępnie zmrużył oczy i pokręcił głową z niedowierzaniem.

- Jestem zdrów - powiedział, rozkładając na stole swoje karty. — Ful na
królach. - To rzekłszy, z szerokim uśmiechem na twarzy sięgnął po pulę.

- Cztery damy - odezwał się ksiądz, pokazując swoje karty.
-To... to nie może być - wyjąkał Missisipi Slim, wybałuszając ze

zdumienia oczy. — Dałem ci...

- Dałeś mi fula na damach - przerwał mu ojciec Stevens. - Rozda­
nie dla naiwniaka, to pewne. Pokładając moją wiarę w Panu, odrzuci­
łem jedną kartę i dobrałem czwartą damę. Wszystkie twoje sztuczki
i oszustwa na nic się nie zdały, mój synu.

Slim ciężko westchnął, jak człowiek, który wie, że jest skazany na piekło i nie może już nic zrobić, aby temu zapobiec. Zerknął przez ra­mię. Czarnego cienia już tam nie było. Zniknął w chwili, kiedy karty ojca Stevensa dotknęły blatu stołu.

• Mojemu szefowi to się nie spodoba. Nie spodoba mu się ani odrobi­nę - powiedział w końcu Slim. Zadrżał. - On nie należy do tych, którzy łatwo wybaczają.

• Zawarłeś z nim układ - odparł ksiądz i dał znak Małemu Joemu. -Jeszcze jeden drink dla pana Slima. Tam, dokąd się udaje, nie serwują whisky.

Trzy stuknięcia w ścianę sprowadziły barmana. Tym razem przy­niósł tylko szklaneczkę, żadnych kart. Unosząc drinka do ust, pokręcił z irytacją głową.

- Nie rozumiem tego, sir — powiedział z więcej niż tylko ciekawością
w głosie. - Rozdawałem od dołu, udawałem, że przekładam, robiłem
podwójne zrzutki, ukrywałem karty w dłoni i podsuwałem je, ale ty
mimo wszystko mnie pobiłeś. Raz za razem próbowałem cię osaczyć
jak frajera, a ty zawsze uciekałeś z mojej pułapki. A na koniec pokona­
łeś mnie w mojej własnej grze.

Slim nigdy nie usłyszał odpowiedzi ojca Stevensa. Szybkim ruchem nad­garstka wlał sobie płyn do ust i przełknął go. Prawie natychmiast jego czoło zrosił pot. Przecierając załzawione oczy, z trudem chwytał oddech.

• Co było w tej szklance? - wyksztusił w tej samej chwili, gdy ogar­nęły go płomienie. Błysnęło oślepiająco białe światło i Missisipi Slim zniknął w kłębie czerwonego dymu. Pozostała tylko jego czerwona chu­steczka.

• Święcona woda - odpowiedział Mały Joe Winter, a w jego głosie słychać było głęboką satysfakcję. - Nie lubię, gdy w moim barze ktoś oszukuje. Nieważne, czy to człowiek, czy sam szatan.

Partyjka z diabłem

263

Ojciec Stevens podarł starannie pięć weksli na drobne kawałeczki.

-To likwiduje te długi - oświadczył. Zgarnął gotówkę. - Pieniądze dostaną ci, którzy byli na tyle głupi, aby je przegrać.

Tłum zmieszanych i zszokowanych widzów szybko zniknął. Twarde spojrzenie, którym zmierzył ich ojciec Stevens, sprawiło, że pospie­sznie udali się na poszukiwanie jakiegoś bezpiecznego miejsca. Wkrót­ce w pokoju pozostali tylko ksiądz i Mały Joe.

• Nie domyślał się ani przez chwilę - odezwał się wielki właściciel baru. - Byłem pewny, że Slim się połapie.

• Missisipi Slim widział we mnie księdza - odparł ojciec Stevens. -Nic więcej. To był jego błąd. Nie wziął pod uwagę tego, że wychowałem się w wesołym miasteczku. Od początku wiedziałem, że będzie oszu­kiwał. Oczekiwałem tego. Ale, dzięki twojej pomocy, nie miało to zna­czenia.

• Myślałem, że eksploduje, kiedy zobaczył te cztery damy - zachi­chotał Mały Joe.

• Kilkakrotnie próbował mnie podejść podobnymi rozdaniami - po­wiedział ojciec Stevens. - Za każdym razem odmawiałem wzięcia przy­nęty. Dopiero gdy zobaczyłem damę leżącą na górze talii, zrozumia­łem, że ocalenie jest w zasięgu ręki.

• Ten cholerny głupiec nie domyślił się, że kiedy poprosił o karty, podsunęliśmy mu talię, którą wcześniej oznaczyłeś — ciągnął z zadowo­leniem Mały Joe. - Odtąd mogłeś rozpoznać każdą rozdaną kartę. Oraz pierwszą z talii.

• W swojej arogancji zignorował podstawową zasadę wszystkich karciarzy - powiedział ojciec Stevens. Wysączył trochę wina, wspomi­nając mądre słowa, które przed kilkudziesięciu laty usłyszał od ojca. -Jeśli siadasz do gry z diabłem, nie zapomnij przynieść własnych kart.

Przełożył Jan Pyka

Lisa Mason

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

Są ludzie, którzy mylą magików oraz iluzjonistów z tak zwanymi spi-rytystami, którzy w większości okazują się szarlatanami. Harry Houdi-ni tak bardzo chciał wierzyć w duchy, że obiecał swojej ukochanej żonie, iż jeśli umrze przed nią - co rzeczywiście się stało - zrobi wszystko, co tylko możliwe, aby przekazać jej wiadomość z drugiej strony. Wszelkie próby nawiązania z nim kontaktu skończyły się fiaskiem.

Czy ja w to wierzę?

W najlepszym razie mogę powiedzieć, że jestem sceptykiem, ale ro­zumiem, dlaczego większość z nas chciałaby myśleć, iż my oraz nasze miłości w jakiś sposób trwają także po śmierci.

Ponieważ jest to temat uniwersalny, byłem szczególnie zadowolony, gdy Lisa Mason postanowiła go wykorzystać w swoim opowiadaniu. A także dlatego, że od wielu lat jestem fanem Harry'ego Kellara, z które­go książki zaczerpnęła tytuł swojego opowiadania. Z pewnością zgodzi­cie się państwo, że to urocze opowiadanie. Więcej nie mogę lub raczej nie chcę powiedzieć, gdyż podobnie jak Harry Kellar i Lisa Mason, wolę, gdy tajemnice pozostają niewyjaśnione.

D.C.

D

opóki ludzie będą się zachwycać tajemnicami, dopóty będą ko­chać magię i magików... Wszystkim początkującym powtarzam: „Pamiętajcie o trzech sprawach: Po pierwsze - ćwiczcie ciągle nowe sztuczki, unowocześniajcie przy­rządy i wymyślajcie nowe kombinacje starych trików. Zawsze musicie mieć coś nowego, czym możecie zaskoczyć i oszołomić widzów.

Po drugie - nadajcie swym pokazom charakter sztuki, ozdabiając każdą iluzję wszystkimi blaskami i cieniami krainy bajek, a sugeru­jąc, że uciekacie się do czarów oraz kontaktów z siłami nadprzyrodzo­nymi, przygotujcie umysł obserwatora na spotkanie z tajemnicą... Po trzecie - każdą tajemnicę pozostawiajcie niewyjaśnioną".

Harry Kellar Największy iluzjonista świata, 1887

266

Lisa Mason

Mój ojciec skończył już z gołębiami oraz kolorowymi chustkami i przechodzi do pokazu spirytystycznego.

• A teraz, panie i panowie - głos wujka Brady'ego jest donośny jak głos Szekspirowskiego ducha — profesor Flint, wykorzystując swoje zadziwiające, cudowne i tajemnicze siły metapsychiczne, spróbuje na­wiązać kontakt z duchami zmarłych!

• Spróbuje nawiązać kontakt ze zmarłymi - szepczę do pana Panni-niego, kierownika programowego teatru Tivoli, z którym oglądam spektakl zza kulis. - Szkoda, że tak rzadko próbuje nawiązać kontakt ze mną.

Widzowie kręcą się i chichoczą niecierpliwie, starając się jakoś roz­grzać, gdyż nawet jak na wiecznie prześladowane przez mgły San Francisco ten wieczór jest wyjątkowo zimny i ponury. Lampy gazowe migoczą, nasycając spalinami chłodne i wilgotne powietrze. Do kurtyn z ciemnoszkarłatnego aksamitu przylgnął zapach pleśni, grobowy za­pach, który wprawia mnie w niepokój.

-A więc staruszek jest sztywniakiem, nieco oszczędnym w okazy­waniu uczuć, prawda? - mówi Pannini z szerokim uśmiechem. Panni-ni jest eleganckim, pachnącym goździkami dandysem w gabardyno­wym garniturze w drobne prążki. Ma gładko zaczesane, skryte teraz pod melonikiem włosy, a jego górną wargę ozdabia bujny, zakręcony na końcach wąs. Jest jakieś dziesięć lat starszy ode mnie, jak sądzę, i sprawia wrażenie hulaki. Oczywiście mój ojciec darzy go głęboką niechęcią. - Idę o zakład, że nie jest to coś, z czym taki młody dżentel­men jak ty nie potrafiłby sobie poradzić.

-Znoszę to - odpowiadam - grając rolę posłusznego syna.

Lubię Panniniego. Wsuwa mi do ręki papierosa marki Mecca. Zacią­gam się, szybko i w poczuciu winy. Ojciec zabronił mi palić. Zabronił mi także zapuszczać wąsa do czasu, aż będę miał dwadzieścia dwa lata. Ekstrawaganckie wąsy są ostatnim krzykiem mody w naszym 1895 roku i, mimo innych drobnych problemów, takich jak panika ban­kowa, masowe bezrobocie i społeczne niepokoje, które rozdzierają nasz wielki amerykański naród, stanowią główną troskę każdego dżentel­mena. Która z dam zwróci na mnie uwagę, jeśli nie będę miał wąsa? Liczę z irytacją każdy mijający dzień tych dziewięciu miesięcy, które mi jeszcze pozostały, golę rzadki puszek pojawiający się na mojej war­dze - posłuszny syn - i rozmyślam pesymistycznie o tym, jaka to szcze­cinka tam wyrośnie, kiedy wygaśnie ojcowski zakaz.

Na scenie mój ojciec pieczołowicie przygotowuje się do nawiązania kontaktu z duchami zmarłych. Z wielu talentów taty ten jest najlep­szy: dramatyczne przygotowania do skrajnie niebezpiecznego i trud­nego zadania. Asystuje mu wujek Brady: ściąga jego ciemnozielony żakiet, ustawia wielką szklaną płytę i przygotowuje szpadę. Mój ojciec w tym czasie podwija rękawy, demonstracyjnie się skupia, ale głównie

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

267

przewraca oczami. Przyciska dłoń do czoła, uwalniając swoje metapsy-chiczne siły.

Szkoda, że nie przygotował się równie dobrze na śmierć mojej matki.

Ktoś na widowni chrapie z przesadnie głośnym charkotem. Nasłany rozrabiaka? Grupa chuliganów w nędznych cylindrach ciągnie bimber w tylnym rzędzie. Od czasu, gdy przyjechaliśmy do San Francisco, wyczuwa się tu atmosferę niepewności, a nawet desperacji. Na dale­kim Zachodzie nikt już nie honoruje bankrutów: trzeba mieć złoto lub srebro. Tej nocy w Tivoli zajęta jest tylko połowa miejsc.

• On nie jest Houdinim, co? - mówi Pannini, ale w jego głosie nie ma nieżyczliwości.

• Nie — odpowiadam.

Nie, nie jest tym młodym szubrawcem, tym piekielnie sprawnym Harrym Houdinim. Nikt nie zdoła dorównać Houdiniemu, który swoi­mi szalonymi błazeństwami zepsuł publiczność od St. Petersburga do Nomy. Każdy chce zobaczyć „Metamorfozę", w której monsieur i made-moiselle, oboje ze związanymi rękami i nogami, wymieniają się miej­scami w skrzyni w ciągu zaledwie trzech sekund.

-Wiem dokładnie, jak Houdini wykonuje „Metamorfozę" - mówię chełpliwie, na co Pannini unosi brwi. - Trik ze skrzynią był znany, zanim się jeszcze urodziłem.

- Trik ze skrzynią? - pyta Pannini.

Ale nie mogę mu wyjawić, jak w ciągu lat trik ze skrzynią był ulep­szany, pomysłowo rozwijany i pokazywany na nowo, ciągle świeży ni­czym poranna rosa. Nie mogę wyjawić, jak wykonywana jest „Meta­morfoza" Houdiniego, nawet gdybym chciał to zrobić.

• Trik ze skrzynią? - nalega Pannini, zaintrygowany moim wahaniem.

• Przykro mi - mówię. - My, magicy, mamy swój kodeks.

• Kodeks?

• Musimy przestrzegać tajemnic.

• Aha, taki kodeks — odpowiada Pannini i wzrusza ramionami. - No cóż, nie bądź taki ponury, Danny. W tym mieście wszyscy mają świra na punkcie opery. To zupełnie dobra widownia jak na Tivoli. Jak na pokaz magii.

Teraz ja wzruszam ramionami, zaciągając się głęboko papierosem.

• Staruszek powinien sobie sprawić jakąś lalunię — mówi Pannini. -Ściągnęłaby więcej widzów.

• Mieliśmy piękną kobietę, która z nami występowała - odpowia­dam. - Kiedyś.

-Mieliście? - pyta Pannini, nagle poruszony. - No to ją pokażcie, mój panie!

- Umarła - mówię - ostatniej wiosny.

Rzucam papierosa na podłogę i rozgniatam go obcasem. Ojciec zrobi mi awanturę, jeśli wyczuje w moim oddechu zapach tytoniu.

268

Lisa Mason

- Przykro mi - mówi Pannini. Kiedy unoszę głowę, już go nie ma.

Mój ojciec ma dobry program. Może nie wspaniały, ale bardzo do­bry. Pracował nad nim, nad jego różnymi wariantami, przez te dwa­dzieścia lat, od kiedy chodzę po ziemi, a także - zgodnie z tym, co twierdzi wujek Brady - wcześniej. Mój ojciec nie jest młodym szu­brawcem jak Houdini, ale siwiejącym mężczyzną, którego wielu omył­kowo bierze za mojego dziadka. Mimo to tata nie stracił jeszcze wy­czucia, moim zdaniem. Moim zdaniem - a jako jego jedyny syn i na­stępca mam prawo do własnego zdania - ta wszawa publiczność w San Francisco nie zasłużyła sobie na zadziwiającego, cudownego i tajemniczego profesora Flinta.

Z drugiej jednak strony od śmierci matki nic już nie wydaje mi się normalne i właściwe.

Jak zwykle mój ojciec unosi szpadę i wykonuje kilka fint oraz pchnięć. W żółtym blasku świateł rampy widzę pot zbierający się nad wykrochmalonym, dławiącym jego szyję kołnierzykiem i przesiąkają­cy przez elegancką, brokatową kamizelkę niczym plama krwi. Kiedyś niepokoiłem się o zdrowie taty. Zawsze był chudy. Skrofuły i suchoty siały spustoszenie w jego rodzinie. Czasem wydawało mi się, że trud pracy na scenie, nie wspominając już o kłopotach poznawczych i finan­sowej niepewności - nieodłącznie związanymi z życiem iluzjonisty -wpędzi go do grobu.

Jednakże od czasu śmierci matki nie martwię się już o ojca. Okazało się bowiem, że jednak jest silny. Co tylko potwierdza starą prawdę, że na podstawie wyglądu nigdy nie można stwierdzić, co jest prawdą, a co iluzją.

Mój ojciec chowa szpadę do pochwy. Te jego wstępne popisy mają na celu wzbudzenie zainteresowania obecnych na widowni dżentelmenów. Dżentelmeni są z natury bardziej niecierpliwi, łatwiej się nudzą, nie wspominając już o przyrodzonym im sceptycyzmie. I rzeczywiście je­den z rozrabiaków z tylnego rzędu krzyczy:

- Cholernie dobrze ci to wyszło, chłopie!

Ale mój ojciec nigdy nie ulega pokusie łatwych i tanich popisów. Nie, na widowni są damy i dzieci - zazwyczaj są, chociaż tego wieczoru w teatrze Tivoli zdecydowanie brakuje tych delikatnych istot. Agre­sywne pokazy profesora Flinta mogą przerazić damy i dzieci, osoby z natury obdarzone dużą wrażliwością. Mogą zastygnąć w bezruchu, mogą przycisnąć delikatne palce do białych szyji, mogą zacząć się za­stanawiać, czy następna tajemnica nie będzie już czymś, czego nie zdołają znieść.

To z myślą o tej części publiczności mój ojciec chowa szpadę do po­chwy. Części, która -jak aż nazbyt często powtarzała mi matka - nie ma władzy ekonomicznej, którą pozbawiono godności i wszelkich moż­liwości rozwoju. Ale części dysponującej potęgą drżących warg, trzepo-

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

269

czących powiek, cichych okrzyków trwogi i tych delikatnych bladych palców, czym ona, moja matka, była obdarzona aż w nadmiarze. To dla nich właśnie mój ojciec przygotował numer z tańczącą chusteczką.

Szczerze mówiąc, uważam, że trik z tańczącą chusteczką jest raczej głupiutki. Zawsze mnie zaskakuje, jak bardzo ludzie go lubią.

Wujek Brady i ja zajmujemy nasze stanowiska za kulisami. Czy muszę mówić, że pracownicy sceniczni, Pannini oraz wszyscy nie wta­jemniczeni w arkana naszych technik zostali wyproszeni na zaplecze? Czy muszę mówić, że wujek Brady i ja popędziliśmy jak opętani na nasze miejsca po przeciwnych stronach sceny? Czy muszę podpowia­dać, że tańcząca chusteczka jest w dużej mierze czymś na kształt ma­rionetki, tylko innym? Czy muszę dodawać, że mając zamiar oczaro­wać tę próbkę cierpiącej ludzkości, wybraliśmy cudownie proste i dia­belsko sprytne... urządzenia? Gdyż to są właśnie urządzenia; nie ma na świecie takiej osoby, która, gdyby raz jej dokładnie pokazano, kiedykolwiek mylnie by oceniła, jak... w tym konkretnym wypadku... tańczy tańcząca chusteczka.

Tata recytuje swój tekst:

- Najpierw jednak, panie i panowie, postaram się wykazać, że siła
życia sięga poza śmierć, poza grób. Panie i panowie, spróbuję zade­
monstrować, jak ta cudowna siła życia wykorzysta najzwyklejszą
z osobistych rzeczy.

Mój ojciec ma oczywiście jeden z tych władczych głosów i potrafi ukazać wyraźnie zarówno komiczną, jak i ironiczną stronę swojej oso­bowości w wielkich salach operowych, ogromnych teatrach, jak rów­nież namiotach wesołych miasteczek rozbitych gdzieś na zakurzonych trawach Dakoty. Jednakże atmosfera panująca dziś wieczorem w Tivo-li wydaje się gęsta i nieprzychylna. Nagle czuję, że przez teatr przela­tuje zimny podmuch, jakby ktoś nie domknął tylnych drzwi, powodu­jąc przeciąg.

- Czy ktoś z państwa - mówi dalej mój ojciec - ma chusteczkę?
Z najczystszego jedwabiu, jeśli łaska.

Zaczynam się lękać, że pośród tego gburowatego, hałaśliwego i cuch­nącego tanią whisky tłumu nie znajdzie się nikt na tyle kulturalny, aby miał wymieniony element garderoby. Robi się jeszcze zimnej. Wi­dzę, jak stojący po drugiej stronie sceny wujek Brady kręci głową, patrzy za mnie, na mnie i gdzieś dalej. On także czuje ten szczególny powiew chłodu.

Zerkam ukradkiem między światłami rampy i nagle widzę, że jedna z niewielu dam siedzących na widowni wstaje, przechodzi między krze­słami i zbliża się do sceny. Oddycham z ulgą. Po drugiej stronie sceny wujek Brady udaje, że ociera pot z czoła. A jak wspaniale wygląda ta dama, wysoka, szczupła, w sukni z tafty w kolorze burgunda. Loki jej bujnej, upiętej pod zawadiackim kątem fryzury spływają w dół, obra-

270

Lisa Mason

mowując twarz, a jeden z nich zwinął się na jej policzku. Wymachuje białą, jedwabną chusteczką, którą trzyma w palcach eleganckich jak u drezdeńskiej lalki. Uśmiecha się do mojego ojca, który chętnie ulega jej urokowi. Dama rozgląda się wokół, szukając u sąsiadów aprobaty dla swej śmiałości. Spojrzenie jej wielkich oczu, głęboko osadzonych i roziskrzonych, przypadkowo natyka się na moje, które rzucam jej ukradkiem zza kulis. Jestem pewny, że wyczuwam jej zapach, inten­sywną woń czerwonych róż.

-Da- mówi do ojca. Jej głos jest jednym z tych matowych, brzmią­cych jak mruczenie kota kontraltów. - Mam chusteczkę.

A potem mruga do mnie.

Znikam z pola widzenia. Oberwałoby mi się od ojca, gdyby nabrał podejrzeń, że ktoś z widowni zauważył, iż ukrywam się za kulisami. Nie dostrzegł jednak niczego i szybko przystępuje do wykonania swo­jego numeru, zawiązując zręcznie węzeł na jednym rogu jedwabnej chusteczki, którą podała mu dama. Kiedy kończy, chusteczka wygląda jak mały duch ze spiczastą główką, w luźnym, opadającym w dół pła­szczu. Ojciec rzuca chusteczkę na deski sceny, po czym pochyla się niedbale, z obojętną miną, aby ją poprawić i umocować do... mniejsza z tym do czego. Niczym marionetkę, jak już powiedziałem. To wszyst­ko, co musicie wiedzieć.

- Udowodnię teraz, panie i panowie - mówi mój ojciec - że w każdej
małej rzeczy, nawet zwykłej chusteczce, którą otrzymałem od tej uro­
czej damy, zmarły może naprawdę ożyć.

No i zaczynamy, ja i wujek Brady, nasz mały taniec po przeciwnych stronach sceny. Najpierw chusteczka unosi swoją martwą głowę i usi­łuje ożyć, ale potem - przepraszam za wyrażenie - oddaje ducha i opa­da sflaczała na podłogę. Mój ojciec zachęca ją i chusteczka unosi się ponownie, nabiera wigoru i w końcu staje wyprostowana i pełna życia. Duch wskakuje na dłonie taty, protestuje, gdy ten próbuje ograniczyć mu swobodę ruchów, zeskakuje na dół i pląsa po scenie. Tata łapie chusteczkę i ciągle ożywioną, ruszającą głową, oddaje damie, która krzyczy ze strachu. Tata odbiera chusteczkę, rozwiązuje węzeł i kła­dzie zwykły, pozbawiony życia kawałek jedwabiu na dłoni damy, która rozpromieniona pokazuje byłego ducha swoim sąsiadom.

Jak powiedziałem, ludzie to uwielbiają.

-Dziękuję, madame - mówi tata. — Proszę nam powiedzieć, jak się pani nazywa.

• Jestem Zena Trubecka - odpowiada.

• Cholernie dobrze ci to wyszło, chłopie! - krzyczy znowu rozrabia­ka z tylnego rzędu. Jego kumple wybuchają rubasznym śmiechem.

-To dla pani, madame Trubecka - ciągnie mój ojciec i wziąwszy znowu z jej dłoni chusteczkę, wyjmuje z niej świeżą, czerwoną różę. Podaje damie jedwab i kwiat.

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

271

Zena się czerwieni. Kiedy zerkam ponownie zza kulis, widzę, że jej policzki pokrywają się głębokim rumieńcem, jakby nagle dostała go­rączki.

• Czy pan naprawdę może się porozumiewać ze zmarłymi, profeso­rze Flint? - pyta.

• Mogę - odpowiada tata.

Kłamca, myślę. Wrogość istniejąca między iluzjonistami i mediami spirytystycznymi ma źródło w tym właśnie punkcie. Nikt nie nawiązał kontaktu ze zmarłymi. Nikt nie udowodnił, że dusze istnieją. Spiryty-ści oszukują ludzi, karmiąc ich okrutnymi kłamstwami i iluzjami, które każdy iluzjonista może łatwo powtórzyć. Maskelyne, Królewski Iluzjo­nista, zdemaskował „Szafę duchów" braci Davenportów jako zwykły trik ze skrzynią. Anderson, Wielki Czarownik Północy, potrafił zade­monstrować sztuczkę z przechylającym się stolikiem i stukającymi du­chami, która była lepsza od popisowego numeru sióstr Fox. Jak myśli­cie, jeśli mój ojciec mógłby naprawdę nawiązać łączność z duchami, to czy nie skontaktowałby się przede wszystkim z moją matką?

Ale co innego może odpowiedzieć? „Nie, tak naprawdę to nie jestem w stanie tego zrobić"? Nie może tego wyznać, nie przed całą widownią. Magikowi nie wolno zdradzać sekretów swego warsztatu, nie może wyjaśniać tajemnic, chociaż w jego sztuce żadnych tajemnic nie ma. Tak mówi nasz kodeks.

Mimo to czuję się nieswojo, gdy słyszę to zapewnienie ojca, jego kłamstwo. Czy różni się choć trochę od tych oszukańczych i obłudnych spirytystów?

Może jednak nie urodziłem się po to, aby zostać iluzjonistą?

Jeśli nawet kłamstwo ojca zaniepokoiło Zenę Trubecką, nie okazuje tego po sobie.

-Jakie to zdumiewające — mówi po prostu i odpływa z powrotem w ciemność za rampą.

W tej chwili wynajęta orkiestra zaczyna grać skoczną melodię. Wu­jek Brady wychodzi na scenę, aby asystować tacie, a ja narzucam na ubranie strój ducha i biegnę na moje stanowisko za szklaną płytą, która jest ustawiona... Jest ustawiona właściwie: pod strategicznie umieszczonym reflektorem. Jest ustawiona tak, że gdy światło i cień zostaną precyzyjnie zgrane, a prawa optyki odpowiednio wykorzysta­ne, zobaczycie zjawę, która pojawi się na scenie znikąd i stanie obok profesora Flinta. Zobaczycie zjawę potykającą się z nim w śmiertel­nym pojedynku. Zobaczycie, jak przebija szpadą zjawę na wylot, po czym ona na waszych oczach zniknie.

No dobrze, być może pojedynek z duchem nie jest tak śmiertelnie niebezpieczny. Nie tak, jak popis tego szubrawca Houdiniego, który każe się krępować jak zwierzę, które wiozą do rzeźni, lub połyka igły. Pojedynek z duchem nie jest także oryginalnym pomysłem mojego

#272

Lisa Mason

ojca, gdyż numer ten wprowadził Pepper, a inni prezentowali go w różnych odmianach jako „Błękitny pokój" lub „Pokój śmierci", w któ­rym szkielet w trumnie zmienia się w piękną kobietę, rozpadającą się potem ponownie w pył. Mimo to uważam, że pojedynek z duchem jest najwyższym osiągnięciem i najlepszym punktem programu profesora Flinta.

Dawniej, kiedy ducha grała moja matka, mogłem to oglądać bez końca. Nigdy mnie to nie nużyło. Gdy byłem dzieckiem, uwielbiałem moment, kiedy tata intonował swoją Wielką Inwokację do Duchów Zmarłych i duch pojawiał się - ot tak! — unosząc się nad sceną. Damy łkały. Część dżentelmenów smarkała w chusteczki, podczas gdy inni wciągali gwałtownie powietrze, przepełnieni lękiem, zaszokowani lub zdumieni. Zdumieni, że śmierć można pokonać. Pewnego razu w Che-yenne ktoś krzyknął: „Chwała niech będzie Panu!", a inni odpowie­dzieli: „Amen!"

Jakim wspaniałym duchem była moja matka! Tata rzucał na podło­gę swoją skórzaną rękawiczkę, wyciągał szpadę z pochwy i wyzywał zjawę na pojedynek. Zjawa w odpowiedzi ciskała swą białą jedwabną rękawiczkę i także wyciągała broń. Po czym rzucali się na siebie, ska­cząc i fechtując jak muszkieterzy. Moja matka była tak czarująca, peł­na życia i wdzięku, że damy przestawały płakać, a dżentelmeni smar­kać w chusteczki. Ci twardzi przedstawiciele naszego młodego narodu, ci ludzie, którzy każdego dnia musieli stawiać czoło niebezpieczeń­stwom związanym z suchotami, porodami i febrą, patrzyli na tego rześ­kiego ducha i zaczynali się uśmiechać. Widziałem, jak do ich serc ni­czym złodziej wkrada się radość i to była prawdziwa magia. Na chwilę zapominali o swoich smutkach, ponieważ mogli się oto na własne oczy przekonać, że śmierć wcale nie jest końcem wszystkiego. Wręcz prze­ciwnie, zmarli najwyraźniej wiedli po drugiej stronie ciekawe życie i jeśli ktoś powinien być opłakiwany, to właśnie żyjący, którzy wciąż cierpieli, nie mogąc zapomnieć o swojej stracie. Którzy nie mogli zna­leźć spokoju.

Nie jestem ani w przybliżeniu tak czarującym duchem, jakim kiedyś była moja matka, ale potrafię machać szpadą i pojedynek ożywia wre­szcie publiczność. Słyszę oklaski oraz okrzyki zachęty, które docho­dzą... dochodzą do tego miejsca, w którym wykonuję moją część pro­gramu. Tata wbija mi szpadę w serce, ja znikam, i jest po wszystkim. Zadziwiający, cudowny i tajemniczy występ profesora Flinta dobiega końca. Zrzucam strój ducha i pędzę na scenę. Widzowie stoją i biją brawo. Pan Pannini pokazuje mi uniesiony kciuk.

Widzę wyraz ulgi na twarzy ojca. Jest człowiekiem, który skrupu­latnie notuje w pamięci każdy tryumf i niepowodzenie, nawet naj­drobniejsze. Tryumfy dają mu zadowolenie, ale znacznie mniejsze od niepokoju wywołanego nawet niewielkim niepowodzeniem. Wujek

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione 273

Brady kłania się, promieniejąc, ale jednocześnie lekko potrząsa gło­wą, która wygląda tak, jakby wciągał ją w ramiona, i ja wiem, o czym myśli. Myśli, że nic już nie jest takie samo od czasu, gdy ostatniej wiosny moja matka straciła życie w wypadku.

Kobieta w sukni z tafty w kolorze burgunda wbiega na scenę. Za uchem ma czerwoną różę i klaszcze z całej siły w dłonie.

-Jakie to zdumiewające! - woła Zena Trubecka.

O świcie, kiedy ja dopiero się budzę, wujek .Brady jest już na no­gach i pochylony nad trzaskającym ogniskiem gotuje w wyszczerbio­nym garnku zapiaszczoną kawę. Bolą mnie mięśnie, dygocę z zimna, a w ustach czuję sadzę.

-Wstawaj i raduj się, Danny - mówi wujek Brady i szczerzy zęby w uśmiechu. - Wyglądasz jak wielokrotnie odgrzewana śmierć, synu.

Od dawna już jesteśmy w drodze. Przyzwyczaiłem się do spania na ziemi lub z tyłu naszego wozu, przywykłem do korzeni, kamieni i twar­dych desek wpijających się w mój kręgosłup oraz żebra. Wiele lat temu mój ojciec zainwestował w ogromny wóz towarowy M. P. Hendersona z brezentowym dachem, prawdziwy dom na kołach zbudowany z my­ślą o trwałości, a nie szybkości. Aby nim podróżować, potrzebujemy czterech młodych, mocnych koni. Większa część jego wnętrza jest do­stosowana do przewożenia naszego ekwipunku- Nawykłem do mojej wąskiej pryczy, braku prywatności, do tego, że raz spływam potem w palącym skwarze, a innym razem drętwieję z zimna.

Jednakże przez wiele miesięcy wyczekiwałem z tęsknotą tego kon­traktu w San Francisco. Coś we mnie skrycie marzyło o odrobinie lu­ksusu. W San Francisco są wspaniałe hotele, równie dobre jak w No­wym Jorku, Londynie czy Paryżu. Co ja bym dał za chociaż jedną noc w Palące lub Lucky Baldwin, za prawdziwy materac, poduszkę, bu­chający płomieniami kominek, gorącą kąpiel. Za filiżankę kawy zapa­rzonej przez jednego z tych hotelowych szefów kuchni, o których umie­jętnościach my wszyscy, włóczędzy dalekiego Zachodu, opowiadamy sobie przyciszonymi, pełnymi szacunku głosami, zwykle rezerwowa­nymi dla legend i opowieści o cudach.

Ale chociaż tatę prawdopodobnie stać na opłacenie nam tej jednej nocy w Palące, chociaż toczy rozpaczliwy bój z nadgryzającym go z wolna artretyzmem i z pewnością bardziej niż ja tęskni do wanny z gorącą wodą i odrobiny komfortu, jest bardzo mało prawdopodobne, aby w tych wspaniałych hotelach w San Francisco zezwolono wujkowi Brady'emu na zamieszkanie wraz z nami w tym samym apartamen­cie. Wujek Brady opanował sztukę mojego ojca równie dobrze jak naj­zręczniejsi z iluzjonistów: pomaga mu w prowadzeniu ksiąg i organi­zowaniu naszych tournee. Jest moim najdroższym przyjacielem; był

274

Lisa Mason

najwierniejszym towarzyszem mojej matki, nawet zanim jeszcze po­znała mojego ojca. Ale skóra wujka Brady'ego ma kolor kawy, którą parzy. Jest pewne, że kierownicy wspaniałych hoteli zażądają, aby wujek Brady pozostał w pokojach dla służby, jeśli w ogóle pozwolą mu zostać. A to jest nie do przyjęcia dla mojego ojca. Mój ojciec zawsze dba o to, aby wujka Brady'ego traktowano jak najlepiej, aby został ugoszczony nie gorzej niż on czy ja. Tata może być oschły, oszczędny w okazywaniu uczuć, ale zgodnie z tym, co usłyszałem od wujka Bra-dy'ego, z uporem trzyma się tej linii postępowania od tego strasznego roku przed moim narodzeniem, kiedy to wujek Brady towarzyszył mojej matce w podróży na północ. Podróży, którą podjęła, opuściwszy swój zrujnowany dom w Georgii.

Tak więc nocowaliśmy na polu między Czwartą Ulicą a Misją, gdzie swoje obozowisko mają szarlatani oferujący lekarstwa na wszystkie choroby, żonglerzy i drobni oszuści. Za dnia pole jest wesołym mia­steczkiem, a nocą zmienia się w hałaśliwe skupisko najgorszych szu­mowin dalekiego Zachodu. Cały ranek spędziłem oparty o koło nasze­go wozu, owinięty w śmierdzącą, nadgryzioną przez mole bawolą skórę, z derringerem w jednej ręce i wielkim mosiężnym dzwonem w drugiej. Mój ojciec nie spodziewał się oczywiście, że zabiję lub chociażby prze­gonię ewentualnego napastnika. Gdyby napadnięto na mnie lub próbo­wano ukraść konie, miałem strzelić w powietrze i z całej siły dzwonić. Zamiast tego zapadłem w nędzną namiastkę snu, w którym dręczył mnie koszmar o Cyganach spotkanych przez nas w Cheyenne. Ciągle widziałem wyśmiewającą się ze mnie Leilani.

Mój ojciec wychodzi z naszego wozu z całą kruchą godnością arysto­kraty, który przybył obejrzeć swoją posiadłość. Czy mówi mi dzień do­bry, gdy pokonując ból wszystkich mięśni, z trudem podnoszę się z ziemi? Czy interesuje go, jak się czuję?

• Paliłeś wczoraj wieczorem papierosa, Danielu - brzmią pierwsze słowa, które ojciec do mnie kieruje. Rzuca mi srogie spojrzenie i wziąw­szy kubek podany mu przez wujka Brady'ego, wlewa sobie parzącą kawę do ust. Jej smak i temperatura nie wywołują na jego twarzy nawet śladu grymasu.

• Co takiego? - pytam.

-Kiedy skończysz dwadzieścia jeden lat, będziesz mógł robić, co zechcesz, mój panie - mówi tonem, który pozwala mi podejrzewać, że będę miał wtedy niewiele więcej wolności niż jej mam w wieku dwu­dziestu lat. - Będziesz mógł sobie rujnować zdrowie. Będziesz mógł odrzucić swoje środki utrzymania i swoją pomyślność, będziesz mógł przehandlować duszę samemu diabłu. Ale do tego czasu, mój panie, do tego czasu, tak długo, jak przebywasz w moim towarzystwie...

- Panie profesorze - przerywa cichym głosem wujek Brady. - Czy
nie moglibyśmy teraz przedyskutować naszej sytuacji?

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

275

Gdyby to była jakakolwiek inna okazja, uśmiechnąłbym się skrycie do wujka Brady'ego za uwolnienie mnie z tej opresji. Mrugnąłbym do niego albo za plecami ojca pokazał mu uniesiony kciuk. Jednakże stan naszych interesów w San Francisco wygląda gorzej niż kiepsko. Biorę od wujka mój kubek zgrzytającej w zębach kawy, kucam przy ognisku i przygotowuję się na wysłuchanie złych wieści.

• Jesteśmy spłukani - zaczyna wujek Brady. - Prawie spłukani.

• Spłukani? - pytam ze zdziwieniem. - Sądziłem, że w Tacomie za­robiliśmy dziesięć tysięcy dolarów.

-Tak jak się obawialiśmy, wczoraj po południu przyjechał agent z Tacomy - mówi wujek Brady.

• Nie widziałem żadnego agenta - odpowiada mój ojciec.

• Nie chciałem pana martwić przed występem, profesorze - wyja­śnia wujek Brady. - Teatr nie był ubezpieczony. Pożar ich wykończył.

• To przecież nie była nasza wina! - protestuję, ale wiem, że to nie jest do końca prawda. Tata przechowywał kilka beczek spirytusu mety­lowego, który wykorzystywał do efektów ze sztucznymi ogniami. Papie­ros rzucony przez jakiegoś nieostrożnego palacza wywołał pożar, który strawił wszystko, łącznie z częścią naszego ekwipunku. Pewnie mieli­śmy szczęście, że uszliśmy z życiem i bez szwanku. Najgorsze jednak było to, że ta przeklęta płyta ze szkła, którą przewoziliśmy w wozie opatuloną dokładniej niż nowo narodzone dziecko, popękała. Wujek Bra­dy musiał wysłać telegram do San Francisco, by zamówić nową płytę.

Mój ojciec jest niewzruszony.

• Zwróciłeś pieniądze agentowi?

• Oczywiście, profesorze - odpowiada wujek Brady. - Musiałem to zrobić, jeśli mamy jeszcze kiedyś wystąpić w Tacomie. Poza tym trzeba zapłacić za nową płytę. Za te wszystkie kufry z Europy. Magiczną tecz­kę. Znikającą klatkę na ptaki, chińskie lampiony, zaczarowaną głowę demona, fikające pudełka, bukiety z piór. No cóż, sam pan wie, profe­sorze. Nie wspominam już o kostiumach.

Ojciec coś mruczy, ja jęczę. Mogę zapomnieć o nocy w Palące. Burczy mi w brzuchu. Uświadamiam sobie, że nie jadłem od wczorajszego po­południa i że tamten posiłek składał się z kawałka twardej jak skóra wołowiny popitej wodą ze studni. Głowę wypełniają mi zdradzieckie myśli. Może powinienem zatrudnić się jako kelner gdzieś w San Fran­cisco. Przynajmniej zapewniłbym sobie porządne posiłki.

Mój ojciec odpowiada tylko:

- Jestem wdzięczny naszym dostawcom za to, że byli tak pomocni,
terminowi, zręczni w swoim fachu i uprzejmi. I godni zaufania. Bez
nich nie moglibyśmy kontynuować naszych występów.

-Niemniej jednak - mówi wujek Brady - jesteśmy spłukani. Pra­wie spłukani. Nie starczy nam pieniędzy na zatrudnienie nowego asy­stenta.

-Tato - wtrącam się -jestem głodny.

-Idź nakarmić konie - mówi mój ojciec, nieporuszony moją niedo­lą. Wujka Brady'ego zaś pyta: - A co z dochodem z wczorajszego wie­czoru?

• Teatr był w połowie pusty — odpowiada wujek Brady.

• Dość kiepsko jak na profesora Flinta - rzucam, ciągle obrażony. -A dochód? — spokojnie ponawia pytanie ojciec.

• Nie pokryje nawet połowy kosztów naszej podróży z Tacomy - od­powiada ponuro wujek Brady.

• To po prostu świetnie - mówię, połamany po okropnej nocy. Wstaję z trudem, czując, jak serce mi łomocze w proteście. - Wy obaj możecie się zagłodzić i nie będę wam w tym przeszkadzał. Ja jednak jestem już zmęczony magią. Tak czy owak nie jestem stworzony do tego, aby być iluzjonistą. Poszukam szczęścia w San Francisco.

-Może chłopak powinien sobie znaleźć jakąś pracę, profesorze -sugeruje wujek Brady. - Poćwiczymy bez niego.

-Jeśli już wypiłeś kawę, Danielu - mówi ojciec, ignorując zarówno wybuch mojego rozgoryczenia, jak i sugestię wujka Brady'ego, co tylko powiększa mój gniew - idź nakarmić konie, jak ci kazałem.

• Mam tu rachunek na pięćdziesiąt dolarów — ciągnie wujek Brady, przeglądając gruby plik papierów. - Zalegamy ze spłatą od czterdzie­stu dni, profesorze. Już nigdy nie dostaniemy kredytu z Chicago Magie Company, jeśli...

• Idź sam nakarmić te cholerne konie, tato - przerywam mu, wrząc z gniewu. - Nie będę dłużej znosić...

• Bardzo panów przepraszam — słyszymy matowy kontralt. — Wy­baczcie mi, że zakłócam wam śniadanie.

Odwracamy się wszyscy z otwartymi ze zdumienia ustami. Zena Trubecka podchodzi wolnym krokiem do naszego ogniska i staje, uśmie­chając się pogodnie. Czy już wspomniałem, jak ślicznie wygląda w swojej taftowej sukni z czerwoną różą, którą wciąż ma zatkniętą za uchem? Kiedy nasze spojrzenia się spotykają, mruga do mnie ukradkiem.

-Jakie śniadanie? - mruczę. Mój gniew jednakże ulatnia się na wi­dok tego zalotnego mrugnięcia. Nie jest dziewczyną w moim wieku, lecz trochę starszą ode mnie kobietą, ale serce i tak zaczyna mi szyb­ciej bić.

Ojciec rzuca mi spojrzenie, które mogłoby zabić konia, po czym wsta­je i kłania się z wdziękiem.

• Madame Trubecka.

• Pamięta pan moje nazwisko, sir?

• Naturalnie. Co możemy dla pani zrobić, madame? - Prztyka pal­cami w moją stronę: przynieś dla niej taboret. Rzucam się bie­giem do naszego wozu i wyciągam jeden.

Zena siada i zaczyna grzać dłonie nad ogniskiem.

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione 277

- Profesorze Flint — zaczyna w końcu - wczoraj wieczorem powie­
dział pan, że może nawiązać kontakt z duchami zmarłych. Prawda?

Wujek Brady i ja wymieniamy spojrzenia. Ojciec odchrząkuje.

- Tak powiedziałem.

-A zatem, profesorze Flint, proszę, aby spróbował pan nawiązać kontakt z moim drogim mężem. Muszę mu coś przekazać. Mój ojciec ujmuje jej dłoń.

• Moja droga madame Trubecka...

• Proszę mi mówić Zena.

• Jestem iluzjonistą, Zeno, a nie medium spirytystycznym.

• Cudownie, profesorze. Dla mnie nie ma znaczenia, jak chce się pan nazywać.

• Zeno. - Mój ojciec klęka u jej stóp i zniża głos. - Nie jesteśmy teraz na scenie w obliczu publiczności, muszę ci więc powiedzieć coś w zaufa­niu.

• Tak? - Jej oczy lśnią w oczekiwaniu.

• Jak powiedziałem, jestem iluzjonistą. Wszystko, co robimy, co po­kazujemy na scenie, jest... złudzeniem.

Jej twarz ciemnieje.

• Och, proszę, błagam pana, profesorze...

• Iluzja, madame. To nie jest realne!

• Ale przecież powiedział pan, że może się komunikować ze zmarły­mi. Powiedział mi pan, że dysponuje metapsychiczną mocą. Powie­dział pan.

Ojciec zerka na wujka Brady'ego i na mnie, a jego usta wykrzywiają się, jakby ugryzł cytrynę. Mój ojciec nie uważa za oszustwo niczego z tego, co robi na scenie. Nigdy siebie nie przedstawia fałszywie. Wi­dzowie wiedzą, że jego magia oparta jest na zręczności. Wiedzą, że to iluzja. Ale ta śliczna kobieta w sukni z tafty w kolorze burgunda uwie­rzyła jego słowom. A on nie chce się przyznać, że kłamał, nawet jeśli tak było. Nie chce się przyznać do stwarzania pozorów. Nie może znieść myśli, że zostanie zdemaskowany jak biedny stary Anderson, Wielki Czarownik Północy, który na scenie bez wysiłku odczytywał najskryt­sze sekrety ludzi, ale pewnej nocy tak się opił whisky, że nie mógł znaleźć drogi do domu.

-Powiedziałem, że próbuję nawiązać kontakt ze zmarłymi - po­prawiają skrupulatnie.

-A więc niech pan spróbuje zrobić to dla mnie - odpowiada mu z przejęciem. - Och proszę, niech pan spróbuje. Ma pan większą moc, niż pan myśli, profesorze.

- Nonsens - mówi mój ojciec, ale mimo to promienieje, zadowolony
z jej pochwały. Licz każdy tryumf, nieważne jak mały: to cały tata.
Wywracam oczy z niesmakiem i zerkam na wujka Brady'ego, który
wzrusza ramionami i odwraca wzrok.

- Zapłacę panu, oczywiście - mówi dalej Zena. Grzebie w satynowej
torebce, która także jest w kolorze burgunda, i wydobywa garść bły­
szczących złotych monet.

Czy muszę mówić, że oczy prawie wyszły nam z orbit?

- Litości - szepcze wujek Brady i bierze dwie monety z wyciągniętej
ręki Zeny, po czym podaje mi jedną z nich. Okazuje się, że nie jest to
wcale moneta, ale gruby, nieregularny romb czystego złota, które mięk­
ko ustępuje pod naciskiem zębów, przyjemnie ciąży w ręce i nie nosi
nawet śladu innych, mniej szlachetnych metali. Jedna z tych sztabek
własnego wyrobu o nieoznaczonej wartości, które na dalekim Zacho­
dzie noszą szulerzy, bandyci i górnicy i które często są nawet lepsze od
pieniędzy bitych w mennicy, gdyż można je wymienić na gotówkę
w każdym biurze probierczym lub banku, a także zapłacić nimi za
towary lub usługi. Ta, którą trzymam w ręce, może być warta pięć­
dziesiąt dolarów.

Mój ojciec ponownie odchrząkuje.

• Madame Zena - mówi - czy chciałaby pani wziąć udział w seansie spirytystycznym?

• Och tak, proszę! - odpowiada i podskakuje na taborecie jak dziec­ko, któremu powiedziano, że na Boże Narodzenie dostanie kucyka.

Z jednej strony jestem zdegustowany posunięciem mojego ojca, który zdecydował się przekroczyć etyczną linię wytyczoną między iluzjoni­stami a spirytystami. Z drugiej jednak strony jestem z niego dumny za ofiary, które jest gotów ponieść dla dobra naszego widowiska. Dla do­bra jego rodziny. Prawdę mówiąc, wcale nie chcę pracować jako kelner w jakiejś restauracji. Nazywam się Daniel Flint i jestem jedynym sy­nem sławnego profesora Flinta oraz jego prawowitym następcą. Ze światem magii jestem związany przez całe życie, poczynając od dnia, gdy ojciec wyciągnął mnie owiniętego w pieluszki z magicznej teczki i kazał machać do publiczności. Pewnego dnia przekaże mi swój ma­giczny płaszcz.

Wujek Brady i ja rzucamy się biegiem do wozu, podczas gdy mój ojciec częstuje Zenę kawą i gawędzi z nią o pogodzie. Jego donośny głos rozchodzi się po całym obozowisku. Jest oczywiste, że podjął decy­zję. Wymieniamy z wujkiem Bradym uśmiechy. Nie jesteśmy niezado­woleni.

• To będzie trudne, synu - mówi wujek Brady. - Nic o niej nie wiemy. Unoszę złotą sztabkę.

• Wiemy to.

Oszukańczy spirytyści, którzy każą ludziom wierzyć, że nawiązali kontakt z duchami zmarłych, zanim przystąpią do swoich popisów, poświęcają wiele czasu na rozeznanie sytuacji. Wiedzą bardzo dużo o tych, którzy biorą udział w seansach. Mają charakterystyczną dla wszystkich oszustów umiejętność błyskawicznego wykorzystania tego,

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione 279

czego się dowiedzieli, do uzyskania dalszych informacji, zdobycia zau­fania. Spirytyści posiłkują się całą gamą trików, a także wieloma urzą­dzeniami, aby przekonać ludzi, że naprawdę są w kontakcie z duchami zmarłych. Media wykorzystują iluzję „Pokoju śmierci" oraz sztuczkę z pudłem. Niech nikt się nie łudzi, że jest inaczej.

W tyle naszego wozu gorączkowo improwizujemy malutki salonik ze stołem i krzesłami. Ustawiamy fałszywe ściany zrobione z dekoracji teatralnych. Coraz bardziej podoba mi się ten obrót spraw. Prawdę mówiąc, przygotowanie saloniku, w którym ma się odbyć fałszywy se­ans spirytystyczny dla publiczności składającej się z jednej osoby, jest dla nas zadaniem całkiem prostym. Podniecenie przegania ostatnie resztki mojego niezadowolenia. Złoto... ta dama ma złoto.

- Co możemy o niej powiedzieć? - pyta mnie wujek Brady. Kiedy
ojciec traktuje mnie ostro, wujek Brady zawsze mi wybacza. Kie­
dy ojciec jest oschły i oszczędnie wyraża uczucia, wujek Brady pokle­
puje mnie pieszczotliwie po plecach. Kiedy ojciec narzuca mi swoje
zasady i nakazy, wujek Brady bierze mnie za rękę i prowadzi ścieżka­
mi nowej wiedzy. Kocham mojego ojca; uwielbiam wujka Brady'ego.
Nazywam tego przystojnego ciemnoskórego mężczyznę „wujkiem Bra-
dym", bo tak samo zwracała się do niego moja matka. Tak samo zre­
sztą nazywa go mój ojciec.

Uśmiecham się szeroko, zaintrygowany tą nową grą.

- Była mężatką.

-1 owdowiała - podpowiada mi wujek Brady.

- Jest Rosjanką - ciągnę. - W Kalifornii żyje dużo Rosjan, prawda?
-Rosjanie osiedlili się na tym terytorium czterdzieści lat temu -

mówi wujek Brady. - Wielu z nich pracowało w kopalniach złota.

• I jest piękna - dodaję.

• Uhm. - Wujek Brady porusza brwiami. Wybucham śmiechem.

- Używa perfum o zapachu czerwonych róż, jak mi się zdaje. To, że
tata dał jej wczoraj czerwoną różę, było bardzo zręcznym posunięciem.
A swoją drogą skąd ją miał? Nie zapłaciliśmy kwiaciarzowi.

Wujek Brady wzrusza ramionami.

-Jej suknia jest ładna - odzywa się - ale nie najmodniejsza.

• A jednak musi być bogata - mówię. — Popatrz na to złoto! - Wycią­gam z kieszeni moją sztabkę. - Noszą je w kieszeniach szulerzy, ban­dyci i górnicy. Górnicy z kopalni złota, wujku Brady.

• Idą już. - Wujek Brady chowa się za fałszywymi ścianami, zosta­wiając mi zadanie pozamiatania okruszyn i odkurzenia stołu. Ujmuję dłoń Zeny Trubeckiej i pomagam jej wejść na wóz. Mój ojciec podąża za nią i prawie natychmiast obdarza ją czerwoną różą z jedwabiu, rekwizytem, który niezbyt jednak nadaje się do noszenia, ponieważ przechowujemy go już w naszych zbiorach od wielu lat.

280

Lisa Mason

- Och, nie - mruczy Zena, dotykając kwiatka za swym uchem. Tam­
ta czerwona róża, prawdziwa, wciąż wygląda na świeżą. - Nie musi
mnie pan zabawiać, profesorze Flint. Ja tylko chcę porozmawiać
z mężem.

Ojciec patrzy na mnie przez ułamek sekundy, ale to wystarcza, abym zauważył błysk paniki w jego oczach.

- Przynieś świeczkę, Danielu.

Dyskretnie uwalniam Zenę od jej satynowej torebki, przepraszam na chwilę i znikam za fałszywą ścianą, podczas gdy ojciec wciąż z nią gawędzi. Wujek Brady chwyta torebkę. Nie mamy wcale zamiaru za­bierać damie więcej złota, niż dała nam z własnej woli. Cicho i ostroż­nie opróżniamy torebkę, szukając informacji. W kobiecej torebce za­zwyczaj można znaleźć kartę wizytową, chusteczkę z monogramem, czasem fotografię ukochanej, zmarłej osoby. List byłby czymś wspania­łym, ale zadowoliłby mnie jakikolwiek osobisty drobiazg, który mógłby nam powiedzieć, kim jest Zena Trubecka. Kosmetyki, pigułki na wą­trobę, rachunek od krawcowej, naszywka na samej torebce. Potrzebuję tylko kilku wskazówek, które przekażę ojcu przez proste urządzenie... Niech wystarczy, że powiem, iż mamy sposoby przekazywania sobie informacji tak, aby Zena w żaden sposób tego nie odkryła.

Ale tam niczego nie ma. Jest tylko sama torebka - bez naszywki -i zwykła, biała chusteczka z jedwabiu, ta sama, którą wczoraj pożyczyła mojemu ojcu. I złoto: jeszcze więcej złotych bryłek, całkiem duży stosik.

Wślizguję się z powrotem do naszego prowizorycznego saloniku, od­daję damie torebkę i ustawiam świecę na środku stołu. Przekazuję ojcu sygnał o mizernych rezultatach naszych poszukiwań. Ojciec zapa­la świecę i zapina brezent z tyłu naszego wozu, pogrążając salonik w ciemności rozświetlonej tylko nikłym blaskiem świecy. Wszyscy tro­je ujmujemy się za ręce.

- Spróbuję teraz nawiązać kontakt z duchami zmarłych - mówi mój
ojciec, po czym odchyla głowę do tyłu, zamyka oczy i uwalnia swoją
metapsychiczną moc. Wujek Brady zabiera się do pracy za fałszywą
ścianą, wytwarzając chłodny powiew, który sprawia, że płomień świe­
cy migocze.

Ręka Zeny, którą trzymam w mojej dłoni, zaczyna gwałtownie drżeć.

• Och, Nickie - szepcze cicho. Uprzedzając ojca, odzywam się półgłosem: -Nickie?

• Och, tak! — krzyczy Zena. - Nikita, czy to ty?!

• To ja, moja różo - odpowiadam, nie mogąc się pohamować. - Nikita. Ojciec mruga do mnie, ale nie śmie zgromić mnie wzrokiem.

- Tak mi przykro, Nikito - mówi Zena. Łzy leją się z jej oczu. - Nie
miałam zamiaru cię zostawić. Nie chciałam cię zostawić w tych górach,
tych strasznych górach.

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione 281

• Góry - odpowiadam.

• Oto jestem, w mojej sukni i z różą we włosach — ciągnie Zena.

• Wyglądasz pięknie, jak zwykle - mówię.

• Opuściłam cię tam. Nigdy tak naprawdę nie zależało mi na złocie. Chciałam tylko być blisko ciebie. A jednak cię opuściłam.

• Wybaczam ci, Zeno — mówię. - Wiem, że nie chciałaś mnie porzucić.

• Naprawdę mi wybaczasz, Nickie? Naprawdę?

• Oczywiście, moja różo.

• Wszystkim, czego pragnęłam od tego czasu, było twoje wybaczenie.

• Wybaczam ci - powtarzam. - Kocham cię, Zeno. Zawsze kochałem i zawsze będę kochał.

Zena rozszlochała się już na dobre. Wyjmuje swoje ręce z naszych dłoni i zakrywa twarz. Mój ojciec zdmuchuje świecę, wstaje i rozpina brezent z tyłu naszego wozu. Do środka napływa jaskrawe światło po­rannego słońca i chłodne, świeże powietrze. Zena wyciąga swoją białą chusteczkę i wyciera oczy. Mój ojciec ma kamienną twarz. Nie mogę z niej niczego wyczytać, kiedy rzuca mi szybkie spojrzenie.

-Dziękuję ci - mówi do mnie Zena, ściskając mi rękę. - Bardzo ci dziękuję.

• Jestem zaszczycony, że mogłem pani pomóc, madame - odpowia­dam. Przyznaję, że mimo rozpaczy damy, jestem z siebie zadowolony. Czytam w niej jak w otwartej księdze. Być może zostałem jednak stwo­rzony na iluzjonistę.

• Czy mogę przyjść tu jutro? - pyta Zena mojego ojca.

-Raczej nie, madame Zena - odpowiada ojciec. - My nie jesteśmy spirytystami.

- Sam pan jednak widział, jak bardzo utalentowany jest pański syn.
Wiedziałam, że jest.

-Ale widzi pani, my się tym nie zajmujemy - opiera się mój ojciec. Czy to złudzenie, czy też naprawdę w jego głosie pobrzmiewa nutka zazdrości? Jeszcze przed chwilą to on był tym utalentowanym. - Mu­simy ćwiczyć, spodziewamy się dostawy nowego ekwipunku...

- Och, proszę, profesorze — mówi tak błagalnie, że odmówiłby jej
tylko człowiek o sercu z kamienia. Sięga do torebki, wyciąga kolejną
złotą sztabkę, wkłada mija do ręki i zaciska na niej moje palce. Tylko
głupiec by jej odmówił.

Mój ojciec nie jest głupcem.

- Dobrze - zgadza się. - Jutro.

I Zena odchodzi, szeleszcząc taftową suknią, która sunie nad zaku­rzoną trawą.

- Danielu - odzywa się surowym głosem mój ojciec. Wraz z wujkiem
Bradym rozbierają właśnie fałszywe ściany i układają je ostrożnie
wokół szklanej płyty. Ja w tym czasie siedzę przy stole i rozmyślam
o moim małym tryumfie.

282

Lisa Mason

• Ach tak, konie - odpowiadam i gramolę się do wyjścia. Wstydzę się mojego wcześniejszego wybuchu. Być może ojciec nie wspomni o tym incydencie, ale znając go dobrze, wiem, że to mało prawdopodobne.

• Nakarm konie - mówi - a potem idź do miasta.

• Nie mówiłem tego serio, tato - odpowiadam. - Nie mam najmniej­szego pojęcia o pracy kelnera.

-Mówi się, że podawanie do stołu to zajęcie wymagające dużych kwalifikacji - dodaje wujek Brady i rzuca mi współczujące spojrzenie.

- Idź do miasta — powtarza mój ojciec, podkreślając te słowa macha­
niem palca, który skierował w moją stronę. - Ona jutro będzie chciała
usłyszeć od ciebie coś więcej niż to, co udało ci się szczęśliwym trafem
odgadnąć. Lepiej będzie, jeśli pójdziesz i zarobisz na swoje złoto. Le­
piej będzie, jeśli dowiesz się czegoś o Zenie Trubeckiej.

I czego się dowiaduję o Zenie Trubeckiej? Tego, że jeśli dama chce zniknąć w mieście liczącym trzysta tysięcy mieszkańców, może to zro­bić, nie zostawiając najmniejszego śladu.

Odwiedzam główny komisariat policji na rogu Piątej i Market Street, ale ona - o ile mi wiadomo - nie jest poszukiwaną przestępczynią i nie jest osobą zaginioną. Widziałem ją przecież dziś rano. Idę na pocztę przy Battery Street, ale urzędnik nie znajduje Zeny Trubeckiej w książ­ce adresowej. Miejska centrala telefoniczna w San Francisco wciąż je­szcze jest tylko w planach, ponieważ jedynie w kilku tysiącach domów są telefony. W firmie telegraficznej nie mogą mi pomóc, gdyż przede wszystkim powinienem znać miejsce jej zamieszkania. W firmach ku­rierskich nie ma żadnego zapisu o dostarczeniu jakiejkolwiek wiado­mości Zenie Trubeckiej. Ci gońcy wiedzą o ludziach więcej od glinia­rzy. Jeden z młodych ludzi przypomina sobie śliczną damę w sukni z tafty w kolorze burgunda: był wczoraj na występie profesora Flinta. Przyglądam się uważnie jego wyrażającym poczucie winy przekrwio­nym oczom i wymizerowanej twarzy. Czyżby był jednym z tych rozra­biaków z tylnych rzędów?

- Może pojawi się na dzisiejszym występie twojego ojca - sugeruje. Nie
jest to niemożliwe, ale w żadnej mierze nie ułatwia mi mojego zadania.

A więc może ona jest tu tylko przejazdem. Turystka, podróżniczka? Postanawiam sprawdzić hotele, poczynając od Palące. Ojciec przywła­szczył sobie nasze złote sztabki, łącznie z tą, którą Zena wcisnęła mi do ręki, i dał mi w zamian kilka monet, które cudownie odnalazły się w jego pustej torbie. Spłukany, też mi coś. Ile jeszcze pieniędzy zacho-mikował w różnych miejscach? Uznaję, że nasza sytuacja wcale nie wygląda tak ponuro. Desperacko pragnę zjeść dobry lunch. Po moim porannym występie zasługuję na Palące. To mój pierwszy drobny suk­ces od bardzo długiego czasu.

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

283

Hotel Palące jest klejnotem koronnym Market Street, pierwszym luksusowym hotelem na Zachodnim Wybrzeżu. Mile perskich dywa­nów, kryształowe żyrandole. Wkraczam do Sali Ogrodowej, w której powietrze pachnie jak w kwiaciarni, a kwartet smyczkowy gra Czaj­kowskiego. Maitre d'hótel w nieskazitelnym smokingu poświęca mi przelotne spojrzenie. Otrzepuję nerwowo płaszcz, przeczesuję palcami moje wiecznie zmierzwione włosy, które są prawie tak samo gęste i kręcone jak włosy wujka Brad/ego. Biorę do rąk menu. Omlety z ostry­gami, szparagi w galarecie, kraby w maśle, ciastko lady Baltimore. Staram się nie wyglądać jak jakiś prostaczek z zabitej deskami wio­ski, ale na widok tych egzotycznych nazw wpadam w podniecenie i ślinię się z ciekawości, dopóki mój wzrok nie pada na ceny: litości. Być może powinienem sprawdzić księgę gości i ruszyć w swoją drogę. Odwracam się i wpadam prosto na nią.

-Danny Flint. - Zena mówi to tak, jakbyśmy byli przyjaciółmi, którzy od dawna się nie widzieli. Gestem tak intymnym, że czuję, jak na twarz wypełza mi rumieniec, poprawia mój krawat i przygładza włosy. Uśmiecha się do mnie jak piękna ciotka, która zamierza poflir-tować ze swoim ulubionym siostrzeńcem.

-Wyglądasz świetnie - mówi, wyczuwając intuicyjnie moje zmar­twienie. - Czy zjesz ze mną lunch, Danny?

• Ja... ja... chodzi o to, madame Trubecka, że nie mam wystarczająco...

• Nonsens - przerywa mi, wciągając mnie z powrotem do Sali Ogro­dowej i wzywając maitre d'hótel. - I mów mi Zena.

Zamawia ogromną liczbę dań i drinków, łącznie z homarem i szam­panem. Zabiera się do jedzenia z takim apetytem, że szybko zapomi­nam o nieśmiałości. Nalewam sobie odrobinę szampana.

- Mój ojciec zdarłby ze mnie skórę, gdyby zobaczył, że piję - tłuma­
czę swoją wstrzemięźliwość.

Odrzuca głowę do tyłu i wybucha śmiechem. Kwartet smyczkowy zaczyna grać Walc Śpiącej Królewny. Zena wyciąga rękę.

• Zatańczysz ze mną, Danny?

• Nie umiem tańczyć — odpowiadam.

• Nauczę cię - mówi.

Ten łyk szampana trochę mnie rozluźnia i pomaga pokonać obawę.

• Dobrze - mówię odważnie i wstajemy, po czym ruszamy w kierun­ku parkietu. Zena kładzie moją rękę na swojej talii, drugą ujmuje w swoją dłoń i zaczynamy.

• Raz dwa trzy, raz dwa trzy - podpowiada. Prawie natychmiast łapię, o co w tym chodzi. Przemierzamy, wirując, parkiet Sali Ogro­dowej i śmiejemy się. Jej skóra jest gładka, kibić wąska i twarda. W moich ramionach jest lekka jak ptak.

• Każdy mężczyzna powinien umieć tańczyć - oświadcza. - A szcze­gólnie ty, Danielu Flincie.

284

Lisa Mason

• Dlaczego szczególnie ja? — pytam, wspaniale się bawiąc.

• Umiejętność tańca doda gracji twoim ruchom na scenie, kiedy pew­nego dnia wejdziesz w buty swojego ojca.

• Nie chcę wchodzić w buty mojego ojca - mówię oschle. - Chcę cho­dzić we własnych. - Odrywam się od niej i wracamy do naszego stoli­ka. Widzę na nim mnóstwo najrozmaitszych dań, ale apetyt już mnie opuścił.

Zena siada i przysuwa sobie homara oraz szparagi, ale jest wyra­źnie zakłopotana.

• Czy powiedziałam coś niewłaściwego?

• Mniejsza z tym - odpowiadam.

-Taniec naprawdę doda gracji twoim ruchom, kiedy wyjdziesz na scenę - powtarza uparcie. - I być może sprawi, że znowu będziesz szczęśliwy. Być może zapomnisz o swoim smutku.

- Czy ja jestem smutny? - żartuję.

- Da — odpowiada.
-Ależ wcale nie jestem.

-Da, jesteś. - Pochyla się ku mnie. Pozostali goście rozmywają się w powietrzu, cała sala zdaje się znikać. — Dlaczego jesteś taki smutny, Danny?

• Ostatniej wiosny zdarzył się wypadek - mówię lakonicznie. - Zgi­nęła moja matka.

• Tak mi przykro - szepcze cicho.

-Jestem na nią taki wściekły! - wybucham, prawie krzyczę. - Je­stem na nią taki zły za to, co mi zrobiła!

- Co się stało? - pyta Zena.

Co się stało? Stało się to, że zadziwiający, cudowny i tajemniczy profesor Flint postanowił zabrać swój zespół na tournee po Wielkich Równinach. Występowaliśmy w zapyziałych dziurach pełnych poga­niaczy bydła, na krańcach dróg, w nocnych lokalach, zarabiając raz tysiąc, innym razem pięćset dolarów. Czy było warto? Upał i chłód, wszechobecny kurz i ulewne deszcze, publiczność to ponuro milcząca, to znów po pijacku hałaśliwa. Mój ulubiony koń łamiący nogę w ja­kiejś dziurze i mój ojciec zmuszony zabić go z rewolweru. Moja matka cicho płacząca w wozie. Suchary, solona wieprzowina i papka z prosa tak okropna, że często wolałem pozostać głodny. Ciągle baliśmy się pić wodę. Ojciec powiedział, że dyzenteria i cholera pochodzą z brudnej wody, mogą zabić człowieka w kilka dni i nie ma żadnego lekarstwa, które mogłoby go ocalić. Bałem się, że oślepnę, studiując przy świecy tematy wskazane mi przez ojca w naszej Encyclopaedia Britannica, którą przechowywałem pod pryczą. Poza tym byli jeszcze złodzieje, szulerzy, oszuści wszelkiej maści i rewolwerowcy. Wojny z Indiana­mi już się co prawda skończyły, ale gwałt, okrucieństwo oraz chci­wość wciąż jeszcze grasowały po tych niezmierzonych równinach i cza-

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

285

iły się w górach. Ojciec nauczył mnie i matkę, jak posługiwać się der-ringerem.

Kiedy dotarliśmy do Cheyenne, po raz pierwszy zobaczyliśmy Cyga­nów, karawanę wędrownych naprawiaczy garnków sunącą przez Za­chód w barwnych, mieniących się błyskotkami wozach. Mieli własny repertuar iluzji oraz sztuczek. Zaciekawieni tym, co mamy do pokaza­nia, przychodzili na nasze magiczne występy i do naszego obozu. Oj­ciec i wujek Brady dyskutowali z kilkoma mężczyznami o koniach i po­zwolili ich najlepszym woźnicom obejrzeć podkowy naszych zwierząt. Jednakże moja matka zapałała gwałtowną niechęcią do Cyganów. Odrzucała wszelkie gesty uprzejmości z ich strony, odmawiała także przyjmowania piwa własnego wyrobu, które przynosiły jej kobiety.

- Trzymaj się z dala od tych kotlarzy - ostrzegała mnie.

A jednak poznałem Leilani. Miała długie, sięgające bioder czarne włosy, które nosiła rozpuszczone, niczym rozwiewaną wiatrem końską grzywę. Nazywała mnie żartobliwie Brązowe Oczy, a jej własne były tak ciemne, że aż czarne i iskrzyły się jak wulkaniczna skała zwana obsydianem. Lata ciężkiej pracy sprawiły, że miała mocne ciało, które nie było ani nadmiernie chude, ani pulchne. Nosiła jaskrawe suknie, które wiązała w pasie szkarłatnym satynowym paskiem. Pobrzękiwa­ła miedzianymi bransoletami, które nosiła na nadgarstkach, a jej uśmiech błyszczał: jeden z jej przednich zębów był z czystego złota.

-Ale ona jest moją rówieśnicą - powiedziałem matce.

• Jest starsza, niż ci się wydaje, Dan - odpowiedziała matka. - Ona się tobą bawi.

• Nie jestem głupkiem, mamo.

-Jest wulgarna i prostacka - usłyszałem. Matka, ubrana w swoją postrzępioną suknię domową, siedziała, cerując nasze skarpety, a wu­jek Brady, mający na sobie tylko spodnie na szelkach, pomagał jej prać i naprawiać nasze kostiumy.

-Sama nie wyglądasz jak królowa balu — palnąłem. Powinienem się ugryźć w swój wredny język. Mimo że w starej, bawełnianej sukni, moja matka była równie śliczna i starannie uczesana jak wtedy, gdy cieszyła się sławą najpiękniejszej kobiety w Atlancie. Często widzia­łem, jak wujek Brady pomaga jej układać włosy i zapinać guziki z tyłu tej sukni.

Pamiętam pełne wyrzutu spojrzenie wujka Brady'ego. Pamiętam, jak popatrzyła na mnie matka. W jej oczach zobaczyłem łzy, a delikat­ne rysy jej twarzy zniekształciły wściekłość i frustracja, i coś jeszcze, czego nie potrafiłem zidentyfikować. Nie zaszczyciła mojej obelgi odpo­wiedzią. Zamiast tego zapytała:

• Dan, co ty w niej widzisz?

• Nie wiem - odparłem. — Nie potrafię tego wytłumaczyć.

A jednak wiedziałem, co to było, a przynajmniej myślałem, że wiem.

286

Lisa Mason

Leilani była piękna, młoda, nieokiełznana i wolna. Nigdy nie spotka­łem podobnej do niej dziewczyny. W uszach miała cienkie, błyszczące kółka, małe kółeczko w jednym z nozdrzy, a długi łańcuszek spływał z jej szyi w głąb stanika. Jej skóra miała kolor, który przybierają na jesień liście dębu. Nie potrafiłem oderwać od niej wzroku.

Tej nocy, kiedy Leilani przyjechała do mnie na swojej srokatej kla­czy, od Gór Skalistych zbliżała się burza. Nasz występ już się skończył i przygotowywaliśmy się do podróży do Denver. Ojciec ogromnie się martwił, jak szklana płyta zniesie jazdę przez góry. Wraz z wujkiem Bradym pakowałem nasz dobytek. On i matka kłócili się o coś za ple­cami ojca. Nie pamiętam już o co. Nie mogłem dłużej znieść napięcia i panującej w naszej garderobie nieprzyjemnej atmosfery. Wyszedłem z teatru, aby zaczerpnąć świeżego powietrza.

I tam ją zobaczyłem. Nie dosiadała konia bokiem. Jeździła na oklep. Miała fantazyjnie ozdobione buty o srebrnych czubkach.

-1 jak tam, Brązowe Oczy - powiedziała. - Ty i twoi rodzice opu­szczacie tę dziurę dziś wieczorem?

Pogłaskałem klacz po spoconej szyi.

• Tak - odparłem. Leilani pachniała skórą i dymem.

• Nie możesz odjechać bez wróżby - powiedziała.

• Wróżby?

• Musisz pozwolić odczytać mi swoją dłoń, Brązowe Oczy. Jak ina­czej się dowiesz, co przyniesie ci jutro, co? - Odrzuciła głowę do tyłu i roześmiała się.

Wsiadłem na klacz za Leilani. Pojechaliśmy razem na skraj Che-yenne, gdzie Cyganie rozbili swoje obozowisko. Zsunęliśmy się razem z konia i staliśmy objęci, nie zwracając uwagi na burzę, która rozpęta­ła się na dobre, i na wiatr smagający włosy dziewczyny. Cyganie roz­palili wielkie ogniska i przykryli je otwartymi namiotami z łopoczące­go materiału. Ludzie zgromadzili się wokół ognisk i przekazując sobie butelki z winem, cieszyli się szaleństwem żywiołu.

Razem znaleźliśmy wóz jej rodziny, razem do niego weszliśmy. Ra­zem osunęliśmy się na stos pledów rozłożonych na słomie. Pocałowała mnie w ciemności, gdy deszcz zaczął bębnić w dach. Ściągnęła moją marynarkę i koszulę.

Nagle oślepiło mnie jasne światło. Nad nami stała moja matka z latarnią w groźnie uniesionej ręce.

-Zabieraj ręce od mojego syna - powiedziała grzmiącym głosem. Nie wrzeszczała, nie krzyczała. A jednak ogrom jej wściekłości i jej determinacja dały się odczuć w całym obozowisku Cyganów. Mężczy­źni zaczęli rozmawiać półgłosem, a kobiety chichotać.

Zerwałem się na nogi, szarpiąc się z guzikami spodni i szukając ko­szuli. Matka stała nade mną z latarnią, czekając, aż odnajdę resztę ubrania. Pamiętam, że sprawdziłem, czy w kieszeni mam jeszcze port-

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

287

fol. Wysunął mi się z palców i upadł na podłogę. Podniosłem go i spraw­dziłem jeszcze, ile mam monet w kieszeni.

Podczas tego liczenia Leilani leżała w milczeniu na pogniecionych pledach. Kiedy jednak wyszedłem z jej wozu, rozczochrany i pogania­ny, wybuchnęła rubasznym śmiechem.

• Maminsynek! — krzyknęła. - Nie zapomniałeś koszuli, maminsyn­ku?!

• Chodźmy, Dan - powiedziała moja matka.

Leilani wyskoczyła z wozu. Jej pierś lśniła w świetle ognisk, a po jej twarzy spływał strużkami pot i deszczowa woda. Wykrzywiwszy twarz w grymasie pogardy i szyderstwa, krzyczała dalej:

- Nie zgubiłeś portfela, maminsynku? A może straciłeś cnotę, ma­
minsynku?

Oddalałem się od obozu Cyganów, prowadzony przez matkę jak po­tulne szczenię, a śmiech Leilani i jej towarzyszy palił mi uszy.

Moja matka przyjechała na jednym z naszych koni. Widziała, jak odjeżdżam z Leilani, i pogalopowała za nami.

Odwróciłem się gwałtownie w jej stronę, nie mogąc już zapanować nad wściekłością.

-Jak mogłaś, mamo?!

• Jak mogłam co?! - rzuciła równie gwałtownie. - Chronić mojego syna przed ladacznicą?!

• Upokorzyłaś mnie.

• Uratowałam cię - odparła.

• Nie chcę, abyś mnie ratowała. Nigdy o to nie prosiłem.

• Wiem lepiej, co dla ciebie dobre, Dan — powiedziała, a w jej oczach zabłysły łzy.

• Nie jestem twoim małym chłopcem, a ty nie jesteś moją matką -plotłem. - Wyrzekam się ciebie. Zejdź mi z oczu.

-Dan.

- Wsiadaj na konia i jedź — ciągnąłem. - Jedź stąd. Sam zajmę się
moim życiem, mamo, a tobie bardzo dziękuję. I możesz powiedzieć to
samo tacie.

- Dan - powtórzyła.
-Powiedziałem: jedź!

• I twoja matka odjechała - mówi Zena Trubecka. Ludzie przybyli na lunch do Sali Ogrodowej już wyszli. Kelnerzy krzątają się przy stolikach, sprzątając resztki potraw. Kwartet smyczkowy ma prze­rwę. Maitre d'hótel patrzy na nas wilkiem do czasu, aż Zena zamawia tacę z deserami.

• Wsiadła na konia - mówię. - Lało jak z cebra. Droga była błotni­sta. Koń się pośliznął, spadła na ziemię, a na nią upadł koń. Ojciec musiał go potem dobić. A ona... miała wszystko w środku zmiażdżone. Spędziłem jakiś czas w lasach, bijąc się z myślami, i uświadomiwszy

288

Lisa Mason

sobie, że nie mam dokąd iść, wróciłem w deszczu do miasta. Umarła, zanim tam dotarłem.

Maitre d'hótel podchodzi w końcu do nas.

- Bardzo przepraszam, madame i szanowny panie, ale nie mamy
już deserów na lunch. Zamykamy Salę Ogrodową, aby ją przygotować
na porę obiadów. Muszę państwa prosić o wyjście.

Zena płaci rachunek złotem. Wstajemy i wychodzimy z hotelu Palą­ce. Zena odwraca się do mnie i mówi:

• Do następnego spotkania, Danny Flincie. - Poprawia mi mój kra­wat i dotyka moich włosów. - Do widzenia - mówi. - Dziękuję za taniec.

• Do widzenia - odpowiadam.

Zastanawiam się, jakie to uczucie mieć wszystko zmiażdżone w środ­ku. Zastanawiam się, co czuła moja matka. Zastanawiam się, co my­ślała o mnie. Zastanawiam się, czy była na mnie tak zła, jak ja na nią. Zastanawiam się, czy żałowała tego, co stało się tej nocy, jak ja żałowa­łem. I jak żałuję do dziś dnia. Zastanawiam się, czy było jej przykro, że nie mogła już mnie przeprosić, tak jak ja nie przestaję boleć nad tym, że nie zdążyłem przeprosić jej. Wyrzekam się ciebie, zdążyłem po­wiedzieć. Ale nie zdążyłem jej pożegnać.

Kiedy późnym popołudniem pojawiam się na próbie w teatrze Tivoli, mój ojciec jest w nastroju prawdziwie ekstatycznym.

Wujek Brady kłóci się z dyrygentem wynajętej orkiestry. W pierw­szej chwili obawiam się, że ojciec zapyta, co robiłem przez cały dzień, a oprócz ćwiczenia nóg na wzgórzach San Francisco nie było tego wie­le. Jednakże ku memu zdumieniu, nie wykazuje zainteresowania mo­imi poczynaniami.

-Danielu - mówi, wyciągając z kieszeni złotą sztabkę, którą tego ranka wsunęła mi do ręki Zena. - Chcę, żebyś się temu przyjrzał.

- Dobrze - odpowiadam, zaskoczony podnieceniem ojca. Rzadko się
zdarza, aby coś go mocniej poruszyło. Kiedy trzeba dobić konia, ojciec
wyciąga rewolwer. Kiedy umarła matka, ojciec odizolował się od świa­
ta, zaciągając zasłony wokół swojej pryczy na wozie. Przeczekał swój
żal. A potem, każdego wieczoru, w każdym mieście, profesor Flint kon­
tynuował występy, chociaż bez mojej matki w roli jego asystentki nic
już nie było takie samo. Wujek Brady natomiast bardzo długo płakał.
Ojciec wybaczał mu nawet, gdy od czasu do czasu nadmiernie folgo­
wał sobie z alkoholem.

- Popatrz - nalega ojciec, pokazując mi na dłoni złotą sztabkę.
Patrzę. Widzę niewyraźną markę wybitą w złocie, coś, czego przed­
tem nie zauważyłem.

• Nie widziałem tego - protestuję, ale ojciec macha ręką.

• Wujek Brady i ja także tego nie zauważyliśmy - wyznaje. - Mimo

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

289

to marki są na każdej ze sztabek, które dała nam dziś rano. Zwrócił mi na to uwagę urzędnik w biurze probierczym. To tak, jakby się pojawiły ni z tego, ni z owego. Poczułem się jak cholerny głupiec. Do rozmowy włącza się wujek Brady.

• Czego się dowiedziałeś o tej damie, synu? - pyta.

• Niewiele - odpowiadam, wstydząc się w duchu, że opowiadałem tylko o sobie i nie dowiedziałem się czegoś więcej o Zenie. Wujek Brady mierzy mnie spojrzeniem bystrych, brązowych oczu. Czasem, gdy pa­trzę na niego, mam wrażenie, że zaglądam do własnej duszy. Wiem, że odwracam wzrok. Zachowuję się jak kłamiące dziecko, ale nie chcę opowiadać jemu albo ojcu o moim lunchu z Zeną w hotelu Palące. Pew­ne wspomnienia po prostu należą tylko do mnie.

• To nam w niczym nie pomoże — odzywa się wujek Brady i bierze sztabkę z ręki mojego ojca. -Widzisz to? Tu jest napisane „Bez Powrotu".

• Co to znaczy? - pytam.

• To zarejestrowana działka o nazwie Bez Powrotu - wyjaśnia wu­jek Brady. - Urzędnik w biurze probierczym powiedział profesorowi, że to nazwa kopalni, która znajdowała się na północ od Hangtown.

• Kopalni złota - dorzuca mój ojciec. — Podczas Gorączki.

-Wygląda na to, że madame Trubecka jest dziedziczką kopalni zło­ta - mówi dalej wujek Brady. - Jej mąż musiał być górnikiem. Tak jak powiedziałeś, Danny.

• Szczęśliwy traf, co? — mówię.

• Oczywiście istnieje możliwość, że jest złodziejką — wskazuje inną możliwość mój ojciec.

• Góry - ciągnie wujek Brady. - Straszne góry. — Jego oczy lśnią, a ja przez chwilę zastanawiam się, czy on przypadkiem nie wierzy, że mam moc komunikowania się z duchami zmarłych. - Nie wierzę, że ona jest złodziejką, profesorze.

-A więc to naprawdę był szczęśliwy traf, że udało mi się aż tyle odgadnąć - mówię.

-Znakomite wykorzystanie intuicji, Danielu — odpowiada mój oj­ciec. - Tak jak cię uczyłem. - Po czym zwraca się do wujka Brady'ego: -Sądzę, że to nie nasz problem, czy ona jest złodziejką. Wynagrodziła nas. Nie zajmujemy się spirytyzmem, ale jeśli ta dama zechce zasiąść do kolejnego seansu z Danielem i jeśli on w dalszym ciągu będzie po­trafił łagodzić jej poczucie winy, ma moje błogosławieństwo.

• A my dostaniemy więcej złota - dodaje wujek Brady.

• Które on uczciwie zarobi - mówi cierpkim głosem ojciec, ignorując sarkazm wujka Brady'ego. - Spieniężyłem w biurze probierczym wszy­stkie sztabki z wyjątkiem tej jednej. Nie widzieli czegoś takiego od czterdziestu lat. Spłaciliśmy długi zaciągnięte po naszym pechu w Ta-comie. Okazuje się, że mimo wszystko może nam się uda zarobić na pobycie w San Francisco.

290

Lisa Mason

- A poza tym złagodzimy jej żal i poczucie winy - dodaje wujek Bra-
dy i rzuca się biegiem na scenę, gdzie jakiś tępy pomocnik inspicjenta
dość bezceremonialnie poczyna sobie z naszą bezcenną szklaną płytą.

-Dobrze się spisałeś, Danielu - mówi ojciec i ściska mi sztywno dłoń. Nigdy nie obejmuje mnie jak wujek Brady. Jeśli już o tym mowa, nie przypominam sobie, żeby kiedykolwiek pomagał mamie układać włosy czy zapinać sukienkę. Ale mój ojciec jest dobrym człowiekiem, który kryje swą dobroć za fasadą chłodu. Prawdę powiedziawszy, w czasie naszych licznych, drobnych sprzeczek nie żałowałem mu zło­śliwości, na co on reagował z niezwykłym spokojem. Profesor Flint jest zadziwiającym iluzjonistą. Może nie jest wielkim iluzjonistą, ale na pewno tajemniczym.

Odwracam się, aby odejść, i wpadam prosto na nią.

- Danny, profesorze Flint - mówi Zena.

Obaj wzdrygamy się, ogarnięci poczuciem winy. Zena ujmuje dłoń mojego ojca. Olśniewająco piękna w taftowej sukni, wygląda równie świeżo jak róża zatknięta za jej uchem.

• Mam do pana prośbę, profesorze Flint.

• Zrobię wszystko, co w mojej mocy - odpowiada mój ojciec.

• Musi pan pozwolić Danny'emu, by zajął pańskie miejsce na scenie. On już dłużej nie powinien być tylko pańskim pomocnikiem.

Ojciec coś bełkoce, ale jest bezsilny wobec jej pełnego czaru błagania.

-A co pani zdaniem Daniel miałby robić? - pyta w końcu.

Nie upływa nawet tyle czasu, żebym zdążył zdać się na osąd ojca, kiedy ona odpowiada. Odpowiada całkiem jak moja matka, która czę­sto wiedziała, o czym myślę, zanim sam to sobie uświadomiłem, która często wypowiadała się za mnie, zanim zdałem sobie sprawę, co chcę powiedzieć. Zena Trubecka mówi:

- Danny byłby cudowny w pojedynku z duchem. Na scenie.
Wymieniamy z ojcem spojrzenia. Skąd ona wie, że to ja zazwyczaj

jestem duchem? A jeśli wie, że nie jestem wtedy na scenie, to co kon­kretnie jeszcze wie? Jak spadkobierczyni kopalni złota mogłaby się dowiedzieć o Pepperowskim triku z duchem? Jeśli już o to chodzi, jak mogłaby się o tym dowiedzieć złodziejka złota?

Czy to możliwe, że ona nas szpieguje?

Wszystkie te myśli szaleją w mojej głowie, natomiast ojciec, nie tra­cąc spokoju, mówi tylko:

- Dobrze.

- Czy pan mi to obiecuje? - pyta Zena. - Przyjdę na dzisiejszy spek­
takl, jeśli mi to pan obieca.

Ojciec waha się przez chwilę.

- Obiecuję — mówi w końcu i zwróciwszy się do mnie, dodaje: - Ty
będziesz się pojedynkował. - Profesor Flint bardzo niechętnie myśli
o ustąpieniu komuś miejsca na środku sceny. Nawet na chwilę. Aleja

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

291

jestem jego jedynym synem i następcą. Pewnego dnia i tak odda mi swój czarodziejski płaszcz. Równie dobrze może zacząć już teraz.

Posępna mgła, która nie ustępowała z San Francisco od dnia nasze­go przyjazdu, zniknęła bez śladu w promieniach popołudniowego słoń­ca. Wieczorem niebo jest czyste i usiane gwiazdami. Widownię teatru Tivoli prawie całkowicie wypełniła rozentuzjazmowana publiczność. Być może po mieście rozeszła się wieść o naszym poprzednim występie i zyskaliśmy sobie pewną popularność. Być może do poszerzenia na­szej sławy przyczyniły się również afisze, na które ojciec mógł sobie teraz pozwolić. „Reklama podbiła Zachód skuteczniej niż jakikolwiek rewolwer", mawiała zawsze moja matka. W ciągu jednego popołudnia ojciec zamówił w agencji reklamowej Parkera afisze, które zostały na­tychmiast wydrukowane i przekazane firmom doręczycielskim. Posłań­cy rozlepili je wzdłuż trasy spacerowej, na której swój wolny czas spę­dza śmietanka towarzyska miasta. Pan Pannini, do którego ramienia przylgnęła rudowłosa piękność, jest szeroko uśmiechnięty. Jeszcze na długo przed pojedynkiem z duchem profesor Flint rozbudza publicz­ność za pomocą naszego nowego, mechanicznego krzewu róż. Brawa wprawiają nas w doskonały nastrój. Wujek Brady promienieje. Spra­wiamy, że tańcząca chusteczka tańczy. Damy się śmieją, dzieci krzyczą z zachwytu, nawet dżentelmeni chichoczą i wydają z siebie ochy i achy. Ciągle jednak nie mogę dojrzeć Zeny Trubeckiej na oddzielonej od nas żółtym blaskiem lamp widowni. Patrzę tam prawie bez przerwy i nie mogę jej dojrzeć.

Wujek Brady mówi głosem równie donośnym jak głos Szekspirow­skiego ducha:

— A teraz, panie i panowie, Daniel Flint, syn profesora... - wujek Brady zerka za kulisy, gdzie czekam ubrany w szykowny strój z ga­bardyny i elegancką brokatową kamizelkę - ...chciałem powiedzieć, że wyjątkowy, utalentowany i zdumiewający Daniel Flint spróbuje wy­korzystać swą zadziwiającą, cudowną i tajemniczą moc do nawiązania kontaktu z duchami zmarłych!

Czy muszę mówić, że mojemu wejściu na scenę towarzyszy entuzja­styczny aplauz? Czy muszę mówić, że pojedynkuję się z młodzieńczą siłą i zręcznością? Czy muszę mówić, że tym, co widzi publiczność, jest złowrogie widmo, które pojawiwszy się znikąd, zwinnie i z wigorem rzuca się na mnie?

A potem wszyscy wstrzymują oddech, ja zaś widzę, że na scenie obok mnie zjawia się przejrzysta kobieta w sukni koloru burgunda. Daje znak mojemu ojcu, żeby skończył pojedynek i znikał. Daje znak mnie, abym objął ją w pasie, i bierze moją rękę w swą przezroczystą, niematerialną dłoń. Zaczynamy tańczyć walca. Zjawa podskakuje, unosi się w powie­trzu, przepływa nade mną jak akrobata i ląduje po mojej drugiej stronie. Po czym obejmujemy się znowu i tańczymy dalej. Wynajęta orkiestra

292

Lisa Mason

cichnie, po czym trochę nierówno zaczyna grać coś Czajkowskiego. Ktoś na widowni krzyczy: „Och, mój Boże!", a ktoś inny dodaje: „Jak pięknie!" Wirujemy, tańczymy, szybujemy. Nie mam pojęcia, jak ona to robi, na czym polega ta iluzja. Stojący za kulisami wujek Brady wywraca oczami ze zdumienia. Nie wiem, co robi mój ojciec, ale tańczę najlepiej jak umiem. Na koniec ona odrywa się ode mnie, kłania się i znika. Aplauz jest ogłuszający.

Kiedy następnego ranka Zena Trubecka zjawia się w naszym obozie przy Czternastej Ulicy, ojciec zaprasza ją na ostatnią filiżankę kawy. Po seansie ma zamiar powiedzieć jej, żeby już się u nas nie pokazywała.

- Tak, Daniel jest bardzo utalentowany - mówi. - Objawił ten ta­
lent już we wczesnym dzieciństwie.

Jest rześki, chłodny poranek. Mój ojciec żartuje sobie z Zeną na dworze, podczas gdy my z wujkiem Bradym przygotowujemy do ostat­niego seansu nasz mały, prowizoryczny salonik.

- Pewnie dostaniemy od niej jeszcze trzy sztuki złota - mówi wujek
Brady. - Będziemy wtedy mogli kupić magiczną latarnię w Chicago
Magie Company.

Jestem zmartwiony.

• Ona nie jest szpiegiem - mówię mu, kiedy ustawiamy w wozie fałszywe ściany. - Nie wierzę w to. A poza tym tata nie pokazuje ni­czego oryginalnego.

• Chwileczkę, Danny. W San Francisco aż roi się od spirytystów -odpowiada wujek Brady. - Oni nie mają takiej wiedzy jak iluzjoniści. Bądź pewny, że jest wśród nich wielu takich, którzy chętnie skradliby tajemnice iluzji profesora Flinta.

-Ale ona nie jest taka. Wiem to!

-Czy nie mówiłeś, że ona jest tu przejazdem? Że nie ma stałego adresu w San Francisco?

• W każdym razie nie ma takiego, który potrafiłbym odnaleźć, aleja nie jestem detektywem. Zresztą żaden z nas nie jest - odpowiadam. -Jak ona zrobiła tę swoją iluzję?

• Nie wiem - mówi wujek Brady. - Zna się trochę na magii, to pewne.

Siedzę przed lustrem i czyszczę mój wyświechtany strój na ten ostat­ni występ. Wujek Brady bierze ode mnie szczotkę do odzieży i czyści moją gabardynę. Następnie siada za mną na taborecie i przygładza mi włosy.

Przerywając dość krępujące milczenie, mówi:

• Nie pozwól, aby ta dama zrobiła z ciebie głupca, Danny. Ta Zena Trubecka. Tak naprawdę nie wiemy, kim ona jest. Czym jest.

• Mówisz teraz zupełnie tak samo jak moja matka - odpowiadam. -Tak jak ona. Tamtej nocy.

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

293

• Danny — mówi wujek Brady, poprawiając mój kołnierzyk. - Wiem, że jesteś zły na swoją matkę. Uważasz, że cię poniżyła. Ale ta Cyganka i jej towarzysze już cię nawet nie pamiętają. Są gdzieś w jakimś na­stępnym miasteczku, w jakiejś kolejnej dziurze. Twoja matka próbo­wała cię po prostu chronić. To, co zrobiła, zrobiła dla ciebie.

• Wszystko dla mnie - odpowiadam. Nie potrafię ukryć goryczy. -Wszystko dla chłopczyka mamusi.

• Znałem twoją matkę - mówi wujek Brady - bardzo długo.

• Słyszałem już tę historię - odpowiadam, nieugięty w swej zacięto­ści. - Słyszałem ją setki razy. O tym, jak wy dwoje opuściliście Atlantę. W tym strasznym roku przed moimi narodzinami.

• Tak, opuściliśmy Atlantę - mówi wujek Brady. - Prawda, to był straszny rok. Awanturnicy, renegaci i wszelkiej maści łajdacy plądro­wali Georgię. Sytuacja była tak okropna, Danny, że nie mógłbyś sobie tego nawet wyobrazić. Wojna zdeprawowała wielu ludzi. Szukali tylko okazji, aby szerzyć gwałt i niesprawiedliwość. Dobrych ludzi, jak moje­go brata i mojego kuzyna, wieszano, choć byli całkowicie niewinni. Dobrzy ludzie, jak rodzina twojej matki, która udzieliła schronienia mojej rodzinie, byli nękani i prześladowani. Niebezpieczeństwo grozi­ło wszystkim. Chłopiec taki jak ja, nie starszy od ciebie, Danny, i wy­kształcony wraz z twoją matką przez krewnego, którego nigdy nie po­znasz, nie mógł bez obawy o swoje życie przejść się ulicą.

Zaskoczony spoglądam w lustro, na odbicie wujka Brady'ego, który siedzi za mną i cierpliwie szczotkuje mój płaszcz.

- Och, byłem młody, szalony i impulsywny - ciągnie, przyprawiając
mnie o śmiech, gdyż teraz w niczym nie przypomina kogoś takiego. -
Tak, byłem - powtarza z naciskiem - a twoja matka także była młoda.
Nienawidziliśmy Georgii, nienawidziliśmy tego, co wojna zrobiła z ludź­
mi. Nienawidziliśmy tego, co zostawiliśmy za sobą, kiedy było już po
wszystkim. Gwałtu, gniewu i okrucieństwa. Zostawiliśmy to, ona i ja.
Opuściliśmy nasz dom. Podróżowaliśmy razem, ona i ja. Dotarliśmy do
Ohio. Ucieczka i strach! Twoja matka była chora. Nie zostało nam już
nic oprócz nadziei. I tam, w Cincinnati, spotkaliśmy twojego ojca. No
cóż, wiesz. Wiesz, jak piękna była twoja matka.

Przyglądam się z uwagą odbiciu wujka Brady^go w lustrze. Ma wielkie brązowe oczy; ja także. Ma szerokie kości policzkowe, wydatne wargi i twarde, kręcone włosy. Ja także. Jestem równie blady jak moja mat­ka, a moje kręcone włosy są brązowe, nie czarne. Matka miała jeden z tych delikatnych, południowych nosów; mam go także. Mimo mojej tępoty i zatwardziałości odziedziczyłem - niezasłużenie — jej wdzięk.

- Widzisz, synu - kontynuuje wujek Brady - twoja matka nie chcia­
ła, abyś popełnił jakiś błąd z tą Cyganką. Nie chciała, abyś zrobił to, co
ona zrobiła. Coś, czego mógłbyś żałować. Coś, co bardzo utrudniłoby ci
życie, kiedy jesteś taki młody. Kiedy wszystko jest jeszcze przed tobą.

294

Lisa Mason

-Wujku Brady - mówię, patrząc na jego odbicie w lustrze, patrząc na moje własne odbicie. - Czy mama żałowała, że się urodziłem?

-Oczywiście, że nie - odpowiada. — Twoja matka kochała cię bar­dziej niż słońce i księżyc. Ale my mieliśmy szczęście, Danny. Profesor Flint okazał się dobrym i zaradnym człowiekiem. Wykształconym i oświeconym. Uwielbiał twoją matkę. Nie miał żadnej rodziny. Myślę, że można powiedzieć, iż był samotny. Znasz go. Przygarnął nas. Nas wszystkich.

• Łącznie ze mną - mówię.

• Łącznie ze mną - odpowiada wujek Brady. - Danny, profesor bar­dzo cię kocha, nawet jeśli czasem myślisz o nim, że jest sztywniakiem.

Kiwam głową, gdy mój ojciec, sztywniak, wprowadza do naszego wozu Zenę Trubecką. Jest surowy i zdecydowany. Siadamy wszyscy czworo wokół stołu, napięci i niepewni. Po grzbiecie przebiega mi dreszcz. Nie wiem, jak ona tańczyła ze mną na scenie ostatniego wie­czoru. Najwyraźniej zna jakąś sztuczkę, o której my nie słyszeliśmy.

- Czy skomunikujecie się dziś z moim drogim mężem? - pyta nie­
winnie.

Chcę właśnie powiedzieć: „Bez Powrotu, moja różo", ale wyprzedza mnie mój ojciec.

- Złotodajna działka Bez Powrotu została zgłoszona przez niejakie­
go Nikitę Trubeckiego, madame. W biurze probierczym powiedziano
mi, że pan Trubecki wydobył z niej trzy czwarte miliona w złocie. Ni­
gdzie jednak w San Francisco nie ma żadnej informacji o pani.

Oczy Zeny lśnią od łez.

- Chcę porozmawiać z Nickiem - mówi i zwraca się w moją stronę. -
Danny? Proszę.

-Madame — odpowiada mój ojciec - doceniamy pani wsparcie w trudnej dla nas chwili. Doceniamy pani złoto, ale już go więcej nie weźmiemy. Pani jest albo złodziejką, albo oszustką, może wariatką, a może szpiegiem. Ja uważam, że pani jest szpiegiem.

• Szpiegiem? - mówi Zena, dotykając palcami swojej białej szyi.

• Nie wiem czyim - kontynuuje mój ojciec. - To oczywiste, że jest to ktoś zbyt leniwy lub zbyt głupi, aby wymyślać swoje własne triki.

• Och, daj spokój, tato - wtrącam. — Zena jest moją przyjaciółką.

• Myślę, że nie jest — odpowiada ojciec i zwróciwszy się do niej, doda­je: - Niech się pani trzyma z dala od mojego syna, madame. Takim jak pani nie wyjawia się żadnych sekretów.

Zena zrywa się z płaczem i wybiega z naszego wozu. Patrzymy, jak przechodzi pospiesznie przez porośnięty zakurzoną trawą plac i skręca na rogu Czternastej i Market Street.

- Idź za tą kobietą — rozkazuje mi ojciec. — Byłem dziś rano na po­
czcie głównej i przejrzałem książkę adresową. - Potrząsa palcem skie­
rowanym w moją stronę. - Nigdy nie ufaj urzędnikom, Danielu, za-

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

295

wsze sprawdzaj wszystko osobiście. Na liście mieszkańców San Fran­cisco nie ma Zeny Trubeckiej, ale jest Nikita.

• Co? - pytamy jednocześnie, ja i wujek Brady.

• Nikita Trubecki do dziś mieszka na Russian Hill - odpowiada oj­ciec. - Przy Chestnut Street pod numerem 963. A teraz idź za nią, mój panie. Dowiedz się, dla kogo nas szpiegowała.

Biegnę przez trawnik, skręcam na tym samym narożniku, ale kiedy tam docieram, Zeny już nie ma. Market Street jest pełna eleganckich powozów, dorożek i wozów towarowych ozdobionych reprodukcjami sławnych obrazów lub fragmentów fresków. Po chodnikach przecha­dzają się mężczyźni w melonikach lub cylindrach. Przyzwoite damy spacerują w strojach o ciemnych kolorach, damy ubrane bardziej spor­towo - w jaśniejszych barwach. Zena w swojej szkarłatnej tafcie po­winna być łatwa do zauważenia. Ale nigdzie jej nie dostrzegam.

Zatrzymuję się, zagubiony, z trudem łapiąc oddech. Nikita Trubecki żyje? Mieszka na Russian Hill? Czy zatem Zena jest wariatką, która włóczy się po ulicach, pytając o męża? Nikita Trubecki musi być bar­dzo starym człowiekiem, jeśli był poszukiwaczem złota w czasie Go­rączki. Być może jest łajdakiem. Może gnębi swoją śliczną młodą żonę. Może wpędził ją w szaleństwo. Słyszałem o podobnych tragediach. Być może Zena jest też nieco starsza, niż na to wygląda. Moja matka, pięk­ność z Atlanty, skrupulatnie unikała słońca i tłustego jedzenia. Była równie szczupła i świeża jak dziewczyny dwakroć od niej młodsze.

Czuję się wewnętrznie rozdarty. Tysiące pytań kłębią się w mojej głowie. Jeśli kobieta podająca się za Zenę Trubecką jest szpiegiem lub oszustką, to Nikita nie będzie jej znał. Ale jeśli ona jest jego żoną, to muszę się dowiedzieć, dlaczego przygotowała tę mistyfikację. Muszę się dowiedzieć, czy jest szalona, czy go okradła, czy powinna być spro­wadzona z powrotem do domu.

Idę ciężkimi krokami na północ, w górę długiej pochyłości Columbus Avenue. Jestem już prawie w North Point, kiedy znajduję narożnik Chestnut Street. Russian Hill jest stromym wzniesieniem, które sięga — jak mi się zdaje — nieba. Rozluźniam kołnierzyk, rozpinam kamizel­kę i przerzucam płaszcz przez ramię. Kiedy docieram na szczyt, brak mi tchu. Patrząc na południe, wschód i zachód, widzę całe San Franci­sco rozłożone u mych stóp. Gdy zwracam się na północ, widzę całą zatokę od Contra Costa do ramion Golden Gate i dalej bezkresne mo­rze. I choć widok jest wspaniały, na samym szczycie jest niewiele do­mów. Komu chciałoby się każdego dnia odbywać taką wspinaczkę? Tramwaje linowe jeszcze nie podbiły tego wzniesienia. Pusto tu jak na piaszczystej wydmie.

296

Lisa Mason

Idę przez jakiś czas polną drogą i oto jest: Chestnut Street 963. Wielki, zrujnowany dom o ścianach, z których odpadają zmurszałe detale i płaty popękanej farby. Kilka bocznych okien jest zabitych de­skami, jakby dom był opuszczony. Złote maki i purpurowe hortensje rosną chaotycznie między chwastami, koniczyną, miętą i morską tra­wą. Zardzewiała żelazna brama wisi na wpół wysunięta z zawiasów i kołysze się w podmuchach bryzy. Być może Nikita Trubecki umarł i nikt nie pomyślał o usunięciu jego nazwiska z pocztowej listy adre­sowej.

Jednakże z komina wydobywa się smużka dymu, a z małej stajni z tyłu domu wystawia łeb stary koń o naznaczonym siwizną pysku. Czując, że serce gorączkowo bije mi w piersi, wchodzę po chwiejących się schodkach na ganek, ujmuję zwykłą mosiężną kołatkę i zawiada­miam o swoim przybyciu.

Bum, bum, bum. Odgłosy mojego stukania odbijają się echem we­wnątrz domu i cichną, jakby stłumione samą pustką tego miejsca. Cze­kam i czekam. W końcu zniecierpliwiony schodzę z ganku i okrążam budynek. Wszystkie okna, których nie zabito deskami, są starannie zasłonięte ciężkimi, ciemnymi kotarami. Zaglądam do środka, czując się jak podglądacz, ale niczego nie dostrzegam. Stukam ponownie do drzwi dla dostawców. Nic. Głęboko rozczarowany odwracam się, aby odejść.

Nagle drzwi dla dostawców otwierają się i naprzeciw mnie staje sta­rzec o chmurnym spojrzeniu. Ten mały, pomarszczony człowiek ma na sobie pomięte ubranie z grubej czarnej wełny, a czerwona róża w buto­nierce tak do niego nie pasuje, że wygląda wręcz dziwacznie. To, co zostało z jego włosów, jest zaczesane na łysej czaszce. Obrzuca mnie wściekłym spojrzeniem szarych oczu.

— Żadnych akwizytorów - mówi i zamierza zatrzasnąć drzwi.
Przyciskam rękę do szyby.

— Nie jestem akwizytorem, proszę pana. Przyszedłem się zobaczyć
z panem Nikitą Trubeckim.

-Wjakiej sprawie?

• Czy pan jest panem Trubeckim? Wyprostowuje się, jeszcze bardziej rozgniewany.

• Oczywiście, że nie.

• Chciałbym się zobaczyć z panem Trubeckim.

• W jakiej sprawie? — powtarza, mrużąc oczy.

-Ja... - Także się prostuję. - To sprawa osobista, proszę pana.

— Phi! — odpowiada, ale wpuszcza mnie do małej, schludnej, skro­
mnie umeblowanej kuchni, w której widzę tylko prosty stół i dwa krze­
sła. Idziemy korytarzem, mijając kilkanaście zamkniętych drzwi, i na
koniec docieramy do salonu. W wielkim skórzanym fotelu koloru bur­
gunda siedzi opatulony w grube pledy mężczyzna, który nie odrywa
wzroku od ognia tlącego się w oblepionym sadzą kominku.

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

297

W pokoju jest piekielnie gorąco. W powietrzu unosi się swąd popiołu i woń gnijących róż. Na stoliku przy ścianie stoi wazon z opadającymi kwiatami. Na podłodze leży szeroka, okrągła patelnia, jakich kiedyś używano do płukania złotonośnego piasku. Ta patelnia jest pełna bry­łek złota. Jeszcze więcej złotych nuggetów leży porozrzucanych po podłodze. Grube, zakurzone zasłony są starannie zaciągnięte. Jedy­nym źródłem światła jest kominek. Drugie drzwi, te po przeciwnej stro­nie salonu, są otwarte. Ukazują inne pomieszczenia, również z zaciąg­niętymi zasłonami. Widać tam tajemnicze, białe kształty, które wyglą­dają jak zjawy. Wzdrygam się, po czym uświadamiam sobie, że są to okryte płótnem meble.

• Ten dżentelmen przyszedł tu, aby się z panem zobaczyć - mówi mały, stary człowiek, ogromnie niezadowolony z mojego wtargnięcia.

• Kim on jest? - pyta mężczyzna w fotelu. Mówi niskim, cichym gło­sem, prawie szeptem.

• Kim pan jest? - powtarza pytanie starzec.

• Nazywam się Daniel Flint - mówię do mężczyzny w fotelu. - Pro­szę mnie przyjąć, panie Trubecki. Tu chodzi o pańską żonę.

Opryskliwy starzec natychmiast znika z salonu.

- Moją żonę? - mówi mężczyzna w fotelu i odwraca się.

Tak jak się spodziewałem, Nikita Trubecki musi się zbliżać do sie­demdziesiątki. Ma pociągłą, porytą zmarszczkami twarz, ładnie wy­krojone usta, których kąciki opadają w dół, krzaczaste brwi i bujną czuprynę białych włosów. Jednakże w jego oczach nie widać nieżyczli­wości. Ogarnia mnie wstyd na myśl o tym, że podejrzewałem tego człowieka o doprowadzenie żony do utraty zmysłów.

Nagle słyszę jej chichot.

- Zena? - szepczę, oszołomiony. Po czym widzę ją w pokoju po lewej
stronie. Macha do mnie i kuca za okrytym płótnem krzesłem, jak dziec­
ko bawiące się w chowanego.

Nikita poprawia pledy, którymi jest otulony, i patrzy na mnie rów­nie surowo jak mój ojciec.

- Co pan wie o mojej żonie? - pyta. - Co pan wie o Zenie?

- Czy Zena jest pańską żoną? - odpowiadam pytaniem.
Ale on tylko patrzy na mnie.

Znowu słyszę jej chichot. Tym razem dochodzi z pokoju po prawej stronie. Zena siedzi na stole, machając nogami, które widać pod jej podciągniętą suknią. Gdy tylko zauważa, że ją spostrzegłem, zeskaku­je ze stołu i chowa się za drzwiami.

Być może zawiniła wysoka temperatura panującą w salonie, zapach popiołu i ciemność, ale nagle czuję, że kręci mi się w głowie i robi mi się słabo. Przyciągam krzesło i siadam.

- Panie Trubecki, co się dzieje?

Nikita odwraca się ode mnie i kuli się w swoim fotelu.

298

Lisa Mason

• Chyba lepiej będzie, jeśli pan mi to wytłumaczy, panie Flint - od­powiada.

• Proszę posłuchać - mówię. - Spotkałem Zenę w mieście. Poprosiła mnie, abym przeprowadził dla niej seans spirytystyczny.

• Czy pan jest medium, panie Flint?

• Nie! Jestem iluzjonistą.

Spogląda na mnie ponownie z takim wyrazem twarzy, jakbym był wariatem.

- Mniejsza z tym - mówię. - Chodzi o to, że zasiadła ze mną do tego
seansu i poprosiła, abym porozmawiał z panem. Chciała panu coś po­
wiedzieć.

Kiwa głową, a ja widzę, że w jego oczach zbierają się łzy.

- Co chciała mi powiedzieć?

Staram się dokładnie przytoczyć jej słowa:

• Żałuje, że zostawiła pana w górach. Mówi, że tak naprawdę nigdy jej nie zależało na złocie, że po prostu chciała być blisko pana. Czuje, że porzuciła pana, i jest jej bardzo przykro.

• Rozumiem - mówi Nikita.

• Panie Trubecki - odzywam się, a serce skacze mi w piersi, przeję­te jednocześnie nadzieją i desperacją. - Czy wy dwoje nie możecie się pogodzić? Ona żałuje tego, co zaszło między wami. Nie może jej pan wybaczyć, sir?

Słyszę jej westchnienie. Musiała znowu przebiec do pokoju po lewej stronie. Być może jest tam jakiś korytarz, który je łączy; w końcu to jest rezydencja. Oparła się o na wpół otwarte drzwi i wzdycha tak, jakby serce jej pękało.

- Panie Flint - odpowiada Nikita - Zena nie zrobiła niczego, co wy­
magałoby mojego przebaczenia. Nigdy nie żywiłem do niej żalu o tych
wszystkich kawalerów, których miała przed naszym ślubem. Była taka
piękna. Za uchem miała zawsze czerwoną różę. Czego mogłem się
spodziewać? Uwielbiałem ją. - Przerywa i masuje przez chwilę czoło. -
Nie, jeśli ktoś tu ponosi winę, to tym kimś jestem ja, panie Flint. By­
łem samolubny. Chciałem ją mieć przy sobie. Zabrałem ją ze sobą
w góry. Czy ma pan jakieś pojęcie, jak tam było ciężko? Jak pracowali­
śmy dzień i noc, ryjąc w skałach? Jej ręce były całe poranione i posinia­
czone. Kiedy nadeszła zima, prawie zamarzliśmy na śmierć. Ciągle
jeszcze przenika mnie chłód po zimach spędzonych w tych górach. -
Podciąga pled pod brodę i drży. - Latem trawiła nas gorączka, nie
mieliśmy także wystarczającej ilości zdrowego pożywienia. Po tym
wszystkim, co wycierpiała, nigdy nie miała okazji nacieszyć się owoca­
mi naszej pracy, panie Flint - mówi i wyciągnąwszy rękę, klepie mnie
po dłoni. - Chciałem, żeby zamieszkała ze mną w tym domu. Chcia­
łem, żeby już nigdy nie cierpiała.

Szczerzę zęby jak maniak do opartej o drzwi Zeny, która odpowiada

Tajemnice niech pozostaną niewyjaśnione

299

mi smutnym mrugnięciem. Uniesionym do góry kciukiem daję jej znak, że wszystko będzie dobrze.

- W takim razie, panie Trubecki - mówię z całą godnością prawdzi­
wego swata - powinien pan wiedzieć, że ona chce być znowu z panem.

Nikita odrzuca pled. Ściska coś w ręce. Oprawiony w ramkę ferro-typ, który mi podaje.

• Ile pan ma lat, panie Flint?

• Prawie dwadzieścia jeden - odpowiadam i patrzę na portret.

• Jest pan pewny, że nie jest pan medium?

Ferrotyp przedstawia Zenę w jej satynowej sukni, z fryzurą pochylo­ną pod zawadiackim kątem i lokiem zawiniętym na jednym policzku. Czerwona róża za jej uchem wygląda na fotografii jak jasnoszary lok.

• Tak. Nie - szepczę. - Nie wiem.

• Panie Flint - mówi Nikita - pochowałem Zenę z bukietem jej ulu­bionych, czerwonych róż dwadzieścia lat przed pańskimi narodzinami.

Zanim nadchodzi ostatni tydzień naszego kontraktu, jesteśmy tak popularni, że możemy uznać nasz pobyt w San Francisco za ogromny sukces. Zadziwiający, cudowni i tajemniczy Profesor Flint & Syn wy­stępują przy prawie całkowicie wypełnionej sali. Pan Pannini zarezer­wował dla nas cały miesiąc na wiosnę przyszłego roku. Nasze dochody są zupełnie przyzwoite. Wujek Brady wysłał do Chicago Magie Compa­ny zamówienie na szafę duchów. Zamierzamy ją tak przerobić, że będę zjawiał się i znikał, a także grał ze związanymi rękami i nogami na bandżo oraz skrzypcach. Widzicie, opracowaliśmy pomysłowy układ ścianek, które pasują do... Mniejsza z tym. To będzie wielki numer. W tym sezonie spirytyzm cieszy się wielką popularnością na całym dalekim Zachodzie.

Wybieramy się do Los Angeles, małego miasteczka leżącego pośród gajów pomarańczowych. Pan Pannini mówi, że w oceanie można zoba­czyć latające ryby. Podoba mi się pomieszanie pojęć występujące w tej nazwie: latająca ryba. Może mnie to zainspiruje i wymyślę jakiś nowy numer.

-Zegnajcie - mówi Pannini, podkręcając wąsa. Pakujemy właśnie na wóz resztę naszego ekwipunku. - Kiedy się spotkamy następnym razem, młody panie, spodziewam się zobaczyć prawidłowy wiecheć na tej twojej wardze i niebieskooką panienkę u twego boku.

Ojciec rzuca mu groźne spojrzenie i idzie sprawdzić nasze konie. Tata po ostatnim ukłonie przed publicznością wypił kilka kaw. Chce jechać na południe w chłodzie tej roziskrzonej gwiazdami kalifornij­skiej nocy. Przejmę od niego lejce o świcie, po kilku godzinach snu.

Wujek Brady wsiada na tył wozu i starannie sprawdza, jak umieści­liśmy naszą szklaną płytę.

300

Lisa Mason

• Gdzie, na litość boską, zmieścimy tę szafę duchów, kiedy odbie­rzemy ją w Los Angeles? - pytam.

• Przypuszczam, że będziesz musiał na niej spać - odpowiada wujek Brady.

• Może sam będziesz musiał na niej spać, wujku Brady - mówię. -Jestem już wyższy od ciebie.

Śmiejemy się, a potem słyszę jej śmiech. Obaj z wujkiem Bradym odwracamy się. I oto jest, w swojej szeleszczącej sukni z tafty w kolo­rze burgunda. Stoi pod lampą gazową na rogu California i Dupond Street, tam gdzie wzgórze gwałtownie wznosi się ku niebu. Uśmiecha się do mnie i macha ręką.

• Uważaj, synu - mówi wujek Brady - ta kobieta jest jednak oszustką. Profesor dowiedział się od urzędnika w biurze probierczym, że żona Ni­kity Trubeckiego umarła na gorączkę. Pojechała z nim w góry i zmar­ła w kopalni Bez Powrotu. To było w 1853, ponad czterdzieści lat temu.

• Wiem - odpowiadam i ruszam w jej stronę.

• Danny, to naciągaczka! - woła do mnie wujek Brady. - Nie wiem, czego ona od ciebie chce! Ona jest oszustką!

Biegnę pod górę, aby znaleźć się przy niej jak najprędzej. Kiedy staję przed nią, jestem spocony i rozczochrany.

Mruga do mnie i poprawia mi krawat. Jej dotyk jest chłodny i lekki jak muśnięcie ptasiego skrzydła.

• Jesteś oszustką, Zena? - pytam.

• Nie - odpowiada.

-W takim razie... kim ty naprawdę jesteś? Wzrusza ramionami i potrząsa głową.

- Niektórych tajemnic nie można po prostu wyjaśnić - mówi. Gładzi
palcami moje włosy. - Być może dusze także umierają. Być może po
tamtej stronie nie ma niczego oprócz ciemności i ciszy. Jeśli to prawda,
jeśli tam nie ma niczego, to nie ma także żadnego znaczenia, że twoja
matka umarła po tym, jak padły między wami gniewne słowa. Musisz
tylko głęboko wierzyć, że cię kochała. Musisz wierzyć, że pragnęła two­
jego przebaczenia i sama ci przebaczyła. Że chciała cię pożegnać.

Zena odwraca się, przechodzi przez skrzyżowanie i po drugiej stro­nie ulicy zaczyna się wspinać na wzgórze. Z cienia występuje smukła, blada kobieta. Jej profil i skrupulatnie ułożoną fryzurę rozpoznałbym wszędzie. Zena wyjmuje zza ucha czerwoną różę i podaje ją kobiecie.

- Z drugiej jednak strony, Danny - woła do mnie Zena — jeśli dusza
nie umiera, to ona wie! Ona wie!

Kobiety biorą się za ręce, wchodzą na wzgórze, po czym, stąpając po gwiazdach, wspinają się wyżej i nikną w bezmiarze nocnego nieba.

Przełożył Jan Pyka

P. D. Cacek

Tylko robaczek

Dzisiaj jest wczorajszym jutro, a każda chwila leży na skrzyżowaniu przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Trzeba najpierw uporać się z dwiema pierwszymi, żeby trzecia przyniosła ze sobą jakąś nadzie­ję. Jestem przekonany, że moje sny są próbą generalną przyszłości, ale wiem też, że przyszłość nie nadejdzie, jeśli nie zostawi się w spo­koju przeszłości. A ponieważ żyję w teraźniejszości, nie mniej niż inni boję się śmierci ukochanej osoby - jednego z nieuchronnych wydarzeń w życiu. Prawda jest taka, że chociaż większość z nas nie chce o tym myśleć, to jednak myśli. Zastanawia się, jak uporać się z tą stratą i żyć dalej.

Muszę wierzyć — a potwierdza to sugestywne i smutne opowiadanie P. D. Cacek - że ocalenie emocjonalne zależy od zdolności umysłu do przetwarzania tego, co człowiek widzi, w to, co chce zobaczyć, do kon­struowania z wyobrażeń złudzenia, które przynosi ukojenie większe niż to, które daje rzeczywistość.

D.C.

J

esteś już gotowa? Kate stała w drzwiach, a jej palce szukały ciepła pod cienką, letnią bluzą, którą miała na sobie. Nie potrafiła zrozumieć, dlaczego w szpitalach zawsze jest tak zimno.

Jakby wchodziło się do grobowca.

Przypomniało się jej, jak stała przy łóżku ojca w szpitalu (patrzyła, jak umiera), i przeszedł ją na to wspomnienie dreszcz.

NIE! Nie potrafiła o tym myśleć. Nawet teraz. Nigdy. Ponieważ to nie było to samo. Tym razem lekarze się mylili. Tym razem to nie ojciec ją opuszczał. Tym razem chodziło o jej dziecko, a lekarze się mylili.

Kate wypuściła powietrze, które w niezrozumiały sposób dostało się do płuc i tam uwięzło, i uśmiechnęła się. Wygląda dziś lepiej, pociesza­ła się Kate, tak samo jak każdego ranka przez ostatnie sześć miesięcy. Silniej. Zdrowiej.

NAPRAWDĘ, cholera.

- Muszę?

304

P. D. Cacek

Kate zamrugała i stwierdziła, że patrzy w oczy, które są za stare i zbyt zmęczone jak na oczy dziewięcioletniego dziecka. To przez te leki, powiedziała do siebie, zanurzając się w słodko-kwaśno-farmaceu-tyczny zapach pokoju.

Chory pokój.

Pokój jej córki.

Pokój Carrie Marie McCarthy. ); Carrie i Kate.

Dziewczyny McCarthych - twardsze od sczerstwiałej czosnkowej pizzy, szybsze od rozpędzonej deskorolki, pokonujące przeszkody nie do pokonania z promiennym uśmiechem na ustach i lekceważącym potrząśnięciem poziomkowozłotych kędziorów.

Z wyjątkiem tego, że loki Carrie pierwsze padły ofiarą Wojny Che­micznej, którą rozpętała w jej organizmie terapia, jakiej została pod­dana. Drugą był odrobinę kpiący uśmiech, który tak bardzo przypomi­nał Kate jej samą.

To tylko leki.

- Tak, oczywiście, że musisz, głuptasie — odparła Kate, starając się
nie wdychać zapachu choroby. I utrzymać na twarzy sztuczny uśmiech.

Starała się udawać, że wszystko będzie dobrze. Starała się.

- Co powiedziałby doktor John, gdyby jego ulubienica nie przyszła
na spotkanie?

Carrie wywróciła oczami. Jasnymi, prawie bezbarwnymi źrenicami kryjącymi się pod oklapłym „hipisowskim" kapeluszem, który kupiły tego dnia, kiedy wypadły jej ostatnim razem włosy.

- Byłby szczęśliwy - wyszeptała Carrie głosem niemal zupełnie giną­
cym w nieustającym, cichym syku wydobywającym się z podłączonego
do nosa aparatu tlenowego. - Nie musiałby już patrzeć, jak umieram.

Paznokcie Kate przebiły się przez materiał bluzy i utkwiły w skórze przedramienia. Zostawiły po sobie cztery ogniste zadrapania, zanim zmusiła się do śmiechu.

Zmusiła się. Jakby jasny, różowo-biały, zawalony pluszowymi za­bawkami, wydezynfekowany, dotleniony i przesycony zapachem cho­roby pokój był jedynie dekoracją do przebojowego serialu komediowe­go, a ona śmiała się z jakiegoś gagu.

Tuż przed przerwą na reklamę.

- No, teraz to już naprawdę wygadujesz głupstwa, Carotko - powie­
działa, podchodząc do łóżka. - Nie umierasz. -Me nie nie NIE! - Masz
tylko małego robaczka. Doktor John ci wyjaśniał, pamiętasz?

-Masz w środku robaczka - powiedział do Carrie wysoki, srebrno­włosy mężczyzna i zgiął się niemal w pół, ujmując jej dwie drobniutkie rączki w swą jedną i uśmiechając się do niej. - Tylko małego robaczka, którego PACNIEMY, zgoda?

Tylko robaczek

305

A Carrie zachichotała, potrząsnęła złotorudymi lokami i zapytała, czy będzie musiała połknąć packę na muchy.

Potem chichoty umilkły.

I już nie wróciły.

Tylko robaczek, powiedzieli jej... Taki sam jak „wirusy grypy" i „za­razki przeziębienia", które Kate robiła z papierowych torebek wypcha­nych gazetami...

Tylko robaczek... bo powiedzenie dziecku, że ma raka, byłoby zbyt okrutne.

Nie zmieniało tego nawet to, że rodzice byli tak przerażeni, że jedno z nich uciekło, zamiast stawić czoło rzeczywistości, a drugie cały czas zmuszało się do śmiechu.

I udawało. Że to naprawdę tylko robaczek.

- Czuję go.

Kate zamrugała, jakby budząc się (starając się obudzić) ze złego snu.

- Co takiego?

Carrie podniosła wzrok i ostrożnie dotknęła środka swej wątłej klat­ki piersiowej, gdzie guz rósł jak embrion, który się źle ulokował. Kate postanowiła w końcu obejrzeć ostatnią serię zdjęć rentgenowskich -i zobaczyła złośliwy cień, który zjada jej dziecko.

Żywcem.

- Czuję robaka - wyszeptała Carrie. Wyglądała poważnie. Staro. -
Czuję, jak się rusza.

Kate przełknęła kluchę, która utkwiła jej w gardle, i wzięła zbyt głęboki oddech. Natychmiast poczuła smród środków odkażających, lekarstw i śmierci, który unosił się w pokoju.

-Carrie, posłuchaj mnie, dobrze? Nie... nie możesz czuć robaczka, ponieważ jest... - bardzo głęboko - ...tyci-tyci, taki maciupci.

Nadąsana Carrie wysunęła dolną wargę.

- Nie, mamusiu, nie jest. Już nie jest taki mały.
O Boże!

- No dobrze, dosyć tego. Nie chcę więcej słyszeć o robaczku, tak? -
Kate postanowiła nadać swemu głosowi ton oznaczający „dość już tego,
powiedziałam" i podała córce bluzę. — Pośpiesz się zaraz i załóż to, pan
doktor czeka.

-Ale on naprawdę się rusza, mamuś. - Fontanna łez trysnęła nie­mal natychmiast. - Przysięgam, mamo. Tutaj... dotknij.

Kate udawało się unikać dotykania córki, chyba że musiała ją umyć, ubrać i niedbale pocałować na dobranoc - do dzisiaj - bo nie chciała poczuć, jak mało robak zostawił z jej dziecka.

-Carotko - zaczęła przymilnie - obiecuję, że... dotknę robaczka później, teraz już musimy...

-Proszę, mamuś.

Cholera.

306

P. D. Cacek

Pozwoliła, żeby ciężar bluzy ściągnął ją w dół, i usiadła na brzeżku łóżka przykrytego pościelą z obrazkami z bajki o Aladynie. Położyła dłoń na obrazku z tej samej bajki zajmującym przód koszulki córki. Trzymała ją wystarczająco długo, żeby wyczuć słabe, rytmiczne ude­rzenia zmagającego się z chorobą serca Carrie.

-Czujesz, mamo?

Proszę, poczuj, mówiły jej oczy, poczuj robaka.

Kate szybko cofnęła dłoń - odwróconą do góry, z rozcapierzonymi palcami - i popatrzyła na nią. Jakby naprawdę wyczuła robaka.

-Połaskotał mnie - skłamała. I kłamała dalej szeptem, taje­mniczo, żeby robak nie mógł usłyszeć. - Wiesz co, Carotko? Chyba maleje.

Przez chwilę Carrie wyglądała jak dawniej: wielkie oczy i kpiący uśmiech. I tak jak szybko rozkwitła, tak niemal równie szybko zgasła.

- Eeeeee. Robak rośnie i ciągle się rusza, jakby było mu za ciasno. -
Samotna łza utorowała sobie wreszcie drogę i spłynęła po zapadniętym
policzku Carrie. — Jakby coś go... śmieszyło. Chciałabym, żeby sobie
poszedł.

O Boże, ja też.

Kate znowu przycisnęła rękę do klatki piersiowej córki i oprócz nie­ustającego strumyka tlenu wyczuła pracę przemęczonych płuc. Skinę­ła głową.

Jeszcze jedno kłamstwo nie zaszkodzi.

Nie teraz.

- Pójdzie sobie, kochanie - powiedziała. - Wiesz, myślę teraz... może
robak wie, że doktor John szykuje się, żeby go pacnąć. Może już pakuje
swoje robacze walizki. Może się przestraszył.

Kate miała zamiar jeszcze czymś upiększyć opowiastkę, ale coś leni­wie drgnęło pod jej dłonią.

- Chyba nie, mamuś - rzekła Carrie, kiedy Kate odsunęła rękę. -
On się chyba niczego nie boi.

-Co?

Kate odgarnęła włosy z oczu i omal nie roześmiała się na głos. Zro­biłaby to, gdyby nie znajdowały się w poczekalni pełnej umierających dzieci i opłakujących je zawczasu rodziców. Umierające dzieci... Ale nie jej... Nie Carrie.

-Robak, panie doktorze, prawdziwy robak... albo coś innego żywe­go. - Kate położyła rękę na białym fartuchu starszego lekarza. - Dokła­dnie tu. Czułam, jak się porusza, panie doktorze, a guzy się nie rusza­ją. Więc musi to być coś innego, prawda? Więc może to się da usunąć!

To NIE BYŁO kłamstwo! chciała krzyknąć Kate. To naprawdę JEST jakiś „robak". Czułam, jak się rusza. Czułam! Czułam!

- Jeśli w ogóle pani coś czuła - odparł lekarz cicho - to była to praw-

Tylko robaczek

307

dopodobnie bańka powietrza pod skórą. To nie robak, ani prawdzi­wy, ani cukrowy. Właśnie obejrzałem ostatnie zdjęcia rentgenowskie, Kate... Są przerzuty. Nic więcej nie możemy zrobić.

Mc więcej nie możemy zrobić.

Nic więcej

nic

Kate nacisnęła klakson tak mocno, że pękła rozgrzana w upale pla­stykowa osłona, i zaklęła.

Po cichu.

Już i tak było dość hałasu.

Odgłosy miasta wlewały się przez otwarte okna i konkurowały z muzyką z nastawionego głośno odtwarzacza, która miała je zagłu­szyć. Kate wciąż jednak słyszała coś innego.

Carrie.

Leżała na tylnym siedzeniu i wymiotowała do koszyka na Hallowee-nowe Smakołyki, który dostała zeszłego roku.

P.n.e. -przed nowotworową erą.

Kate znów nacisnęła klakson i zobaczyła ciemne oczy patrzące na nią ze wstecznego lusterka furgonetki, która jechała przed nią. Cholera! Jeśli nic więcej nie mogą zrobić, to dlaczego wciąż faszerują ją lekami?

I dlaczego kazali zabrać ją tak po prostu do domu, skoro powinna zostać w szpitalu, w miłym, klimatyzowanym pokoju z szeleszczącą pościelą, pielęgniarkami czuwającymi całą dobę i metalowymi miska­mi, do których mogła wyrzygiwać flaki, żeby Kate mogła w spokoju przespać noc.

Z daleka od raka.

Tylko że on się ruszał.

Kate mocniej chwyciła mokrą od potu kierownicę i przejechała na­stępne pół metra po parującym asfalcie.

Carrie powinna zostać w szpitalu na obserwacji, ponieważ zamie­rzano zastosować „coś nowego". Tak im obu powiedział doktor John.

Ostatnim razem.

Tym razem przyszedł do Carrie, gdy poddawano ją terapii - głaskał jej drobniutkie rączki i rozmawiał z nią po cichu... tak cicho, że Kate nie była w stanie usłyszeć, o czym mówi. Carrie potakiwała. Uroczy­ście. Mała staruszka w miękkim kapeluszu i bluzie z obrazkiem.

Tym razem, kiedy doktor John powiedział jej, że nic więcej nie mogą zrobić dla jej dziecka, przygarnął Kate i wsunął jej do ręki fiolkę z pigułkami, mówiąc...

Kate wparła się plecami w wilgotną tapicerkę i wystawiła łokieć za okno. Syknęła cicho, gdy gorący metal przypiekł jej skórę.

- Nic ci nie jest, mamuś?

308

P. D. Cacek

Carrie usłyszała ją, i to w tym hałasie, walcząc z napadami mdłości. Boże, co jeszcze słyszała? Jak matka krzyczy do lekarza, że to coś w jej ciele... że to, co ją zabija, naprawdę jest jakimś robakiem?

Kate schowała ramię do środka i nadepnęła pedał gazu, posuwając samochód o następne ćwierć kroku do przodu.

- Nie, kotku. Nic się nie stało. - Zerknęła we wsteczne lusterko,
chociaż wiedziała, że Carrie nie ma siły usiąść. - Wygodnie ci?

Odpowiedziały jej odgłosy suchych torsji.

Kate odnalazła wzrokiem torebkę, zastanawiając się, czy jeśli bę­dzie się w nią wpatrywała dość mocno, to dostrzeże małą bursztynową fiolkę zjedna białą tabletką na dnie.

...mówiąc: „Carrie znosi cierpliwie piekielne męki kuracji, Kate, ale jej wątłe ciało jest na skraju wyczerpania. Wiesz, że nie mogę ci kazać, żebyś to zrobiła... ale może będzie lepiej dla was obu, szczególnie dla niej, jeśli po prostu pójdzie spać"...

Spać.

Jakby to było takie łatwe.

Samochód szarpnął i stanął, kiedy Kate w panice zahamowała kilka cali przed zderzakiem furgonetki. Boże, jeszcze tego brakowało. Teraz nawet najmniejsza stłuczka byłaby ponad jej siły.

Razem z głębokim oddechem wdarło się do jej płuc powietrze pełne spa­lin. Naprężyła ramiona i włączyła silnik. Musiała zawieźć Carrie do domu.

Do łóżka.

spać

Wrzuciła bieg i pozwoliła strumieniowi samochodów ponieść się ze sobą. W połowie drogi do następnego skrzyżowania pochyliła się i na­stawiła stereo jeszcze głośniej, chcąc zagłuszyć kołysanki, które zaczę­ły jej dźwięczeć pod czaszką.

- Mam ci coś przynieść, kotku? Lody bambino? Mam wiśniowe, two­
je ulubione.

Czekając na odpowiedź, poczuła, jak zimny powiew klimatyzatora zlizuje pot z jej pleców. Przeniosła urządzenie do pokoju córki zaraz po pierwszej „sesji ubijania robaka", bo po „soku na robaka" Carrie czuła, jakby jej skórę palił ogień.

Ale nawet wtedy, nawet taka chora, Carrie zmusiła Kate, aby obie­cała, że gdy tylko poczuje się lepiej, przeniosą je z powrotem do pokoju frontowego.

Gdy tylko robak zostanie na dobre ubity.

kiedyś, za górami, za lasami

- Carotko? Śpisz?

Zapiszczał aparat tlenowy. I to wszystko. A Kate przebiegł po krę­gosłupie nieznany dotąd, jeszcze zimniejszy dreszcz. Zmroził ją na

Tylko robaczek

309

Hopcl. Zmusił, żeby podeszła do łóżka na palcach, choć chciała rzucić Hic biegiem.

Żeby szeptała, zamiast krzyczeć.

- Kotku?

Carrie leżała na boku. Drobniutkie ciałko prawie utonęło pod nocną koszulą z napisem „Hard Rock Cafe", zwinięte wokół wyleniałego plu­szowego misia, który był jej nierozłącznym towarzyszem od urodzenia. Leżała zjedna ręką pod głową, paluszkami, które miały sine opuszki, nieświadomie kręciła kółka na nagiej czaszce, tak samo, jak dawniej nawijała na nie rudozłote loczki.

- Robak jest za duży, mamuś - powiedziała powoli, z namysłem, jak
kiedyś, gdy rozwiązywała naprawdę trudne zadanie z matematy­
ki. - Tak właśnie powiedział doktor John. Powiedział, że jest za duży
i że dla mnie nie zostało już miejsca.

Kate zdawało się, że serce przestało jej bić.

— Nie, kotku, doktor John tylko tak żartował...
-Eeee...

Carrie opuściła rękę na wypchaną zabawkę i objąwszy ją, przycisnęła do piersi, do miejsca, gdzie rozrastał się „robak", który był już za duży.

Kate udało się dojść do łóżka, zanim nogi odmówiły jej posłuszeń­stwa. Miała nadzieję, że Carrie nie zauważy, jak trzęsie jej się ręka, gdy wyciągnęła ją i dotknęła misia. Na jednej jedynej „lekcji", na jaką Kate poszła w szpitalu, zalecano, żeby „opiekun" (ona - żyjąca) powie­dział „osobie w stanie terminalnym" (Carrie - umierającej) — kiedy to już będzie pewne - że jej „odejście" (śmierć) jest bliskie.

Żeby mogła się przygotować.

Jakby wyjeżdżała w podróż.

Pa, pa. Napisz, kiedy dojedziesz na miejsce. Baw się dobrze.

Nikt jednak nie potrafił powiedzieć Kate, co „opiekun" ma zrobić, kiedy pociąg będzie odjeżdżał ze stacji.

— Carrie, kochanie, posłuchaj. — Kate przysunęła się gwałtownie do
córki, aż poczuła na udzie dźgnięcie jej kościstych kolan. - Doktor John
nie wie wszystkiego! Jest jeszcze wielu innych lekarzy, do których
możemy pójść. Albo kupimy środek na robactwo.

Chciała dokończyć żart, ale głos jej się załamał i uwiązł w gardle. Carrie nie zauważyła.

— Co to znaczy umrzeć, mamuś?

Kate zacisnęła powieki i potrząsnęła głową. Nie! NIE! Nie jestem gotowa. Jeszcze nie. Proszę, panie Boże, JESZCZE nie!

- Myślisz, że robak umrze?

Kiedy Kate otworzyła oczy, Carrie patrzyła przed siebie.

-Mam nadzieję, że nie - powiedziała, wypuszczając misia z objęć. -To byłoby niesprawiedliwe, gdyby robak też umarł. Prawda, mamuś?

Kate sięgnęła ponad głową misia i dotknęła miejsca tuż nad sercem Carrie. To tylko robaczek, ale gdyby umarł, nic by nie zostało...

310

P. D. Cacek

- Prawda - odpowiedziała - byłoby niesprawiedliwe.

Kiedy Carrie zamknęła oczy, Kate wstała i zacisnęła pięści. To było­by niesprawiedliwe, ale NIC już nie jest sprawiedliwe. Jakaś jej część chciała krzyczeć i walić w ściany za tę niesprawiedliwość, ale miała tylko tyle siły, żeby stać tam i patrzeć, jak życie Carrie gaśnie.

Wiedziała, że nic nie może zrobić, do cholery.

Chyba że ułatwi jej...

- Mama zaraz wróci, kotku.

Kate nie przestała się zastanawiać, nie przestała chodzić w kółko, aż jej palce natrafiły w torebce na fiolkę i zacisnęły się na niej. Wtedy się zatrzymała. I spojrzała w dół. I pomyślała o tym, co właśnie robi, i o wszystkim, czego nigdy nie zrobią razem — czego nigdy nie zro­biły - i włożyła fiolkę z powrotem do torebki.

-Nie.

Klęska spada na człowieka wtedy, gdy się poddaje. A przecież tyle jeszcze mogłaby zrobić. Są setki lekarzy, którzy mogą jej pomóc. Nowe kuracje, które mogą...

Na dźwięk tłuczonego szkła Kate odwróciła się gwałtownie. O Boże.

Kiedy biegła z powrotem do pokoju, oczyma wyobraźni zobaczyła Carrie leżącą niczym zepsuta lalka na podłodze, ze skręconym kar­kiem, duszącą się, cierpiącą w samotności mękę ostatnich chwil życia.

- CARRIE!

Cisza wydawała się głośniejsza niż równomierny szum klimatyzato­ra. Głośniejsza nawet od dźwięku, jaki spowodował kawałek szyby, który wypadł z ramy okiennej, rozbił się na kawałki o obudowę klima­tyzatora i spadł jak grad na inne odłamki z wybitego okna.

Kate oparła się o drzwi i wbiła wzrok w coś, co zostało porzucone i leżało zwinięte na łóżku Carrie.

Leżało na plecach. Cienkie jak papier resztki ramienia wciąż obej­mujące starego misia, koszulka z napisem „Hard Rock" litościwie za­rzucona na twarz. Gdy Kate tak patrzyła, przezroczysta skóra, która otaczała bezkrwistą dziurę, gdzie Carrie miała klatkę piersiową, za­częła się zwijać i twardnieć.

Jak wysychający kokon, kiedy wyleci z niego motyl.

Kokon.

Więc jednak to był tylko robaczek.

Nie zwracając uwagi na odłamki szkła pod bosymi stopami, Kate podbiegła i wychyliła się z okna ku zapadającej ciemności. Wstrzyma­ła oddech. Nasłuchiwała.

Kiedy go usłyszała, podniosła rękę i pomachała.

Tam.

Przez nieustający miejski hałas przebijało się ciche trzepotanie skrzy­deł.

Przełożyła Ewa Hornowska

Dave Wolverton

W zębach Najwyższego

Znałem Dave'a Wolvertona głównie jako pisarza science flction, a mówiąc konkretnie, twórcę bestsellera z cyklu „Wojny Gwiezdne", powieści Ślub księżniczki Lei. Byłem zatem dość zaskoczony i nieco wystraszony, kiedy mnie ostrzegł, że to, co pisze do naszej antologii, nie należy do tego gatunku. Niepotrzebnie się obawiałem. Jego opowia­danie jest psychologicznym studium starej kobiety zbliżającej się do kresu życia. Autor sugeruje w nim, iż nadchodzi taki moment, zwła­szcza przed śmiercią, kiedy trzeba stawić czoło złudzeniu, że się było „dobrym człowiekiem".

D.C.

A

zatem, Henretto, oto jest, uroczy, nowy domek, w którym moż­na być szczęśliwym! - Douglas błysnął w uśmiechu zębami i wy­tarł ręce o tylne kieszenie spodni. Henretta, która popatrywała przez zakurzone firanki, chcąc ocenić widok z okna, zwróciła oczy na swojego prawnuka i zmrużyła powieki. Douglas stał szeroko uśmiechnięty nad pudłami, które właśnie wniósł, i oddychał głęboko, jakby się zasapał. Henretta usłyszała w jego głosie jakiś nowy ton: skrywaną drwinę.

- Och, tak, to cudowny dom! - odpowiedziała jękliwie. Przyjrzała się jego zmierzwionym rudym włosom i ogromnym pośladkom. Czy kto­kolwiek widział kiedyś takie okropieństwa na którymkolwiek z Bloo-mów? W czasach jej młodości nikt nie miał takich pośladków. Po mie­siącu spędzonym na farmie jej ojca cała ta słonina zniknęłaby bez śla­du! Nachmurzyła się i próbowała zrozumieć, dlaczego jego słowa tak ją zaniepokoiły. „Uroczy, nowy domek, w którym można być szczę­śliwym", powiedział, tak ociekając skrywaną ironią, że mógłby zosta­wić lepki ślad. I wtedy sobie przypomniała: Douglas pozwolił sobie na podobnie dwuznaczny komentarz, kiedy pomagał jej przewozić rzeczy przed sześcioma miesiącami. A jak niechętnie dzieci pospieszyły jej z pomocą w tej, kolejnej już, przeprowadzce. Henretta przerwała, jak­by chciała zaczerpnąć tchu. - Szczerze mówiąc, Elaine i Betty, z który­mi mieszkałam w poprzednim miejscu, przypominały mi czarownice!

314

Dave Wolvertor\

Och, Doug, nie masz pojęcia, przez co przeszłam z tymi okropnymi kobietami. Ten dom wygląda tak ślicznie. Będę tutaj taka szczęśliwa! Bruce, wnuk Henretty, otworzył drzwi frontowe i wszedł do środ­ka, niosąc ścierkę, śmietniczkę i miotły. Usłyszał końcówkę rozmowy.

- Myślę, że będzie ci tu bardzo dobrze, babciu. Park z tyłu jest prze­
piękny. Twoi sąsiedzi także wyglądają na bardzo miłych ludzi.

-Och, spotkałeś moich sąsiadów? — zapytała Henretta, czując się trochę oszukana przez los, że nie spotkała ich pierwsza.

• Dwoje: starszego pana, który mieszka w apartamencie od frontu, i panią nazwiskiem Pearly. Zaprosili cię na przyjęcie zapoznawcze; roz­pocznie się o siódmej wieczór w apartamencie numer dwa. Chcesz, że­byśmy pomogli ci rozpakować te pudła? - Bruce położył przybory do sprzątania na podłodze.

• Nie, nie. Możecie już iść. Dam sobie radę. Zajmę się wszystkim -odpowiedziała, machając przy tym ręką, jakby chciała wygonić z gan­ku starego kocura.

• Jesteś pewna? - zapytał Bruce.

• Tak, tak. Dam sobie radę.

Douglas wyglądał na irytująco zadowolonego z takiego rozwoju wy­padków. Henrettę ogarnęła pokusa, aby kazać mu zostać i wypocić trochę tej słoniny, ale przyjęcie o siódmej dawało jej mniej niż dwie godziny na przygotowanie. Douglas i Bruce wyszli z mieszkania, koły­sząc ramionami. Henretta odprowadziła ich na ganek i uśmiechając się, pomachała im na pożegnanie, gdy wsiedli do czerwonej półcięża-rówki Bruce'a i odjechali. Kiedy kurz już osiadł na żwirowym podjeź­dzie przed jej apartamentem, spojrzała w stronę ciemnej linii dębów rosnących po drugiej stronie rzeki. Wiatr ledwie poruszał gałęziami. Było spokojnie. Pomyślała, że ponieważ jej drzwi wejściowe wychodzą na rzekę, nie będzie słyszała hałasu dobiegającego z szosy nr 99. Wi­dok miała na błotnistą Long Tom River. Musi tu być bardzo zacisznie, pomyślała, bardzo spokojnie. Miała szczęście, że pan Strunk, starszy administrator osiedla, powiedział jej o tym mieszkaniu. Jej spojrzenie przeskoczyło na skrzynkę do listów, przyciągnięte przez skrawek bieli wystający ze szczeliny. Wyjęła pocztę - same reklamówki i rachunki zaadresowane do biednego pana Sullivana,

Zaniosła to wszystko do mieszkania i zaczęła przerzucać zawartość pudeł, aż w końcu znalazła pióro. Następnie wzięła pierwszy z listów i skrobnęła pospiesznie na kopercie: „Przesłać" - dokąd? Zadumała się. Po chwili zastanowienia napisała: „Adresat nie żyje". Ktoś powi­nien wiedzieć, pomyślała. W końcu pan Sullivan zmarł już prawie przed miesiącem. Opatrzyła tą samą notką list z sądu spadkowego w hrabstwie Lane i rachunek z Oregon Utilities. Potem sięgnęła po druk reklamowy Taco Time i także chciała na nim napisać: „Adresat nie żyje", ale zauważyła, że jest skierowany do „Lokatora", i zawahała

W zębach Najwyższego

315

się. Wydało jej się jednak ważne, aby ludzie wysyłający te rzeczy do­wiedzieli się, że ktoś umarł, zdecydowała się zatem na: „Lokator nie żyje".

Dzień był tak wyczerpujący, że o wpół do szóstej Henretta postano­wiła się położyć i odpocząć. W mieszkaniu ciągle panował bałagan, ale chłopcy rozłożyli koce na łóżku, które było pościelone. Już chwilę po tym, jak legła na materacu, w jej głowie pojawiło się dziwaczne pyta­nie: A jeśli biedny pan Sullivan umarł na tym łóżku?

W pokoju zrobiło się nagle zimno. W ciszy Henretta słyszała tylko walenie swojego bijącego gwałtownie serca. Wyobraziła sobie ciało roz­ciągnięte na łóżku, które siniało, puchło i cuchnęło przez wiele dni, zanim ktoś zauważył, że pan Sullivan zniknął. A potem, kiedy go zna­leźli, jego palce były tak mocno zaciśnięte na prześcieradłach, że mu­sieli je rozginać śrubokrętem.

Zsunęła się z łóżka i zmówiła krótką modlitwę, znajdując, jak zwy­kle, trochę pociechy w tym kontakcie z Bogiem, po czym przeszła po­spiesznie do saloniku. Skąpany w żółtych promieniach słońca, był jasny, przyjemny i napełnił ją uczuciem ciepła oraz jakiejś mglistej błogości. Przy płocie rósł wiąz; na białych firankach poruszały się uspo­kajająco cienie liści. Po kilku chwilach łapania oddechu Henretta po­stanowiła się zdrzemnąć na kanapce. Wyciągnęła się na niej wygo­dnie, jak człowiek na urlopie, i zamknęła oczy. Była już w półśnie, kie­dy niczym kleszcz przyczepiła się do niej myśl: A jeśli pan Sullivan umarł w czasie drzemki na tej kanapie?

• Jestem Georgia, Georgia Pearly - powiedziała kobieta, kiedy Hen­retta zapukała do drzwi - a pani musi być naszą nową sąsiadką.

• Tak, nazywam się Henretta Bloom. — Bez zażenowania przyjrzała się pani Pearly tak dokładnie, jakby dokonywała spisu inwentarza. Jej włosy były raczej niebieskawe, w tym odcieniu błękitu co butelka szamponu Clairol, a poza tym Georgia chodziła o lasce.

• Bloom. Takie piękne nazwisko. Przypomina mi o wiośnie i rozkwi­tających kwiatach - odparła Georgia. Była niższa od Henretty, miała więcej zmarszczek, wydatny brzuch, kołyszące się piersi i policzki, które wyglądały tak, jakby obwisły na skutek zbytniego upodobania do śmiechu. Na koniec Henretta przyjrzała się dwuogniskowym, za­barwionym na żółto okularom, grubym jak denka starych słoików. -I wiesz co, Henretto, wydaje mi się, że zostaniemy dobrymi przyjaciół­kami!

• Dlaczego?

• Ponieważ nasze imiona kończą się na „ia" - odparła Georgia.

• Moje imię kończy się po prostu na „a" - zwróciła jej uwagę Henret­ta, kiedy Georgia prowadziła ją korytarzem do kuchni.

316

Dave Wolverton

Przy małym stole siedzieli tam mężczyzna i kobieta, krojąc jajka na sałatkę. Reszta kolacji - potrawka z kurczaka, groszek i trochę bułek własnego wypieku - była już wystawiona na modłę szwedzkiego stołu.

-To jest Dane, nasz gospodarz. Mieszka tutaj, pod numerem dru­gim - powiedziała Georgia, wskazując wysokiego mężczyznę w nie­skazitelnie czystym ubraniu. Miał starannie przystrzyżone wąsy i buj­ne, siwe włosy, a jego sztywno wyprostowana sylwetka sprawiała, że wyglądał dystyngowanie.

• Miło mi panią poznać - odezwał się Dane, patrząc jej prosto w oczy.

• Mnie także jest bardzo miło - odpowiedziała i zerknąwszy na jego ramiona oraz klatkę piersiową, pomyślała, że zostało tam jeszcze tro­chę mięśni.

-A to jest Ruth - ciągnęła Georgia śpiewnym głosem, wskazując przesadnym gestem chudą kobietę o włosach gęstych i białych jak kłąb waty. Wyglądała tak, jakby się zestarzała z wdziękiem, ale te­raz znajdowała się na krawędzi załamania. — Mieszka pod jedynką. A teraz uwaga, chcę wam przedstawić naszą nową sąsiadkę, Henrettę Bloom.

- Tak się cieszę, że mogę cię poznać - powiedziała Ruth i odłożywszy
nóż na stół, wyciągnęła rękę do Henretty. — Grasz w trik-traka? Od
dawna poszukuję dobrego partnera.

Nieco zaskoczona Henretta straciła na chwilę pewność siebie. Od lat nie grała w trik-traka i wiedziała, że musi trochę poćwiczyć, żeby wrócić do formy.

- Niestety nie, ale chętnie się nauczę - odpowiedziała.

Taki był początek tego cudownego wieczoru. Żartowali, opowiadali o sobie i pokazywali zdjęcia dzieci oraz wnuków. Wszyscy zjedli trochę za dużo (z wyjątkiem Georgii, która, jak powiedziała ostrzegawczo Ruth, „ma lekką cukrzycę i musi uważać na to, co i ile je"). Ruth wymo­gła na Henretcie obietnicę gry w trik-traka, a Georgia zapowiedziała, że z niecierpliwością oczekuje chwili, kiedy ich nowa sąsiadka pozna Pappy'ego, który mieszka przy tej samej ulicy, ale nie mógł przyjść na kolację z powodu zapalenia ucha. Dane, który, jak się okazało, był wy­trawnym wędkarzem, zaproponował Henretcie wyprawę na ryby do parku. Chociaż nigdy tego nie robiła, chętnie się zgodziła, wdzięczna losowi za to, że zachowała dawną figurę.

Rozmowa nieuchronnie zeszła na religię. Dane od ponad pięćdzie­sięciu lat był dobrym baptystą, Ruth zaś metodystką. Georgia nato­miast była kimś na kształt niezbyt gorliwej w wierze mormonki i cho­ciaż utrzymywała, że wierzy w Chrystusa, Henretta nie była całkowi­cie pewna, czy łaska Boża rozciąga się także na takich ludzi.

Mimo tej wady Georgia była dość miłą osobą, a cały wieczór minął bardzo przyjemnie. Jego ukoronowaniem okazał się moment, kiedy

W zębach Najwyższego

317

Georgia i Henretta, których apartamenty sąsiadowały ze sobą, wraca­ły razem do domu i Henretta zapytała:

• Powiedz mi, jak umarł biedny pan Sullivan.

• Och, rozchorował się w czasie ostatniego Bożego Narodzenia, gdy pojechał odwiedzić syna w Kalifornii. Biedny człowiek leżał w prywat­nej lecznicy trzy miesiące, zanim umarł.

-Umarł w prywatnej lecznicy? - zapytała z pozorną obojętnością Henretta.

- Tak, w lecznicy.

-Jakie to smutne, jak okropnie smutne - powiedziała Henretta, której ogromnie ulżyło na wiadomość, że nie stało się to w jej mieszka­niu. Ogarnięta dziwnym, niezrozumiałym zmęczeniem, nie mogła przez jakiś czas trafić kluczem do zamka.

O ósmej następnego ranka do drzwi zapukał hippis. Henretta zoba­czyła przez okno jego twarz, długie, szare włosy pod pokrytym kurzem brązowym kapeluszem i okulary w drucianych oprawkach. W pierw­szej chwili nie chciała otworzyć, ale on już ją zauważył i nie było sensu udawać, że nie ma jej w domu. Podeszła do drzwi i spojrzała przez okienko. Miał na sobie stare, znoszone dżinsy i kraciastą koszulę, która tak wyblakła, że praktycznie straciła swoje pierwotne kolory. Nie był kimś, kogo mogłaby nazwać brudnym hippisem. Wyglądał po prostu na kowboja, który ciągle jeszcze tkwi w latach sześćdziesiątych. Na jego gładko wygolonej twarzy widniał szeroki, miły uśmiech, który wcale nie był obłąkańczy lub tym bardziej groźny, otworzyła zatem drzwi i dowiedziała się, że jest to przyjazny chłopiec z sąsiedztwa, który lubi ogrody. Przedstawił się jako Merrill Reuben Silverstein i Henret­ta zaczęła się obawiać, że może być Żydem.

Pracował jednak ciężko i nie chciał żadnego wynagrodzenia. Powie­dział, że pielęgnowanie ogródka za darmo sprawia mu przyjemność.

Przez cały dzień Merrill kopał, pielił, polewał wodą i sadził z ta­kim zapałem, jakby sam diabeł stał nad nim z batem. Kiedy sadził bratki w kwietnikach ciągnących się wzdłuż krzaków jałowca, przy­szedł Dane i zaczął rozgrzebywać grudki ziemi w poszukiwaniu dżdżownic. Henretta przygotowała ciasteczka czekoladowe i lemonia­dę, po czym zaprosiła ich na przekąskę. Merrill chciał już usiąść na kanapie w swoich zabłoconych spodniach, ale powstrzymała go w porę i położyła najpierw gazetę. Następnie usiadła na krześle naprzeciw obu mężczyzn.

W pewnej chwili Dane stracił zainteresowanie dla ciastka i uniósł­szy nagle głowę, zapytał:

- Powiedz nam, kim jest ta śliczna dziewczyna na zdjęciu? - Wska­
zał stojącą na telewizorze czarno-białą fotografię, na której ciemno-

318

Dave Wolverton

włosa piękność siedziała na wozie zapełnionym dyniami i kolbami wy­suszonej kukurydzy. Jej biała suknia była przepasana szarfą z napi­sem: „Królowa Zbiorów stanu Utah, 1934".

• Taak, płaciłbym za każdą godzinę oglądania takiej dziewczyny -dodał Merrill, mrugając do Dane'a.

• Och, to tylko ja - odpowiedziała Henretta i pochyliła głowę.

Każdego wieczoru tego tygodnia przychodził Dane i pytał:

-Hej, Królowo Zbiorów, chcesz iść na ryby?

Następnie szli nad rzekę. On opowiadał dowcipy i śpiewał stare pio­senki, a Henretta, jak powiedziała pewnego dnia przez telefon Bru-ce'owi, zaczynała myśleć, że Dane jest „najmilszym człowiekiem" ze wszystkich, których poznała w ostatnich latach.

Od czasu do czasu towarzyszyły im w tych wędkarskich wyprawach Ruth i Georgia, ale Dane raczej ich nie zapraszał. Henretta zauważyła z pewną dumą, że tylko do jej drzwi pukał, gdy wybierał się na ryby. Podczas ich trzeciej wyprawy Henretta zdobyła się na to, aby nałożyć robaka na haczyk Dane'a. Ścisnęła mocno dżdżownicę i przebiła ją ha­czykiem, ignorując brązowy płyn, który ściekł na jej palce. Dane deli­katnie wziął od niej haczyk, a kiedy jego dłoń dotknęła jej dłoni, odnio­sła wrażenie, że nie spieszy mu się specjalnie z przerwaniem tego kon­taktu. Od tego czasu Henretta stale już nakładała przynętę na haczyk Dane'a.

Ruth nauczyła Henrettę grać w trik-traka i była zdumiona szybkimi postępami swojej uczennicy, która pokonała ją już w czwartej partii. Georgia zaczęła odwiedzać nową sąsiadkę późnymi rankami, około dziesiątej. Ponarzekawszy zwykle na swoje spuchnięte stopy, gąbcza­ste warzywa w River Markecie, ostatnie okrucieństwa islamskich fun­damentalistów i coś tam jeszcze, szła następnie do domu oglądać opery mydlane.

Pod koniec pierwszego tygodnia, który Henretta spędziła w swoim nowym mieszkaniu, Georgia i Ruth zaprosiły ją na „przyjęcie w pral­ni". Kiedy po nią przyszły, Henretta stwierdziła, że są „najbardziej roz­bawionymi dziewczętami" ze wszystkich, które kiedykolwiek poznała. Wzięła swój worek z brudną bielizną i poszły razem do pralni. Przez cała drogę Georgia zachwycała się tym, jak szybko Pappy dochodzi do siebie po zapaleniu ucha, i powtarzała, że już najwyższy czas, aby Henretta go poznała. Mówiła tak szybko, kuśtykając ze swoją bielizną, że z trudem łapała oddech. Ruth i Henretta zmusiły ją kilkakrotnie do odpoczynku, gdyż obawiały się, że upadnie. Georgia tak nalegała, aby Henretta poznała Pappy'ego, aż w końcu wymogła na niej obietnicę, że wstanie o ósmej rano i spotka się z nim na jego ulubionej ławce przy przystanku autobusowym.

W zębach Najwyższego

319

Pralnia była gorącym, wilgotnym pomieszczeniem z rzędami no­wych, błyszczących chromem suszarek i automatycznych pralek, do których stare damy szybko powrzucały swoje brudne rzeczy. Henretta zauważyła, że podłoga jest świeżo umyta i wolna od kurzu, a w ko­szach na śmieci znajdują się puste worki. Ściany były udekorowane obrazami przedstawiającymi Indian na koniach. Henretta uznała, że pralnia bardzo jej odpowiada i kilkakrotnie poinformowała o tym inne panie. Georgia natomiast podzieliła się z nimi najnowszymi plotkami z oper mydlanych, a potem był już czas na suszenie. Henretta i Ruth włożyły rzeczy do suszarek, Georgia natomiast zapakowała swoje z po­wrotem do worka.

— Co chcesz zrobić ze swoim praniem? - zapytała Ruth.

- Zaniosę je do domu i wysuszę na sznurze - odparła Georgia, lekko
odymając wargi, jakby się dąsała.

— W twoim stanie nie poradzisz sobie z tak dużym i ciężkim wor­
kiem - powiedziała Ruth.

• Ona ma rację, kochanie - włączyła się Henretta. Z jej nadwagą i trudnościami z chodzeniem, pomyślała, Georgia nigdy nie zdoła do­nieść do domu tym mokrych ubrań.

• Lubię suszyć moje rzeczy na sznurze - powiedziała Georgia. - Prze­siąkają zapachem sosen.

Henretta przetrząsnęła pamięć, usiłując sobie przypomnieć, gdzie rośnie najbliższa sosna, natomiast Ruth zignorowała wyjaśnienie Georgii i palnęła:

-To samo powiedziałaś dwa miesiące temu... ale przypomnij sobie, co się wtedy stało: ten szczeniak, czarny labrador z sąsiedztwa, ścią­gnął wszystkie twoje ubrania na ziemię, poszarpał je i zabłocił.

- No cóż, po prostu powieszę je wyżej.

-Poczekaj - powiedziała Ruth, wrzucając pięćdziesiąt centów do pustej suszarki. - Wysuszę je dla ciebie, moja droga.

• Nie! - krzyknęła Georgia. - Sama potrafię się zająć moim pra­niem! Trzymaj się od niego z daleka!

• Dlaczego ja? Dlaczego zawsze wściekasz się na mnie? - zapytała Ruth.

-Dlaczego ja? — zapytał Chester, wyciągając rękę. Macał na oślep, aż jego palce zacisnęły się na jej nadgarstku.

- Au, kochany, to boli - prosiła. Sięgnęła drugą ręką ponad poręczą łóżka i próbowała rozgiąć jego palce, uspokoić go i jednocześnie wy­rwać mu dłoń. Ale jego palce zacisnęły się jeszcze mocniej, a całe ciało wygięło się w skurczu. Zaczął dyszeć, z trudem łapiąc powietrze. Oczy Henretty rozszerzyły się, kiedy nagle pomyślała, że to atak serca. Że on umiera. W tej samej chwili uświadomiła sobie jednak, że nie umrze,

320

Dave Wolverton

ponieważ ilekroć to się zdarzało, nigdy nie umarł — a więc nie umrze i teraz. Chester oddychał płytko i szybko. Henretta modliła się w du­chu i cicho nuciła, próbując go uchronić przed hiperwentylacją.

Po drugim skurczu usta Chestera wykrzywiły się w szyderczym gry­masie. Jego oczy prawie wyszły z orbit i zatańczyły, jakby znowu mógł widzieć i obserwował właśnie pląsające w ciemności świetliki. Jego wygięty w łuk grzbiet uniósł się nad łóżkiem, a usta otworzyły się w bezskutecznej próbie zaczerpnięcia powietrza; twarz mu poczerwie­niała. Z ust Henretty wyrwał się dźwięk, który zabrzmiał jak pisk. Pomyślała, że powinna pobiec po pomoc, ale nie zrobiła tego. Kurcz się skończył i Chester znowu opadł na łóżko, już trochę spokojniejszy. Przy­rzekła sobie w myślach, że się nim zaopiekuje, i modliła się, mając nadzieję, że nie straci całej emerytury na lekarzy, gdyby to jednak był fałszywy alarm.

-Trzymaj się! Trzymaj mnie! - powtarzała gorączkowo, trzymając oburącz jego dłoń. Chester ścisnął jej palce tak mocno, że powstały na nich siniaki.

Zaczął się trząść, jakby szlochał. Jego oddechy są zbyt płytkie, po­myślała, żeby utrzymać przy życiu mężczyznę tej postury. Wstała z krze­sła, wyrwała rękę z jego uścisku, po czym pochyliła się i objęła go. Pot ściekał mu pod pachami i po plecach; miała wrażenie, że czuje zapach potu całego jego życia, który wsiąkł w jego niebieską piżamę. Twarz Chestera z czerwonej zmieniła się w purpurową i Henretta nagle sobie uświadomiła, że on naprawdę może umrzeć. Zdawało jej się, że już wcale nie oddycha. Zamknęła oczy, próbując poczuć, usłyszeć, czy je­szcze oddycha. Wyobraziła sobie, że może wyczuć nawet więcej -jego duszę, tę esencję życia, która rozpalała światłem jego oczy, wyciekają­cą niczym woda z rozbitej filiżanki.

Spytała się w duchu, kto przyjdzie go powitać - może jego zmarły brat albo anioły. Wielu ludzi twierdziło, że ujrzeli anioły, kiedy umierali, i Henretta ogromnie chciała wiedzieć, co też on teraz widzi.

Spróbowała wydobyć się z siebie, wyobrazić sobie Chestera tam, przed sobą i przebyć wraz z nim kawałek drogi w ciemność. I wyglądało na to, że się jej udało. Zastanowiła się, czy zobaczy anioły, ale zamiast tego dostrzegła coś dziwnego - coś niczym jedwabne wstęgi albo jak macki ze światła, zaczepione tuż nad jej brzuchem. Chciała znaleźć Chestera, pomodlić się za niego, przytulić do siebie i tymi powrozami zaczęła go po omacku szukać. Wykrzyczała jego imię i wtedy go tam zobaczyła, przyćmioną, pulsującą masę w kształcie jaja. Jego świetliste macki były rozciągnięte i łączyły go poprzez ciemność z odległym, mgli­stym obłokiem jasności. Wyglądało to tak, jakby był zaprzężonymi w konie saniami, a te świetliste macki linami, które go od niej odciągały.

Henretta wyciągnęła własne macki ze światła, owinęła je pieszczo­tliwie wokół Chestera i spróbowała go wyrwać, przenieść z powrotem

W zębach Najwyższego

321

w bezpieczne miejsce. Czuła jego duszę w swoim uścisku, ciepłą i trze­począcą. To cud, to prawdziwy cud, myślała, wierząc, że go oca­liła. Ale Chester zadrżał i westchnął tak głęboko, że świadczyło to o całkowitym poddaniu się. Gwałtownym szarpnięciem został pocią­gnięty przez ciemność w stronę wielkiego światła, a Henretta w tej samej sekundzie zrozumiała, że jeśli będzie go dłużej przytrzymywać, ona także zostanie pociągnięta, oderwana od ciała w przedwczesnej śmierci. A więc go puściła.

I on odszedł.

Umarł, pomyślała. Odszedł sobie tak po prostu. Jakby go to wcale nie obeszło. Albo jakby nie mógł się powstrzymać.

Odsunęła się o krok i bojaźliwie popatrzyła na tę powłokę, w której żył jej mąż: jego na wpół otwarte oczy stopniowo stawały się coraz bardziej szkliste. Po głowie snuły się jej ospałe myśli, niczym zamroczone narko­tykami słonie krążące po cyrkowej arenie. Wymówiła bezgłośnie słowa modlitwy: „Chociażbym chodził ciemną doliną, zła się nie ulęknę..."

Przyłożyła dłoń do ust, nagle wystraszona tym, co pomyślą sobie ludzie. Ponieważ jej niezwykła próba ratowania męża zawiodła, oskar­żą ją o to, że nie zrobiła niczego.

Wszyscy ją znienawidzą, jeśli się okaże, że nic nie zrobiła. Zerwała się z krzesła i pobiegła korytarzem, zaglądając po drodze do pokojów, które mijała. Wszędzie widziała starych ludzi o pustych spojrzeniach, którzy leżeli w łóżkach, śpiąc lub wpatrując się w ściany. Bardziej aktyw­ni oglądali wiadomości, przeżuwając jedzenie, które podano im na ta­cach. Jedna kobieta wyciągnęła szyję na widok przechodzącej Henretty i wezwała pomocy. Pacjenci w wózkach inwalidzkich byli rozsiani po całym korytarzu.

Kiedy przebyła już połowę drogi, z jej oczu popłynęły łzy. Obraz ko­rytarza rozmazał się. Bądź przeklęty, bądź przeklęty za to, że mnie tak zostawiłeś, pomyślała, ale zaraz uświadomiła sobie, że ta myśl jest grzechem. Chester był dobrym, wierzącym człowiekiem, który wszyst­kie swoje nadzieje oparł na fundamencie nauki Jezusa Chrystusa. Był miłym, uczynnym mężczyzną, który zawsze pomagał sąsiadom, kimś, kto naprawdę lubił uczyć skautów. I wszyscy się zgadzali, że był wyjąt­kowy. Miał w sobie więcej dobroci, więcej wiary, niż kiedykolwiek mia­ła Henretta. Patrzył w przyszłość ze spokojną pewnością zbawienia w tym dniu, kiedy pełen zachwytu powstanie z martwych i w blasku chwały uniesie się do nieba.

Bóg z pewnością przytulił go wraz ze świętymi do swojego łona, tak jak na kochającego Ojca w Niebiesiech przystało. Bóg zapewne pra­gnął mieć przy sobie takich dobrych ludzi. To musiała być przyczyna, dla której Chester umarł.

Jednakże coś niepokoiło Henrettę, zakłócało jej spokój. Wyraz twa­rzy Chestera, kiedy po raz ostatni na niego spojrzała, świadczył o tym,

322

Dave Wolverton

że został on od niej oderwany. Gwałtownie oderwany. Nie udał się w swoją ostatnią drogę chętnie, jak powinien to zrobić dobry chrześci­janin, wracający w pokoju do swojego Ojca.

I dlatego lękała się o zbawienie jego duszy. Spróbowała wypchnąć tę myśl z umysłu, zapomnieć o niej, tak jakby nigdy się nie pojawiła. Szła powoli korytarzem, trzymając się lśniącej, metalowej poręczy, jakby była trzęsącą się, zgrzybiałą staruszką. Powtarzała szeptem, niczym litanię: „Tak jest lepiej, tak jest lepiej". Po ostatnim ataku Chester był ślepy i prawie głuchy; lepiej się stało, że śmierć zabrała go tak nagle, niż gdyby bezradnie i powolnie zmierzał do grobu. Tak więc ten szybki zgon był darem od Boga, który okazał w ten sposób swoją łaskę i miłosierdzie.

Ocknęła się z tych myśli, stojąc przy kontuarze punktu pomocy, za którym tkwiła młoda blondynka z trzema pryszczami na podbródku.

-Wydaje mi się, że mój mąż nie żyje - powiedziała Henretta, pa­trząc na tę przypominającą worek ziemniaków kobietę, która z nieza­dowolona miną siedziała na swoim krześle.

- Dlatego, że nie znasz swojego miejsca! - krzyknęła w odpowiedzi
Georgia.

Ruth odsunęła się od suszarki i załkała. Przez cały cykl suszenia obrzucały się z Georgią gniewnymi spojrzeniami i nie odzywały się do siebie. Henretta wbiła wzrok w podłogę. Kiedy ubrania były już suche, kobiety poskładały je i zapakowały w milczeniu.

Georgia sapała i pociła się przez całą drogę powrotną do domu, dźwi­gając wielki worek mokrych rzeczy. Kuśtykała bez laski - ją również włożyła do worka. Henretta szła z tyłu, obserwując, jak mokre ubrania kołyszą się z każdym krokiem Georgii.

I wtedy Henretta nagle powiedziała:

- Wiecie, kiedy mój mąż Chester umierał, pociągnął mnie za ramię
tak mocno, że przez chwilę myślałam, iż chce wciągnąć mnie ze sobą
do grobu. - Po czym dodała bardziej uroczyście: - Kiedy umarł, rzeczy­
wiście zabrał część mnie ze sobą do grobu.

Ani Georgia, ani Ruth nie zareagowały na jej wyznanie, ale Henret­ta była zadowolona, że je uczyniła. Była to jedna z tych historii, które najbardziej lubiła opowiadać. Brzmiała tak żałośnie i wzruszająco, że Henretta była szczęśliwa, iż po tak wielu latach wciąż to pamięta i ciągle może o tym mówić.

Noc była gorąca i Henretta śniła o pieczeni przypalającej się w pie­cyku. O trzeciej nad ranem odrzuciła ciężką, zimową kołdrę. Kiedy wstała tuż przed świtem, oczy miała podpuchnięte ze zmęczenia. Po­stanowiła, że pospaceruje, dopóki jeszcze jest chłodno.

W zębach Najwyższego

323

Żwirową drogą poszła w stronę parku. Mijając apartament Georgii, zobaczyła, że na sznurze do bielizny, między bluzkami i nylonami, wi­szą jej... majtki. Powiewały na wietrze niczym transparenty, trzepota­ły jak chorągwie.

Jak Georgia mogła zrobić coś takiego? Czy nie zostało jej już ani odrobiny dobrego smaku? Ani trochę przyzwoitości? Ludzie będą prze­jeżdżać obok i zobaczą na sznurze jej osobiste rzeczy. Co więcej, mogą sobie pomyśleć, że te wielkie majtki należą do Henretty.

Henretta była zdegustowana. Coś należało zrobić. Rozejrzała się dookoła, patrząc na śpiące miasto i upewniając się, że nikt jej nie wi­dzi. Na ulicy nie było nikogo, ale jakiś samochód jechał szosą nr 99. Henretta obserwowała go do chwili, gdy skręcił na skrzyżowaniu i po­jechał na północ, po czym zaczęła się skradać w stronę sznura z bie­lizną.

Kiedy dotarła do okna Georgii, pochyliła się i przeszła pod nim. W pewnej chwili usłyszała trzask pękającej gałązki. Zamarła w bezru­chu. Po drugiej stronie ulicy bury kot Martinellich wskoczył na ganek. Popatrzył na nią wszystkowiedzącym spojrzeniem, jak jakiś kot cza­rownicy z bajki, po czym wygiął grzbiet, położył się i ziewnął. Henretta podeszła szybko do sznura, zerwała z niego wszystkich pięć par maj­tek i zgniotła je w dłoni, mając nadzieję, że nikt tego nie widzi.

Ale co z nimi zrobić? Szukała jakiejś dziury lub rury ściekowej, w których mogłaby je schować, ale niczego takiego nie było - i wtedy zauważyła kubły na śmieci przed apartamentem Ruth. Podeszła do nich pospiesznie i wepchnęła majtki do pustego kartonu po mleku, w którym łatwo się zmieściły.

- Na pewno polubisz Pappy'ego — obiecywała Georgia później tego
samego ranka, kiedy szły w stronę przystanku autobusowego. Idąc,
stukała laską w ziemię i wywijała nią w powietrzu. - Wszyscy go ko­
chają... nawet jego rodzina. Mieszka z prawnuczką. Ma w banku sześć­
dziesiąt tysięcy dolarów. Był bardzo sprytny i przezorny, że je za­
oszczędził. Dzieci teraz pozwalają ci mieszkać ze sobą tylko wtedy,
gdy masz pieniądze w banku.

-Hmm - mruknęła Henretta, kiwając głową. Każdy, kogo znała, mówił o dzieciach podobne rzeczy, tak więc tylko w formie docinka dodała: - Może tu chodzi o jego osobowość. Może dzieci lubią go z tego powodu.

- O, tam jest! - oznajmiła Georgia, wskazując siwowłosego, broda­
tego mężczyznę, który siedział na ławce.

Henretta zatrzymała się, aby spojrzeć na Georgię, zdziwiona tonem jej głosu. Ta zwariowana kobieta jest zakochana! - pomyślała, idąc za nią w stronę ławki.

324

Dave Wolverton

Pappy wstał na widok obu kobiet i zaczął wpychać koszulę w spod­nie.

- Dzień dobry, Georgia! - zawołał, drapiąc się za uchem.
Henretta zauważyła, że chociaż jego ubranie jest pomięte, wygląda

na czyste - czego raczej nie można było powiedzieć o jego ciele.

• Dzień dobry, Pappy! — odkrzyknęła w odpowiedzi Georgia. - Przy­prowadziłam ze sobą przyjaciółkę! Chciałabym, żebyś ją poznał!

• Czy my się znamy?! — wrzasnął Pappy do Henretty.

• Nie, przyprowadziłam ją, abyście się poznali. To jest Henretta Bloom! — krzyczała dalej Georgia.

-Henra jak?!

- Henretta Bloom! - wrzasnęła jeszcze głośniej Georgia.

-Aha - odparł Pappy, najwyraźniej zaskoczony tym imieniem. -Miło mi cię poznać! Ile masz lat?!

Henretta popatrzyła najpierw na niego, a potem na Georgię, nie­pewna, czy powinna odpowiedzieć na to pytanie.

• Musisz mówić głośno. On słabo słyszy - podpowiedziała Georgia.

• Mam siedemdziesiąt sześć lat! - krzyknęła Henretta.

-Aha, a ja mam dziewięćdziesiąt dwa! - odparł Pappy. - Będziesz mnie musiała nazywać Pappy, bo nie jesteś tak stara jak ja! Gdybyś była, mogłabyś mi mówić John!

- Miło mi cię poznać, Pappy! - powiedziała Henretta, po czym wszy­
scy usiedli. Henretta i Pappy zajęli miejsca na obu krańcach ławki,
a Georgia usadowiła się w środku.

Pappy skrzyżował nogi i całkowicie oddał się obserwacji samocho­dów, które przejeżdżały szosą nr 99. Nic nie mówił, chociaż często od-chrząkiwał. Henretta czekała przez jakiś czas, aż coś się stanie, ale nic nie nastąpiło. Georgia ujęła ukradkiem rękę Pappy'ego i położywszy ją na swoim kolanie, głaskała ją i ściskała. Pappy udawał, że niczego nie zauważył. Zamiast tego zaczął się drapać wolną ręką.

Najpierw drapał udo, potem brzuch, a następnie brodę i kark. Nie robił tego szybko, ale powoli i metodycznie - można było tego nie zau­ważyć, jeśli mu się nie przyglądało. Henretta doszła do przekonania, że starzec ma pchły.

Georgia i Pappy z wyraźnym zadowoleniem siedzieli leniwie na ław­ce, obserwując samochody, aż nagle, piętnaście po ósmej, Papy ożywił się niczym pies, który w nocy usłyszał jakiś hałas. Wyciągnął szyję, wypatrując czegoś w oddali, a Georgia zesztywniała. Henretta bez większego powodzenia szukała wzrokiem tego, co przykuło ich uwagę, aż Pappy się odezwał:

- Cara, wyjdź za mnie! - wrzasnął. Młoda dziewczyna w spodniach
czarnych i lśniących jak smoła, z oczami podmalowanymi lawendo­
wym cieniem, trzema kolczykami w każdym z uszu, tłustymi rudymi
włosami, które zaczesała do góry, zatrzymała się w odległości około

W zębach Najwyższego

325

czterdziestu stóp od przystanku. Patrzyła na Pappy'ego i żuła gumę balonową.

- Wyjdź za mnie! Kocham cię! - wrzeszczał Pappy.

Cara zerknęła przez ramię za siebie, po czym odwróciła się w stronę starca. Przechyliła głowę, wydmuchnęła purpurowy balonik, który następnie pękł. W jej uszach lśniły srebrne kolczyki. Aha, mała udaje twardą, pomyślała Henretta, zauważywszy, że twarz dziewczyny oble­wa się rumieńcem.

• Kocham cię! Moglibyśmy się kochać do upojenia! - nalegał Pappy.

• Daj mi spokój, zboczeńcu - odezwała się dziewczyna.

• Kocham cię! Obiecuję, że umrę w czasie miodowego miesiąca i zo­stawię ci moje pieniądze! - wrzeszczał Pappy. Wstał z trudem z ławki i otworzył szeroko ramiona, jakby oczekiwał, że dziewczyna podbie­gnie do niego.

• Padnij trupem, ty stary pierdoło, albo moi bracia wykopią z ciebie całe łajno - odcięła się Cara. Owinęła ciężki łańcuch wokół pięści i przeszła powolnym krokiem obok Pappy'ego oraz obu starych kobiet na ławce.

• Wróć! Wyjdź za mnie! Obiecuję umrzeć w czasie miodowego mie­siąca! - wrzasnął jeszcze raz Pappy i wybuchnął ochrypłym śmiechem, kiedy Cara ich minęła. Georgia, która wyglądała tak, jakby to całe zdarzenie niebywale ją ubawiło, chichotała, poklepując Pappy'ego po plecach i wykręcając mu rękę.

Pappy odprowadził wzrokiem oddalającą się Carę.

• Nie ma z nią zabawy! - stwierdził w końcu ze zduszonym śmie­chem. - Mimo to świetnie wygląda!

• Ja za ciebie wyjdę, ty stary rabusiu kołysek! - oznajmiła, chicho­cząc, Georgia.

Pappy odwrócił głowę.

• Nie! Ożenię się z jedną z tych młodych! - odparł po chwili.

• A dlaczego nie z kimś w twoim wieku?! — zapytała Georgia.

• Ponieważ stara kobieta nie jest kobietą: jest bezpłodna i do nicze­go się nie nadaje! Nikt nie trzyma starej klaczy! Natomiast ogier za­wsze jest wart swojego owsa!

• Wstydziłbyś się tak mówić! - powiedziała Georgia, dając mu żar­tobliwego klapsa. Roześmiała się i zaczęła wykręcać jego rękę, jakby była szmatą do podłogi. Pappy sięgnął do jej kolana, ścisnął je, zachi­chotał, po czym odwrócił się i spojrzał na ulicę, którą zbliżały się dwie dziewczynki, z których żadna nie miała więcej niż trzynaście lat.

Henretta szturchnęła łokciem Georgię w żebra i wyszeptała:

- Czy on to robi przez cały czas?

-Każdego ranka, jeśli jest wystarczająco ciepło - odpowiedziała Georgia.

- I ty siedzisz tutaj z nim?

326

Dave Wolverton

- Oczywiście - odparła Georgia. - Nikomu to nie przeszkadza. Śmie­
ją się z tego. Nawet dzieciaki się z tego śmieją. Pappy ma ogromne
poczucie humoru!

Obie dziewczynki zwolniły i patrzyły z lękiem na Pappy'ego.

- Oto nadchodzą - rzekł Pappy i wyprostowawszy nieco plecy, wcią­
gnął powietrze, przygotowując się do krzyku.

Kiedy Georgia i Pappy odwrócili się do niej plecami, Henretta cicho wstała z ławki i ruszyła do domu.

Gdy dotarła na miejsce, zastała tam Merrilla, żydowskiego kowboja--hippisa, który na klęczkach okopywał ziemię między truskawkami. Był mocno spocony i Henretta zauważyła, że skóra pod jego długimi kręconymi włosami jest czerwona od słońca jak burak. Podeszła do niego i stanęła tak, że jej cień padał na ścieżkę, na której klęczał.

-Nigdy się nie zestarzej, Merrillu - powiedziała z powagą w głosie. - Nigdy się nie zestarzej.

- Dlaczego? - zapytał Merrill i uniósłszy głowę, złapał na język kro­
pelkę potu, która skapnęła z jego wargi.

-Ponieważ starzy ludzie są paskudni, Merrillu. Paaaskuudni! -Ale ty nie jesteś paskudna, Henretto - odparł Merrill. Henretta cofnęła się o krok.

• O tak, jestem - stwierdziła. — Jestem starą, paskudną kobietą. -Mimo to zagryzła dolną wargę, mając nadzieję, że zaprzeczy, że ją za­pewni, iż jest inaczej.

• Hen-retto - powiedział Merrill z dokładnie odmierzoną nutką na­gany w głosie.

Henretta patrzyła na niego przez chwilę, po czym pospieszyła do kuchni, aby przygotować mu mrożoną herbatę.

Po drugiej stronie rzeki zachodziło słońce. W miarę jak chłodne po­wietrze coraz szybciej spływało ze wzgórz, wzmagała się wieczorna bryza. W sitowiu rosnącym blisko brzegu rechotały żaby. Dane siedział na krzesełku i obserwował spławik, który — czerwony w świetle zacho­dzącego słońca — kołysał się na małych falach. Henretta przysiadła na trawie obok niego i wachlowała się egzemplarzem „Reader's Digest". W pewnej chwili podeszła do nich Ruth.

• Georgia znowu ze mną rozmawia — powiedziała. - Myślałam, że nie będzie się do mnie odzywać przynajmniej przez tydzień... taka była wściekła, kiedy wróciłyśmy wczoraj wieczorem z pralni. Ale przed chwi­lą znowu zaczęła ze mną rozmawiać.

• Co powiedziała? - zapytał Dane, ponieważ było oczywiste, że Ruth bardzo chce o tym opowiedzieć.

-Ktoś ukradł jej majtki ze sznura - wyszeptała Ruth. -Nie! - zaśmiał się Dane.

W zębach Najwyższego

327

• Tak, to właśnie się stało! - powiedziała Ruth.

• Może ściągnął je ten czarny pies - zasugerowała Henretta.

-1 zostawił całą resztę? Nie - odparła Ruth. - Moim zdaniem za­brał je jakiś zboczeniec!

- Całkiem możliwe - zgodził się Dane.

Przelatujący nad rzeką nietoperz przypikował gwałtownie i złapał w powietrzu jętkę. Dane zwijał powoli żyłkę, mając nadzieję na ostat­nie branie przed zmrokiem.

- Całkiem możliwe - powtórzył.

W swoim śnie Henretta wyciągnęła rękę, aby nałożyć trochę maści na kark męża. Utworzył mu się kolejny wrzód. On staje się jedną wiel­ką odleżyną, pomyślała. Dźgnęła wrzód palcem.

• Dlaczego ja? - zapytał Chester, szukając po omacku ramienia Hen-retty. W świecie ciszy i ciemności, w którym żył, nie pozostało już nic oprócz radości dotyku. Machał słabo ręką, aż w końcu trafił na ciało i wpił się palcami w jej ramię.

• Au, kochanie, to boli! - krzyknęła Henretta, próbując rozprosto­wać jego palce, które jednak nie chciały jej puścić.

Kurcze szarpały całym ciałem Chestera. Wygięło się w łuk i unio­sło nad łóżkiem. Henretta spojrzała na jego twarz, zobaczyła grymas bólu i uświadomiła sobie, że on umrze. Spróbowała się wyrwać, ale jego palce ciągnęły, ciągnęły. Próbował wciągnąć ją do grobu. Chciał, żeby zajęła w grobie jego miejsce! Zawyły syreny. Nadjeżdżała ka­retka!

Henrettę obudził przeraźliwy głos syreny. Słuchała, jak zbliża się drogą, i czekała, aby przejechała dalej, ale syrena ucichła przed apar­tamentami. Ze swojego łóżka Henretta dostrzegła na oknach saloniku słaby odblask mrugającego światła: czerwony i niebieski, czerwony i niebieski. Nałożyła szlafrok na nocną koszulę i wybiegła w pośpiechu na zewnątrz, aby zobaczyć, po kogo przyjechała ta karetka.

Na noszach leżał Dane; Ruth pochylała się nad nim i gładząc go po głowie, szeptała:

- Już dobrze. Nic ci się nie stało. Będziemy się tobą dobrze opieko­
wali.

Henretta także podbiegła do noszy, ale sanitariusz odepchnął ją ła­godnie do tyłu, po czym wkłuł igłę do kroplówki w nadgarstek Dane'a, który, całkowicie bezwładny, patrzył gdzieś przed siebie rozbieżnie skierowanymi oczami.

- Co mu się stało? - zapytała Henretta pielęgniarza, kiedy włożył
już do metalowego pudełka jakieś medyczne instrumenty i lekarstwa.

328

Dave Wolverton

- Wylew.

Henretta patrzyła, jak sanitariusze ładują Dane'a do karetki. Ruth pospieszyła za nimi i wskoczyła do samochodu, nim odjechali. Georgia podeszła do Henretty.

-Jak to się stało? - zapytała Henretta, odprowadzając wzrokiem mrugające światło karetki, która pomknęła ulicą, przejechała zakręt i opuściła miasto, kierując się w stronę Corvallis.

- Dane miał wylew - odpowiedziała szeptem Georgia.
Henretta wyobraziła sobie, że leży na podłodze, chwyta z trudem

powietrze, umierając po wylewie, i że w pobliżu nie ma nikogo, kto mógłby jej pomóc.

• Ale jak to się stało, że ktoś się o tym dowiedział? Skąd oni wiedzieli? Georgia spojrzała na Henrettę.

• Ruth po nich zadzwoniła.

- A jak Ruth się o tym dowiedziała? - zapytała zaskoczona Henretta.

Georgia zacisnęła wargi. Popatrzyła na żwir na poboczu drogi i po­grzebała w nim czubkiem buta. W tej chwili na pobliskim ganku Mer-rilla zapaliło się światło. Usta Henretty otworzyły się bezgłośnie, kie­dy w końcu zrozumiała.

-1 dobrze się stało - powiedziała Georgia. - Nie wiadomo, jak długo by tak leżał, gdyby nie było przy nim Ruth.

- Dane i Ruth - wymamrotała Henretta, kiedy Georgia ujęła ją pod
rękę i poprowadziła do domu.

Dane miał wylew krwi do mózgu i jego prawa ręka oraz lewa noga zostały częściowo sparaliżowane. Nie mógł zbyt dobrze jeść i miał trud­ności z mówieniem, Ruth wynajęła więc pokój w hotelu i została, aby mu pomagać. Każdego dnia Georgia namawiała Henrettę, żeby zatele­fonowała do swojego wnuka, który miałby je zawieźć z wizytą do szpi­tala.

-Mogłybyśmy pojechać do szpitala i zawieźć Dane'owi korespon­dencję; potem zatrzymałybyśmy się u Błogosławionej Bessie i podaro­wały trochę rzeczy biednym. Mam suknie, które zamieniają się w szmaty, wisząc w szafie! Powinnyśmy je zawieźć do Błogosławionej Bessie, zanim mole wszystko zjedzą! - powtarzała Georgia. Ale Hen­retta wolała przesiadywać całymi dniami w swoim mieszkaniu i oglą­dać teleturnieje w rodzaju „Zgadnij cenę" czy „Koło fortuny".

Zrezygnowała ze spacerów w oddalonym o trzysta jardów parku. Merrill, który przychodził każdego ranka pracować w ogródku, okazał się niezwykle interesującym towarzyszem. Henretta odkryła, że jest raczej staroświecki. Kochał pracę w ogródku jak nikt, kogo przed­tem znała. Ścieżkę prowadzącą do jej apartamentu obsadził azaliami i jeszcze jakimiś innymi kwiatami, o których nawet nie słyszała.

W zębach Najwyższego

329

A w nasłonecznionym pasie wewnątrz jałowcowego żywopłotu posa­dził rząd czegoś, co nazywał konopiami indyjskimi, które, jak mówił, jesienią będą miały cudowne pączki. Na swoim podwórku trzymał kozy, co rano je doił, robił własne masło, a łajno zwierząt wykorzysty­wał jako nawóz. Uprawiał miętę i suszył ją na herbatę, zupełnie tak samo, jak robiła to matka Henretty. Zaprawiał nawet własne „orga­nicznie wyhodowane" jarzyny.

Któregoś dnia Henretta siedziała na ganku w fotelu na biegunach i pisała list do swojej siostry, Danielli. Merrill rozprowadzał właśnie kozi nawóz wokół konopi, które ciągle jeszcze były niewysokie, kiedy nagle przechylił głowę i uśmiechnął się do niej.

- Słyszysz to? - zapytał.

Henretta nasłuchiwała przez chwilę, ale hałas przejeżdżającego dro­gą za domem samochodu zagłuszył wszelkie inne odgłosy.

• Co? — zapytała.

• Ptaszki. Małe ptaszki - odparł Merrill. Wyprostował się i spojrzał na okap wokół apartamentu. I rzeczywiście, na ścianie domu, tuż nad płotem oddzielającym podwórko Dane'a od podwórka Henretty, odkrył ulepione z błota i źdźbeł trawy gniazdo. Przylatywała do niego jaskół­ka, aby nakarmić pisklęta, i za każdym razem, gdy na nim siadała, Henretta widziała małe główki piskląt, które wychylały się z gniazda i zerkały ciekawie na otaczający je świat.

• Czyż lato to nie cudowna pora roku? - powiedział Merrill. - Cała trawa jest tak soczyście zielona, liście błyszczą w promieniach słońca i rodzą się nowe zwierzęta.

Henretta zamyśliła się.

- Nie, nie! - odrzekła. - Przeżyłam już ich tyle, że wiem, o czym
mówię. Lata są po prostu kłamstwem. Sprawiają, że myślisz, iż wszy­
stko jest ciepłe i cudowne, po czym nastaje chłód. Wiem, o czym mówię.
Wszystkie te lata, o których myślałam, że się nigdy nie skończą, zmie­
niały się w truciznę krążącą w moich żyłach.

Czekała na to, że Merrill zareaguje jakąś kojącą uwagą, ale on po prostu otworzył usta i poruszał bezgłośnie szczękami, próbując coś wymyślić. Odeszła zatem zirytowana, zostawiając go rozdziawionego jak złota rybka.

Po trzynastu dniach Dane wrócił ze szpitala. Ruth nawet już nie udawała, że z nim nie żyje. Natychmiast po tym, gdy przyjechali do domu, przeniosła się do jego apartamentu i zamieszkała w nim. Wy­tłumaczyła to tym, że Dane ma trudności z przełykaniem i potrzebna mu pomoc w ćwiczeniach, które zalecił mu terapeuta.

-No i potrzebuje pomocy przy ubieraniu - powiedziała złośliwie Henretta do Merrilla.

330

Dave Wolverton

Henretta postanowiła unikać Ruth i Dane'a przez tydzień, ale ty­dzień stał się miesiącem, a miesiąc zmienił się w dwa. W jakiś sposób doszła do przekonania, że Ruth i Dane są oszustami. W czasie swych telefonicznych rozmów z Bruce'em tak ich właśnie nazywała: „ta para oszustów".

I tak Henretta zaczęła szukać przyjaciół gdzie indziej. Próbowała poznać kogoś w kościele kongregacjonistow w mieście, ale nie spotkała tam nikogo, do kogo mogłaby się zbliżyć. Niektórzy z wiernych przy­wozili wprawdzie ze sobą swoje babki, ale wszyscy oni mieszkali na wsi, wiele mil od miasta, i Henretta nie mogła im składać wizyt. To był dla niej czas samotności, wróciła zatem do regularnej lektury Biblii. Jezus wciąż był jej przyjacielem i pocieszycielem.

Po dwóch miesiącach Dane zaczął trochę chodzić i często wybierał się do parku, aby popatrzeć na rzekę. Henretta widywała go tam, po­chylonego, z bezwładnie zwisającą prawą ręką i włosami, które let­nie słońce wybielało z każdym mijającym dniem. Czasem zatrzymy­wał się przed apartamentem Henretty, jeśli przypadkiem była wła­śnie na podwórku, i patrzył na nią w milczeniu. Jeśli się odzywał, ograniczał się do powitań i pożegnań, które wymawiał tak niewyra­źnie, że prawie niezrozumiale. Mimo to w miarę upływu czasu powoli zdrowiał.

Pewnego dnia pod koniec lipca Ruth przyniosła planszę do trik-traka i namówiła Henrettę na partyjkę. Henretta postanowiła grać tak złośli­wie, jak to tylko możliwe, blokować każdy ruch Ruth i przy każdej okazji odsyłać jej pionki na pozycje wyjściowe. Jednakże Ruth wcale nie wy­glądała na zainteresowaną grą; przez cały czas trajkotała. Wyglą­dała na tak ożywioną, wręcz tętniącą życiem, że zdziwiło to Henrettę.

• Czy zauważyłaś, jak dziwnie zachowuje się ostatnio Georgia? -zapytała w pewnej chwili Ruth, przesuwając się o siedem pól do przodu.

• Hmmm, co masz na myśli? - odpowiedziała pytaniem Henretta, wyrzucając dwie trójki.

• Co mam na myśli? A to, że od wielu dni powtarza: „Pojedźmy do Corvallis i wpadnijmy do Błogosławionej Bessie! Mam trochę rzeczy, których chcę się pozbyć! Wybierzmy się do Błogosławionej Bessie!"

• Hmmm. Co to twoim zdaniem znaczy? - zapytała Henretta. Wy­rzuciła dwie jedynki i mogła teraz zablokować dwa rzędy swoimi pion­kami i odesłać jeden z pionków Ruth do tyłu.

• Co to znaczy? No cóż, to znaczy, że ona nie ma żadnej bielizny! Henretta uniosła głowę znad planszy i zmarszczyła czoło.

• Żadnej bielizny?

- Oczywiście. Pamiętasz, jak straciła bieliznę, którą suszyła na sznu­
rze?

- Nie mogła kupić sobie nowych majtek w River Markecie?
-Oczywiście, że nie! Nie sprzedają tam bielizny. Poza tym ona nie

W zębach Najwyższego

331

ma żadnych dochodów oprócz renty socjalnej. Nie stać jej na kupno! Nie mogła sobie nawet pozwolić na wysuszenie ubrań w suszarce. To właśnie dlatego chce pojechać do Błogosławionej Bessie i znaleźć tam sobie coś za darmo.

Ta noc była najgorętsza w całym roku. Henretta leżała w łóżku do dziesiątej, ale gdy stwierdziła, że zbytnio się poci, przeszła do saloni­ku, otworzyła okno i ułożyła się na kanapie. Już po chwili usłyszała przytłumione głosy i śmiech. Ponieważ głowę miała tuż przy ścianie, zorientowała się, że dochodzą one z sypialni Dane'a. Leżała potem dłu­go, usiłując uspokoić oddech, aby mogła usłyszeć skrzypienie sprężyn, ale dochodziły ją tylko szepty Dane'a i Ruth.

Następnego ranka Henretta obudziła się z bólem głowy. Dzień zapo­wiadał się na równie gorący jak pizza w piekarniku i suchy jak wczo­rajszy suchar. Wkrótce przyszła do niej Georgia i zapytała, czy Królo­wa Zbiorów ma ochotę pójść na ryby. Dane w końcu poczuł się zupeł­nie dobrze i wszyscy postanowili uczcić to piknikiem nad rzeką. Henretta przyjęła zaproszenie, obiecała, że przyniesie napoje, po czym położyła się na kanapie z woreczkiem lodu na głowie.

O szóstej dotaszczyła z trudem lemoniadę do parku. Kręciło jej się w głowie z bólu i idąc drogą, miała wrażenie, że brnie przez błoto. W cieniu wierzb nad rzeką byli już wszyscy. Dane i Ruth siedzieli na składanych krzesełkach; Georgia zajęła miejsce na ławeczce obok Pap-py'ego i wachlowała go złożoną gazetą, udając, że wachluje siebie; trzy­mający się nieco na uboczu Merrill obserwował brzęczące w sitowiu ważki; wszędzie widać było półnagie dzieciaki, jedzące melony i plują­ce na siebie pestkami.

-Cześć, Henretta! - powitali ją, kiedy podeszła. Henretta skinęła głową, ale przesłoniła uszy, wyjaśniając, że boli ją głowa. Wszyscy wy­kazali zrozumienie i byli słodcy jak miód: Georgia rozłożyła dla niej koc, a Ruth zaproponowała aspirynę, którą wyjęła z torebki. Henretta była zazwyczaj przeciwna przyjmowaniu lekarstw nie przepisanych przez lekarza, ale tym razem poddała się i połknęła tabletkę.

Następnie wszyscy odsunęli się od niej i kazali jej odpoczywać. Poło­żyła się na ziemi i spojrzała na liście wierzby, które, poruszane lekkim wiaterkiem, zieleniły się lub żółciły w zależności od tego, jak wykręcił je kolejny podmuch. Dane powiedział coś, co musiało być śmieszne -słuchacze wybuchnęli chrapliwym śmiechem i szybko umilkli. Henret­ta obserwowała liście, czując się tak, jakby leżała w niesionej przez rzekę łodzi, która kołysze się lekko na falach i leniwie obraca się w kółko. A potem zasnęła.

332

Dave Wolverton

• W porządku, szczęśliwi współzawodnicy, oto wasza wielka szansa! To z was, które prawidłowo odpowie na pytanie, może otrzymać naszą Główną Nagrodę! - wykrzyczał jowialnie konferansjer. Za plecami Henretty wisiała wielka, czerwona kurtyna, przed nią stał podest z mównicą, widzowie, skryci w cieniu, krzyczeli histerycznie. Na pra­wo od niej widać było jeszcze dwie mównice: nad dalszą z nich garbił się Pappy i mrugając głupio oczami, starał się wygładzić swoje pomar­szczone ubranie. Przy środkowej stała Georgia, której włosy w świetle reflektorów wyglądały jak błękitny płomień; wydawała się bardziej tłu­sta niż zwykle i opierała się ciężko na lasce. Z powodu oślepiającego blasku świateł kamer Henretta nie mogła dostrzec twarzy konferan­sjera. Rozległ się głos werbla, publiczność ucichła.

• Zawodnik numer jeden - powiedział konferansjer - oto pytanie dla ciebie.

Pappy wyprostował się; wyglądał na skupionego. Konferansjer za­pytał:

- Kto wie, jakie zło czai się w sercach ludzi?

Och, do diabła, pomyślała Henretta, mam nadzieję, że moje pytanie też będzie takie łatwe - on na pewno da jakąś głupią odpowiedź, na przykład „Bóg" albo coś podobnego. Pappy stał w milczeniu. Georgia ściskała laskę i Henretta widziała, że kusi ją, aby oszukać i podpowie­dzieć Pappy'emu. Serce Henretty prawie stanęło z lęku, że stary nie usłyszał pytania. Pappy uśmiechnął się przynajmniej na sekundę przed dzwonkiem oznajmiającym, że minął czas do namysłu, i odpowiedział:

• Cień wie!

• Hura! - zakrzyczeli widzowie i zaczęli radośnie gwizdać. Henretta podskoczyła i zaklaskała.

• Tak jest! Tak jest! - wrzasnął konferansjer. - Jay, powiedz Pap-py'emu, co wygrał.

Tłum ucichł, pełen oczekiwania.

- Najjnooowszy aparat słuchowy! - zapiszczał Jay.
Publiczność ryknęła z zachwytu. Henretta prawie się rozpłakała

z radości, a twarz Georgii pojaśniała na tę dobrą wiadomość. Przeszła przed nimi dobrze zbudowana rudowłosa dziewczyna w niebieskim stroju kąpielowym, niosąc plakat reklamowy aparatu słuchowego. Ko­łysała zalotnie biodrami i Pappy śledził każdy jej ruch.

- Tak, Pappy, jesteś szczęśliwym właścicielem najnowszego apara­
tu słuchowego audiotronic 910! - ciągnął Jay. - Ten najnowszy pro­
dukt firmy Audiotronic jest mniejszy oraz lżejszy od poprzednich
i został wyposażony w specjalne słuchawki, które zaprojektowano
z myślą o większej wygodzie tych, którzy je założą. Wraz z tym nowym
aparatem otrzymasz roczny zapas baterii! Za darmo, jako prezent od
firmy Audiotronic! Używając aparatu audiotronic 910, już wkrótce bę­
dziesz słyszał szepty! - Przy słowie „szepty" głos Jaya zniżył się do
udawanego szeptu.

W zębach Najwyższego

333

Światła nad Pappym przygasły, a pojaśniały nad Georgią.

- A teraz, Georgio Pearly, pytanie dla ciebie! - powiedział konferan­
sjer. Georgia zesztywniała, a jej obwisła twarz zastygła w wyrazie kon­
centracji. - Georgio Pearly, kto ukradł twoją bieliznę?

Przez tłum przebiegło głębokie westchnienie. Zmieszana Georgia popatrzyła w lewo i prawo. Henretta, której serce waliło jak oszalałe, chciała krzyknąć: „To nie ja! Nie ja! Nie patrzcie na mnie!" W końcu Georgia spojrzała przed siebie i powiedziała:

- Skradł ją zboczony pies.

Henretta wstrzymała oddech i czekała, chcąc usłyszeć, czy konfe­ransjer wie, kto naprawdę ukradł bieliznę Georgii. Była pewna, iż publiczność wie, że każda skryta w cieniu osoba widzi winę wypisaną na jej twarzy. Jednakże w głosie konferansjera można było wyczuć uśmiech, kiedy krzyknął:

-Tak jest, Georgio! Twoją bieliznę skradł zboczony pies!

Tłum zareagował oklaskami i gwizdami. Henretta splotła dłonie i uśmiechnęła się z ulgą.

• Jay, powiedz Georgii, co wygrała! - zawołał konferansjer.

• Georgio, wygrałaś — tu Jay zawiesił głos - nową parę sztucznych nóg!

Publiczność znowu rozwrzeszczała się z zachwytu. Z ciemności wy­leciała para lśniących plastykowych nóg; Georgia chwyciła je i przyci­snęła do piersi jak bukiet róż.

-Dziękuję, dziękuję!

-Tak jest, Georgio, dni tańca jeszcze się dla ciebie nie skończyły! Dzięki tej nowej parze nóg z Korporacji Davisa będziesz mogła szaleć na parkietach nawet po dziewięćdziesiątce! Na tych nogach... zrobio­nych z najlepszego lekkiego plastyku, ze szkieletem, stawami i zacze­pami z najczystszej nierdzewnej stali... będziesz mogła wygodnie cho­dzić oraz... tak, nawet tańczyć. Sztuczne nogi Korporacji Davisa: naj­wspanialsze od ponad pięćdziesięciu lat osiągnięcie przemysłu prote­tycznego.

- Och, dziękuję - powtórzyła jeszcze Georgia, po czym zwierzyła się
skrytej w cieniu publiczności: — Bardzo mi się przydadzą: musicie wie­
dzieć, że mam cukrzycę.

Henretta patrzyła na sztuczne nogi i myślała, jak właściwie dobra­no nagrody: aparat słuchowy, sztuczne nogi - właśnie to, co było im potrzebne! Żadnych ekstrawaganckich bzdur w rodzaju łodzi żaglo­wych czy wycieczek do Acapulco. Brawa powoli ucichły, lampy nad Georgią przygasły. W świetle została tylko Henretta. Rozległ się głos werbla.

- A teraz, Henretto, nasze ostatnie pytanie! — powiedział konferan­
sjer. - Henretto, kto wygrał bitwę pod Little Bighorn?

Henretta zastanawiała się przez chwilę, po czym krzyknęła:

- Indianie!

334

Dave Wolverton

- Tak jest, Henretto! Indianie! A ty dzisiaj jesteś zdobywczynią na­
szej Głównej Nagrody!

Widzowie krzyczeli i bili brawo. Orkiestra zagrała tusz. Z góry posy­pał się złoty, iskrzący się w świetle reflektorów pył.

- Jay, powiedz Henretcie, co wygrała!

-Dobrze, Bob! No cóż, Henretto, oto jest! Twoja Główna Nagro­da! Henretto Bloom, wygrałaś... wygrałaś swój grobowiec!

Gdy Henrietta chwiejnym krokiem ruszyła do przodu, powitały ją okrzyki zdumienia i zachwytu. Na scenę wjechała przepiękna budowla z białego kamienia. Żłobione greckie kolumny ozdobione na górze rzeź­bami cherubinów podtrzymywały kremowobiały dach. Z kamienia w jednym z narożników budowli trysnęła fontanna. Henrettę zdumia­ło, że płynąca z niej woda znika gdzieś bez śladu.

- Tak, Henretto - powtórzył Jay - twój własny grobowiec! Nie bę­
dziesz gryźć ziemi jak twoi przyjaciele, nie będziesz jak oni pokarmem
dla robaków! Będziesz leżała w swoim własnym, przyjemnym, klima­
tyzowanym grobowcu z Zakładu Pogrzebowego Braci Christianów!
Ten piękny budynek zostanie wyposażony w komplet twoich ulubio­
nych nagrań muzycznych, które po wsze czasy będą odtwarzane
w komnacie twego ostatniego spoczynku.

Henretta weszła po schodach prowadzących do wejścia i zajrzała do grobowca przez otwarte drzwi. Ze ślicznych ścian w kolorze śliwko­wym biło światło; orkiestra grała Nad pięknym, modrym Dunajem. Przeszła przez próg i popatrzyła na stojącą pośrodku trumnę.

- W ramach nagrody otrzymujesz także tę piękną trumnę! - kon­
tynuował Jay. - Ta wspaniała, wyściełana prawdziwym jedwabiem
trumna z nierdzewnej stali na zawsze zapewni ci wygodę! A dzięki
temu przepięknemu wieku z kryształowego szkła twoi bliscy będą
mogli cię bez trudu oglądać!

Henretta zbliżyła się do trumny i popatrzyła na kwieciste wzory na jedwabiu. Wyobraziła sobie, jak przyjemnie byłoby położyć się tam, jak opuściłyby ją wszystkie ziemskie troski, gdyby tylko tam legła. Myśl o tym sprawiła, że w jej oczach pojawiły się łzy.

• No i jak, Henretto, jak ci się podoba twój nowy grobowiec? - zapy­tał konferansjer; jego głos nie był już wzmocniony przez mikrofon. Zamiast tego brzmiał tak, jakby Bob wszedł z nią do komnaty na pry­watną pogawędkę. Dochodził od drzwi.

• Och, jest cudowny! - odparła Henretta, pociągając ze wzruszenia nosem.

• Cieszymy się, że ci się podoba!

Henretta dostrzegła kątem oka cień zbliżającego się do niej konfe­ransjera, usłyszała jego nogi miękko muskające dywan. Zapadła cisza; w powietrzu dawało się wyczuć nastrój oczekiwania. Henretta usły­szała zgrzyt... uniosło się szklane wieko trumny.

W zębach Najwyższego

335

- A teraz, Henretto, już czas, abyś do niej weszła - oświadczył kon­
feransjer.

Henretta spojrzała w jego stronę. Reszta pomieszczenia była wyra­źnie widoczna, ale konferansjer stał w cieniu.

— Nie wejdę do niej. Jeszcze nie czas!

-No, ruszaj. Wchodź do środka - powtórzył tonący w cieniu konfe­ransjer. Ponownie rozległ się głos werbla, tylko że tym razem dźwięk był bardziej blaszany i bardziej przypominał grzechotanie. Henretta spojrzała na konferansjera i zobaczyła, że jego mikrofon w rzeczywi­stości jest grzechotką... indiańską grzechotką. Cofnęła się. Konferan­sjer rzucił się do przodu; promień światła padł na jego rękę. Uświado­miła sobie, że rzeczywiście trzyma w niej grzechotkę, ale to nie ona wydaje dźwięk, lecz jego kości! Zgniłe ciało odpadło już z ręki konfe­ransjera i grzechotały jego kości! W przypływie olśnienia zrozumiała, że konferansjerem jest Malcolm Czarne Pióro, indiański parobek, który zachorował i umarł w szałasie na farmie jej ojca. Przyszedł, aby ją zabrać!

-Indianie! Indianie! - krzyczała Henretta, machając rękami.

- Indianie? - zapytała Ruth.

Henretta otwarła oczy i spojrzała na poruszające się na wietrze li­ście wierzby. Wszyscy chichotali. Przycisnęła pięść do serca i trzymała ją tak długo, aż przestało walić.

• Och, miałam straszny sen! - powiedziała.

• O Indianach - uzupełniła Georgia, cmokając językiem. Rozgniewana tym kpiącym tonem Henretta rzuciła jej piorunujące

spojrzenie, po czym wstała i wygładziła suknię. Zbliżał się wieczór. Spała przynajmniej godzinę. Wokół było bardzo spokojnie. Dane z węd­ką w ręku stał na brzegu rzeki i rzucał haczyk z przynętą do wody. Merrill i większość uczestników pikniku z miasta już odeszli. Henret­ta ruszyła w stronę brzegu rzeki, ale zauważywszy gest Georgii, która przyłożyła palec do ust, zwolniła i zaczęła iść na palcach.

Kiedy dotarła do wody, spojrzała na rzekę. Pociemniała już w zacie­nionych miejscach. Płynęła bardzo spokojnie. Henretta patrzyła na nią przez jakiś czas, po czym przypadkiem ujrzała coś pod wodą.

• Popatrz! Tam jest ryba! - zawołała, wskazując małego samogłowa z purpurowym grzbietem, który płynął tuż pod powierzchnią. - A tam jeszcze jedna! I jeszcze jedna!

• Ciii... - syknęła Ruth, wskazując Dane'a, który wolno zwijał żyłkę, prowadząc przynętę przez ławicę ryb.

Henretta jeszcze raz popatrzyła na rzekę i nagle uświadomiła sobie z zabarwionym odrobiną lęku zdziwieniem, że z każdego cienia, ze­wsząd, gdziekolwiek by spojrzała, wyłaniają się purpurowe ryby i pod-

336

Dave Wolverton

pływają do lustra wody. Były tam samogłowy, okonie i bassy wielko-gębe - więcej ryb, niż widziała w życiu. Więcej ryb, pomyślała, niż dni mojego życia.

Wiatr się wzmógł, liście wierzb zaczęły szeleścić. Ryby wyskakiwały nad powierzchnię wody i znikały w głębinie. Było ich tyle, że rzeka wyglądała tak, jakby się gotowała. Henretta zastanawiała się, co spra­wiło, że tak się zachowują, a potem popatrzyła na wierzbę: z gałęzi zwisały delikatne, jedwabiste sieci, połyskując srebrzyście w promie­niach słońca. Na każdym paśmie srebra wisiała malutka, zielona mier-nica. Kolejny powiew wiatru zakołysał srebrzystymi pasemkami, które wychyliły się daleko nad wodę, po czym wróciły nad ląd. Część z nich była zerwana.

- Aaaa...hhh - mruknął cicho Pappy, towarzysząc głosem spadają­
cym gąsienicom.

Ryby rzuciły się ku powierzchni. Woda znowu się zakotłowała, gdy łapały miernice i nurkowały z powrotem w głębinę. Dane przeciągnął przynętę przed bassem wielkogębym; ryba skoczyła i połknęła robaka. Dane szarpnięciem wędki wbił haczyk; kołowrotek zaterkotał jak budzik.

To, że Pappy'ego bawił widok ginących gąsienic, napełniło Henrettę odrazą. On jest po prostu starym, niedomytym człowiekiem z brudem za paznokciami i pchłami, pomyślała, a więc muszę coś powiedzieć na ten temat.

- Czyż to nie okropny rodzaj śmierci: kołysać się tak nad wodą, mieć
nadzieję, że się nie spadnie, a potem spaść tylko po to, aby zostać zje­
dzonym przez rybę? - zapytała.

Pappy jej nie usłyszał, ale Georgia i Ruth skinęły głowami. Dane wyrwał rybę z wody. Jej skrzela rozszerzyły się w daremnych próbach złapania powietrza. Henretta widziała skrzela i pasemka czerwieni przeświecające przez ich szczeliny. Nagle na twarzy Dane'a pojawił się dziwaczny grymas. Henretta zastanawiała się przez chwilę, o czym on może myśleć, a następnie uświadomiła sobie, że to zniekształcony przez paraliż uśmiech.

- Właśnie sobie coś przypomniałem - powiedział bełkotliwie Dane. -
Sprawiły to twoje krzyki o Indianach, a potem to, co powiedziałaś
o tych gąsienicach. Podobno Indianie Yaąui wierzą w coś śmiesznego.
Wierzą, że istnieje magiczny sznur łączący cię ze wszystkim, co żyje.
A kiedy umierasz, ten sznur pęka i twój duch spada przez ciemność do
miejsca wielkiej jasności. Kiedy docierasz do tego światła, przez chwilę
czujesz się ciepło i cudownie.

A potem przychodzi Bóg. I zjada cię. Oni uważają, że jedynym po­wodem, dla którego wszyscy żyjemy, jest to, żeby Bóg mógł zjeść nasze dusze. I tylko dlatego pozwala nam dożyć starości, gdyż wtedy na­sze dusze są dojrzałe i zgorzkniałe, a takie właśnie najbardziej lubi. Czyż to nie jest dziwaczne wierzenie?

W zębach Najwyższego

337

Georgia i Ruth roześmiały się, ale Henretta pobladła. Było wystar­czająco źle, kiedy ludzie kwestionowali wiarę albo kiedy ona sama za­stanawiała się, czy Bóg będzie na tyle dobry, aby wybaczyć jej własne grzechy. Ale słuchać kogoś, kto mówi tak o pogańskich wierzeniach, o tak przerażających pogańskich wierzeniach... Jej serce waliło jak młot i z trudem oddychała. Przypomniała sobie także, jak umarł Che­ster, jak ten srebrny sznur wyrwał go z jej uchwytu i pociągnął ku ostremu, chłodnemu światłu.

Popatrzyła na rzekę, próbując podjąć decyzję, w którym kierunku uciekać.

Spojrzała z powrotem na Ruth i Georgię: obie śmiały się z niej, wska­zując ją palcami. Dane stał z wędką w ręce i patrzył na nią ze zdumie­niem, jakby próbował zrozumieć, co się dzieje w jej głowie.

Skrzyżowała ręce na piersiach, jakby się chciała zasłonić, i pobiegła w stronę domu.

- Indianie! - wrzasnęła Georgia.

Henretta odwróciła się, wystarczająco wściekła, aby wyrwać jej te niebieskie włosy. Georgia trzymała się za brzuch i rechotała, Ruth par­sknęła śmiechem. Nawet na twarzy Dane'a pojawił się uśmiech rozba­wienia.

• Ty...! - zaczęła krzyczeć Henretta, ale nie potrafiła wymyślić żad­nego przekleństwa. — Wiem, co z ciebie za jedna! Co masz na sobie od czasu, gdy straciłaś majtki? - Georgia będzie usiłowała kłamać... a wtedy Henretta rzuci jej w twarz ohydną prawdę.

• No cóż, daję sobie radę bez nich - odpowiedziała Georgia.

• Ha! Słyszeliście to? - zapytała pozostałych Henretta..

• No i co z tego? - odparł spokojnie Dane. - Ja już od lat nie noszę bielizny. Prawda, Ruth?

• To prawda, nie nosi - potwierdziła z powagą Ruth.

Henretta miała wrażenie, że coś ją dławi. Uciekła do domu. Jakie to okropne! - myślała. Jakie okropne! Jak mogłam nawet pomyśleć, że się w nim zakochuję? W tym strasznym mężczyźnie bez bielizny - w męż­czyźnie z tak upiornym uśmiechem? W tej samej chwili uświadomiła sobie, że to właśnie z powodu jego wylewu, jego upiornego uśmiechu nie może się w nim zakochać. Chester, umierając, wciągnął do grobu część mnie, powiedziała sobie z ponurą satysfakcją. Wciągnął tę część mnie, która pozwoliłaby mi się zakochać w mężczyźnie chorym i słabym.

Kiedy dotarła do żwirowej ścieżki prowadzącej do domu, zaczęła myśleć o tym, co Dane opowiedział o Bogu. Zaczęła mruczeć gorączko­wo modlitwy, które płynęły całkowicie niezależnie od jej myśli:

- Och, mój Panie Jezu, Boże, przyjdź po mnie. Zabierz mnie do nie­
ba... wybacz mi moje grzechy... wyznaję ci je wszystkie. Wszystkie.
Wszystkie tylko tobie. Moja miłości, moja miłości, nie chcę ich już wię­
cej. Och, cholera, do licha... proszę, proszę, zbaw mnie!

338

Dave Wolverton

Jednakże modląc się, wciąż myślała o tym, co powiedział Dane. Czy taki właśnie jest Bóg? - zastanawiała się. To wyjaśnienie wydawało się takie trafne. Tak bezbłędne. I wstrząsnęło nią aż do głębi jej duszy.

- Bruce, Bruce, musisz mi pomóc! - błagała przez telefon Henretta. Jej głos rwał się, przerywany szlochem. - Musisz mnie zabrać gdzie indziej! Proszę, Bruce, nie mogę już wytrzymać z tymi okropnymi są­siadami! Tymi mormonami, Żydami i wiedźmami. Nie mogę! Musisz przyjechać i zabrać mnie stąd!

Henretta czekała w domu po rozmowie telefonicznej i skrycie obser­wowała ludzi nad rzeką. Zebrała się ich tam cała gromada i wyglądali jak stado wron. Wszyscy jej sąsiedzi siedzieli razem z obcymi wokół dymiących grillów. Wszyscy się śmiali. Wiedziała, z czego się śmieją. Och, tak, zrobiła z siebie niezłe widowisko! Wiedziała, z czego się śmie­ją. Obserwując tę gromadę, zza firanki, aby nikt jej nie dostrzegł, śpie­wała cicho i żarliwie Czy zbierzemy się nad rzeką?

Słońce już zachodziło. Okno, przez które wyglądała Henretta, tonęło w coraz większej ciemności. Gromada bawiąca się nad rzeką nie zaczę­ła się jeszcze przerzedzać. Wkrótce słońce zajdzie całkowicie i ten okropny dzień dobiegnie końca, pomyślała. Ludzie rozpalali ogniska; ludzie śpiewali. Mały Meksykanin szedł z parku zakurzoną drogą. Miał na sobie czerwone szorty i rozpiętą na piersiach męską koszulę. Kiedy schodził na pobocze drogi, unikając ostrego żwiru, który pokrywał jej środek, jego bose stopy wzniecały małe obłoczki kurzu. Henretta śle­dziła go wzrokiem do chwili, gdy minął okno jej saloniku, i poszła przy­gotować sobie coś do picia. Następnie spojrzała przez okno w kierunku domu Merrilla, ale nie zobaczyła ani małego Meksykanina, ani nawet chmurek kurzu, które świadczyłyby o tym, że minął jej dom.

Podbiegła do drzwi wejściowych i otworzyła je gwałtownym szarp­nięciem. Rozczochrany meksykański chłopiec stał na jej kwietniku z penisem w ręku i sikał z niewinnym uśmiechem na twarzy. Henret­ta chciała coś powiedzieć, obrzucić go wyzwiskami albo rozkazać mu, żeby sobie poszedł, ale nie mogła nic wykrztusić. W rezultacie stali oboje, ona i mały Meksykanin, patrząc na siebie, aż chłopiec skończył sikać, otrząsnął penis, wciągnął szorty i uciekł.

Henretta zatrzasnęła drzwi i zamknęła je na klucz. Przez okno ob­serwowała biegnącego do parku Meksykanina, chcąc zobaczyć, kto z nim zacznie rozmawiać. Jednakże nikt do niego nie podszedł - ani Ruth, ani Georgia, ani Pappy, Merrill czy Dane. Nikt z nich nie zbliżył

W zębach Najwyższego

339

się do chłopca, nie poklepał go po głowie i nie dał mu ćwierćdolarówki, jak się spodziewała. Nikt z nich nawet na niego nie spojrzał. A jednak było oczywiste, że ktoś z nich musiał go do tego namówić. Ktoś z nich powiedział temu chłopcu, żeby nasikał na jej kwiaty. Ale kto? A może było ich więcej. Czy mogli to zrobić razem? Czy mogli się umówić i wysłać go jako emisariusza?

Henretta siedziała na kanapie i zastanawiała się, rozważając to wszystko w koło, jakby obracała monetę. Ciemność na dworze pogłę­biała się z każdą chwilą, cienie liści migały na białej firance. A może to ktoś inny wysłał tego chłopca? Ktoś potężniejszy niż ludzie bawiący się na pikniku, potężniejszy nawet niż całe miasto?

Henretta wstała z kanapy, podeszła do drzwi wejściowych i otworzy­ła je. Stanęła na ganku i skierowała wzrok na zachód, za szosę, ponad góry.

Było tam! Wiedziała, że tam będzie, i rzeczywiście było! Na krawę­dzi nocy widać było wielki, groźny kształt. Nad horyzontem w gasną­cym świetle dnia jarzyła się ciemną purpurą samotna, kulista chmura, jedna z tych, które często pojawiają się przed burzą; czerwone słońce zabarwiło jej dolne warstwy szkarłatem.

— A więc to ma być tak? — zapytała, próbując zachować spokój, ale
żółć podeszła jej do samego gardła, a pełne lęku zdumienie wywołane
tym, co wiedziała, przeszyło ją niczym kolec lodu przebiegający od gło­
wy przez plecy aż po podeszwy stóp. Ogarnął ją paniczny strach, który
sprawił, że poczuła się tak, jakby jej wszystkie kości się rozłączyły,
jakby jej ręce, nogi i palce miały lada moment odpaść. Nie mogła się
poruszyć, a każdy oddech przychodził jej z najwyższym trudem. Ponie­
waż przez tak wiele lat przekonywała się i upewniała w duchu, że jest
prawdziwą i dobrą chrześcijanką, nigdy nawet nie rozważała możliwo­
ści, iż poza Ciemną Doliną czai się coś upiornego, coś, przed czym nie
zdoła jej uchronić nawet największa liczba panicznych próśb i błagań.

Jednakże teraz na horyzoncie widziała dowód, że to naprawdę ist­niało. Przyszło po nią.

- Och, do diabła - zajęczała. Chrystus nie przybędzie po nią na cze­
le zastępów sprawiedliwych w białych szatach. Jej przeznaczaniem
jest uniesienie w ciemność. Ciężko oddychając, wysapała: - Och, Che­
ster, do jasnej cholery! - A potem poczuła, jak gorycz tych wszystkich
straconych lat wzbiera w jej żyłach, i krzyknęła: - Ty... ty uważasz się
za Boga? Myślisz, że mnie dostaniesz?

Poczułam, jak mnie skubnąłeś! - rzuciła oskarżająco, udając, że w jakiś sposób w głębi duszy przeczuwa, co się zbliża. - Nie rozumiem, co na tym zyskasz! - Umilkła, jakby czekała na odpowiedź, ale Dane już jej przecież powiedział, że Bóg lubi ich zjadać, kiedy są starzy i tak zgorzkniali, jak ona była w tej chwili. Nie doczekawszy się żadnej od­powiedzi, krzyknęła na cały głos: - Ten robak nie będzie się wił dla

340

Dave Wolverton

ciebie! Ten robak nie będzie tańczył ani nie spadnie! Spróbuj tylko mnie dostać! Spróbuj tu przyjść!

Ludzie zebrani nad rzeką obejrzeli się, zdziwieni bełkotliwymi wrza­skami Henretty, która stała na swoim ganku i wygrażała pięścią niebu.

Nagle cień padł na jej dom - na nią - gdy samotna chmura przesło­niła słońce. I stało się coś majestatycznego: Henretta złapała się za ramię, jakby przeszył ją ból, a następnie w jakimś szaleńczym pląsie zrobiła dwa kroki i rzuciła się z ganku w stronę horyzontu, wykonując skok zadziwiającej wysokości jak na tak starą kobietę. W tej samej chwili pobliskich wzgórz dotknął palec błyskawicy, a wspaniałe, nie­naturalne światło pocałowało białe włosy i blade ciało Henretty wła­śnie wtedy, gdy osiągnęła najwyższy punkt łuku, po którym leciała.

Henretta zwinęła się jak trafiona w locie kaczka i spadła na klomb różowych bratków rosnących tuż przy ganku.

Daleko za migoczącymi światłami miasta, za ciemnymi lasami so­snowymi na wzgórzach, nad górami dryfowała na spotkanie z ciemno­ścią kulista chmura, wpływając w noc niczym wielka, purpurowa ryba z podniebnego oceanu.

Przełożył Jan Pyka

Mattew Costello

Ostatnie Zniknięcie

Jedną z pozycji w repertuarze iluzjonistów jest sprawianie, że różne rzeczy znikają. Sam wykonałem kilka małych trików tego typu. W języ­ku iluzjonistów znane są one jako Zniknięcia.

O ile mnie udało się dokonać kilku sporych, jak sądzę, Zniknięć, o tyle Mattew Costello ma na swym koncie bardzo duże osiągnięcie w dziele tworzenia: jest autorem The 7th Guest, który jest do tej pory najlepiej sprzedającym się CD-ROM-em w historii tego szybko rozwija­jącego się przemysłu.

Jeszcze zanim mi to powiedział, stwierdziłem, iż Matt interesuje się magią, jak bowiem inaczej mógłby wiedzieć, że w ciszy panującej mię­dzy Zniknięciem a Aplauzem wręcz wyczuwa się wiszące w powietrzu echo jednego pytania: „Gdzie to się podziało?"

To pytanie leży u podstaw opowieści Matthew Costella.

D.C.

T

o było ostrzeżenie. Teraz już jestem tego pewny. Ostrzeżenie to otrzymałem na długo przed tym, zanim trafiłem w dziesiątkę, za­nim świat magii zaczął wreszcie spłacać swój dług wobec mnie. Występowałem z urodzinowym pokazem przed gromadą szczurków dywanowych. Dzieciaki, cztero-, pięcio... kto, do diabła, mógłby z pew­nością stwierdzić, ile mieli lat? Wiedziałem tylko, że są to naprawdę małe szczeniaki i nie trzeba być mistrzem, aby wyprowadzić je w pole. Zniknąłem ćwierćdolarówkę.

Mały chłopiec, który siedział tak blisko mnie, że byłem pewny, iż zauważył, jak chowam monetę w dłoni, spojrzał na mnie szeroko otwartymi oczami i zapytał:

- Gdzie to się podziało?
Uśmiechnąłem się.

; - Co masz na myśli?

- Pieniążek... — odparł. Pewnie wszystkie monety były w jego oczach
takie same. - Gdzie on jest?

Uśmiechnąłem się jeszcze raz, przygotowując się do zamiany czer­wonej chusteczki w tęczę kolorów.

- Nie ma go - odpowiedziałem. - Sprawiłem, że zniknął.

344

Mattew Costello

Chłopiec nadal był nieprzejednany, zaniepokojony.

-Ale gdzie on jest... gdzie on jest teraz?

Brak ćwierćdolarówki wywołał u dzieciaka atak lęku.

- Nigdzie, mały... o, popatrz... - Mówiąc to, wyciągnąłem rękę i wyją­łem monetę zza jego ucha. - Jest tutaj. A teraz moja następna sztuczka...

I pamiętam, że przeszedłem do triku z chusteczką. Jednakże na twarzy małego chłopca nie nastąpiła żadna zmiana. Wciąż nie był szczęśliwy, wciąż był zatroskany.

Gdzie to się podziało?

Zabawne... to był pierwszy raz, kiedy ktoś zadał mi to pytanie.

Gdzie to się podziało?

Wtedy tego nie wiedziałem... ale jest odpowiedź na to pytanie.

Zróbmy wielki skok w czasie. Do dni, kiedy już mi się doskonale powodziło, kiedy robiłem „karierę".

Byłem właśnie w Nowym Jorku i postanowiłem wpaść do restaura­cji Athena, ulubionej meliny wszelakiej maści czarodziejów, zastępcze­go domu przebywających z dala od rodzin iluzjonistów.

Nie zjawiałem się już tu za często. Stałem się zbyt wielką gwiaz­dą, aby tracić czas na przesiadywanie w takich obskurnych spelun­kach.

Tym razem miałem jednak trochę czasu do zabicia. Pomyślałem za­tem, że miło byłoby spędzić go w towarzystwie starych magików, którzy przesiadywali przy tylnych stolikach w Athenie i siorbiąc bulion, wy­mieniali opowieści o dawnych sukcesach.

Naprzeciw Atheny znajdował się kiedyś Magiczny Sklep Tannena, prawdziwa mekka iluzjonistów. Sklep został przeniesiony w inne miej­sce już przed laty - ale to nie miało znaczenia. Starzy zawodowcy ciągle przychodzili do Atheny.

Może to nostalgia sprawiła, że tam poszedłem, a może chęć popisa­nia się. Może chciałem powiedzieć tym starym wyjadaczom: „Hej, sta­ruszkowie, popatrzcie, jak daleko zaszedłem. Widzieliście mnie w pro­gramie Lettermana? W przyszłym tygodniu występuję w MGM Grand. I czy nie dalibyście wszystkiego, co macie, aby się dowiedzieć, na czym polega „Iluzja krzesła"?

Przeszedłem obok kontuaru, gdzie zapach wydawanych w pośpie­chu śniadań zaatakował mój nos z siłą ciepłego, porywistego wiatru. Woń tłustych potraw, frytek, bekonu i jajek świadczyła o tym, że zwo­lennicy zdrowej kuchni raczej omijają to miejsce.

Spojrzałem w stronę tylnej części sali.

Byli tam, oczywiście, zawsze inni. Nigdy nie można mieć pewności, czy któryś z nich w swojej wędrówce z jednego drugorzędnego lokalu do drugiego nie zahaczy, jak Rip Van Winkle, o góry Catskill.

Ostatnie Zniknięcie

345

Podszedłem do tylnych stolików.

Przez chwilę żaden z nich nie unosił głowy, żaden na mnie nie spoj­rzał. Nie. To byłoby zbyt oczywiste, zbyt wielki dowód uznania dla mojej nowo zdobytej sławy.

W końcu Harry Feld, który swoją prawie całkowitą łysinę przykry­wał nadmiernie czarną peruką, zerknął na mnie, badając wargami temperaturę swojej gorącej herbaty.

- Ho, ho. Popatrzcie, kto nas zaszczycił. Wielki Tommy Fina. Pan
Vegas. Pan Atlantic City!

Wtedy i inni spojrzeli na mnie. Większość z nich była prawdopo­dobnie „między trasami". Zobaczyłem młodego dzieciaka, który przy­siadł się do Felda z nadzieją, że „mistrz" przekaże mu odrobinę swojej magicznej wiedzy. Feld, nazywany Panem Cudem w czasach, gdy w Atlantic City zaczęto rozkręcać interesy, skinął mi głową.

- Czytałem o tobie, dzieciaku. - Jeszcze jedno skinienie. - Występu­
jesz na naprawdę wielkich scenach, co?

Uśmiechnąłem się. Wziąłem głęboki oddech.

- Sprawy... przybrały dobry obrót.

I wtedy zauważyłem, że przygląda mi się Gary Hayes. Był nie naj­gorszym iluzjonistą i miał w swoim repertuarze kilka naprawdę zgrab­nych sztuczek. Występował jednak tylko w podrzędnych lokalach i nie wyglądało na to, aby miał jeszcze wypłynąć na szersze wody.

- To piekielnie dobry trik, Tom - oświadczył Gary. - To twoje choler­
ne „Zniknięcie z krzesła" jest wspaniałe.

Usiadłem na krześle i zacząłem się rozglądać w poszukiwaniu jed­nej z kelnerek o owłosionych ramionach, które krążyły wśród morza stołów składających się na salę jadalną Atheny.

- Piekielnie dobry trik... - powtórzył.

Moje poszukiwania kelnerki okazały się bezowocne. Podobnie jak w wypadku gliniarzy, nigdy ich nie ma, kiedy są potrzebne.

- Taak - zahuczał głębokim barytonem Pan Cud. - No więc powiedz
nam, dzieciaku... jak ty to robisz?

Mieli na myśli moją „Iluzję krzesła". To była moja specjalność, mo­ja wejściówka na wielkie sceny. Sadzam kogoś na krześle, przykry­wam czarną satyną, a potem - puf! Człowiek znika na oczach wi­downi.

Nie chodzi o to, że pokazywanie znikających ludzi jest czymś no­wym. Ale ten trik, mój trik, wykonywałem na pustej scenie. W pobliżu nie było żadnych czarnych kurtyn, żadnych lustrzanych ścian. Tylko krzesło, satyna, jakieś czarodziejskie zaklęcie...

I człowiek znika.

- Cholernie dobry trik - powiedział jeszcze raz Gary.

Czułem jego gorycz. To było „cholernie dobre" w stylu: Dlaczego, do diabła, j a nie mogę zrobić czegoś równie dobrego, i skąd miałbym

346

Mattew Costello

wziąć pieniądze na coś, co musi być bardzo pomysłowo zbudowaną i drogą aparaturą.

- Widzieliście mnie w programie Lettermana? - zapytałem.
Pan Cud pokręcił głową.

- Zbyt późno dla mnie, dzieciaku. Nie oglądam już nawet własnych
występów. - Osunął się na krześle, kaszląc w ataku histerycznego
śmiechu z własnego dowcipu.

Gary ciągle mi się przyglądał. W pewnej chwili, ważąc słowa, powie­dział:

-Wiesz co, Tommy... nie rozumiem tego. Nie rozumiem, jak robisz tę „Iluzję krzesła".

W końcu pojawiła się kelnerka. Strzeliła gumą do żucia i zaprezen­towała swoją wersję „Co ma być, proszę pana?"

Zignorowałem pytanie Gary'ego i zwróciłem się do kobiety:

- Filiżanka kawy i ciastko.

Jeszcze raz strzeliła gumą i zapisała zamówienie z takim mozołem, jakby chodziło tu o składający się z sześciu dań obiad.

Kiedy znowu spojrzałem na moich współtowarzyszy, słuchali wła­śnie kolejnej opowieści Felda o jego estradowej przeszłości. Jednakże Gary wciąż patrzył na mnie. Mój sukces go nie cieszył. To było oczywi­ste. Zawodowa zazdrość, pomyślałem.

Uśmiechnąłem się do niego.

-Występowałeś ostatnio w jakichś dobrych miejscach?

- Nie, Tommy. Nie mam nic aż do grudnia.

Wczasy w górach Catskill dla starego Gary'ego. Droga Donikąd. Podczas gdy ja przez tydzień będę występował w MGM Grand w Las Vegas.

- Sprawy jeszcze przybiorą lepszy obrót - oświadczyłem. - Zawsze
tak się dzieje.

Ale tak wcale nie jest. Sprawy nie zawsze przybierają lepszy obrót.

Spojrzałem na Pana Cuda. Rozłożył w wachlarz kilka kart. Inny stary wyga skwitował tę ograną sztuczkę, kręcąc głową, ale dzieciak obok Pana Cuda, pełen szacunku nowicjusz, z natężoną uwagą obser­wował ten pokaz jego prestidigitatorskich umiejętności.

W tej samej chwili Gary przysunął swoje krzesło do mojego.

• Tommy, chcę wiedzieć... jak ty to robisz? Pokręciłem głową.

• Hej, człowieku... czego ty chcesz? Nie mogę powiedzieć... Złapał mnie za ramię.

- Gdzie się tego nauczyłeś? Kto cię tego nauczył? Możesz mi powie­
dzieć. Boże, sam przecież pokazałem ci kilka sztuczek...

Przyjście tam było błędem. To była moja przeszłość. Powinienem to wiedzieć.

- Posłuchaj, nie mogę. Rozumiesz? - Strząsnąłem z ramienia jego dłoń.

Ostatnie Zniknięcie

347

-Mógłbym zrobić ten trik... - powiedział gorączkowo, a drobne kropelki śliny tryskającej mu z ust zdawały się podkreślać każde jego słowo. - Mógłbym to zrobić... nawet lepiej.

Uśmiechnąłem się.

— Może mógłbyś... może mógłbyś.

Pojawiła się moja kawa i ciastko i napięcie minęło. Uznałem to wte­dy za nic nie znaczący, nieprzyjemny, mały epizod będący znakiem, że pewien etap mojego życia dobiegł kresu. To wszystko.

Myliłem się jednak całkowicie.

Następne kilka miesięcy spędziłem z dala od Nowego Jorku, wystę­pując w Vegas, Atlantic City, Reno i przez trzy tygodnie w Los Ange­les. Czy można sobie wymarzyć lepsze życie?

Byłem pewny, że nie.

A potem pewnej nocy w Vegas rozmawiałem z korpulentnym presti­digitatorem, który pracował w małej salce nowego hotelu o tropikalnej nazwie The Caribe. Przekazał mi niewiarygodną wiadomość: Gary Hayes był na szczycie. Zdumiewający Gary Hayes znowu czarował publiczność.

Korpulentny magik pokazał mi wycinek z „Czarnego kapelusza", niskonakładowego pisma dla zawodowych iluzjonistów. Przeczytałem artykuł. Gary demonstrował nowe Zniknięcie, które po prostu szoko­wało widzów. Ścinało ich z nóg.

Nawet opis tego numeru robił potężne wrażenie.

Przed pełną widownią Gary nakrywał ochotnika satynową płachtą. Następnie ta osoba unosiła się w górę, nad głowami widzów, i eksplo­dując w błysku oślepiającego światła... znikała.

Z opisu wynikało, że jest to naprawdę fantastyczna iluzja.

Na pewno bardziej podniecająca niż zwykłe sprawianie, aby ktoś zniknął z krzesła.

Było tam także zdjęcie - Gary stojący obok wiszącej w powietrzu płachty. Jego oczy błyszczały i bacznie obserwowały widzów. Wyglą­dał wytwornie. Boże, nawet trochę... zdumiewająco.

Chciałem zobaczyć ten trik. Sprawdzić tego niespodziewanego kon­kurenta.

Podziękowałem pękatemu prestidigitatorowi, który wrócił do swo­ich karcianych sztuczek i wyciągania monet zza uszu wymęczonych graniem na automatach hazardzistów.

Minęło kilka miesięcy, zanim znalazłem się znowu w Nowym Jorku i odpowiedziałem na syreni zew Atheny. Idąc tam, udawałem obojętność.

348

Mattew Costello

Ale tak naprawdę miałem nadzieję, że spotkam się z cieszącym się od niedawna takim powodzeniem Garym Hayesem.

Nagle to ja stałem się tym, który desperacko chce się dowiedzieć, na czym polega jego zdumiewająca iluzja i skąd się wziął jego niespodzie­wany sukces. Być może — tym razem — wymienimy nasze tajemnice. Albo przynajmniej pozwolę mu tak myśleć.

Kiedy wszedłem do tej obskurnej greckiej speluny, zobaczyłem tam całą starą gromadę zmęczonych życiem magików i kilku młodych adep­tów.

Nie było tam jednak Gary'ego. Zapytałem o niego Pana Cuda.

-Ach... nie widujemy go już tutaj. To pewne. Nie bywa wśród nas od czasu, gdy został ważniakiem.

• Czy jest w Nowym Jorku?

• Jasne. Wczoraj wieczorem miał show w telewizji, a dziś zaczyna tygodniowe występy gdzieś w centrum. Tak, Pan Ważniak jest w mie­ście, ale nie ma mowy, żeby przyszedł zobaczyć się z nami.

Spróbowałem ukryć rozczarowanie.

I wtedy otworzyły się drzwi, a do restauracji wdarł się wirujący kłąb mroźnego, styczniowego powietrza.

Odwróciłem się i, do diabła, stał tam, ubrany w gładki płaszcz z wielbłądziej wełny, i ściągał właśnie skórzane rękawiczki. Siwizna zniknęła z jego skroni, a twarz miał rumianą i opaloną. Wyglądał jak ktoś, kto się urodził na nowo.

Uśmiechnął się - trochę nerwowo, pomyślałem. I, zobaczywszy mnie, podszedł do stołu.

Zanim zdążyłem coś powiedzieć, dotknął mojego ramienia.

• Miałem nadzieję, że tu będziesz, Tom. Dowiedziałem się, że wróci­łeś do Nowego Jorku. - Wziął głęboki oddech i dodał: - Chciałem z tobą porozmawiać.

• Ja także - odparłem. - Śledziłem twoje sukcesy. Świetna sprawa, stary.

Rzucił swoje drogie rękawiczki na zatłuszczony stół.

-Jasne.

Pan Cud wstał i uścisnął dłoń Gary'ego. Przyglądałem się, z jakim szacunkiem każdy zwraca się do zmartwychwstałego magika. Był to szczególny rodzaj podziwu zarezerwowanego dla iluzjonisty, który jak feniks powstaje z popiołów.

Ja natomiast — ja byłem po prostu ciekawy, o czym chce ze mną porozmawiać.

Być może nawet podejrzewałem o czym.

W każdym razie jego słowa zmroziły mnie bardziej niż ujemna tem­peratura panująca na Manhattanie.

Ostatnie Zniknięcie

349

Odprowadzałem Gary'ego do jego hotelu.

Nie wieszał już kapelusza w podniszczonym Hamilton House, domu noclegowym, który był gdzieś w połowie drogi do zapomnienia. Nie, teraz zamieszkiwał w Warwicku, miłym hotelu w europejskim stylu.

Szliśmy razem... i w pewnej chwili odezwał się takim tonem, jakby błagał o życie:

- Myślałem, że wszystko się dla mnie skończyło, Tommy. Kariera,
życie. Myślałem, że nic mi już nie zostało. - Spojrzał na mnie. - Nie
mogłem konkurować z wielkimi pokazami, z czymś takim jak to, co ty
robisz. Jak mógłbym występować na wielkich scenach z moim skrom­
nym programem? — Zatrzymał się na skrzyżowaniu. Światła zmieniły
się z czerwonych na zielone, ale Gary się nie ruszał. - I wtedy spotka­
łem kogoś...

- Chodźmy, stary - pogoniłem go. - Ruszajmy się. Jest zbyt zimno...
Chwycił mnie za ramię i spojrzał mi prosto w oczy.

- Po jednym z moich występów spotkałem kogoś... - Polizał wargi.
Teraz widziałem, że oczy starego iluzjonisty są przekrwione i widać
w nich udrękę. - On... on powiedział, że mógłby mi zdradzić tajemnicę
triku... - machnął ręką — triku niepodobnego do żadnego innego. Fan­
tastycznej iluzji. Jedynej w swoim rodzaju.

Spojrzał na mnie tak, jakby spodziewał się, że pomyślę, iż zwario­wał, że nie uwierzę w jego historię.

Spróbowałem dać mu do zrozumienia, że wszystko jest w porządku. Rozumiem... mów dalej.

Światło miało się za chwilę zmienić, przeciągnąłem zatem Gary'ego przez ulicę. Nie potrzebował żadnej zachęty, aby opowiadać dalej. Po­kiwał głową, podsumowując jakieś swoje myśli.

-I to rzeczywiście było najlepsze Zniknięcie, Tommy. Boże, było niewiarygodne, zapierające dech w piersiach. Publiczność nie mogła uwierzyć... ja nie mogłem uwierzyć. Rezultat był zdumiewający.

Byliśmy już na Czterdziestej Siódmej, tylko o kilka przecznic od jego hotelu. Wypowiedziałem do tej pory może z dziesięć słów, a on przez ten cały czas mówił chaotycznie, upewniając się tylko, czy słucham.

Co oczywiście robiłem.

- Chciałem powiedzieć, że widok kogoś unoszącego się nad głowami
widzów i - strzelił palcami - znikającego jest czymś niebywałym...
absolutnie niewiarygodnym!

Przerwał, gdy znaleźliśmy się nagle w tłumie śpieszących się gdzieś ludzi. Wygląda na to, że chodniki w Nowym Jorku nigdy nie pustosze­ją, niezależnie od tego, jak zimno jest na dworze.

-A więc... - zacząłem wolno - na czym polega ten problem?

Popatrzył na mnie i wtedy dopiero rozpoznałem w pełni to, co wyra­żają jego oczy. Zobaczyłem w nich trwogę.

- To nie jest iluzja, Tommy.

350

Mattew Costello

Idąca obok kobieta popatrzyła na nas. Byłem przekonany, że nas podsłuchuje.

Uśmiechnąłem się szeroko.

- O czym ty, do diabła, mówisz?

Nie mogłem niczego wyczytać z jego jakby skamieniałej twarzy. Pa­trząc prosto na mnie, powtórzył:

-To nie jest żadna cholerna iluzja. Ci ludzie... - zmusił się do dzi­wacznego grymasu, który miał być uśmiechem - ochotnicy... oni na­prawdę znikają.

Odwróciłem wzrok. Przyjście do Atheny było błędem. Niektóre spra­wy trzeba zostawić za sobą, a Gary najwyraźniej do nich należał.

-Daj spokój, człowieku, nie kpij sobie ze mnie.

Zbliżył się do mnie tak bardzo, że przez zapach jego wody kolońskiej wyczułem jeszcze coś, jakby tremę... tylko setki razy gorszą. Nie mo­głem się pozbyć wrażenia, że zostałem osaczony przez Gary'ego. Byłem jednak przyzwyczajony do tego uczucia.

- Nie... nie łapiesz, o co mi chodzi. Ja nie rozumiem, na czym polega
ta iluzja, Tommy. Dlatego, że to nie jest żaden cholerny trik.

- Sprawiasz, że ludzie naprawdę znikają?
Pokręcił głową.

• Nie. Nie znikają. Oni przechodzą gdzie indziej. Do jakiegoś innego miejsca i...

• Dokąd? Na Brooklyn?

Gdzie podziewają się rzeczy... gdy znikają? To pytanie zadał mi tamten dzieciak. Gary chwycił mnie za ramiona.

- Posłuchaj mnie, dobrze? Czy mnie wysłuchasz, do diabła? Potrze­
buję twojej pomocy, Tommy. Myślałem, że z wszystkich ludzi ty bę­
dziesz potrafił mnie zrozumieć. Coś staje się z tymi ludźmi... unoszą
się w powietrze, a potem ich nie ma.

Przechodzący obok ludzie patrzyli na nas ze zdumieniem...

- A co z ich znajomymi, krewnymi?

-W tym właśnie tkwi sedno sprawy. Wybieram tylko ludzi samot­nych, podróżujących sprzedawców, takich, którzy przyszli na przed­stawienie bez towarzystwa, na kilka drinków. Takich, o których na pierwszy rzut oka wiem, że mogą przepaść bez śladu i nikt o nich nie zapyta. - Wziął głęboki oddech. - A ja sprawiam, że znikają.

-I nie wiesz, gdzie się podziewają?

Spojrzał na mnie z ukosa.

-Nie. Ja... ja widziałem to miejsce, do którego oni się przenoszą. Miałem sny... koszmary. Jest taki świat, miejsce... wymiar. I oni tam się przenoszą, ci ludzie, którzy za moją sprawą zniknęli.

Owiewał nas lodowaty wiatr. Czy to możliwe, aby stało się jeszcze zimniej?

Ostatnie Zniknięcie

351

Byłem przekonany, że nie.

— Oni tam czekają. Boże, ci ludzie, którzy zniknęli, stoją tam pośród
różnych dziwnych roślin, pod niebem o ponurych barwach i czekają na
coś, co po nich przychodzi. Spomiędzy obrzydliwych liści wyciągają się
ku nim macki i... Boże, Tommy... oni zaczynają krzyczeć. Wiedzą już,
że to nie jest żaden trik, że to się dzieje naprawdę. W moich koszma­
rach słyszę ich krzyki.

Jak długo tam staliśmy? Kilka minut? Godzinę? Nie potrafiłem od­powiedzieć na to pytanie.

Wyciągnąłem ręce do tego starego wystraszonego człowieka. Nie, to było coś więcej niż strach. On był przerażony. Poklepałem go po ra­mieniu i zapytałem:

— Dlaczego mi to opowiadasz? Dlaczego wybrałeś właśnie mnie?
Znowu polizał wargi.

— Ja... powiedziano mi, że muszę wykonywać ten trik podczas każ­
dego przedstawienia. - Na jego twarzy pojawił się grymas udręki. -
Muszę kontynuować dostawy. A ja nie mogę... nie chcę już tego robić.
Nie mogę tego znieść.

Skinąłem głową. Każdy, kto usłyszałby choć fragment naszej rozmo­wy, pomyślałby, że obaj zwariowaliśmy. Zdawałem sobie z tego sprawę. Mogliśmy zostać podsłuchani. Nigdy nie ma pewności, czy nikt cię nie słucha.

• Niedawno wpadłem na pomysł. Mam plan uwolnienia się od tego.

• Plan ucieczki?

Chwycił mnie za ramię i mocno ścisnął.

-Nie śmiej się ze mnie! Słuchaj... oto ten plan. Dziś wieczorem... kiedy nadejdzie czas na moje Zniknięcie, poproszę cię na scenę jako gościnnie występującego wykonawcę. Zrobisz swoją „Iluzję krzesła"... ze mną jako ochotnikiem. Użyjesz swojej aparatury i sprawisz, że znik­nę. Wyprowadź ich w pole, żebym mógł się od tego uwolnić.

To był zwariowany pomysł. Ale nie bardziej zwariowany niż wszyst­ko inne, co Gary mi powiedział. Wyglądało na to, że jeśli mu odmówię, padnie na kolana i zacznie błagać.

Nie mogę być tak okrutny, pomyślałem.

Nie tutaj, gdy stoimy w mrozie na Piątej Alei.

— W porządku — powiedziałem. — Zrobię to. Czy teraz możemy już
iść do twojego hotelu i napić się czegoś?

Chwycił moją rękę i potrząsnął nią. -Jasne, Tommy. I dziękuję...

Klub nosił nazwę London 1888, ale choć bardzo się starałem, nie przypomniałem sobie niczego znaczącego, co byłoby związane z tym rokiem.

352

Mattew Costello

Zapytałem o to rezolutną kelnerkę, która miała na sobie odsłaniają­cą stanik suknię, odpowiednią dla ladacznicy z epoki wiktoriańskiej. Uśmiechnęła się szeroko.

• Och, 1888 to był rok, kiedy Kuba Rozpruwacz zabił swoją ostatnią ofiarę. Wie pan, że nigdy go nie złapali?

• Zdrowie - powiedziałem, unosząc martini, które mi przyniosła. -Zdrowie starego Kuby. - Pociągnąłem tęgi łyk.

Sala była wypełniona. Gary powinien się cieszyć renesansem swojej kariery, nagłą popularnością, która większość podstarzałych iluzjoni­stów przyprawiłaby o łzy... a on tymczasem siedział za kulisami, prze­rażony tym, że zaraz ma rozpocząć występ.

Moje rekwizyty już dostarczono. Rozsiadłem się zatem wygodnie na krześle, przygotowując się do obejrzenia pierwszych czterdziestu kilku minut programu Gary'ego.

Który już po paru minutach znudził mnie do tego stopnia, że zaczą­łem ziewać. To były stare sztuczki, nic, czego byśmy nie robili lub nie oglądali od dziesięcioleci: zmieniające kolor chusteczki, karty dzięki „czarom" wysuwające się z talii i gazeta, która po przecięciu na pół okazywała się cała.

Program w gruncie rzeczy niezbyt „magiczny".

Czułem, że widzowie czekają ma wielki trik, na iluzję, dla której przede wszystkim przybyli do tego klubu. Nie wiedzieli jeszcze, że spo­tka ich rozczarowanie.

W miarę jak zbliżał się ten moment, Gary był coraz bardziej roz­trzęsiony. W pewnej chwili, gdy demonstrował właśnie jakąś sztuczkę ze znikającymi kulkami i srebrnymi kubkami, jego ręce tak drżały, że jeden z kubków upadł na podłogę. Kilkoro z widzów zachichotało.

I wtedy Gary spojrzał w stronę publiczności, szukając mnie wzrokiem.

-Mam... mam dla państwa niespodziankę. Dziś wieczorem, jako specjalny gość, wystąpi mój dobry przyjaciel i wielki iluzjonista mło­dego pokolenia, Tommy Fina, który pokaże państwu jedno z najwspa­nialszych dokonań iluzji naszych czasów, „Zniknięcie z krzesła". Panie i panowie, przed wami...

Promień światła z reflektora omiótł salę i trafił na mnie w chwili, gdy wstawałem i machając do publiczności, dziękowałem za aplauz.

-...Tommy Fina!

W drodze na scenę towarzyszyły mi brawa. Ostatecznie nie byłem kimś nieznanym. Po bezbarwnym występie Gary'ego mogli patrzeć na mnie tylko z nadzieją i wielką ulgą.

Dotarłszy na scenę, ukłoniłem się.

- Nie dość, że zobaczycie państwo na własne oczy „Iluzję krzesła" -
ciągnął Gary, uśmiechając się nerwowo - to... ale czy potraficie pań­
stwo odgadnąć, kto zniknie?

Publiczność odgadła i nagrodziła go zdawkowymi brawami.

Ostatnie Zniknięcie

353

Zrobiłem krok do przodu, przejmując kontrolę. Najpierw postąpiłem tak, jak dyktowała grzeczność:

- Panie i panowie, Zdumiewający Gary Hayes!

Wymusiłem w ten sposób trochę oklasków dla starego. Nie można jednak powiedzieć, by wyrażały one duży entuzjazm.

Młody asystent Gary'ego wytoczył moje krzesło.

-Wiem, Gary, że już widziałeś, jak wykonuję ten trik. Nigdy jed­nak nie brałeś w nim udziału. Czy mam rację?

Skinął głową. Gdy tylko krzesło znalazło się na właściwym miejscu, nie tracąc czasu posadził na nim swój tyłek. Zauważyłem, jak się roz­gląda w poszukiwaniu ukrytego urządzenia, które zamaskuje jego odejście, jego ucieczkę. To miało wyglądać jak scena z filmu Dźwięki muzyki, w którym dzieci von Trappa umykały jedno po drugim hitle­rowskim władzom.

Spojrzałem w oślepiające światła. Ku skrytej za nimi publiczności. Czy siedział gdzieś tam tajemniczy dobroczyńca Gary'ego, ten, który ofiarował mu trik, ten, który go przez cały czas obserwował?

- Jestem gotowy - powiedział Gary.

Obróciłem się ku niemu. Gary trzymał się kurczowo krawędzi sie­dzenia krzesła, jakby to był wyrzucany fotel lotniczy.

-Bardzo dobrze - zacząłem w moim normalnym stylu, nie chcąc niczego przyspieszać ani pozbawiać publiczności jakiejś części progra­mu. - Teraz, Gary, przykryję cię... - asystent stał u mojego boku z czarnym materiałem - tą czarną satyną. Obrócę następnie krzesło raz, dwa razy... a po trzecim obrocie - spojrzałem z uśmiechem w stro­nę publiczności -już cię nie będzie.

Skinął głową.

- Świetnie! - Wziąłem od asystenta materiał i strzepnąłem go zwró­
cony ku widowni, wysyłając w powietrze miliony pyłków kurzu, do­
brze widocznych w jaskrawym świetle reflektorów.

Następnie dramatycznym ruchem zarzuciłem satynę na Gary'ego, który stał się tylko czarnym zarysem na tle czarnej sceny. Jak każdy iluzjonista wie, czerń tak naprawdę nie jest barwnikiem. Czerń absor­buje wszystkie kolory światła, pochłania je w całości. To, co widzimy, jest nicością, wielce pomocną przy tworzeniu iluzji.

- Wszystko w porządku? - zapytałem.

Czarny kształt skinął głową, co było dość niesamowite.

- Świetnie. - Stanąłem za krzesłem. Czy ktoś mnie obserwuje, po­
myślałem, nie spuszczając ze mnie ani na chwilę wzroku? Kto wie.

Zakręciłem krzesłem raz. Gary wrócił do normalnej pozycji, w której był zwrócony twarzą do publiczności.

- Raz - powiedziałem. Następnie okręciłem go jeszcze raz. Czarny
materiał zafurkotał. - Dwa. - Przerwałem na chwilę i pochyliłem się
nad krzesłem... każdy z moich gestów i każde słowo były częścią wido­
wiska. - Nadal wszystko w porządku, Gary?

354

Mattew Costello

Ponownie skinął głową.

Spojrzałem w stronę publiczności i szeroko się uśmiechnąłem.

-To dobrze, ponieważ nadszedł czas, aby powiedzieć... żegnaj.

Zakręciłem krzesłem ostatni raz, odsuwając się od niego jak toreador.

Krzesło zatrzymało się.

A czarny kształt ciągle na nim był.

Popatrzyłem na widownię. Moja twarz wyrażała pytania: „Co poszło źle? Czy coś schrzaniłem?" Wyciągnąłem wolno rękę, aby uchwycić materiał. Moje palce zacisnęły się na nim.

— Gary — powiedziałem zatroskanym głosem. Czarny kształt nie po­ruszył się. - Czy wszystko...

Zerwałem przykrycie, ukazując całkowicie puste krzesło.

Ogłuszające brawa. Ukłoniłem się. Ukłoniłem się jeszcze raz i zgod­nie z zasadą, której hołdują wszyscy iluzjoniści, po trzecim, ostatnim ukłonie opuściłem scenę, żegnany krzykami widzów, którzy chcieli zo­baczyć coś jeszcze.

Pojechałem pospiesznie do mojego hotelu. Kiedy znalazłem się w pokoju, wyciągnąłem z minibaru dwie buteleczki whisky.

Zwlekałem z pójściem do łóżka tak długo, jak to tylko było możliwe. Obejrzałem program Lettermana, potem nowy, nocny show Toma Sny-dera i aż do trzeciej nad ranem czytałem ostatnią powieść Koontza.

Ciągle czułem obecność publiczności, ludzi, którzy ani na chwilę nie odrywali wzroku od sceny w oczekiwaniu, że zauważą jakieś moje po­tknięcie albo odkryją sekret mojego triku. A potem, jak zawsze, oszoło­mieni moją mistyfikacją, wpadli w zachwyt, który wziął górę nad roz­czarowaniem wynikającym z tego, że nie rozszyfrowali tajemnicy.

W sumie nie różniło się to zbytnio od moich pierwszych występów i reakcji tego dzieciaka, który po zniknięciu ćwiartki zapytał: „Gdzie to się podziało?"

Gdzie podziewają się rzeczy, które znikają?

Może to nie jest najlepsze pytanie?

Walczyłem z sennością... do czasu, aż nie byłem w stanie już dłużej się opierać.

Książka wypadła mi z rąk i zamknęła się. Byłem zbyt zmęczony, aby wstać i zgasić światło. Ogarnęło mnie uczucie takiego ukojenia, że mogłem już tylko po prostu zasnąć.

Do czasu, aż rozpoczął się sen.

Do czasu, aż zobaczyłem ten świat, to zielono-purpurowe poszycie, powykręcane rośliny splecione ze sobą tak ciasno, jakby wszystkie sta­nowiły jedną, gigantyczną, żywą istotę.

Ostatnie Zniknięcie

355

Świat, który widziałem już wiele razy w czasie innych nocy.

Zobaczyłem także Gary'ego...

Ciągle miał na sobie swój estradowy smoking. Stary, dobry iluzjoni­sta ze starej szkoły, wciąż jeszcze ubrany w oficjalny strój czarodzieja. I w moim śnie pomyślałem: Czy masz jakieś króliki w tym smokingu, Gary? Cokolwiek jadalnego na wypadek, gdybyś...

Drżał.

Ze strachu czy z zimna? Trudno powiedzieć.

Kiedy tak go obserwowałem... wyobrażałem go sobie... wyczytałem z wyrazu jego twarzy, że wie, gdzie się znajduje. Tak jak wiedział, co oznacza ten dźwięk, kiedy rozstąpiły się pnącza i purpurowe liście, kiedy w końcu usłyszał szelest sunących ku niemu...

Odwrócił się.

Kiepski pomysł, pomyślałem na wspomnienie wielu takich scen, których byłem świadkiem w przeszłości. Cholernie kiepski pomysł, Gary, staruszku.

Ponieważ teraz mógł widzieć, jak idą po niego, oślizłe stwory z długi­mi, mackowatymi kończynami. Mógł widzieć ich małe otwory gębowe i haczykowate zęby tnące łapczywie powietrze tego obcego świata.

Musiałem na to patrzeć.

Na wypadek, gdyby przyszły mi do głowy jakieś pomysły.

Na wypadek, gdybym jak Gary zaczął się zbytnio denerwować, nie­pokoić losem ludzi, którzy znikają w rezultacie mojego triku.

Zabrały się do niego bez pośpiechu. Macki unosiły się i spadały na różne części jego ciała. Krzyczał, próbując je odepchnąć. Daremnie, oczywiście.

Masz jakieś króliki w swoim smokingu, Gary?

Coraz więcej macek i coraz głośniejsze krzyki Gary'ego, które wolno przeszły w skamlanie. Odgłosy gryzienia, mlaskanie...

Musiałem na to patrzeć.

Na wypadek, gdyby przyszły mi do głowy jakieś pomysły.

A potem, kiedy koszmar się skończył, kiedy przestałem to widzieć... wszystko zgasło, jakby to był tylko zły sen.

Spałem spokojnie aż do południa.

Nie miałem tego wieczoru żadnego występu. To był mój wolny dzień.

I to... było wspaniałe.

Przełożył Jan Pyka

Janet Berliner

Błękitny księżyc

Z wyrazami szczególnej wdzięczności dla doktora Stancila „Kubusia Puchatka" Johnsona

Na scenie iluzje transformacyjne polegają na zamianie miejscami mężczyzn z kobietami, wymianie twarzy i ciał, a nawet przekształcaniu ludzi w zwierzęta. W mojej wersji triku tego rodzaju jestem zawieszony dziesięć stóp nad siemią, a pode mną, na platformie umieszczonej po­środku sceny, stoi piękna kobieta. Na dany znak unosi ona nad głowę zasłonę i w jednej chwili wymieniamy się miejscami.

W opowiadaniu Janet, będącym hołdem dla takich iluzji, najbardziej przez nią lubianych, spotykamy dwie dusze mające duże doświadczenie w podobnych przemianach. Dawno temu połączył je wspólny grzech; od wieków ścigają się nawzajem, szukając zemsty. W trakcie tej wędrówki przez stulecia wymieniają co jakiś czas ciała, w których znalazły chwi­lowe schronienie, aż w końcu dokonują ostatecznej transformacji.

Z opowiadania tego dowiadujemy się, że cokolwiek by się narodziło w dotkniętym obsesją umyśle, zdoła on tego dokonać. Dowiadujemy się także ponownie, że kiedy łączą się dwa pierwiastki, wynik jest często większy od sumy obu składników wziętych osobno.

D.C.

U

śmiechnęłam się. Wysoki, brodaty mężczyzna, którego nazywano Szakalem, odpowiedział mi uśmiechem i dokręcił śruby na swojej wymyślnej dębowej desce do krojenia mięsa. Metal przebił mięso i popłynęła krew, ciepła, czerwona. -Ciekawi mnie, panie Ramirez... - Carlos, proszę.

Szakal wyjął z pudełka dziesięciocalowy nóż z Solingen i przesunął nim starannie, z dużą wprawą, po dołączonej do kompletu osełce. Ob­serwowałam jego dłonie. Długie, zwężające się ku końcowi, poruszały się z pewnością zrodzoną z długoletniej praktyki. Wyobraziłam sobie, jak bawią się moim ciałem, i zadrżałam. Od chwili, gdy po raz ostatni czułam taki pociąg do jakiegokolwiek mężczyzny, upłynęło bardzo dużo czasu. Popatrzyłam na obity czerwonym aksamitem szezlong

w kącie prywatnego gabinetu w Victoria Club, wyobraziłam sobie sce­nę uwiedzenia z Funny Girl i musiałam sobie przypomnieć, że Carlos Ramirez jest moim przeciwnikiem.

Niezależnie od tego, jak wielka była pokusa, nie mogłam sobie po­zwolić na poddanie się starej słabości i pójście z nim do łóżka... chyba że byłabym gotowa zrezygnować z kontroli. Raz już mnie pokonał; nie mogłam mu dać okazji do tego, by znowu odebrał mi siły, nie teraz, kiedy byłam tak blisko ostatniego etapu mojej podróży. Zbyt daleko dotarłam, aby dać mu się rozmiękczyć. Chwilowo miałam przewagę nad najgroźniejszym zabójcą świata i nie zamierzałam jej stracić nie­zależnie od argumentów przedstawianych mi przez moje hormony. Gdybym sobie pofolgowała, mogłabym tylko przegrać.

Z drugiej strony musiałam go jakoś wciągnąć do swojej gry. A czyż może być lepszy sposób...

Najwyższym wysiłkiem woli otrząsnęłam się z więzów starych wspo­mnień: mała, pusta cela z wąską pryczą, jego mnisi habit ciśnięty nie­dbale na podłogę, mój podciągnięty do bioder, nasze ciała poruszające się przy dźwiękach gregoriańskiego chorału dochodzących przez za­kratowane okno z klasztornego dziedzińca.

• Często bywasz w Londynie? - zapytałam. - Wygląda na to, że do­brze cię znają, tu, w Victorii. - Mój wzrok zatrzymał się na nożu w jego dłoni. - Na tyle dobrze, aby..

• Aby pozwolili mi samemu kroić mięso — dokończył z uśmiechem. -Jadam tu, i grywam, kilka razy w roku. I tak, gościłem już inne piękne kobiety w tym gabinecie. Jest pani bardzo piękna, panno Harris, nie wspominając już o tym, że bezczelnie zuchwała z pani pokerzystka... to kombinacja, której trudno się oprzeć.

-I ty mnie nazywasz bezczelnie zuchwałą pokerzystka! Zaledwie kilka godzin temu rozegrałeś najbardziej szaleńczą partię, jaką kiedy­kolwiek widziałam. Zabrałeś mi małą fortunę za pomocą tych swoich zwariowanych zagrywek.

• Zrobiłem to samo, co sama byś zrobiła — odpowiedział.

• Nie wiem. — Pokręciłam lekko głową. — Nie jestem pewna, czy miałabym czelność zapłacić czterysta funtów, po sto za kartę, aby cią­gnąć cztery do jednej.

-Z tego, jak stawiałaś, wiedziałem, że masz najmniej dwie pary -odpowiedział. - A to znaczyło, że muszę pójść na całość, aby cię pobić. W puli było dużo pieniędzy...

• Czterdzieści tysięcy funtów. Przed ciągnieniem.

• Chciałem wygrać - powiedział.

• Czyż nie chcemy tego wszyscy? — zapytałam, pozwalając mu przy­jąć jako coś oczywistego, że zależy mi na pieniądzach i utrwaleniu mojej reputacji hazardzistki, którą wyrobiłam sobie dzięki takim jak jego zwycięstwom w londyńskim Yictoria Club, domu gier słynącym

Błękitny księżyc

359

z pokera na najwyższe stawki na świecie. W swoim czasie, Carlosie Ramirezie, pomyślałam, poznasz prawdziwe powody, dla których zrobi­łam wszystko, aby wziąć udział w tej partii pokera. Przegrana z tobą to drobiazg. Stawka, o którą gram, jest znacznie wyższa.

- Czy tak bardzo potrzebujesz pieniędzy, czy też samo zwyciężanie
jest tym... co cię podnieca?

Wyraźnie świadomy tego, jak bardzo mnie pociąga, Carlos Ramirez -kobieciarz, hazardzista i niezwykły zabójca - znowu się do mnie uśmiechnął. Byłam zadowolona. Jeśli uzna, że jestem wrażliwa na jego urok, wzbudzę jego pożądanie, przez co będę mogła wchłonąć go nawet wcześniej, niż myślałam. Gdyby tylko nie wyglądał tak dobrze w swo­im smokingu...

Podobnie jak ja, Carlos lubił czerń i biel; w przeciwieństwie do mnie nie pamiętał jednak dlaczego. Byliśmy postaciami ze studium w świa­tłocieniu — on i ja — połączonymi przez zwłoki noworodka, którego po­grzebaliśmy razem pod murami klasztoru. Naszego dziecka.

Zastanawiałam się, czy zemsta będzie tak słodka jak oczekiwanie na nią.

Czy byłaby słodsza, gdybym mu powiedziała...?

Oparłam się pokusie. Tak będzie lepiej, pomyślałam. Niech mnie uważa po prostu za profesjonalną hazardzistkę mającą skłonność do mężczyzn, których, tak jak jego, cechuje trudna do określenia kombi­nacja umiejętności i buńczuczności. Nie musiał wiedzieć, jak starannie zaplanowałam to, że znalazłam się w czasie gry przy tych samych sto­łach co on, ani pojąć, już teraz, że wiem o nim wszystko - czego chce, kim jest, kim był. A jeśli jest jeszcze coś, także się tego dowiem, nim ta noc dobiegnie końca. Już to, że przebywałam w jego obecności, czegoś mnie nauczyło. Słyszałam jego głosy - głosy jestestw, które zgroma­dził - kłócących się z nim, mówiących, że są już zmęczone życiem Car-losa i gotowe wejść w nowe ciało. On nie chciał o tym słyszeć. Był Szakalem i Szakalem pozostanie.

To właśnie dlatego przyjął zaproponowaną mu przez ONZ ofertę amnestii i ochrony w zamian za obietnicę porzucenia świata między­narodowego terroryzmu, pomyślałam, zadowolona z mojego odkrycia. To był jego kompromis, jego sposób uniknięcia konieczności opuszcze­nia Carlosa, którego umiejętność idealnego łączenia interesów z przy­jemnością tak bardzo mu odpowiadała.

• Posługujesz się tym nożem z dużą wprawą - ośmieliłam się sko­mentować sposób, w jaki kroił mięso. Chciałam dodać: „równie dobrze jak Kuba Rozpruwacz", ale utrzymałam język za zębami.

• Interesują panią noże, panno Harris?

-Interesują mnie ludzie, którzy się dobrze nimi... posługują - od­parłam.

- Jak Kuba Rozpruwacz?

360

Janet Berliner

Musiałam wyglądać na tak zaskoczoną, jak się poczułam, gdyż wy­buchnął głośnym śmiechem na widok mojej twarzy.

- Uważam Kubę za perfekcjonistę, którego sposobem reakcji na nie­
doskonałości było usuwanie ich ze świata — odpowiedziałam szybko.

-A zatem sądzisz, że on nie uważał się za kogoś złego. - Jego oczy powiedziały: „Brawo!" i zrozumiałam, że nie pomyliłam się zbytnio w mojej analizie.

• Wierzę, że uważał się za bogobojnego człowieka wykonującego dzie­ło powierzone mu przez Boga - odparłam, igrając z Carlosem. - Powie­działeś mi wcześniej, że jesteś najemnikiem. Czy uważasz się za kogoś złego?

• Najemnicy są poza dobrem i złem.

Zerknął na swoje odbicie w wiszącym za moimi plecami lustrze, po czym odłożył nóż i popatrzył mi w oczy. Spuściłam wzrok i zaczęłam się bawić moim pierścieniem, dając mu czas na to, aby mi się dokła­dnie przyjrzał. Wiedziałam, że wyglądam podniecająco. Moje miękkie, brązowe włosy opadały luźno aż do ramion, a intymne oświetlenie ła­godziło ślady, które czas zostawił na mojej twarzy.

-Jesteś uderzająco podobna do Garbo - powiedział. - Ile masz lat, Marto?

- Jestem wiecznie młoda. - Staranie wypielęgnowaną ręką wskaza­
łam magnetofon kasetowy. - Mogę to włączyć?

Skinął głową. Zauważyłam, że dostrzegł mój pierścień Lukrecji Bor-gii. Biedna Lucy... taka śliczna i tak strasznie oczerniona.

- Wydajesz się zainteresowana zabójcami, panno Harris - odezwał
się po chwili milczenia.

Trzymając nóż jak smyczek, przesunął nim delikatnie w poprzek combra. Prawidłowo naostrzona stal z łatwością przecięła mięso. Do ostrza przylgnęły czerwone paciorki. Lepkość krwi zdawała się go fa­scynować. Ja także skupiłam uwagę na ostrzu i stwierdziłam, że wnik­nięcie do umysłu Carlosa jest czymś bardzo łatwym...

Migotliwe światło lampy gazowej nie rozpraszało mroku, w którym tonęła londyńska uliczka. Mężczyzna w stroju wieczorowym wytarł z policzka krew spódnicą dziwki, wstrzymując przy tym oddech, aby uniknąć zapachu jej tanich perfum. Następnie odrzucił tę część jej gar­deroby i ruszył w stronę Mostu Londyńskiego.

Niczym specyficzna mutacja podglądacza połączyłam moją świado­mość poprzez Szakala... z Rozpruwaczem. Wiedziałam, że mi się to udało, kiedy poczułam, jak owija się szczelniej peleryną, aby się uchro­nić przed mgłą, która nocami zalegała nad brzegami Tamizy; przyjem­ność, jaką dawała mu myśl o tym, że usunął ze świata kolejną złą kobietę, prawie - choć nie do końca - przezwyciężyła moją odrazę.

Dokonawszy dzieła, które sobie zaplanował na ten wieczór, Kuba postanowił trochę pospacerować, aby nabrać apetytu przed wezwą-

Błękitny księżyc

361

niem powozu, który miał go zawieźć do Bloomsbury na kolację u puł­kownika Morana. Zrozumiałam, że udało mi się całkowicie w niego wtopić, kiedy zobaczyłam, jak podziwiam swój krawat w szybie przy­padkowo napotkanego sklepu z zabawkami. Na wystawie stał szereg cynowych żołnierzyków; salutowali mi, więc oddałam im honory, za­nim odruchowo poprawiłam krawat.

Kiedy opuściłam rękę, zauważyłam w świetle lampy krwawą plamę na mojej rękawiczce. Usuwałam właśnie ten brzydki ślad, kiedy ciszę przerwał gwizdek bobby'ego. Zawtórował mu zaraz odgłos ciężkich butów biegnących po bruku policjantów.

Znaleźli zwłoki okaleczonej kobiety.

Z sercem bijącym odrobinę szybciej wsunęłam się w płytkie wgłębie­nie przy wejściu do sklepu i przycisnęłam się plecami do drzwi. Kiep­ski zamek szybko ustąpił pod naciskiem i znalazłam się w środku. Zamknęłam kopnięciem drzwi i zaczęłam nasłuchiwać. Ze wszystkich stron dochodziły do mnie głosy policjantów przeszukujących ulice, krą­żących dookoła, wołających się nawzajem i zbliżających się do mnie. Poczułam, że z moich porów wydobywa się zapach strachu i zaczęłam drżeć, trząść się gwałtownie, miotać w konwulsjach.

Pospiesznie oddzieliłam się od Kuby i wróciłam na moje stanowisko obserwatora. Przeszukiwał ciemny sklep, aż w końcu trafił na drogą francuską lalkę z głową z nie pokrytej szkliwem porcelany, która stała na półce przy oknie. Przyciągnięty przez czarno-biały motyw na ko­stiumie lalki, odetchnął głęboko i zmusił atomy swej duszy, aby się zintegrowały.

Chwilę później policjanci wpadli do sklepu i znaleźli trupa w stroju wieczorowym. Nie mieli powodu, aby dokładniej przyjrzeć się szeroko uśmiechniętej lalce, której otwarte lekko usta ukazywały rząd białych, porcelanowych zębów...

— Jeszcze plasterek? - zapytał Carlos.

Tak bardzo pochłonęła mnie przeszłość, że nie pamiętałam nawet, iż zjadłam pierwszą porcję.

— Tak, poproszę — odpowiedziałam. Pochyliłam się ku niemu, uka­
zując piersi ledwie przesłonięte głęboko wyciętą bluzką z kolekcji Cha­
nel. Chociaż nie śmiałam zaspokoić swego pożądania, musiałam spra­
wić, aby mnie zapragnął. To dzięki temu chciałam nad nim zapano­
wać. Sądząc po rumieńcach na jego policzkach, byłam bliska celu.

Moja radość z tego małego sukcesu nie trwała długo. Gdy ponownie weszłam w jego myśli, zobaczyłam, że wprawdzie patrzy na mnie, ale widzi brązowe oczy lalki stojącej na półce obok niego. Pyszniła się swo­ją paryską arogancją i zachęcała, aby przebił jej francuski brzuch piką cynowego żołnierzyka.

Kuba zrozumiał już, że jego wybór lalki jako miejsca schronienia i odpoczynku nie był wcale przypadkowy. Los, chociaż aprobował jego

362

Janet Berliner

walkę o tryumf dobra nad złem, nałożył na niego dwa ograniczenia, zresztą tak samo jak i na mnie: jego dusza mogła zmieniać miejsce pobytu tylko w noc błękitnego księżyca i przechodzić jedynie w czar­no-białych nosicieli.

• Dzień dobry, nianiu Brockwełl. - Z zaplecza sklepu wyłonił się skle­pikarz, aby powitać starszą kobietę. - Ależ pani dzisiaj elegancko wy­gląda! Wciąż twierdzę, że to wielka szkoda, gdy się widzi, jak taka przystojna kobieta marnuje życie dla cudzego dziecka. Zapewne szuka pani jakiejś niezwyczajnej zabawki dla swojego młodego podopieczne­go. Powtarzam, że potrzebuje pani własnego syna.

• Pochlebstwa nic panu nie dadzą, panie Johnson - odpowiedziała kobieta. Mimo to zarumieniła się i zaczęła się bawić koronkowym koł­nierzykiem swojego czarno-białego stroju niani. - Co to jest, tam? -zapytała, wskazując lalkę, w której schronił się Kuba. Stała na naj­wyższej półce, z dala od miętowych oddechów dzieci i ich palców goto­wych szturchać i ściągać wszystko, co znalazło się w ich zasięgu.

• Zrobiono ją we Francji - odparł sklepikarz. - Gdy widzę te zęby, przechodzą mnie ciarki. Niech pani ją weźmie. Nikt jakoś nie ma ocho­ty jej kupić. Jeśli pani pracodawca napisze o niej książkę, niech mu pani powie, od kogo ją pani dostała. Żałuję, że Kubuś Puchatek nie został kupiony u mnie. Byłbym teraz piekielnie bogatym człowiekiem.

Potem była podróż pociągiem, po której na krótko w powietrzu moż­na było wyczuć zapach wsi, aż w końcu lalka została zamknięta w dzie­cinnym pokoju, gdzie wpadła we władzę małego chłopca o lepiących się od dżemu palcach. Umieszczony wraz z błazeńskim niedźwiadkiem, jękliwym prosiaczkiem, gardzącym sobą osłem, wstrętną kangurzycą i jej szkaradnym maleństwem, musiał Kuba każdego wieczoru wysłu­chiwać powtarzanych w kółko przez nianię grzeczniutkich opowiastek ojca chłopca.

Kiedy księżyc następny raz zabarwił się na niebiesko, Kuba zrobił jedyną rzecz, która mu pozostała. Nie tracił czasu na przeniesienie się w krzepkie ciało niani Brockwełl. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności postanowiła ona tego dnia wyjechać z Krzysiem Robinem do Ashdown Forest na piknik. Chłopiec zabrał ze sobą Kangę, jedno ze swoich ulu­bionych zwierząt. Kiedy niania otworzyła koszyk z jedzeniem i raz jeszcze zaczęła opowiadać jedną ze swych historyjek, świadomość tego, co będzie musiał znieść, okazała się dla Kuby nie do zniesienia; nie mając innego wyboru, jak tylko zaufać losowi, że w odpowiedniej chwili zapewni jego duszy właściwe, czarno-białe schronienie, zmusił ponow­nie jej atomy, by zlały się w jedno. Jego drżący z lęku duch wzniósł się w powietrze. Wzbijając się wraz z nim, widziałam, jak niania i jej podopieczny zostają w dole...

- Ciągle uciekasz ode mnie myślą - stwierdził Carlos. Położył nóż
na desce do krojenia.

Błękitny księżyc

363

Okręciłam pierścień Lukrecji i popatrzyłam na mięso na moim talerzu.

- Przepraszam - odezwałam się. - Może powinnam się napić więcej
szampana.

Sięgnął po butelkę, ale byłam szybsza. Napełniłam najpierw mój kieliszek, a potem jego.

-Myślałam o władzy - powiedziałam, patrząc, jak pije. Był swego rodzaju potentatem, przynajmniej w świecie zabójców. Będzie mu tego brakowało, kiedy znajdzie się na wyspie Robben.

- Skąd wiesz, że udaję się na wyspę Robben? — zapytał nagle.
Serce zabiło mi gwałtownie w piersiach. Albo traciłam panowanie

nad sobą, albo on potrafił czytać moje myśli równie łatwo, jak ja czyta­łam jego.

- Marto, wyraźnie usłyszałem, jak powiedziałaś: wyspa Robben.

• Zwykłe przypuszczenie - odparłam nonszalancko. - Podobno kli­mat w Afryce Południowej jest wspaniały. — Muszę być ostrożniejsza.

• Wiesz, że jestem Szakalem, prawda, Marto? Założę się, że wiedzia­łaś o tym przez cały czas. - Wyglądał na rozbawionego, ale jego oczy mówiły: suka. - Ciebie naprawdę pociągają zabójcy, czyż nie? - Jego słowa były raczej stwierdzeniem niż pytaniem. - W porządku, pozwól zatem, że cię o coś zapytam. Czy tak trudno uwierzyć, że Szakal zaspo­koił już swoje pragnienie władzy?

• Ludzie się nie zmieniają — odpowiedziałam zdecydowanie, zła na siebie za skomplikowanie sytuacji napomknięciem o Afryce Południo­wej. Zamierzał oczywiście tam pojechać... sama też bym tam pojecha­ła, gdybym była na jego miejscu. - Gdyby Kuba Rozpruwacz jeszcze żył, ciągle szukałby cnotliwej kobiety.

Nagle nie chciałam już myśleć o tej części Carlosa, która była Kubą, uświadomiłam bowiem sobie, że ten ostatni może poszukiwać cnotli­wej kobiety nawet po tym, gdy już będzie mój. Lepiej się skoncentro­wać na Carlosie, pomyślałam.

• Masz rację — przyznałam, zbierając w pośpiechu myśli. To jest partia pokera, pomyślałam. To, że stawkami są życie i śmierć, nie znaczy, że nie można blefować. - Wiem, kim jesteś.

• Kiedy się dowiedziałaś?

• Zaczęłam to podejrzewać, kiedy nazwałeś się najemnikiem. Ty to tylko potwierdziłeś.

• Czy to cię przeraża? Podnieca?

-To mnie fascynuje — odpowiedziałam, czując, że to jest otwarcie, którego potrzebowałam. - Tak jak wiele dziwnych rzeczy. Na przy­kład to. - Z aktówki, którą położyłam przy moim krześle, wyciągnę­łam wycinek, kopię raportu dla Dowództwa Operacji Morskich:

15 MAJA. USS NAUTILUS DO DOW. OP. MOR., WASZYNGTON, D.C., RAPORT 19652-H4. ZGODNIE Z ROZKAZEM ZŁAPANO

364

Janet Berliner

DZIEWIĘTNAŚCIE PINGWINÓW CESARSKICH DLA CELÓW PROGRAMU BADAWCZEGO SZPITALA MARYNARKI WOJENNEJ W BETHESDZIE. PTAKI CISKAJĄ PRZYPADKOWYMI PRZED­MIOTAMI W CZŁONKÓW ZAŁOGI. WYGLĄDA TO NA PRZYGO­TOWANIE DO ATAKU. PROSIMY O RADĘ.

Podałam mu wycinek. Wziął go ode mnie, zadbawszy przy tym, by nasze palce dotykały się nieco dłużej, niż to było konieczne.

Cofnęłam szybko rękę i skupiłam myśli na tym niewiarygodnie szczęśliwym zbiegu okoliczności, dzięki któremu mój przerażony wów­czas gospodarz przeniósł się z Ashdown Forest na pokład samolotu, którym leciał mężczyzna w czarno-białym ubraniu. Ponownie w ludz­kim ciele, znalazł się na kontynencie. Tam, mniej więcej co trzy lata, wykorzystywał czas błękitnego księżyca, aby znaleźć sobie nowe po­stacie i nowe zadania, zbliżając się w swej wędrówce do tego, do czego pośrednio nawiązałam, pokazując raport z Nautilusa.

Transformacja w patagońskiego dyplomatę - dobrodusznego, ogól­nie lubianego, ale niezbyt mądrego - zawiodła Carlosa na długotrwałą ekspedycję po Antarktydzie. Jego pechem było to, że dyplomata odłą­czył się od grupy, aby obserwować zjawisko błękitnego księżyca, i za­marzł na śmierć. Po raz kolejny zmuszony do opuszczenia ciała swoje­go nosiciela, Carlos wszedł w jedyne dostępne w tej okolicy stworzenie -w wielkiego pingwina cesarskiego.

Nie mógł ścierpieć, że jest przywiązany do lalki; odmówił wcielenia się w nianię Brockwell. Jednakże to, co mu się tym razem przydarzy­ło, wzbudziło jego najgłębszą odrazę. Pingwin i reszta jego cuchnących towarzyszy najwyraźniej oddawali się w życiu tylko jednemu, a mia­nowicie nieustannemu przepychaniu się i potrącaniu. Tylko to, że od czasu do czasu udawało mu się wbić ostry sopel lodu we wnętrzności jakiejś zagubionej samicy, która okazała się niegodna swojego samca, rozpraszało jego nudę. Widział już siebie zmuszonego do przenoszenia się z ciała jednego pingwina do drugiego przez całą wieczność i już się prawie poddał, kiedy z lodowatej wody wynurzył się Nautilus.

- Być może ciebie interesuje godowy rytuał pingwinów cesarskich — powiedział Carlos - mnie on jednak zupełnie nie obchodzi. - Odrzucił wycinek. - A teraz pozwól, że ci powiem, co mnie intryguje. Twoje podobieństwo do Garbo w... w...

Był niebezpiecznie blisko prawdy. Kusiło mnie, aby mu pomóc, aby palnąć: „w Macie Hari" i dodać, że zachowałam jej najistotniejsze ce­chy, podobnie jak on pragnął choć w części pozostać Szakalem. W końcu braliśmy udział w tej samej grze - grze mrocznych i niebezpiecznych rytuałów, którą rozpoczęliśmy razem w skrytym głęboko w Schwarz­waldzie klasztorze.

Błękitny księżyc 365

Carlos uniósł rękę i zaczął masować kark. Instynkt popychał mnie do niego, ale oparłam się pokusie. Karty, które miałam, były wygrywa­jące, ale tylko pod warunkiem, że nic nie zdoła mnie odciągnąć od mojego planu gry. Sprawdziłam zawartość puli: jeśli wygram, zdobędę władzę nad nim oraz nad wszystkimi, którymi był kiedyś; jeśli prze­gram...

• Boli cię głowa? - Dokonawszy wyboru, stwierdziłam, że muszę się zmuszać do tego, aby w moim głosie brzmiało współczucie.

• To zmęczenie - odparł. - Odpowiadając natomiast na twoje pyta­nie: nic nie wiem o tym raporcie. Czytałem, że rzucanie różnymi obiek­tami jest częścią rytuału godowego samców pingwinów cesarskich, które w ten sposób odganiają swoich rywali.

Wiesz wszystko o Nautilusie, pomyślałam. Połączywszy się z jego pamięcią, stąpałam z nim w tę i z powrotem, w tę i z powrotem, słucha­jąc klapania dużych, płetwiastych nóg po metalowej podłodze łodzi podwodnej... patrząc z zazdrością na tureckiego oficera łącznikowego, pięknego w swoim czarno-białym mundurze attache... knując plany połączenia się z nim i z dowódcą łodzi podwodnej...

Odłączyłam się od jego pamięci i wstałam z krzesła. Możemy to kon­tynuować jutro, w drodze do Southampton. Jego statek - nasz statek -wypływa o świcie.

• Możesz tu zostać na noc - powiedział i pomagając mi włożyć płaszcz, dotknął palcami moich nagich ramion..

• Twoje palce. - Zadrżałam. - Zadziwiająco delikatne jak na...

• Jak na kogo, Mato? To ręce zabójcy.

Połykanie głosek świadczyło, że nieco przyprawiony szampan, który wypił, zaczął działać. To musiała być przyczyna, dla której mylnie wy­mówił imię Marta. A może w jakiś sposób domyślił się, co planuję? Zapanowałam nad chwilową paniką i odwróciłam się ku niemu.

-Chciałabym zostać, ale... - Ujrzawszy twardy wyraz jego oczu, poczułam zadowolenie, że nie uległam początkowej pokusie pójścia z nim do łóżka. Okno pożądania zostało zamknięte.

Ledwie poruszając wąskimi, zimnymi ustami, powiedział:

- Może się jeszcze spotkamy.

Możesz być tego pewny, pomyślałam, gdy odprowadzał mnie do drzwi. Czarna jedwabna suknia, którą założyłam tego wieczoru, mia­ła modne rozcięcie; czułam jego wzrok na moich zgrabnych - co dobrze wiedziałam - nogach i kształtnych kostkach. A potem zamknął za mną drzwi.

Zrezygnowałam z windy, minęłam elegancką restaurację na naj­wyższym piętrze i zeszłam po schodach. Wiedząc, że jest mało praw­dopodobne, abym jeszcze kiedykolwiek w życiu zobaczyła Victoria Club, zaglądałam do pomieszczeń na każdym piętrze - do chińskiej restauracji, w której jadałam, gdy chciałam się oderwać od całonocnej

366

Janet Berliner

gry; do sali ostrych zawodników, w której niedawno dostawiono stoły do gry w kości, aby ściągnąć Amerykanów; do wielkiego pomieszcze­nia dla drobniejszych hazardzistów. Zatrzymałam się na chwilę przy sali karcianej, aby jeszcze raz popatrzeć na pokerzystów grających o najwyższe na świecie stawki. Jak zwykle, na filcowych blatach sto­łów leżały niedbale porozkładane żetony, których wartość często prze­kraczała trzydzieści tysięcy funtów.

Gestem, który przypomniał mi o Kubie Rozpruwaczu, owinęłam się ciaśniej płaszczem, pokonałam ostatnią kondygnację schodów, prze­szłam przez hol i znalazłam się na ulicy. Carlos wziął już nóż, pomyśla­łam. I schował go pod szarfą do smokinga.

Okazało się, że trudniej jest mi wejść do jego umysłu, kiedy go nie widzę, ale zdołałam to zrobić. Wezbrała w nim kolejna fala mdłości, wypełniając także moje usta gorzkim smakiem żółci. Przełknęłam z trudem ślinę, próbując zignorować zawrót głowy, który mi się udzie­lił, gdy przejęłam na siebie jego słabość. Zszedł właśnie po metalowych schodach przeciwpożarowych i postawiwszy nogi na chodniku, stwier­dził, że widzi wszystko podwójnie - dwa samochody, dwie moje syl­wetki.

Wszedł w cień rzucany przez mój samochód i oparł się o karoserię, aby nie upaść. Widziałam obrazy przelatujące przez jego głowę, gdy wyobrażał sobie, jak przystawiwszy mi do brzucha nóż, przyciąga mnie delikatnie, bardzo delikatnie do siebie - a ostrze wnika w moje mięk­kie ciało. Czułam, jak z góry się cieszy, oczekując na tę chwilę, gdy przyciśnie mi dłoń do ust i szepcząc miłośnie do ucha, będzie mnie uciszał.

Te obrazy były niewyobrażalnie kuszące i zaczęłam się zastanawiać, czy przypadkiem nie popełniam błędu. Czy później tak to właśnie bę­dzie wyglądało? - pytałam siebie samą. Czy po połączeniu się z Carlo-sem, w jego wszystkich inkarnacjach, będę jeszcze w stanie zidentyfi­kować moje własne uczucia? Dążyłam do stworzenia istoty dwojakiej, ale czy uda mi się to osiągnąć? Wiedziałam, że Carlos i ja musimy się połączyć. Jakaś część mnie pragnęła pozostać oddzielona od niego, być nadal obserwatorem; inna część musiała czuć to, co on czuje - być nim, chociaż raz. Byłam zaciekawiona, ale i mocno niespokojna, gdy zmusi­łam się do pozostania w jego świadomości. Jeśli nic nie zakłóci tej chwi­li, będę mogła doświadczyć jego transformacji.

Teraz, kiedy już znałam skomplikowaną drogę, którą Carlos prze­był w swej ciągłej ucieczce przez wszechświat - kiedy usłyszałam, jak te jestestwa, które zgromadził, kłócą się z nim, rozpraszają jego uwa­gę, co wpływało na sposób, w jaki oddawał się zarówno interesom, jak i przyjemnościom - opadły mnie wątpliwości. Czy naprawdę zdołam zachować najistotniejsze elementy mojej tożsamości, przebywając w ciele mężczyzny tak skłonnego do gwałtu i przemocy?

Błękitny księżyc

367

- Carlos? - Oparłam się o niego, rozpięłam mu smoking i wyciągnę­
łam nóż. - Przecież w gruncie rzeczy nie chcesz tego użyć przeciwko
mnie, prawda?

Brakowało mu siły, aby przebić się przez ciało i kości, gdyż w innym wypadku z pewnością odpowiedziałby na moje pytanie ostrzem, sięga­jąc nim mojego serca, mojej duszy. Podziękowałam w duchu Lukrecji za wymyślenie pierścienia z wydrążeniem na truciznę, chociaż wbrew pogłoskom nigdy go nie użyła.

- Szampan - wyszeptał Carlos, patrząc na pierścień.

-Jeśli się boisz, że umrzesz, możesz się uspokoić. - Postukałam z roztargnieniem nożem w chromowany zderzak samochodu, a drugą ręką dotknęłam jego policzka. Zadrżał. - Biedaku, jesteś strasznie zim­ny - powiedziałam. — Już niedługo wszyscy znajdziemy się w środku, gdzie jest ciepło i przytulnie.

Spojrzał na księżyc. To musi stać się teraz, pomyślałam. Czułam, że je­go zawroty głowy powoli mijają. Jeśli się nie pospieszę, on odzyska siły.

Otworzyłam drzwi samochodu i wrzuciłam nóż do środka. Następ­nie wzięłam moją aktówkę i wyjęłam z niej mały rewolwer o perłowej rękojeści.

- Śliczna mała rzecz, prawda? — Podałam mu broń. - Użyj go prze­
ciwko mnie. Nożem pobawimy się później. Razem.

Popatrzył na mnie pustym wzrokiem. A potem w jego oczach ujrza­łam zrozumienie. Mata Hari. Pluton egzekucyjny. Moje ograniczenia. Spojrzał na niebo. Nie było na nim niebieskiego księżyca.

- Nie zostaniesz kobietą - powiedziałam cicho.
-Wygrałaś - odparł. Następnie uniósł rewolwer i wycelował...

Tuż przed świtem zmierzająca do Southampton taksówka objecha­ła narożnik Petticoat Lane. Było zbyt wcześnie nawet na straganiarzy i ulica była pusta.

- Oto jesteśmy - odezwał się taksówkarz. - Tam jest ta boczna ulicz­
ka. Nie ma już jednak żadnego sklepu z zabawkami. Bomby zburzyły
go w czterdziestym czwartym.

- Niech pan tu poczeka - powiedziałam mu. - Zaraz wrócę.
Kierowca zerknął na moje odbicie w tylnym lusterku. Przyjrzał się

mojemu smokingowi, eleganckiej pelerynie i uniósł krzaczaste brwi. -Czekanie będzie pana kosztowało, sir - powiedział.

Kusiło mnie, aby się głośno roześmiać. Zapłaciłam za ten wieczór moją kobiecą postacią; nic nie mogło mnie już nigdy drożej kosztować. Gdybym miała możliwość wyboru, zatrzymałabym oczywiście ciało kobiety, które dało mi tak wiele satysfakcji.

Wsunąwszy pod pachę opakowaną w plastyk paczkę, która leżała na siedzeniu obok mnie, wyszłam z taksówki i skręciłam w boczną

368

Janet Berliner

uliczkę. Tam, gdzie kiedyś był sklep z zabawkami, znajdował się teraz butik z elegancką damską odzieżą, na którego jasno oświetlonej wy­stawie zobaczyłam nawet kobiecy smoking.

Zadowolona z tego zbiegu okoliczności, uklękłam na wycieraczce z napisem „Serdecznie witamy", usunęłam sznurek, którym obwiąza­na była paczka, otworzyłam ją i przyjrzałam się jej zawartości. Wątro­ba i śledziona Marty, niczym dowódca warty i jego podwładny, stały na straży morza skręconych jelit, w których z kolei spoczywał żołądek. Jej płuca obejmowały serce jak ukochaną zabawkę. Pogłaskałam ser­ce, polizałam palce, po czym dorzuciłam do paczki rewolwer - nie bę­dzie już potrzebny.

Niezupełnie jeszcze gotowa do powrotu, wyjęłam z kieszeni list z krótką notatką pożegnalną, którą napisałam dla przyjaciela pracują­cego w „London Times". Na górze kartki widniały wypisane zdecydo­waną, męską ręką słowa: WIADOMOŚĆ DO OPUBLIKOWANIA.

- Wszystko w porządku?! - krzyknął taksówkarz.

Wystraszyłam się, że może zacznie mnie szukać albo, jeszcze gorzej, odjedzie i zostawi mnie samą, spojrzałam zatem po raz ostatni na wy­cieraczkę i pospieszyłam z powrotem do taksówki. Kiedy ruszyliśmy, ponownie wyjęłam napisaną ręcznie notatkę i uniosłam ją do światła.

SZAKAL ŻEGNA SIĘ Z WAMI Avatar

Rozsiadłam się wygodnie na skórzanym fotelu, zapaliłam krótkie cygaro, które znalazłam w kieszeni, i zaczęłam rozmyślać o tej meta­morfozie - mojej i Szakala. Wiedziałam, że to moje palce musiały trzy­mać pióro, a jednak nie pamiętałam, abym napisała te słowa; w naj­lepszym razie wywoływały one we mnie lekkie uczucie deja vu.

Carlos zachichotał wewnątrz naszej głowy. Kiedy taksówkarz od­wrócił się i mrugnął do mnie, uświadomiłam sobie, że się głośno roze­śmiałam. Carlos i ja śmialiśmy się razem. Była we mnie wiedza, która nie pochodziła ani od mężczyzny, ani od kobiety, która nie była tylko wynikiem połączenia równych sobie jednostek. W pewnym sensie obo­je umarliśmy. Teraz narodziliśmy się na nowo i nie miało już znacze­nia, kto z tej gry wyszedł zwycięzcą - Carlos czyja. Staliśmy się dwu-płciową wspólnotą, będącą czymś więcej niż tylko sumą naszych części.

Przełożył Jan Pyka

Biogramy autorów

Kevin J. Anderson. Powieści składające się na jego trylogię „Akademia Jedi" -W poszukiwaniu Jedi, Uczeń Ciemnej Strony i Władcy Mocy - zostały sprzedane w liczbie ponad trzech milionów egzemplarzy i uznano je za trzy najpopularniejsze książki science fiction roku 1994 (według Waldenbooks). Anderson pracuje obecnie nad wieloma różnymi projektami dla Lucasfilm. Między innymi jest redaktorem antologii Opowieści z kantyny w Mos Eisley oraz Tales from Jabba's Palące; przy­gotowuje do druku serię jedenastu książek „Młodzi rycerze Jedi" dla dorosłych i dla młodzieży, które napisał wspólnie z żoną, Rebbecą Moesta, nową powieść Darksaber, bogato ilustrowany album The Illustrated Star Wars Uniuerse, jak również serię komiksów „Dark Lords of the Sith", która ukaże się nakładem Dark Horse Comics.

W roku 1994 powieść Andersona Budowniczowie nieskończoności - napisana wspólnie z Dougiem Beasonem - została nominowana do Nebula Award jako naj­lepsza powieść science fiction. W tym samym roku ukazała się jego powieść Climbing Olympus wydana przez Warner Books (paperback) oraz Easton Press (w twardej, skórzanej oprawie), a Books on Tape wydał jej pełną wersję dźwiękową.

Wśród innych ważnych powieści Andersona należy wymienić Ul Wind (także napisaną wspólnie z Beasonem) oraz Blindfold, obie wydane w 1995 roku.

Janet Berliner (Gluckman) jest redaktorem, wraz z Peterem, Peter S. Beagle's Immortal Unicom (HarperPrism, jesień 1995). Ma także swój udział w powstaniu Unicom Sonata Petera S. Beagle'a (Turner Publishing, jesień 1996). Niedawno ukończyła pracę nad The Michael Crichton Companion. Obecnie pisze między in­nymi psychologiczny thriller And So Say AU Of Us; mroczną powieść o dwoistości ludzkiej natury pod tytułem Prism oraz Dance of the Python, powieść utrzymaną w tradycji twórczości H. Ridera Haggarda o zdradzie i czarach we współczesnej, plemiennej Afryce Południowej.

W 1961 roku Janet opuściła ojczystą RPA w proteście przeciwko apartheidowi. Przez pewien czas mieszkała i uczyła w Nowym Jorku, po czym przeniosła się w rejon zatoki San Francisco, gdzie szybko dała się poznać jako konsultantka współpracująca z różnymi wydawnictwami, wykładowca oraz pisarka. Obecnie mieszka i pracuje w Las Vegas. Jej ostatnią powieścią jest Child of the Light, napisana wspólnie z George'em Guthridge'em (St. Martin's Press, kwiecień 1992). Zgodnie z kontraktem, który zawarła z White Wolf Books, pisze właśnie The Ma-dagascar Manifesto, powieść kończącą trylogię „Child".

Krótkie opowiadania Janet, tak beletrystyczne, jak i z gatunku literatury fak­tu, ukazały się w wielu wydawnictwach antologicznych oraz czasopismach, włą-

370

Biogramy autorów

czając w to „San Francisco Chronicie". Jest autorką politycznego thrillera Rite of the Dragon i współautorką The Execution Exchange oraz Timestalker (telewizyjny film tygodnia). Jako osobista redaktorka Dona Sherwooda i osoba odpowiedzialna za koncepcję całości współpracowała przy tworzeniu Don Sherwood: The life and Times of „The World's Greatest Disc Jockey" - bestselleru numer jeden na Zachod­nim Wybrzeżu. Była także pisarką koordynującą całą serię „Child".

W wolnym czasie podróżuje (najczęściej na Wyspy Karaibskie), tańczy (najchęt­niej lambadę) i grywa w pokera.

Larry Bond ma 43 lata i mieszka z żoną Jeanne oraz córkami, Katie i Julią, w Wirginii, tuż za granicami Waszyngtonu. Jest twórcą gier Harpoon i Command at Sea oraz wielu suplementów do gier.

W 1985 roku napisał wraz z Tomem Clancym Czerwony sztorm. W następnych latach wydał powieści Czerwony feniks, Wir i Kocioł. Jego kolejna powieść, Znie­nacka, ukazała się nakładem Warner Books na początku 1996 roku.

Harpoon zdobył w 1981 oraz 1987 roku nagrodę H. G. Wellsa jako najlepsza miniaturowa gra roku. Jest jedyną grą, która została wyróżniona tą nagrodą dwu­krotnie. Komputerowa wersja gry ukazała się w roku 1990 i zdobyła Wargame of the Year Award przyznawaną przez „Computer Gaming World".

Ray Bradbury od dnia, gdy jako dwudziestolatek opublikował swoje pierwsze opowiadanie, napisał dwadzieścia siedem książek - powieści, opowiadań, sztuk, esejów i zbiorów poezji. Swoją karierę rozpoczął jako scenarzysta filmowy w 1952 roku. Na podstawie jego scenariuszy nakręcono wówczas Bestię z głębokości 20 000 stóp, a rok później To przybyło z kosmosu oraz Moby Dicka. W 1961 roku napisał dla Orsona Wellesa scenariusz do King of Kings. Na podstawie jego opowiadań i powieści nakręcono filmy The Picasso Summer, Człowiek ilustrowany, 451° Fah­renheita, Kroniki marsjańskie oraz Something Wicked This Way Cometh. Krótki film animowany Icarus Montgolfier Wright, oparty na jego opowiadaniu o historii lotnictwa, był nominowany do Oscara. Począwszy od 1985 roku adaptuje swoje opowiadania do „The Ray Bradbury Theater" dla stacji telewizyjnej USA Cable.

P. D. Cacek urodziła się i wychowała w słonecznej Kalifornii (wiele, wiele lat temu), ale niedawno kazała sobie usunąć chirurgicznie pępek i umieściła na jego miejscu nalepkę z napisem „I V Colorado". Pisząca opowiadania o duchach od piątego roku życia (fakt ten budził obawy zarówno jej rodziny, jak i nauczycieli) P.D. od ponad dziesięciu lat, jeśli urząd skarbowy się nie myli, zarabia na życie jako literacki wolny strzelec pracujący dla różnych wydawnictw.

Mimo upływu lat wciąż jest wierna „upiornej" literaturze, a jej prace ukaza­ły się w wielu niskonakładowych magazynach, takich jak „Pulphouse", „The Urba-nite", „Bizarre Bazaar", „Bizarre Sex and Other Crimes of Passion", „100 Wicked Little Witches", „Newer York", „Deathport", „Grails: Visitations of the Night" oraz „Return to the Twilight Zonę". Obecnie przygotowuje do druku antologię opowia­dań.

David Copperfield urodził się w 1956 roku w Metuchen w stanie New Jersey. Jego pierwszy program telewizyjny, „The Magie of ABC", nadano w 1977 roku. W następnych latach, dzięki corocznym specjalnym pokazom dla CBS oraz ponad

Biogramy autorów

371

500 występom rocznie na żywo, obejrzało go na całym świecie więcej ludzi niż jakiegokolwiek innego iluzjonistę w dziejach, włączając w to Houdiniego.

Jego niezwykłe wyczyny oraz umiejętność tworzenia widowisk zapewniły mu wiele nagród Emmy i dwukrotnie tytuł „Entertainer of the Year". Sześć razy wy­stępował przed prezydentem Stanów Zjednoczonych.

Występując zawodowo od dwunastego roku życia, David został najmłodszą oso­bą kiedykolwiek przyjętą do Society of American Magicians. Jako szesnastolatek uczył magii na Uniwersytecie Nowojorskim. Jeszcze w college'u wystąpił w głów­nej roli w The Magie Man, najdłużej wystawianym musicalu w historii Chicago, w którym śpiewał, tańczył i stworzył całą warstwę magiczną widowiska.

David sam pisze własny materiał sceniczny i scenariusze programów telewizyj­nych. Obecnie, ukończywszy książkę o magii, przygotowuje się do pisania beletry­styki.

Mattew Costello współpracował z wieloma wydawnictwami, włączając w to „Sports Illustrated", „Mystery Scenę" i „Los Angeles Times". Jest współredakto­rem magazynu „Games". Pisał książki o grach dla Prentice Hall and John Wiley & Sons. Jego powieści z gatunku fantasy to bestseller The Wizard ofTizare (1990) oraz Time ofthe Fox, thriller o podróżach w czasie. Jego thriller obyczajowy Home-coming (nazwany przez Deana Koontza „książką ścinającą z nóg!") był nominowa­ny przez The Horror Writers of America do Best Novel of 1992 Award, a jego krótkie opowiadania regularnie pojawiają się w najlepiej sprzedawanych antolo­giach.

Costello napisał scenariusz do The 7"' Guest, interaktywnego CD-ROM-u w sty­lu gotyckiego horroru, który jest najlepiej sprzedawanym produktem firmy Virgin and Trilobyte. W czerwcu 1995 ukazała się powieść The 7"' Guest, a rok 1996 przyniósł Mirage (Warner Books), powieść i interaktywny CD-ROM, napisane we współpracy z F. Paulem Wilsonem. Costello i Wilson napisali także scenariusz Bombmeistera, interaktywnego filmu dla Technologies, który ukazał się w 1995 roku. Stworzyli także razem, dla USA Network's Sci-Fi Channel, „FTL News Feed", codzienny program z wiadomościami z XXII wieku.

Mattew Costello mieszka z żoną i trójką dzieci w Katonah w stanie Nowy Jork.

Raymond E. Feist jest autorem takich międzynarodowych bestsellerów jak Riftwar Saga, Faerie Tale i trylogia „Imperium". Jego książki zostały przetłuma­czone na kilkanaście języków i sprzedane w nakładach przekraczających pięt­naście milionów egzemplarzy. Jego najnowsza powieść, Rise of Merchant Prmce, jest drugim tomem z cyklu „Serpentwar Saga" i ukazała się na rynku jesienią 1995 roku. Mieszka na rancho koło Santa Fe w Kalifornii wraz z żoną, powieściopisarką Kathlyn S. Starbuck, córką Jessicą, kilkoma końmi, kotami oraz zbieraniną róż­nych dzikich zwierząt. W wolnych chwilach Feist kolekcjonuje wina, filmy i dzieła sztuki.

Jack Kirby, „Król Komiksów", stworzył tak dobrze znane postacie, jak Fanta­styczna Czwórka, Srebrny Surfer, Kapitan Ameryka oraz X-Men. Jego prace stały się inspiracją dla całych pokoleń twórców komiksów. Kirby był jednym z tych arty­stów, którzy mieli największy wpływ na kreację postaci współczesnego superboha-tera.

372

Biogramy autorów

Mniej znane jego fanom, uważającym go przede wszystkim za rysownika, było to, że Kirby pracował nad powieścią o nienawiści rasowej i mistycyzmie, której akcja toczyła się głównie w Mongolii. Książki tej - zatytułowanej The Hordę! - nie zdołał ukończyć, ale w ciągu ostatnich lat jego życia, za radą i przy pomocy jego przyjaciółki, byłej agentki literackiej i redaktorki Janet Berliner, na podstawie niektórych wątków powieści Kirby'ego powstało kilka opowiadań. Opętanie Tegujai Batira, które jest jednym z nich, należy do ulubionych opowiadań Janet Berliner i najlepiej pokazuje, co działo się w umyśle Kirby'ego, kiedy pisał swoją książkę.

Powieści Deana Koontza przetłumaczono na trzydzieści siedem języków i sprze­dano w łącznym nakładzie przekraczającym sto pięćdziesiąt milionów egzempla­rzy, a jedenaście z nich osiągnęło pierwsze miejsce na listach bestsellerów. Cho­ciaż nigdy nie został porwany przez obcych, był znajdą wychowanym w dżungli przez stado goryli, które do tej pory wspominają go ciepło i nazywają „mooma". Obecnie mieszka z żoną, Gerdą, w południowej Kalifornii.

Eric Lustbader urodził się i wychował w Nowym Jorku. W roku 1969 ukończył Columbia University. Zanim został autorem tak popularnych powieści, jak Ninja, Angel Eyes, Czarne ostrze i innych, pracował z powodzeniem w przemyśle muzycz­nym. W ciągu piętnastu lat pracy w tej dziedzinie pisał o lub dla takich artystów jak Elton John, który później poprosił go o tekst na okładkę swego albumu To Be Continued... z 1991 roku. Lustbader był także pierwszą osobą w Stanach Zjedno­czonych, która przewidziała sukces takich gwiazd, jak Jimi Hendrix, David Bowie i Carlos Santana.

Eric Lustbader przez pewien czas uczył w ośrodkach opiekuńczych będących częścią systemu publicznej oświaty miasta Nowy Jork, wzbogacając program nau­czania dla dzieci z klas trzecich i czwartych. Mieszka obecnie w Southampton w stanie Nowy Jork, wraz z żoną Victorią, która pracuje dla Naturę Conservancy.

Lustbader pracuje teraz bardzo intensywnie nad nową powieścią.

Lisa Mason ukończyła z czołową lokatą University of Michigan School of Lite­raturę, Sciences and Arts. Po studiach na University of Michigan Law School prak­tykowała prawo w Waszyngtonie oraz San Francisco. Teraz mieszka nad zatoką San Francisco wraz z Tomem Robinsonem, grafikiem i znakomitym rysownikiem, oraz trzema kotami. Cały swój czas poświęca pisarstwu.

Mason jest autorką czterech powieści: Arachne, Cyberweb, Summer of Love i The Golden Nineties. Summer of Loue (Bantam Spectra, 1994) jest opowieścią o podróżniku w czasie z dalekiej przyszłości, który aby uratować wszechświat, musi wrócić do San Francisco podczas lata roku 1967. W The Golden Nineties (Bantam Spectra, 1995) podróżnik w czasie wraca do San Francisco szalonych i ekstra­waganckich lat ostatniej dekady XIX wieku. Arachne, Cyberweb i będący na ukoń­czeniu Spyder (William Morrow-AvoNova) są powieściami o San Francisco z przy­szłości.

Gorąco przyjmowane opowiadania Lisy Mason ukazują się w wielu wydawnic­twach, włączając w to „Omni", „Fuli Spectrum" i „Year's Best Fantasy and Hor­ror". Większość z nich była nominowana do nagrody Nebula, sporo przetłumaczo­no na obce języki, a firma Helpern-Meltzer Productions wykupiła prawa do sfilmo­wania Tomorrow's Child (Omni, 1989).

Biogramy autorów

373

Joyce Carol Oates jest jedną z najwybitniejszych i najbardziej płodnych pisa­rek amerykańskich. Autorka dwudziestu czterech powieści oraz wielu zbiorów opowiadań, tomików wierszy i sztuk. Za powieść Oni otrzymała National Book Award; w 1990 roku jej książka Because It I Bitter, and Because It Is My Heart była nominowana do NBA; Czarną topiel zaś nominowano do National Book Cri-tics Circle Award oraz do Nagrody Pulitzera. W roku 1990 Oates otrzymała nagro­dę REA za swoje osiągnięcia w nowelistyce. Mieszka w Princeton w New Jersey i jest profesorem nauk humanistycznych miejscowego uniwersytetu. Jej najnow­sza powieść, What I Liued For, opublikowana w Stanach Zjednoczonych przez wy­dawnictwo Dutton, została nominowana do PEN/Faulkner Award.

Dave Smeds mieszka w Santa Rosa w Kalifornii wraz z żoną Connie i dwoj­giem dzieci, Leriną oraz Elliottem. Jest autorem dwóch książek, powieści fanta­stycznej The Sorcery Within i jej ciągu dalszego The Schemes of Dragons. Jego opowiadania z gatunku science fiction i fantasy były publikowane w takich antolo­giach jak: In the Field of Fire, Fuli Spectrum (4), Opowieści niesamowite Dauida Copperfielda, Return to Aualon, Magics: Sorceries Old and New, Dragons ofLight, Sword and Sorceress (4, 5, 8, 9, 11), Warriors ofBlood and Dream, Deals with the Deuil, Futurę Earths: Under African Sky; oraz w takich wydawnictwach jak „Asi-mov's Science Fiction", „The Magazine of Fantasy & Science Fiction", „Realms of Fantasy", „Ghosttide", „Inside Karate" i „Pulphouse".

Napisał także dwie książeczki do edukacyjnej serii wydawnictwa Faeron, stwo­rzonej z myślą o kursach doskonalenia umiejętności czytania. Dzięki swym ero­tycznym opowiadaniom dla takich czasopism jak „Penthouse Forum", „Hot Talk" i „Club International" Smeds otrzymał w 1992 roku Henry Miller Award. Był tłu­maczem Justy, japońskiej miniserii science fiction zaprezentowanej w Stanach Zjednoczonych przez VIZ Comics.

Jego twórczość, którą krytyk „New York Timesa" określił jako „pisarstwo na najwyższym poziomie, stylistycznie nowatorskie i niezwykle śmiałe w warstwie symbolicznej", poznali już czytelnicy w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Ho­landii, Włoszech, Finlandii i Polsce.

Zanim całkowicie poświęcił się literaturze, Dave zarabiał na życie jako grafik i składacz druku. Ma czarny pas w karate goju-ryu i prowadzi kursy tej sztuki walki.

Somtow Papinian Sucharitkul (S. P. Somtow) urodził się w Bangkoku, a wychował w Europie. Ukończył Eton College i Cambridge, gdzie uzyskał dyplom magistra nauk humanistycznych, otrzymując przy tym wyróżnienia z języka an­gielskiego i muzyki. Opublikował ponad dwadzieścia pięć powieści dla dzieci i do­rosłych oraz wiele krótkich opowiadań. W wieku dziewiętnastu lat zadebiutował jako dyrygent z Holland Symphony Orchestra, a później dyrygował między innymi Cambridge Symphony Orchestra i był dyrektorem Bangkok Opera Society. Pisze i reżyseruje filmy, z których wymienić należy przede wszystkim gotycko-punkową adaptację Snu nocy letniej z Timothym Bottomsem w roli głównej.

Niedawno Somtow przekazał swoim wydawcom Vanitas, od dawna oczekiwaną kontynuację Yampire Junction. Jego na wpół autobiograficzną powieść Jasmine Nights, opublikowaną w roku 1994 przez angielski dom wydawniczy Hamish Ha­milton, kosztem czternastu milionów dolarów sfilmuje AFFS, przy czym całość

374

Biogramy autorów

materiału zdjęciowego zostanie nakręcona w Bangkoku. Książka ukazała się wła­śnie w Stanach Zjednoczonych nakładem Wyatt Books/St. Martin's Press i spotka­ła się z zadziwiająco entuzjastycznym przyjęciem.

W najbliższej przyszłości Smotow zamierza napisać nową powieść, zbiór opo­wiadań The Pauilion ofFrozen Women oraz czwartą powieść dla młodzieży i doro­słych, The Vampire's Beautiful Daughter.

Horrory Lucy Taylor zamieszczono w Little Deaths, Hotter Blood 4, Northern Frights, Bizarre Dreams, The Mammoth Book of Erotic Horror i innych antolo­giach. Jej prace ukazywały się także w „Pulphouse", „Palące Corbie", „Cemetery Dance", „Bizarre Bazaar 92" i „Passion". Pośród zbiorów jej opowiadań należy wy­mienić Close to the Bonę, The Flesh Artist i Unnatural Acts and Other Stories. Nakładem domu wydawniczego Darkside Press ukazała się ostatnio jej powieść The Safety of Unknown Cites.

Pochodząca z Florydy Lucy Taylor mieszka teraz wraz z pięcioma kotami na wzgórzach w pobliżu Boulder w stanie Kolorado.

Robert Weinberg sprzedał swoje pierwsze opowiadanie w 1967 roku, kiedy był jeszcze w college'u, i od tego czasu nie zaprzestał pisania. Jest autorem szesna­stu książek i bardzo wielu opowiadań. Jego ostatnia, napisana razem z Markiem Reinem-Hagenem powieść, Vampire Diary: The Embrace, została uznana za best­seller w kategorii książek w twardej oprawie. Jako redaktor skompilował ponad sto antologii i zbiorów krótkich opowiadań. Oprócz tego, że pisze i pracuje jako redaktor, Bob jest także wiceprezesem Horror Writers Association, współprzewo­dniczącym Chicago Comic Convention i członkiem rady dyrektorów World Fanta­sy Convention. Ostatnio poświęca dużo czasu pracy konsultanta literackiego przy tworzeniu nowego programu telewizji kablowej HBO, „Werid Tales". Bob miesz­ka na południowym przedmieściu Chicago wraz z żoną Philis i synem Mattem. W swoim domu ma ponad dwadzieścia tysięcy książek i czasopism.

F. Paul Wilson urodził się i wychował w New Jersey, gdzie zmarnował młodość na zabawy z zapałkami, ślęczenie nad komiksami, czytanie Lovecrafta, Matheso-na, Bradbury'ego i Heinleina, słuchanie w radiu Chucka Berry'ego i Alana Freeda oraz oglądanie horrorów {King Konga zdołał obejrzeć jedenaście razy.)

W roku 1968 ukończył Georgetown University. Jeszcze jako student pierwszego roku medycyny zaczął sprzedawać swoje krótkie opowiadania i od tego czasu nie­przerwanie pisze oraz praktykuje medycynę. W latach siedemdziesiątych sprzedał pewną liczbę scenariuszy do komiksów. Jego opowiadania oraz nowelki ukazywały się we wszystkich ważniejszych wydawnictwach oraz wielu antologiach, które uzy­skały tytuł najlepszych w danym roku; jego powieści trafiały na listy krajowych bestsellerów.

F. Paul Wilson jest autorem szesnastu powieści i redaktorem antologii Freak Show, wydanej pod auspicjami stowarzyszenia Horror Writers of America. Jego trzy pierwsze powieści science fiction zostały wydane w jednym tomie jako The LaNague Chronicles przez Baen Books. Dwie z jego powieści, Warownia oraz Grób, pojawiły się na liście bestsellerów „The New York Times". Na podstawie Warowni Paramount nakręcił w 1983 roku film, który był uderzająco piękny od strony wizu­alnej, ale poza tym całkowicie niezrozumiały. Dzieło to, całkowicie zasłużenie

Biogramy autorów

375

zmiażdżone przez krytyków, na szczęście szybko zeszło z ekranów i tego świata. Autor powieści nie ponosi jednak żadnej odpowiedzialności za kształt tego filmu. Wheels Within Wheels przyniosło mu pierwszą Prometheus Award w 1979; Grób otrzymał Porgie Award jako najlepsza nowa powieść roku 1984.

W Stanach Zjednoczonych sprzedano ponad pięć milionów książek Wilsona, jego powieści przetłumaczono na osiemnaście języków.

W 1989 roku jego sztuka Glim-Glim została zaprezentowana w programie tele­wizyjnym „Monsters".

W roku 1992 stworzył we współpracy z Matthew Costello „Sci-Fi ChanneFs FTL NewsFeed": codzienny, minutowy przegląd wiadomości z przyszłości, który stał się programem kultowym. W lutym 1995 roku w Hollywood ukończono produkcję in­teraktywnego programu Bombmeisłer (Interfilm), do którego napisali razem sce­nariusz. Wilson i Costello podpisali także kontrakt z Time Warner na napisanie Mirage, zarówno w postaci powieści, jak i CD-ROM-u, a rezultat ich pracy ma być opu­blikowany jednocześnie przez Warner Books i Time Warner Interactive w roku 1996.

F. Paul Wilson jest wciąż żonaty ze swoją szkolną miłością. Mieszkają oboje na wybrzeżu Jersey wraz ze swoimi dwoma córkami i trzema kotami.

Dave Wolverton zaczął pisać jeszcze w college'u, w latach osiemdziesiątych, i szybko zdobył kilka nagród literackich. Po raz pierwszy trafił na listy bestselle­rów swoją debiutancką powieścią On My Way To Paradise, która zdobyła Philip K. Dick Memoriał Special Award jako najlepsza powieść science fiction roku 1989.

Jego następne powieści, Serpent Catch i Path of łhe Hero, także spotkały się z gorącym przyjęciem czytelników. Ślub księżniczki Lei znalazł się na wysokich miejscach zarówno listy bestsellerów „The New York Times", jak i londyńskiego „Timesa" a wkrótce potem duży sukces odniosła The Golden Queen (Tor Books, 1994). Następna powieść Dave'a, Beyond the Gate, ukazała się nakładem domu wydawniczego Tor latem 1995.

Dave publikował także krótkie opowiadania w takich periodykach jak „Asimov's Science Fiction" i „Tomorrow" oraz licznych antologiach.

W roku 1992 Dave został jurorem koordynatorem konkursu Writers of the Futurę. Między innymi swoimi zajęciami redaguje antologię prac uczestników kon­kursu i prowadzi dla nich warsztaty twórcze. Poza tym był strażnikiem więzien­nym, misjonarzem, dyrektorem firmy, farmerem, redaktorem wydawnictw literac­kich i producentem ciast. Obecnie mieszka w Oregonie z żoną i czwórką dzieci.

Copyrights

Snów Copyright © 1995, David Copperfield's Disappearing, Inc. Ali rights reser-

ved. Used by permission. Quicker Than the Eye Copyright © 1995, Ray Bradbury. Ali rights reser-

ved. Used by permission. The Conuersion of Tegujai Batir by Jack Kirby Copyright © 1995, Jack Kirby

& Janet Berliner Gluckman. Ali rights reserved. Used by permission. Diamonds Aren't Foreuer Copyright © 1995, S. P. Somtow. Ali rights reser-

ved. Used by permission. Just Like Normal People Copyright © 1995, Kevin J. Anderson. Ali rights reser-

ved. Used by permission. The Singing Tree by Eric Lustbader Copyright © 1995, Sakura Express Ltd. Ali

rights reserved. Used by permission. The Hand-Puppet Copyright © 1995, The Ontario Review, Ltd. Ali rights reserved.

Used by permission. BBFBB Copyright © 1995, F. Paul Wilson. Ali rights reserved. Used by permission. Switch Copyright © 1995, Lucy Taylor. Ali rights reserved. Used by permission. The Eighth ofDecember Copyright © 1995, Dave Smeds. Ali rights reserved. Used

by permission. Expert Aduice Copyright © 1995, Larry Bond. Ali rights reserved. Used by permission. Geroldo's Incredible Trick Copyright © 1995, Raymond E. Feist. Ali rights reser-

ved. Used by permission. Dealing With the Deuil Copyright © 1995, Robert Weinberg. Ali rights reserved.

Used by permission. Euery Mystery Unexplained Copyright © 1995, Lisa Mason. Ali rights reserved. Used

by permission. Just a Little Bug Copyright © 1995, P. D. Cacek. Ali rights reserved. Used by

permission. In the Teeth ofGlory Copyright© 1995, Dave Wolverton. Ali rights reserved. Used

by permission. The Last Vanish Copyright © 1995, Matthew Costello. Ali rights reserved. Used by

permission. Indigo Moon by Janet Berliner Copyright © 1995, Janet Berliner Gluckman. Ali

rights reserved. Used by permission.

---