Survival czyli przetrwanie odnosi się do warunków zagrożenia życia i zdrowia. Dotyczy wydarzeń związanych z katastrofami, zagrożeniami żywiołowymi, głodem, zbłądzeniem na odludziu, ale obecnie także wizją człowieka, który radzi sobie w każdej sytuacji, zrobi „coś z niczego”, nie ulega paraliżowi emocji, współdziała z innymi i ratuje ich.

Survival jest tzw. multiwiedzą i opiera się na wiedzy botanicznej, medycznej, ratowniczej, geograficznej, technicznej, psychologicznej oraz umiejętnościach traperskich (wybudowanie schronienia, rozpalenie ognia, znalezienie i uzdatnianie wody pitnej).

Sztuka przetrwania jest sztuką życia, wymaga wytrwałości, ale też daje niepowtarzalną szansę eksploracji świata i poszerzenia zakresu własnej samodzielności. Jednym z ważniejszych elementów poznania jest własna odporność psychofizyczna. Survival kieruje człowieka z powrotem ku naturze. Stawia wszystkich wobec identycznych wyzwań, wymaga rozumienia, obserwacji rzeczywistości, rezygnacji ze schematycznego reagowania w sytuacjach społecznych i opanowania umiejętności rozwiązywania problemów. Survival leczy człowieka z bezradności.

Metodę survivalową można wykorzystywać nie tylko w celach rekreacyjnych ale także wychowawczych. Bowiem to właśnie turystyka nazywana jest twardą „szkołą charakterów”. Jest to skuteczna metoda oddziaływania na grupę lub jednostkę.

Cechy metody survivalowej wg. Ryszarda Makowskiego:

Metoda oddziaływania na grupę, jak i jednostkę

Umacnia więzi społeczne

Integruje ze środowiskiem

„szlifuje” charaktery wychowanków

Łagodzi skutki izolacji społecznej

Wycisza tendencje do niebezpiecznych wystąpień i buntów

Hamuje przejawy podkultury więziennej

Chroni wychowanków przed recydywą

Zmniejsza chęć uciekania z zakładu

Stymuluje rozwój różnych zainteresowań

Jest przygodą, lekarstwem, zabawą, wysiłkiem i relaksem

Dla wychowanków zakładów zamkniętych, turystyka jest nadzieją na zrozumienie, że wolność to także odpowiedzialność. Ale także, że wolność jest piękna i należy ją doceniać.

Honor jest najbardziej skutecznym zabezpieczeniem przed ucieczkami i wykroczeniami, więc należy od początku odwoływać się do poczucia honoru u wychowanków.

Forsowne wędrówki są więc prawdziwą kopalnią wiedzy zarówno o wychowankach, jak i opiekunach. Ekstremalne warunki zmuszają do zrzucenia masek. Dzięki za wszystko temu dajemy się poznać innym oraz samym sobie.

To właśnie twarda turystyka stwarza szansę skutecznego pokonania swych głównych wad i słabości oraz daje szansę udanego powrotu nie tylko do cywilizacji, ale i do społeczeństwa. Na tym właśnie polega prawdziwa resocjalizacja!

Zajęcia prowadzone metodą survivalu mogę mieć różne typy. Zaliczamy do nich zajęcia:

Typy zajęć:

1. Teoretyczne - dostarczające podstawowej wiedzy o zagrożeniach, o reakcjach psychicznych, o ratownictwie, terenoznawstwie itp.

2. Praktyczne - ćwiczenia terenowe, ratownicze, traperskie, wyczynowe, wędrówkowe, wytrzymałościowe, zręcznościowe, techniczne, bytowe, zawody sportowe.

Koncepcja survivalu w wychowaniu wymaga spełnienia kilku postulatów:

1. Wytworzenie nowych potrzeb u wychowanków.

2. Dobrowolność uczestniczenia

3. Układ Mistrz-Uczeń - wychowawca jako równoprawny członek zespołu, ale jest uznawany za przewodnika.

4. Postulat „dozwolonej bierności” zwalnia od poczucia winy, pozwala na samodzielne dojście do oceny własnego udziału w zdarzeniach. Stymulacja pochodzi z satysfakcji własnej roli.

Aby zorganizować zajęcia metodą survivalową, po pierwsze, należy spełnić następujące wymogi:

Wymogi organizacyjne:

1. Sprzęt podstawowy - plecaki, namioty, śpiwory, karimaty, kompasy, latarki. Noże itp.

2. Sprzęt specjalistyczny - liny, karabinki pneumatyczne, lornety, GPS itp.

3. Fundusze zapewniające: podróż, żywność.

4. Materiały dydaktyczne - książki, mapy, bandaże, fantom ratowniczy itp.

Kolejną ważną sprawą jest umiejętność przekazania wychowankom sensu prowadzenia tego typu zajęć, co następuje w kilku etapach. W skrócie wygląda to następująco:

Etapy wdrażania programu:

1. Zapoznanie wszystkich wykonawców i uczestników z programem oraz jego celami.

- opis sytuacji zagrożeń (naturalnych - lawiny, cywilizacyjnych - wypadki drogowe, społecznych - obojętność)

- opisanie zadań ratownictwa (współdziałanie, dyscyplina, odpowiedzialność, honor)

- wprowadzenie reguły uczestnictwa w zajęciach i określenie reguły obecności i świadomości

- zajęcia terenowe: sprawnościowe, motywujące, terenoznawstwo

- zajęcia teoretyczne: pokazy, filmy, książki

2. Przydział zadań - określenie kompetencji i reguł współdziałania.

3. Określenie terminów realizacji.

Metoda survivalowa ma za zadanie dostarczać wiedzy i umiejętności w bardzo atrakcyjny sposób, pozwalać na samorealizację i realistyczną ocenę rzeczywistości, pogłębiać związki z innymi ludźmi i dawać poczucie wspólnotowości.

„Mam nadzieję, że praktykując „turystykę resocjalizacyjną” stopniowo kruszymy nie tylko kraty w oknach, ale i kraty w ich sercach, choć są one często bardziej twarde niż żelazo.” - Ryszard Makowski, Turystyczna szkołą charakterów

1

---