1. Kompleksowa ocena geriatryczna:

1. Co się na nią składa?

2. Ocena pod względem czynnościowym

• Dwie główne skale:

1. Podstawowej aktywności życiowej (ADL) - skala Katza
   (jedzenie, ubieranie, higiena, kontrola potrzeb fizjologicznych,
   korzystanie z toalety, poruszanie się)

2. Złożona aktywność (IADL) - skala Lawtona (np. pójście do sklepu, obsługa telefonu)
   Skale IADL pozwalają na przybliżone zobiektywizowanie potrzeb

2. Leczenie zespołu otępiennego - leki o faktycznym, udowodnionym działaniu:

1. Memantyna

2. Donepezil

3. Rywastygmina (Exelon)
   
   Leki nootropowe (Nootropil, Memotropil) i benzodiazepiny nie mają udowodnionego działania

3. Polipragmazja = stosowanie większej ilości leków jednocześnie, z czego przynajmniej jeden jest niewłaściwy i może powodować interakcje

1. Właściwości dobrego leczenia

• Leczenie łatwe do dawkowania

• Łatwo i jasno przedstawiony schemat leczenia

• Wytłumaczenie choremu, na czym dane leczenie polega

• Długi czas działania leku

• Preparaty zawierające, np. 2 w 1, 3 w 1 itd.

• Pilnowanie przestrzegania przyjmowania leku i jego połknięcia

• Należy pamiętać o interakcjach przy stosowaniu większej ilości leków

Całościowa ocena geriatryczna (COG)

-wielodyscyplinarny, wielokierunkowy zintegrowany proces diagnostyczny, którego celem jest określenie zaburzeń dobrostanu (def wg WHO)

-określa możliwości i ograniczenia ludzi starych w sferze medycznej, psychospołecznej, funkcjonalnej

• Skład zespołu: lekarz, pielęgniarka, rehabilitant, psycholog, pracownik socjalny

=>zalety: przeżywalności

poprawa wskaźników sprawności fiz. i psych.

częstości hospitalizacji/umieszczania w placówkach opiekuńczych

dokładności diagnostycznej

poprawa leczenia

=>ocenia 1 STAN CZYNNOŚCIOWY

2 ZDROWIE FIZYCZNE

3 ZDROWIE PSYCHICZNE

4 CZYNNIKI SOCJALNO-ŚRODOWISKOWE

Cel- określenie deficytów i możliwości w tych obszarach w celu stworzenia kompleksowego planu terapii i opieki długoterminowej.

1. Ocena czynnościowa

- ocena stopnia zdolności do samodzielnego funkcjonowania

W pierwszym etapie używamy skali Katza,- podstawowych czynności życiowych

-niska pkt świadczy o niezdolności do samodzielnego funkcjonowania

Dalszy etap - skala Lawtona

-ocena złożonych czynności życia codziennego.

-zdolność funkcjonowania we współczesnym społ.

->przybliżone zobiektywizowanie potrzeb pomocy/opieki

2. Ocena zdrowia fizycznego

- związana z dzialaln lekarską: skale, badanie podmiotowe i przedmiotowe

Narzędziami są skale pozwalające obiektywnie ocenić stan chorego.

-Ryzyko upadków - skala Tinetti, która testuje zbiorcze funkcje ukl nerw i kostno- stawowego.

-Ryzyko odleżyn - skala Norton, uwzględniając stan ogólny chorego, stan świadomości, zdolność poruszania się, czynność zwieraczy, samodzielność przy zmianie ułożenia.

-Ocena odżywienia - Składa się na nią BMI, stan ogólny, dieta, samoocena chor.

-Ryzyko operacji- skala Cumminsai, dla chor. kierowanych do endoprotezoplastyki st biodr,

3. Ocena zdrowia psychicznego

- test MMSE Folsteinów lub wersja skrócona wg Hodgkinsona.

- test zegara

4. Ocena socjalna

-pracownik socjalny , pielęgniarka środowiskowa, rodzina

• określ potrzeb w zakresie opieki i pomocy aktualnej i dlugoterminowej.

Ocena 6 aspektów funkcjonowania społ.

• siec stosunków i kontaktów społ.

• obiektywny poziom pomocy społecznej

• satysfakcja życiowa

• stopień obciążenia opiekunów rodzinnych

• system wartości i priorytetów

• zabezpieczenie społ.

5. Zespół słabości - określenie starszego człowieka uwzględniające:

1. zmniejszenie masy ciała

2. zaniki mięśniowe

3. osłabienie siły mięśniowej

6. Wielkie problemy geriatryczne

1. Upadki

2. Zaburzenia mobilności

3. Upośledzenie funkcji narządów zmysłu wzroku, słuchu i innych

4. Nietrzymanie moczu i stolca

5. Otępienie

6. Depresja

7. Zespół poupadkowy = lęk przed kolejnym upadkiem i utrata wiary w siebie

1. Problem dotyczący dużej grupy osób (¼ osób)

• prowadzi do ograniczenia aktywności fizycznej, osłabienia, upośledzenia funkcjonalnego, zwiększa predyspozycje do kolejnych upadków
  - starszy człowiek zwykle kładzie się do łóżka i nie może chodzić

• Dotyczy nie tylko tych, którzy upadki, lecz także tych, którzy słyszeli o upadku lub sami widzieli upadek

2. Przyczyny:

• Wewnętrzne

1. Inwolucja starcza (głównie narząd wzroku, słuch, równowagi, czucia)

2. Obecne choroby przewlekłe

3. Stosowana farmakoterapia

4. Aktualne ostre schorzenia (np. hipoglikemia, zawał m. sercowego)

2. Zewnętrzne (30 - 50% upadków)

1. Oświetlenie

2. Podłoga, schody, meble

3. Łazienka

4. Chodniki, krawężniki

Leczenie

• Jak najszybsze uruchomienie

• Konieczna wczesna rehabilitacja

• Preparaty p/lękowe

• Zapalenie płuc

1. Czynniki ryzyka

• >65 r. ż

• Infekcja górnych dróg oddechowych

• Niedożywienie, alkohol, nikotyna

• Niesprawność

• Instytucjonalizacja lub hospitalizacja

• Kolonizacja jamy ustnej bakteriami G”-„

• Etiologia

• Streptococcus pneumoniae - około 50%

• H. Influenzae - 2-20%

• Bakterie G”-„ - 21%

Śmiertelność > 70%

3. Objawy

• Gorączka (u 25 - 30% norma lub obniżenie temp)

• Duszność, kaszel, odpluwanie - mogę nie występować

• Splątanie

• Zmiany osłuchowe nie są charakterystyczne (np. w odwodnieniu mogę nie być słyszalne)

4. Leczenie - trudności

• Mnogość czynników etiologicznych

• Problemy z uzyskaniem materiału do badań

• Zmiany inwolucyjne - trudności w odkrztuszaniu plwociny, osłabienie odruchu kaszlowego

• Różne wzory odporności na antybiotyki

• Konieczność rozpoczęcia terapii

• Leczenie empiryczne z uwzględnieniem znajomości drobnoustrojów

• Inne choroby towarzyszące utrudniające rozpoznanie i leczenie

• Leczenie ambulatoryjne - makrolidy i B-laktamy

9. Majaczenie

1. Stan zagrożenia życia u osób starszych

2. Początek nagły, przebieg gwałtowny, znaczne upośledzenie pamięci krótkotrwałej, często omamy

3. Może być jedynym objawem choroby infekcyjnej, urazu, stresu itp.

4. Bardzo często nierozpoznany

5. Leczenie

• Uspokoić

• Haloperidol bardzo dobrze działa w pierwszym okresie

• Teorie starzenia

1. Stochastyczne - zjawisko starzenia przypadkowe i narastające z upływem czasu

• Katastrofy błędów

• Wiązań krzyżowych

• Zużycia (- najbardziej aktualna)

• Wolnych rodników (Harmana)

• Niestochastyczne - proces starzenia pierwotnie zdeterminowany

• Zegara biologicznego

• Genetyczna

• Ogólnobiologiczna teoria Dilmana

• Definicja odleżyn i zasady ich powstawania

1. Definicja = rana martwicza tkanki zlokalizowana w różnych częściach ciała, w których dochodzi do ucisku tkanek miękkich pomiędzy układem kostnym a powierzchnią, na której spoczywa ciało (np. powierzchnią łóżka).

2. Zasada powstania = powstaje na skutek niedokrwienia miejsca poddanego długiemu naciskowi. Ucisk zatrzymuje przepływ krwi w skórze. Ponieważ naczynia krwionośne nie zaopatrują komórek w tlen oraz w składniki odżywcze - komórki obumierają.

12. Rodzaje nietrzymania moczu

1. Wysiłkowe nietrzymanie moczu (50-70% pacjentów)

• związane z nagłym wzrostem ciśnienia śródbrzusznego

2. Nietrzymanie z parcia (20-40%)

3. Nietrzymanie z przepełnienia (5-10%)

4. Odruchowe nietrzymanie moczu (stwierdzane u pacjentów z tzw. pęcherzem neurogennym); okresowe niekontrolowane skurcze wypieracza i nieświadome oddawanie moczu.

---