Komputery - budowa, historia, opis
Bez wątpienia przyszłość należy do komputerów. To, co kiedyś zajmowało ogromne ilości czasu i wysiłku umysłowego, dziś, dzięki automatyce i komputeryzacji, może być wykonane przez małe dziecko w ciągu kilku sekund. Większość z nas nawet nie jest świadoma ile to rzeczy zawdzięczamy tym urządzeniom. Począwszy od dostaw prądu, gazu i tym podobnych, po chociażby lodówkę, telewizor a nawet zegarek...
Notebook Toshiba 510CDT
Historia komputerów nie jest zbytnio rozległa. Wiele już na jej temat powiedziano. Każdy już zapewne słyszał o dziurkowanych kartach, pudłach, które zajmowały kilkadziesiąt metrów kwadratowych a „potrafiły” ledwie tabliczkę mnożenia. Jednak na przestrzeni niecałego wieku, a nawet można by mówić o ostatnich 30 latach, te, niegdyś pudła, przekształciły się w urządzenie, które istotnie zmieniło świat.
Zazwyczaj pojęcie „złoty wiek” kojarzy się raczej z przeszłością. Jest jednak wręcz przeciwnie - złoty wiek mamy dzisiaj: złoty wiek rozwoju nauki i technologii. Roger Moore, szef firmy Intel (jeden z czołowych producentów podzespołów komputerowych), powiedział kiedyś, że moc obliczeniowa komputerów (czyli szybkość ich działania) będzie się podwajać co pół roku. Prawo to (zwane prawem Moore'a) sprawdza się dotychczas znakomicie a efektem tego jest ogromny postęp w wielu dziedzinach życia.
Superkomputer ASCII WHITE
Współczesne komputery w zasadzie można by podzielić na dwie zasadnicze grupy. Pierwsza to bardzo skomplikowane, drogie i wielkie komputery używane przez duże instytucje rządowe (a nawet i prywatne), używane w celach poważnych badań np. badanie aerodynamiki, meteorologii oraz wybuchów jądrowych przez superkomputer SGI Origin 3800 Server, w którym pracuje 512 procesorów dla potrzeb instytucji NASA, lub np. zainstalowany przez armię amerykańską superkomputer IBM, przeznaczony do obserwacji i identyfikacji UFO oraz kosmicznych „śmieci”, krążących w pobliżu satelitów USA, w Maui High Performance Computer Center. Komputer ma 320 procesorów Power3-II, 224 GB pamięci operacyjnej i dysk twardy 2,4 TB. Drugą grupę stanowią komputery osobiste np. te, które część z nas ma na biurku, serwery internetowe itp. Są one stosunkowo tanie i małe i mimo, iż
Palmtop M500TYT
są bardzo szybkie są bardzo zacofane w porównaniu ze wspomnianymi superkomputerami. O ile „zwykłe” komputery są swoistego rodzaju luksusem (biorąc pod uwagę, że dobry zestaw komputerowy codziennego użytku plasuje się w granicach 3000-5000 zł, czy chociażby serwer internetowy, którego cena zazwyczaj przekracza 10000 zł, o ile ma za zadanie obsłużyć wielu użytkowników na raz), to superkomputery są daleko poza sferą marzeń przeciętnych ludzi. Ceny tych urządzeń przekraczają setki milionów dolarów dlatego też w dalszej części zajmę się tymi, delikatnie mówiąc, popularniejszymi, a raczej ich węższą grupę - komputery PC .
Komputery PC są bardzo uniwersalnym urządzeniem. Mogą służyć zarówno do zabawy jak i pracy. W zależności od potrzeb mogą pomagać w pracy tak samo architektowi jak i muzykowi. To, co wpłynęło na tak wielką popularność komputerów klasy PC w porównaniu do np. Macintosh'a (inny rodzaj komputera raczej wykorzystywany w jednym, określonym celu, chociaż niekoniecznie) jest przede wszystkim łatwość w konfiguracji. Części komputerowe są w zasadzie uniwersalne - możemy wymienić z łatwością tylko parę z nich by gruntownie „odświeżyć” swój komputer. Podzespoły te można podzielić według wielu kryteriów. Chociażby:
- wg konieczności ich występowania w komputerze:
a) niezbędne (zasilacz, płyta główna, procesor, pamięć RAM , karta graficzna, monitor, klawiatura i stacja dyskietek)
b) dodatkowe (mysz, obudowa, karty rozszerzeń, dysk twardy, drukarka itd.)
- wg budowy:
a) wewnętrzne - znajdujące się wewnątrz tzw. jednostki centralnej (karty rozszerzeń, procesor itp.)
b) zewnętrzne, zwane peryferyjnymi (mysz, klawiatura, drukarka itp.)
Typowy komputer osobisty składa się z jednostki centralnej (wewnątrz obudowy wraz z zasilaczem: płyta główna, procesor, karta graficzna i dźwiękowa, pamięć RAM, dysk twardy, stacja dyskietek, napęd CD-ROM), monitora, klawiatury, myszki oraz głośników. Jest to przykładowy komputer. Możliwości konfiguracji PC-ta jest jednak wiele więcej. Samych podzespołów mamy wiele. A są to:
1. Monitor - standardowe urządzenie wyjścia , które ma za zadanie wyświetlanie informacji z komputera. Niegdyś panował standard 14 calowego ekranu, dziś standardem jest 15 cali, które i tak są wypierane przez monitory z ekranem o przekątnej 17 cali. Wraz z pojawieniem się nowych technologii, obok typowych monitorów pojawiły się płaskie monitory ciekłokrystaliczne, w skrócie LCD (ang. Liquid Crystal Display - wyświetlacz ciekłokrystaliczny), które emitują o wiele mniej szkodliwego dla oka promieniowania, pobierają mniej energii i zajmują mniej miejsca jednak kosztem wzrostu ceny. Charakteryzuje, oprócz wymiarów, je prędkość odświeżania (wyrażana w hercach prędkość wyświetlania nowej klatki obrazu, decyduje o płynności ruchu na ekranie i zmniejszeniu zmęczenia oczu - obecnie od 60 Hz do 220 Hz), wielkości tzw. plamki (czyli wielkości jednego punktu na ekranie - obraz składa się z małych punktów o różnej barwie i jasności - obecnie od 0,22 milimetra do 0,28 mm) oraz maksymalnej rozdzielczości (ilości punktów, które mieszczą się w jednej linii poziomej i w jednej linii pionowej, np. rozdzielczość 640*480 oznacza, że na monitorze mieści się 640 punktów w jednej linii w poziomie i 480 w pionie, przy czym stosunek tych wielkości wynosi 4:3 - obecnie spotyka się rozdzielczości od 640*480 do 2048*1536). Możliwości monitora mogą być jednak ograniczane przez kartę graficzną, która to może nie obsługiwać określonego trybu pracy.
Monitor firmy NEC
Klawiatura firmy A4 TECH
2. Klawiatura - standardowe urządzenie wejścia , liczy sobie zwyczajowo 102-103 klawisze, których przyciśnięcie sprawia wprowadzenie określonego znaku do komputera. Układ klawiatury został „odziedziczony” po starych maszynach do pisania i jest na tyle nieszczęśliwy, że sprawia, iż na klawiaturze pisze się wolniej niż teoretycznie jest to możliwe (dawne maszyny do pisania zacinały się, więc musiano wprowadzić układ, który zwalniał szybkość pisania). Odstępstwem jest np. tzw. „klawiatura Dvoraka”, na której to układ klawiszy został tak opracowany, by pisać jak najszybciej. Dodatkowym udogodnieniem, jakie wprowadzają producenci jest np. ergonomiczny układ, który dokładnie pokazuje, która ręka należy wciskać dany klawisz. Innym udogodnieniem jest chociażby brak przewodu - połączenia z komputerem, który ogranicza zasięg pracy do długości przewodu, a zastąpienie go wbudowanym nadajnikiem radiowym lub podczerwonym. Jeszcze innym udogodnieniem są dodatkowe klawisze, które dzięki specjalnemu oprogramowaniu można przypisać przeróżne funkcje (np. włączenie odpowiedniego programu, czy chociażby, w zależności od zasilacza, włączenie/wyłączenie komputera klawiszem).
3. Obudowa - to jeden z zasadniczych komponentów, aczkolwiek, wbrew przypuszczeniom, nie jest niezbędny do pracy komputera. W zasadzie to stanowi go zasilacz (będący de facto oddzielnym podzespołem), który ma za zadanie „przerobienie” będącego w gniazdku prądu przemiennego na stały, którego to wymagają wewnętrzne części komputera. Obniża też jego napięcie i posiada wentylator, który chłodzi wnętrze zarówno zasilacza jak i całego komputera. Klasyczny podział obudów to podział na obudowy typu desktop (poziome obudowy, na których zazwyczaj stawiano monitor - niskie i szerokie), oraz, „modne” (niegdyś standardem były obudowy desktop) już od paru lat, obudowy typu tower (wysokie i wąskie). Obudowy tower, również są zróżnicowane: zasadniczy podział to: mini tower (malutkie „wieże”, praktycznie niespotykane), middle tower (najpopularniejsze obecnie obudowy) oraz big tower (obudowy stosowane raczej przy niewielkich serwerach internetowych, które nie wymagają profesjonalnej stacji roboczej) zwane niekiedy high tower. Obudowę charakteryzują zasadniczo nie jej wymiary a ilość „gniazd” dla urządzeń 5,25 cala i 3,5 cala .
Płyta główna firmy DFI
4. Płyta główna - to jedna z najważniejszych części w komputerze. Jest zasilana bezpośrednio z zasilacza. Na niej są zamontowane wszystkie karty rozszerzeń, procesor, pamięć RAM. Do płyty głównej podłącza się wszystkie komponenty komputera - począwszy od monitora, poprzez stację dyskietek kończąc na drukarce. Wiele parametrów określa płytę główną:
a) ilość gniazd na płycie - jest to ilość gniazd (slotów, szyn) na płycie, które służą do umieszczania w nich kart rozszerzeń - np. karty graficznej, dżwiękowej, modemu itp. Gniazda dzielą się na: ISA (w tej chwili już przestarzałe i praktycznie nieużywane - niegdyś było jedynym; najdłużej zachowały się karty sieciowe i dźwiękowe obsługujące tą szynę - dla reszty okazała się za wolna), PCI (obecnie zastąpiły sloty ISA i wszystkie karty, z wyjątkiem graficznej, są na niej montowane - jest stosunkowo szybkie) oraz AGP (jest to bardzo szybka szyna przeznaczona tylko i wyłącznie dla kart graficznych - o ile na płycie głównej jest ta szyna to jest tylko jedna w przeciwieństwie do pozostałych, może mieć różną prędkość, która jest potrzebna do obsługi różnych kart graficznych: obecnie są prędkości 4x, 2x, 1x przy czym najpopularniejsze są te 4x. Nie oznacza to jednak, że żeby karta obsługująca AGP 2x działa poprawnie musi być umieszczona w płycie głównej z szyną AGP 2x. To karta z AGP 4x musi być umieszczana na takiej płycie bo inne są po prostu za wolne - na płycie z AGP 4x można natomiast zamontować dowolną kartę z wtykiem AGP)
b) typ gniazda dla procesora - musi być zgodny z określonym procesorem - odznacza się kształtem, napięciem, prędkością komunikacji z procesorem itp. Zasadniczy podział to podział na gniazda typu SLOT (podłużne - procesor montuje się na nim wciskając podłużny wtyk w szynę, która wyglądem przypomina sloty ISA, PCI i AGP) i SOCKET (kwadratowe z dziurkami - wkłada się w nie procesor wciskając jego igły w te właśnie dziurki), których to odmian jest wiele.
c) prędkość procesora jaką dana płyta główna może obsłużyć - prędkość tą stanowią 2 liczby a raczej ich skrajne wartości - magistrala (prędkość w hercach, jaką dane gniazdo może obsłużyć - zależne jest od niej także napięcie dla procesora, może przyjmować różne wartości) i mnożnik (wewnętrzna wartość procesora, która oznacza ile operacji zdoła wykonać w czasie 1 taktu magistrali , także może być różny). W zasadzie to wartości te zmieniają się z dnia na dzień ze względu na pojawianie się nowych, coraz szybszych procesorów. Iloczyn największych 2 wartości (największej magistrali i największego mnożnika) daje maksymalną prędkość procesora, jaką dana płyta może obsłużyć. Jak nietrudno się domyślić minimalna prędkość to iloczyn 2 najmniejszych wartości.
d) ilość gniazd i ich typ oraz częstotliwość dla kości RAM - oczywiście im więcej tym lepiej. Typ pamięci jaki dana płyta obsługuje też jest ważny, jako że jest kilka ich typów (SIMM, DIMM, SDRAM, DDRAM)
Warto też wspomnieć o 2 standardach płyt głównych: AT i ATX. Standard AT został już praktycznie wyparty, jako że standard ATX charakteryzuje się umieszczeniem wszystkich gniazd i tym podobnych wyjść na płycie głównej a nie jak to było w AT - na płytkach (tzw. śledziach) doczepianych do płyty za pomocą specjalnych taśm. Kolejną zaletą płyt ATX jest ich obsługa zasilacza zatem można wyłączyć komputer za pomocą programu a nie tylko ręcznie - przyciskając guzik. Standard ten wymógł nową konstrukcję obudów i zasilaczy jednak postęp się opłacił.
Na płytach głównych ostatnio bardzo często montuje się dodatkowe urządzenia takie jak karta dźwiękowa i niekiedy też graficzne. Producenci wyszli z założenia, że im mniej części potrzeba tym mniej on kosztuje i mieli w tym rację. Zastosowanie to ma jeszcze jedną zaletę - o ile nie chcemy korzystać z wbudowanego urządzenia, możemy je wyłączyć i zamontować inne - w postaci karty.
Na płytach głównych montuje się pamięć w postaci chipu - tzw. CMOS , na którym to są zapisane wszystkie informacje potrzebne do startu komputera. Obsługuje je program zwany BIOS - jest on odpowiedzialny za wykrywanie dysków twardych, napędów dyskietek, CD-ROM. Ma także za zadanie ułatwienie konfiguracji komputera.
5. Procesor - chyba najważniejszy element komputera. Wielu mówi o nim, że jest zarówno sercem jak i mózgiem komputera. W pewnym sensie mają rację jako że procesor jest odpowiedzialny za wszystkie operacje w komputerze. To właśnie w procesorze dokonują się obliczenia. W zasadzie to łatwo procesor odnaleźć na płycie głównej - jest tuż pod wentylatorkiem, który chłodzi rozgrzewający się pod wpływem operacji procesor. Zasadniczą cechą procesorów jest podobieństwo ich architektury - wszystkie procesory są budowane wg podobnego schematu. Jednak np. procesory Pentium IV już diametralnie różnią się swoją budową od reszty procesorów. Architektura zaczerpnięta z procesorów serii x86 przetrwała wiele lat, jako że była dobrą koncepcją. Zmieniano jedynie komponenty i wewnętrzne oprogramowanie dzięki czemu uzyskano coraz to wyższe prędkości. Prędkość procesora jest zależna od częstotliwości jego taktowania i wyrażana jest we flopach a nie, jak się powszechnie myśli, w hercach. Wartość we flopach jest jedynie zgodna co do wartości i można jakoby traktować obie wartości jako synonimy, jednak w dalszym ciągu trzeba pamiętać, iż są to różne pojęcia. Ciekawe jest to, że każdy procesor korzysta z tego samego języka programowania - wewnętrzne dane zapisane na nim są zawsze zapisywane wg określonego schematu, bez względu na to czy są to stare procesory 286 czy nowe P-IV. Język ten nazywa się assemblerem i jest najprostszą konwersją kodu zero-jedynkowego. Ciekawe jest to, że każdy język programowania jest wpierw konwertowany na assembler a dopiero potem na kod binarny. Obecnie procesory osiągają prędkości rzędu kilku gigaflopów. Jednak procesory zastosowane w ogromnych komputerach są już oznaczone jako TF (terraflop). Procesory mają własną pamięć wewnętrzną określaną mianem Cache, która służy do zapisu bierzących operacji i ich wyników (o ile nie wymagają zapisania w pamięci RAM). Procesory zawsze są chłodzone - co najmniej radiatorem i nakładanym na niego wentylatorkiem, a niekiedy jeszcze tzw. ogniwem Peltiera czyli specjalną płytką, która poprzez przepływ prądu odprowadza w znaczny sposób nadmiar ciepła.
6. Pamięć RAM - o pamięci RAM można by wiele napisać, zwłaszcza że obecnie powstało kilka nowych typów. Warto wspomnieć, że jest to pamieć operacyjna, czyli taka, którą używa się do zapisywania aktualnych informacji, od których się wymaga szybkiego dostępu (pamięć RAM jest o wiele szybsza niż dyski twarde). Występuje w postaci płytki na której są umieszczane chipy, z tą właśnie pamięcią, umieszczone symetrycznie toteż pojemność takiej kości jest zawsze potęgą liczby 2. Chipy, by zachować informacje, wymagają stałej dostawy prądu, toteż wyłączenie komputera powoduje skasowanie ich zawartości. Charakteryzuje je, oprócz pojemności wyrażanej w bajtach (a raczej megabajtach, biorąc pod uwagę ich aktualne pojemności), prędkość taktowania - tego samego procesu, który zachodzi w procesorach. Pamięci te mają kilka różnych, ale określonych wartości - 66 Mhz (SIMMy), 100 MHZ (SDRAMYy), 133 MHz (nowe SDRAMy), 266 MHz (DDRAMy) i 800 MHz (RIMMy, zwane też RAMBUSami), przy czym te ostatnio wydzielają duże ilości ciepła i bardzo wskazane jest ich chłodzenie.
7. Karta graficzna - niezastąpiony wręcz komponent w komputerze, jako że jest odpowiedzialny za generowanie grafiki, która następnie jest wyświetlana na monitorze. Współczesne karty grafiki posiadają 32 bitową paletę kolorów oraz złącze AGP x4 oraz własną pamięć RAM w której są przechowywane aktualnie generowane tekstury . Obecny standard to 32 MB chociaż są już 64 MB. Warto też dodać, że niegdyś ta pamięć była na poziomie 1 MB a nawet mniejsza. Obecnie produkuje się karty wraz z wbudowanym akceleratorem grafiki, który jest odpowiedzialny za rozmywanie tekstur i wygładzanie gafiki (wiadomo, że obraz generowany przez kartę graficzną składa się z milionów punkcików - pikseli, które uwidaczniają różnice między sobą - akcelerator ma za zadanie rozmycie ich, by nie były widoczne). Niegdyś prekursorem były karty VooDoo, teraz natomiast mamy już piątą generację owych kart (a właściwie to 4 bo nie było kart serii VooDoo 4 tylko od razu VooDoo5). Obecnie triumfy święcą karty GeForce (obecnie już 3 generacja), które mają własny procesor graficzny wobec czego nie zużywają mocy obliczeniowej procesora i są szybsze. Polityką producentów jest integracja karty wraz z paroma urządzeniami, które niegdyś należało zakupić oddzielnie. Mowa tu o karcie telewizyjnej a konkretnie o wyjściu oraz wejściu TV, które umożliwia oglądanie telewizji na ekranie monitora. Jeżeli połączymy to ze sprzętowym wspomaganiem dekompresji MPEG-2 to możemy się cieszyć kinem domowym. Dodatkowym udogodnieniem są też karty tzw. Dualhead czyli potrafiące obsłużyć dwa monitory na raz dając efekt większego ekranu. Karty graficzne mogą generować obraz o określonej rozdzielczości - minimalna wartość to 640*480 pikseli a maksymalna dochodzi do 2048*1536 ale może być mniejsza w zależności od karty.
8. Stacja dyskietek - również zalicza się do standartowych części komputera, jako że bez niej komputer nie ruszy. Jest to podstawowe urządzenie służące do archiwizacji danych jednak zostało wyparte całkowicie przez dyski twarde. Dyskietki są bowiem zbyt mało pojemne i za wolne jak na współczesne wymagania. Standardowa pojemność dyskietki to 1,44 MB (dyskietki HD ), chociaż są też dwukrotnie pojemniejsze oraz dwukrotnie mniej pojemne, jednak są praktycznie niespotykane. Srednica nośnika (okręgu ferromagnetycznego - takiego samego jak w kasetach magnetofonowych czy VHS jednak o innym kształcie) wynosi 3,5 cala.
Poza wspomnianymi częściami są jeszcze inne, aczkolwiek nie są wymagane do działania komputera. A są to:
1. Dysk twardy - obecnie najpopularniejszy sposób archiwizacji danych to właśnie zapis na twardym dysku. Nie wymaga stałych dostaw prądu wobec czego po wyłączeniu komputera zapisane dane pozostają na nim. Dane są zapisywane na powierzchni obrotowych krążków za pomocą specjalnych głowic. Charakteryzuje go kilka parametrów: pojemność (ilość danych jaką dany dysk może pomieścić), ilość obrotów talerzy (krążków z zapisanymi danymi) na minutę (im większa wartość tym więcej operacji można wykonać i dysk jest szybszy; obecnie spotyka się wartości od 5400 do nawet 20000), czas dostępu (wyrażana w milisekundach ilość czasu, jaki upłynie by talerze zaczęły wirować i dysk zaczął przekazywać informacje na zewnątrz). Spotyka się obecnie kilka standardów dysków różniące się prędkością transferu między dyskiem a płytą główną: ATA 33, ATA 66, ATA 100, SCSI.
2. Myszka - zdobyła sobie popularność dzięki systemowi Windows, w którym to jest bardzo ważnym urządzeniem wejścia. Jest wygodniejsza w porównaniu do klawiatury jednak nie zastąpi jej. Zasada działania jest prosta - poruszając myszką obracamy kulkę znajdującą się na spodzie myszki, której ruchy są rejestrowane przez rolki i przesyłane do komputera. Inaczej jest nowymi myszkami - optycznymi, u nich na spodzie umieszczony jest czujnik optyczny rejestrujący zmianę położenia myszki a dalej zasada działania jest taka sama. Podobnym urządzeniem jest trackball, czyli pudełko w którym kulka jest umieszczona na górze i zamiast obracać całą konstrukcją, kręcimy tyko kulką. Jeszcze inną koncepcją jest touchpad w którym to poruszamy palcem lub czymś innym po płytce, która rejestruje położenie i przesunięcie przedmiotu dając ten sam efekt co myszka. Spotykane są także myszki bezprzewodowe, które podobnie jak klawiatury zamiast „ogonka” mają nadajnik radiowy lub podczerwieni.
3. Drukarka - służy ona zapisywaniu utworzonej pracy na papierze - dany dokument jest „przerysowywany” w określonej postaci na kartce dając poręczny wydruk. Spotyka się 3 podstawowe typy drukarek: igłowe (posiadają igły, które wybijają poprzez barwiącą taśmę określone znaki; wydruki są monochromatyczne i niskiej jakości), atramentowe (atrament jest „wypluwany” ze specjalnych dysz dają wzór; wydruki mogą być wielokolorowe, dość dobrej jakości) oraz laserowe (za pomocą promieni światła jonizuje się w określony sposób papier, który przyciąga przeciwnie naładowany tusz - tzw. toner; może być polichromatyczna, wydruki o bardzo wysokiej jakości). Przy czym najpopularniejszy jest ten drugi typ. Producenci prześcigają się w wymyślaniu różnych nowych przystawek do tych właśnie drukarek tworząc np. przystawkę do drukowania na powierzchni płyty CD-ROM itp.
4. Karta dźwiękowa - co tu dużo mówić: służy generowaniu dźwięków z komputera. Niegdyś standardem były karty monofoniczne, dziś praktycznie każdy ma kartę stereofoniczną o ile nie ma karty z systemem Stereo Dolby Surround . Niekiedy spotyka się karty dźwiękowe zintegrowane z płytą główną. Ważną cechą każdej karty dźwiękowej jest tzw. gameport czyli port gier. Służy on podłączaniu joysticka lub niekiedy urządzeń MIDI (np. keybord - instrument muzyczny).
5. Napęd CD/DVD-ROM - jest to napęd który służy odczytywaniu danych z płyt CD/DVD. Charakteryzuje go prędkość - czyli szybkość odczytu danych z krążka. Istnieją też (obecnie dosyć powszechnie) nagrywarki to tych właśnie płyt dając możliwość nie tylko odczytu ale i zapisu na krążku
6. Modem - jego nazwa pochodzi od słów MOdulator-DEModulator i oznacza to po prostu urządzenie, które przetwarza sygnał cyfrowy (zero - jedynkowy) na analogowy dzięki czemu umożliwia łączenie 2 komputerów między sobą za pomocą łącz analogowych (głównie telefonicznych). Umożliwia to, bez konieczności zakładania nowych linii, uzyskanie dostępu do Internetu wyłącznie za pomocą zwykłej linii telefonicznej. Są też modemy od początku przeznaczone do linii cyfrowych - modemy ISDNowe. Wszystkie modemy określa prędkość wysyłania i odbierania danych.
Jest jeszcze wiele urządzeń komputerowych, jednak są one znacznie rzadziej spotykane. Między innymi skanery, plotery, karty telewizyjne, sprzętowe dekodery DXR, karty sieciowe, aparaty i kamery cyfrowe i wiele, wiele więcej.
Widać zatem, że świat informatyki jest bardzo rozległy i nie ogranicza się jedynie do biało-szarawego pudełka z paroma kabelkami. Przyszłość jednak należy do komputerów - coraz więcej sfer życia zostaje zautomatyzowanych - komputer bowiem nie myli się, nigdy nie jest zmęczony, nie domaga się urlopu, nie zakłada związków i nie strajkuje. Jednym słowem jest idealnym pracownikiem. Zatem kto wie, czy w przyszłości jedynym zawodem nie będzie właśnie informatyk?