1.RÓWNOWAGA NA RYNKU DOBRA I PROCES JEJ OSIĄGANIA.

Równowaga rynkowa- to sytuacja kiedy ilość, którą kupujący chcą i mogą kupić po danej cenie jest równa ilości którą sprzedający chcą sprzedać. Przy równowadze występuje tendencja do utrzymywania się tej samej ceny i ilości, dopóki inne czynniki pozostają bez zmian.

Warunki równowagi: q_S=q_D; ilość żądana= ilość dostarczonej; graficznie: pkt. Przecięcia krzywych SS i DD

Uzasadnienie: Równowaga jest osiągnięta przy cenie p_E i ilości q_E. Cena p₁>p_E powoduje, popyt < podaży i na rynku występuje nadwyżka. Skłania ona do obniżenia ceny , ograniczenia produkcji a następnie powoduje wzrost popytu aż do zrównania SS z DD. Gdy cena p₂<p_E następuje sytuacja odwrotna (niedobór i osiąganie równowagi przez wzrost ceny) aż do zrównania się DD z SS. Jednym z procesów dostosowawczych w przypadku nierównowagi (kolejne zmiany cen) pokazuje MODEL PAJĘCZYNY.

Przy cenie p₁ powstaje nadwyżka, która skłania do obniżenia ceny do p₂. Przy p₂ występuje niedobór, więc cena wzrasta do p₃ gdzie znów powstaje nadwyżka itd. Ten proces trwa aż do osiągnięcia ceny p_E. Wyróżniamy równowagę stałą i niestałą na rynku dobra.

Zmiany innych czynników poza ceną powodują przesunięcia krzywych SS i DD oraz przesunięcie pkt. równowagi.

Wzrost popytu wzrost podaży

Zmiany i reakcje mogą być następujące: Popyt +>p_E+>q_E- Popyt ->p_E->q_E- Podaż +>p_E->q_E+ Podaż ->p_E+>q_E-

Stała równowaga na rynku dobra: odchylenie cen i ilości uruchamia siły rynkowe zmierzające do przywrócenia równowagi.

Niestała równowaga na rynku dobra: odchylenie cen i ilości uruchamia dalsze zwiększanie nierównowagi, na co brak siły do jej przywrócenia 2.cenowa elastyczność popytu i jej pomiar.

Cenowa elastyczność popytu to reakcja popytu na zmianę dobra. Pokazuje ile zmieni się żądana ilość dobra , gdy jego cena zmieni się o 1%. Popyt jest elastyczny , gdy zmiana ceny o 1% powoduje zmianę żądanej ilości o więcej niż 1%. Popyt jest jednostkowo - elastyczny, gdy zmiana ceny o 1% powoduje zmianę żądanej ilości o 1%. Popyt jest nieelastyczny , gdy zmiana ceny o 1% powoduje zmianę żądanej ilości o mniej niż 1%. Przy ujemnie nachylonych krzywych popytu występuje odwrotna zależność ceny i ilości, stąd współczynnik E_P jest liczbą ujemną. W praktyce pomija się ujemny znak.

Prezentacja graficzna:

Pomiar elastyczności: Przy niewielkich zmianach cen elastyczność popytu oblicza się według wzoru na elastyczność punktową: Ep=procentowa zmiana żądanej ilości dobra (_deltaQ/Q) / procentowa zmiana ceny dobra (_deltaP/P).

Ponadto dla dowolnego punktu na krzywej popytu elastyczność oblicza się dzieląc długość segmentu linii poniżej badanego punktu przez długość segmentu linii powyżej punktu:

Przy większych zmianach cen stosuje się wzór na łukową elastyczność: Ep= (_deltaQ/¹/₂(Q₁+Q₂)) / (_deltaP/¹/₂(P₁+P₂)).

Omówienie: Gdy popyt jest nieelastyczny cenowo duża zmiana ceny powoduje małą zmianę żądanej ilości. Gdy popyt jest elastyczny duża zmiana ceny dobra spowoduje dużą zmianę żądanej ilości.

Cenowa elastyczność popytu wyznaczana jest przede wszystkim przez stopień dostępności innych substytutów oraz niezbędności danych dóbr.

3.dochodowy i substytucyjny efekt zmiany ceny dobra.

Efekt substytucyjny- jest to skłonność do zastąpienia jednego dobra innym, relatywnie tańszym. Zwyżka cen jednego dobra powoduje względną obniżkę ceny jego substytutów. Konsumenci zwiększają zakupy relatywnie tańszego dobra, ograniczając jednocześnie zakupy innych dóbr. Popyt na dane dobro spada, a rośnie popyt na substytuty danego dobra. Odwrotnie, kiedy cena danego dobra spada, powoduje to względną zwyżkę cen substytutów tego dobra. Konsumenci zwiększają zakupy relatywnie tańszego dobra , a zmniejszają zakupy dóbr relatywnie droższych. Popyt na dane dobro rośnie, a spada na jego substytuty. A-dane dobro A'- substytut, p-cena, q-ilość

p(A)+--p(A')- --q(A)- --q(A')+

p(A)- --p(A')+ --q(A)+ --q(A')-

Efekt dochodowy- jest to związek dochodu z popytem, wynikający ze zmian realnego dochodu na skutek zmian ceny. Gdy cena danego dobra spada, za dany dochód konsument jest w stanie kupić więcej jednostek dobra. Realny dochód konsumenta wzrasta, rozszerza się krąg odbiorców, wzrasta popyt na dane dobro. Kiedy cena dobra wzrasta - sytuacja jest odwrotna - za dany dochód konsument może kupić mniej jednostek danego dobra. Realny dochód konsumenta jest niższy, zmniejsza się krąg odbiorców danego dobra, spada popyt. A- dane dobro, p-cena, q-ilość

p(A)- --dochód realny + --q(A) +

p(A)+ --dochód realny - --q(A) -

Efekt całkowity- jest to suma efektu dochodowego i efektu substytucyjnego. Oba te efekty występują równolegle do siebie, więc zmiany żądanych ilości są sumą zmian żądanych ilości przy każdym z tych dwóch efektów.

4.prawa popytu i podaży.

Popyt- ilości dobra, które konsumenci chcą i mogą kupić w danym czasie i po danych cenach.

Popyt na dobro determinują: cena dobra; dochody kupujących; gusty i upodobania; ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych; czynniki demograficzne (liczba ludności); podział dochodów między gospodarstwa domowe; przewidywania dotyczące zmian cen.

Popyt rynkowy: jest sumą popytów indywidualnych. W każdym czasie istnieje określona zależność między każdą rynkową ceną dobra lub usługi a żądaną ilością tego dobra lub usługi, która jest nazywana rozkładem popytu. Krzywa popytu jest graficznym przedstawieniem rozkładu popytu.

Podaż: ilość dobra , które producenci chcą dostarczyć na rynek i sprzedać w danym czasie po danych cenach.

Podaż na dobro determinują: cena dobra; ceny innych towarów; koszty produkcji; stan technologii; cele firmy; podatki i substydia;oczekiwania dotyczące zmian cen.

Podaż rynkowa: jest sumą podaży wszystkich firm wytwarzających dany produkt. W każdym czasie istnieje określona zależność między każdą rynkową ceną dobra a dostarczoną ilością, która nazywana jest rozkładem podaży. Krzywa podaży jest graficznym przedstawieniem rozkładu podaży.

PRAWO POPYTU Gdy cena towaru wzrośnie kupujący skłaniają się do kupowania go mniej, gdy cena spada - skłaniają się do kupowania go więcej. Krzywa popytu jest więc ujemnie nachylona.

Uzasadnienie: Uzasadnieniem prawa popytu jest fakt, że przy danym dochodzie konsument może nabyć po danej cenie określoną ilość dobra, a wzrost ceny zmniejszy tę ilość i odwrotnie (Efekt dochodowy). Ujemnie nachylenie krzywej popytu wyjaśnia także fakt, że zwyżka cen jednego dobra przy innych nie zmienionych powoduje skłonność do zastąpienia tego dobra innymi - tańszymi (efekt substytucyjny).

PRAWO PODAŻY: gdy cena danego dobra lub usługi rośnie wzrasta dostarczana ilość, gdy cena spada - spada dostarczana ilość. Krzywa podaży jest więc dodatnio nachylona.

Uzasadnienie: uzasadnieniem jest fakt, że wzrost ceny przy niezmienionych kosztach powoduje wzrost zysków - zwiększanie produkcji staje się coraz bardziej zyskowne. Odwrotnie dzieje się przy spadku ceny - obniża się zysk, spada względna zyskowność, celowe jest ograniczenie produkcji.

5.równowaga konsumenta i sposoby jej określania.

Równowaga konsumenta: to jest taka sytuacja ,w której przy danym budżecie nie może on poprawić swego położenia, zwiększyć osiąganej użyteczności przez zmianę struktury zakupów.

Sposoby jej określania:

a)Oparty na krańcowej użyteczności.

MU_X/P_X=MU_Y/P_Y

Gdzie: MU_X- krańcowa użyteczność dobra X MU_Y-krańcowa użyteczność dobra Y P_X-cena X P_Y-cena Y

Uzasadnienie: Przyjmuje się, że konsument przy danym budżecie maksymalizuje użyteczność z konsumpcji dóbr. Będzie on więc rozdysponowywał (alokował) swoje wydatki na różne towary tak aby użyteczność uzyskana z ostatniej jednostki pieniądza wydanej na każdy z nich była równa (warunek równowagi).

1”)Jeśli zachodzi ta równość, to nie można zwiększyć całkowitej użyteczności przez zmianę ilości kupowanych dóbr. Gdy konsument zwiększa ilość kupowanego dobra X o 1 jednostkę, to krańcowa użyteczność tej jednostki będzie mniejsza od poprzedniej. Jednocześnie będzie musiał zmniejszyć zakup dobra Y, gdyż jest ograniczony posiadanym budżetem środków. W powstałej sytuacji konsument będzie posiadał więcej dobra o niższej użyteczności, a mniej dobra o wyższej użyteczności. Nie będzie to najlepsze położenie, gdyż możliwa jest jego poprawa przez przesunięcie wydatków z dobra X na dobro Y. Podobne skutki miałby zakup dodatkowej jednostki dobra Y.

2”)W celu ułatwienia analizy równowagi stosuje się równanie: MU_X/MU_Y=P_X/P_Y. Jeżeli obie strony nie są sobie równe konsument może zwiększyć uzyskiwaną całkowitą użyteczność przez zmianę ilości kupowanych dóbr zwiększając zakupy dobra o wyższym MU, zmniejszając o niższej. Jeżeli cena jednego dobra rośnie, na przykład X, zamiast równości wystąpi nierówność MU_X/MU_Y<P_X/P_Y. Ponieważ ceny są niezależne od konsumenta to dla odzyskania równowagi trzeba zwiększyć MU_X. aby to osiągnąć trzeba ograniczyć zakupy dobra X, dzięki czemu jego krańcowa użyteczność będzie rosła. Zmniejszenie zakupów dobra X będzie trwało, aż do uzyskania nowej równowagi.

b)Oparty na koncepcji krzywych obojętności oraz wykorzystaniu linii budżetu.

Krzywa obojętności- określa wszystkie kombinacje ilości dóbr (koszyki dóbr), które przynoszą taką samą satysfakcję konsumentowi. Krzywa obojętności jest ujemnie nachylona, a jej nachylenie określa:

Krańcowa stopa substytucji MRS- jest to ilość jednego dobra, którą konsument jest skłonny oddać , w zamian za dodatkową jednostkę drugiego dobra bez zmiany użyteczności. MRS jest zawsze ujemna, bo by zwiększyć konsumpcję jednego dobra konsument musi zmniejszyć konsumpcję drugiego dobra. Zatem: MRS_XY=-_deltaY/_detaX P_X/P_Y=nachylenie linii MN. Z krzywych obojętności dla różnego poziomu satysfakcji tworzy się Mapę obojętności. Im dalej krzywa obojętności leży od początku układu współrzędnych tym większą daje satysfakcję konsumentowi. Linia budżetu MN pokazuje na co konsumenta stać.

Warunek równowagi: MRS_XY=P_X/P_Y

Uzasadnienie: gdy nałożymy linię budżetu na mapę obojętności łatwo będzie zauważyć, że konsument maksymalizuje swoją użyteczność wybierze krzywą obojętności U₃ styczną do MN, gdyż w ramach posiadanego budżetu jest to najwyższa możliwa do osiągnięcia użyteczności. W punkcie E warunek równowagi jest spełniony. Wybierając ten koszyk, konsument nie ma możliwości poprawy swojej sytuacji - zwiększenia satysfakcji.

c)Powiązanie obu podejść.

Wiadomo że:-_deltaY*MU_Y+_deltaX*MU_X=0 (ponieważ przesunięcie w asortymencie dóbr nie zmienia całkowitej satysfakcji z konsumpcji dóbr - nie przesuwają się na wyższą krzywą obojętności _deltaTU=0; _deltaTU=_deltaX*MU_X-_deltaY*MU_Y=0) MU_X/MU_Y=_DELTAY/_DELTAX Stąd: MU_X/MU_Y=MRS_XY

6. KRZYWE OBOJĘTNOŚCI I ICH ZASTOSOWANIE

Krzywa obojętności określa wszystkie kombinacje dóbr (koszyki rynkowe), które przynoszą taką samą satysfakcję konsumentowi (mają równą użyteczność). Koszyki te różnią się od siebie udziałem w nich dóbr X i Y.

Nachylenie krzywych obojętności jest ujemne, określa je wartość krańcowej stopy substytucji MRS, czyli ilość jednego dobra, którą konsument jest skłonny oddać w zamian za dodatkową jednostkę drugiego dobra. MRS= - delY/delX

Mapa obojętności jest to zbiór krzywych obojętności, który specyfikuje upodobania i pokazuje stopy substytucji między dwoma towarami dla każdego poziomu bieżącej ich konsumpcji. Każda z krzywych obojętności pokazuje inną użyteczność (im dalej od początku układu współrzędnych leży tym większą) - z tego powodu krzywe obojętności nie przecinają się.

Zastosowanie:

a)Wyznaczanie krańcowej stopy substytucji MRS, która jest równa nachyleniu krzywej obojętności w każdym punkcie.

b)Wyznaczanie punktu równowagi konsumenta przez nałożenie na mapę obojętności linii budżetu MN.

MN= - P_X/P_Y

Konsument dążąc do maksymalizacji użyteczności zakupi koszyk dóbr odpowiadający największemu poziomowi satysfakcji - jest to punkt styczności linii budżetu z najwyższą możliwą krzywą obojętności. W tym punkcie zrównuje się nachylenie obu krzywych i stąd wyznacza się warunek równowagi konsumenta: MRS= -P_X/P_Y

Wybierając ten koszyk dóbr konsument nie ma już możliwości poprawy swojej sytuacji (zwiększenia użyteczności).

c)Krzywe obojętności pozwalają zilustrować uszeregowane preferencje konsumenta.

d)Wyznaczenie linii „cena - konsumpcja”

Zmiana ceny dobra X zmieni nachylenie linii budżetu MN i tym samym powoduje zmiany punktu równowagi (E₁, E₂, E₃). Łącząc punkty równowagi uzyskuje się linię „cena - konsumpcja”, która pokazuje, jak zakupy konsumenta reagują na zmianę jednej ceny przy utrzymaniu stałego dochodu i innych cen.

e)Wyznaczenie linii „dochód - konsumpcja”

Zmiana dochodu przesuwa linię budżetu równolegle w lewo (spadek) lub w prawo (wzrost dochodu) i w ten sposób wyznacza nowe punkty równowagi (E₁, E₂, E₃). Łącząc te punkty uzyskujemy linię „dochód - konsumpcja”, ilustrującą jak zakupy konsumenta reagują na zmianę dochodu.

f)Wyznaczenie krzywej popytu konsumenta

Na podstawie rysunku została wyprowadzona krzywa popytu na dobro X obrazująca wielkości żądane przez konsumenta, przy określonym poziomie ceny i danych preferencjach.

g)Wyznaczenie efektu substytucyjnego i dochodowego zmiany ceny dobra.

h)Ponadto linia dochód - konsumpcja może służyć do wyznaczania krzywych Engla, które pokazują zależność między kupowaną w stanie równowagi ilością dobra a poziomem dochodu.

i)Krzywe obojętności pozwalają także wykreślić krzywą kontraktową, która wykorzystywana jest do określania równowagi ogólnej.

7.PRAWO MALEJĄCEJ KRAŃCOWEJ STOPY SUBSTYTUCJI

Jest to ilość jednego dobra, którą konsument jest skłonny oddać, aby otrzymać dodatkową jednostkę drugiego dobra. Algebraiczna wartość MRS jest zawsze ujemna, bowiem aby uzyskać dodatnią zmianę w konsumpcji jednego dobra, konsument musi ponieść ujemną zmianę w konsumpcji drugiego. Ponieważ jest to miara skłonności do zmiany jednego dobra na drugie, MRS zależy od początkowo posiadanych ilości. Mając dużo jednego dobra, a mało drugiego, konsument będzie skłonny poświęcić więcej dobra posiadanego w dużej ilości dla uzyskania jednostek tego, którego ma mało. W miarę dokonywanej substytucji proporcje posiadanych dóbr zmieniają się; zmieniać się będzie również skłonność do poświęcenia określonych ilości jednego dobra dla uzyskania jednostki drugiego. Z tego względu MRS nie jest stałą liczbą i będzie się zmieniać wraz z ilością każdego z posiadanych dóbr.

Zmianę skłonności do zastępowania jednego dobra drugim obrazuje malejące nachylenie krzywej obojętności= -delY/delX. Nachylenie linii TT przedstawia krańcową stopę substytucji w punkcie c krzywej obojętności - jest to punkt styczności, w którym nachylenie obu linii jest równe. Ujemne nachylenie i wypukłość krzywej obojętności wskazują na malejącą krańcową stopę substytucji. Malejąca MRS uważana jest za prawie uniwersalną cechę ludzkich preferencji.

8. REAKCJA KONSUMENTA NA ZMIANĘ CENY (DOBRA NORMALNE I POŚLEDNIE)

Reakcja konsumenta na zmianę ceny dobra powoduje zmianę struktury jego zakupów. Zmiana ta może być analizowana na podstawie linii budżetu oraz krzywych obojętności.

Założenia modelu: na rynku występują dwa dobra X i Y; dla danych dóbr X.Y istnieją określone ceny, tylko jedna z nich ulega zmianie; konsument w danym czasie posiada określony dochód, który nie ulega zmianie i jest w całości przeznaczany na zakupy dóbr.

Efekt substytucyjny- gdy cena danego dobra maleje konsument skłania się do kupowania większych ilości, gdyż dobro to staje się relatywnie tańsze od innych dóbr. Jednocześnie zwiększając zakupy taniejącego dobra ogranicza zakupy innych dóbr.

Efekt dochodowy- gdy cena danego dobra spada, za dany dochód konsument jest w stanie kupić więcej jednostek dobra, jego realny dochód wzrasta. Może on za tym, przy danym dochodzie przejść na wyższą krzywą obojętności.

Dobra normalne

Warunek równowagi: MRS_XY=P_X/P_Y

Początkową linią budżetu jest MN. Zmiana cen dobra X przesuwa linię budżetu konsumenta na MN₁. Przesunięcie to pozwala przejść konsumentowi na wyższą krzywą obojętności (z U₁ na U₂) oraz znaleźć nowy punkt równowagi, gdzie MRS_XY=P_X/P_Y (z E na E₁). Przesunięcie punktu równowagi odpowiada zwiększeniu konsumpcji z q₀ na q₁.

Aby określić efekt substytucyjny należy wykreślić hipotetyczną linię budżetu HH, o nachyleniu odpowiadającemu nowej relacji cen, styczną do pierwotnej krzywej obojętności. Jest to hipotetyczne zmniejszenie budżetu pozwalające określić pierwotny poziom użyteczności. Punkt przecięcia się pierwotnej krzywej obojętności U₁ z hipotetyczną krzywą budżetu HH - E₂ pozwala określić strukturę zakupów przy nowej relacji cen. Przesunięcie się wzdłuż krzywej obojętności z E do E₂ pokazuje , o ile więcej żywności kupiłby konsument po obniżonej cenie. Ilość ta wynosi q₂-q₀ i stanowi substytucyjny efekt zmiany ceny.

Pozostała część przyrostu zakupów q₁-q₂ stanowi efekt dochodowy, ilustruje jak zmieniła się kupowana ilość na skutek wzrostu realnego dochodu. W przypadku dóbr normalnych efekt substytucyjny i dochodowy zmiany ceny działają w tym samym kierunku - zwiększania zakupów - a ich suma daje łączny efekt zmiany ceny: (q₂-q₀) + (q₁-q₂)= q₁-q₀

Dobra poślednie

Zwiększenie dochodu w przypadku dóbr poślednich spowoduje zmniejszenie ich konsumpcji, zatem efekt dochodowy będzie ujemny (będzie oddziaływać w kierunku zmniejszenie konsumpcji), natomiast efekt substytucyjny będzie dodatni.

Warunek równowagi MRS_XY=P_X/P_Y

Zmian cen dobra X przesuwa linię budżetu MN na MN₁. Hipotetyczna linia budżetu HH pokazuje efekt substytucyjny (q₂-q₀) i przejście na nowy punkt równowagi (z E do E₂). Efekt dochodowy jest ujemny (q₂-q₁), dlatego całkowity efekt zmiany ceny jest różnicą między efektem substytucyjnym a dochodowym: (q₂-q₀) - (q₂-q₁)= q₁-q₀

9. KRÓTKOOKRESOWA FUNKCJA PRODUKCJI - JEJ ISTOTA I ANALIZA

Funkcja produkcji- techniczna zależność wyznaczająca maksymalną ilość produkcji, która może być wytworzona z każdego zbioru określonych nakładów czynników produkcji (ceteris paribus). Jest to funkcja wielu zmiennych, która zależy głównie od aktualnego poziomu technologii. Krótki okres oznacza, że przynajmniej jeden czynnik jest stały.

Nakład- zużycie czynników produkcji w określonych ilościach w danym czasie.

Krzywa całkowitego produktu TP- to graficzny obraz krótkookresowej funkcji produkcji. Pokazuje ona wielkość produkcji jakie (przy danym kapitale) można uzyskać zatrudniając kolejne jednostki pracy.

Przeciętny produkt AP- jest to ilość produktu całkowitego na jednostkę czynnika (pracy). AP=TP/L

Krańcowy produkt MP- jest to zmiana ilości produktu całkowitego przy zmianie nakładu zmiennego czynnika produkcji o jednostkę MP= delTP/delL

Przeciętny produkt AP jest równy nachyleniu promienia g poprowadzonego z początku układu współrzędnych do dowolnego punktu krzywej TP. Nachylenie to rośnie do punktu B, a potem maleje- odpowiada to kształtowi krzywej AP, która osiąga max na poziomie odpowiadającym punktowi B, zwanym punktem malejącej przeciętnej produktywności.

Krańcowy produkt MP wyznacza nachylenie krzywej TP w każdym jej punkcie. Można je zmierzyć wykreślając styczne do punktów na TP. Nachylenie tych stycznych rośnie do punktu A (przegięcia) krzywej TP, a potem zaczyna maleć (kształt krzywej MP). Krzywa MP osiąga więc max w punkcie odpowiadającym A, zwanym punktem malejącej krańcowej produktywności.

Z malejącym MP związane jest PRAWO MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW. Mówi ono, że utrzymując technologię i wszystkie nakłady, z wyjątkiem jednego, na stałym poziomie, gdy dodajemy kolejno równe zwiększenia zmiennego nakładu, od pewnego momentu wynikające stąd zwiększenia całkowitego produktu będą malejące. Oznacza to, że od pewnego momentu (od punktu A) MP będzie maleć.

Analizując krzywą TP można wyróżnić 3 przedziały produkcji:

1)TP +, AP +, MP>AP

2)TP +,AP - , MP>0

3)TP -, AP-, MP<0

Najkorzystniejszy jest drugi przedział, gdzie wraz ze wzrostem ilości rośnie produkt całkowity TP, produkt przeciętny AP maleje, a produkt MP jest jeszcze dodatni.

Zmiany technologiczne przesuwają krzywą TP (do góry w przypadku udoskonaleń).

10.PRAWO MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW KRAŃCOWYCH

Prawo malejących przychodów krańcowych- stanowi, że utrzymując technologię i wszystkie nakłady, z wyjątkiem jednego, bez zmian, gdy dodawane są równe, kolejne zwiększenia zmiennego nakładu, od pewnego punktu wynikające stąd zwiększenia całkowitego produktu będą malejące.

Należy pamiętać, że: to prawo jest empirycznym uogólnieniem; zakłada niezmienną technologię; zakłada, że co najmniej jeden czynnik jest stały. Prawo to zatem działa w specyficznie określonych warunkach.

Założenia modelu: stała technologia, czynnik zmienny to praca L, krótki okres.

Funkcja produkcji- jest techniczną zależnością wyznaczającą max wielkość produkcji, która może być wytworzona z każdego zbioru określonych nakładów czynników produkcji.

Graficznym obrazem krótkookresowej funkcji produkcji jest KRZYWA PRODUKTU CAŁKOWITEGO TP.

AP- krzywa produktu przeciętnego (AP=TP/L)

MP- krzywa produktu krańcowego (MP=delTP/delL)

-zmiana wielkości produktu całkowitego wynikająca ze zmiany nakładu zmiennego czynnika produkcji o jednostkę.

Punkt A-punkt malejącej krańcowej produktywności (od tego punktu działa PRAWO)

-jest to max MP oraz punkt przegięcia krzywej całkowitego produktu

-od A zaczyna maleć krańcowy produkt nakładu zmiennego czynnika

-obszar działania prawa malejących przychodów

Dodatkowe nakłady czynnika zmiennego, współpracują z coraz mniejszymi ilościami czynnika stałego.

Pomimo, że w obszarze 2 działa prawo malejących przychodów krańcowych to producent będzie chciał utrzymać produkcję właśnie w tym przedziale, bo MP>0

11. IZOKWANTY I ICH ZASTOSOWANIA

Izokwanta (krzywa jednakowego produktu) przedstawia różne kombinacje nakładów (pracy i kapitału) dla uzyskania danej wielkości produkcji.

Nachylenie izokwanty jest ujemne, określa je wartość stopy technicznej substytucji MRTS, czyli ile nakładu zastępuje jednostka pracy, aby utrzymać tą samą wielkość produkcji. Prawo malejącej MRTS mówi, że w miarę zastępowania jednego czynnika drugim nachylenie izokwant (MRTS) maleje - izokwanty są wypukłe.

Krańcowa stopa technicznej substytucji wyraża również stosunek krańcowych produktów pracy i kapitału: MRTS_LK= - delK/delL=MP_L/MP_K

Mapa izokwant to zbiór izokwant, który pokazuje MRTS między dwoma nakładami dla każdego poziomu produkcji. Im dalej od początku układu współrzędnych leży izokwanta, tym większą przedstawia produkcję- stąd izokwanty nie mogą się przecinać.

Zastosowanie:

a)Wyznaczanie punktu równowagi producenta przez nałożenie izokoszty na mapę izokwant.

Zasadniczym założeniem jest, że przedsiębiorcy dobierają takie kombinacje nakładów, które max produkcję (przy stałych kosztach) lub min koszty ( przy stałej produkcji). Min koszty kombinacja nakładów występuje, gdy krańcowy produkt na jednostkę wartości każdego nakładu jest równy.

MP_L/P_L=MP_K/P_K

Różne kombinacje nakładów przy równych kosztach, obrazuje krzywa izokosztów K'L'. Jej nachylenie wyznacza stosunek cen czynników produkcji: P_L/P_K=w/r

Gdy na mapę izokwant nałożymy izokosztę, punkt równowagi producenta wyznaczy punkt E - styczności najwyższej możliwej izokwanty z krzywą izokosztów.

b)Izokwanty wykorzystuje się także przy analizie innych zagadnień związanych z produkcją - obszar ekonomicznej produkcji, określanie przychodów skali, wyznaczanie ścieżki ekspansji.

c)Izokwanty wykorzystuje się przy analizie długookresowej krzywej popytu firmy na czynniki produkcji

d)Izokwanty wykorzystuje się przy analizie alokacji i równowagi na rynku czynników produkcji (diagram Edgewortha) i przy wyznaczaniu mikroekonomicznej równowagi ogólnej.

12. KOSZTY OKAZJI A KOSZTY W UJĘCIU RACHUNKOWYM

Koszt okazji- danego użycia zasobów równa się wartości najlepszej, dostępnej alternatywy. Przyczyną ich występowania jest ograniczoność zasobów - wybór jednej rzeczy oznacza konieczność zrezygnowania z innej. Bowiem ograniczone zasoby kierowane są w inne miejsce. Problemem jest zatem dokonywanie wyboru najbardziej korzystnych alternatyw i informacją, jakie są rzeczywiste koszty podejmowania decyzji. Koszty te nazywane inaczej kosztami alternatywnymi, bądź kosztami utraconych możliwości są ważne dla ekonomistów.

Koszty w ujęciu rachunkowym- są to rzeczywiste koszty poniesionych wydatków.

Koszty ogólne- koszty okazji + koszty rachunkowe.

13.KRÓTKOOKRESOWA FUNKCJA KOSZTÓW I JEJ ANALIZA.

Funkcja kosztu całkowitego TC- przedstawia najniższe wydatki jakie są niezbędne do wytworzenia danej ilości produkcji. Jest ona obrazem sumy kosztów całkowitych stałych i kosztów całkowitych zmiennych. TC=TFC+TVC. Krótki okres oznacza, że zwiększenie lub zmniejszenie produkcji nie wpływa na wielkość kosztów stałych.

Koszt przeciętny (jednostkowy) AC- wielkość kosztu całkowitego poniesionego na wytworzenie jednostki produkcji: AC=AFC+AVC=TFC/Q+TVC/Q

Koszt krańcowy MC- przyrost kosztu całkowitego dla zwiększenia produkcji o jednostkę: MC=delTC/delQ=delTVC/delQ

Koszt stały FC- koszt, który nie zmienia się w pewnym przedziale zmian wielkości produkcji

Przeciętny koszt stały AFC- wielkość kosztu stałego poniesionego na wytworzenie jednej jednostki produkcji

Koszt zmienny VC- zmienia się wraz ze zmianami wielkości produkcji, wzrasta przy jej zwiększaniu, maleje przy jej zmniejszaniu

Przeciętne koszty zmienne AVC- wielkość kosztu zmiennego poniesionego na wytworzenia jednej jednostki produkcji

Prezentacja graficzna:

Uzasadnienie

Zwiększenie produkcji powoduje spadek AC. Minimum osiąga on w punkcie styczności prostej poprowadzonej z początku układu współrzędnych do TC (poniżej TC), a następnie rośnie. Krzywa AFC maleje na całej swojej długości (w związku ze spadkiem udziału AFC w AC). AVC początkowo maleje, minimum osiąga w punkcie styczności prostej poprowadzonej z początku krzywej TC do TC(poniżej TC), a następnie rośnie. Przy spadku kosztów nachylenie AVC jest mniejsze od nachylenie AC, przy wzroście kosztów- odwrotnie. Związane jest to z istnieniem wchodzących w skład AC kosztów AFC.

Przy przejściu z Q=0 do Q=1 MC=TVC. Następnie MC spada, osiągając minimum w punkcie przegięcia TC, po czym rośnie (MC jest miarą nachylenia TC). Tempo spadku i wzrostu MC jest szybsze od tempa zmian pozostałych kosztów, gdyż odzwierciedlają one wyłącznie przyrosty kosztów zmiennych.

MC przecina AC i AVC w punktach ich minimów. Gdy MC<AC ostatnia wytworzona jednostka kosztuje mniej niż wynosi przeciętny koszt poprzedniej. Nowy koszt przeciętny jest więc niższy od poprzedniego czyli AC spada. Gdy MC=AC ostatnia jednostka kosztuje tyle ile wynosi koszt przeciętny poprzedniej - AC jest więc stała (osiąga minimum). Gdy MC>AC, AC analogicznie rośnie. Powyższa analiza stosuje się także do AVC.

---