Rośliny żywieniowe świata-uprawa i rozmieszczenie
1.Rośliny alimentacyjne-są to rośliny zaspokajające potrzeby żywieniowe człowieka;
Produkcja roślin na świecie- obecnie na naszym globie uprawianych jest ponad 1500 gat. Roślin, ale ok. 30 ma znaczenie na skalę masową jeżeli chodzi o produkcję żywności. Do podstawowych roślin alimentacyjnych (żywieniowych) należą: zboża, rośliny bulwiaste (ziemniaki, bataty, maniok, taro), rośliny cukrowe, rośliny strączkowe, owoce drzew i krzewów, cytrusy, używki, przyprawy.
2.Zboża-zalicza się tu: pszenicę, ryż, jęczmień, kukurydzę, które mają globalne znaczenie w wyżywieniu ludności oraz proso, żyto, owies, sorgo o znaczeniu mniejszym, raczej lokalnym. Uprawa zbóż systematycznie wzrasta ze względu na rosnącą liczbę ludności (nie dotyczy owsa i żyta). Na uprawę głównych zbóż przeznacza się 60% pow. gruntów ornych na świecie.
3.Uprawa pszenicy-roślinę tę uprawia się w miejscach, gdzie okres wegetacji trwa pow. 100 dni, które muszą być dostatecznie długie, ponadto niezbędne są żyzne gleby. Uprawia się ją głównie w Eurazji (od środkowej Hiszpanii przez Francję, Niemcy, Włochy, Węgry, Polskę, Ukrainę, pd. i środkową Rosję, Turcję, Iran, płn. Indie aż do pd.-wsch i płn. Chin). Poza Eurazją uprawiana jest na wielkich preriach Ameryki Płn., Argentynie, płd.-wsch. Australii.
Najwięksi producenci pszenicy i udział procentowy w produkcji światowej(%):
Chiny: 18,7
USA: 11,8
Indie: 11,2
Francja: 6,8
Rosja: 4,6
Największe potęgi w produkcji pszenicy pokrywają jednak w dużej części własne zapotrzebowanie. Polska obecnie zajmuje 15 miejsce na świecie w produkcji tego zboża.
4.Uprawa ryżu-jest to drugie zboże o znaczeniu globalnym. Wymaga bardzo dobrych warunków (b. duża wilgotność, obfitość wody i promieniowania słonecznego, długi okres wegetacji, b. dobre gleby). Najważniejsze obszary upraw to: Azja wsch. i płd.-wsch., delta Nilu, Nizina Zatokowa w USA, obrzeża wyżyny Brazylijskiej, Hiszpania, Płn. Włochy. Najwięksi producenci zaspokajają własne potrzeby. Główni eksporterzy: Tajlandia, USA, Wietnam, Birma.
Głowni producenci ryżu na świecie i udział w światowej produkcji (%):
Chiny: 34,3;
Indie: 21,7;
Indonezja: 8,6;
Wietnam: 5,2;
Bangladesz: 5,0.
5.Uprawa kukurydzy-roślina o wysokich wymaganiach glebowych i klimatycznych, długi okres wegetacji. W Europie obszary jej upraw przebiegają od ujścia Garonny w wzdłuż Karpat, Kotliny Naddunajskiej, Niziny Węgierskiej, środkowej Ukrainy aż po płn.-wsch. krawędź Kaukazu. W Ameryce Płn. pas jej upraw rozciąga się od południowych wybrzeży kontynentu, jezior Erie i Michigan do rzeki Missisipi. W Ameryce Płd. Kukurydzę uprawia się na wschodnim wybrzeżu Niziny Amazonki, Wyżyny Brazylijskiej oraz na obszarze La Platy.
Głowni producenci kukurydzy i udział w światowej produkcji (%):
USA: 40,1;
Chiny: 20,8;
Brazylia: 4,9;
Argentyna: 3,2;
Meksyk: 3,0.
6.Uprawa owsa i żyta-zboża o małych wymaganiach glebowych, odporne na suszę i mrozy. Występują w strefach klimatu umiarkowanego Azji, Ameryki Płn., Europy Środkowej, Północnej i wschodniej (aż po Finlandię i Karelię). W górach do wys. 900 m n.p.m.
Zbiory żyta na świecie (%):
Polska: 27;
Niemcy: 22,8;
Rosja: 15,7;
Białoruś: 6,5;
Ukraina: 5,4.
7.Rośliny cukrodajne
a)trzcina cukrowa-roślina o wysokich wymaganiach środowiskowych (duże nasłonecznienie, ilość opadów od 1200 do 1600 rocznie, wilgotne gleby)Rośnie w strefie międzyzwrotnikowej na różnych glebach. Obszary upraw: Azja płd.-wsch., Ameryka Środkowa, USA, RPA, Egipt, Australia;
b)buraki cukrowe-wymagają żyznych gleb oraz intensywnego nawożenia i dużych nakładów pracy. Główne rejony upraw to: Francja, USA, Niemcy, Turcja, Ukraina, Polska.
8. Warzywa i owoce-największe znaczenie mają:
Owoce-jabłoń, grusza, śliwy, wiśnia, czereśnia, winna latorośl, ananas, mandarynka. Najważniejsi producenci: Chiny, Indie, USA(13%), Francja, Polska, Brazylia(31%), Węgry, Bałkany; Polska ma wysokie miejsca w produkcji: porzeczki(1),maliny, truskawki(2),jabłka, grusze(9);
Warzywa-kapusta, marchew, seler, por, cebula, pomidory, czosnek. Dominują: Włochy, Francja, Hiszpania, Holandia, Belgia, ,Polska, Bałkany, kraje zakaukaskie.
9.Soja
Obszary upraw tej rośliny to: USA, Brazylia, Kanada, Kolumbia, Rosja, Meksyk;
10. Orzeski ziemne
Główni producenci: Birma, Tajlandia, Indie, Chiny(dostarczają ok. 60%), kraje afrykańskie (30%) i USA , Brazylia, Meksyk, Argentyna(10%); najwięksi eksporterzy to: Nigeria, Senegal, Chiny;
11.Słonecznik-są dwa główne obszary upraw: Eurazja (Węgry, przez Rumunię, Bułgarię, Turcję, Mołdawię, Ukrainę, po Zach. Syberię) oraz Pampę Argentyńską. Do największych eksporterów oleju słonecznikowego należą: Argentyna, Urugwaj, Ukraina, Węgry, Turcja;
12. Palma kokosowa-rośnie powszechnie na wybrzeżach mórz krajów tropikalnych. Wymaga słonej gleby i wiatru wiejącego od morza. Największymi producentami są Filipiny, Indonezja, Sri Lanka i wyspy Pacyfiku;
13. Palma oleista-pochodzi z Afryki Zachodniej, nie lubi słonej gleby i wiatrów morskich, dlatego rośnie dopiero 300 km od wybrzeży. Głównymi producentami oleju palmowego są:Ghana, Liberia, d. Zair, Nigeria, Indonezja, Malezja,