Hadacz Magdalena
Ochrona środowiska I rok
Temat: Włośnica (trichineloza) choroba pasożytnicza zwierząt i ludzi (wywołujący pasożyt i jego rozwój, objawy, rozpoznanie i zapobieganie oraz przyczyna zatrucia koni i objawy).
Włośnica jest to ostra czasami śmiertelna choroba pasożytnicza człowieka oraz zwierząt mięso- i wszystkożernych, którą wywołuje nicień- włosień kręty(Trichinella spirali). Choroba ta jest typowym przykładem zoonozy pasożytniczej, w której proces epizootiologiczny jest złożony ze względu na możliwość krążenia pasożyta w różnych środowiskach, stanowiących odrębne rezerwuary lub mogących się wzajemnie przenikać.
Włosień kręty jest pasożytem poliksenicznym, zdolnym do rozwijania się i bytowania w szerokim kręgu żywicieli którymi mogą być np. świnia, pies, dzik, lis, szczur, niedźwiedź a także człowiek. Jest nicieniem o wyraźnym dymorfizmie płciowym. Można wyróżnić m.in. dwa rodzaje włośni: otorbiające się i nieotorbiające się. Gatunki otorbiające się mogą rozwijać się w organizmach zwierząt, których temperatura ciała waha się w granicach 37-40˚C, natomiast nieotorbiające się w organizmach zwierząt, których temperatura ciała waha się w granicach 25-42˚C. Człowiek najczęściej zaraża się tym pasożytem przez zjedzenie mięsa wieprzowego lub jego przetworów , zawierających otorbione larwy włośnia-trychiny, niepodanego wcześniej odpowiedniej obróbce termicznej.
Nie można zarazić się od chorego człowieka. W szerzeniu się włośnicy znaczna role odgrywają małe gryzonie leśne, a także szczury. W sporadycznych przypadkach np. zaszczurzeni chlewni po spożyciu tych gryzoni przez świnie włośnie przedostają się do mięśni tych zwierząt jako żywicieli pośrednich.
W cyklu rozwojowym włośnia występują formy dorosłe (samce i samice) oraz formy larwalne. Rozwijają się one u tego samego żywiciela, ale w różnych jego narządach. W przebiegu zarażenia wyróżnia się dwie fazy: jelitową oraz mięśniową.
W przewodzie pokarmowym larwy wydostają się z osłonek i zagnieżdżają się w ściankach jelita gdzie dojrzewają płciowo. Juz po kilku dniach są zdolne do rozrodu płciowego. Samce po kopulacji giną, natomiast jajożyworodne samice w ciągu 2 miesięcy rodzą około 1500 larw. Larwy dostają się do naczyń krwionośnych i razem z krwią wędrują do mięśni poprzecznie prążkowanych (najczęściej do przepony i mięśni międzyżebrowych). Niszczą włókna mięśniowe, kilkakrotnie linieją i ulegają otorbieniu. W takiej postaci mogą przeżyć nawet kilkadziesiąt lat, przy czym w zasadzie nie ma sposobu ich usunięcia. Im ciężej pracuje dany mięsień, tym bardziej odpowiada to włośniom.
Początek zakażenia włośnica jest zwykle bezobjawowy. Dopiero po upływie około 4 tygodni od osadzenia się larw w mięśniach występują objawy.
Przebieg choroby w dużym stopniu zależy od dawki inwazyjnej, częstości spożywania zarażonego mięsa, jego postaci oraz gatunku, a także wrażliwości organizmu, wieku chorych.
W ciągu pierwszego tygodnia od zarażenia występuje biegunka. Podczas wędrówki larw do mięsni pojawiają się bóle głowy i gorączka do 40˚C, która może utrzymać się nawet do 3 tygodni. W tym okresie występują też obrzęk powiek i twarzy, bóle mięsni, stawów. Bóle mięsni dotyczą przede wszystkim mięsni, które sa często używane np.gałki ocznej, karku, zginaczy kończyn. Może dojść również do zapalenia naczyń krwionośnych, co objawia się wylewami krwi do spojówek oka albo pod paznokciami. Niekiedy możemy zaobserwować wysypkę na skórze, gdyż wędrówka larw wewnątrz organizmu wywołuje objawy podobne do alergii. W badaniach laboratoryjnych dominującymi objawami jest eozynofilia.
Większość objawów włośnicy jest mało specyficznych i łatwo je pomylić na przykład z objawami grypy. Masowe zakażenie włośnicą może jednak doprowadzić do śmierci chorego.
Włośnica może wywołać różne powikłania takie jak zapalenie mięśnia sercowego, uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego jak również zapalenie płuc.
We wczesnym stadium objawów choroby włośnice trudno jest rozpoznać.
Do wykrywania larw włośnia stosuje się dwa rodzaje metod: bezpośrednie i pośrednie. Do metod bezpośrednich zaliczamy te, których celem jest wykrycie pasożyta. Są to trychinoskopia i metoda wytrawiania. Metody pośrednie polegają na wykrywaniu przeciwciał.
Pewność choroby może dać jedynie znalezienie larw włośni w zakażonym pokarmie. Rozpoznanie włośnicy ustala się również na podstawie wywiadu w którym zbieramy informacje czy dana osoba spożywała surowe mięso, czy doszło do zakażenia większej ilości osób. Przeprowadza się także badania laboratoryjne oraz mikroskopowe wycinka mięśnia. Choroba często występuje w formie epidemii.
Leczenie włośnicy jest bardzo trudne, dlatego bardzo duże znaczenie ma tu profilaktyka.
Jednym ze sposobów zapobiegania zarażeniu jest poubojowe badanie mięsa w celu wykrycia trychin. Zarażenia można uniknąć poprzez spożywanie mięsa pochodzącego z pewnych źródeł, które było poddane badaniom weterynaryjnym. Nie powinno się kupować mięsa i jego przetworów od przygodnych sprzedawców, którzy nie legitymują się zaświadczeniem badania poubojowego na obecność larw włośnia wydanym przez lekarza weterynarii. Mięso wieprzowe i dziczyznę powinno się gotować minimum 30 minut w zależności od porcji (przyjmuje się, że zniknięcie koloru różowego mięsa oznacza, że czas gotowania był wystarczający) , sterylizować lub mrozić aby doszło do uszkodzenia larw włośni. Larwy włośnia giną w temperaturze poniżej -37˚C w ciągu 5 minut. Solenie, peklowanie ani wędzenie nie zabija larw. Nie powinno się jeść surowego ani niedogotowanego mięsa. Mięso można poddać również napromieniowaniu. Zahamowanie szerzenia choroby polega na przestrzeganiu odpowiedniego poziomu sanitarnego hodowli i karmienia zwierząt. Nie wolno karmić zwierząt hodowlanych surowymi odpadami mięsnymi, powinno się zabezpieczyć je przed stycznością z gryzoniami i dostępem do padliny. Powinno się tez dokładnie czyścic urządzenia stosowane do rozdrabniania mięsa.
O ile występowanie przypadków włośnicy u zwierząt mięsożernych i wszystkożernych jest z epidemiologicznego punktu widzenia możliwe, o tyle przyczyny zdarzających się zarażeń zwierząt roślinożernych (owiec, bydła, koni) trudno wytłumaczyć. Konie stanowią największe zagrożenie włośnica dla ludzi, zwłaszcza ceniących sobie koninę w postaci tatara. Trichineloza u koni występuje sporadycznie. Obecność u koni larw włośni wskazuje na to, że zwierzęta te zarażają się za pośrednictwem resztek poubojowych. W niektórych przypadkach konie przeznaczone na rzeź są karmione resztkami mięsa wieprzowego w celu poprawy kondycji. Niektóre konie chętnie spożywają gotowane i surowe mięso. Konie mogą się zarażać również przez zjedzenie zarażonych gryzoni. Zwierzęta te mogą wykazywać skłonności do polowania na zwierzęta i zjadania ich tkanek miękkich(gęsi, kaczki, króliki), mogą także zjadać w całości małe zwierzęta takie jak myszy, pisklęta. Innym sposobem zarażenia przez konie włośnica może być lizanie przez nie krwi lub zjadanie fragmentów tkanek miękkich napotkanej padliny. Do zarażenia może dojść przez przypadkowe zmielenie zarażonego gryzonia wraz z paszą oraz zabrudzenie pokarmu lub wody kałem gryzonia z silna inwazją.
Inwazja włośni krętych przebiega u zwierząt zwykle bezobjawowo, tak tez jest u koni tylko bardzo duża może wywołać trudności w poruszaniu się- bolesne i sztywne mięśnie, oraz obrzęki powiek U koni obserwuje się spadek poziomu przeciwciał po kilkunastu tygodniach od zarażenia. Obecność pasożyta można jedynie stwierdzić badaniem laboratoryjnym.