BILETY WIZYTOWE
Bilety wizytowe - zwane wizytówkami - mają długa historię. Posługiwali się nimi już Chińczycy na długo przed wiekopomnym odkryciem druku przez Jana Gutenberga. Bilety owe pisano ręcznie tuszem na jedwabiu lub na doskonałym ryżowym papierze. W Europie rozpowszechniły się one dopiero w czasach nowożytnych. Na dworze Ludwika XIV szeroko je wykorzystywano, jako środek zastępujący list lub obowiązek złożenia wizyty bądź rewizyty. Ułatwiało to rozwiązywanie różnych problemów, wynikających z bogatego wówczas życia towarzyskiego. Początkowo bilety wizytowe były wykonywane na kawałku papieru, jednak bardzo szybko zaczęto używać połyskującego kartonu, który ozdabiano misternymi rysunkami przedstawiającymi kwiaty, liście, elementy architektoniczne. Do Polski trafiły one prawdopodobnie w XVIII w., bo posłowie Sejmu Czteroletniego posługiwali się nimi dość powszechnie. Przez dłuższy czas uważano, że bilety wizytowe pisane ręcznie są w lepszym guście niż drukowane. Ale czasy się zmieniają, zmieniają się też upodobania. We współczesnym życiu używamy biletów wizytowych: prywatnych, urzędowych, kombinowanych oraz wspólnych. Różnią się one formatem, rodzajem czcionki i treścią. Format biletów zmienia się pod wpływem mody, można jednak przyjąć, że obecnie wizytówki prywatne mają najczęściej wymiar: mężczyźni 9 x 5 cm, kobiety 7,5 x 5,5 cm, a urzędowe 10 x 6 cm, są więc nieco większe. Bilet wizytowy musi wejść do portfela. Wizytówki prywatne są często drukowane kursywą, mogą zawierać, poza imieniem i nazwiskiem, dodatkowe informacje - tytuł naukowy i służbowy, adres domowy i numer telefonu, fax. Nie jest to jednak konieczne, zwłaszcza że nie zawsze wygodnie jest podawać prywatny adres. Jeśli jednak decydujemy się na podanie dodatkowych informacji, poza tytułem naukowym i służbowym, umieszczamy je u dołu, po prawej stronie lub symetrycznie po obu stronach.
Międzynarodowe statystyki podają, że coraz mniej ludzi zamawia prywatne bilety. Jedynie przedstawiciele starszego pokolenia posługują się nimi, natomiast młodzi ludzie używają najczęściej biletów urzędowych zarówno w stosunkach służbowych, jak i prywatnych.
Bilety urzędowe z zasady mają druk prosty - łatwy do szybkiego odczytania - i zawierają: imię i nazwisko, tytuł naukowy, stanowisko, nazwę urzędu, adres, numer telefonu, fax, logo. Niektórzy poszerzają te dane, dodając adres prywatny i numer telefonu. W przypadku podania tych wszystkich informacji adres urzędowy umieszcza się u dołu, po prawej stronie, prywatny zaś po lewej.
Wydaje się jednak, że podanie na bilecie urzędowym prywatnego adresu i numeru telefonu nie ma uzasadnienia. W miarę potrzeby informacje te mogą być dopisane ręcznie. Bilety wizytowe naczelnych dyrektorów i kierowników większych instytucji raczej nie powinny zawierać numeru telefonu.
Bilet wizytowy urzędowy stanowi pierwszą informację o osobie, którą się poznało, oraz o instytucji, którą ta osoba reprezentuje. W klasycznych biletach wizytowych imię i nazwisko znajduje się w środku biletu, przed nazwiskiem tytuł naukowy lub stopień wojskowy, zaś pod nazwiskiem - stanowisko służbowe. U dołu zamieszczamy adres i inne informacje. W ostatnich latach pojawiły się bilety urzędowe mające inny układ. Imię i nazwisko oraz tytuł naukowy i zawodowy znajduje się u góry, w środkowej części biletu lub jego lewej strony, a inne informacje u dołu. Środek biletu wizytowego jest pusty i w ten sposób stosunkowo duża powierzchnia może być wykorzystana na napisanie nieco dłuższego tekstu. Tego rodzaju biletami posługują się często naukowcy, lekarze, handlowcy, co oczywiście wiąże się z charakterem ich pracy zawodowej.
Bilety wizytowe są środkiem informującym, utrwalającym zawartą znajomość i ułatwiającym utrzymanie nawiązanych kontaktów, a także przekazuje informacje. W urzędzie bilet wręcza się sekretarce, prosząc o przekazanie osobie, której się pragnie złożyć wizytę. Umożliwia to ustalenie: kto przychodzi, jakie zajmuje stanowisko i jaką reprezentuje instytucję. Niekiedy w wyniku przeprowadzonej rozmowy strony dochodzą do wniosku, że zachodzi potrzeba odbycia w odpowiednim czasie dalszych konsultacji. Wymiana biletów wizytowych w tym przypadku ułatwi nawiązanie kontaktu. W czasie zebrań, narad, konferencji i spotkań towarzyskich ludzie poznają się i dla utrzymania dalszych kontaktów wymieniają wizytówki. Posługując się biletami możemy przesłać życzenia imieninowe, urodzinowe. Do niedawna przy pomocy biletów przesyłano życzenia noworoczne. Dziś jednak przekazujemy je za pośrednictwem pojedynczej lub podwójnej karty. Wykorzystanie biletów wizytowych do tego celu wyszło po prostu z mody.
Bilet wizytowy dołączamy wysyłając kwiaty lub upominek i dziękując za otrzymane kwiaty, prezent, za oddaną przysługę. We wszystkich tych przypadkach zastępuje on list, który - dodajemy - jest bardziej uroczystą formą korespondencji. Stąd też np. przekazując życzenia czcigodnemu pisarzowi z okazji jubileuszu, rezygnujemy raczej z biletu na rzecz listu.
Bilet wizytowy bywa wykorzystywany dla przekazania jakichś krótkich informacji dotyczących spraw urzędowych i prywatnych.
Wspomnijmy jeszcze o jednej funkcji biletu wizytowego. Już sama nazwa wskazuje, że bilety jak najściślej były związane z wizytami i rewizytami, zwyczaj składania których obowiązywał jeszcze w okresie międzywojennym. Osoba, której złożono wizytę, składała rewizytę albo odpowiadała przesyłając swój bilet wizytowy. W tym drugim przypadku bilet wizytowy zastępował rewizytę. Wskazywało to jednak, że do dalszego utrzymywania kontaktów towarzyskich nie dojdzie.
Bilet wizytowy był wykorzystywany jeszcze w innych okolicznościach. Jeśli ktoś nie zapowiedziany składał wizytę i gospodarza nie zastał w domu, to pozostawiał swój bilet wizytowy z załamanym górnym lewym rogiem. Oznaczało to, że właściciel biletu był osobiście. W czasach współczesnych rzadko kto składa wizyty bez zapowiedzi i uzgodnienia. Dlatego rola biletu, jako środka zastępującego wizytę lub rewizytę, została ograniczona.
W stosunkach towarzyskich na bilecie wizytowym piszemy w trzeciej osobie lub w formie bezosobowej, jak na przykład: „dziękuję za okazaną życzliwość”, „życzy dużo szczęścia...”, „Z serdecznymi pozdrowieniami”, „Z najlepszymi życzeniami”.
Tekst mający na celu przekazanie informacji, przekraczający zakres stosunków towarzyskich, można pisać w pierwszej osobie, zwłaszcza jeśli jest on nieco dłuższy. Piszemy na pierwszej stronie biletu, pod nazwiskiem, nad nazwiskiem, ale - jeśli zachodzi taka konieczność - pisanie możemy zakończyć na drugiej stronie. Tekst nie zawiera podpisu. Na bilecie piszemy odręcznie, bo pismo maszynowe, choć jest wyrazem nowoczesności, znajduje się w sprzeczności z długą tradycją, jaka wiąże się z biletami wizytowymi. Do wykonania ich nie powinno się używać także kartonu kredowego szklistego lub w paski, imitującego fornir albo inne desenie. Najlepszy kolor - biały. Unikamy również ozdobnego druku. Im bilety są prostsze, tym są bardziej eleganckie.