Jak powstaje chleb
TERESA WILAND (ur. 1942)
Jak powstaje chleb
Za polanką, na ugorze
Jedzie traktor - ziemię orze.
Czarną ziemię tnie głęboko,
Aż się cieszy chłopskie oko.
Za nim siewnik w ziemię czarną
Sypie zdrowe, złote ziarno.
Przyjdzie wiosna, przyjdzie maj,
Będzie zboże niby gaj.
Gdy nadejdzie żniwny czas,
Nie przerazi już to nas,
Bo miast kosą i grabiami
Plon zbierzemy kombajnami.
Teraz, chłopi-przodownicy,
Zwieźcie ziarno do zbiornicy.
Kto da lepsze, kto da więcej,
Ten swój plan wykona prędzej!
A zaś w młynie wielki ruch:
Młyn wciąż huczy: buch, buch, buch!
Z mąki będzie dużo chleba -
Czegóż więcej nam potrzeba?
1949
Zwracam się z prośba o publikację moich artykułów na łamach Portalu eduForum.
Imiona i nazwiska autorów Beata Lis
Ulica, nr domu Dembowskiego 3a
Kod pocztowy 39-215
Miasto CZARNA
Maria Ostrowska
Wojnicz
Adres e-mail mostra@poczta.onet.pl
Tytuł publikacji „Od ziarna do chleba”
Kategoria Konspekty
Krótki opis pracy Konspekt zajęć zintegrowanych o nominacji
Ogólnotechnicznej dla dzieci 6 -letnich
Na temat „Poznajemy etapy produkcji chleba
oraz jego historię”
KONSPEKT ZAJĘĆ ZINTEGROWANYCH O NOMINACJI OGÓLNO TECHNICZNEJ DLA DZIECI 6-LETNICH
Opr. Beata Lis- nauczyciel mianowany
Maria Ostrowska- nauczyciel mianowany
TEMAT: „Od ziarna do chleba”- pieczemy chleb i bułki.
CELE:
Poznawczy: -Zapoznanie dzieci z kolejnymi etapami produkcji chleba.
-Zapoznanie z różnymi gatunkami pieczywa.
-Zapoznanie z zawodami: rolnik, młynarz, piekarz.
Kształcący: -Rozwijanie umiejętności wyrabiania ciasta na bułki i chleb.
-Kształtowanie umiejętności zgodnej współpracy w zespole.
-Dbanie o ład i porządek podczas pracy, kształtowanie nawyku
porządkowania swoich miejsc pracy.
Wychowawczy: -Wdrażanie dzieci do szanowania pieczywa.
-Uświadomienie dzieciom, że chleb jest symbolem ciężkiej
pracy wielu ludzi: rolnika, młynarza, piekarza.
HASŁO PROGRAMOWE:
Poznawanie wybranych zawodów związanych z wytwarzaniem znanych dzieciom produktów i z wyraźnie zauważalnymi efektami pracy. Poznanie wieloetapowości pracy „od ziarenka do bochenka”. /ABC... Program wychowania przedszkolnego XXI wieku, E. Bełczewska, M. Herde, E. Kwiatkowska, J. Wasilewska, A. Lada-Grodzicka, WsiP, Warszawa 2000/
METODY:
Czynne: Samodzielnych doświadczeń, zadań stawianych dziecku do
wykonania.
Słowne: Opowiadanie, rozmowa, piosenka, objaśnienia i instrukcje.
Oglądowe: Obserwacja i pokaz, przykład.
FORMY:
Zajęcie obowiązkowe z całą grupą, praca w zespołach
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE:
„Księga wsi” Émilie Beumont, Lublin 1998.
„Żyto i chleb” Czesław Janczarski
Środki dydaktyczne: historyjka obrazkowa, ilustracje, sylwety, produkty spożywcze.
PRZEBIEG:
Słuchanie opowiadania Cz. Janczarskiego „Żyto i chleb”. /pomoce: sylwety/
Ania poszła na spacer. Wzięła ze sobą Uszatka. Szli ścieżką przez pole.
-Spójrz powiedział Miś- ile tu trawy rośnie na polu! Będzie można na niej fikać koziołki.
-Koziołki będziesz fikał gdzie indziej- uśmiechnęła się Ania. Tej trawy nie wolno deptać. To żyto. Będzie z niego chleb.
Miś nic nie odpowiedział, ale bardzo się zdziwił. „Przecież chleb robi się z mąki, a mąka jest biała, a nie zielona.”
Po drodze jechał wóz. A na wozie siedział dziadek Walenty. -Siadajcie- zaproponował Ani i Misiowi. Ania i niedźwiadek usiedli na worku.
-Co jest w tym worku? -zapytał miś.
-Żyto. Będzie z niego chlebek- powiedział dziadek i wyjął z worka garść złocistych ziarenek.
Uszatek znów się zdziwił. Przecież chlebek robi się z mąki, a nie ze złocistych ziarenek.”
Gdy Ania i Uszatek przyjechali do domu, Miś zaraz poprosił o kromkę chleba. Ach jak mu smakował chleb po spacerze! Jadł z apetytem i myślał: „Jak naprawdę jest z tym chlebem! Jem go codziennie i nie wiem czy zrobiono go z mąki, czy ze złocistych ziarenek, czy też z zielonej trawy?”
Podrapał się Uszatek w opuszczone uszko i zamyślił się głęboko:„Kto mi wytłumaczy to wszystko?”
-Rozmowa z dziećmi na temat opowiadania.
Gdzie chciał Miś skakać koziołki?
Co powiedziała mu Ania?
Co pokazał Misiowi dziadek?
Co powiedział dziadek?
Dlaczego Miś się martwił?
Czy wy dzieci wiecie, jak powstaje chleb?
Nauczycielka mówi do dzieci i Misia /pluszowa zabawka/: „Zaraz się dowiecie dzieci i ty Misiu jak powstaje chleb?”
-Oglądanie historyjki obrazkowej „Od ziarenka do bochenka”, dokładne omówienie kolejnych etapów produkcji chleba.
Rolnik sieje, zbiera ziarna z pola, zawozi ziarna w workach do młyna.
Mielenie ziarna na mąkę przez młynarza w młynie.
Piekarz wyrabia ciasto z mąki, wody i drożdży, piecze chleb w gorącym piecu.
4.Świeże pieczywo rozwozi się do sklepów.
Nauczycielka pyta dzieci:
-Czy Miś zrozumiał jak powstaje chleb?
-Praca jakich ludzi jest potrzebna przy produkcji chleba?
-Kto sieje i zbiera ziarno?
-Kto miele ziarno na mąkę?
-Kto piecze chleb?
Aby upiec chleb potrzebna jest ciężka praca wielu ludzi, chleb należy szanować.
-W jaki sposób szanujemy chleb? /odpowiedzi dzieci/
-Zabawa ruchowa przy piosence „Mało nas do pieczenia chleba”. Wywoływane kolejno dzieci przez nauczycielkę dołączają do wspólnego tańca w kole. /Mało nas, mało nas do pieczenia chleba. Jeszcze nam, jeszcze nam Michała potrzeba. itd./
-Doświadczenie wykonane w poprzednim dniu.
Wymieszaliśmy żytnią mąkę, wodę i drożdże w misce i pozostawiliśmy w ciepłym miejscu. Dzieci próbowały, jaki ma smak i zapach mąka z wodą na początku i na końcu doświadczenia. Dzieci stwierdzają, że mąka z wodą na drugi dzień jest kwaśna.
Nauczycielka wyjaśnia dzieciom, że tak powstaje zakwas, który ma kwaśny smak i zapach, na nim przygotowuje się pieczywo. Do zakwasu dodaje się mąkę, wodę, sól. Ciasto sporządzone z tych składników musi wyrosnąć. Następnie formuje się bułki, chleb, rogale i inne pieczywo.
-Nauczycielka zaprasza dzieci do pieczenia bułek.
Czynności przygotowawcze: mycie rąk, ubieranie czepków i fartuchów. Nauczycielka wyjaśnia, że przy pracy należy zachować porządek, ład, czystość.
Nauczycielka pyta dzieci: „Jakie pieczywo kupuje mama w sklepie?” /odpowiedzi dzieci: bułki, chleb, rogale, obwarzanki/. Nauczycielka wyjaśnia dzieciom, że jest wiele rodzajów pieczywa:
-pieczywo pszenne-wytwarza się z mąki pszennej, są to np. bułki, rogale
-pieczywo żytnie z mąki żytniej: chleb, bułki grahamki.
Podział dzieci na grupy, przydzielenie pracy poszczególnym grupom.
1grupa- przygotowuje mąkę żytnią, sól,, zakwas: wszystkie składniki dzieci wsypują do miski, mieszają.
2 grupa- miesza mąkę pszenną, drożdże, sól, cukier. Do ciasta dosypuje rodzynki.
Przygotowane ciasto pozostawiamy w ciepłym miejscu, aby wyrosło.
Kiedy ciasto jest gotowe dzieci formują bułki z mąki pszennej. Chleb z mąki żytniej. Gotowe pieczywo zanosimy do pieczenia.
Porządkowanie sali po skończonej pracy.
Wspólny podwieczorek, jemy bułki i chleb z masłem i z miodem.
HISTORIA CHLEBA
„OD ZIARENKA DO BOCHENKA”
ROLNIK ZASIEWA W POLU ZIARENKA ZBÓŻ
ZIARNO KIEŁKUJE I WSCHODZI JUŻ
ZBOŻE DOJRZEWA I JEST KOSZONE
ZIARENKA ZBOŻA SĄ WYMŁÓCONE
POTEM DO MŁYNA ZAWOŻĄ JE
MIELĄ I MĄKA Z NICH POWSTAJE
Z MĄKI W PIEKARNI WYRABIA SIĘ CIASTO
KIŚNIE TO CIASTO, DŁUGI CZAS CZEKA
A Z NIEGO CHLEBEK PIEKARZ WYPIEKA
Kiedy babcia piekła chleb jego zapach roznosił się po całym domu.
Tylko dobra gospodyni umiała upiec dobre i smaczne pieczywo. Wymagało to wiele doświadczenia i nie lada umiejętności. A było to tak:
Przywiezioną z młyna mąkę przeznaczoną do wypieku chleba należało wysuszyć i przesiać przez sito. Dzielono ją na dwie części. Z jednej części robiono „rozczynę”, która miała kisnąć ok. 12 godzin. Rozczynę mieszało się w dużej drewnianej dzieży, wsypywano do niej mąkę, drożdże i zakwas, wlewano letnią wodę. Wszystko należało wymieszać dobrze ręką. Odstawiano wówczas dzieżę w ciepłe miejsce, aby rozczyna dobrze wykisła. Następnego dnia rano, gdy ciasto wydzielało lekko kwaśny zapach można było przystąpić do dalszego wyrabiania. Dosypywano resztę mąki, sól i inne przyprawy i mieszano, przykrywano ciasto czystym ręcznikiem i odstawiano, aby jeszcze podrosło. Gospodyni zerkała pod ręcznik cmokała i mlaskała żeby ciasto nie opadło. W tym czasie rozpalano w piecu chlebowym drzewem sosnowym. Żar i węgle przegarniano za pomocą długiego kija zwanego „ożogiem”, popiół usuwano „pocioskiem” czyli drążkiem zakończonym pionową deseczką.. Piec był dobrze nagrzany, kiedy wrzucona przez gospodynię mąka zarumieniła się.
Wyrośnięte ciasto wykładano na stolnicę, rękami obtaczano w mące aż do uformowania gładkiego i okrągłego bochenka, po czym kładziono bochenki na łopacie i delikatnie wkładano do pieca, aby chleb się udał należało uczynić szereg magicznych gestów /np. podskakiwała gospodyni do góry, lub podrzucała łopatę, nie mogła gospodyni usiąść aby z chleba nie zrobił się zakalec/, po półtorej godziny chleb wyjmowano z pieca, pukano delikatnie w spód bochenka czy jest dobrze wypieczony, następnie smarowano skórkę białkiem z jajka aby była błyszcząca i jeszcze na chwilę wkładano chleb do pieca. Upieczony chleb układano na drewnianej ławie, by przenikał zapachem drzewa. Pierwszego bochenka chleba z każdego wypieku nigdy nie krojono nożem, tylko łamano.
Pieczenie chleba w dawnych czasach było ciężką praca i trudnym zadaniem. Chleb otaczany był szczególnym szacunkiem i czcią. Ludzie wierzyli, że chleb jest darem Bożym i daje zdrowie, dostatek, szczęście i spokojne życie. Poświęcony w kościele chleb w dniu 5 lutego miał leczyć chore gardła, płuca i oczy. Wierzono również, że chleb potrafi ugasić pożar, oraz ochroni spiżarnię przed myszami. Chleb był pierwszy prezentem, który dostawał człowiek zaraz po urodzeniu. Matka wkładała kawałek pieczywa pod poduszkę dziecka by chronić je przed złem, chorobami. Przez chleb przychodziło na dziecko wielkie szczęście.
Ludzie szanowali chleb. Bochen chleba miał swoje specjalne miejsce w każdym domu, przykryty serwetą leżał na stole. Podczas posiłku, kiedy zaczynano kroić chleb kreślono na nim znak krzyża. Gdy chleb upadł na ziemię ludzie prędko go podnosili i całowali mówiąc „Boże daruj nam”. Nie wolno było dotykać chleba nie umytą ręką, a także nie należało jeść chleba w czapce na głowie. Szanowano również okruchy chleba, które zbierano i wrzucano do pieca lub zjadano.
W jaki sposób ludzie dzisiaj czczą chleb?
Rolnicy co roku obchodzą święto „dożynek”, święto plonów i urodzajów. Uwite wieńce ze zboża, symbolizują radość po zakończonej ciężkiej pracy żniwiarzy. Ludzie cieszą się, że z zebranego zboża będzie można upiec chleb.
Znany jest również zwyczaj „witania gości chlebem i solą” na różnych uroczystościach. Sól i chleb jest symbolem bogactwa naszej polskiej ziemi.
Podczas wigilijnej kolacji łamiemy się opłatkiem, który jest symbolem chleba i składamy sobie serdeczne życzenia.
Drodzy dzieci!
Chleb jest codziennym pokarmem każdego człowieka, znacie jego zapach i smak.
Jeśli będziecie kiedyś na wycieczce w Tatrach odwiedźcie pustelnię brata Alberta Chmnielowskiego. Nad bramą prowadzącą do pustelni jest napis „Być dobrym jak chleb”- pamiętajcie o tym. Szanujcie chleb, nie wyrzucajcie go do kosza. Czerstwy chleb pokruszcie ptakom, lub przeznaczcie na pokarm dla innych zwierząt. Gdyby chleb umiał mówić poprosiłby każdego nas :„Szanujcie mnie, ponieważ na świecie jest wielu głodnych ludzi, spragnionych chleba!”
Beata Lis
Maria Ostrowska