1. Jak eksploruje się cmentarzyska wielowarstwowe?

Cmentarzyska takie odkrywa się za pomocą metody szeroko-płaszczyznowej. Wykop należy pogłębiać, zdejmując kolejne warstwy ziemi, aż do pojawienia się fragmentów kostnych. Często na cmentarzyskach warstwowych, głębokość pierwszej warstwy jest możliwa do określenia podczas badań sondażowych, dzięki czemu odsłonięcie, najpłycej położonych szkieletów jest łatwe. Metody odsłonięcia samych kości są identyczne, jak te stosowane przy eksploracji grobów pojedynczych. W przypadku grobu wielowarstwowego nie pozostawia się kości na katafalkach (z powodu gęstości występowania szkieletów), lecz zdejmuje się je na dużej przestrzeni warstwę ziemi o takiej głębokości by odsłonić pierwszą warstwę szkieletów i skupisk kostnych. Przy okazji odsłania się także część szkieletów drugiej i niższych warstw. Po eksploracji pierwszych warstw szkieletów, wykop pogłębia się i wydobywa niżej położone szczątki.

1. Jaką substancją chemiczną konserwujemy kości?

Polioctan winylu (5% roztwór w acetonie).

1. Czym różni się wodzostwo od organizacji plemiennej?

Plemię- rolnictwo, kopieniactwo, pasterstwo/ podział ról ze względu na płeć lub prestiż/ podstawą organizacji jest pokrewieństwo, małżeństwo, przynależność grupowa/ struktura polityczna czasowa i regionalna

Wodzostwo- rolnictwo, kopieniactwo/ podział ról ze względu na dostęp, wiek/ podstawą organizacji pokrewieństwo, starszeństwo, przynależność grupowa/ struktura polityczna względnie stała i regionalna.

1. Jaką metodą można odróżnić płeć dziecka?

Płeć dziecka można odróżnić jedynie za pomocą badań genetycznych (DNA jądrowe).

1. Co to jest liga językowa?

Liga językowa – grupa języków różnego pochodzenia, które wskutek długotrwałego wzajemnego oddziaływania wytworzyły wiele wspólnych cech w systemach gramatycznych i fonologicznych, np. liga bałkańska, czy uralo-ałtajska.

1. Jak określić wiek osobnika mając jedynie kość piszczelową?

Mając zachowaną jedynie kość piszczelową można określić wiek osobnika za pomocą:

-pomiaru wielkości jamy szpikowej

-metodą mikroskopową (szlif kostny i zbadanie ilości i stanu osteonów)

-w przypadku osobnika młodzieńczego- stopień rozwoju nasad

1. Szczątki jakiego hominida odnaleziono na stanowisku Nariokotome?

Chłopiec z Nariokotome– hominid z gatunku Homo ergaster odkryty nad jeziorem Turkana w sierpniu 1984 przez zespół pod kierownictwem Richarda Leakeya i opisany pierwotnie, jako przedstawiciel gatunku Homo erectus.

1. Czym nie można opakowywać kości i dlaczego?

Folią plastikową, bo woda odparowuje z kości i powietrza, a następnie skrapla się i niszczy kość. Kości należy pakować w papier.

1. Co to jest metoda Gierasimowa?

Metoda Gierasimowa - metoda badawcza stosowana w antropologii fizycznej, polegająca na rekonstrukcji plastycznej wyglądu twarzy człowieka na podstawie zachowanych elementów czaszki.

1. Co to jest współczynnik rozrodczy brutto?

Współczynnik reprodukcji brutto – jest on miarą charakteryzującą aktualną płodność za pomocą średniej liczby żywo urodzonych dzieci płci żeńskiej, przypadających na jedną kobietę w wieku rozrodczym.

1. Jak określić płeć osobnika dorosłego po uzębieniu?

- kły większe u mężczyzn niż u kobiet

- zęby kobiet są bardziej wysunięte/pochylone do przodu

1. Co to jest zegar molekularny?

Zegar molekularny – metoda pozwalająca oszacować kolejność i czas oddzielania się różnych linii ewolucyjnych na podstawie liczby mutacji nagromadzonych u poszczególnych współczesnych form. Według hipotezy zegara molekularnego istnieje statystyczna proporcjonalność pomiędzy czasem, który upłynął od ostatniego wspólnego przodka dwóch homologicznych łańcuchów białek a liczbą aminokwasów różniących się pomiędzy ich sekwencjami.

1. Czym różni się dobór naturalny od doboru płciowego?

Dobór naturalny jest mechanizmem ewolucji biologicznej prowadzącym do zmian w populacji, zwiększających jej przystosowanie do warunków naturalnych. Dobór naturalny prowadzi do wymierania osobników gorzej przystosowanych niż inne. Dobór płciowy jest szczególnym przypadkiem doboru naturalnego, gdzie o dostosowaniu decyduje postrzegana atrakcyjność dla płci przeciwnej.

1. Do czego służy aceton?

Podczas eksploracji grobów, aceton służy do rozcieńczania polioctanu winylu, służącego do konserwacji szczątków, oraz do czyszczenia dobrze zachowanych kości.

1. Jak wygląda piramida wieku w społeczeństwie przedindustrialnym?

Piramida wieku w społeczeństwie przedindustrialnym przyjmuje wygląd trójkąta równobocznego. Oznacza to, iż takie społeczeństwo charakteryzowało się względnie wysoką umieralnością ludzi starszych i dużą rozrodczością.

1. Jaką metoda najłatwiej określić dokładnie wiek osobnika miedzy 14 a 21 rokiem życia?

Wiek osobnika w takim wieku najłatwiej określić poprzez badania rozwoju nasad kości.

1. Objawem jakiej choroby jest Cribra Orbitalia?

Cribra Orbitalia (przerost porowaty) jest objawem anemii.

1. W jakiej kolejności były zasiedlane kontynenty przez człowieka współczesnego?

Afryka, Azja, Australia, Europa, Ameryka Północna, Ameryka Południowa.

1. Dla jakich kości możemy poświęcić inne podczas eksploracji? (Czyli które kości są najważniejsze)

Najważniejszymi kośćmi wydobywanymi podczas eksploracji są czaszka i miednica, gdyż dają one nam najwięcej informacji na temat odnalezionego osobnika, jego wieku, płci, itd.

1. Eksploracja cmentarzyska jednowarstwowego?

Cmentarzyska jednowarstwowe eksploruje się odnajdując i wykopując po kolei, poszczególne jamy. Odkrywa się je stopniowo, wynosząc szkielety na katafalkach.

1. Jak eksplorować szkielet, którego ułożenie jest nam znane?

Gdy znamy pozycję szkieletu w jamie, powinno się zacząć eksplorację od miejsca, gdzie przewidujemy położenie kości długich kończyn. Pogłębianie warstw ziemi powinno rozpocząć się po bokach jamy, dzięki czemu otrzymujemy katafalk. Po zdjęciu kolejnych warstw i dotarciu do kości długich, należy je odsłaniać ruchami szpachelki wzdłuż ich długości. Po odsłonięciu kości długich, powinno się przejść do eksploracji klatki piersiowej, dzięki czemu otrzymujemy pewną informację, co do ułożenia miednicy i czaszki. Miednicę odsłaniamy zaczynając od talerza kości biodrowej do stawu biodrowego, natomiast czaszkę od puszki mózgowej. Dalsze odsłanianie szkieletu powinno prowadzić do odsłonięcia kręgosłupa, kości dłoni i stóp.

1. Jaka jest najwiarygodniejsza metoda określenia wieku dziecka?

Najbardziej wiarygodną metodą określania wieku dziecka jest badanie uzębienia.

1. Jak określić wiek po kości ramieniowej?

Wiek osobnika na podstawie kości ramieniowej można określić używając kilku metod:

-mikroskopowej (szlif kostny)

-badaniu stanu beleczkowania istoty gąbczastej nasady bliższej kości

-pomiaru wielkości jamy szpikowej

-badaniu stopnia przyrośnięcia nasad (dla osobników młodocianych)

1. Czym jest współczynnik reprodukcji netto (określający zastępowalność pokoleń)?

Współczynnik reprodukcji netto obliczany jest, jako przeciętna liczba córek, jaką wydałyby na świat hipotetyczna grupa nowo urodzonych dziewcząt, rodząca dzieci według ustalonego dla tego okresu współczynnika płodności i wymierająca według ustalonego dla tego samego okresu prawdopodobieństwa zgonów.

1. Jaki największy zasięg osiągnął neandertalczyk?

Szczątki neandertalczyków odnajdowane są w całej Europie, na Bliskim Wschodzie, oraz w okolicy Kaukazu.

1. Jak metodą badań DNA określić wiek szkieletu?

Wiek szkieletu można określić poprzez badanie i powielanie łańcuchów DNA, w metodzie reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR).

1. Wymienić typy mutacji:

-genowe

-chromosomowe (aberracje)

-genomowe

1. Co to jest hipoplazja szkliwa?

Hipoplazja jest ubytkiem w normalnej grubości szkliwa, wynikającym z niepełnego wykształcenia warstwy szkliwnej zęba; powstaje na skutek zaburzeń chorobowych lub żywieniowych. Powstaje w okresie tworzenia się szkliwa na zębach mlecznych i stałych, jest więc wyznacznikiem stresów fizjologicznych występujących do ok. 6 roku życia. Przyczyną powstawania hipoplazji są przede wszystkim niedobory żywieniowe, brak magnezu, fosforu, fluoru, a także białek, oraz witamin A, C i D, a szczególnie brak wapnia. Powstawanie hipoplazji może wywołać także tzw. weaning stress - czyli przejście z karmienia mlekiem matki na inny rodzaj pożywienia i choroby wieku dziecięcego.

1. Cechy różniące australopiteki (nie wiem czy chodzi o różnice wewnątrz gatunku, czy różnice pomiędzy australopitekami a małpami człekokształtnymi)

A. masywne, a gracylne:

- masywność (dotyczy przede wszystkim głowy- bardziej u masywnych)

- rozwinięcie aparatu żucia (bardziej u masywnych)

- występowanie grzebienia strzałkowego będącego przyczepem mięśni żuchwy (bardziej rozwinięty u masywnych)

A., a małpy człekokształtne:

- otwór potyliczny wielki umiejscowiony centralnie, co wskazuje na wyprostowaną --postawę ciała

- kły zredukowane w porównaniu z małpami człekokształtnymi

- zęby trzonowe bardziej ludzkiego typu

- budowa miednicy umożliwiająca chód dwunożny

- kontrowersje: może być także przystosowanie do nadrzewnego trybu życia

- relatywnie krótkie nogi wskazują na nadrzewność

1. Max Weber.

Wg teorii Maxa Webera proces industrializacji przyspieszył w wyniku wprowadzenia religii protestanckiej (pochwalającej ciężką pracę, rozwój technik i oszczędzanie).

1. Określanie wieku dziecięco-młodzieńczego:

Wiek dziecięco-młodzieńczy można określać za pomocą:

- rozwoju uzębienia

- stanu przyrośnięcia nasad kości długich

- wielkości kości.

1. Dymorfizm płciowy - 3 cechy:

- z reguły większe kości u mężczyzn

- z reguły bardziej urzeźbione i masywne kości mężczyzn

- walcowata miednica mniejsza u kobiet

- bardziej poziome talerze kości biodrowej u kobiet

- wcięcie kulszowe większe o bardziej rozwartym kącie u kobiet

- bardziej wypukła glabella u mężczyzn

- bardziej wypukłe guzy czołowe u kobiet

- trapezowata bródka u mężczyzn

- itd.

1. Czarna(mitochondrialna?) Ewa:

- porównanie 147 osobników z różnych miejsc świata: Europa, Azja, Afryka, Australia
- największe zróżnicowanie w Afryce równikowej
- interpretacja: stamtąd wywodzi się gatunek Homo sapiens
- zegar molekularny: wspólny przodek wszystkich współczesnych haplogrup może być datowany na 100-300 tys. lat temu.

(Mitochondrialna Ewa według teorii współczesnej genetyki jest to hipoteza mówiąca o tym, że kobieta, od której pochodzą współcześni ludzie prawdopodobnie żyła ok. 200 tys. lat temu. Nazwa mitochondrialna Ewa pochodzi od sposobu określenia jej wieku w badaniach naukowych, do których wykorzystano geny zawarte w ludzkich mitochondriach.)

1. Zmienność komponentu biologicznego:

(może jest to wymiana informacji genetycznej pomiędzy populacjami?)

1. HSS - kiedy i gdzie po raz pierwszy się pojawił?

Homo Sapiens pojawił się ok. 250 lat temu w Afryce.

1. Homo Ergaster/Erectus- kiedy i gdzie po raz pierwszy się pojawiły?

Homo ergaster- 1,9 mln lat temu, Afryka.

Homo erectus- 1,8 mln lat temu, Azja (?).

1. Pochówki neandertalskie:

Celowe, jednak ciągle nierozstrzygnięte aspekty kultury duchowej (zdania naukowców są podzielone).

1. Paleopatologie:

- zmiany zapalne

- zmiany degeneratywne

- guzy i zmiany poguzowe

- choroby układowe

- schorzenia rozwojowe.

1. Dwa przykłady chorób widocznych na kościach:

- krzywica

- anemia

1. Eksploracja pochówków popielnicowych:

- jeśli popielnica jest dobrze zachowana, eksploracja w kilka dni po wydobyciu (kości wówczas wysychają i twardnieją, łatwiej je wydobyć w pracowni niż in situ)

-jeśli popielnica jest uszkodzona, trzeba ją zabezpieczyć in situ na parę dni i poczekać, aż kości wyschną

- jeśli nie może być wyjęta z grobu, dobrze jest podzielić jej zawartość na 3–5 warstw

- ułożenie kości w grobach zawierających resztki stosu wymaga szczególnego opisu

- jeśli pomiędzy popielnicami występują osobno fragmenty kości trzeba je zapakować do osobnego pudełka.

1. Eksploracja pochówków wielopopielnicowych:

Grób wielopopielnicowy, popielnice nie są uszkodzone:

- postępowanie jak w przypadku grobów jednopopielnicowych

- jeśli między popielnicami skupiska luźnych kości, pakowane osobno

- trzeba wykonać szkic sytuacyjny

- konieczne wykonanie niwelacji

Zniszczone groby wielopopielnicowe trudniejsze w eksploracji:

- fragmenty kości mogą ulec zmieszaniu

- osobno trzeba zebrać zawartość kolejnych popielnic, osobno fragmenty ze strefy zmieszania.

1. Wymienić trzy powody etyczne, dla którego nie powinno się eksplorować grobów:

- akty prawne (dopóki cmentarz nie stanie się cmentarzyskiem, kopanie jest karalne)

- kwestie kulturowe i etyczne (sprawa Indian i „Człowieka z Kennewick”

- problem z magazynowaniem kości

- szacunek dla zmarłych

- problemy prawne (szczególnie w USA, Kanadzie i Australii).

1. Dwie teorie ewolucji języka:

- Nowogramatycy niemieccy (przełom XIX i XX w.) uważali, że ewolucja języka to proces naturalny, nieświadomy i przebiegający powoli

- Hipoteza Williama Labova: zmiany językowe mają charakter społeczny – grupa o wyższym statusie samoidentyfikuje się poprzez inną wymowę lub słownictwo, pozostali członkowie społeczeństwa przejmują ten atrakcyjny społecznie sposób mówienia.

1. Pierwsza struktura społeczna:

Podstawową formą struktury społecznej była egalitarna grupa, składająca się z kilku/kilkunastu rodzin, najczęściej spokrewnionych, w której przywództwo oparte było na autorytecie.

1. Trzy kategorie ludzi dorosłych:

- adultus

- maturus

- senilis

1. Jak dokumentuje się pochówki szkieletowe?

- rysunek szkieletu w skali 1:10

- może być schematyczny, ale musi oddawać sposób ułożenia szkieletu, stan zachowania szkieletu, zabytki, rodzaj wypełniska

- opis ułożenia szkieletu w jamie i położenia (na grzbiecie, na boku, przemieszczenie itp)

- kierunek ułożenia szkieletu, dane o pozycji kończyn

- pomiary szkieletu in situ,:

-między glabellą a promontorium (górna krawędź 1 segmentu kości krzyżowej)

-między kostką przyśrodkową piszczeli a krawędzią wykopu

-głębokość zalegania szkieletu do tych punktów

-długość szkieletu in situ, największa szerokość barkowa i miednicza

-pomiary antropometryczne, jeśli kości źle zachowane.

1. Jakie rośliny uprawia się w Ameryce Południowej?

- kukurydza

- ziemniaki

- maniok

- pomidor

1. Czym są linie Harissa?

Linie Harrisa, to cienkie, białe, horyzontalnie ułożone linie, które bywają widoczne na zdjęciach rentgenowskich, na końcu dalszym kości piszczelowej. Pokazują okresy niedożywienia lub chorób, jednak można to przyjąć za pewnik jedynie między 4 a 10 rokiem życia. Wcześniej linie pojawiają się nieregularnie, a w okresie dojrzewania i dorosłości mają tendencję do zanikania. Ich powstawanie ma także podłoże psychiczne.

1. Dziecko z Taung:

Australopithecus africanus.

1. Lucy:

Australopithecus afarensis.

1. Trzy pomiary kości przed wydobyciem:

- między glabellą a promontorium (górna krawędź 1 segmentu kości krzyżowej)

- między kostką przyśrodkową piszczeli a krawędzią wykopu

- długość szkieletu in situ, największa szerokość barkowa i miednicza.

1. Dlaczego popielnic nie eksplorujemy in situ?

Popielnic nie eksploruje się in situ, ponieważ:

- jeśli wydobędzie się popielnicę i pozostawi ją nietkniętą przez kilka dni, kości wysychną i stwardnieją

- łatwiej je wydobyć w pracowni niż in situ

- można zrekonstruować sposób zsypywania lub wkładania kości

- praktyczne badania dr. Florkowskiego wykazały, że antropolog w pracowni może być znacznie bardziej skuteczny od archeologa w terenie.

1. Jak zmniejszyć ryzyko kontaminacji?

Stanowisko:

- kontrolowanie warunków podczas wykopalisk

- analiza DNA wszystkich osób mających styczność z próbką

Laboratorium:

- izolacja procesu od środowiska

- bramki UV i metody chemiczne

- przygotowywanie próbki w innym laboratorium.

1. Czym jest radiacja adaptacyjna?

Radiacja adaptacyjna, radiacja adaptatywna, radiacja przystosowawcza – gwałtowna radiacja ewolucyjna polegająca na rozprzestrzenieniu się jednolitej grupy organizmów o wspólnym pochodzeniu do różnych nisz ekologicznych przy jednoczesnym zróżnicowaniu cech u form potomnych. W wyniku radiacji adaptacyjnej z jednolitej grupy wyjściowej (zwykle gatunku) powstaje wiele innych, przystosowanych do życia w różnych środowiskach.

1. Do czego przydatne są badania biochemiczne?

2. Badania biochemiczne mogą posłużyć przy określaniu diety osobnika (np. duże ilości cynku- dieta mięsna). Badania takie mogą posłużyć także w przypadku problemów z rozróżnieniem kości ludzkich od zwierzęcych (skład kości niektórych gatunków różni się znacznie od składu kości ludzkich). Badaniami biochemicznymi są także badania DNA, które mogą służyć w przypadku określania wieku i płci osobnika, a także pokrewieństwa pomiędzy różnymi

szczątkami.

1. Podaj trzy pary żyjących w jednym czasie przedstawicieli gatunku Homo:

- Homo ergaster i Homo erectus

- Homo sapiens i Homo neanderthalensis

- Homo habilis I Homo rudolfensis.

1. Scharakteryzuj źródła zmienności genetycznej:

Mutacje:

- mutacja genowa zwane także nukleotydową (zmiany na poziomie pojedynczych nukleotydów):

- delecja (utrata nukleotydów z DNA)

- insercja (wstawienie przynajmniej jednego nukleotydu do DNA)

- substytucja (zamiana nukleotydów w DNA)

- mutacja chromosomowa, tzw. aberracje chromosomowe (zmiana liczby chromosomów)

- mutacja genomowa (utrata lub występowanie dodatkowych pojedynczych chromosomów)

Dryf genetyczny:

Proces ten polega na fluktuacji częstości neutralnego allelu genu w populacji, wynikające z losowego charakteru przekazywania genów przez rodziców potomstwu.

Zmienność rekombinacyjna:

Tworzenie nowych kombinacji już istniejących alleli u potomstwa.

1. Wymień różnice między H. erectus a H. ergaster.

- zasięg geograficzny- H. ergaster wyłącznie Afryka, H. erectus- Azja i Europa

- ergaster- krótsze kły

- zwiększona szerokość całej kości ciemieniowej

- zwiększona długość kości potylicznej

- szersze kości nosowe

- szerszy otwór gruszkowaty

- krótsza podstawa czaszki.

1. Wyjaśnij co w pojęciu archeologicznym znaczy ,,katafalk"

Wyniesiony szkielet wraz z otaczającą go ziemią, podczas eksploracji archeologicznej. Katafalk powstaje poprzez odsłanianie i podcinanie jamy z boków. Katafalk ma z reguły ułatwiać eksplorację szkieletu.

1. Co to jest haplogrupa?

Haplogrupa - w genetyce to grupa podobnych ze względu na wspólne pochodzenie haplotypów, czyli serii alleli genów położonych w specyficznym miejscu na chromosomie.

1. W jakich organellach występuje DNA?

- jądro komórkowe

- mitochondrium

1. Uporządkuj chronologicznie: Ardipithecus ramidus, homo habilis, homo antecessor, paranthropus boisei, homo ergaster:

Ardipithecus ramidus

Paranthropus boisei

Homo habilis

Homo ergaster

Homo antecessor.

1. Podaj różnice miedzy przystosowaniem a dostosowaniem.

Dostosowanie, fitness, w biologii zdolność przekazywania materiału genetycznego kolejnym pokoleniom, będąca zarazem miarą efektywności organizmu w rywalizacji o osiągnięcie sukcesu rozrodczego.

Przystosowanie w biologii jest wytworzeniem i posiadaniem pewnych cech lub narządów przez dany organizm, które pozwalają mu na poprawne funkcjonowanie w danym środowisku.

1. Czym różnią się kręgi szyjne od piersiowych?

- kręgi szyjne mają mniejszy trzon niż piersiowe

- kręgi szyjne posiadają trójkątny otwór kręgowy, podczas gdy kręgi piersiowe mają otwór owalny

- wyrostki kolczyste kręgów szyjnych są krótkie i rozdwojone na końcu, zaś kręgów piersiowych są długie, nierozdwojone na końcu i skierowane ku dołowi

- kręgi szyjne posiadają parzyste wyrostki poprzeczne, obejmujące otwory wyrostków poprzecznych

- kręgi piersiowe na wyrostkach poprzecznych mają tzw. dołki żebrowe.

1. Czemu szkieletów na cmentarzyskach wielowarstwowych nie pozostawia się na katafalkach?

Na takich cmentarzyskach nie pozostawia się szkieletów na katafalkach z powodu gęstości ich występowania, oraz pojawiania się szczątków na wielu różnych warstwach.

1. Czym się różnią kręgi piersiowe od lędźwiowych?

- kręgi piersiowe mają mniejszy trzon niż lędźwiowe

- kręgi lędźwiowe posiadają trójkątny otwór kręgowy, podczas gdy kręgi piersiowe mają otwór owalny

- wyrostki kolczyste kręgów piersiowych są dłuższe i ustawione dachówkowato, zaś wyrostki kręgów lędźwiowych mają większą powierzchnię i ułożone są w płaszczyźnie strzałkowej

- kręgi piersiowe na wyrostkach poprzecznych mają tzw. dołki żebrowe

- kręgi lędźwiowe posiadają charakterystyczne, masywne wyrostki żebrowe

1. Uporządkuj chronologicznie: Ardipithecus ramidus, homo habilis, homo antecessor, homo rudolfensis, homo neanderthalensis

Ardipithecus ramidus

Homo habilis

Homo rudolfensis

Homo antecessor

Homo neanderthalensis

1. Co to jest mitochondrium?

Mitochondrium – otoczone błoną organellum, obecne w większości komórek eukariotycznych. Są one miejscem, w którym w wyniku procesu oddychania komórkowego powstaje większość adenozynotrifosforanu (ATP) komórki, będącego jej źródłem energii. Oprócz tego, mitochondria są zaangażowane w wiele innych procesów, takich jak sygnalizacja komórkowa, specjalizacja, wzrost i śmierć komórki, czy też kontrola cyklu komórkowego.

1. Przykład radiacji adaptacyjnej:

Przykładem radiacji adaptacyjnej może być zmienność wśród gatunku ptaków- zięb Darwina. Wykształciły one w wyniku ewolucji 13 gatunków, różniących się od siebie budową, głównie dzioba, przystosowanego do dostępnego na danej wyspie (w ramach archipelagu Galapagos) pokarmu.

1. Wymień dwa podstawowe motywy, którymi kierują się w badaniach paleodemografowie:

- próba odpowiedzi na pytanie o stan rozwoju populacji (np. piramidy wieku mogą określić, w jakim stadium rozwoju znajdowała się dana populacja)

- szukanie analogii w populacjach przeszłych i teraźniejszych

1. Co to jest dryf genetyczny?

Dryf genetyczny (dryft genetyczny) jest podstawowym procesem neutralnej ewolucji. Proces ten polega na fluktuacji częstości neutralnego allelu genu w populacji, wynikające z losowego charakteru przekazywania genów przez rodziców potomstwu.

1. Po co bada się zawartość strontu i cynku w kościach?

By określić dietę osobnika:

- dużo strontu-
- dużo cynku- owoce morza, ale tez pestki dyni i słonecznika, kiełki, grzyby, ryby, drób

1. Jakie są regiony niezależne od siebie, na których doszło do przejścia do gospodarki wytwórczej?

Bliski Wschód, Daleki Wschód, Mezoameryka.

1. Różnice między homo a australopitekami:

- puszka mózgowa jest większa i bardziej grubościenna

- redukcja wcięcia pozaoczodołowego, zmniejszenie wielkości twarzy

- szczęka i uzębienie są znacznie mniej masywne

- ślady na zębach wskazują na to, że wczesny Homo był niewyspecjalizowanym owocożercą

- budowa dłoni świadczy o możliwości wytwarzania narzędzi

- coraz mniejsza masa ciała w stosunku do wzrostu

1. Definicja populacji:

- geograficzna: za populację uznajemy zbiór osobników żyjących na danym obszarze;

- socjokulturowa: za populację uważamy zbiór osobników uważających siebie za odrębnych od innych (dotyczy tylko człowieka);

- genetyczna: populacja to zbiór osobników zamieszkujących określony teren i mających wspólną pulę genów, przy czym wyróżnikiem populacji jest przede wszystkim ta druga cecha.

1. Definicja genu:

Gen– podstawowa jednostka dziedziczności, zapis budowy konkretnego białka, składający się z ciągu kodonów.

1. Definicja genomu:

Genom- materiał genetyczny zawarty w podstawowym (haploidalnym) zespole chromosomów.

1. Wymień przynajmniej 2 wczesne i 2 późne australopiteki:

Wczesne:

- Australopithecus anamensis

- Australopithecus afarensis

Późne:

- Australopithecus garhi

- Australopithecus africanus.

1. Jakimi narzędziami należy, a jakimi nie należy eksplorować pochówków?

2. Dlaczego popielnice eksploruje się warstwami?

3. Opisz, jak eksploruje się cmentarzyska przykościelne (?)

4. Jaki jest model dziedziczenia w typologii rasowej?

5. Czy narzędzia dentystyczne są przydatne podczas eksploracji i dlaczego?

6. Jakie czynniki mogą sprawić, że określenie wieku po stopniu obliteracji szwów czaszki nie będzie możliwe?

7. Która koncepcja zmienności wewnątrzgatunkowej ignoruje wszelkie bariery komunikacyjne?