Sigmund Freud

Ego i id

Świadomość i nieświadomość

• Podział psychiki na świadomość i nieświadomość – podstawowe założenie psychoanalizy.

• „bycie świadomym” – termin czysto opisowy

• Żaden element psychiczny nie utrzymuje się trwale w świadomości

• Stan świadomości szybko przemija; wyobrażenie w jednej chwili świadome, w następnej już nim nie jest, natomiast może zostać ponownie uświadomione. Czym było w międzyczasie – nie wiadomo, wiadomo, ze było latentne – ukryte, nieświadome. Ale – w każdej chwili mogło zostać uświadomione.

• Dynamika psychiczna – odegrała rolę w dojściu do terminu „nieświadomości”

• Istnieją intensywne procesy / wyobrażenia psychiczne

• Czynnik ilościowy – ekonomiczny – może implikować dla życia psychicznego wszelkie następstwa.

• Pojęcie nieświadomość uzyskane z teorii stłumienia – treści stłumione = model nieświadomości.

• Świadomość

• Przedświadomość

• Nieświadomość

Powyższe rozróżnienia jednak przestają być wystarczające, stają się niedostateczne.

Ego człowieka

• Organizacją powiązanych ze sobą procesów psychicznych

• Wiąże się z ego świadomość –

• Rządzi dostępem do sfery ruchowej

• Kontroluje wszystkie procesy częściowe

• W nocy zapada w sen – ale i tak poddaje cenzurze marzenia senne

• Jest źródłem stłumień

Cała nasza wiedza zawsze wiąże się ze świadomością. Moglibyśmy poznać nieświadomość – jakbyśmy ją sobie uświadomili.

Jak się czyni coś świadomym?

• Od samego początku świadome są wszystkie postrzeżenia – zewnętrzne i wewnętrzne

• Czyni się coś świadomym poprzez pojawienia się związku z odpowiednimi wyrażeniami słownymi.

Resztki wspomnień – które kiedyś były postrzeżeniami i mogą zostać ponownie uświadomione.

Uświadomione może ponownie może zostać tylko to, co już było kiedyś świadome.

To, co dąży do uświadomienia, musi się przekształcić w postrzeżenie zewnętrzne – za pośrednictwem śladów pamięciowych.

Pozostałości słowne – wywodzą się z postrzeżeń akustycznych. Wzrokowe części składowe – są wtórne, można je pominąć. Słowo – pozostałość wspomnienia usłyszanego.

Myślenie obrazowe – niedoskonałe uświadomienie.

Jak z czegoś stłumionego robimy przedświadome?

Stwarzając za pomocą pracy analitycznej tego rodzaju przedświadome człony pośrednie.

Doznania przyjemne – nie mają w sobie natarczywości, w przeciwieństwie do doznań przykrości. Przykrość – interpretujemy jako wzrost, przyjemność jako obniżenie kateksji energii.

Rozróżnienie między świadomością i przedświadomością nie ma sensu w odniesieniu do doznań. Doznanie może być albo świadome, albo nieświadome.

Rola wyobrażeń słownych:

• Za ich pośrednictwem wewnętrzne procesy myślowe stają się postrzeżeniami.

Wszelka wiedza pochodzi z postrzeżenia zewnętrznego (ergo – nie ma w umyśle niczego, czego nie byłoby wcześniej w zmyśle).

Ego – wyłania się z systemu postrzeżenia, jest jego jądrem. Jednakże – jest także nieświadome.

Osoba przedświadoma – ego.

Osoba w którą ego przechodzi i zachowuje się jak nieświadomość – id.

Ego nie jest wyraźnie oddzielone od id – w niższej swej partii się z nim zlewa. Treści stłumione – także zlewają się z id, stanowią tylko jego część.

Treści stłumione są oddzielone od ego, przez stłumione opory, można jednak do nich dotrzeć przez id.

Aparat psychiczny

Ego – jest częścią id.	Id rządzi zasada przyjemności.
Ego dąży do tego, by na miejsce zasady przyjemności w id postawić zasadę rzeczywistości
W ego postrzeżenie	popęd w id
Ego – rozum i rozwaga	Id – wszelkie namiętności
Ma władzę nad dostępem do sfery ruchowej
Zwykle musi realizować wolę id, jakby to była jego własna.

Ego i superego

Ideał ego = superego

Superego stanowi wewnętrzną reprezentację wartości moralnych i ideałów uznawanych przez daną społeczność, które przekazywane są dziecku przez rodziców w procesie socjalizacji. Jest to instancja „moralna”, dążąca do doskonałości (w przeciwieństwie do id kierującego się zasadą przyjemności). Główne funkcje superego to hamowanie impulsów id, przekonywanie ego, aby cele realistyczne zastąpiło moralnymi.

Jest to ostatni wykształcający się element osobowości, kształtuje się pod wpływem kar i nagród, stosowanych przez rodziców. To, co wychowawcy aprobują i nagradzają, włączane jest w obręb subsystemu superego – ja idealnego. Sumienie karze, wywołując poczucie winy,ja idealne nagradza, powodując poczucie dumy. Samokontrola zajmuje miejsce kontroli sprawowanej przez rodziców.

Kompleks Edypa

• Dotyczy chłopców

• Wcześnie rozwinięta kateksja – za jej obiekt – własna matka

• Jej początek – pierś matki

• Okazuje się, że na drodze do spełnienia pragnienia matki stoi ojciec

• Identyfikacja z ojcem – wrogość; chęć usunięcia ojca i zastąpienia go u boku matki

• Od tego momentu stosunek do ojca – ambiwalentny.

• Rozbicie kompleksu Edypa – musi pociągać za sobą wyrzeczenie się kateksji obiektu – matki; jej miejsce może zająć:

  • Identyfikacja z matką

  • Wzmocniona identyfikacja z ojcem

• Rezultat kompleksu Edypa – pewien relikt w ego, który prowadzi do powstania tych dwóch identyfikacji

• Przemiana ego – zachowuje swą odrębną pozycję, przeciwstawia się pozostałej treści ego, jako ideał ego – superego.

Superego

• Silna formacja reaktywna wobec id

• Stosunek superego do ego –

  • Powinieneś być taki jak ojciec

  • Nie powinieneś być taki jak ojciec

• Podwójny aspekt superego – dopiero temu zawdzięcza ono swoje powstanie

• Powstanie superego

  • Długotrwała dziecięca bezradność i zależność człowieka

  • Kompleks Edypa

• Wynik najpotężniejszych poruszeń i najważniejszych libidalnych losów id.