Studia magisterskie dla abs. kierunków niepedagogicznych
Filozoficzne koncepcje człowieka
Zagadnienia na kolokwium – zaliczenie ćwiczeń
Podstawowe przemiany i procesy społeczne od nowoczesności do ponowoczesności na podstawie Taylora, Baumana, Szahaja
przemiana moralna
demokracja pozwala na umowę społeczną
odrzucenie pozaludzkich praw (wynika to z prawa naturalnego)
prawo naturalne – prawo człowieka
od społeczeństwa hierarchicznego do społeczeństwa równości (horyzontalnego)
indywidualizm – wartość poszczególnych jednostek, ich prymat wzgędem społeczństwa
Najważniejsze cechy społeczeństwa ponowoczesnego
równość ≠równe szanse
edukacja ≠praca
sukces ekonomiczny → materializm
wolność wyboru celów bez ograniczeń – społeczeństwo oparte na prawie jednostek do wolności
idea sprawiedliwości społecznej wobec prawa
tolerancja – wzrastająca tolerancja da odmienności, życzliwe zainteresowanie innością
indywidualizm ≠ samorealizacja
szeroki zakres przemian (na płaszczyźnie społęcznej, politycznej, duchowej - religijnej)
wolność jest najwyższą wartością, ale ma się realizować ona w społeczeństwie
zasady społeczne, a nie wieczne!
prawa i korzyści jednostek
społeczeństwo postindustrialne
konsumpcja – daje możiwość wyboru / manipulacja – nasze potrzeby są kreowane
hedonizm, przyjemność
Na czym polega przejście od społeczeństwa hierarchicznego do społeczeństwa horyzontalnego wg Taylora?
Przed epoką ponowoczesności mieliśmy do czynienia ze społeczeństwem hierarchicznym – budowanym na różnego rodzaju trybach hierarchicznej komplementarności. Nowoczesna idealizacja porządku polega na tym, że członkowie społeczeństwa zaspakajają wzajemnie swoje potrzeby, pomagają sobie nawzajem, uzupełniają się. Podstawowymi elementami nowego porządku są: wzajemny szacunek i usługi, jakie jednostki tworzące społeczeństwo świadczą sobie nawzajem. Starsze porządki również zapewniały coś w rodzaju wzajemnych usług, jednak ważniejszy był w nich sam podział na szczeble w porządku hirarchicznym. W nowej interpretacji punktem yjścia są jednostki i ich zobowiązania do świadczenia wzajemnych usług. W starszych porządkach wzajemne usługi miały na celu przywiedzenie tych grup do najwyższej cnoty; w ideale nowoczesnym wzajemne poszanowanie i usługi skierowane są na osiąganie zwykłych celów: życia, wolności, utrzymania rodziny i siebie. Usługi polegają na zapewnieniu zbiorowego bezpieczeństwa, ochronie naszego życia i majątku pod rządami prawa;
bierzemy udział w wymianie ekonomicznej
dwa nadrzędne cele: bezpieczeństwo i dobrobyt
idealny porządek społeczny – nasze cele zazębiają się, a każdy, dbając o własny dobrobyt, pomaga innym
„ekonomiczna” działalność stała się wzorem ludzkiego zachowania i sposobem na harmonijne współistnienie
w przeciwieństwie do teorii hierarchicznej komplementarności, społeczeństwo horyzontalne charakteryzuje się zgodą i wzajemnymi usługami.
Jak opisuje sferę publiczną i społeczeństwo polityczne Taylor?
Sfera publiczna:
opiera się wymianie zobowiązań, a te wzajmne korzyści, jakie mamy sobie świadczyć, kluczową sprawą czynią zabezpieczenie życia i środków do życia.
to wspólna przestrzeń, w której członkowie społeczeństwa spotykają się za pośrednictwem różnego rodzaju mediów drukowanych i elektronicznych, a także bezpośrednio, dzięki czemu mogą dyskutować o problemach ich wspólnego interesu i formułować wspólny pogląd na ich temat.
stanowi główną cechę nowoczesnego społeczeństwa
Społeczeństwo polityczne
postrzegane jest jako instrument stanu przedpolitycznego;
umożliwia jednostkom obustronne świadczenie usług dla wzajemnych korzyści, zarówno przez zapewnienie bezpieczeństwa, jak i podtrzymywanie wymiany i dobrobytu
ma służyć jednostkom
tworzone na zasadach zgody między tymi, którzy wchodzą w jego skład.
Na czym polega Indywidualizm, autonomia, samorealizacja i tożsamość zadana jako wg Taylora i Baumana?
BAUMAN – w ponowoczesności tożsamość nie jest już określona od chwili narodzin; u progu nowoczesności przypisanie do stanu zostało zniesione albo straciło moc wiążącą. Pozycja społeczna nie była już odtąd dana, lecz ZADANA. Na pozycję społeczną trzeba było zapracować. Tożsamość społeczną trzeba było zdobywać. Jednakże pozycja społeczna, pomimo, że nie była już tak jak dawniej przypisana, ale jawiła się nadal jednostce jako wzorzec obowiązujący i nie znoszący sprzeciwu. Zadaniem jednostki było więc stosowanie się do niego. „Każda tożsamość ma charakter tymczasowy, powstaje w rezultacie walki różnych wersji i w zależności od warunków społecznych zmienia się. Zmiana tożsamości jest zachowaniem normalnym, a za patologiczne uznaje się wtłaczanie siebie w jedną tylko matrycę myślenia i zachowań ”.
TAYLOR:
- indywidualizm – oznacza odrzucenie wcześniej dominującego pojęcia hierarchii.
Na czym polega społeczeństwo konsumpcyjne i światopogląd konsumpcyjny? (Bauman)
społeczeństwo konsumpcyjne – zbiorowość indywidualnych konsumentów, którzy zdani są na rynek; ich wolność decyzji wyraża się w wyborze między jego ofertami. W tym społeczeństwie – wszystko, co potrzebne do życia, przejawia się w formie towarów do nabycia. Dla konsumentów, walor przedmiotu konsumpcji zasadza się na możliwości jego zużycia
Na czym polega pluralizm, zróżnicowanie, wielokulturowość wg Szahaja?
Koncepcja człowieka wg filozofii liberalizmu - Człowiek jest niepowtarzalnym i niezależnym bytem. Ma cele i wartości tworzące jedną całość. Ma świadomość samego siebie i szuka jej, odkrywa samego siebie. Celem takiego odkrycia jest dobro. Każdy wybór dokonywany jest według przekonań co do naszych wartości..
Człowiek jako jednostka wg filozofii liberalizmu – ma własną koncepcję dobra.
Na czym polega dobre życie wg filozofii liberalizmu?
Liberalna jednostka ma własną koncepcję dobra, ale stale ją zmienia, ulepsza, modyfikuje, bo styka się z inną indywidualnością, z innym człowiekiem. Koncepcja dobrego życia polega na stałym wybieraniu, szukaniu na nowo różnych dróg życiowych, różnorodność wyborów i wolność w dokonywaniu tych wyborów. Dobre życie określone jest przez nasze cele i preferencje. Człowiek sam kieruje swoim życiem w sposób wolny. Wybiera swoje cele i preferencje, to jego decyzja, nikt mu nie narzuca wyboru. Dobre życie łączy w sobie dążenie do czegoś i wybieranie tego. Mamy swobodę przyjęcia wartości lub odrzucenia ich.
Koncepcja dobra jednostki wg filozofii liberalizmu?
Człowiek wg liberalizmu to liberalne indywiduum, które znajduje satysfakcję w dążeniach i poszukiwaniach. Ludzie mają dążyć przede wszystkim do dobrego życia i do posiadania tego, co na dobre życie się składa. Człowiek dąży do:
Użyteczności, korzyści,
Rewizji,
Dobrego życia,
Samorealizacji.
Dobre życie to coś innego niż to, co aktualnie uznajemy za dobre. Powinniśmy być świadomi, że nasze wybory mogą być mylne, że nasze decyzję mogły być niewłaściwe i co za tym idzie powinniśmy potrafić zmieniać, rewidować nasze systemy wartości, swoje poglądy. Najważniejsze jest, by mieć zdolność, aby wszystko do czego człowiek dąży było wolne, zgodne z własnym dobrem przekonaniem. Człowiek jest racjonalny i jego cele mogą się zmieniać, ale ważne, żeby dokonywało się to pod wpływem jego przemyśleń, refleksji. Refleksja ma charakter kalkulacji, jesteśmy pkt. odniesienia, jest samokrytyczna, budująca. Nasze działania powinny opierać się na maksymalizacji zysków, a minimalizacji kosztów. Ze społeczeństwa powinniśmy czerpać to, co korzystne dla nas, co dla nas właściwe. Warunki społeczne powinny zagwarantować wolność, swobodę wyboru, swobodę dostępu do środków. Cele człowieka mają być korzystne, praktyczne i pożyteczne dla niego samego.
Dobrem dla człowieka jest jego własna, osobista, pożyteczna, korzystna koncepcja. Koncepcja ta jest niezależna.
Na czym polega wolność i do czego służy wolność wg filozofii liberalizmu?
Wolność ponowoczesna (liberalna) Liber = wolny + indywidualizm
Wolność to swoboda wyboru własnych pragnień, wartości, idei bez ograniczeń i prymatu. Wolność jest podstawą wszelkich działań człowieka (samokierowanie). Wolność stanowi o szacunku i godności człowieka. Wolność ma wymiar heroiczny. Jeżeli człowiek jest wolny, ale jest w jakimś kontekście społecznym, to mimo to potrafi być jednak niezależny, potrafi zdystansować się od wartości społecznych i ma wtedy prymat nad społeczeństwem. Nie ma umowy o dobru wspólnym, ludzie jako wolne atomy, ich celem jest dążenie do indywidualnego szczęścia. Kryzys moralny człowieka ponowoczesnego polega na:
zróżnicowanych wartościach moralnych, niepewnych i niestabilnych
brak całościowej wizji świata
silna moralna ambiwalencja
brak ściśle określonych zasad
podejrzliwość wobec wszystkich autorytetów i jednocześnie tęsknota za nim
dominują pewne wzory polityczne, naukowe, religijne (tak jak w hierarchii technologicznej wg Lyotarda)
kodeks moralny ma być kreowany przez siebie
demokracja
powszechny kodeks etyczny jest tylko iluzją
podatność na manipulację
mieszanie dobra ze złem
wszechobecny subiektywizm i relatywizm
silne poczucie pewności siebie i własnej nieomylności.
nieprzejrzystość – niemożność zrozumienia wszystkich reguł życia
lęk przed systemem totalitarnym.
Człowiek jest wolny, kiedy:
- działa autonomicznie, zależnie od własnej woli
- jego działanie jest wolne od publicznej ingerencji
- może rozwinąć swoje potencjalne zdolności
- wybiera swobodnie- sam odkrywa co jest dobre a co złe
- wolność liberalna daje możliwość wybierania człowiekowi z kim chce utrzymywać relacje emocjonalne ( wolny wybór obiektu uczuć)
- wolność rewidowania swoich poglądów i zmiany koncepcji swojego życia
Wolność to swoboda wyboru własnych pragnień, wartości, idei bez ograniczeń i prymatu. Wolność jest podstawą wszelkich działań człowieka (samokierowanie). Wolność stanowi o szacunku i godności człowieka. Wolność ma wymiar heroiczny. Jeżeli człowiek jest wolny, ale jest w jakimś kontekście społecznym, to mimo to potrafi być jednak niezależny, potrafi zdystansować się od wartości społecznych i ma wtedy prymat nad społeczeństwem. Nie ma umowy o dobru wspólnym, ludzie jako wolne atomy, ich celem jest dążenie do indywidualnego szczęścia.
Studia magisterskie dla abs. kierunków niepedagogicznych
Filozoficzne koncepcje człowieka
Zagadnienia na kolokwium – zaliczenie wykładów:
Koncepcje człowieka: Sokrates, Platon, św. Tomasz
Ideał samodoskonalenia moralnego wg filozofów starożytnych (Sokrates, Platon).
Dualizm duszy i ciała u podstawy ujęcia człowieka w filozofii starożytnej (Sokrates, Platon).
Człowiek wobec dobra i wartości wg filozofów starożytnych (Sokrates, Platon).
Intelektualizm moralny u podstawy ujęcia człowieka wg Sokratesa.
Człowiek wobec dobra i wartości wg Sokratesa.
Znaczenie idei, obiektywnej koncepcji prawdy i dobra dla człowieka wg Platona.
Człowiek wobec dobra i wartości wg Platona.
Idee religijne u podstawy koncepcji człowieka wg św. Tomasza.
Człowiek jako byt stworzony wg św. Tomasza.
Osoba jako istota człowieka wg św. Tomasza: jedność duszy i ciała, rozum i wolna wola, wolność chrześcijańska.
Perfekcjonizm jako model samodoskonalenia się człowieka.
Człowiek wobec dobra i prawa moralnego i wartości wg św Tomasza.
Obiektywny i absolutny status dobra i obiektywna hierarchia wartości wg Sokratesa, Platona, św. Tomasza.
Samodoskonalenie się przez dobro i wartości wg Sokratesa, Platona, św. Tomasza.