CHOROBA I PRZYCZYNY	OBRAZ PATOMORFOLOGICZNY	OBJAWY
Obrzęk mózgu -zwiększona obecność wody w mózgowiu, 2 typy, (najczęściej mieszany): 1.naczyniopochodny - zniszczona bariera krew-mózg, zapalenie, proces nowotworowy 2.cytotoksyczny - wewnątrzkomórkowy, spowodowany uszkodzeniem komórek: niedokrwienie, trucizny	-duży miękki mózg, -spłaszczone zakręty, -zwężone bruzdy, -uciśnięte komory	może doprowadzić do wklinowania
Wklinowanie /herniatio/ po wzroście ciśnienia wewnątrzczaszkowego, 3 typy: podnamiotowe Podsierpowe podpotyliczne	hipokamp (hak) dociskany do namiotu móżdżku -> ucisk na nerw III -> upośledzenie ruchu gałki ocznej i rozszerzenie źrenicy po stronie uszkodzenia; czasem ucisk t. tylnej mózgu -> zaburzenia widzenia (pł. Skroniowy) niesymetryczne powiększenie półkul -> zakręt obręczy pod sierp mózgu -> ucisk na t. przednią mózgu -> zab. ruchowo-czuciowe w kończynie dolnej migdałki móżdżku do otworu wielkiego -> ucisk na pień mózgu -> zagrożenie życia, wtórne krwotoki (Dureta) do pnia mózgu	- rozszerzenie źrenicy po stronie uszkodzenia - zaburzenia widzenia (pł. Skroniowy) zab. ruchowo-czuciowe w kończynie dolnej
Wodogłowie /hydrocephalia/ najczęściej z powodu nieprawidłowego odpływu płynu m-rdz, 2 rodzaje: niekomunikujące komunikujące rzadko z nadmiernej produkcji płynu hydrocephalus ex vacuo - wtórne poszerzenie układu komorowego i wzrost obj. pł. m.-rdz. w wyniku zaniku mózgu	przeszkoda w układzie komorowym (guzy, zapalenia) przeszkoda poza układem komorowym (po zapaleniach opon i krwawieniach do przestrzeni podpajęczynówkowej -> zniszczenie ziarnistości pajęczynówki) guzy splotu naczyniówkowego nie zwiększa się ani produkcja płynu ani przepływ	Może towarzyszyć zwężenie zakrętów, poszerzenie bruzd
Choroby naczyniowe udary- uszkodzenia mózgu wywołane ostrymi zaburzeniami krążenia -IV przyczyna zgonów w Polsce, 3 rodzaje -zawały - 80% -krwotoki (wylewy) -uogólniony zmniejszony przepływ krwi (uszkodzenia śródmiąższowe, łącznie z uogólnioną encefalopatią niedotlenieniowo - niedokrwienną )
Uogólniona encefalopatia niedotlenieniowo-niedokrwienna -przy ciśnieniu skurczowym <50 mmHg zawodzą mechanizmy autoregulacji naczyń mózgowych -> spadek perfuzji mózgu -największa podatność wykazują neurony hipokampa, gałki bladej, kom. Purkinjego móżdżku przyczyny: spadek dopływu krwi do mózgu (wstrząs, zatrzymanie krążenia, zab. rytmu serca)	-na początku bez zmian, -po 1-2 dniach obrzęk, - ogniska małych krwotoków w istocie szarej, -warstwowa martwica kory (linijne strefy rozmiękania i odbarwienia w jej obrębie), -zatarcie granicy istota biała-szara - mózg respiratorowy (tylko nazwa) mikro - po 12-24 h - obrzmienie neuronów, eozynofilia cytoplazmy, martwica, poszerzenie przestrzeni okołonaczyniowych i międzykomórkowych, mały odczyn zapalny	Ekscytotoksyczność: - wtórne do niedokrwienia -↑ aktywność układu glutaminergicznego -↑ aktywność neuronów -↑ utrata neuronów w zależności od wieku pacjenta, czasu trwania niedokrwienia, temperatury(hipotermia podnośi odporność mózgu) pacjenta może spowodować od przejściowych zab. neurologicznych do śmierci mózgu
Zawały etiologia - miażdżyca (i jej czynniki ryzyka), zmiany głównie t. szyjna wew., t. środkowa mózgu i t. podstawnej - zakrzepica lub zator przy rozerwaniu blaszki	-Po 12 h zmiany niedokrwienne neuronów jak w uogólnionej encefalopatii niedokrwiennej tylko skupione w jednym ognisku + naciek z granulocytów -w ciągu 36-48 h obszar martwicy staje się obrzmiały i miękki, granica między korą a istotą białą zanika (przez obrzęk śródmiąższowy i wewnątrzkomórkowy) -3 dnia + makrofagi -po 6 miesiącach jama	-70-85% udarów, -po 70 r.ż. -mężczyźni -t. środkowa mózgu - najczęściej, zaburzenia motoryczne, czucia i widzenia po przeciwległej stronie, afazja -t. szyjna wew. - jak wyżej + utrata wzroku (t. oczna), ale często koło tętnicze zapewnia odpowiednią perfuzję -tt. kręgowe i podstawna - niebezpieczne dla życia - pień mózgu, utrata wzroku, ataksja
TIA - przemijające napady niedokrwienia mózgu /transient ischemic attacks/ - -przejściowe zaburzenia neurologiczne do 24h, -u 1/3 osób z TIA - zawał w ciągu 5 lat
Krwotoki, wylew Przyczyny: -zawał -uraz (gł. pierwotne krwotoki do przestrzeni nadtwardówkowej lub podtwardówkowej ) -jako objaw choroby naczyń ( gł. Krwotoki do miąższu mózgu lub do przestrzeni podpajęczynówkowej )
Pierwotny krwotok śródmózgowy Samoistne, nieurazowe Etiologia: - nadciśnienie tętnicze -> osłabienie ściany naczyń (czasem tętniaki Charcota-Boucharda) -> pękniecie naczynia; -zaburzenia krzepnięcia, -zabiegi na otwartym sercu, -złogi amyloidu -zapalenia naczyń, -tętniaki workowate, -malformacje naczyniowe, -ch. Alzhaimera	-najczęściej: jądra podstawy, wzgórze, istota białą mózgu, most, móżdżek -powiększenie obj. mózgu -krwiaki- dobrze odgraniczone, mogą przenikać do komór czy przestrzeni podpajęczynówkowej -rozmiękanie przylegającej pilśni -BRAK martwicy (w przeciwieństwie do zawałów) -wklinowanie migdałków móżdżku i pnia mózgu z wtórnymi krwotokami do pnia( krwotoki Dureta ) -czasami możliwa resorpcja wtedy pozostaje jama z płynem, otoczona blizną glejową i makrofagami (z homostderyną)	-Szczyt ok 60 r.ż. - ostry początek - wzrost ciśnienia śródczaszkowego, -ból głowy -wymioty -wklinowania - nagła utrata przytomności -śpiączka( oddech Chene’a-Stokesa, szerokie, sztywne źrenice, spastyczność )
Krwotok podpajęczynówkowy Nieurazowy najczęstsza przyczyna to tętniak workowaty/aneurysyma sacciforme/ : -u 1% populacji, częściej u osób z torbielowatością nerek, koarktacją aorty, malformacjami naczyniowymi; -występują najczęściej w rozwidleniach tętnic(rys. 928str.): t. środkowa mózgu(34%),połączenie t. przedniej mózgu z t. łączącą przednią(40%), w obrębie tt. kręgowych i t.podstawnej(15-20%); -przyczyna- nabyte zmiany zwyrodnieniowe -pękają przy średnicy 6-10mm. , >25mm ryzyko maleje	-małe o średnicy <3mm- BERRY ANEURYSM -mnogie – ok 30% -ściana: tkanka bogata w kolagen (wywodzi się z bł. wew. i przydanki zmienionego nacz.) - brak bł. środkowej, -wewnątrz uwarstwiona skrzeplina -pęka cienkościenne dno	-krwotok podpajęczynówkowy w wyniku tętniaka jest rzadszy niż pierwotny mózgowy -częściej Kobiety, -przed 50r.ż. -nagły początek, -wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego , -bóle głowy, -wymioty, -utrata przytomności, -objawy oponowe, -krwisty płyn m-rdz; -powikłania zawały, wklinowania, wodogłowie (ostre i przewlekłe) -ok. 50% umiera w ciągu kilku dni
Wrodzone wady (malformacje) naczyń -powstają przez zaburzenia angiogenezy -4 typy: malformacje tętniczo-żylne naczyniaki jamiste teleangiektazje włośniczkowe naczyniaki żylne	najczęściej, w półkulach, konglomerat krętych naczyń, skupiska przypadkowo rozmieszczonych naczyń,zwapnienia, krwotok po 10 r.ż. poszerzone grubościenne kanały żylne, pomiędzy włóknisty zrąb BEZ utkania mózgu małe, punktowe zmiany w obrębie mostu i istoty białej w oponach i rdz. kręgowym	-krwotoki zwykle po 10 r.ż. -zwapnienia, - glioza
Urazy OUN -krwiak nadtwardówkowy -krwiak podtwardówkowy -urazowe uszkodzenie śródmiąższowe
Krwiak nadtwardówkowy /hematoma epidurale/ -pęknięcie t. oponowej (głównie środkowej)w skutek pęknięcia kości czaszki		-wzrost ciśnienia -> wklinowanie + obrzęk mózgu pod krwiakiem -szybko narasta, -spłaszczone zakręty mózgu -często po urazie interwał jasny (lucidum intervalum) po którym następuje stopniowa utrata świadomości
Krwiak podtwardówkowy / h. subdurale/ -krew między oponą twardą a pajęczą -przez rozerwanie żż. mostkowych w wyniku raptownej zmiany położenia głowy -najczęściej nad sklepistością mózgu	OSTRE: -uraz -jedno- lub obustronne (u niemowląt) -NIE spłaszczone zakręty mózgu PRZEWLEKŁE -rzadziej po urazie -wynika z zaniku mózgu( wzrost jego ruchomości, żyły mostkowe b.podatne na rozerwanie) -OBUstronny często -zawiera krew lub żółtawy płyn	-objawy wolniej narastają niż w nadtwardówkowym -zmiany psychiczne -ogniskowe ubytki neurologiczne
Uszkodzenia śródmiąższowe 1.Wstrząśnienie mózgu /commotio cerebri/ 2.rozlane uszkodzenie aksonów –powstaje przez gwałtowne hamowanie/przyspieszanie(rozciąganie/rozerwanie neuronów w istocie białej) 3.stłuczenie (contusio) -stłuczenie z uderzenia(coup contusion) uraz pod miejscem uderzenia , (małym narzędziem, nieruchoma głowa) -stłuczenie z przeciwuderzenia(contrecoup contusion)stłuczenie w miejscu oddalonym od uderzenia np. przy upadku na potylicę-stłuczenia w płacie czołowym. (uderzenie szeroką powierzchnią) 4.Urazowy krwotok śródmózgowiowy 5.Obrzmienie mózgu	Minimalne zmiany morf. -zmiany krwotoczne-> ciało modzelowate i pień -obrzmienie aksonów istoty białej-> SFEROIDY AKSONALNE (barwią się na czerwono; identyfikacja p/ciałem p/białku prekursorowemu amyloidu APP) Oba stłuczenia morfologicznie wyglądają tak samo: -mózg rozfragmentowany, krwotocznie i martwiczo zmieniony -w przeciwieństwie do zawałów ->zniszczona też podoponowa warstwa drobinowa(lamina molecularis) -stare->zapadnięte, twarde obszary na powierzchni, złotobrązowe(przez złogi hemosyderyny)-> często powoduję napady padaczki -mnogie -płaty: czołowe, skroniowe, istota szara jąder -ogniskowe/uogólnione -rozlane-zwykle i dzieci i młodzieży (po lucidum intervalum) -w jego rozwoju rolę odgrywa przekrwienie i prawdziwy obrzęk mózgu	-przejściowa utrata przytomności -uogólnione porażenie +/- drgawki (mijające) -najczęstsza przyczyna otępienia pourazowego -przyczyna większości przypadków przetrwałego stanu wegetywnego -krwotoki do powierzchniowych warstw mózgowia spowodowane tępymi urazami, -bieguny czołowe, skroniowe, potyliczne, móżdżek; -małe narzędzie
wrodzone wady rozwojowe i uszkodzenia okołoporodowe -wady cewy nerwowej -wady rozwojowe związane z wodogłowiem -zaburzenia rozwoju przodomózgowia -fakomatozy (tabela s.932 ) -uszkodzenia okołoporodowe
Wady cewy nerwowej (zespół dysrafii) 1.Bezmózgowie (anencephalia) -najczęstsze, najcięższe -u dzieci matek >40r.ż., u mniej zamożnych -częściej u płodów żeńskich 2.przepuklina mózgowa (mózgowo-oponowa) /encephalocele/ : -uwypuklenie się przez ubytek kości czaszki (gł. kości potylicznej) opon i mózgu 3.czaszkowa przepuklina oponowa /meningocele/ - -to co wyżej ale bez mózgowia(tylko opony i pł. m.-rdz.) 4.rozszczep kręgosłupa /spina bifida/ (okolica krzyżowo-lędźwiowa, brak łuków kręgowych) najczęstsze: --przepuklina oponowo-rdzeniowa /meningomyelocele/ - worek przepuklinowy z oponami i rdzeniem, często z wodogłowiem, z. Arnolda-Chiariego; (przepuklina oponowa –lżejszy przebieg, worek zawiera tylko opony) -- utajony rozszczep kręgosłupa /spina bifida occulta/ - ubytek łuków kręgów bez przepukliny	-nierozwinięte/ nieobecne sklepienie czaszki -pogrubiałe kości podstawny czaszki -wypukłe oczy -brak części nerwowej przysadki -wady kręgów, rdz.kręgowego -płuca, nadnercz- hipoplastyczne	-w płynie owodniowym wysokie st. α-fetoproteiny i acetylocholinesterazy -często z wodogłowiem, -z. Arnolda-Chiariego; -zakażenia, -niedowład kończyn dolnych -zaburz. zwieraczy -najłagodniejsze -bezobjawowe
Wady(pierwotne) związane z wodogłowiem Z. Arnolda-Chiariego Z.Dandy’ego-Walkera	-spłycony tylny dół czaszki, -przemieszczenie rdzenia przedłużonego i robaka móżdżku do kanału kręgowego, -przepuklina oponowo-rdzeniowa -wodogłowie ma char. wtórny -aplazja/hipoplazja robaka, -balonowate rozdęcie komory IV, - powiększenie tylnego dołu czaszki,	-wodogłowie -agenezja ciała modzelowatego -potyliczna przepuklina oponowa
Zaburzenia przodomózgowia Przodomózgowie jednokomorowe /holoprosencephalia/ : - brak podziału na półkule, drobnozakrętowość /polimycrogyria/: -wada rozwoju kory gładko mózgowie /lissencephalia/: -wada rozwoju kory	-Liczne, małe, nadmiernie złożone zakręty -brak zakrętów	-cyklopia, -szczeliny twarzy -trisomia 13, 15; -padaczka lekooporna -padaczka lekooporna
Fakomatozy (zespoły ektodermalne) (tab. 932) -wady rozwojowe, nowotworowe i nienowotworowe zmiany, -dotyczące ukł.nerwowego, skóry, oczu i innych Nerwiakowłókniakowatość typu I Nerwiakowłókniakowatość typu II Stwardnienie guzowate Z. von Hippella- Lindaua Z. Sturge’a- Webera	-dysfunkcja chromosomu 17 -produkt: neurofibromina -chrom. 22 -merlina -chrom 9-białko TSC 1 (koduje hamartynę) -lub chrom 16 – białko TSC 2 (koduje tuberynę) -chrom 3 -białko VHL -nieznane	-guzki Lischa -plam typu café-au-lait -oponiaki -glejaki -nerwiaki oponowe -nerwiaki nerwu VIII -zmętnienia tylnej części soczewki -oponiaki -nerwiakowłókniaki rdzdenia -napady padaczki -mięśniaki serca -angiomyolipoma nerki -zab. rozwojowe kory -haemangioblastoma móżdżku -naczyniaki siatkówki -rak nerki -guzy najądrza -torbiele -naczyniaki skóry unerwionej przez n. VII -zwapnienia mózgu -naczyniakowatość opon -napady padaczki
Uszkodzenia okołoporodowe krwotoki do macicy zarodkowej, przyczyny: -hipoksja -hiperkapnia -kwasica martwica istoty białej /leukomalacja okołokomorowa/ Zmiany w istocie szare,: w wyniku: -zab. hipoksyczno – ischemiczne -zakażenia	-krwotoki do ukł. komorowego, miąższu o.u.n., do ognisk martwicy -obszary martwicy: kredowe przebarwienia -krwotoki do istoty białej- tworzenie jamek -gł. w obszarach przylegających do komór bocznych -wygład zawałów -w miejscach szczególnie podatnych : wzgórze, jądra podstawne, jądra pnia mózgu	-śmierć -jeśli przeżyły-organizacja krwotoku: bliznowacenie, glioza, zab. przepływu pł.m.-rdz., wodogłowie -śmierć -porażenie czterokończynowe /quadriplegia/ -opóźnienie rozwoju -mózgowe porażenie dziecięce/paralysis celebralis infantum/ ( niepostępujące zab. motoryczne, ubytki neurologiczne, różne formy)
Zakażenia OUN -zakażenia nadtwardówkowe i podtwardówkowe -zapalenie opon miękkich -zakażenia śródmiąższowe (łącznie z zapaleniem mózgu)
Zakażenia nadtwardówkowe i podtwardówkowe, Przyczyny: -wirusy, gronkowce, paciorkowce 1Ropień nadtwardówkowy /abscessus epiduralis/ 2Ropień podtwardówkowy /empyema subdurale/	-opona twarda ściśle złączona z czaszką -ogniskowe -częściej w rdzeniu niż w czaszce -mogą się rozprzestrzeniać	- rzadko występują - śmierć
zapalenie opon miękkich /leptomeningitis/ -zapalenie w oponie miękkiej i przestrzeni podpajęczynówkowej 1.Ostre (ropne) zapalenie opon /leptomeningitis acuta/ -przez bakterie -drogą krwi z nosogardzaieli -noworodki- E.Coli i paciorkowce gr B wytwarzające otoczkę ->6mies.ż – H.Influenzae, S.Pneumoniae -młodzież, dorośli- N.Meningitidis -starsi, osoby z niską odp.immunologiczną- L.Monocytogenes 2.Ostre limfocytowe (wirusowe) zapalnie opon /leptomeningitis lymphocytaria acuta/ -inaczej: aseptyczne zapalenie opon -wirusy: ECHO, Coxsackie, świnki, HIV 3.Przewlekłe zapalenie opon /leptomeningitis chronica/ -bakteryjne lub grzybicze: M.tuberculosis, C. neoformans (AIDS), T.pallidum, Brucella Zakażenie o.u.n w kile -Typonema pallidum	-przekrwione opony -śmietankowy wysięk w przestrzeni podpajęczynówkowej - dużo włóknika i naciek neutrofilów - mózg i rdzeń obrzęknięte, -rzadko przejście na miąższ mózgu - gęsty wysięk (w gruźliczym zapal. mózgu u podstawy) -zrosty pajęczynówki (zab. przepływu pł. m-rdz, wodogłowie) -pogrubienie opon, -naciek limfocytarny, plazmocyty i kom. nabłonkowe, -włóknienie naczyń -zwężenie światła naczyń /endarteritis obliterans/ -zawały miąższu -pogrubienie opon -naciek z kom. jednojądrowych -plazmocyty(powinny sugerować kiłę) -włóknienie, zmiany proliferacyjne w naczyniach	- gorączka -ból głowy -objawy oponowe, -zab. świadomości - płyn m-rdz : mętny, z neutrofilami, wzrost st. białka, st. glukozy mniejsze niż we krwi -płyn m-rdz: gł. limfocyty, umiarkowany wzrost st. białka, st. glukozy prawidłowe -kończy się samoistnie -czasem towarzyszy zapalenie mózgu /encephalitis/ - przewlekły ból głowy, -wodogłowie, - płyn m-rdz: wzrost st. białka, st. glukozy prawidłowe -wodogłowie -wiąd rdzenia /tabes dorsalis/ (zaburzenia czucie i chodu), -zakażenie miąższu mózgu -> porażenie postępujące /paralysis progresiva/ ( zanik kory, utrata neuronów, mikroglej pałeczkowaty)
zakażenia śródmiąższowe : -Ropień mózgu -Gruźlica -Toksoplazmoza -Wirusowe zapalenie mózgu -Encefalopatie gąbczaste
Ropień mózgu /abscessus cerebri/ -przez gronkowce, paciorkowce, beztlenowe - drogą krwi (zap. wsierdzia, ropnie płuc) -przez ciągłość(z ognisk sąsiadujących np. zapal. ucha środkowego, zatok) -bezpośrednie wszczepienie (uraz)	-najczęściej w półkulach, -najczęściej pojedyncze, -jama z żółto- zielonkawą ropą otoczony proliferującymi fibroblastami i kolagnem -w otoczeniu ropnia mózg obrzęknięty, przekrwiony z pobudzonymi astrocytami i naciekiem zapalnym	-gorączka -wzrost ciśnienia śródczaszkowego, - ogniskowe - płyn m-rdz: nieliczne komórki, wzrost st. białka, st. glukozy prawidłowe -wklinowania, -przebicie się do komór lub przestrzeni podpajjęczynówkowej
Gruźlica -może zajmować i mózg i opony -drogą krwi z ogniska w płucach	- gruźliczaki/tuberculomata/ - twarde guzki z martwicą serowatą w środku -zbudowane ze skupisk makrofagów nabłonkowatych i komórek olbrzymich	-pękniecie gruźliczaka- gruźlicze zapal. opon
Toksoplazmoza -u chorych na AIDS -mnogi ogniska -w istocie szarej -(inne choroby dające ogniskowe zmiany: cysticerkoza, echinokokoza, zapal. mózgu spowodowane wolno żyjącymi pełzakami)	-martwica, -naciek zapalny z kom jednojądrowych -na obrzeżu widoczne pseudocysty lub pojedyncze tachyzoity
Wirusowe zapalenie mózgu -najczęstsza przyczyna uogólnionego zapal. mózgu -często z zapaleniem opon 1.Arbowirusy -przenoszone przez stawonogi -np. końskie zapal. mózgu, kalifornijskie zapal.mózgu, kleszczowe zapal.mózgu, rosyjskie wiosenno-letnie zapal.mózgu -często b. młodzi i b.starzy ludzie 2.Wirusy opryszczki zwykłej (HSV) -nagle, u zdrowej osoby (HSV typu 1) -u noworodków matek, które miały zakażone dr. rodne (HSV typu 2) 3.Wirus cytomegalii (CMV) -u noworodków -u osób z obniż. odpornością (AIDS) 4.Ludzki wirus niedoboru odporności (HIV) -może bezpośrednio zakażać ośrodkowy i obwodowy ukł. nerw. -najczęstsza przyczyna otępienia u młodych 5.Lewirus JC z rodz. Papovaviridae ->Leukoencephalopatia wieloogniskowa (PML) -wolno postępująca - u osób z obniż. odpornością (AIDS)	-okołonaczyniowe nacieki zapalne z limfocytów, plazmocytów i makrofagów, -skupiska kom. glejowych (guzki mikroglejowe), -fagocytoza neuronów, -czasem wtręty -nieswoiste okołonaczyniowe nacieki, najsilniejsz w pniu mózgu -zmiany krwotoczne i martwicze ( płaty skroniowe i części oczodołowe zakrętów czołowych dolnych) -plackowate wtręty (jądra neuronów i kom. gleju) -okołonaczyniowe nacieki zapalne -guzki mikroglejowe -powiększone kom z dużymi zasadochłonnymi wtrętami w jądrach (czasem też w cytoplazmie) -okołonaczyniowe nacieki zapalne -guzki mikroglejowe -zanik mózgu -zmiany najbardziej widoczne w istocie białej i jądrach podstawnych -zblednięcie mieliny -obecność makrofagów -wielojądrowe komórki olbrzymie (fuzja makrofagów) -skąpe okołonaczyniowe nacieki zapalne -guzki mikroglejowe -zakażenie dotyczy oligodendrocytów -> galaretowate obszary demielinizacji -powiększone, atypowe astrocyty i oligodendrocyty -plamkowate jasnopurpurowe wtręty jądrowe	-aseptyczne zapalenie opon (samo przemija) -zespół neurologiczny nazywany : HIV-1 encephalitis, subacute encephalitis, AIDS dementia complex -postępoująca encefalopatia: utrata pamięci, zab. funkcji poznawczych, zab chodu, zwieraczy -często mielopatia wakuolarna (wakuolizacja i rozpad mieliny w sznurach tylnych i bocznych rdz kręgowego – jak w niedoborze wit B12)
Encefalopatie gąbczaste Grupa chorób pasażowalnych: -Ch. Creutzfelda- Jakoba i jej nowy wariant -kuru -Ch. Gerstmanna- Sträusslera (GSS)- dziedziczne -śmiertelna rodzinna bezsenność -dziedziczne Zakażenia prionami(pozbawione kw.nukleinowych) Sporadyczna CJD: -najczęstsza -85% wszystkich CJD (reszta dziedziczne, rzadko jatrogennie)	Wszystkie: -mikroskopijne wakuole w ciałach kom nerwowych i w otaczającej je pilśni (spongosis) -zmiana PrP ^C ( prawidłowe białko) na PrP^SC (nieprawidłowa forma) CJD: -przewlekła - zanik mózgu -zanik neuronów, odczynowa glioza -BRAK nacieków zapalnych Nowy wariant CJD -złogi amyloidu – blaszki typu kuru	CJD: -70r.ż. -gwałtowne otępienie -zab chodu -mioklonie -śmierć w ciągu roku Nowy wariant CJD: -związana ze spożyciem tkanek chorych zwierząt (BSE) -częściej niż klasyczna pojawia się u młodych -wczesna faza- zmiany w zachowaniu i zab psychiczne
Nowotwory OUN 2-3% nowotworów dorosłych wszystkie mogą powodować, w zależności od umiejscowienia: -wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego - bóle głowy, nudności -ogniskowe objawy neurologiczne -objawy uogólnione np. padaczki -zawsze jeśli możliwe leczenie operacyjne, radioterapia, chemioterapia -bardzo rzadko przerzuty	Częstość w % Glejaki 50-60 Meta 25-35 Oponiaki 15-20 Nerwiaki 5-10 Gruczolak przysadki 4-8 Rdzeniak 2-6
Glejaki -Gwoździaki -skąpodrzewiaki -wyściółczaki
Gwiaździaki /astrocytomata/ najczęściej występujące pierwotne nowotwory O.U.N -można podzielić na : Nowotwory astrocytarne włókienkowe (naciekające) Gwoździaki włosowatokomórkowe -ważną rolę w rozwoju odgrywają mutacje w genie supresorowym TP53
włókienkowe (naciekające, rozlane) -Najczęściej dorośli, -najczęściej w półkulach mózgu, -mutacje p53 GUZY WYSOKO DOJRZAŁE(GWOŹDZIAKI) GUZY ŚREDNIO DOJRZAŁE (GWIAŹDZIAKI ANAPLASTYCZNE) GUZY NISKO ZRÓŻNICOWANE (GLEJAK WIELOPOSTACIOWY /glioblastoma multiforme/) –najbardziej złośliwe,	- słabo odgraniczone, naciekające zmiany; - zacierają prawidłowe granice między istotą białą i szarą (ciężkie do zoperowania); - zwiększona liczba, nieregularnie rozmieszczonych astrocytów z tendencją do naciekania prawidłowych komórek np. neuronów; - jądra umiarkowanie atypowe; - kom często posiadają włókienkowe wypustki (świadczy o zróżnicowaniu); -czasami małe, zewnątrzkom. nagromadzenia płynu (mikrocysty); -rozróżnienie go od odczynowej gliozy- często trudne; - makroskopowo nie do odróżnienia od wysoko dojrzałego - radiologicznie- wzmocnienie obrazu po podaniu kontrastu; -większa komórkowość; -polimorfizm jąder ; -aktywność mitotyczna; - wokół zmiany mózg obrzęknięty - nieregularne obszary krwotoków, martwicy i zmian torbielowatych; - mikroskopowo(od anaplastycznego): -proliferacja drobnych naczyń; -martwica palisadowa(ogniska martwicy otoczone gęstym pasmem j.kom. nowotworowych) -większa komórkowość, polimorfizm jąder i aktywność mitotyczna - leczenie blokerami rEGFR
włosowatokomórkowe /pilocyticum/ -głównie u dzieci, -najczęściej w móżdżku, komorze trzeciej i nerwach wzrokowych , -łagodniejszy przebieg	-dobrze odgraniczone, -często torbielowate, -zawierają guzki przyścienne, -wydłużone wypustki astrocytów (podobne do włosa), -włókna Rosenthala (jaskrawo eozynofilowe), -szkliste ciałka ziarniste (bogatobiałkowe, kropelkowate twory)
Skąpodrzewiak /oligodendroglioma/ -dorośli, -półkule mózgu, -często nieprawidłowości cytogenetyczne (np. utrata heterogenetyczności na długim ramieniu chrom19 i krótkim chrom1. czy mutacje genu TP53) – mutacje genu TP53 -rzadkie(czyli inaczej niż w naciekających)	-miękkie, galaretowate, -lepiej odgraniczone niż gwoździaki naciekające -często zwapnienia(do wykrycia radiologicznie), - naciekające kom z okrągłymi jądrami i halo wokół jąder, -kom nowotw. skupiają się wokół neuronów – sateitoza, -różna dojrzałość -mogą pojawić się cechy: anaplazji, polimorfizm jąder, ↑aktywność mitotyczna, martwica. -czasem może szerzyć się do przestrzeni podpajęczynówkowej
Wyściółczak /ependymoma/ -wewnątrzkomorowe (<20r.ż.), ), -najczęstsza lokalizacja wewnątrzkomorowa- komora IV (zamknięcie przepływu pł. m.-rdz. →wodogłowie) -w kanale środkowym rdzenia (u dorosłych), -odmiana śluzakowobrodawkowata (ependynoma myxopapillare/)- w okolicach nici końcowej rdzenia (filum terminale)	-dobrze odgraniczone, -wpuklają się do jam, -często budowa brodawkowata; - komórki o wydłużonych jądrach tworzące pseudorozety okołonaczyniowe (wypustki promieniście otaczające naczynia) lub rozety ependymalne (wypustki promieniście otaczające pustą przestrzeń )	-czasem może szerzyć się do przestrzeni podpajęczynówkowej
PNET - Prymitywne nowotwory neuroepitelialne rdzeniak /medulloblastoma/) -najczęstszy -u dzieci (<20r.ż.), - w robaku lub u starszych- w półkulach móżdżku, -może wpuklać się do ukł. kom i przypominać wyściółczaka -przerzuty przez płyn m-rdz, inne : szyszyniak, wyściółczak zarodkowy, nabłoniak zarodkowy, neuroblastoma, mięsak Ewinga	-małe, niebieskie” komórki, -rozetki Homera-Wrighta(w rozetki grupują się kom guza na obszarach peryferyjnych wokół przestrzeni centralnej wypełnionej włókienkowymi wypustkami komórek)	-obj. nadciś. wewnątrzczaszkowego, -zab. chodu, -przeżycie pow. 5 lat (przy dobrym leczeniu)
Nowotwory neuronalne -główna składowa to neurony, -druga dekada życia, nowotwory komórek zwojowych – zwojakoglejaki /ganglioglioma/ lub zwojaki /gangliocytoma/, dysembrioplastyczny guz neuroepitelialny DNT nerwiak komórkowy ośrodkowy	-z dojrzałych kom zwojowych -najczęstsza postać nowot. neuronalnych O.U.N -zazwyczaj płaty skroniowe -dojrzałych neuronów i astrocytów - obszary przypominające skąpodrzewiaki -odgraniczony guz wewnątrzkom. - przytwierdzony do ściany komory bocznej, spoidła wielkiego, przegrody przezroczystej -zwapnienia, - kom mają okrągłe, -jednorodne jądra z halo(to upodabnia go do skąpodrzewiaków),	-często powodują napady padaczkowe u dzieci -większość łagodna -szczyt w 2 dekadzie życia - współistnieje z długotrwałymi napadami padaczkowymi typu częściowego złożonego -łagodne -resekcja- doskonałe rokowanie -w wieku dojrzewania -łagodny
Inne nowotwory pierwotne śródmózgowe PIERWOTNE CHŁONIAKI O.U.N: -pojedynczy / mnogi -pierwotny chłoniak OUN + z HIV(+) = wskkazuje na AIDS -często wirus EBV ale też aktywacja onkogwnu MYC NOWOTW. GERMINALNE - dzieci i młodzież, -najczęstszy →zarodczak /germinoma/ →rozrodczak w jajniku → potworniak NACZYNIAK KWAŚN ZARODKOWY/haemangioblastoma/ -może to być składowa zespołu von Hippela-Lindaua -może być b. trudny do odróżnienia od przerzutów raka nerki	-często zmiany krwotoczne, martwicze -jak inne chłoniaki , - agresywne guzy olbrzymiokom, -tendencja do wzrostu wokół i wewnątrz naczyń krwion.- wzrost angiocentryczny, -są to nowot. Limfocytów B -często w okolicy szyszynki i części nadsiodłowej -morfol . identyczne jak nasieniaki w jądrze - móżdżek, rzadziej opony -odgraniczona, torbielowata zmiana, z guzkiem nowow. w ścianie torbieli -MIKRO: delikatne kanały naczyniowe z kom piankowatymi pomiędzy
Oponiak /meningioma/ -z komórek pokrywających pajęczynówkę (meningiotelium), -poza miąższem, wew czaszki jak i w kanale kręgowym; -dorośli, -w kanale kręgowym- częściej kobiety, [w meningiotelium: obecność rec. dla progesteronu który działa troficznie na te kom.] -częsciej u osób z nerwiakowłókniakowatością (NF-neurofibromatosis) typu II -często stwierdza się brak genu NF2 i jego produktu- merliny (gen NF2 jest na dł. ram. chrom 22) -typ syncycjalny i fibroblastyczny, lub z cechami obu- oponiak przejściowy /meningioma transitionale/ -w fibroblastycznym i przejściowym – szczególnie częste delecje genu NF2	-twarde, zrazowate masy przytwierdzone do opony, -często są strukt. wirowate, zbud. z gęsto upakowanych kom. - ciałka piaszczakowate /corpora psammomatosa/ czyli zwapnienia mające postać ziarnistości zbudowanych z koncentrycznie ułożonych blaszek - częściej uciskają niż naciekają miąższ mózgu
Przerzuty -najczęstsze przerzuty do mózgu-raki płuc, piersi, białaczki, czerniaki -pojedyncze/ mnogie, -rzadziej do opon,	-powierzchnia oddzielająca zmianę przerzutową od miąższu- ostro zarysowana -może być obecny obrzęk -obraz MIKRO odpowiada morfologii ogniska pierwotnego	-rozlane zajęcie opon miękkich /carcinosis leptomeningis/ powoduje ich zmętnienie oraz obecność kom w płynie m-rdz (cechy kliniczne: szczególnie częste porażenie nerwów czaszkowych) -zajęcie opony twardej zwłaszcza w : raku gr. Krokowego, piersi i płuc
Choroby mieliny (demielinizacyjne) -Stwardnienie rozsiane -Inne nabyte choroby demielinizacyjne -Leukodystrofie	-osłonka mielinowa wywodzi się z wypustek cytoplazmatycznych oligodendrocytów -są choroby ingerujące w integralność osłonki mielinowej i mogą one dotyczyć: -osłonki mielinowej, -ciała oligodendrocytów -bądź obu jednocześnie -podział: 1.nabyte (uszkodzona jest prawidłowo rozwinięta mielina) np. -SM, ostre - rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia, - mielinolina środkowa mostu, -związane z zakażeniami(leukoencefalopatia wieloogniskowa postępująca[PML], -też w zapaleniach mózgu przez CMV i ospy wietrznej-półpaśca (herpes zoster) 2. leukodystrofie (wrodzony defekt metaboliczny zaburza prawidłowy rozwój mieliny) -leukodystrofia metachromatyczna [autosom.rec. , niedobór arylosulfatazy A] -ch. Krabbego [autosom.rec. , niedobór β-galaktozydazy galaktocerebrozydu] -adrenoleukodystrofia [autosom.rec. i z chrom.X , defekt peroksysomów→↑st.kw tłuszczowych]
Stwardnienie rozsiane SM -najczęstsza, - głównie młodzi dorośli (szczyt 18-40 r.ż.) -etiologia: 1.autoimmunologiczna –uszkodzenie osłonek i/lub oligodendrocytów przez limfocyty T (CD4+ i CD8+) reaktywne względem białka zasadowego mieliny(MBP) i innym białkom mieliny, 2.czynniki środowiskowe i genetyczne (u jednojajowych bliźniąt z częstością 25-30%) -w obszarach demielinizacji mogą być obecne: p/ciała przeciwko MBP i p/ciała przeciwko białku oligodendrocytarnemu mieliny oraz aktywowany dopełniacz	-liczne, dobrze odgraniczone obszary demielinizacji określane jako blaszki lub plaki, -plaki występują najczęściej w okołokomorowej istocie białej, nn.wzrokowych, istocie białej rdz. kręgowego -plaki są b. spoiste, dobrze odgr. , szaroróżowe -MIKRO: -początkowo okołonaczyniowe obszary demielinizacji, -nacieki limfocytarne, -komórki żerne obładowane lipidami-oznaka rozpadu mieliny, -aksony pozostają ale jest ich mniej -występują też pałki innego typu: blaszki-cienie/shadow plaque/(aksony mają cienkie słabo barwiące się osłonki) -obwodowy ukł. nerwowy – bez zmian	-nagły początek, podstępny, -zaburzenia widzenia, mowy, chodu, -parestezje, -spastyczność kończyn, - zaburzenia psychiczne; -naprzemienne rzuty i remisje
Inne nabyte ch. demielinizacyjne OSTRE(OKOŁOŻYLNE) ROZSIANE ZAPALENIE MÓZGU I RDZENIA - reakcja immunologiczna na zakażenia wirusowe (odra, ospa, różyczka) lub szczepienia, MIELINOLIZA ŚRODKOWA MOSTU - u alkoholików -po zbyt szybkim skorygowaniu hiponatremii	-okołonacz. demielinizacja, -nacieki z kom jednojądrowych –demielinizacja podstawy mostu	-jednofazowy, nagły przebieg, - gorączka, napady drgawek, śpiączka, - zab.czynności rdzenia, -ogniskowe ubytki neurologiczne -15-20% śmierć
Leukodystrofie dziedziczone autosomalnie recesywnie ale też z chrom.X -czasem przez lizosomalny defekt enzymatyczny -ch. wieku niemowlęcego i dizecięcgo -nieustępliwie postępujący przebieg -mogą dotyczyć obwodowego i ośrodkowego U.N.	-rozlana, symetryczna utrata mieliny -zanik mózgu -istota biała: obkurczona, szara, półprzeźroczysta -czasem włókna U(istota biała bezpośrednio pod korą) pozostają niezmienione
Nabyte zaburznia metaboliczne i zatrucia -Zespołu niedoborowe -Nabyte zaburzenia metaboliczne -Zatrucia
zespoły niedoborowe 1)tiaminy B1 2)kobalaminy B12 , powoduje:	-z.Wernickiego: proliferacja kom. śródbłonka, ↑przepuszczalności nacz. , krwotoki, -z.Korsakowa: glioza, złogi hemosyderyny(z krwotoków) -kom. nerwowe zachowane, nieco obkurczone(ich obecność odróżnia to od uszkodzeń niedokrwiennych)	-z. Wernickiego-Korsakowa-encefalopatia Wernickiego (nagłe splątanie,porażenie mięśni oka,ataksja)może: a)źle leczona przejść w z. amnestyczny Korsakowa (zaburzenia pamięci długo i krótkotrwałej, konfabulacje); b) nie leczona- śpiączka, śmierć -u alkoholików powoduje zanik górnej części robaka móżdżku -może powodować obwodową neuropatię aksonalną –niedokrwistość złośliwą - zwyrodnienie(wakuolizacja mieliny w istocie białej) sznurów tylnych i bocznych rdzenia (zaburzenia motoryczno- sensoryczne), -splątanie (obłęd megaloblasyczny)
Nabyte zaburznia metaboliczne encefalopatia wątrobowa --zmiany spowodowane nadmiarem amoniaku który jest metabolizowany w astrocytach	-↑liczby dużych, nagich, słabo barwiących się jąder astrocytów [tzw. glej Alzheimera typu II] (podobne zmiany w ch.Wilsona)	- zaburzenia świadomości, - grubofaliste drżenia kończyn(o typie trzepotania),
Zatrucia - metale (As, Hg, Pb), - związki organiczne (fosforany, metanol), - tlenek węgla, -leki (metotreksat, metronidazol, izoniazyd), →napady drgawkowe, neuropatie obwodowe -promieniowanie jonizujące – radioterapia; (uszkodz. nacz.→ niedokrwienia, zawałów)	Metotreksat: zmiany w istocie białej- martwica, demielinizacja, glioza, zwapnienia
Choroby zwyrodnieniowe -Ch.Alzheimera -Inne schorzenia neurodegeneracyjne związane z otępieniem -Parkinsonizm -Ch. Hungtingtona -Ch. neuronów ruchowych	Choroby zwyrodnieniowe: -charakterystyczne: samoistne, postępujące zwyrodnienie kom. nerw. w określonym miejscu i układzie(np. pozapiramidowym) -w obrębie mózgu i/lub rdzenia -sporadyczne lub rodzinne Otępienie- rozwój upośledzenia pamięci, ubytki funkcji poznawczych z zachowaniem prawidłowego poziomu świadomości -ponad 30% → >85 lat -ch. zwyrodnieniowe- II przyczyna otępienia wśród ludzi (I choroby naczyniowe)
Choroba Alzheimera (AD) -II przyczyna otępienia wśród ludzi (I to choroby naczyniowe) -najczęściej >50r.ż., ryzyko rośnie z wiekiem, -etiopatogeneza: 1.cz. genetyczne - mutacje chromosomu: 21 –w genie kodującym białko prekursorowe amyloidu (APP) (częściej z z. Downa), 14 – presenilina 1 (zwłaszcza w przyp. o wczesnych początkach) 1 – presenilina 2 (zwłaszcza w przyp. o wczesnych początkach) 19 - ekspresja allelu Ɛ4 apolipoproteina E (w części przyp. o późnych początkach) 2.odkładanie się złogów amyloidu(stała cecha)- produkt rozpadu APP zwany β-amyloidem(Aβ), toksyczny dla neuronów 3.hiperfosfolyracja białka τ (tau) - uczestniczy w formowaniu cytoszkieletu; tworzą się splątane skupiska hiperfosforylowanego białka tau 4.ekspresja swoistych alleli apolipoproteiny E(w sporadycznej i wrodzonej) - allel Ɛ4 ApoE jest częściej obecny u pacjentów z AD o późnym początku; ApoE związana jest z transportem lub przetwarzaniem cząsteczek APP; apoE Ɛ4 wiąże się z Aβ lepiej niż inne jej formy 5.płytki starcze= splątane skupiska hiperfosforylowanego białka tau + amyloid Aβ	-zanik mózgu(gł. płaty czołowe, skroniowe, ciemieniowe) -symetryczne powiększenie układu komorowego, -głębokie, szerokie zakręty; -w cytoplazmie neuronów - sploty neurofibrylarne (gruboziarniste włókienkowate twory ,ułożone w helikalnie w pary- PHF którego gł składnikiem jest białko τ), -blaszki starcze - poskręcane, grube neuryty z rdzeniem amyloidowym z Aβ, amyloid także w ścianach naczyń krwionośnych mózgu i opon miękkich (angiopatia amyloidowa) -ciałka Lewy’ego	-chorzy umierają zwykle z powodu odoskrzelowego zapal. Płuc lub innych zakażeń -podczas diagnozy ilościowa ocena gęstości i rozległości rozmieszczenia w korze nowej (ciałek starczych i splotów neurofibrylarnych) może być podstawą potwierdzenia AD
Inne zaburzenia neurodegeneracyjne związane z otępieniem -zaburzenia poznawcze dominują np. w ch. Picka, w otępieniach czołowo-skroniowych -otępienie współistniejące z zajęciem innych części o.u.n. np. układu ruchowego : ch. Parkinsona, pierwotna ch. neuronów ruchowych -przyczyny- tabelka str. 956 Robins
Parkinsonizm -zaburzenie czynności motorycznych -etiologia: uszkodzenie dróg dopaminergicznych łączących istotę czarną z jądrami podstawy w wyniku: -ch. Parkinsona, -w innych ch. zwyrodnieniowych, -urazów, -zapaleń, -toksyn(zwłaszcza MPTP), -ch. naczyniowych CH. PARKINSONA (parkinsonizm idiopatyczny /morbus Parkinson/, drżączka poraźna /paralysis agitans/) -zwyrodnienie obejmujące neurony wydzielające dopaminę w istocie czarnej i miejscu sinawym (locus ceruleus) -po 60 r.ż. , - wieloczynnikowa, przebieg ok. 10 lat, czasem towarzyszy otępienie, -większość przyp. sporadyczna -prawdopodobnie cz. genetyczne ↑wrażliwość na czynniki środowiskowe(toksyny) -w niektórych rodzinnych przyp. ch. Parkinsona- mutacja w genie kodującym białko α-synukleinę	-mózg zewnętrznie prawidłowy lub z cechami zaniku -istota czarna i miejsce sinawe a także jądro grzbietowe nerwu błędnego – odbarwione (brak neuronów z melaniną) - glioza -skupiska neuromelaniny -Ciałka Lewy’ego – koncentryczne, blaszkowate, eozynofilowe, wewnątrzcytoplazmatyczne wtręty -gł. skł. tych wtrętów - α-synukleina -ciałka Lewy’ego mogą tez występować w korze(samodzielnie lub ze zmianami typowymi dla Alzheimera)	-charakteryzujące się wzmożonym napięciem mięśniowym, -maskowatą twarzą, -zaburzeniami chodu, -spowolnieniem, -drżeniem spoczynkowym zwłaszcza palców rąk(ruch jak przy turlaniu kulki) -śmierć głównie z przyczyn urazowych, powikłań zakaźnych, -początek podstępny, przebieg powolnie postępujący (>10 lat) -otępienie (przez ciałka Lewy’ego w korze) lub wykładniki współistniejącej ch. Alzheimera
ch. Huntingtona (pląsawica) -genetyczna, -dziedziczona autosomalnie dominująco, mutacja (zwielokrotnienie trypletu ) na chrom. 4 genu kodującego białko huntingtynę -4-5 dekada życia, -zajmuje ukł. pozapiramidowy etiopatogeneza: -zwiększona liczba powtórzeń trypletu CAG -> nieprawidłowy gen huntingtyna (chromosom 4) -> degeneracja neuronów; - im więcej powtórzeń tym wcześniejsza choroba; -mutacja „z pozyskaniem funkcji”(dlatego dziedziczy się dominująco)	-mózg mały < 1100g -zanik j. ogoniastego, skorupy, gałki bladej i innych struktur, -poszerzenie komór -utrata kom nerwowych -glioza włókienkowa (w j. ogoniastym i skorupie)	-mimowolne ruchy skrętne, -napady padaczkowe, -sztywność, -pląsawica, - dalej zab. neuropsychiatryczne - depresja, otępienie; -śmierć po 15-20 latach; często samobójstwa, powikłania zakaźne
Choroby neuronów ruchowych, zaliczmy: 1.SLA-najczęstsza 2.dziecięce i młodzieńcze zaniki rdzeniowe mięśni: -typu 1- ch. Werdinga-Hoffmanna (z. wiotkiego dziecka) - typ 2 i 3 (osłabienie mięśniowe- później, przebieg- wolniejszy) -u większości pacjentów z rdzeniowym zanikiem mięśni : delecje na chrom. 5 genu kodującego gen SMN( gen przeżycia neuronów ruchowych) -u niektórych też nieprawidłowości w leżącym obok genie NAIP(gen białka hamującego apoptozę neuronów)
Stwrdnienie zanikowe boczne SLA -zwyrodnienie górnych i dolnych neuronów ukł. pozapiramidowego, -rodzinnie 5-10% (autosom. domin.) -część przyp. rodzinnych jest efektem mutacji w chrom. 21 genu kodującego dysmutazę nadtlenkową - mutacja „z pozyskaniem funkcji”	-utrata motoneuronów w rogach przednich rdz. kręg., w j. ruchowych pnia mózgu i w pierwszorzędowych polach ruchowych kory mózgu -makroskopowo mózg i rdzeń prawidłowe -w przetrwałych neuronach ruchowych(ale też poza neuronami ruchowymi np. w korze mózgu-wtedy SLA z otępieniem ) podobne do ciałek Lewy’ego wtręty szkliste ubikwitynododatnie - ciałka Buniny – małe, eozynofilowe struktury wwnątrzcytoplazmatyczne - nerwy obwodowe zawierające włókna ruchowe są opustoszałe - w zajętych mięśniach szkieletowych znaczny zanik z odnerwienia	-postępujący zanik(amyotrophia), -spastyczność i osłabienie mięśni, -drżenie pęczkowe (fasciculatio), - żywe odruchy głębokie (ścięgniste), -dodatni odruch Babińskiego, -nieuchronnie postępujące, zgon po ok. 5 latach w skutek niewydolności oddechowej lub zakażeń
Ch. Werdinga-Hoffmanna -dziedziczna (autosom. rec. ) -wrodzona hipotonia (z. wiotkiego dziecka)	-utrata neuronów ruchowych w rogach przednich rdz. kr. -odnerwienie mięśni z oddechowymi włącznie	-może być rozpoznane wewnątrzmacicznie -zgon w ciągu 1 r.ż.
Choroby obwodowego ukł. nerwowego -źródło mieliny – kom Schwanna -zaburzenia to : -neuropatie obwodowe (można podzielić na : 1. zwyrodnienia aksonalne 2. demielinizację odcinkową -nowotwory (z kom Schwanna i innych elementów osłonki nerwu)
Neuropatie obwodowe 1.ZWYRODNIENIE AKSONALNE –pierwotne uszkodzenie aksonu (np.na skutek urazu), -wtórny rozpad osłonki mielinowej -2 formy uszkodzenia: ogniskowa/uogólniona (obok) 2.DEMIELINIZACJA ODCINKOWA – pierwotne uszkodzenie osłonki mielinowej z zachowaniem aksonu, - uszkodzenie obejmuje jedno lub kilka międzywęźli w danym nerwie -pierwotne: leukodystrofie, dziedziczne neuropatie i zapalne neuropatie demielinizacyjne ( z. Guillaina-Barrego) Zespół Guillaina-Barrego: -jedna z najczęstszych -spontanicznie lub po zakażeniu wirusowym, zakażeniu Mycoplasma, reakcji alergicznej, zabiegu chir. -podłoże najprawdopodobniej immunologiczne -gwałtowny postęp	1. -uszkodzeni ogniskowe aksonu- zwyrodnienie Wallera (uraz, ch.nacz.- zapalenie- niedokrwienie) - uszkodzenie→ rozfragmentowanie osłonki→ tw. bogatolipidowych kuleczek : owoidy mielinowe 2. -dystalne zwyrodnienie aksonalne (aksonopatia dystalna) -bardziej uogólnione uszkodzenie ciała kom nerwowej i/lub aksonu -zwyrodnienie szerzy się proksymalnie w sposób ciągły -pierwotne np. w :niedoborach żywieniowych (tiaminy) czy zatruciach -mniej liczne owoidy mielinowe -pozostaje nagi akson, słabo przewodzący -onion bulbs- koncentrycznie ułożone blaszki z wypustek kom. Schwanna i kolagenu(przez następujące po sobie epizody demielinizacji i mielinizacji) - nacieki nerwów obwodowych przez makrofagi i limfocyty, -odcinkowa demielinizacja	cechy kliniczne neuropatii obwodowych: -zaburz. czuciowe i ruchowe, czasem też wegetatywne -zaburz. czucia często o charakterze „ rękawiczek i skarpetek” -zmniejszenie siły mięśniowej, zanik -osłabienie zniesienie odruchów głębokich -zajęcie ukł. autonomicznego np.: zaparcia, hipotonia ortostatyczna -symetrzyczne/ niesymetryczne(gł.w neuropatiach spowodowanych zapal.nacz.- mnogie mononeuropatie -osłabienie gł. ruchowe- śmierć z powodu niewydolności oddechowej -w pł. m.-rdz.: ↑st. białka i nieznaczny odczyn komórkowy
Nowotwory obwodowego układu nerwowego - z kom Schwanna, z fibroblastów -najczęstsze: nerwiakowłókniak i nerwiak 1.Nerwiak Osłonkowy /Schwannoma/ 2.nerwiakowłókniak /neurofibroma/ - rozległe, naciekające zmiany zajmujące: skórę, tkankę podskórną, pnie nerwowe, -pojedyncze lub mnogie 3.złośliwy nowotwór osłonek nerwów obwodowych MPNST - mięsak, -często razem z nerwiakowłókniakowatością typu I,	- wyłącznie z kom Schwanna -dobrze odgraniczone guzy -na przebiegu nerwów (często VIII-nerwiak słuchowy), - obszary zagęszczone gęsto upakowanymi kom wrzecionowatymi (utkanie typu Antoni A – jądra kom mogą tworzyć palisady tzw. ciałka Verocaya) i luźne utkanie mykosoidalne (Antoni B), - szkliwienie nacz. - makrtofagi obładowane lipidami - powiększone, hiperchromatyczne jądra BEZ aktywności mitotycznej -przetrwałe nienowotworowe. elementy- zepchnięte na zewnątrz guza -z kom. Schwanna, fibroblastów i kom podobnych do kom onerwia - przeplatające się pęczki, zbudowane z wydłużonych kom o wysmukłych, falistych jądrach - obszary o zwiększonej liczbie kom i aktywności mitotycznej -przetrwałe nienowotw. elementy- wymieszane z kom nowotworowymi - guz spoisty, niecałkowicie odgraniczony - usiany ogniskami martwicy i krwotoków - z kom podobnych do fibroblastów( z wydłużonymi jądrami) - często mitozy i martwica - guz trytoni – MPNST zawierający utkanie mięsaka prążkowanokomórkowego (rhabdomiosarcoma)	Cechy kliniczne: -częściej u dorosłych -większość sporadycznych to guzy pojedyncze -bezobjawowo lub z ubytkami neurologicznymi -nerwiakowłókniaki transformacja w MPNST (nerwiaki osłonkowe prawie nigdy) -większość przyp. zezłośliwienia u chorych z nerwiakowłókniakowatością typu I -MPNST- przerzuty odległe zazwyczaj do płuc