Ośrodkowy układ nerwowy

(OUN)

OUN



Składa się z:



mózgu



rdzenia kręgowego



Odbiera informacje z
neuronów
czuciowych.



Zawiaduje
czynnością neuronów
ruchowych.

Rozwój embrionalny OUN



20 dnia po zapłodnieniu w

ektodermie pojawia się

rowek (zagłębienie), brzegi

łączą się i tworzą cewę

nerwową, z której

ostatecznie powstaje OUN.



5 tydzień życia płodu:



Przodomózgowie:

kresomózgowie i

międzymózgowie.



Śródmózgowie: bez zmian



Tyłomózgowie: tyłomózgowie

wtórne i rdzeń przedłużony.



Miejsce fuzji brzegów cewy

nerwowej staje się

grzebieniem nerwowym

.



Z grzebienia powstają zwoje

obwodowego układu

nerwowego.

Rozwój embrionalny OUN

(cd)



Kresomózgowie rośnie

nieproporcjonalnie tworząc

dwie półkule mózgu.



Komory i kanał centralny

wypełniają się płynem

mózgowo-

rdzeniowym(PMR).



OUN składa się z substancji

(istoty) szarej i białej.



W skłąd istoty szarej

wchodzą ciała komórkowe

neuronów oraz dendryty.



Istotę białą tworzą neuryty,

układające się w wiele dróg.

Mózgowie



Jedyna struktura

powstała z

kresomózgowia.



Największa część

mózgu (80% masy).



Odpowiedzialne za

wyższe czynności

umysłowe.



Spoidło wielkie:



Główne połączenie

czynnościowe

pomiędzy obiema

półkulami mózgowymi.

Kora mózgowa



Jest bardzo pofałdowana,

tworząc zakręty i rowki

(bruzdy)



Płat czołowy:



Przednia część obu półkul.



Zakręt przedśrodkowy:



Zawiera ciała górnego

neuronu ruchowego.



Odpowiada za czynności

ruchowe.



Bogato unerwione ruchowo

części organizmu

reprezentowane są przez

większe obszary kory

mózgowej.

Płat ciemieniowy



Zakręt zaśrodkowy

kory mózgowej

zawiera pierwszo-

rzędowe pole

czuciowe

odbierające bodźce

somatyczne



Obszary ciała

zawierające dużo

receptorów

reprezentowane są

w korze czuciowej

na większym jej

obszarze.

Kora mózgowa

(cd)



skroniowa:



Zawiera ośrodki słuchowe do których
docierają włókna czuciowe ze ślimaka.



Zachodzi tu interpretacja i kojarzenie
informacji wzrokowych i słuchowych.



potyliczna:



Ośrodek widzenia i koordynacji ruchów
gałek ocznych.

Obrazowanie mózgu



Tomografia komputerowa (CT):



Pozytronowa tomografia emisyjna (PET):



Magnetyczny rezonans jądrowy (MRI):

Elektroencefalogram (EEG)



Mierzy potencjały
synaptyczne
powstające na ciałach
neuronów i
dendrytach.



Tworzy prądy
elektryczne.



Zastosowanie kliniczne
to rozpoznawanie
padaczki i śmierci
mózgu.

EEG – rodzaje fal



Alfa:



Powstają w okolicy ciemieniowej i potylicznej.



U osoby wybudzonej, odprężonej, przy zamkniętych oczach.



10-12 cykli/sek.



Beta:



Najsilniejsze pochodzą z płatów czołowych, blisko zakrętu

przedczołowego.



Wywołane przez bodźce wzrokowe i aktywność umysłową.



13-25 cykli/sek.



Theta:



Emitowane z płata skroniowego i potylicznego.



Powszechne u noworodków.



U dorosłych oznaczają silny stres emocjonalny.



5-8 cykli/sek.



Delta:



Emitowane z różnych miejsc.



Częste u niemowląt zarówno śpiących jak i czuwających.



U czuwajacego dorosłego oznaczają ciężkie uszkodzenie mózgu.



1-5 cykli/sek.

EEG Sleep Patterns



2 types of EEG patterns during

sleep:



REM (rapid eye movement):



Dreams occur.



Low-amplitude, high-frequency oscillations.



Similar to wakefulness (beta waves).



Non-Rem (resting):



High-amplitude, low-frequency waves

(delta waves).



Superimposed on these are sleep spindles:



Waxing and waning bursts of 7-14 cycles/sec.



Last for 1-3 sec.

Jądra podstawy mózgu



Ogniska istoty szarej

zlokalizowane

głęboko w istocie

białej.



Zawierają:



Ciało prążkowane:



Jądro ogoniaste.



Jądro soczewkowate:



Biorą udział w

kontroli ruchów

świadomych

Lateralizacja



Dominacja półkul:



Specializacja półkul .



zróżnicowanie funkcji

między dwiema półkulami

mózgu



Lewa półkula:



Ośrodki zrozumienia mowy

i zdolności analityczne.



Uszkodzenie powoduje

ogromne problemy z

mową



Prawa pólkula:



Odpowiada za uzdolnienia

artystyczne

Mowa



Ośrodek ruchowy mowy (Broka):



Zawiaduje artykulacją mowy.



W razie uszkodzenia rozumienie mowy nie jest

zaburzone.



Ośrodek czuciowy (słuchowy) mowy (Wernicke’go):



Umożliwia rozumienie mowy.



Uszkodzenie powoduje brak rozumienia, chorzy

wypowiadaja szybko wiele słów bez sensu.



Pęczek łukowaty:



Aby wypowiedź była zrozumiała słowa

zapoczątkowane w ośrodku czuciowym muszą być

„przesłane” do ośrodka ruchowego, skąd sygnały

przekazywane są do pola ruchowego a dalej do

mięśni aparatu ruchowego mowy.

Zachowania popędowo-

emocjonalne



Podwzgórze i układ limbiczny

odpowiadają za zachowanie

popędowo-emocjaonalne.



Układ limbiczny:



Obejmuje grupę jąder

przodomózgowia i dróg je

łączących, tworzących obręcz

wokół pnia mózgu.



Główny analizator

emocjonalny (mózg trzewny).



Obieg zamknięty:



Sklepienie (fornix) łączy

hipokamp z podwzgórzem,

które ma połączenie ze

wzgórzem, a to wysyła włókna

do układu limbicznego.

Zachowania popędowo-

emocjonalne

(cd)



Obszary podwzgórza i układu limbicznego

odpowiadają za zachowanie i uczucia.



Ucieczka i agresja:



Ciała migdałowate i podwzgórze



Ośrodek pokarmowy:



ośrodek głodu: boczna część podwgórza



Ośrodek sytości: jądro brzuszno-przyśrodkowe

podwzgórza



Zachowania seksualne i popęd seksualny:



Podwzgórze i układ limbiczny.



Układ nagrody i kary :



Podwzgórze i kora czołowa.

Pamięć



Krótkotrwała (świeża):



Pamięć niedawnych zdarzeń.



Środkowa część płata skroniowego:



Zamiana pamięci świeżej w trwałą
(konsolidacja pamięci).



Płat skroniowy a szczególnie
formacja hipokampa, jest ważną
strukturą uczestniczącą w
mechanizmach pamięci świeżej

Pamięć trwała



Warunkiem powstania pamięci trwałej jest

konsolidacja pamięci.



Konsolidacja trwa od kilku do kilkudziesięciu

minut, ponieważ wymaga powstania trwałych

zmian w połączeniach pomiędzy neuronami

(nowe połączenia synaptyczne) oraz ekspresji

określonych genów i powstania nowych białek.



Kora mózgowa przechowuje ślady

pamięciowe:



Pamięć wzrokowa przechowywana w lewej

półkuli.



Informacje wzrokowoprzestrzenne – prawa

półkula.



Okolica przedczołowa:



Zdolności matematyczne - liczenie.



Ale też planowanie i rozwiązywanie problemów.

Wzgórze i nadwzgórze



Wzgórze:



stanowi 4/5 międzymózgowia.



Tworzy większość ścian trzeciej komory mózgu.



Działa jako ośrodek przekaźnikowy, przez który wszelkie

bodźce (informacje) czuciowe (poza węchowymi) wędrują

do mózgu.



Ciała kolankowate boczne:



Przekazują bodźce wzrokowe.



Ciała kolankowate przyśrodkowe:



Przekazują bodźce słuchowe.



Jądra wzgórza:



Aktywowane przez różne rodzaje czucia.



Wysyłają włókna do wielu obszarów mózgu.



Nadwzgórze zawiera:



Splot naczyniówkowy wytwarzający PMR.



Szyszynkę, która wydziela melatoninę.

Podwzgórze



Mieści ośrodki głodu, sytości, pragnienia

i temperatury ciała.



Wpływa na regulację snu, czuwania,

emocji, popędu seksualny, uczucia

złości, strachu, bólu i przyjemności.



Stymuluje wydzielanie hormonów z

przedniego płata przysadki.



Produkuje wazopresynę (ADH) i

oksytocynę.



Koordynuje działanie autonomicznego

układu nerwowego - odruchy

współczulne (sympatyczne) i

przywspółczulne (parasympatyczne).

Przysadka mózgowa



Płat tylny:



Magazynuje i uwalnia ADH i oksytocynę.



Podwzgórze wytwarza hormony uwalniające i

hamujące, które transportowane są do

przedniego płata przysadki i regulują

wydzielanie wytwarzanych tam hormonów.



Przednia część przysadki:



Reguluje wydzielanie hormonów przez inne

gruczoły wydzielania wewnętrznego.

Śródmózgowie



Zawiera:



Ciała czworoboczne:



Stacja przekaźnikowa dróg wzrokowych i słuchowych



Konary mózgu:



Zbudowane z włókien wstępujących i zstępujących.



Istota czarna:



Niezbędna do koordynacji ruchowej.



Jądro czerwienne:



Utrzymuje łączność pomiędzy mózgiem a
móżdżkiem.



Bierze udział w koordynacji ruchowej.

Tyłomózgowie



Tyłomózgowie wtórne:



Most:



Włókna powierzchniowe łączą

most z móżdżkiem a

przebiegające głębiej są częścią

szlaków ruchowych i czuciowych.



Zawiera jądra nerwów

czaszkowych V, VI, VII.



Zawiera ośrodki oddechowe

(apneustyczny i
pneumotksyczny)

.



Móżdżek:



Odbiera bodźce z

proprioreceptorów.



Bierze udział w koordynacji

ruchów.



Zapewnia płynność ruchów.

Tyłomózgowie

(cd)



Rdzeń przedłużony:



Włókna wszystkich szlaków zarówno wstępujących jak i

zstępujących biegnących pomiędzy rdzeniem kręgowym

a mózgiem muszą przebiegać przez rdzeń przedłużony.



Jądra nerwów czaszkowych VIII, IX, X, XI, XII.



Piramidy:



Miejsce przejścia włókien szlaków ruchowych na stronę

przeciwną.



Ośrodek naczynioruchowy:



Kontroluje autonomiczne unerwienie naczyń krwionośnych.



Ośrodek kontrolujący pracę serca.



Reguluje proces oddychania razem z mostem.

Układ siatkowaty



Układ siatkowaty to pojęcie czynnościowe:



Skupienia komórek nerwowych mostu, rdzenia przedłużonego i

kręgowego, śródmózgowia, wzgórza i podwzgórza

.



Dzieli się na:



US zstępujący i wstępujący



Każdy z nich część pobudzającą i hamującą



US zstępujący kontroluje czynność odruchową rdzenia

kręgowego, napięcie mięśni szkieletowych i czynność

ośrodków kontrolujących krążenie i oddychanie



Część pobudzająca US wstępującego (tzw RAS) wywołuje w

korze mózgowej i ośrodkach podkorowych stan gotowości

czynnościowej, czyli wzbudzenia, niezbędnego do

prawidłowego funkcjonowania okolic czuciowych,

ruchowych i kojarzeniowych kory mózgowej, a także

pobudzenie ośrodków podkorowych, kierujących

zachowaniem popędowo-emocjonalnym.

Drogi rdzeniowe wstępujące



Przewodzą bodźce

czuciowe z receptorów

skórnych,

proprioceptorów i

receptorów z narządów

wewnętrznych do kory

mózgowej.



Skrzyżowanie włókien

dróg czuciowych może

następować w rdzeniu

przedłużonym lub w

rdzeniu kręgowym.

Drogi rdzeniowe zstępujące



Droga piramidowa

(korowordzeniowa) zstępuje

bezpośrednio (bez przerwy

synaptycznej) z kory mózgowej

do rdzenia kręgowego.



Kontroluje wykonywanie

ruchówdowolnych, precyzyjnych,

wymagających zręczności.



Drogi pozapiramidowe:



Kontrola aktywności motorycznej

(kontrola współruchów,

współdziałanie z u.piramidowym w

regulacji ruchów dowolnych,

regulacja napięcia mięśniowego i

prawidłowej postawy ciała)

Nerwy czaszkowe i

rdzeniowe



Nerwy czaszkowe:



2 pary wychodzą z jąder w przodomózgowiu.



10 par z jąder w śródmózgowiu i tyłomózgowiu.



Cyfry rzymskie odpowiadają umiejscowieniu kolejnych

nerwów od przodu mózgu do tyłu.



Większość to nerwy mieszne tzn. przewodzące zarówno

włókna ruchowe jak i czuciowe.



Nerwy rdzeniowe:



31 par: 8 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych,

5 krzyżowych i 1 para ogonowych.



Są mieszane i powstają z dwóch korzeni:



Grzbietowego zbudowanego z włókien czuciowych.



Brzusznego z włókien ruchowych.

Łuk odruchowy



Mimowolna odpowiedź

ruchowa na bodziec

czuciowy.



Droga jaką przebywa

impuls nerwowy od

receptora do efektora



Składowe łuku

odruchowego:



Receptor, aferentne

włókno nerwowe, ośrodek

nerwowy, eferentne

włókno nerwowe, efektor



Odruchy monosynaptyczne

lub polisynaptyczne



Mózg nie uczestniczy

bezpośrednio