Ciąża fizjologiczna

Ciąża fizjologiczna

WYKŁAD

WYKŁAD

KATEDRA I KLINIKA

ZDROWIA MATKI I DZIECKA

KIEROWNIK : prof. T. Opala

Ciąża

Ciąża



Ciąża jest okresem w życiu kobiety
w którym z dwóch połączonych
mikroskopijnych komórek –
plemnika i komórki jajowej powstaje
ważący około 3500g noworodek.



Prawidłowy czas trwania ciąży
wynosi 37-42 tygodni (średnio
około 269 dni).



U każdej prawidłowo owulującej kobiety

początek cyklu liczy się od 1 dnia

miesiączki. W ciągu następnych dwóch

tygodni ( u kobiety miesiączkującej co 28

dni ) dochodzi do wzrostu pojedynczego

pęcherzyka jajnikowego, w którym

dojrzewa jajeczko –

oocyt

(Proces ten

przebiega pod wpływem hormonów

wytwarzanych w przednim płacie

przysadki mózgowej - gonadotropin)



Gdy pęcherzyk osiąga odpowiednią
wielkość, średnio około 18-20 mm
średnicy, również pod wpływem tych
hormonów dochodzi do jego pęknięcia
i uwolnienia oocytu. Równocześnie z
dojrzewaniem pęcherzyka
jajnikowego rozrasta i dojrzewa błona
śluzowa macicy - endometrium.

Zapłodnienie

Zapłodnienie



Jeśli dojdzie do kontaktu plemnika
z oocytem, to plemnik, dzięki
złożonym procesom
enzymatycznym wnika do wnętrza
jajeczka, w wyniku czego powstaje
pojedyncza komórka nazywana

zygotą

. Proces ten określa się

mianem

zapłodnienia

Zapłodnienie

Zapłodnienie



Plemnik wnika do oocytu dzięki
uwolnionemu w czasie

reakcji

akrosomalnej

enzymowi –

hialuronidazie.

Zapłodnienie

Zapłodnienie



W warunkach prawidłowych

jedna

komórka jajowa jest zapłodniona
jednym

plemnikiem

. W momencie

wniknięcia główki plemnika do
ooplazmy komórki jajowej ziarnistości
kortykalne oocytu wydzielają
substancje zmieniające receptory
powierzchniowe dla plemników,
zapobiegając w ten sposób

polispermii.

Zapłodnienie

Zapłodnienie

O dokonanym zapłodnieniu świadczy

obecność dwóch przedjądrzy:



Przedjądrze męskie

powstaje z jądra

plemnika w kilka godzin po jego
penetracji



Przedjądrze żeńskie

powstaje z jadra

oocytu. Każde z nich zawiera
haploidalną liczbę chromosomów, czyli
1n DNA.

Zapłodnienie

Zapłodnienie



W wyniku zapłodnienia powstaje
diploidalna liczba chromosomów
równa 2n DNA. W ten sposób
tworzy się nowa komórka
somatyczna –

zygota

– zawierająca

informacje genetyczne od obojga
rodziców.



Po zapłodnieniu rozwijający się
zarodek przemieszcza się poprzez
jajowód do jamy macicy.
Prawidłowo rozwijająca się zygota
dzieli się, dzięki czemu powstaje
grudka komórek, zwanych
blastomerem.



W kolejnym etapie we wnętrzu tej
grudki powstaje mała jama
wypełniona płynem - jest to tzn.

etap blastocysty.

Jest to kluczowy

moment rozwoju zarodka,gdyż
osiąga on jamę macicy i jest w
stanie się w niej zagnieździć -

zaimplantować

.

Zagnieżdżenie

Zagnieżdżenie



Zagnieżdżenie (implantatio)

jest

wynikiem integracji między
układem

endokrynnym

,

macicą

i

zarodkiem

. Zarówno macica jak i

zarodek odgrywają aktywną rolę w
procesie implantacji.

Zagnieżdżenie

Zagnieżdżenie

Proces zagnieżdżania:



Pierwszy etap

polega na zetknięciu się

blastocysty z endometrium węzłem zarodkowym.



Drugi etap

polega na adchezji zarodka do tkanek

macicy. W początkowym okresie tego etapu
mikrokosmki nabłonka endometrium i
trofoblastu wzajemnie się przeplatają. W miarę
odsuwania się mikrokosmków obu błon
połączenie między trofoblastem a nabłonkiem
staje się bardziej ścisłe.

Zagnieżdżenie

Zagnieżdżenie

Proces zagnieżdżania cd.:



Trzeci etap

– komórki trofoblastu

penetrują do podścieliska i tam
intensywnie się namnażają, różnicując
się w kierunku

syncytio-

i

cytotrofoblastu

. Pod koniec 1-ego

tygodnia w blastocyście między
embrioblastem a zewnętzrną pokrywą
trofoblastyczną tworzy się

jamka owodni

.

Zagnieżdżenie

Zagnieżdżenie



Miejsce zagnieżdżenia

.

Zagnieżdżenie następuje najczęściej
na ścianie tylnej, a
zdecydowanie rzadziej na ścianie
przedniej. W warunkach
nieprawidłowych proces
zagnieżdżenia odbywa się w różnych
częściach narządów płciowych.

Drugi tydzień



W drugim tygodniu zarodek jest
już zagnieżdżony w macicy, w jej
błonie śluzowej. Powstaje owodnia
tworząca zamknięty pęcherz z
płynem owodniowym. Zarodek ma
kształt kuli.

Trzeci tydzień

Trzeci tydzień



W trzecim tygodniu zarodek ma
2,5 mm długości. Powstaje
zawiązek serca, zaczyna się
tworzyć układ krwionośny i układ
nerwowy. Od 21 dnia „bije” serce.

Czwarty tydzień

Czwarty tydzień



W czwartym tygodniu zarodek mierzy 6 mm
i ma już nerki, wątrobę i przewód
pokarmowy. Tworzy się pępowina, przez
którą dziecko otrzymuje od matki tlen i
składniki odżywcze i przez którą usuwane
są produkty przemiany materii. Powstają
zawiązki kończyn, co można zaobserwować
w badaniu USG pod koniec I trymestru.



W 4 tygodniu wymiar od czubka głowy do
końca wyrostka ogonowego wynosi 2-4 mm.

Drugi miesiąc

Drugi miesiąc



W drugim miesiącu życia
wewnątrzmacicznego zarodek ma już
wszystkie narządy wewnętrzne.
Pojawiają się płuca, wątroba zaczyna
wytwarzać komórki krwi, pracują
nerki. Serce jest ukształtowane i
pompuje krew, bijąc ok. 144 razy w
ciągu minuty. Jest już mózg i zaczyna
powstawać kora mózgowa.

Drugi miesiąc

Drugi miesiąc



W 7-8 tygodniu płód ma już
zaczątki palców. Osiąga długość
około 42 mm. Pod koniec 10
tygodnia waży około 5 g.



W 6 tygodniu zarodek ma 14-20
mm długości i waży 0,1 g .

Trzeci miesiąc

Trzeci miesiąc



W trzecim miesiącu na palcach wyrastają

paznokcie. Szybko rośnie mózg. Pod koniec

I trymestru płód waży 30-40 gramów i

mierzy ok. 9cm. Ma wykształcone

poszczególne części ciała i zaczyna nimi

poruszać, chociaż ruchy te nie są

wyczuwane przez ciężarną.



W porównaniu z wielkością płodu pępowina

jest bardzo gruba. Pod koniec 12 tygodnia

dziecko ma ok. 6 cm waży 8-14 g.



Około 14 tygodnia można już określić płeć

-widać na zdjęciu, ale badanie USG jeszcze

tego nie wykaże. Płód waży ok. 25 g.

Czwarty miesiąc

Czwarty miesiąc



W czwartym miesiącu rysy twarzy stają
się wyraźne,wyrastają rzęsy i brwi; płód
otwiera usta i połyka płyn owodniowy.
Potrafi ssać kciuk. Jego ruchy są
intensywniejsze; może reagować na
dźwięki.



W 15-16 tygodniu dziecko potrafi
rozsuwać palce u stóp. Ma 10 cm
długości, a jego waga wynosi 50-80 g.



Pod koniec 18 tygodnia płód waży ok.
150 g. Jego długość wynosi około 14 mm.

Piąty miesiąc

Piąty miesiąc



W piątym miesiącu włosy na głowie stają

się długie i gęste; pojawiają się brodawki

sutkowe. Zewnętrzne narządy płciowe są

już dobrze widoczne, tak że można w wielu

przypadkach za pomocą badania

ultrasonograficznego określić płeć.

Kończyny się wydłużają i dziecko wykonuje

nimi intensywne ruchy, które zaczyna

odczuwać ciężarna (Wieloródka około 18,

a pierwiastka około 20 tygodnia ciąży).



W 19-20 tyg. ciąży płód ma długość 15 cm,

a jego waga osiąga 260 g.



W 21-22 tyg. płód ma głowę przygiętą do

piersi. Waży ok. 300-500 g. i ma ok. 18 cm

długości

Szósty miesiąc

Szósty miesiąc



Zwiększa się objętość płynu owodniowego



Dojrzewa wykształcone łożysko, które jest
narządem wymiany substancji odżywczych
oraz tlenu i produktów przemiany materii
między matką a dzieckiem



W jelitach zbiera się smółka rezultat
połykania płynu owodniowego i znak, że
pracuje układ pokarmowy



W 23-24 tyg. ciąży wielkość płodu wynosi
20-21 cm. Waży 450-540 g.

Siódmy miesiąc

Siódmy miesiąc



 W siódmym miesiącu ciąży rozwija się
intensywnie tkanka tłuszczowa pod skórą
dziecka. W tym miesiącu mogą już się także
ujawnić pewne cechy temperamentu
maleństwa. Niektóre dzieci reagują
żywiołowo na gwałtowne zmiany, inne są
spokojniejsze



Wyraźnie widać paznokcie. Maleństwo ma
długość 32 cm. Między 25-26 tygodniem
ciąży jego waga wzrośnie do około 900g.



W 27-28 tyg. płód porusza rączkami, często
dotyka twarzy. Waży ponad kilogram, a
jego długość przekracza 35 cm.

Ósmy miesiąc

Ósmy miesiąc



W ósmym miesiącu płód porusza się

intensywnie. Ma w macicy jeszcze trochę

miejsca na swobodne ruchy, a

jednocześnie jest coraz silniejsze i

dlatego mama wyraźnie odczuwa jego

ruchy. Nadal rozwija się zmysł wzroku -

potrafi nawet zlokalizować źródło światła.



W 31-32 tyg ciąży płód ma już paznokcie

sięgające opuszków palców. Waży 1600-

1800 gramów, ma około 40-42cm

długości.

Dziewiąty miesiąc

Dziewiąty miesiąc



Po 34 tygodniach przez łożysko

przechodzą z krwi matki przeciwciała,

co daje początek odporności dziecka. W

ostatnich tygodniach ciąży płód nadal

rośnie, nabiera sił, zwiększa masę

ciała. Meszek pokrywający jego ciało

niemal całkowicie zanika. Wszystkie

narządy ciała są już dojrzałe i gotowe

do pracy poza organizmem matki



W 35-36 tyg ciąży płód waży około

2500-2800 gramów i gdy prostuje nóżki

ma 45-47 cm długości. Twarzyczka

wygląda już tak samo jak u noworodka

Rozpoznanie ciąży

Rozpoznanie ciąży



Ciążę rozpoznaje się na podstawie

objawów subiektywnych, które

pojawiają się w wyniku reakcji

organizmu kobiety na działanie

hormonów ciałka żółtego i trofoblastu,

oraz obiektywnych stwierdzanych na

podstawie badań fizykalnych lub

laboratoryjnych i będących wyrazem

obecności i rozwoju elementów jaja

płodowego.

Pierwsza połowa ciąży

Pierwsza połowa ciąży

Objawy prawdopodobne odczuwane przez
kobiety:



Zatrzymanie krwawienia miesiączkowego



Nudności, wymioty, ślinotok, zgaga.



Częste oddawanie moczu



Zaparcia



Zmiana samopoczucia



Bolesność gruczołów sutkowych

Pierwsza połowa ciąży

Pierwsza połowa ciąży

Objawy obiektywne:



Podwyższenie podstawowej
temperatury ciała



Zmiany w gruczołach sutkowych
(powiększenie, wzmożenie
napięcia, obrzmienie, wydzielanie
płynu)

Pierwsza połowa ciąży

Pierwsza połowa ciąży

Zmiany w narządach płciowych:



Zasinienie przedsionka i ścian pochwy,

rozpulchnienie pochwy, zwiększenie

rozciągliwości i szerokości pochwy



Wzmożona wydzielina



Zmiany w szyjce macicy (zasinienie,

rozpulchnienie – ok. 4 tyg.)



Zmiany w dolnym odcinku macicy

(rozpulchnienie całej okolicy cieśni – ok..

6tyg., łatwość zgięcia całej macicy na granicy

trzonu i szyjki – ok.. 6-8 tyg.)

Pierwsza połowa ciąży

Pierwsza połowa ciąży



Zmiany w narządach płciowych cd.:



Zmiany w trzonie macicy w postaci
nieregularnego rozpulchnienia dna
ponad miejscem zagnieżdżenia
zarodka ok.. 4-5 tyg. ciąży, oraz
rozpulchnienia i powiększenia całego
trzonu macicy (około 10 tyg. Macica
jest 2-krotnie większa od macicy
nieciężarnej).

Pierwsza połowa ciąży

Pierwsza połowa ciąży

Próby ciążowe

polegają na

stwierdzeniu w moczu lub surowicy
kobiety ciężarnej obecności

gonadotropiny kosmówkowej

(ß–

hCG)

wytwarzanej przez trofoblast.

Niestety dodatni wynik nie
dowodzi jednoznacznie istnienia
prawidłowo rozwijającej się ciąży.

Pierwsza połowa ciąży

Pierwsza połowa ciąży

Metody pewne:



Ultrasonografia umożliwia

uwidocznienie pęcherzyka ciążowego

już w 5 tyg. ciąży.



Elektrokardiografia płodowa – jest

możliwa do wykonania już od 12 tyg.

ciąży. Dzięki niej można stwierdzić

czynność serca płodu oraz prześledzić

zapis wszystkich ewolucji serca.



USG

Druga połowa ciąży

Druga połowa ciąży

Objawy które mogą występować u kobiet

ciężarnych



Zwiększenie owłosienia



Zmiany skórne (zwiększona pigmentacja)

Objawy pewne:



Wysłuchanie,wyczucie lub zaobserwowanie

czynnych ruchów płodu (wieloródka 18,

pierwiastka 20 t. ciąży)



Stwierdzenie elementów płodu w badaniu

palpacyjnym (od ok.. 22 tyg.)



Wysłuchanie czynności serca płodu, szmeru

łożyskowego



Balotowanie płodu



Stwierdzenie kośćca płodu w badaniu RTG

Zmiany ciążowe w

Zmiany ciążowe w

organizmie kobiety

organizmie kobiety



Prawidłowy cykl miesiączkowy
przygotowuje organizm kobiety do
ciąży. Zapoczątkowane w tym
czasie zmiany nasilają się z chwilą
zagnieżdżenia komórki jajowej w
doczesnej.

Wiek ciążowy

Wiek ciążowy



Reguła Naeglego

– służy do

ustalania terminu porodu i polega
na tym, że od daty pierwszego
dnia ostatniej miesiączki odejmuje
się 3 miesiące i dodaje 7 dni

Zmiany w macicy

Zmiany w macicy



Razem z rozrostem jaja płodowego
zmienia się wielkość, kształt i masa
macicy. Pod koniec ciąży długość
macicy wynosi 30 cm, szerokość dna –
25 cm, a masa zwiększa się 20-krotnie
i wynosi 1 kg.



Przepływ krwi przez mięsień macicy
wynosi około 15 ml na 100g tkanki na
minutę.

Zmiany w jajnikach

Zmiany w jajnikach



Jajniki cechują się zwiększoną
objętością, rozrostem komórek
wnękowych i
obecnością w jednym z nich
ciałka żółtego.

Zmiany w pochwie i na

Zmiany w pochwie i na

sromie

sromie



Ciąża powoduje zmianę środowiska

biochemicznego pochwy i jej

przerost. Przekrwienie nadaje jej

swoiste różowo-niebieskie

zabarwienie. Zwiększa się

elastyczność i rozciągliwość pochwy.



pH spada do 4.0



Srom jest obrzęknięty, powiększony i

przebarwiony.



Zwiększanie objętości osocz

rozpoczyna się już od 12 tyg. ciąży i

swój szczyt osiąga ok. 32 tyg. ciąży

(ilość osocza zwiększa się mniej

więcej o 1,5l ).



Ilość białek osocza wynosi około 5-

6g w 100ml surowicy i jest o ok. 1g

niższa od wartości poza ciążą.



Ilość krwinek ulega zwiększeniu,

jednak proporcjonalnie mniej od

zwiększonej obj. osocza – objawy

względnej niedokrwistości.



Liczba krwinek białych zwiększa się

do ok. 7000/mm3



Ulega zwiększeniu proporcjonalnie
do obj. krwi krążącej do 6l na minutę
i jest największa około 32 tyg. Ciąży



Zwiększa się przepływ krwi przez
macicę, nerki i skórę. Pod koniec
ciąży przez macicę przepływa w
ciągu 1 minuty około 600 ml krwi, a
przez nerki około 1200 ml.



Zmiana toru oddechowego z
żebrowego na przeponowy.



Zwiększenie wentylacji ( o około
40%)

Czynność nerek

Czynność nerek



W ciąży prawidłowej stwierdza się znaczne

poszerzenie dróg odprowadzających mocz,

a przede wszystkim moczowodów. Sam

miąższ zmienia się nieznacznie



Mocz kobiet ciężarnych ma mniejszą

gęstość



Zawartość aminokwasów i glukozy jest

większa niż w normie (mocz taki jest

doskonałą pożywką dla bakterii)



Stwierdza się częste oddawanie moczu

Czynność nerek ciężarnych charakteryzuje

się:



Zwiększonym przepływem krwi



Zwiększonym przesączaniem kłębuszkowym



Zwiększeniem resorbcji zwrotnej sodu i

wody

Przewód pokarmowy

Przewód pokarmowy



Spowolnienie motoryki przewodu
pokarmowego – zaburzenie
czynności zwieraczy i cofanie się
treści żołądkowej do przełyku.



Zwiększenie wydzielania gruczołów
ślinowych



Masa ciała zwiększa się średnio o
15 %

Potrzeby energetyczne

Potrzeby energetyczne



Stopniowo się zwiększają. Pod
koniec ciąży zapotrzebowanie jest
o 500 kcal większe niż na jej
początku (wynosi 2500kcal)

Gospodarka wodno-

Gospodarka wodno-

elektrolitowa

elektrolitowa



Ilość wody przyswajanej przez
organizm ciężarnej ocenia się na 6-8
l.



Ogólna ilość zatrzymanego w czasie
ciąży sodu wynosi 850 mmol.



Przysadka



W ciąży rozrasta się część
gruczołowa przysadki

Gruczoł tarczowy

Gruczoł tarczowy



Stwierdza się nieznaczne
powiększenie gruczołu



Wzmożony wychwyt jodu



zwiększenie stężenia globuliny
transportującej tyroksynę

Kora nadnerczy

Kora nadnerczy



Zwiększone o prawie 100%
wytwarzanie glikokortykosteroidów



mierne zwiększenie wydzielania
mineralokortykosteroidów



zwiększenie rezerwy czynnościowej
kory nadnerczy



zwiększenie stężenia transkortyny