Ciąża fizjologiczna WYKŁAD

Ciąża fizjologiczna

WYKŁAD

KATEDRA I KLINIKA

ZDROWIA MATKI I DZIECKA

KIEROWNIK : prof. T. Opala

Ciąża



Ciąża jest okresem w życiu kobiety
w którym z dwóch połączonych
mikroskopijnych komórek –
plemnika i komórki jajowej powstaje
ważący około 3500g noworodek.



Prawidłowy czas trwania ciąży
wynosi 37-42 tygodni (średnio
około 269 dni).



U każdej prawidłowo owulującej kobiety

początek cyklu liczy się od 1 dnia

miesiączki. W ciągu następnych dwóch

tygodni ( u kobiety miesiączkującej co 28

dni ) dochodzi do wzrostu pojedynczego

pęcherzyka jajnikowego, w którym

dojrzewa jajeczko –

oocyt

(Proces ten

przebiega pod wpływem hormonów

wytwarzanych w przednim płacie

przysadki mózgowej - gonadotropin)



Gdy pęcherzyk osiąga odpowiednią
wielkość, średnio około 18-20 mm
średnicy, również pod wpływem tych
hormonów dochodzi do jego pęknięcia
i uwolnienia oocytu. Równocześnie z
dojrzewaniem pęcherzyka
jajnikowego rozrasta i dojrzewa błona
śluzowa macicy - endometrium.

Zapłodnienie



Jeśli dojdzie do kontaktu plemnika
z oocytem, to plemnik, dzięki
złożonym procesom
enzymatycznym wnika do wnętrza
jajeczka, w wyniku czego powstaje
pojedyncza komórka nazywana

zygotą

. Proces ten określa się

mianem

zapłodnienia

Zapłodnienie



Plemnik wnika do oocytu dzięki
uwolnionemu w czasie

reakcji

akrosomalnej

enzymowi –

hialuronidazie.

Zapłodnienie



W warunkach prawidłowych

jedna

komórka jajowa jest zapłodniona
jednym

plemnikiem

. W momencie

wniknięcia główki plemnika do
ooplazmy komórki jajowej ziarnistości
kortykalne oocytu wydzielają
substancje zmieniające receptory
powierzchniowe dla plemników,
zapobiegając w ten sposób

polispermii.

Zapłodnienie

O dokonanym zapłodnieniu świadczy

obecność dwóch przedjądrzy:



Przedjądrze męskie

powstaje z jądra

plemnika w kilka godzin po jego
penetracji



Przedjądrze żeńskie

powstaje z jadra

oocytu. Każde z nich zawiera
haploidalną liczbę chromosomów, czyli
1n DNA.

Zapłodnienie



W wyniku zapłodnienia powstaje
diploidalna liczba chromosomów
równa 2n DNA. W ten sposób
tworzy się nowa komórka
somatyczna –

zygota

– zawierająca

informacje genetyczne od obojga
rodziców.



W kolejnym etapie we wnętrzu tej
grudki powstaje mała jama
wypełniona płynem - jest to tzn.

etap blastocysty.

Jest to kluczowy

moment rozwoju zarodka,gdyż
osiąga on jamę macicy i jest w
stanie się w niej zagnieździć -

zaimplantować

Zagnieżdżenie



Zagnieżdżenie (implantatio)

jest

wynikiem integracji między
układem

endokrynnym

macicą

zarodkiem

. Zarówno macica jak i

zarodek odgrywają aktywną rolę w
procesie implantacji.

Zagnieżdżenie

Proces zagnieżdżania:



Pierwszy etap

polega na zetknięciu się

blastocysty z endometrium węzłem zarodkowym.



Drugi etap

polega na adchezji zarodka do tkanek

macicy. W początkowym okresie tego etapu
mikrokosmki nabłonka endometrium i
trofoblastu wzajemnie się przeplatają. W miarę
odsuwania się mikrokosmków obu błon
połączenie między trofoblastem a nabłonkiem
staje się bardziej ścisłe.

Zagnieżdżenie

Proces zagnieżdżania cd.:



Trzeci etap

– komórki trofoblastu

penetrują do podścieliska i tam
intensywnie się namnażają, różnicując
się w kierunku

syncytio-

cytotrofoblastu

. Pod koniec 1-ego

tygodnia w blastocyście między
embrioblastem a zewnętzrną pokrywą
trofoblastyczną tworzy się

jamka owodni

Zagnieżdżenie



Miejsce zagnieżdżenia

Zagnieżdżenie następuje najczęściej
na ścianie tylnej, a
zdecydowanie rzadziej na ścianie
przedniej. W warunkach
nieprawidłowych proces
zagnieżdżenia odbywa się w różnych
częściach narządów płciowych.

Trzeci tydzień



W trzecim tygodniu zarodek ma
2,5 mm długości. Powstaje
zawiązek serca, zaczyna się
tworzyć układ krwionośny i układ
nerwowy. Od 21 dnia „bije” serce.

Czwarty tydzień



W czwartym tygodniu zarodek mierzy 6 mm
i ma już nerki, wątrobę i przewód
pokarmowy. Tworzy się pępowina, przez
którą dziecko otrzymuje od matki tlen i
składniki odżywcze i przez którą usuwane
są produkty przemiany materii. Powstają
zawiązki kończyn, co można zaobserwować
w badaniu USG pod koniec I trymestru.



W 4 tygodniu wymiar od czubka głowy do
końca wyrostka ogonowego wynosi 2-4 mm.

Drugi miesiąc



W drugim miesiącu życia
wewnątrzmacicznego zarodek ma już
wszystkie narządy wewnętrzne.
Pojawiają się płuca, wątroba zaczyna
wytwarzać komórki krwi, pracują
nerki. Serce jest ukształtowane i
pompuje krew, bijąc ok. 144 razy w
ciągu minuty. Jest już mózg i zaczyna
powstawać kora mózgowa.

Drugi miesiąc



W 7-8 tygodniu płód ma już
zaczątki palców. Osiąga długość
około 42 mm. Pod koniec 10
tygodnia waży około 5 g.



W 6 tygodniu zarodek ma 14-20
mm długości i waży 0,1 g .

Trzeci miesiąc



W trzecim miesiącu na palcach wyrastają

paznokcie. Szybko rośnie mózg. Pod koniec

I trymestru płód waży 30-40 gramów i

mierzy ok. 9cm. Ma wykształcone

poszczególne części ciała i zaczyna nimi

poruszać, chociaż ruchy te nie są

wyczuwane przez ciężarną.



W porównaniu z wielkością płodu pępowina

jest bardzo gruba. Pod koniec 12 tygodnia

dziecko ma ok. 6 cm waży 8-14 g.



Około 14 tygodnia można już określić płeć

-widać na zdjęciu, ale badanie USG jeszcze

tego nie wykaże. Płód waży ok. 25 g.

Czwarty miesiąc



W czwartym miesiącu rysy twarzy stają
się wyraźne,wyrastają rzęsy i brwi; płód
otwiera usta i połyka płyn owodniowy.
Potrafi ssać kciuk. Jego ruchy są
intensywniejsze; może reagować na
dźwięki.



W 15-16 tygodniu dziecko potrafi
rozsuwać palce u stóp. Ma 10 cm
długości, a jego waga wynosi 50-80 g.



Pod koniec 18 tygodnia płód waży ok.
150 g. Jego długość wynosi około 14 mm.

Piąty miesiąc



W piątym miesiącu włosy na głowie stają

się długie i gęste; pojawiają się brodawki

sutkowe. Zewnętrzne narządy płciowe są

już dobrze widoczne, tak że można w wielu

przypadkach za pomocą badania

ultrasonograficznego określić płeć.

Kończyny się wydłużają i dziecko wykonuje

nimi intensywne ruchy, które zaczyna

odczuwać ciężarna (Wieloródka około 18,

a pierwiastka około 20 tygodnia ciąży).



W 19-20 tyg. ciąży płód ma długość 15 cm,

a jego waga osiąga 260 g.



W 21-22 tyg. płód ma głowę przygiętą do

piersi. Waży ok. 300-500 g. i ma ok. 18 cm

długości

Szósty miesiąc



Zwiększa się objętość płynu owodniowego



Dojrzewa wykształcone łożysko, które jest
narządem wymiany substancji odżywczych
oraz tlenu i produktów przemiany materii
między matką a dzieckiem



W jelitach zbiera się smółka rezultat
połykania płynu owodniowego i znak, że
pracuje układ pokarmowy



W 23-24 tyg. ciąży wielkość płodu wynosi
20-21 cm. Waży 450-540 g.

Siódmy miesiąc



W siódmym miesiącu ciąży rozwija się
intensywnie tkanka tłuszczowa pod skórą
dziecka. W tym miesiącu mogą już się także
ujawnić pewne cechy temperamentu
maleństwa. Niektóre dzieci reagują
żywiołowo na gwałtowne zmiany, inne są
spokojniejsze



Wyraźnie widać paznokcie. Maleństwo ma
długość 32 cm. Między 25-26 tygodniem
ciąży jego waga wzrośnie do około 900g.



W 27-28 tyg. płód porusza rączkami, często
dotyka twarzy. Waży ponad kilogram, a
jego długość przekracza 35 cm.

Ósmy miesiąc



W ósmym miesiącu płód porusza się

intensywnie. Ma w macicy jeszcze trochę

miejsca na swobodne ruchy, a

jednocześnie jest coraz silniejsze i

dlatego mama wyraźnie odczuwa jego

ruchy. Nadal rozwija się zmysł wzroku -

potrafi nawet zlokalizować źródło światła.



W 31-32 tyg ciąży płód ma już paznokcie

sięgające opuszków palców. Waży 1600-

1800 gramów, ma około 40-42cm

długości.

Dziewiąty miesiąc



Po 34 tygodniach przez łożysko

przechodzą z krwi matki przeciwciała,

co daje początek odporności dziecka. W

ostatnich tygodniach ciąży płód nadal

rośnie, nabiera sił, zwiększa masę

ciała. Meszek pokrywający jego ciało

niemal całkowicie zanika. Wszystkie

narządy ciała są już dojrzałe i gotowe

do pracy poza organizmem matki



W 35-36 tyg ciąży płód waży około

2500-2800 gramów i gdy prostuje nóżki

ma 45-47 cm długości. Twarzyczka

wygląda już tak samo jak u noworodka

Rozpoznanie ciąży



Ciążę rozpoznaje się na podstawie

objawów subiektywnych, które

pojawiają się w wyniku reakcji

organizmu kobiety na działanie

hormonów ciałka żółtego i trofoblastu,

oraz obiektywnych stwierdzanych na

podstawie badań fizykalnych lub

laboratoryjnych i będących wyrazem

obecności i rozwoju elementów jaja

płodowego.

Pierwsza połowa ciąży

Objawy prawdopodobne odczuwane przez
kobiety:



Zatrzymanie krwawienia miesiączkowego



Nudności, wymioty, ślinotok, zgaga.



Częste oddawanie moczu



Zaparcia



Zmiana samopoczucia



Bolesność gruczołów sutkowych

Pierwsza połowa ciąży

Objawy obiektywne:



Podwyższenie podstawowej
temperatury ciała



Zmiany w gruczołach sutkowych
(powiększenie, wzmożenie
napięcia, obrzmienie, wydzielanie
płynu)

Pierwsza połowa ciąży

Zmiany w narządach płciowych:



Zasinienie przedsionka i ścian pochwy,

rozpulchnienie pochwy, zwiększenie

rozciągliwości i szerokości pochwy



Wzmożona wydzielina



Zmiany w szyjce macicy (zasinienie,

rozpulchnienie – ok. 4 tyg.)



Zmiany w dolnym odcinku macicy

(rozpulchnienie całej okolicy cieśni – ok..

6tyg., łatwość zgięcia całej macicy na granicy

trzonu i szyjki – ok.. 6-8 tyg.)

Pierwsza połowa ciąży



Zmiany w narządach płciowych cd.:



Zmiany w trzonie macicy w postaci
nieregularnego rozpulchnienia dna
ponad miejscem zagnieżdżenia
zarodka ok.. 4-5 tyg. ciąży, oraz
rozpulchnienia i powiększenia całego
trzonu macicy (około 10 tyg. Macica
jest 2-krotnie większa od macicy
nieciężarnej).

Pierwsza połowa ciąży

Próby ciążowe

polegają na

stwierdzeniu w moczu lub surowicy
kobiety ciężarnej obecności

gonadotropiny kosmówkowej

(ß–

hCG)

wytwarzanej przez trofoblast.

Niestety dodatni wynik nie
dowodzi jednoznacznie istnienia
prawidłowo rozwijającej się ciąży.

Pierwsza połowa ciąży

Metody pewne:



Ultrasonografia umożliwia

uwidocznienie pęcherzyka ciążowego

już w 5 tyg. ciąży.



Elektrokardiografia płodowa – jest

możliwa do wykonania już od 12 tyg.

ciąży. Dzięki niej można stwierdzić

czynność serca płodu oraz prześledzić

zapis wszystkich ewolucji serca.

Druga połowa ciąży

Objawy które mogą występować u kobiet

ciężarnych



Zwiększenie owłosienia



Zmiany skórne (zwiększona pigmentacja)

Objawy pewne:



Wysłuchanie,wyczucie lub zaobserwowanie

czynnych ruchów płodu (wieloródka 18,

pierwiastka 20 t. ciąży)



Stwierdzenie elementów płodu w badaniu

palpacyjnym (od ok.. 22 tyg.)



Wysłuchanie czynności serca płodu, szmeru

łożyskowego



Balotowanie płodu



Stwierdzenie kośćca płodu w badaniu RTG

Zmiany ciążowe w

organizmie kobiety



Prawidłowy cykl miesiączkowy
przygotowuje organizm kobiety do
ciąży. Zapoczątkowane w tym
czasie zmiany nasilają się z chwilą
zagnieżdżenia komórki jajowej w
doczesnej.

Wiek ciążowy



Reguła Naeglego

– służy do

ustalania terminu porodu i polega
na tym, że od daty pierwszego
dnia ostatniej miesiączki odejmuje
się 3 miesiące i dodaje 7 dni

Zmiany w macicy



Razem z rozrostem jaja płodowego
zmienia się wielkość, kształt i masa
macicy. Pod koniec ciąży długość
macicy wynosi 30 cm, szerokość dna –
25 cm, a masa zwiększa się 20-krotnie
i wynosi 1 kg.



Przepływ krwi przez mięsień macicy
wynosi około 15 ml na 100g tkanki na
minutę.

Zmiany w jajnikach



Jajniki cechują się zwiększoną
objętością, rozrostem komórek
wnękowych i
obecnością w jednym z nich
ciałka żółtego.

Zmiany w pochwie i na

sromie



Ciąża powoduje zmianę środowiska

biochemicznego pochwy i jej

przerost. Przekrwienie nadaje jej

swoiste różowo-niebieskie

zabarwienie. Zwiększa się

elastyczność i rozciągliwość pochwy.



pH spada do 4.0



Srom jest obrzęknięty, powiększony i

przebarwiony.



Zwiększanie objętości osocz

rozpoczyna się już od 12 tyg. ciąży i

swój szczyt osiąga ok. 32 tyg. ciąży

(ilość osocza zwiększa się mniej

więcej o 1,5l ).



Ilość białek osocza wynosi około 5-

6g w 100ml surowicy i jest o ok. 1g

niższa od wartości poza ciążą.



Ilość krwinek ulega zwiększeniu,

jednak proporcjonalnie mniej od

zwiększonej obj. osocza – objawy

względnej niedokrwistości.



Liczba krwinek białych zwiększa się

do ok. 7000/mm3



Ulega zwiększeniu proporcjonalnie
do obj. krwi krążącej do 6l na minutę
i jest największa około 32 tyg. Ciąży



Zwiększa się przepływ krwi przez
macicę, nerki i skórę. Pod koniec
ciąży przez macicę przepływa w
ciągu 1 minuty około 600 ml krwi, a
przez nerki około 1200 ml.



Zmiana toru oddechowego z
żebrowego na przeponowy.



Zwiększenie wentylacji ( o około
40%)

Czynność nerek



W ciąży prawidłowej stwierdza się znaczne

poszerzenie dróg odprowadzających mocz,

a przede wszystkim moczowodów. Sam

miąższ zmienia się nieznacznie



Mocz kobiet ciężarnych ma mniejszą

gęstość



Zawartość aminokwasów i glukozy jest

większa niż w normie (mocz taki jest

doskonałą pożywką dla bakterii)



Stwierdza się częste oddawanie moczu

Czynność nerek ciężarnych charakteryzuje

się:



Zwiększonym przepływem krwi



Zwiększonym przesączaniem kłębuszkowym



Zwiększeniem resorbcji zwrotnej sodu i

wody

Przewód pokarmowy



Spowolnienie motoryki przewodu
pokarmowego – zaburzenie
czynności zwieraczy i cofanie się
treści żołądkowej do przełyku.



Zwiększenie wydzielania gruczołów
ślinowych



Masa ciała zwiększa się średnio o
15 %

Potrzeby energetyczne



Stopniowo się zwiększają. Pod
koniec ciąży zapotrzebowanie jest
o 500 kcal większe niż na jej
początku (wynosi 2500kcal)

Gospodarka wodno-

elektrolitowa



Ilość wody przyswajanej przez
organizm ciężarnej ocenia się na 6-8
l.



Ogólna ilość zatrzymanego w czasie
ciąży sodu wynosi 850 mmol.



Przysadka



W ciąży rozrasta się część
gruczołowa przysadki

Gruczoł tarczowy



Stwierdza się nieznaczne
powiększenie gruczołu



Wzmożony wychwyt jodu



zwiększenie stężenia globuliny
transportującej tyroksynę

Kora nadnerczy



Zwiększone o prawie 100%
wytwarzanie glikokortykosteroidów



mierne zwiększenie wydzielania
mineralokortykosteroidów



zwiększenie rezerwy czynnościowej
kory nadnerczy



zwiększenie stężenia transkortyny

Document Outline