1. Pojęcie środowiska naturalnego, jego ochrona i kształtowanie

Środowisko naturalne:Może być traktowane jako system ,ale w działalności człowieka tworzy najczęściej otoczenie systemu, gdyż to w środowisku naturalnym tworzy człowiek swe dzieła ,ze środowiska czerpie potrzebny materiał ,do środowiska odprowadza odpady poprodukcyjne.

Ochrona środowiska:Jest to całokształt działań mających na celu właściwe wykorzystanie oraz odnowienie zasobów i składników środowiska nat., zarówno składników abiotycznych jak i żywych.

Sposoby ochrony środowiska:

a)racjonalne kształtowanie i gospodarowanie zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważ. rozwoju;b)przeciwdziałanie zanieczyszczeniom;c)utrzymywanie i przywracanie elementów przyrod. do stanu właściwego.

Różnice w ochronie ,a kształtowaniu środowiska:Kształtowanie środowiska to świadome zmiany w środowisku przyrodniczym, zmierzające do gospodarczego wykorzysta. ekosystemów, oddziaływanie na środowisko przyrodnicze w celu nadania mu cech korzystnych z punktu widzenia człowieka. A ochrona śr. to działania mające na celu właściwe wykorzystanie oraz odnowienie zasobów i składników śr. (abiotycznych i żywych).

2. Elementy środowiska naturalnego – struktura środowiska, zależność systemowa środowisko-działalność człowieka

Elementy środowiska naturalnego:

a)ziemia (powierzchnia ziemi ,gleba ,wnętrze ziemi)

b)atmosfera

c)woda ( powierzchniowe-morskie,- śródlądowe ; podziemne )

.Zależność systemowa środowisko-działalność człowieka:

system tworzony przez człowieka pozyskuje ze środowiska surowce , emisja do środowiska hałasu , pyłów , gazów ,składowanie odpadów. Zaspokajanie potrzeb społecznych.

3. Pojęcie ekosystemu, składniki, przykłady ekosystemu

.Ekosystem:jest to wycinek biosfery , w skład której wchodzą organizmy żywe na danym obszarze wraz z fizycznym środowiskiem , które powiązane są procesami przepływu energii i obiegu materii.

Składniki ekosystemu:

a)biocenoza- ogół organizmów występujących na danym obszarze powiązanych ze sobą różnymi zależnościami;

b)biotop- nieożywione elementy tego obszaru.Ekosystemem może być: staw , las , łąka , pole.

4. Pojęcie cyklu biogeochemicznego, najważniejsze cykle

Biogeochemiczne

Cykl biogeochemiczny - to ciągle zachodząca przemiana materii organicznej w nieorganiczną i odwrotnie.

Najważniejsze cykle:

-cykl azotowy , cykl węgla , cykl siarki , cykl hydrologiczny , cykl fosforu.

5. Omów obieg węgla w środowisku

obieg węgla jest nierozerwalnie związany z procesami przepływu energii. Choć największym rezerwuarem węgla jest skorupa ziemska, obieg tego pierwiastka jest typowym przykładem cyklu gazowego. Wynika to z ogromnej dynamiki gazowych związków węgla. Pierwiastek ten występuje w atmosferze głównie jako CO2. Czas wymiany węgla atmosferycznego wynosi 3–4 lata, co wiąże się głównie z asymilacją CO2 przez rośliny i uwalnianiem związków węgla podczas oddychania organizmów wszystkich poziomów troficznych: producentów, konsumentów i destruentów. Procesy metaboliczne są tym samym podstawową siłą napędową krążenia węgla w biosferze.

6. Przedstaw obieg azotu

Głównym i niemal jedynym zbiornikiem azotu jest atmosfera Ekosystemy są zasilane w azot na drodze depozycji gazów i aerozoli z atmosfery oraz przez biologiczne wiązanie atmosferycznego N2. Zdolność tę posiadają tylko nieliczne organizmy, głównie wolnożyjące i symbiotyczne bakterie oraz sinice. Większość roślin pobiera azot w postaci jonów NH4+ lub NO3– uwalnianych podczas rozkładu martwej materii organicznej.

Ruchliwe jony azotanowe są częściowo zmywane lub wymywane z gleb i zasilają ekosystemy wodne. Odpływ rzeczny azotu z lądów do mórz wraz z opadami stanowi ważne źródło zasilania oceanów. Większość azotu oceanicznego krąży w zamkniętym cyklu biotycznym z pominięciem fazy gazowej. Niewielka część tego pierwiastka ucieka do osadów dennych, gdzie w warunkach beztlenowych zachodzi denitryfikacja. Powrót azotu z ekosystemów do atmosfery odbywa się przede wszystkim poprzez denitryfikację, a w mniejszym stopniu poprzez ulatnianie się amoniaku. Udział człowieka w obiegu azotu polega na przemysłowym wiązaniu atmosferycznego N2 do amoniaku, co umożliwia produkcję azotowych nawozów mineralnych

7. Przedstaw obieg siarki

Największym rezerwuarem siarki na Ziemi są osady denne, skały oraz oceany, gdzie pierwiastek ten występuje w soli morskiej w postaci siarczanów Głównym źródłem naturalnych emisji siarki do atmosfery są oceany. Siarka w postaci aerozoli morskich, które przemieszczają się z prądami powietrza nad powierzchnię lądów. Większość gazowych związków siarki przebywa w atmosferze bardzo krótko (ok. kilku dni). Rośliny pobierają przede wszystkim siarkę siarczanową powstającą w wyniku rozkładu materii organicznej oraz wietrzenia podłoża mineralnego. Obumarłe szczątki organizmów oraz produkty wietrzenia skał i erozji (głownie siarczany) odprowadzane są do mórz i oceanów za pośrednictwem rzek. Globalny cykl siarki został współcześnie zdominowany przez działalność człowieka, polegającą przede wszystkim na spalaniu paliw kopalnych oraz wydobyciu i przetwórstwie złóż siarki. Ocenia się, że człowiek wprowadza do obiegu ok. 100 mln t S/rok, głównie w postaci SO2, który w naturalnym obiegu odgrywa znikomą rolę.

8. Co znaczy termin „antropopresja”

Jest to oddziaływanie człowieka na środowisko przyrodnicze i występujące w nim biocenozy (zbiór populacji roślinnych (fitocenoza), zwierzęcych (zoocenoza) i drobnoustrojów glebowych żyjących w określonej przestrzeni czyli środowisku fizycznym (siedlisku, biotopie), tworzący układ samoregulujący się (homeostaza) i będący w stanie dynamicznej równowagi).

9. Wymień założenia zrównoważonego rozwoju

Należy prowadzić politykę i działania gospodarcze tak , aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie zapewniającym trwałe możliwości korzystania z nich przez obecne i przyszłe pokolenia przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych

10. Podaj definicję zasobów naturalnych oraz ich podział

Zasoby naturalne są to wszelkie występujące na Ziemi naturalne dobra możliwe do wykorzystania przez człowieka. Zasoby naturalne dzieli się na:

- zasoby odnawialne

- zasoby nieodnawialne

- zasoby częściowo odnawialne

11. Wymień zasoby należące do zasobów odnawialnych

roślinność, zwierzęta.

12. Przedstaw podział i rodzaje zanieczyszczeń powietrza

Do zanieczyszczeń powietrza należą:

1) gazy i pary związków chemicznych, np. tlenki węgla (CO i CO2), siarki (SO2 i SO3) i azotu, amoniak (NH3), fluor, węglowodory (łańcuchowe i aromatyczne), a także ich chlorowe pochodne, fenole;

2) cząstki stałe nieorganiczne i organiczne (pyły), np. popiół lotny, sadza, pyły z produkcji cementu, pyły metalurgiczne, związki ołowiu, miedzi, chromu, kadmu i innych metali ciężkich;

3) mikroorganizmy - wirusy, bakterie i grzyby, których rodzaj lub ilość odbiega od składu naturalnej mikroflory powietrza;

4) kropelki cieczy, np. kwasów, zasad, rozpuszczalników.

Wartość emisji zanieczyszczeń to ilość zanieczyszczeń wydalana do atmosfery w jednostce czasu, wyrażana w

13. Omów źródła zanieczyszczeń powietrza

a) źródła naturalne, do których należą:

- wulkany (ok. 450 czynnych), z których wydobywają się m.in. popioły wulkaniczne i gazy (CO2 , SO2, H2S - siarkowodór i in.);

- pożary lasów, sawann i stepów (emisja CO2, CO i pyłu);

- bagna wydzielające m.in. CH4 (metan), CO2, H2S, NH3;

- gleby i skały ulegające erozji, burze piaskowe (globalnie do 700 mln. t pyłów/rok );

- tereny zielone, z których pochodzą pyłki roślinne.

b) źródła antropogeniczne (powstające w wyniku działalności człowieka) można podzielić na 4 grupy: - energetyczne - spalanie paliw; - przemysłowe - procesy technologiczne w zakładach chemicznych, rafineriach, hutach, kopalniach i cementowniach; - komunikacyjne - głównie transport samochodowy, ale także kołowy, wodny i lotniczy; - komunalne - gospodarstwa domowe oraz gromadzenie i utylizacja odpadów i ścieków.

14. Podaj definicję pojęcia „dopuszczalne zanieczyszczenie

powietrza”

wartość średnia stężenia szkodliwej substancji w powietrzu zagrażająca życiu i zdrowiu człowieka, szkodliwych dla zwierząt, roślin i niekorzystnie wpływających na klimat. Określa się je jako stosunek szkodliwej substancji wyrażonej wagowo w miligramach lub mikrogramach odniesionej na ogół do 1 dm3 objętości powietrza, czyli mg/m3 lub μg/m3. Przepisy prawne określają dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń powietrza dla obszarów chronionych, np. terenów uzdrowiskowych, parków narodowych, rezerwatów przyrody itp.

15. Co rozumiemy pod pojęciem „zanieczyszczenie wód” ?

Przez zanieczyszczenie wód rozumiemy niekorzystne zmiany właściwości fizycznych, chemicznych i bakteriologicznych wody spowodowane wprowadzaniem w nadmiarze substancji nieorganicznych (stałych, płynnych, gazowych), organicznych, radioaktywnych czy wreszcie ciepła, które ograniczają lub uniemożliwiają wykorzystywanie wody do picia i celów gospodarczych.

16. Omów podział zanieczyszczeń wód

Zanieczyszczenia wód mogą być naturalne, pochodzące z domieszek zawartych w wodach powierzchniowych i podziemnych (np. zasolenie, zanieczyszczenie humusem, związkami żelaza), oraz sztuczne - antropogeniczne, związane z działalnością człowieka, a pochodzące głównie ze ścieków, a także z powierzchniowych i gruntowych spływów z terenów przemysłowych, rolniczych, składowisk odpadów komunalnych (wysypisk śmieci). Zanieczyszczenia sztuczne dzielimy na biologiczne i chemiczne.

17. Podaj sposoby ochrony wód przed zanieczyszczeniami

Ochrona zasobów wodnych polega na: -stosowaniu bezściekowych technologii w produkcji przemysłowej; -napowietrzaniu wód stojących; -zamykaniu obiegów wodnych w cyklach produkcyjnych i odzysku wody ze ścieków; -utylizacji wód kopalnianych oraz powtórnym wtłaczaniu tych wód do górotworu; -zabezpieczaniu hałd i składowisk odpadów; -oczyszczaniu ścieków i unieszkodliwianiu osadów ściekowych.

18. Wymień, co najmniej 4 wskaźniki fizyko-chemiczne

charakteryzujące stan ekologiczny wód

• temperaturę,

• natlenienie,

• zasolenie,

• odczyn pH,

• obecność substancji biogennych,

• obecność zanieczyszczeń specyficznych.

19. Przedstaw aktualnie obowiązujący podział wód na klasy wraz z

charakterystyką wykorzystania gospodarczego wód

- wody I klasy (mogą być wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę pitną),

- wody II klasy (mogą być wykorzystywane do zaopatrzenia hodowli zwierząt w wodę, do sportów wodnych i kąpielisk, oraz do celów rekreacyjnych),

- wody III klasy określane jako zadowalające, (służą do zaopatrywania zakładów przemysłowych w wodę, poza tymi zakładami w których wymagana jest I i II klasa czystości),

- wody IV klasy – wody o niezadowalającej jakości,

- wody V klasy – wody złej jakości.

20. Pojęcie gospodarki odpadami, podstawowe zasady prawne

regulujące gospodarkę odpadami

Gospodarowanie odpadami to zbieranie , transport , odzysk i unieszkodliwienie odpadów , nadzór nad działaniami i miejscami unieszkodliwiania odpadów.

Prawo wymaga aby: zapobiegać powstawaniu odpadów , prowadzić odzysk zgodnie z zasadami , zapewnić unieszkodliwianie odpadów , których nie udało się poddać odzyskowi, wytwórca musi prowadzić gospodarkę odpadami oraz prowadzić ewidencję odpadów.

21. Definicja odpadu w świetle ustawy o odpadach

Odpad - jest to każda substancja lub przedmiot , której posiadacz pozbywa się , zamierza się pozbyć lub do jej pozbycia jest zobowiązany.

22. Szkodliwość odpadów dla środowiska, podział odpadów z

uwagi na szkodliwość dla środowiska

Odpady stanowią zagrożenie dla wszystkich komponentów środowiska powierzchni ziemi w czasie produkcji , gromadzenia i transportu.

.Podział odpadów z uwagi na szkodliwość ,

a)według szkodliwości: nieszkodliwe około 80% , częściowo szkodliwe ok. 18% , specjalne( bardzo szkodliwe) ok.0,5%

b)według pochodzenia:

- komunalne (pochodzą z domowych gospodarstw , zakładów usługowych , ulic ) ;

- przemysłowe pochodzą z procesów produkcyjnych zakładu przemysłowego, mogą być w postaci ciekłej, stałej lub półstałej);

- rolnicze (np. z ferm hodowlanych).

23. Rodzaje właściwości powodujące zaliczenie odpadu do grupy

odpadów niebezpiecznych

zagrożenia fizyczne (substancje wybuchowe, utleniające, palne),

zagrożenia biologiczne (substancje bardzo toksyczne, toksyczne, szkodliwe, drażniące),

mutagenne (wywołujące mutacje w kodzie genetycznym organizmów żywych),

zagrożenia środowiskowe (substancje groźne dla środowiska naturalnego).

24. Podział odpadów z uwagi na miejsce ich powstania

Odpady przemysłowe są to powstające w procesach produkcyjnych stałe i ciekłe substancje oraz przedmioty bezużyteczne bez dodatkowych zabiegów technologicznych.

Odpady komunalne - rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. to stałe i ciekłe odpady powstające w gospodarstwach domowych, w obiektach użyteczności publicznej i obsługi ludności, w tym nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych, porzucone wraki pojazdów mechanicznych, z wyjątkiem odpadów niebezpiecznych z zakładów opieki zdrowotnej i weterynaryjnej

25. Podział odpadów przemysłowych, rodzaje i ich szkodliwość dla

Środowiska

W każdym zakładzie przem. powstają 3 grupy odpadów:

-odpady poprodukcyjne;

-odpady związane z utrzymaniem ruchu w zakładzie produkcyjnym;

-odpady komunalne.

Odpady przemysłowe są szkodliwe lub uciążliwe dla środowiska. Są to np.: oleje , opakowania , żużel i popiół , odpady mineralne , odp. metaliczne.

26. Co to jest „unieszkodliwienie odpadu”

-składowanie na odpowiednich składowiskach;

-obróbka w glebie i ziemi;

-lokowanie na dnie mórz;

-obróbka biologiczna;

-termiczne przekształcanie odpadów;

-składowanie odpadów w pojemnikach w ziemi (np. w kopalni).

27. Co to są odpady wydobywcze

odpady z górnictwa:kopaliny towarzyszące (tonit) , odpady górnicze (wydobyte skały i kamienie) , odpady przeróbcze (mat. skalny) , odpady wtórne przetwórcze.

28. Podaj rodzaje potencjalnych zagrożeń dla środowiska ze stron powierzchniowych składowisk odpadów

Zagrożenie dla wód gruntowych:

-odległość warstwy wodonośnej;

-lokalne warunki hydrologiczne;

-kierunek przepływu wód i stężenie substancji zawartych w przeciekach;

-przepuszczalność gruntu na drodze migracji.

29. Wymień zalety ekologiczne podziemnego składowania odpadów w porównaniu do składowania odpadów na powierzchniowych składowiskach

-możliwość odizolowania odpadów od środowiska na powierzchni terenu;

-możliwość uzyskania stałych warunków składowania odpadów;

-pod ziemią można stworzyć warunki składowania charakteryzujące się dużą szczelnością górotworu.

30. Jakie podstawowe warunki naturalne i techniczne muszą być spełnione przy podziemnym składowaniu odpadów

-odpowiedni rodzaj skał zapewniający szczelność górotworu;

-brak horyzontów wodnych;

-brak zaburzeń tektonicznych;

-brak zagroż. trzęsienia ziemi;

-stosowanie barier ( naturalnych i sztucznych );

-uzyskanie koncesji.

31. Podaj rolę i wymień rodzaje naturalnych i sztucznych barier

ochronnych stosowanych w przypadku podziemnego składowania

odpadów

32. Wymień i krótko opisz 4 podstawowe modele ochrony środowiska stosowane w praktyce gospodarczej

Sposoby ochrony środowiska:

• racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju ,

• przeciwdziałanie zanieczyszczeniom ,

• utrzymywania i przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego.

33. Co to jest „Czysta produkcja”, przedstaw jej podstawowe

założenia i efekty dla środowiska

Jest to strategia ochrony środowiska, która polega na ciągłym zapobiegawczym działaniu zmierzającym do zwiększenia efektywności produkcji i usług oraz redukcji ryzyka dla ludzi i środowiska przyrodniczego. Jej celem jest zaspokojenie naszego zapotrzebowania na produkty wytwarzane w równowadze ze środowiskiem ( użycie odnawialnych ,nieszkodliwych materiałów i źródeł energii ,przy jednoczesnej ochronie różnorodności biologicznej ).Systemy czystej prod. nie są linearne ,lecz zamknięte ,cykliczne ,dzięki czemu zużywają mniej materiałów ,wody ,energii.

34. Podaj korzyści dla przedsiębiorstwa z realizacji strategii czystej produkcji-redukcja kosztów przedsiębiorstwa

-pozytywne efekty społecznosciowe oraz marketingowe

-kozysci środowiskowe

-ograniczenie ryzyka wystepowania katastrof ekologicznych

-zmniejszenie negatywnego oddziaływania na zdrowie ludzi

-lepsze wykorzystanie mediów energetycznych i wody

35. Wymień czynniki oddziaływania eksploatacji górniczej na

Środowisko

-ODDZIAŁYWANIE BEZPOŚREDNIE

Tworzenie hałd, zwałowisk, Budowa zakładów górniczych

-ODDZIAŁYWANIE POŚREDNIE

Wpływ eksploatacji górniczej, Zanieczyszcze nia wód, Zanieczyszczenia powietrza

36. Rodzaje przekształceń środowiska powodowane przez podziemną eksploatację górniczą

-PRZEKSZTAŁCENIA GEOMECHANICZNE -PRZEKSZTAŁCENIA HYDROLOGICZNE -PRZEKSZTAŁCENIA HYDROGEOLOGICZNE -PRZEKSZTAŁCENIA

POWIETRZA

37. Wymień kierunki rekultywacji i zagospodarowania terenów

objętych w przeszłości składowaniem odpadów wydobywczych

pochodzących z górnictwa węgla kamiennego

Zasadniczym kierunkiem rekultywacji i zagospodarowania winno być przeznaczenie gruntów pod uprawę rolną lub leśną. Wybór kierunku zagospodarowania jest uzależniony od warunków geologicznych i hydrologicznych warstw rekultywowanych, a także od warunków przyrodniczych, ekonomicznych,

38. Podaj definicję rekultywacji terenu, na który miał wpływ obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych w świetle ustawy o odpadach wydobywczych

Rekultywacja obejmuje szereg zabiegów zmierzających do wyrównania powierzchni i odtworzenia poziomu urodzajnego gleby z równoczesnym uregulowaniem stosunków powietrzno-wodnych gruntów. Natomiast przez zagospodarowanie rozumie się wykonanie docelowych zabiegów umożliwiających wykorzystanie zrekultywowanego gruntu dla gospodarki rolnej, leśnej, wodnej, komunalnej lub innych sposobów użytkowania. technicznych kierunkiem społecznych.

Zgodnie ustawa rekultywację i zagospodarowanie gruntów zdewastowanych należy planować, projektować oraz realizować odpowiednio we wszystkich fazach robót geologicznych i związanych z wydobywaniem kopalin, jak również z budową i rozbudową zakładów eksploatujących te kopaliny. Zakres i zasady sporządzania dokumentacji przyrodniczych dla celów rekultywacji gruntów przekształconych odkrywkową eksploatacją kopalin są określone w załącznikach nr 1 i 2 do uchwały nr 301. Wyróżniono 2 etapy tj. rekultywacja i zagospodarowanie