O życiu człowieka decyduje nieraz kilka pierwszych minut po nastąpieniu urazu lub gwałtownym pogorszeniu się stanu zdrowia. Działania przywracające lub podtrzymujące funkcje życiowe przed przybyciem lekarza nazywamy
POMOCĄ PRZEDLEKARSKĄ

Często jedynym ratunkiem dla poszkodowanego jest obecność w pobliżu osoby, która potrafi udzielić pierwszej pomocy.

Nade wszystko powinniśmy wtedy:

1. Oznakować miejsce zdarzenia, zmniejszając ryzyko dalszych wypadków i wezwać pogotowie oraz policję.
   Te bardzo istotne czynności mogą wykonać osoby nam towarzyszące, pod warunkiem, że nie wpadły w panikę i zachowują konieczną w takich sytuacjach zdolność rozsądnego
   i konsekwentnego postępowania. Wezwanie pogotowia, to nie tylko wybranie numeru 999
   i zgłoszenie przyczyny wezwania. By nie tracić czasu, powinniśmy od razu określić rodzaj zdarzenia, podać liczbę poszkodowanych, rodzaj obrażeń i ocenić, czy istnieje zagrożenie życia, a także wyjaśnić, kto wzywa pomocy oraz podać możliwość kontaktu.

2. Jak najszybciej stwierdzić, czy u poszkodowanego występują:

   • utrata świadomości,

   • zaburzenia oddychania,

   • zatrzymanie krążenia,

   • przerwanie naczyń krwionośnych i wystąpienie krwotoku,

   • wstrząs pourazowy.

3. Po stwierdzeniu wystąpienia powyższych objawów, bezzwłocznie przystąpić
   do wykonania stosownych do symptomów czynności, na które składają się:

   • podjęcie sztucznego oddychania,

   • zewnętrzny masaż serca,

   • zatamowanie krwotoku,

   • ułożenie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej.

Kolejność i intensywność tych czynności zależą od wstępnej oceny urazów. Nie wolno ich przerywać, aż do przyjazdu pracowników służby zdrowia.

W celu ułatwienia i zagwarantowania skuteczności udzielania pierwszej pomocy ustalono schemat postępowania. Jest to tak zwane postępowanie ABC.

1. (Airway - drogi oddechowe) - to czynność polegająca na usunięciu wszelkich przeszkód utrudniających oddychanie. Usuwamy wszystkie ciała obce, odciągamy żuchwę ku dołowi
   i odchylamy do tyłu głowę, aby język nie opadał na tylną ścianę gardła i nie zatykał dróg oddechowych. Podejrzenia o urazy kręgosłupa wykluczają tę czynność. W takim wypadku otwieramy poszkodowanemu usta i wyciągamy język.

2. (Breath - oddech) - to czynność polegająca na przywróceniu oddychania, ponieważ kilkuminutowy bezdech jest główną przyczyną zgonu. Przystępujemy do sztucznego oddychania metodą usta - usta lub usta - nos i obserwujemy unoszenie się klatki piersiowej, co wskazuje na właściwe i skuteczne wykonywanie czynności.

3. (Cirkulation - krążenie) - to czynność sprawdzania tętna na tętnicach szyjnych.

Przy zatrzymaniu akcji serca, co podejrzewamy przy utracie przytomności, po uprzednim stwierdzeniu braku tętna w okolicy szyi i bladosinej barwy skóry, przystępujemy do zewnętrznego masażu serca. Polega on na kilku działaniach:

• ułożeniu poszkodowanego na plecach na twardym podłożu,

• rytmicznym uciskaniu mostka o 3 - 5 cm, w kierunku kręgosłupa (około 80 razy na minutę),

• połączeniu masażu serca ze sztucznym oddychaniem.

W przypadku stwierdzenia krwotoku należy go zatrzymać przez:

• ucisk ręczny w miejscu wypływu krwi,

• założenie opatrunku uciskowego,

• uniesienie kończyny,

• przy bardzo groźnych krwotokach - założenie opaski uciskowej.

Po wykonaniu tych czynności należy pozostawić pacjenta w pozycji bezpiecznej, chroniąc go przed utratą ciepła i utrzymując z nim kontakt, aż do przybycia pomocy medycznej.