BUDOWA PIERWOTNA KORZENIA:

1)RYZODERMA-skórka, komórki cienkościenne, bez kutykuli i aparatów szparkowych, czasem pojedyncze włośniki, może marnieć i odpadać- zastepowana przez leżącą niżej egzodermę

*egozoderma- - często zawiera zywą treść, ściany mogą ulegać zdrewnieniu, korkowaceniu, przepuszczalna dla H₂O dzięki temu że zbudowana z cienkościennych komórek

2)KORA PIERWOTNA

a)miękisz kory- ściany cienkie, z przestworami międzykomorkowymi, w młodych korzeniach przewodzi H₂O z włośników do wiązek przewodzących, w starszych tworzy się z niego miękisz spichrzowy(gromadzi np. skrobie, kryształy szczawianu wapnia, komórki olejkowe, garbnikowe)

u wodnych tworzy aerenchymę

b)endoderma-inaczej śródskórnia, wewnętrzna część kory, graniczy z walcem osiowym, tkanka zywa, często na ścianach komórkowych(promieniowych) jest skorkowaciała, lub z 3ech stron zdrewniala-wtedy naprzeciw wiązek nauczyniowych w endodermie wystepuja cienkościenne komórki przepustowe,

3)WALEC OSIOWY

a)perycykl(perykambium)-cz. Obwodowa, komórki cienkościenne, jedna lub dwie warstwy, ma właściwości tkanki twórczej-daje początek korzeniom bocznym, w dwuliściennych wytwarza fellogen, kambium, rury mleczne.

b) *ksylem(pierwotny) rozwija się do środka walca; protoksylem zawiera naczynia wąskie, budowa spiralna lub pierścieniowata, na obwodzie walca, pod perycyklem; metaksylem naczynia szersze, budowa siatkowata/jamkowata, blisko części rdzeniowej

*floem-częściowo zgnieciony i zdeformowany, wtórny zawiera oprócz tkanek przewodzących elementy mechaniczne

c)rdzeń- na ogół słabo rozwinięty, komórki miękiszowe, czasami charakter sklerenchymatyczny. U większości dwuliściennych rdzenia brak.

BUDOWA WTÓRNA KORZENIA:

1)PERYDERMA/MARTWICA KORKOWA/KORA PIERWOTNA- utworzone z fellogenu(tworzy się z perycyklu na zewnątrz walca osiowego)

2)KORA WTORNA-utrzymujące się na obwodzie łyko wytworzone przez miazgę

a)floem wtórny

b)promienie rdzeniowe w łyku

c)miazga w postaci pierścienia

3)DREWNO

a)ksylem wtórny

b)promienie rdzeniowe w drewnie

c)ksylem pierwotny(protoksylem, metaksylem)

d)rdzeń wąski(lub jego zupelny brak)

*rozwój miazgi po sformowaniu metaksylemu * podzial komórek ścianami stycznymi od strony wewnętrznej metafloemu *utworzenie łuków miazgi wiązkowej * z komóre perycyklu utworzenie miazgi międzywiązkowej * połączenie obu miazg w gwieździsta linie a następnie pierścien

*utworzona miazga wytwarza na zewnątrz lyko, do środka drewno, a rdzeń ulega redukcji * floem wtórny przygarnia rurki sitowe,komórki przyrurkowe, miękisz lykowy, włokna lykowe *ksylem wtorny to naczynia, cewki, miękisz drzewny i włókna drzewne*pierwotne i wtorne promienie rdzeniowe na przedłużeniach pierwotnych wiązek naczyniowych

BUDOWA ŁODYGI JEDNOLIŚCIENNYCH

-Zbudowana z tkanek pierwotnych, brak miazgi i fellogenu, brak przyrostu wtórnego(z reguły)

Wiązki sitowo-naczyniowe nieregularnie rozrzucone, dla nadziemnych- prawie całkowity brak kory pierwotnej, wiązki przewodzące przylegają bezpośrednio do hipodermy, w podziemnych zróżnicowanie na korę pierwotną i walec osiowy.

1)ŁODYGA NADZIEMNA:*skórka*hipoderma*miękisz zasadniczy*wiązki przewodzące

2) ŁODYGA PODZIEMNA(KŁĄCZE) *skórka*kora pierwotna(hipoderma,komórki miękiszu, endoderma)

*walec osiowy(perycykl, komórki miękiszu, wiązki przewodzące)

-skórka-okrywająca, jednowarstwowa, pokryta kutykulą

-hipoderma-jedno lub kilurzędowa, zbudowana z kolenchymy lub sklerenchymy, brak przestworów międzykomórkowych

-miekisz-w nadziemnych wypełnia całą ceentralna część, komórki cienkościenne, przestwory międzykomórkowe, funkcja spichrzowa

-wiązki sitowo-naczyniowe – rozrzucone w miękiszu zasadniczym, zamknięte, kolateralne, kazda otoczona pochwą wiązkową(w niej komórki przepustowe) , komórki miękiszowe lub włókna sklerenchymatyczne.

-floem(cz. Sitowa)- sklada się z protofloemu(nieczynny lub zgnieciony) i dośrodkowo położonego metafloemu zbud z rurek sitowych i kom przyrurkowych

-ksylem(cz. Naczyniowa) – protoksylem na brzegach i metaksylem wewnątrz, elementy te otoczone miękiszem

--protoksylem-wczesniej powstaje, zawiera naczynia wąskie, spiralne, pierścieniowate, może zawierac przestwory powietrzne

--metaksylem- pojawia się pod koniec całkowitego wzrostu, naczynia siatkowate i jamkowate, duże rozmiary

-rdzen-brak lub zastąpiony kanalem powietrznym

-walec osiowy-wyrazny, wiazki zamknięte rozrzucone w walcu, przy endodermie-kolateralne w srodku walca leptocentryczne

BUDOWA ŁODYGI DWULIŚCIENNYCH

-przyrost wtórny, wiązki otwarte, ułożone okółkowo,

-w budowie wiązkowej na przekroju poprzecznym : oddzielne wiązki przewodzące otwarte, miedzy nimi szerokie pierwotne pierścienie rdzeniowe, na obwodzie epiderma, pod nia hipoderma i komórki miękiszowe kory pierowtnej

-w budowie wtoren często pojawia się fellogen wytwarzający perydermę, perycykl zmienia się w pierscien włokien perycyklicznych, głebiej ksylem i floem przedzielony pierścieniem miazgowym

ŁODYGA ROSLIN ZIELNYCH

-dwulisciennych maja często w początkowym okresie rozwoju układ wiązkowy, później przechodzący w ciagly, oddzielne wiązki otwarte, miedzy nimi promienie rdzeniowe, na obwodzie epiderma, pod nia zazwyczaj hipderma i komórki miękiszowe, wyraźne zróżnicowanie na kore pierowtną i walec osiowy

*skórka*kora pierwotna(kolenchyma, komórki miękiszu, endoderma)*walec osiowy(perycykl, wiązki przewodzące otarte/miazga/, promienie rdzeniowe pierwotne*rdzeń)

ŁODYGA ROSLIN DRZEWIASTYCH

-dwuliścienne i nagonasienne, układ budowy wewnętrznej zależy od wieku i gatunku rosliny

-młoda roslina pokryta skórką, która później brunatnieje i jest zastepowana przez perydermę

Z biegiem czasu może powstawać na powierzchni martwica korkowa

*peryderma/martwica korkowa*kora pierwotna(kolenchyma,komórki miękiszu)*kora wtorna

(włokna peryckliczne, floem wtorny, promienie rdzeniowe, miazga) * drewno(ksylem wtorny, promienie rdzeniowe, ksylem pierowtny, rdzeń)

DREWNO

1. Pierwotne = protoksylem+metaksylem

-w środku cylindra drzewnego, przy rdzeniu

b) Wtórne=naczynia+cewki+włókna drzewne+miękisz drzewny

-NACZYNIA+CEWKI=transport wody i substancji mineralnych z gleby (kierunek wstępujący)

Zawierają jamki i zgrubienia scian, szerokie rury lub wąskie cewki

-WŁÓKNA DRZEWNE=wzmacniają i zabezpieczają przezd uszkodzeniem, sciany zgrubiale,

Końce zaostrzone , posiadaja jamki proste, element martwy

-MIEKISZ DRZEWNY=komórki cienkościenne, wydłużone, ściany zawierają jamki proste z

przestworami komórkowymi, te czesci które przylegają bezpośrednio do naczyn nie zawierają

przestworow. Głownie funkcja spichrzowa, żywa treść.

BIEL I TWARDZIEL

-w strzale pnia zachodzą zmiany których następstwem jest zamykanie dostępu wody do drewna w wewnętrznych warstwach, lezacych bliżej rdzenia , powoduje to nadanie odcienia:

A)twardziel – warstwa wewnetrzna – ciemniejsza- wewnątrz komorek drewna gromadzą się substancje barwne np. żywice garbniki sole mineralne

b) biel- warstwa zewnetrzna - jasniejsza

KORA

Węższa od drewna, zabezpiecza miazge i najmłodsze warstwy przez zmiażdżeniem i wyschnięciem oraz niekorzystnym wpływem temperatury

Tkanki kory nie podlegaja drewnieniu

1. Pierowtna- poł w zewnętrznej części lodygi , komórki zywe, cienkościenne, przestwory komórkowe obecne, często wypelnione substanacjami zapasowymi, często obecne rury mleczne, komórki śluzowe i garbnikowe , w częściach obwodowych możliwa obecność kolenchymy z chloroplastami i skrobią, endoderma niewyrazna

2. Wtorna- pod korą pierwotną, sięga do kambium, wytwór kambium, przewodzi i gromadzi substancje zapasowe, wystepuje w niej floem wtorny i promienie rdzeniowe

FLOEM

a)rurki sitowe przewodzą substancje organiczne w kierunku zstępującym (liscie->korzeń) cienkościenne, niezdrewniałe, czynne cały czas. Towarzyszą im komórki przyrurkowe oraz komórki sitowe

b)włokna łykowe-wtórne-powstałe z miazgi, funkcja mechaniczna, długie wrzecionowate, grubościenne, jamki ustawione ukośnie,

c)miękisz łykowy- komórki zywe, cienkościenne niezdrewniałe, zawierają dużo substancji zapasowych

WALEC OSIOWY składnik młodych korzeni,

Bierze początek z tkanek twórczych: w korzeniu z pleromu, w łodygach z korpusu, na obwodzie otoczony warstwa kory pierwotnej, otoczony perycyklem.

a)perycykl-jednowarstwowa tkanka, żywe cienkościenne komórki, może wytwarzać miazge, fellogen, komórki miękiszowe, w korzeniu nazywany perykambium

b)rdzeń-zajmuje czesc srodkową, otoczony wiązkami, odchodzą od niego pierotne promienie rdzeniowe