HISTOLOGIA 23. Ćwiczenia (wejściówka)
temat: Zewnętrzne powłoki ciała: - skóra
- włos
- kopyto
- gruczoł mlekowy
I. SKÓRA (cutis/derma)____________________________________________________________
1) Naskórek
- powstaje z ektodermy
- nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący
- rowki i listewki
- ziarenka melaniny w komórkach głębszych warstw lub pomiędzy nimi
- krążki dotykowe
a. warstwa głęboka, rozrodcza
podstawna - 1 warstwa komórek walcowatych
- części przypodstawne tworzą nóżki korzonkowe, tonofibtyle,
melanocyty (z listewki nerwowej)
kolczysta - kilka/kilkanaście warstw wielobocznych komórek
- wyraźne, przestrzenie międzykomórkowe
- mostki międzykomórkowe (wypustki przypominające kolce)
- komórki Langerhansa
b. warstwa rogowacenia
ziarnista - 1-5 warstw spłaszczonych komórek z jasnym jądrem
- ziarenka keratohialiny
- mała ilość mitochondriów i SER
jasna - kilka pokładów spłaszczonych komórek z zanikającym jądrem
- możliwia przesuwalność warstwy zrogowaniałej
c. warstwa powierzchniowa, zrogowaciała
zbita - bezjądrzaste komórki (płaskie płytki rogowe) utworzone z keratyny
złuszczająca się - płytki rogowe oddzielają się i złuszczają
2) Skóra właściwa
- powstaje z mezenchymy
a. warstwa brodawkowa - tkanka łączna włóknista zbita (włókna kolagenowe,
sprężyste, fibroblasty, makrofagi, komórki tuczne i inne)
- w brodawkach liczne naczynia krwionośne i
limfatyczne, ciałka dotykowe, kolbki końcowe, ciałka
Ruffiniego, mięśnie przywłośne
- odżywianie naskórka
3) Tkanka podskórna
- powstaje z mezenchymy
- tkanka łączna luźna
- podściółka tłuszczowa
- ciałka blaszkowate
II. WŁOSY (pili)____________________________________________________________________
- powstają z wpukleń warstwy rozrodczej naskórka
- pochewka zewnętrzna i wewnętrzna - z komórek otaczających stożek
- torebka włosa - zbudowana z tkanki łącznej
budowa zewnętrzna:
a. korzeń włosa
b. trzon (łodyga) włosa
c. wierzchołek włosa
d. cebulka włosa
e. brodawka łącznotkankowa
budowa wewnętrzna:
a. rdzeń - występuje w obrębie korzenia włosów grubych
- jeden lub kilka szeregów wielobocznych komórek
- ziarenka trichohialiny
- pęcherzyki gazu
- ziarenka barwnika
b. kora - płaskie, zrogowaciałe komórki
- ziarna pigmentu
- filamenty keratynowe
c. powłoczka - jedna warstwa zrogowaciałych komórek w formie płytek
rogowych zachodzących na siebie dachówkowato w górę
rodzaje włosów:
a. pokrywowe - długie, posiadające rdzeń
b. szczeciniaste - cienkie u nasady i zgrubiałe przy wierzchołku
- często mają rdzeń
c. wełniste - cienkie, silnie skręcone
- najczęściej bezrdzenne
w obrębie korzenia włosa włos jest otoczony:
a. pochewką korzenia włosa - pochodzenia nabłonkowego
- pochewka wewnętrzna - tylko w dolnej części korzenia
- jest wytworem cebulki włosa
- powłoczka pochewki włosa
- jedna warstwa płaskich zrogowaciałych
komórek zachodzących na siebie
dachówkowato w dół
- warstwa nabłonkowa ziarnista
- 1 lub kilka pokładów wielobocznych komórek
- ziarenka trichohialiny
- warstwa nabłonkowa jasna
- jeden pokład wydłużonych komórek
- pochewka zewnętrzna - przedłużenie naskórka
- 2 warstwy odpowiadające warstwie kolczystej i
podstawnej naskórka
- błona szklista
b. torebka włosa - z tkanki łącznej skóry właściwej
- warstwa wewnętrzna - włókna łącznotkankowe okrężne
- warstwa zewnętrzna - włókna łącznotkankowe podłużne
- krążki dotykowe
gruczoł łojowy, mięsień przywłośny (m. napinacz włosa) - od torebki włosa do warstwy brodawkowej skóry
III. GRUCZOŁ MLEKOWY (mamma)_________________________________________________
- pęcherzykowy lub cewkowo-pęcherzykowy złożony
- torebka łącznotkankowa z włóknami kolagenowymi i sprężystymi
- pasma tkanki łącznej luźnej
- płaty, płaciki
1) Odcinki wydzielnicze = pęcherzyki
a. w gruczole nieczynnym - nabłonek jednowarstwowy płaski lub sześcienny
b. podczas ciąży - nabłonek jednowarstwowy sześcienny
- rozrasta się wnikając do przegród łącznotkankowych
- rozrost sieci naczyń włosowatych oplatających odcinki
wydzielnicze
c. w okresie laktacji - nabłonek jednowarstwowy walcowaty
laktocyty - komórki połączone obwódkami zamykającymi i desmosomami
tłuszcze - wydzielanie apokrynowe
białka - wydzielanie merokrynowe (mikrokosmki)
kom. koszyczkowe - między nabłonkiem a błoną podstawną
tkanka łączna luźna (fibroblasty, histiocyty, kom. tuczne, eozynofile)
2) Przewody wyprowadzające
a. śródpłacikowe - nabłonek jednowarstwowy sześcienny
b. międzypłacikowe - nabłonek jednowarstwowy walcowaty
c. mlekowe - nabłonek dwuwarstwowy walcowaty
d. zatoki mlekowe - nabł. dwuwarstw. walcowaty
e. strzykowe (Ru, Eq) lub brodawkowe (Car, Ru) - nabł. wielowarstw. płaski
3) Strzyk krowy
- nabłonek wielowarstwowy płaski
- sieć z włókien kolagenowych i sprężystych
- tkanka mięśniowa - 3 warstwy: podłużna, okrężna i promienista
- skóra bez włosów i gruczołów
IV. KOPYTO (ungula)______________________________________________________________
1) Odżywo
a. warstwa podskórna - tkanka łączna luźna lub warstwa okostnowa
- tkanka łączna luźna zrastająca się z okostną (pod ścianą i
podeszwą rogotwórczą)
b. warstwa naczyniowa - tkanka łączna zbita
- liczne naczynia krwionośne
c. warstwa brodawkowa (przy koronie i koronce) i listewkowa (przy ścianie,
podeszwie i strzałce)
- tkanka łączna zbita
- brodawki rogotwórcze i listewki rogotwórcze
2) Tworzywo
a. koronka rogotwórcza - w miejscu styku puszki rogowej ze skórą
- brodawki
- wytwarza szkliwo (polewę) rogowe
b. korona rogotwórcza - wał grubości palca
- brodawki
- wytwarza róg rureczkowy
c. ściana rogotwórcza - listewki rogotwórcze wytw. listewki rogowe puszki rogowej
d. podeszwa rogotwórcza - wytwarza róg rureczkowy
e. strzałka rogotwórcza - wytwarza róg rureczkowy
3) Puszka rogowa - gruba, twarda warstwa rogowa
a. ściana rogowa - warstwa zewnętrzna - spłaszczone płytki rogowe
- warstwa środkowa - róg rureczkowy
- warstwa wewnętrzna - róg listewkowy
- widoczna od strony podeszwy jako linia
biała
b. podeszwa rogowa - róg rureczkowy
c. strzałka rogowa - róg rureczkowy
4) Chrząstki kopytowe
a. tkanka chrzęstna włóknista - w części obwodowej
b. tkanka chrzęstna sprężysta - w część tylnej