Lucerna

   Ochrona naturalnego środowiska jest splotem zadań ponadustrojowych. Potwierdziła to 5 lat temu szwajcarska konferencja ministrów ochrony środowiska naszego kontynentu - "O czyste środowisko dla Europy" (Lucerna, 28-30 kwietnia 1993 r.). Na konferencji w Lucernie przyjęto "Program działań na rzecz ochrony środowiska dla Europy Środkowej i Wschodniej". Program ów dotyczy Albanii, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Rosji, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Ukrainy i Węgier. W Programie czytamy m.in.: "Każdy kraj Europy Środkowej i Wschodniej powinien teraz opracować program działań na rzecz ochrony środowiska, dostosowany do własnych potrzeb i zagrożeń środowiska u siebie. Proces ten należy rozpocząć od jasnego uzgodnienia priorytetów pomiędzy zainteresowanymi stronami w danym kraju. Następnie należy skoncentrować wysiłki na znalezieniu ekonomicznego sposobu osiągania określonych celów w ramach posiadanych możliwości finansowych i instytucjonalnych."

            W cytowanym Programie podkreśla się, że jednym z priorytetów jest właściwe postępowanie z odpadami. Odpady bowiem są nader ważnym czynnikiem wpływającym na zanieczyszczanie środowiska.

            Postanowienia konferencji w Lucernie współbrzmiały z założeniami "Ochrony Dziedzictwa Przyrodniczego Europy", zaproponowanymi w Deklaracji z Maastricht przez Radę Europy. W dokumencie tym stwierdza się, że:

* Ochrona europejskiego dziedzictwa przyrodniczego jest konieczna dla zrównoważonego rozwoju (ekorozwoju) naszego kontynentu.

* Jest to wspólny obowiązek wszystkich krajów i regionów, a zadania z nim związane mogą być wykonane tylko w skali ogólnoeuropejskiej.

* Zrównoważone gospodarowanie środowiskiem przyrodniczym jako zasobem gospodarczym jest warunkiem wstępnym dla stałego rozwoju gospodarczego i społecznego oraz dobrobytu Europy.

* Pogarszanie stanu środowiska przyrodniczego w Europie spowodowane jest przez działalność gospodarczą i produkcyjną, tak więc zintegrowanie przedsięwzięć ochrony z polityką społeczno - gospodarczą jest warunkiem wstępnym przywrócenia i utrzymania różnorodności biologicznej i krajobrazowej.

* Przyrodnicza różnorodność Europy zmniejsza się - jest to bardzo szybki i stały proces. Cenne i unikatowe siedliska występujące na obszarze naszego kontynentu ponoszą znaczne szkody, co prowadzi do zmniejszenia różnorodności, liczby i zasięgu występowania gatunków, siedlisk i krajobrazów.

* Różnorodność biologiczna i krajobrazowa Europy jest jednym z jej największych bogactw. Stanowi ona przekazane nam dziedzictwo tysięcy lat, związane z innymi ekosystemami świata. Ponosimy zbiorową odpowiedzialność za zachowanie tej spuścizny przyszłym pokoleniom w stanie zróżnicowania i zrównoważenia.

            Tak więc ochrona naturalnego środowiska nie jest wymysłem grupy zapaleńców, ani nie zależy tylko od dobrej woli ludzi (producentów dóbr i usług, samorządów regionalnych, elit rządzących). Wynika zarówno z powinności moralnych, uzasadnionych ekohumanistycznymi ideałami, jak i z obowiązków prawnych. W Unii Europejskiej tworzone są, jak wiadomo, akty prawne z zakresu ochrony środowiska, zwane dyrektywami. Uchwalono już ponad trzysta dyrektyw, wydanych także w języku polskim. Mają one służyć wdrażaniu idei zrównoważonego rozwoju, przyjętej na konferencji ONZ w Rio de Janeiro w 1992 r., w dokumencie Agenda 21, podpisanym także przez Polskę. Przez zrównoważony rozwój należy rozumieć taki rozwój społeczno - gospodarczy, w którym w celu zrównoważenia szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw lub ich obywateli - zarówno współczesnego, jak i przyszłych pokoleń - następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Aby tak sformułowana idea nie była tylko "zapisem" dobrej woli lub pustą deklaracją, w dyrektywach UE i ustawach państw europejskich uznaje się za niezbędne:

ˇ        ustanowienie środków prawnych zapewniających użytkowanie środowiska zgodnie z interesem publicznym;

ˇ        określenie obowiązków organów państwowych, samorządowych, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych, a także organizacji społecznych i zawodowych;

ˇ        ochronę środowiska przez każdego obywatela oraz rozwijanie świadomości społecznej w celu powszechnego wypełniania tego obowiązku.

VIII MIĘDZYNARODOWE FORUM DOTYCZĄCE HCH I PESTYCYDÓW, SOFIA, 26-28 MAJ, 2005

WSTĘP
Międzynarodowe Forum dotyczące HCH i Pestycydów (International HCH and Pesticides Forum) stanowi platformę do wymiany poglądów różnych zainteresowanych grup, pracujących nad wdrożeniem projektów związanych z usuwaniem trwałych zanieczyszczeń organicznych (POPs – ang. Persistent Organic Pollutants), nieprzydatnych środków ochrony roślin i innych niebezpiecznych odpadów chemicznych. Forum spełnia rolę katalizatora w procesie wymiany informacji na tematy ważne z punktu widzenia wdrażania Konwencji Sztokholmskiej i innych związanych z nią porozumień międzynarodowych w dziedzinie ochrony środowiska, przyjazną dla środowiska gospodarkę pestycydami, odpady pestycydowe i inne związki chemiczne.

Forum skupia organizacje rządowe, sponsorów, agencje pod patronatem Narodów Zjednoczonych międzynarodowe organizacje rządowe i pozarządowe oraz przedstawicieli sektora prywatnego i daje im możliwość wymiany informacji w otwartej, nieformalnej atmosferze.

W dniach 26 – 28 maja, ósme już Międzynarodowe Forum HCH odbyło sie w Sofii. Wydarzenie to było możliwe dzięki inicjatywie Międzynarodowego Stowarzyszenia do spraw HCH i Pestycydów (IHPA – International HCH and Pesticides Association) i staraniom organizatorów:

Międzynarodowego Stowarzyszenia do spraw HCH i Pestycydów (IHPA), Holandia

Bułgarskiego Ministerstwa Ochrony Środowiska i Wód

Państwowego Ośrodka Nauk Rolniczych, Sofia, Bułgaria

Instytutu Zrównoważonego Rozwoju, Sofia, Bułgaria

Niemieckiej Federalnej Agencji d/s Ochrony Środowiska (UBA – Umwelt Bundes Amt)

W VIII Międzynarodowym Forum HCH w Sofii wzięło udział 140 uczestników z 44 krajów. Sponsorami Forum było wiele organizacji. Ich szczegółowy wykaz znajduje się poniżej.

Od ostatniego Forum w Kijowie w 2003 roku, wiele państw podpisało Konwencją Sztokholmską i uczestniczy w pracach przygotowawczych lub końcowych tworzenia Krajowych Planów Wdrożeniowych (ang. National Implementation Plans - NIPs). Wiele krajów Europy Wschodniej i Centralnej przedstawiło sprawozdania odnośnie stopnia zaawansowania tych prac. Podczas dyskusji podkreślano potrzebę opracowania dobrych Planów Wdrożeniowych, gdyż będą one stanowić podstawę postępowania z odpadami chemicznymi stosownie do obowiązujących umów międzynarowdowych.

Prezentacjie krajowe przedstawiły potencjalne zagrożenia dla środowiska, jakie niosą za sobą odpady pestycydowe i inne odpady niebezpieczne, zwłaszcza zagrożenie zanieczyszczenia gleb i wód gruntowych. Według szacunków Międzynarodowej Organizacji d/s Zdrowia (WHO) w roku 2050 co drugi mieszkaniec Ziemii umrze na raka, którego przyczyną będzie skażona żywność, woda lub środowisko.

Ten szeroki i ważny temat wymaga więcej uwagi i działania ze strony organizacji międzynarodowych w kierunku ograniczenia zagrożeń środowiska w skali globalnej i poszczególnych krajów. Konsekwencje ekonomiczne niepodjęcia działań mogą prowadzić do utraty możliwości eksportu w sektorach rolniczym i rybołostwie oraz ograniczenie możliwości rozwoju zrównoważonej turystyki.

DEKLARACJA
Uczestnicy 8-go Forum HCH reprezentujący rządy poszczególnych krajów, organizacje międzyrządowe, sektor prywatny, organizacje społeczne i naukowe spotykając się w Sofii wyrazili podziękowanie oraz wdzięczność rządowi Bułgarii za gościnę i hojny wkład w organizację Forum.

Ponadto uczestnicy wyrazili podziękowanie Dyrektorowi Stowarzyszenia IHPA za jego nieustające poparcie i wkład w utrzymywanie problemu nieprzydatnych pestycydów w centrum zainteresowania międzynarodowego.

Uczestnicy:

Podkreślają utrzymujący się negatywny wpływ trwałych zanieczyszczeń organicznych, nieprzydatnych środków ochrony roślin i innych związków niebezpiecznych na zdrowie ludzi, środowisko, zwierzęta i zasoby naturalne, takie jak gleba i wody gruntowe i są świadomi konsekwencji ekonomicznych z tym związanych

Rozumieją potrzebę rozpowszechniania informacji i większego zaangażowania społeczeństwa w proces podejmowania decyzji o postępowaniu z trwałymi zanieczyszczeniami organicznymi, nieprzydatnymi środkami ochrony roślin i innymi związkami niebezpiecznymi

Doceniają wartość prawidłowo przygotowanych planów KPW i innych badań służących jako podstawy do podjęcia działań zmierzających do usunięcia zagrożeń wynikających ze stosowania trwałych zanieczyszczeń organicznych, nieprzydatnych środków ochrony roślin i innych związków niebezpiecznych

Nawołują o przyśpieszenie działań zmierzających do usunięcia trwałych zanieczyszczeń organicznych, nieprzydatnych środków ochrony roślin i innych związków niebezpiecznych

Apelują do rządów oraz organizacji krajowych działających w danym regionie, aby usunięcie trwałych zanieczyszczeń organicznych, nieprzydatnych środków ochrony roślin i innych związków niebezpiecznych stało się działaniem priorytetowym

Apelują także do Unii Europejskiej oraz innych sponsorów o wspieranie krajowych inicjatyw wdrażających strategie usuwania trwałych zanieczyszczeń organicznych, nieprzydatnych środków ochrony roślin i innych związków niebezpiecznych

Rozumieją wagę spójnej polityki krajowej poszczególnych państw, przepisów prawnych oraz gospodarki środkami chemicznymi oraz odpadami w taki sposób, aby możliwe było zapobieganie nagromadzenia się nieprzydatnych środków ochrony roślin i innych substancji niebezpiecznych

Zalecają, po przygotowaniu planów KPW, skupienie uwagi na wyborze i opracowaniu programów oczyszczania terenu

Ponawiają apel z 7-go Międzynarodowego Forum HCH odnośnie utworzenia regionalnej sieci informacyjnej, mającej za zadanie dzielenie się wiedzą i doświadczeniami z organizacjami rządowymi, międzyrządowymi, pozarządowymi i innymi jednostkami zainteresowanymi tym problemem

Rozumieją, że efektywne zarządzanie odpadami niebezpiecznymi jest kluczowym elementem zapobiegania nagromadzeniu się nieprzydatnych środków ochrony roślin i innych odpadów niebezpiecznych w przyszłości

Rozumieją duże korzyści dla poszczególnych krajów w danym regionie płynące z zintegrowanych działań w ramach porozumień międzynarodowych dotyczących środków chemicznych

Doceniają rolę Unii Europejskiej, ONZ oraz porozumień dwustronnych w przeprowadzaniu działań mających na celu wyeliminowanie trwałych zanieczyszczeń organicznych, nieprzydatnych środków ochrony roślin i innych związków niebezpiecznych w krajach danego regionu

Apelują do jednostek przemysłu chemicznego o wkład na rzecz tych działań poprzez wprowadzenie stosownej polityki sprzyjającej programom eliminacji odpadów

Popierają inicjatywę utworzenia Regionalnego Ośrodka Europy Środkowej i Wschodniej do spraw trwałych Zanieczyszczeń organicznych pod auspicjami Czeskiego Uniwersytetu Masaryk oraz ICS, Ośrodka UNIDO w Trieście. (United Nations Industrial Development Organization – Organizacja d/s Rozwoju Przemysłowego Narodów Zjednoczonych)

Rozumieją wpływ na polityków i sponsorów prezentacji obrazujących zagrożenia ze strony trwałych zanieczyszczeń organicznych, nieprzydatnych środków ochrony roślin i innych związków niebezpiecznych dla zdrowia ludzi oraz środowiska. Wyrażamy podziękowanie za przedstawienie zdjęć pochodzących z miejsc składowania odpadów niebezpiecznych na terenie Gruzji i zalecamy przedstawianie podobnych prezentacji podczas różnego rodzaju konferencji w różnych krajach, także w Parlamencie Europejskim.

OŚWIADCZENIA

Bułgarskie Ministerstwo Ochrony Środowiska

Bułgarski Parlament

Rumuńskie Ministerstwo Rolnictwa, Leśnictwa i Rozwoju Wsi

Członkowie Parlament Europejskiego

Europejski Komisarz d/s Ochrony Środowiska

Międzynarodowe Stowarzyszenie IHPA w szczególny sposób popiera zalecenia Forum w Sofii przez pomoc w następujących dziedzinach:

-         metody i aparaturę inwentaryzacyjną

-         programy szkoleniowe

-         kierowanie programami

-         kontrola jakości

-         dokumentacja

-         udostępnianie technologii

-         oceny

-         zaangażowanie społeczne

-         pomoc w ustanowieniu krajowych sieci zainteresowanych jednoste

Natura 2000 – program utworzenia w krajach Unii Europejskiej wspólnego systemu (sieci) obszarów objętych ochroną przyrody. Podstawą dla tego programu są dwie unijne dyrektywy: Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa (Habitatowa). Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Wspólne działanie na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy w oparciu o jednolite prawo ma na celu optymalizację kosztów i spotęgowanie korzystnych dla środowiska efektów. Jednolite prawo powinno ułatwić współdziałanie wielu instytucji zajmujących się ochroną przyrody stale i tych dla których jest to działanie oboczne. Zadanie i cel rangi europejskiej powinno łatwiej uzyskać powszechną akceptację społeczną, tym bardziej że poszczególne kraje członkowskie są zobowiązane do zachowania na obszarach wchodzących w skład sieci Natura 2000 walorów chronionych w stanie nie pogorszonym, co wcale nie musi wykluczać ich gospodarczego wykorzystania.

Zasady wyznaczania

W ramach programu wyznaczone zostają tzw. obszar specjalnej ochrony ptaków (Special Protection Areas – SPA) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (Special Areas of Conservation – SAC), na których obowiązują ochronne regulacje prawne.

Obszary specjalnej ochrony ptaków są wyznaczane samodzielnie przez każde państwo. Komisja Europejska kontroluje jednak zgodność wyznaczonych obszarów z siecią tzw. IBA. W praktyce każdy obszar spełniający naukowe kryteria IBA musi być wyznaczony jako obszar specjalnej ochrony ptaków.

W zakresie specjalnych obszarów ochrony siedlisk, każde państwo członkowskie musi opracować i przedstawić Komisji Europejskiej listę leżących na jego terytorium obszarów najcenniejszych pod względem przyrodniczym, odpowiadających gatunkowo i siedliskowo wymogom zawartym w Dyrektywie Siedliskowej. Po przedłożeniu listy, następuje proces ewaluacji i selekcji obszarów na poziomie europejskim. Kluczowym elementem tej procedury jest Seminarium Biogeograficzne na którym ocenia się kompletność sieci dla każdego z gatunków i siedlisk będących przedmiotami ochrony, a występujących w danym państwie. Następnie Komisja Europejska zatwierdza w trybie decyzji obszary pod nazwą obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (Site of Community Importance - SCI) i od tej chwili obowiązują wszystkie przepisy ochronne. Państwo członkowskie ma następnie obowiązek w ciągu 6 lat wyznaczyć obszary krajowym aktem prawnym, co do listy, granic i przedmiotów ochrony obszarów akt ten musi być tożsamy z decyzją Komisji.

Zasady funkcjonowania

Obszary Natura 2000 są obszarami ochrony określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, tj. tylko te gatunki i siedliska są przedmiotami ochrony. Funkcjonowanie obszaru opiera się na trzech kluczowych obowiązkach:

Obowiązek oceny: Każdy plan lub przedsięwzięcie, które potencjalnie mogłoby wpływać na obszar Natura 2000, musi być - przed zezwoleniem na nie - ocenione pod kątem tego wpływu. Nie można zezwolić na realizację przedsięwzięcia, którego wpływ na obszar Natura 2000 byłby znacząco negatywny. Obowiązuje przy tym zasada ostrożności - wszystkie racjonalne wątpliwości muszą być interpretowane na korzyść ochrony obszaru, a przeciwko przedsięwzięciu; tj. do zezwolenia na przedsięwzięcie konieczne jest uzyskanie pewności, że znaczący negatywny wpływ jest wykluczony. Wyjątkowo, mimo znaczącego negatywnego wpływu przedsięwzięcia na obszar, można na nie zezwolić jeśli jego realizacja wynika z koniecznych przyczyn nadrzędnego interesu publicznego, nie ma możliwości zastosowania rozwiązań alternatywnych oraz zostanie zagwarantowana kompensacja przyrodnicza. Obowiązek ten wywodzi się z art 6(3) i 6(4) Dyrektywy Siedliskowej.

Obowiązek zapobiegania wszelkim pogorszeniom: Organ sprawujący nadzór nad obszarem Natura 2000 obowiązany jest zapobiec wszelkim pogorszeniom stanu siedlisk i znaczącemu niepokojeniu gatunków, będących w danym obszarze przedmiotami ochrony. Dotyczy to także zapobieganiu pogorszeniom spowodowanym przez czynniki naturalne, albo pogorszeniom w wyniku legalnej, nie wymagającej szczególnych zezwoleń działalności człowieka. Obowiązek ten wywodzi się z art 6(2) Dyrektywy Siedliskowej.

Obowiązek proaktywnej ochrony: Należy wprowadzić specjalne środki ochronne (np. regulacje prawne, systemy umów, działania ochrony czynnej, ustanawianie i wdrażanie odpowiednich planów), gwarantujące docelowo zachowanie przedmiotów ochrony we właściwym stanie ochrony. Obowiązek ten dla obszarów siedliskowych wywodzi się z art 6(1) Dyrektywy Siedliskowej, a dla obszarów ptasich - z art. 4 Dyrektywy Ptasiej.

W Polsce obowiązek oceny jest realizowany w formie postępowania administracyjnego; organem właściwym do orzekania o możliwości wystąpienia znaczącego negatywnego wpływu przedsięwzięcia na obszar, i tym samym de facto do rozstrzygania o możliwości realizacji przedsięwzięcia, jest Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Obowiązek zapobiegania pogorszeniom jest realizowany przez bieżące działania organów administracji i organów ochrony przyrody, w szczególności organów sprawujących nadzór nad danym obszarem. Dla wykonania obowiązku zapobiegania pogorszeniom i obowiązku proaktywnej ochrony przewiduje się sporządzanie i ustanawianie, dla każdego obszaru Natura 2000, co najmniej raz na 10 lat tzw. planu zadań ochronnych. W razie potrzeby, dla obszaru lub jego części, może być też sporządzany i ustanawiany na 20 lat plan ochrony.

Natura 2000 w Polsce

Polska zobowiązała się do wyznaczenia na swoim terytorium sieci Natura 2000 w Traktacie ateńskim z 16 kwietnia 2003 r., stanowiącym podstawę prawną przystąpienia Polski i dziewięciu innych krajów europejskich do Unii Europejskiej. Przepisy unijne stanowiące podstawę dla tworzenia sieci Natura 2000 zostały wprowadzone do polskiego prawa wraz z opublikowaniem ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody^[1].

Przygotowania do wprowadzenia sieci Natura 2000 w Polsce rozpoczęły się już w końcu lat 90. Sporządzone zostały wówczas wstępne analizy zasobów siedlisk i gatunków wymagających ochrony w sieci. Prowadzone były także negocjacje na temat uzupełnienia przepisów unijnych o siedliska i gatunki wymagające ochrony w Polsce, a nieobecne w krajach starej UE i w konsekwencji też nie objęte ochroną ówczesnego prawa unijnego^[2]. W działaniach tych uczestniczyli przede wszystkim naukowcy z Instytutu Ochrony Przyrody PAN z Krakowa i urzędnicy Ministerstwa Środowiska.

Eksperci z Centrum Informacji o Środowisku UNEP/GRID i Instytutu Ochrony Przyrody w Krakowie opracowali w 2001 r. "Koncepcję sieci Natura 2000 w Polsce". Dokument ten zawierał wstępną identyfikację i opisy obszarów, wykazy siedlisk i gatunków oraz form ochrony na obszarach proponowanych do sieci, także mapy przedstawiające umiejscowienie tych obszarów. W propozycji tej ostoje zajmowały 13,5% powierzchni kraju^[3].

W latach 2002-2003 koncepcja sieci Natura 2000 w Polsce rozwijana była przez Narodową Fundację Ochrony Środowiska współdziałającą z Instytutem Ochrony Przyrody PAN w Krakowie oraz Zakładem Ornitologii PAN w Gdańsku i Centrum GRID – Warszawa. Naukowcy z tych ośrodków otrzymywali dane od Wojewódzkich Zespołów Realizacyjnych, to jest grup specjalistów, głównie przyrodników powołanych przez wojewodów do tworzenia koncepcji sieci w poszczególnych województwach. Dane te były zestawiane w formularzach (tzw. Standardowych Formularzach Danych) wymaganych przez Komisję Europejską. W trakcie tworzenia koncepcji sieci nie została przeprowadzona powszechna inwentaryzacja siedlisk i gatunków chronionych, a wszelkie prace oparte były na materiałach publikowanych, dokumentacjach i wiedzy przyrodników współpracujących z wymienionymi organami.

W 2004 r. przeprowadzone zostały pośpieszne konsultacje społeczne, w trakcie których samorządy powszechnie wyraziły sprzeciw dla przedstawionych propozycji. Przygotowana koncepcja sieci obszarów chronionych została okrojona także po interwencji Departamentu Wodnego MŚ oraz Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych. W efekcie w maju 2004 rząd polski przekazał Komisji Europejskiej skromną w stosunku do projektu wyjściowego koncepcję sieci obszarów siedliskowych Natura 2000, a w lipcu 2004 ukazało się rozporządzenie wyznaczające ostoje ptasie z podobnie okrojonym zestawieniem obszarów^[4].

Ograniczenie sieci Natura 2000 spowodowało niezadowolenie środowisk eksperckich i organizacji pozarządowych zaangażowanych wcześniej w jej tworzenie. Efektem tego była publikacja w grudniu 2004 r. tzw. listy cieni (Shadow List) obszarów Natura 2000. Opracowanie to zawierało krytyczny przegląd zatwierdzonego projektu oraz propozycje uzupełnienia sieci Natura 2000 adekwatnie do kryteriów unijnych.

Komisja Europejska wystosowała do polskiego rządu ostrzeżenie w związku z niedostatecznym poziomem wdrożenia programu Natura 2000. Wobec braku zdecydowanych działań naprawczych w kwietniu 2006 roku rozpoczęła "procedurę naruszeniową" przeciwko Polsce^[5]. W grudniu 2006 przesłano Polsce tzw. uzasadnioną opinię, co było ostatnim ostrzeżeniem przed wszczęciem procesu przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości. Ponieważ i to nie dało oczekiwanych efektów w grudniu 2007 r. Komisja wniosła do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości skargę o niewystarczające wyznaczenie obszarów specjalnej ochrony ptaków przez Polskę.

Stanowisko Komisji Europejskiej spowodowało, że sieć Natura 2000 była sukcesywnie uzupełniana w kolejnych latach. Równocześnie także w miarę gromadzenia nowych danych dopracowywana była też Shadow List^{[potrzebne źródło]}.

Do końca 2008 r. rząd Polski wyznaczył w drodze rozporządzenia 141 obszary specjalnej ochrony ptaków oraz wysłał do Komisji Europejskiej 364 propozycje specjalnych obszarów ochrony siedlisk (stan na 2008 roku^{[potrzebne źródło]}). Komisja Europejska decyzjami z listopada 2007, stycznia 2008 i grudnia 2008 zatwierdziła te obszary jako obszary mające znaczenie dla Wspólnoty, w wyniku czego stały się one "pełnoprawnymi" obszarami Natura 2000^[6][7].

W 2008 r. podjęte zostały prace nad kolejnym rozszerzeniem sieci specjalnych obszarów ochrony siedlisk. We wszystkich województwach powołano Wojewódzkie Zespoły Specjalistyczne, złożone z ekspertów, które opracowały projekt rozszerzenia sieci. 30 października 2009 r. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska przesłał do Komisji Europejskiej listę 466 nowych obszarów. W rezultacie siedliskowa część sieci wzrosła do 823 obszarów pokrywających ok. 11% powierzchni Polski. Minister uważał, że sieć jest już zamknięta, podczas gdy organizacje pozarządowe uważają, że trzeba jeszcze do niej dodać ok. 40-50 obszarów^{[potrzebne źródło]}. W dniach 24-25 marca 2010 r. odbyło się Bilateralne Seminarium Biogeograficzne weryfikujące kompletność sieci specjalnych obszarów ochrony siedlisk w Polsce, wykazując wciąż istniejące braki. 18 maja 2010 r. organizacje pozarządowe, na podstawie wyników Seminarium, ogłosiły aktualizację "Shadow List" zawierającą 33 obszary niezbędne jeszcze do utworzenia i 22 obszary, których granice powinny być powiększone^[8] .

ZIELONE  PŁUCA  POLSKI

U podstaw idei Zielonych Płuc Polski leży zasada zrównoważonego, rozwoju, który nie zagraża środowisku naturalnemu, pozwala przyszłym pokoleniom czerpać z zasobów Ziemi tyle samo ile nam się udaje.                                 

„ Rzeczpospolita (...) zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”, rozdział 1, art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zielone Płuca Polski 1983 – 2003

1983 r. – powstała idea i koncepcja  Zielone Płuca Polski, które dzisiaj można uznać jako propozycję zastosowania zasad ekorozwoju dla obszaru północno-wschodniej Polski,

1988 – zawarcie Porozumienia władz administracyjnych i politycznych regionu północno-wschodniej Polski w sprawie kompleksowej ochrony i racjonalnego kształtowania środowiska na terenie woj. białostockiego, łomżyńskiego, olsztyńskiego, ostrołęckiego i suwalskiego, tworzących region Zielonych Płuc Polski (Białowieża – 13 maja 1988 r.). Do realizacji Porozumienia powołano Radę Programowo-Naukową. Na mocy ustaleń między Radą Programowo-Naukową a Narodową Fundacją Ochrony Środowiska, ta ostatnia prowadziła w imieniu Rady obsługę całości prac Porozumienia. Do tego celu utworzona została jednostka organizacyjna Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, która od 1992 roku nosi nazwę Biuro Porozumienia Zielone Płuca Polski,

1990 - zawarcie Porozumienia (kontynuacja wcześniejszego) w celu stworzenia podstaw organizacyjnych i programowych dla kompleksowej ochrony i racjonalnego kształtowania środowiska Obszaru Zielone Płuca Polski (Olsztyn – 21 grudnia 1990 r.),

1994 - Deklaracja Sejmu RP w sprawie obszaru Zielone Płuca Polski jako najważniejszego terenu do realizacji zadań ekorozwoju w Polsce,

1996 - rozpoczęto przyznawanie towarom i usługom Znaku Promocyjnego ZPP, którego właścicielem jest Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska z siedzibą w Warszawie. Znak Promocyjny ZPP jest znakiem towarowym zarejestrowanym w Urzędzie Patentowym pod Nr 143863,

1999 - Senacka Komisja Ochrony Środowiska przyjęła stanowisko wyrażające poparcie dla realizacji programu Zielone Płuca Polski i doskonalenia struktur Porozumienia
z uwzględnieniem nowego podziału administracyjnego kraju,

2001 - zawarcie nowego Porozumienia przez marszałków województw: kujawsko-pomorskiego, mazowieckiego, podlaskiego, pomorskiego i warmińsko-mazurskiego (Łańsk – 26 listopada 2001 r.),

2002 i pierwsze półrocze 2003 - działania zainteresowanych stron zmierzające do utworzenia samorządowego Stowarzyszenia Zielone Płuca Polski, nie doprowadziły one jednak do osiągnięcia zamierzonego celu.

Intensyfikacja  działań

W drugiej połowie 2003 roku Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego w Białymstoku zostały podjęte działania zmierzające do ożywienia programu Zielone Płuca Polski.

Przyjęto następujące założenia koncepcyjne :

• związanie dotychczasowej działalność przewidzianej Porozumieniem z potrzebami, zadaniami i szansami stojącymi przed regionem, szczególnie w kontekście bliskiego wejścia Polski do struktur europejskich,

• możliwość pozyskiwania i racjonalnego wykorzystania środków strukturalnych Unii Europejskiej,

• promocja towarów i usług pochodzących z tego obszaru,

• znalezienie odpowiedniej formy organizacyjno-prawnej,

• przejęcie praw do Znaku Promocyjnego ZPP,

• program Zielone Płuca Polski ma być samofinansującym się przedsięwzięciem.

Został utworzony zespół roboczy, składający się z przedstawicieli samorządów województw z obszaru Zielonych Płuc Polski oraz NFOŚ. W wyniku prac zespołu roboczego, marszałek województwa podlaskiego jako inicjator przedsięwzięcia, wspólnie z prezesem Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska oraz po konsultacji z marszałkami województw: kujawsko-pomorskiego, mazowieckiego, pomorskiego i warmińsko-mazurskiego podjęli działania zmierzające do:

• zawarcia nowego Porozumienia w sprawie współdziałania na rzecz zrównoważonego rozwoju, ochrony różnorodności biologicznej i tożsamości kulturowej oraz promocji obszaru Zielone Płuca Polski,

• powołania Rady Programowej Zielone Płuca Polski,

• utworzenia Fundacji Zielone Płuca Polski.

Porozumienie ZPP

Porozumienie ZPP zostało zawarte 20 grudnia 2004 r. w Ministerstwie Środowiska w Warszawie.
Do Porozumienia ZPP nie przystąpiło województwo mazowieckie, które w trakcie prac przygotowawczych wycofało się z udziału w przedsięwzięciu.
Celem Porozumienia jest kontynuowanie przez jego sygnatariuszy wypracowanych porozumień i deklaracji zawieranych w latach poprzednich i podejmowanie różnych form działania na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Porozumienie stanowi forum współdziałania osób publicznych na rzecz kontynuowania oraz upowszechniania zasad zrównoważonego rozwoju oraz promocji obszaru Zielone Płuca Polski z zachowaniem jego różnorodności biologicznej i tożsamości kulturowej.

Porozumienie przyczyni się do realizacji m.in. takich celów jak:

• ożywienie oraz proekologiczne ukierunkowanie rozwoju społeczno-gospodarczego obszaru Zielone Płuca Polski, ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego, leśnictwa, gospodarki wodnej, turystyki i lecznictwa uzdrowiskowego,

• wspieranie inicjatyw organizacyjnych i finansowych tworzących materialne podstawy rozwoju obszaru Zielone Płuca Polski,

• wzrost atrakcyjności i konkurencyjności obszaru Zielone Płuca Polski,

• uwzględnienie areału i specyfiki tego obszaru w polityce przestrzennej i regionalnej Państwa,

• podnoszenie poziomu wiedzy o walorach przyrodniczych i kulturowych obszaru Zielone Płuca Polski wśród mieszkańców regionu, Polski i Europy.

Rada Programowa Porozumienia ZPP

Radę Programową tworzą sygnatariusze Porozumienia Zielone Płuca Polski.

Przewodniczącym Rady Porozumienia ZPP został marszałek województwa podlaskiego - Janusz Krzyżewski. Kadencja przewodniczącego trwa do końca 2005 roku. W 2006 r. funkcję przewodniczącego będzie pełnił marszałek województwa warmińsko-mazurskiego.

Rada Programowa określać będzie politykę prowadzoną przez Porozumienie, jak również reprezentować Porozumienie w kontaktach wewnątrz kraju jak i poza jego granicami. Do zadań Rady Programowej należeć będzie ocena działalności prowadzonej przez Fundację Zielone Płuca Polski.

Fundacja Zielone Płuca Polski

Akt notarialny ustanowienia Fundacji Zielone Płuca Polski oraz jej statut zostały podpisane 28 września 2005 r. w Białymstoku w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. Siedzibą Fundacji Zielone Płuca Polski jest miasto Białystok.

7 października 2005 r. ukonstytuowała się Rada Fundacji. Przewodniczącym Rady został wybrany Jarosław Idźkowski – dyrektor Departamentu Infrastruktury i Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego, a wiceprzewodniczącym Bogdan Meina - dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Statut Fundacji ZPP nie przewiduje wynagrodzeń z tytułu pełnienia funkcji członka Rady Fundacji. Powołano również Zarząd Fundacji ZPP. Prezesem Zarządu został  wybrany Krzysztof Wolfram, członkiem Zarządu – Teresa Orłowska.

17 października 2005 r. Fundacja ZPP została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego.

Podstawowym zadaniem Fundacji Zielone Płuca Polski będzie wspieranie przedsięwzięć samorządowych, instytucjonalnych i obywatelskich w zakresie zrównoważonego rozwoju regionu Polski północno–wschodniej, a w szczególności działań na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego. Działalność Fundacji uwzględniać będzie szeroką pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych na ten cel oraz wspieranie starań jej założycieli w pozyskiwaniu funduszy celowych krajowych i zagranicznych.

Fundacja stanie się właścicielem znaku towarowego Zielone Płuca Polski.
19 kwietnia 2004 r. Zarząd Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska podjął uchwałę nr 6/2004, w której zobowiązuje się do nieodpłatnego, notarialnego przekazania Fundacji Zielone Płuca Polski prawa do znaku towarowego Zielone Płuca Polski.

Rozwijanie i popularyzowanie Znaku Promocyjnego ZPP wzmocni jego  pozycję jako markowego znaku  jakości o charakterze regionalnym.

Decydującą rolę w funkcjonowaniu Fundacji odgrywać będzie Rada Fundacji złożona z przedstawicieli zarządów województw oraz reprezentantów innych fundatorów.

Do wyłącznych kompetencji Rady Fundacji należeć będzie m.in.:

• wytyczanie głównych kierunków działania Fundacji,

• zatwierdzanie programów działania Fundacji,

• powoływanie i odwoływanie członków Zarządu Fundacji, nadzorowanie pracy Zarządu,

• udzielanie corocznego absolutorium Zarządowi Fundacji.

Podsumowanie

Powyższe przedsięwzięcia mają służyć wykorzystaniu szansy rozwoju obszaru objętego Porozumieniem.

Funkcjonowanie regionalnego systemu na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz ochrony różnorodności i tożsamości przyrodniczej i kulturowej Polski powinno mieć należne miejsce w praktycznym działaniu społecznym, gospodarczym i politycznym w regionie i kraju.

PRAWA EKOROZWOJU

Realizacja zasad ekorozwoju opiera się na przestrzeganiu trzech praw: prawa

celu, prawa skali i prawa regionu [10].

Prawo celu mówi o tym, że działalność człowieka powinna być dostosowana do

uwarunkowań przyrodniczych, nie powinna doprowadzać do niszczenia i degradacji

środowiska lecz zapewniać powinna trwałe korzystanie z zasobów przyrody. O słuszności

podejmowanych decyzji gospodarczych nie mogą przesądzać jedynie kryteria

ekonomiczne, ale także ekologiczne. W odniesieniu do Polski można wskazać dwa

duże bogactwa, jakimi są warunki dla rozwoju rolnictwa i zasoby kopalin użytecznych.

Prawo skali i jakości. Skala działań gospodarczych powoduje przekraczanie bariery

odporności środowiska na zanieczyszczenia. Środowisko ma rozwinięte mechanizmy

samoregulujące jego funkcjonowanie. Do pewnych granic jest także w stanie

neutralizować ujemne skutki działalności człowieka, ale nie wolno przekraczać skali

odporności środowiska, a co za tym idzie – skali ilościowej produkcji przemysłowej

czy rolniczej i obciążenia środowiska. Przekroczenie barier przyrodniczych prowadzi

do katastrof ekologicznych, a te zagrażają bytowi człowieka i przyrody. Koszt usuwania

skutków katastrof (wymieranie lasów czy zatrucie wód) jest ogromny i trudny do

poniesienia. O wiele tańsze i bardziej efektywne jest zapobieganie katastrofom poprzez

nieprzekraczanie barier odporności środowiska zarówno w zakresie skali, jak i

jakości.

Często spotykanym przykładem zatracenia skali i jakości są budowane w okresie

minionym dzielnice-sypialnie, składające się z wysokich budynków, prawie bez zaplecza

handlowego i zielenie, pogłębiające anonimowość i brak kontaktu człowieka z

otoczeniem.

Prawo regionu mówi o możliwości rozwoju regionów w zależności od warunków

przyrodniczych i woli ich mieszkańców. Regiony poprzez samorządy terytorialne

powinny mieć możliwość realizacji własnych celów związanych ze specyfiką danego

regionu. Konieczne jest więc opracowanie kilku scenariuszy rozwoju i poddanie ich

pod szeroką dyskusję, zakończoną wyrażeniem woli społeczeństwa w sposób demokratyczny.

Możliwe więc są różne wybory drogi dalszego rozwoju. Przy planowaniu

rozwoju gospodarczego nie wolno przekraczać barier przyrodniczych i zmierzać do

pogarszania się stanu środowiska. Prawo regionu oznacza także możliwość zróżnicowania

stanu środowiska; będą regiony rozwijające rolnictwo, turystykę, ale też regiony

uprzemysłowione. Przede wszystkim będą one rozwijały to, co stanowi o specyfice

danego regionu - dotyczy to rolnictwa, przemysłu, budownictwa i warunków przyrodniczych.

Ekoturystyka to ruch turystyczny, którego głównym celem jest zachowanie trwałego, zrównoważonego rozwoju zasobów i walorów turystycznych poprzez: integrację działalności turystycznej z celami ochrony przyrody oraz życiem społeczno-gospodarczym, kształtowanie nowych postaw i zachowań turystów i organizatorów ruchu turystycznego, bazowanie na potencjale społecznym i gospodarczym danego obszaru.

Ekoturystyka kładzie szczególny nacisk na:

• rozwijanie aktywności turystycznych związanych z bezpośrednim kontaktem turysty:

  • z przyrodą w obrębie otwartych nie zdewastowanych obszarów (szczególnie przyrodniczych obszarów chronionych), co pozwala na poznawanie, podziwianie i czerpanie przyjemności z piękna krajobrazu naturalnego, ciszy i spokoju,

ze społecznością lokalną, co pozwala na poznawanie tradycyjnego stylu jej życia i kultury regionalnej oraz nawiązywaniu bezpośrednich kontaktów międzyludzkich;

• dostosowanie wielkości ruchu turystycznego do chłonności turystycznej oraz preferowanie małej skali rozwoju w odniesieniu zarówno do grup uczestników ruchu, jak również bazy i urządzeń turystycznych;

• aktywizowanie życia społeczno-gospodarczego w obrębie obszarów Natura 2000 oraz w ich otoczeniu, poprzez wskazywanie działań związanych z tworzeniem pakietów usług dla różnych form aktywności w ramach ekoturystyki.

Według Dominiki Zaręby, autorki pierwszej w Polsce książki o ekoturystyce ("Ekoturystyka", Dominika Zaręba, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2000, 2006 i 2008) ekoturystyka stanowi rdzeń koncepcji turystyki zrównoważonej. Jest "najczystszą" formą podróżowania przyjaznego środowisku, ponieważ odby­wa się zwykle na obszarach o najwyższych walorach przyrodniczych i krajo­brazowych, bezpośrednio przyczynia się do ochrony środowiska naturalnego i kulturowego tych regionów, a jej uczestnikami są ludzie o dużej świado­mości ekologicznej i wrażliwości przyrodniczej. Dominika Zaręba wyodrębnia trzy najważniejsze cechy ekoturystyki wyróżniające ją spośród innych form podróżowania:

• ekoturystyka jest formą aktywnego i dogłębnego zwiedzania obszarów o wybitnych walorach przyrodniczych i kulturowych;

• ekoturystyka strzeże harmonii ekosystemów przyrodniczych i odręb­ności kulturowej lokalnych społeczności;

• ekoturystyka dostarcza środków finansowych skutecznej ochronie war­tości dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz przynosi realne korzyści ekonomiczno-społeczne ludności miejscowej.

Przełomowym wydarzeniem był rok 2002, ogłoszony Międzynarodowym Rokiem Ekoturystyki przez UNEP i Światową Organizację Turystyki (UNWTO). Podczas międzynarodowej konferencji w mieście Quebec w Kanadzie sformułowano Deklarację o Ekoturystyce z Quebecu (Quebec Declaration on Ecotourism, 2002).

Etykiety ekologiczne, oznaczenia ekologiczne, symbole ekologiczne, znaki ekologiczne.

Znaki ekologiczne to symbole, których umieszczanie na opakowaniu ma na celu poinformowanie klienta o tym, że jest to produkt przyjazny dla środowiska.

Etykiety ekologiczne obejmują bardzo wiele kategorii produktów. Ekoznaki nadaje administracja rządowa, stowarzyszenia przemysłowe, stowarzyszenia handlowe, naukowcy oraz organizacje konsumenckie. Polskim oficjalnym znakiem ekologicznym jest EKO-ZNAK przyznawany od 1998 roku przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji.

Wolny rynek i moda na tzw. "odpowiedzialne zakupy" sprzyjają dbaniu o środowisko naturalne.
Świadomość konieczności ochrony środowiska wpływa na popyt, a ten z kolei wymusza na producentach działania proekologiczne. Ma to bezpośrednie przełożenie na zmniejszenie negatywnego oddziaływania człowieka na przyrodę. Zagadnienia typu:
 
- emisja gazów cieplarnianych,
- zużycie energii podczas procesu produkcji,
- wykorzystywanie materiałów z recyclinkgu,
- przydatność produktu do utylizacji,
- odzysk surowców wtórnych

stają się powszechnie rozważanymi problemami. Mimo, że ubieganie się o nadanie prawa do umieszczania ekoznaków jest dobrowolne, to firmy chcąc poprawić swój wizerunek chętnie poddają się procedurom oceny ekologiczności. Poprzez wdrażanie ekoprogramów producenci dostrzegają możliwość ograniczenia kosztów produkcji, co tym bardziej skłania ich do działania.
Przeczytaj co to jest produkt ekologiczny.
Ekoetykiety, ekooznaczenia, ekosymbole i ekoznaki.
Etykiety, oznaczenia, symbole i znaki eko, ekologiczne, ekologii, ochrony przyrody, ochrony środowiska, przyrodnicze i środowiskowe.

Co oznaczają znaki ekologiczne?

Oznaczenia ekologiczne dzielimy na trzy kategorie:
- Produkty ekologiczne - ekoprodukty.
- Opakowania ekologiczne - ekoopakowania.
- Żywność ekologiczna - ekożywność.

Pozarządowe Organizacje Ekologiczne

Trzeba nadmienić, że większość tych organizacji współpracuje ze sobą, a także z innymi takimi placówkami na całym świecie. Pozwala to na uniknięcie, niektórych problemów albo lepsze poradzenie sobie z nimi na podstawie wymienianych doświadczeń.

Liga Ochrony Przyrody

Celem Ligi Ochrony Przyrody jest społeczne działanie na rzecz środowiska przyrodniczego, upowszechnianie wiedzy o nim i jego ochronie oraz kultury i etyki ekologicznej.
Szczególnie ożywioną działalność LOP prowadzi wśród dzieci i młodzieży zarówno szkolnej jak i studenckiej, organizując koła/kluby LOP, obozy, kolonie, rajdy, konkursy, olimpiady, zielone szkoły, prace społecznie użyteczne, itp.
LOP organizuje również zespoły rzeczoznawców, opracowuje raporty, ekspertyzy i opinie, prowadzi seminaria, warsztaty, sympozja, spotkania, powszechne uniwersytety wiedzy ekologicznej, konferencje, wystawy i inne. Walczy z przejawami niszczenia i uszkadzania obszarów i obiektów przyrodniczych, współpracuje z władzami rządowymi i samorządowymi, skupia ludzi zaangażowanych, ofiarnych, w tym wielu wybitnych specjalistów. Za wybitne osiągnięcia w dziedzinie ochrony środowiska przyrodniczego LOP przyznaje odznaki honorowe, srebrną i złotą z napisem: "Zasłużony dla Ochrony Przyrody", medale z napisem: "Za Zasługi dla Ochrony Przyrody i Kształtowanie Środowiska\" oraz wyjątkowe wyróżnienie: laur "Zielone Serce Przyrodzie", który jako jedno z czterech wyróżnień na świecie zostało uznane przez Komisję Rady Europy. Za swoje zasługi Liga Ochrony Przyrody została odznaczona Krzyżem "Polonia Restituta".

Ośrodek Działań Ekologicznych "Źródła"

Jest stowarzyszeniem działającym w regionie łódzkim. Głównymi celami \"Źródeł\" są: pobudzanie świadomości ekologicznej, promowanie kultury ekologicznej i zdrowego stylu życia, działania na rzecz ochrony roślin, zwierząt i ich naturalnych siedlisk, zapobieganie degradacji środowiska. Chcemy tworzyć spójny obraz świata oparty na poszanowaniu wszelkich form życia. Zajmujemy się ochroną humanitarną zwierząt, ratowaniem dzikiej przyrody, doraźnymi interwencjami w przypadkach zagrożeń dla środowiska. Naszym priorytetem są działania związane z edukacją ekologiczną. "Źródła" są ośrodkiem typowo miejskim, niezajmującym się biologicznym aspektem ochrony środowiska, lecz podchodzącym do wychowywania społeczeństwa w sposób całościowy, poprzez łączenie elementów kultury, ekologii i twórczego myślenia. W chwili obecnej jest to już jedyny tego typu ośrodek w Łodzi samodzielnie prowadzący edukację ekologiczną.


Polska Zielona Sieć (PZS)

Jest siecią organizacji ekologicznych, podejmującą działania o charakterze ogólnopolskim. Działania Sieci opierają się o organizacje w regionach, które zajmują się dostarczeniem informacji o stanie środowiska, wspieraniem inicjatyw obywatelskich na rzecz jego ochrony, prowadzą kampanie, biblioteki, serwisy internetowe, podejmują interwencje, wydają pisma o tematyce ekologicznej i udzielają porad prawnych.
W chwili obecnej członkami Polskiej Zielonej Sieci jest osiem organizacji ekologicznych; a stale współpracując z kolejnymi czterema.
Ważnym zadaniem PZS jest wspieranie integracji ruchu ekologicznego w Polsce - jedną z ostatnich inicjatyw było przygotowanie i podpisanie Karty Etycznej ekologicznych organizacji pozarządowych - jej głównym zadaniem ma być promowanie przejrzystości działań prowadzonych przez organizacje ekologiczne oraz ograniczenie zjawiska wyłudzania pieniędzy od inwestorów przez organizacje pseudoekologiczne. Robią to poprzez kampanie, karty etyczne i ułatwianie dostępu do informacji.

Instytut na rzecz Ekorozwoju

Polityka zrównoważonego rozwoju transportu
Dynamiczny rozwój gospodarczy i lansowanie zachodniego stylu życia spowodowały lawinowe narastanie problemów środowiskowych związanych z rozwojem transportu drogowego, masowej motoryzacji. W miejsce, bowiem zanieczyszczeń przemysłowych, które uległy redukcji pojawiają się zanieczyszczenia związane z rozwojem przewozów i komunikacji samochodowej. Przyczynia się to do degradacji przestrzeni przyrodniczej i kulturowej, a przede wszystkim do pogarszania się jakości życia - zwłaszcza w dużych miastach. Od 1995 r. Instytut prowadzi prace nad alternatywnymi rozwiązaniami, których celem jest promowanie zrównoważonego rozwoju transportu w naszym kraju. Opracowano już \"Alternatywną politykę transportową dla Polski wg zasad ekorozwoju\", gdzie propozycje dalszego rozwoju tego sektora limitowane są wielkością emisji CO2, NO i zużycia energii, a także granicznymi kosztami zewnętrznymi oraz kosztami czasu jazdy. Obecnie jesteśmy zaangażowani w tworzenie Warszawskiego Okrągłego Stołu Transportowego, przy którym w procesie społecznym - w dyskusji z udziałem różnych grup zainteresowań - rodzą się rekomendacje najefektywniejszych sposobów wdrażania \"Polityki zrównoważonego rozwoju transportu dla miasta Warszawy\", przyjętej już uchwałą Rady Warszawy.

Globalne zmiany klimatyczne
Prawie od początku swojej działalności InE zajmuje się problematyką ochrony powietrza w Polsce, zwłaszcza w odniesieniu do globalnych zmian klimatycznych. Polska emituje znaczne ilości gazów szklarniowych, a jednocześnie posiada możliwości ich redukcji. Ograniczanie to stwarza istotne przesłanki do modernizacji gospodarki, promowania innowacyjności, tworzenia miejsc pracy znacznie mniej obciążających środowisko. Sytuacja ta stwarza także korzystne warunki do międzynarodowego handlu emisjami i współpracy w zakresie ograniczania emisji, zwłaszcza w kontekście wejścia do UE. Instytut prowadzi zarówno studia nad polityką ochrony klimatu w Polsce jak i promuje najlepsze rozwiązania temu służące na poziomie lokalnym. Taki cel przyświeca pracom w ramach projektu pt. \"Nasza gmina chroni klimat\". Poprzez ten projekt zamierzamy wypracować wskazania, co do zmiany polityki ochrony klimatu w Polsce, jak i pobudzić zainteresowanie różnych grup społecznych tą tematyką. W szczególności dotyczy to społeczności lokalnych, przedstawicieli pozarządowych organizacji ekologicznych i przedsiębiorców.

Świadomość ekologiczna
Dokonująca się w naszym kraju transformacja ustrojowa ma także swoje konsekwencje w zmianie świadomości ekologicznej, a co za tym idzie i zachowań społeczeństwa. Badanie tych zmian jest bardzo istotne z punktu widzenia zarówno zadań edukacji ekologicznej jak i skuteczności instrumentów polityki ekologicznej. Dlatego Instytut na rzecz Ekorozwoju już od ośmiu lat prowadzi wspólnie z Centrum Badania Opinii Społecznej ogólnopolskie badania socjologiczne dotyczące świadomości ekologicznej Polaków. Zostały one przeprowadzone w 1992, 1993, 1997 i 2000 r. Po każdym badaniu wydawany jest raport oceniający zarówno aktualny stan świadomości jak i dokonujące się zmiany.
Program WWF (Światowy Fundusz Na Rzecz Przyrody) dla Polski
Choć obecność WWF w Polsce była widoczna od dawna, to jednak jego działania uległy wyraźnej intensyfikacji dopiero po przemianach politycznych w 1990 r. Do roku 1998 projekty WWF były koordynowane przez WWF narodowe krajów ościennych, jak np. WWF Niemcy, WWF Szwecja, WWF Holandia itd. W 1998 roku powstało pierwsze biuro WWF na terenie Polski, w Białymstoku. Kolejne biura utwo- rzone zostały w Białowieży i następnie we Wrocławiu. W związku ze wzrostem zaangażowania WWF na terenie kraju i stworzeniem Programu WWF dla Polski, powstała konieczność otwarcia biura koordynacyjnego programu w Warszawie. Od kwietnia 2000 roku biuro to koordynuje wszystkie projekty
WWF na terenie kraju.
Program WWF dla Polski określa priorytety w działalności na okres do 2005 roku. W programie zostały określone następujące cele:
• Ochrona i restytucja systemów wód śródlądowych;
• Ochrona lasów i zapewnienie ich trwałego użytkowania;
• Ochrona i zrównoważone wykorzystanie krajobrazów rolniczych;
• Promowanie zrównoważonego rozwoju przy wykorzystaniu instrumentów przedakcesyjnych i funduszy Unii Europejskiej
Ponadto WWF jest zaangażowany w działania na rzecz ochrony strefy przymorskiej oraz ochrony zagrożonych gatunków zwierząt.
Polski Klub Ekologiczny
Zajmuje się on m.in. Koalicją Klimatyczną- porozumienie organizacji pozarządowych współpracujących w dziedzinie ochrony klimatu. W Polsce, która ma znaczący udział w światowej emisji CO2 do tej pory nie zawiązała się sieć bliższego współdziałania organizacji ekologicznych zajmujących się tematami związanymi z problematyką zmian klimatycznych. Uczestnicy warsztatów odbywających się pod hasłem \"Zatrzymać Globalne Ocieplenie...\" zwrócili uwagę na konieczność współpracy w realizacji celów ochrony klimatu m.in. z samorządami lokalnymi oraz ze środowiskiem biznesu (zwłaszcza z przedstawicielami sektorów energetycznego i transportowego). Jednocześnie dyskutanci przyznali, że na razie tego typu partnerstwo jest znikome. Pojawiły się nawet słowa krytyki pod adresem przedsiębiorców. Biznes nie jest zainteresowany współpracą, ponieważ skoro poziom emisji gazów szklarniowych w Polsce nie jest wysoki, to firmy nie widzą potrzeby angażowania się w jej redukcję.
Efektem spotkania w Kazimierzu było wystosowanie listu otwartego do najwyższych władz państwowych z wezwaniem do ratyfikacji Protokołu z Kioto jeszcze przed południowoafrykańskim Szczytem. Uczestnicy warsztatów uzgodnili ogólne zasady współpracy oraz ustalili, że Koalicja Klimatyczna zostanie formalnie powołana na spotkaniu założycielskim, które planowane było na początek 2003 roku. Spotkanie to odbyło się 15 lutego, w Warszawie. Podczas spotkania dyskutowano nad szeregiem spraw związanych z obecną i przyszła sytuacją koalicji. Opracowano i przyjęto m.in. oficjalny regulamin funkcjonowania koalicji klimatycznej, sformułowano cele działań koalicji na rok 2003, oraz plan ich realizacji.
Działania na rzecz środowiska
„Zwierze Nie Jest RZECZĄ”: Badania socjologiczne (CBOS) wskazują, że Polacy kochają zwierzęta. Dziewięćdziesiąt proc. ankietowanych nie zgadza się na okrutne traktowanie zwierząt, osiemdziesiąt proc. twierdzi, iż zwierzęta odczuwają ból tak samo jak ludzie. To są nasze deklaracje, jednak rzeczywistość jest o wiele bardziej okrutna dla zwierząt. Masowe hodowle, fermy, laboratoria także w naszym kraju powodują śmierć i cierpienia milionów zwierząt. Możemy to zmienić edukując i tworząc grupy kontrolujące tych, którzy odpowiadają za los zwierząt.
Animalni
Główny statutowy obowiązek to czynne przeciwstawianie się okrucieństwu człowieka w stosunku do zwierząt. Kilka głośniejszych spraw bestialskiego traktowania zwierząt znane są bydgoszczanom z mass-mediów. Doprowadzili do wszczęcia postępowania karnego w stosunku do sprawców i do ich ukarania.
„Zielona Butelka”: Projekt ma na celu przekonanie konsumentów do wybierania produktów w opakowaniach zwrotnych poprzez przygotowane pakiety informacyjne, które zostaną rozdystrybuowane zarówno do sieci, jak i pojedynczych placówek handlowych, posiadających w swojej ofercie napoje w opakowaniach wielo- i jednorazowych. Podczas kampanii będzie promowany znak graficzny (logo), którym będą oznaczane sklepy posiadające w ofercie napoje w opakowaniach zwrotnych. W materiałach informacyjnych i reklamach konsumenci będą namawiani do korzystania wyłącznie z takich sklepów.

Cele operacyjne kampanii \"Teraz Wisła\", to:

1. stworzenie sieci wymiany informacji pomiędzy współpracującymi organizacjami, instytucjami i zainteresowanymi stronami.
2. inspirowanie i przeprowadzenie lokalnych kampanii nakierowanych na poprawienie czystości wód w zlewni.
3. doprowadzenie do ochrony (w tym prawnej) najciekawszych terenów przyrodniczych i kulturowych w Dolinie Wisły.
4. popieranie proekologicznego rozwoju zlewni Wisły.

„Podaj dłoń naturze”: Projekt ten jest efektem współpracy uniwersyteckiej organizacji CEED z Sunderlandu, Fundacji Darwina i polskich organizacji ekologicznych. Celem projektu jest ochrona bioróżnorodności na terenach zurbanizowanych pięciu miast Polski – Krakowa, Wrocławia, Lublina, Nowego Sącza i Oświęcimia. W Krakowie projekt realizuje Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych we współpracy z ekspertami m.in. Instytutu Ochrony Przyrody i Akademii Rolniczej.
Ochrona przyrody w miastach wymaga zaangażowania zarówno władz lokalnych, jak i mieszkańców, których troska o tereny cenne przyrodniczo jest warunkiem niezbędnych dla powodzenia działań konserwatorskich. Praca z ludźmi dla przyrody, praca z przyrodą dla mieszkańców Krakowa – to dewiza tego projektu. Chcą oni otoczyć pieczą, cenne przyrodniczo obszary – pozostałości dzikich łąk, dolin rzecznych, kępy starodrzewi, tereny wciąż tętniące życiem i pozostające w równowadze biologicznej.

Poszukując informacji na temat ruchów ekologicznych znalazłam informacje na temat najróżniejszych działań na rzecz przyrody m.in. „Czysta Wisła”, „Zielona Brama”, kampanie antyautostradowe, „Czas na Odrę”, itd. Tego typu kampanii jest przeprowadzane naprawdę dużo jednak jest o nich stanowczo za cicho!v