1. Rodzaje sytuacji trudnych (T.Tomaszewski)

• deprywacji (pozbawienie człowieka czegoś istotnego dla normalnego funkcjonowania).

• przeciążenia (trudności pojawiające się przy realizacji ważnych celów naruszają zdolność do skutecznego działania)

• utrudnienia (pojawienie się przeszkody uniemożliwiającej osiągnięcie celu)

• konfliktowa (realizacja i zaspokojenie jednej ważnej potrzeby wyklucza zaspokojenie innej równie istotnej potrzeby)

• zagrożenia (zaistnienie prawdopodobieństwa naruszenia bądź zniszczenia wartości, istotnych dla jednostki)

2. Odległe patologiczne skutki sytuacji trudnych:

• wytworzenie nastawienia:

• lękowego

• trwałej gotowości do rezygnacji

• odnoszącego

2. uraz psychiczny (psychotrauma) – przejściowe obniżenie nastroju, zaburzenia psychosomatyczne, psychozy reaktywne.

3. stres

4. frustracja

3. Stres psychospołeczny - CZYNNIK RYZYKA CHORÓB
spowodowany:

• urbanizacją,

• migracją,

• zmianami kulturowymi,

• zmianami ekonomicznymi

prowadzi do:

• społecznej dezintegracji,

• rozluźnienia więzi,

• braku społeczno-emocjonalnego wsparcia

Następstwa chronicznego stresu psychospołecznego

• Efekty subiektywne (lęk, apatia, niska samoocena, drażliwość…)

• Skutki zdrowotne (bóle głowy, pleców, astma, koszmary nocne, nerwice…)

• Określone zachowania (nadmierne przyjmowanie leków, posiłków, palenie papierosów, wybuchy emocji..)

• Praca zawodowa (absencja, wypadki, dezorganizacja….)

4. Mechanizmy obronne - podział

• Tamowanie - (tłumienie, zwlekanie..)

• Przemieszczanie – (przeniesienie, reakcje upozorowane, unieważnienie własnego poprzedniego działania, ascetyzm…)

• Zniekształcanie – (zaprzeczenie, fantazjowanie, idealizacja..)

• Przyjmowanie za swoje cudzych zachowań (identyfikacja, konformizm…)

5. Rytuały rodzinne – (ślub, chrzest, pogrzeb) funkcja:

• identyfikacyjna

• integracyjna

• podkreślenie i ułatwieniu przechodzenia jednej fazy życia rodziny w drugą.

• podtrzymują rodzinę w przypadku kryzysu i mogą być wykorzystywane w terapii.

6. Początek małżeństwa – jaka jest rola pielęgniarki

opuszczenie rodziny pierwotnej (generacyjnej) i podjęcie nowych ról, ustalenie nowych zasad.

W niezaburzonym małżeństwie rola pielęgniarki to: poradnictwo, edukacja zdrowotna i promocja zdrowia (eliminacja nałogów, pomoc w ustalaniu ról)

Gdy małżonkowie nie radzą sobie z budowaniem trwałego, satysfakcjonującego związku (niedojrzałość emocjonalna, niska samoocena, objawy nerwicowe). W tym okresie mogą pojawić się problemy związane z nadużywaniem alkoholu,

7. Rodzina schizofreniczna

„matka schzofrenogenna” – zimna, odpychająca i odrzucająca dziecko.

W rodzinie schizofrenicznej:

• granice podsystemów są zatarte,

• komunikacja zaburzona,

• izolacja społeczna,

• niezdolność rodziców do akceptacji separacji lub odejścia dziecka z rodziny

• tworzenie koalicji rodzic-dziecko przeciwko drugiemu rodzicowi

8. Rodzina schizmatyczna

• rodzina z ciągłymi konfliktami

• rodzice zaspokajają swoje potrzeby emocjonalne kosztem dzieci,

• rodzice rywalizują pomiędzy sobą o dzieci

9. potrzeba odżywiania

Przyczyny problemów:

• tendencje samobójcze,

• urojenia depresyjne,

• urojenia prześladowcze,

• bunt przeciwko pobytowi w szpitalu,

• utrata świadomości własnych potrzeb i poczucia głodu

10. Wykroczenia przeciwko godności człowieka chorego psychicznie to:

• lekceważenie

• wyśmiewanie

• zdradzanie tajemnic chorego

• zwracanie się do chorego przez formę „ty”

11. ZASADY BADANIA PACJENTA Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Typy badania psychiatrycznego

• Ogólne badanie psychiatryczne

• Badanie psychiatryczne w sytuacji doraźnej

• Konsultacja psychiatryczna

Ogólne badanie psychiatryczne
Sytuacja: rozmowa w cztery oczy, miejsce spokojne, bezpieczne dla pacjenta

Format: wywiad

Dodatkowe informacje:

• dokumentacja medyczna,

• badanie ogólne,

• testy diagnostyczne,

• wywiad od bliskich

Minimalny czas trwania: 1 godzina

cele ogólnego badania psychiatrycznego

• Postawienie rozpoznania

• Zebranie danych do sformułowania planu terapii

• Sformułowanie planu początkowego interwencji terapeutycznej w celu zapewnienia pacjentowi poczucia bezpieczeństwa

Cele badania psychiatrycznego w sytuacji doraźnej

• Postawienie wstępnej diagnozy psychiatrycznej lub identyfikacja tych przyczyn zaburzeń psychicznych, które wynikają ze stanu ogólnego pacjenta.

• Identyfikacja czynników środowiskowych istotnych dla wstępnej interwencji.

• Określenie zdolności pacjenta do współpracy w dalszej diagnozie oraz zagrożeń dla życia

• Określenie potrzeby hospitalizacji lub jej braku

Cele konsultacji

• Określenie diagnozy psychiatrycznej i jej związku z potrzebą konsultacji.

• Propozycja dalszego postępowania konsultacyjnego i terapeutycznego.

• Określenie miejsca dalszej terapii

12. Fazy wywiadu psychiatrycznego (lekarskiego)

I. Wprowadzenie (1-2 min)

• Zmniejszenie lęku pacjenta

• Zaznaczenie jego podmiotowości

• Wprowadzenie w sytuację dialogu.

II. Otwarcie (5-8 min)

• Zwiększenie poczucia akceptacji, bezpieczeństwa i zrozumienia u pacjenta

• Określenie oczekiwań pacjenta i jego podejścia do problemu,

• Wstępne ukierunkowanie procesu diagnostycznego

• Wstępne określenie sfer oporu

• Ocena niebezpieczeństw, niepowodzenia w wywiadzie

• Ustalenie dalszego stylu prowadzenia wywiadu

Fazy wywiadu psychiatrycznego (lekarskiego)

III. Wywiad zasadniczy (20-30 min.)

• Zebranie informacji koniecznych do diagnozy

• Psychiatrycznej (lekarskiej)

• Psychodynamicznej (przed rozpoczęciem psychoterapii)

• Wzmocnienie sytuacji dialogu

IV. Podsumowanie

• Wykazanie, że problemy pacjenta zostały zrozumiane i potraktowane poważnie

• Dostarczenie pacjentowi możliwych na danym etapie rzetelnych informacji dotyczących jego stanu.

13. SCHEMAT OCENY STANU PSYCHICZNEGO

Zachowanie i napęd psychoruchowy:

ruchliwość, bezruch, stereotypie, zahamowanie, otamowanie, pobudzenie, podniecenie

zachowanie: spokojne, zborne, oporne, aroganckie, dziwaczne, błazeńskie, bez poczucia dystansu.

Wyraz twarzy:

pogodny, ponury, zgnębiony, mimika żywa, uboga lub sztywna, twarz maskowata, grymasy, manieryzmy, tiki.

Nastrój:

obojętny, żywy, wesoły, przygnębiony, chwiejny, euforyczny, moriatryczny, wzmożony; syntonia, afekt sztywny, tępy, niedostosowany, drażliwość, wybuchowość.

Świadomość i przytomność:

senność, sen głęboki, śpiączka, przyćmiona świadomość, zmącenie, zmiany jakościowe, zwężenie pola świadomości.

Uwaga:

rozproszona, nadmiernie przerzutna, lepka, męczliwość, trudności w skupieniu uwagi.

Pamięć:

zdolność zapamiętywania, przypominania, ogólny zanik pamięci, luki pamięciowe, złudzenia, omamy pamięciowe, konfabulacje, niepamięć wsteczna, śródczesna, następcza.

Schemat oceny stanu psychicznego

Orientacja:

Allopsychiczna ( w czasie, miejscu, otoczeniu), autopsychiczna (w sytuacji własnej), dezorientacja urojeniowa.

Czynności myślowe:

zaburzenia ilościowe: zwolnienie lub przyspieszenie toku myślenia, gonitwa myśli,

zaburzenia jakościowe: rozkojarzenie, rozerwanie związków myślowych (inkoherencja).

Mowa:

małomówność, mutyzm, gadatliwość, wady wymowy, bezgłos, afazja, mutyzm selektywny, perseweracje, neologizmy, stereotypie, dziwactwa.

Inteligencja

otępienie, upośledzenie umysłowe, otępienie rzekome, krytycyzm

Zaburzenia spostrzegania

złudzenia, omamy, omamy rzekome,
halucynoidy (wrażenie lub spostrzeżenia powstające bez istnienia bodźców zewnętrznych - chory zachowuje wobec nich krytycyzm, uznaje je za objaw chorobowy),
mikropsja, makropsja, nadwrażliwość.

Patologiczne twory myślowe

Urojenia, natręctwa, myślenie magiczne, spójność i stopień systematyzacji urojeń, idee nadwartościowe, mitomania

Poczucie choroby psychicznej

Brak lub przesadne poczucie choroby, nastawienie hipochondryczne, dysymulacja (świadome ukrywanie objawów choroby, kalectwa),
agrawacja (wyolbrzymianie objawów chorobowych),
symulacja, nastawienie roszczeniowe.

Uczuciowość wyższa

Zanik, obniżenie, rozszczepienie, zanik zainteresowań,
egocentryzm (tendencja do oceniania wszystkiego z punktu widzenia własnej osoby), egotyzm (przesadne kierowanie uwagi innych na siebie, zajmowanie się tylko sobą), egoizm (nadmierna miłość do samego siebie, podporządkowanie własnym potrzebom interesów innych ludzi),
zanik hamulców uczuciowo-rozumowych, ambicji, psychodegradacja.

Życie popędowe

Obniżenie, zanik, anoreksja, paroreksja, ocena popędu seksualnego, jego zorientowanie, skłonności samobójcze, agresywne, autoagresywne, chorobliwe popędy.

Osobowość

Osobowość przedchorobowa, struktura osobowości: rozszczepienie, rozdwojenie naprzemienne, zubożenie.

14. Psychologiczne następstwa choroby somatycznej

• zmiana postrzegania własnej osoby

• lęk jako uczucie stale towarzyszące

• niepewność dotyczącą statusu materialnego

• skutki uboczne farmakoterapii.

15. Profesjonalne wsparcie

• Członkowie zespołu terapeutycznego,

• świadomość obciążeń wynikających z choroby,

• ocena zasobów osobowych pacjenta,

• ukierunkowana obserwacja,

• pokazanie słabości pacjenta

16. Wsparcie w ujęciu strukturalnym

• dostępność sieci

• homo-/heterogenność

• prospołeczność

17. Wsparcie w ujęciu funkcjonalnym

• emocjonalne –najbardziej powszechne i oczekiwane,

• informacyjne (informowanie),

• rzeczowe –szczególnie oczekiwany w przypadku katastrof,

• instrumentalne – przekazywanie w formie instruktarzu konkretnych informacji,

• duchowe – udzielane w sytuacjach krytycznych.

18. Wsparcie jako: (pyt.o efekt główny,ogólnie o wsparcie)
1. efekt główny

Postacie efektu głównego (tzw. mechanizmu prostego)

• bezpośredni wpływ na stresory i wydarzenia np. dla osoby mającej wsparcie w rodzinie, choroba jest znacznie mniejszym stresem niż dla osoby samotnej.

• bezpośredni wpływ na poziom zdrowia badania dowodzą, że brak wsparcia – samotność zwiększa ryzyko zachorowania, a nawet śmierci.

2. działanie buforowe

Wsparcie jako działanie buforowe

Wsparcie = bufor pozwalający przezwyciężyć sytuacje trudne.

Dzięki temu osoba chora:

• zmienia ocenę swojej sytuacji,

• dostrzega własne kompetencje,

• zwiększa się jej poczucie zaradności.

18. wg H.SELYE’GO – stres definiowany jest jako: (teoria GAS)

ZESPÓŁ BODŹCÓW – CZYNNIKÓW ZEWNĘTRZNYCH STANOWIĄCYCH OBCIĄŻENIE DLA PSYCHIKI CZŁOWIEKA

Sely wprowadził pojęcie:

„zły stres” i „dystres” – definiując stresory niosące cierpienie i dezintegrację psychiczną

„Dobry stres” i „eustres” = stresory motywujące człowieka do wysiłku i osiągnięć życiowych.

Czynniki takie jak:

• hałas,

• zranienie,

• infekcja

wywołują w organizmie stan stresu, czyli zespół zmian fizjologicznych o charakterze przystosowawczym, które służą jego obronie.

Zmiany te mogą dotyczyć:

LAS – lokalny zespól adaptacyjny

GAS – ogólny zespół adaptacyjny obejmujący zmiany niespecyficzne

19. Richard Lazarus – ujęcie stresu w 3 płaszczyznach:

• Psychologicznej – jednostkowa ocena sytuacji, reakcje emocjonalne, organizacja zachowania.

• Społeczna – transakcja pomiędzy jednostką a otoczeniem

• Fizjologiczna - mobilizacja do działania, działanie mechanizmów psychosomatycznych = choroby z przystosowania.

20. 4 założenia teorii [Lazarus]

• Zbliżenie do rzeczywistości

• Transakcja i proces

• Wielopoziomowa analiza

• Ipsatywno-normatywne metody badawcze.

21. założenia teorii [Lazarus]

Transakcja = znaczenie wzajemnych oddziaływań i reaktywność jednostki z danym kontekstem sytuacyjnym, stanowiącym holistyczną całość.

Transkacja to:

• proces ciągły

• nieustająca ocena poznawcza przedmiotu, skupiona na dobrostanie jednostki.

z tego względu relacja może być oceniana jako:

• niemająca znaczenia dla organizmu

• sprzyjająco-pozytywna

• stresująca.

22. Zasady poprawnej komunikacji:

• Wrażliwość na stan odbiorcy – zwracanie uwagi na niewerbalną komunikację;

• Zmniejszenie skrępowania – stworzenie atmosfery otwartości;

• Sens jest ważniejszy niż forma – zrozumienie wypowiedzi w całości, a nie fragmentarycznie;

• Budowa sprzężenia zwrotnego;

• Jasne stawianie problemu;

• Względność racji – gotowość na odmienne zdanie;

• Łagodne zaprzeczenie;

• Szacunek dla partnera;

• Konkretność wypowiedzi;

• Dodawanie odwagi – wyrażanie aprobaty, podziwu, by rozmówca poczuł się doceniony.

23. Relacja terapeutyczna pielęgniarka - pacjent

Faza orientacji - Zapoznawanie się pacjenta z zespołem terapeutycznym, pacjentami, miejscem; Pacjent często zaprzecza wystąpieniu choroby, ma trudności ze zrozumieniem objawów i

sytuacji, w jakiej się znalazł.

Zadania pielęgniarki to:

• zapewnienie pacjentowi bezpieczeństwa,

• pomoc w orientacji w nowej sytuacji,

• rozpoznanie problemów pielęgnacyjnych i potrzeb pacjenta

Faza identyfikacji - Przejście od zachowań wskazujących na bezradność i zależność do zachowań świadczących o chęci współuczestnictwa i współpracy.

Zadania pielęgniarki:

• rozpoznawanie i uświadamianie pacjentowi jego intencji, emocji i zachowań (wynikających z mechanizmu identyfikacji)

• pomoc w minimalizowaniu negatywnych przeżyć – wzmocnienia pozytywne w stosunku do pożądanych zachowań.

 Faza eksploracji - Dalszy rozwój relacji między pielęgniarką a pacjentem. Dzięki temu pacjent potrafi zarówno poszukiwać jak i uzyskiwać pomoc i wsparcie.

Zadania pielęgniarki:

• doradzanie

• informowanie

Faza eksploracji – realizacja założonych celów opieki i stała ocena. Faza zakończenia relacji
cele opieki zostają osiągnięte

 

24. Zachowania terapeutyczne
Prawidłowe zachowania terapeutyczne pielęgniarki pełnią trzy funkcje:

• Funkcja diagnostyczna – sformułowanie problemów pielęgnacyjnych;

• Funkcja informacyjna – informowanie pacjenta o jego prawach, obowiązkach, przebiegu opieki.

• Funkcja terapeutyczna – pomoc pacjentowi:

• Zapewnieniu poczucia bezpieczeństwa

• Zrozumienie własnych przeżyć i sytuacji choroby;

• Uzyskiwanie wglądu w objawy choroby, redukowanie objawów i zwiększanie poczucia kontroli nad nimi,

• Zapobieganie niekorzystnym następstwom zaburzeń psychicznych przez zmniejszenie uczucia bezradności i uzależnienia, a zwiększenie zdolności do korzystania z własnych zasobów i zewnętrznych źródeł wsparcia.

• Powrót do jak najlepszego poziomu funkcjonowania i uzyskiwania satysfakcji z życia

25. Techniki komunikowania terapeutycznego z chorym psychicznie:

• Zachowania początkujące kontakt i komunikację

• Zachowania podtrzymujące kontakt

• Zachowania pogłębiające komunikację

• Zachowania konfrontujące z rzeczywistością

• Zachowania przygotowujące podstawy do dalszej terapii

26. Zachowania podtrzymujące kontakt

Parafrazowanie

Odzwierciedlenie:

Informowanie:

Milczenie :

Umożliwienie szerokiego otwarcia i zachęcanie do kontynuowania

zachęcanie do kontynuowania wypowiedzi

27. Rodzaje błędów jatrogennych:

• Brak lub fragmentaryczność informacji;

• Udzielania informacji wywołujących negatywne skutki lub emocje

• Nie udzielanie informacji lub zbywanie pacjenta ogólnikami.

• Podawanie treści informacji w sposób niezrozumiały dla pacjenta, używanie słów czy określeń typowo medycznych

• Niewłaściwa postawa lub sposób zachowania w czasie przekazywania pacjentowi dramatycznej wiadomości;

• Nakładanie na pacjenta, „na wszelki wypadek”, niepotrzebnych ograniczeń lub dodatkowych badań;

28. Agrawacja - Wyolbrzymianie objawów chorobowych

29. somatyzacja objawów, w czym występuje

• objaw lub zaburzenie z grupy nerwic. Charakteryzuje się obecnością dolegliwości sugerujących obecność choroby somatycznej (pozapsychiatrycznej) przy równoczesnym braku innych przesłanek chorobowych w badaniach laboratoryjnych, obrazowych i badaniu fizykalnym. W rzeczywistości są one wyrazem zaburzeń układu autonomicznego związanego z nieuświadomionym lękiem i napięciem. Zaburzenia somatyzacyjne mogą towarzyszyć innym zaburzeniom psychicznym: depresyjnym, psychotycznym, osobowości. Nierzadko występują u osób bez zaburzeń psychicznych np.: bóle brzucha przed egzaminem, omdlenia na pogrzebie.

30. co to jest syntonia

• sposób odnoszenia się do ludzi, charakteryzujący się chęcią do nawiązywania kontaktu emocjonalnego i poczuciem bliskości z nimi. Syntonia jest przeciwieństwem postawy autystycznej, charakterystycznej dla schizofrenii.

31. W jakich zaburzeniach u dzieci występuje terapia behawioralna

• Autyzm, ADHD, zaburzenia depresyjne i lękowe,