DLA JOLANTY N.
W naszej prezentacji zajmiemy się rozważaniami na temat kultury muzycznej ludu polskiego oraz tańcem. W pierwszej kolejności opowiemy pokrótce o losach muzyki ludowej, następnie scharakteryzujemy pieśni, instrumenty ludowe oraz taniec.
Muzyka ludowa to muzyka utożsamiana z wiejskością a więc wyznaczona przez warstwę chłopską. Lecz w tradycji ustnej ludu znajduje się również muzyka będąca dobrem między warstwowym np. pieśni religijne. Problem z pojęciem polskości polega na tym, że miejsce genezy zjawisk etnomuzycznych jest nie znane. Przyporządkowanie etniczne jednej melodii jest trudne ponieważ granice językowe nie pokrywają się z granicami występowania zjawisk muzycznych. Kolejny problem tkwi w samym słowie „muzyka”. Mianem muzyki określa się manifestacje artystyczne w których są ustalone i rozpoznawalne:
Ogólne porządki intonacji
Organizacja czasu trwania dźwięku
Budowa melodyczna rytmiczna i formalna.
W muzyce ludowej nie możemy mówić o manifestacji artystycznej gdyż ma ona charakter użytkowy i zależny przez związek z funkcjami nie muzycznymi. Również porządek intonacji nie jest konieczny. Dlatego lepiej mówić nie o muzyce lecz o kulturze muzycznej. [J. Stęszewski 1981; 245-246]
Historia polskiej muzyki ludowej jest pełna niewiadomych. Wszelkie próby napisania zarysu jej historii były hipotezą a można by wręcz rzec mistyfikacją. Muzyka ta jest sztuką ulotną a lud nie ma umiejętności zapisu jej w nutach. Informacje na jej temat odnaleźć można w średniowiecznych statutach synadalnych.
Aż do pocz. XX wieku folklorystyka nie miała statusu odrębnej dyscypliny i rozwijała się w ramach wielu nauk (np. etnografii i językoznawstwa) dla wielu badaczy to czym miała się zajmować folklorystyka to była jedynie literatura ustna. (np. Richard A. Waterman, czy Bascom). Inna grupa badaczy tak szeroko pojmowała folklor, że jego zakres pokrywa się z granicami etnograficznymi.
Od początku XIX w. zaczyna formować się kształt i kierunek polskiej etnomuzykologii jako dziedziny badań. Cenne ujęcie problemu pieśni i tańca ludowego zawdzięczamy K. Moszyńskiemu. Zauważenie jej zróżnicowania regionalnego po raz pierwszy ma miejsce w artykule K. Kurpińskiego z 1820r. Artykuł ten uważa się za pierwszą polską prace etnomuzykologiczną. Wcześniej polska muzyka ludowa była ledwo zauważalna w sensie badawczym. Polska zdaniem autora dzieli się na dwie główne części muzykalne: Śpiewki wesołe-major i smutne-minor. Wyróżnione zostają również trzy główne charaktery śpiewek tanecznych: krakowiak, mazur, kozak.
Badaniem części folkloru jakim jest muzyka zajmuje się folklorystyka muzyczna. W Polsce prace nad zbieraniem folkloru tworzyli Zorian Dołęga Chodakowski (czyli Adam Czarnocki), Wacław Michał Zalewski, Józef Lompa, Żegota Pauli, Lucjan Siemieński, a najważniejszy z nich był Oskar Kolberg (1814-1895), który w 1842 roku opublikował Pieśni ludu polskiego, a od 1857r. rozpoczął wydawanie dzieła: Lud jego zwyczaje, sposób życia mowa, podania przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Kolbergowi zawdzięczamy dokładne jak na owe czasy, nieskażone kompozytorskim opracowaniem zapisy ok 10 tysięcy melodii z różnych regionów Polski.
W jego działalności etnomuzykologicznej należy wyróżnić trzy fazy:
Zainteresowanie muzykom ludową jako tworem służącym do opracowań kompozytorskich
Uporządkowanie pieśni wraz z melodiami podanymi w wiernej formie są uporządkowanie grupach wariantów poszczególnych wątków słownych
Regionalna monografia materiałowa
Jego poglądy metodologiczne opierały się na fonograficznym podejściu do badanych zjawisk, ostrożności w stosowaniu uogólnień oraz przekonanie o aktualnie nie dojrzałym stadium rozwoju etnografii. Bazował na przekonaniu że umiłowanie nauki dalekie jest od pełnego rozwoju.