1. Nauka Prawa i jej dziedziny
(A) Nauki prawne na tle innych nauk -
charakterystyka metodologiczna
nauki społeczne (nauki PRAWNE) i przyrodnicze
nauki teoretyczne i praktyczne
nauki empiryczne i formalne
(B) prawoznawstwo jako nauka humanistyczna
Interpretacja pragmatyczna- Nauka to: uczenie sie, zdobywanie wiedzy.
Interpretacja apragmatyczna- Nauka to: rezultat procesu zdobywania wiedzy. Zespól twierdzeń spelniajacych okreslone kryteria.
Nauki prawne to te grupy nauk spolecznych ktorych
przedmiotem badawczym jest analiza
norm prawnych i szeroko rozumianych instytucji polityczno prawnych. JURYSPRUDENCJA
(C) podzial nauk prawnych
wg. Savigny i Puchta (niemiecka szkola historyczna)
- filozofii (teorii) prawa- tworzy je Pozytywizm prawniczy Austin Jellinek
trzy nurty badawcze: analityczny, metodologiczny, empiryczny
-dogmatyka prawnicza (p. cywilne, karne, etc.) Pozytywizm -interpretacja prawa, porzadkowanie i rozstrzyganie kwestii ich obowiazywania
-nauka historyczno prawna (prawo rzymskie historia Polski, historia doktryn polityczno prawnych)nauki pozasystemowe: socjologia prawa, komparystyka prawa, informatyka prawnicza, logikalogika prawnicza, kryminalistyka, kryminologia, nauki penitencjarne.
METODOLOGIA:
jezykowo-logiczne -interpretacja i porzadkowanie przepisów prawnych
socjologiczne -socjologia empiryczna
psychologiczne- analizy psychologiczne procesów, sędziów i ławy przysięgłych
2. Spór o pojęcie prawa
(B) pozytywistyczne koncepcje
Prawo jest to zbiór norm ogólnych , pochodzących od organu państwa, na których straży stoi przymus państwowy. PRAWO + PAŃSTWO + PRZYMUS
Obowiazuje we wszystkich cywilizowanych krajach, Trybunał Konstytucyjny, Konstytucja.
(C) koncepcje prawa natury
bezpośrednim źródłem jest Bóg (katolicyzm), albo właściwości natury człowieka (Grocjusz, Locke)lub zasady współżycia w społeczeństwie. Imanentnym składnikiem każdego prawa są zasady sprawiedliwości i racjonalności. Zasada równości wobec prawa, zakaz dyskryminacji etc.
3.Technika prawodawcza
(a) tekst prawny i jego budowa (pojęcie struktura tekstu prawnego)
Tekst prawny- dokument w którym zawarte są normy prawne. Składa się z części: Nieartykułowana
nagłówek- znajduje się określenie rodzaju aktu, data,
określenie podstawy prawnej-obligatoryjne , tekst zaczyna się od podania przepisu prawnego,
który stanowi podstawę wydania danego aktu.
Preambuła- występuje przy aktach uroczystych, określa cele regulacji prawnej, odwołuje się do tradycji lub kontekstu historycznego, wskazuje na podstawy polityczne czy ideologiczne danego aktu.
Określa ratio legis danej regulacj.
Artykułowana
składa się z artykułów, ustępów, paragrafów, liter i punktów.
Akty ustawowe- podstawową jednostką redakcyjna jest ARTYKUŁ
Akty wykonawcze- paragraf (dzieli się na ustępy, a ustępy na punkty i litery)
Akty kodeksowe- ustępy oznacza się paragrafami.
Przepisy dzielimy merytorycznie:
przepisy ogólne
przepisy szczegółowe- katalog podstawowych instytucji regulowanych przez dany akt.
przepisy przejściowe i dostosowujące- normuje się wpływ nowego prawa na stosunki powstałe pod działaniem prawa dotychczasowego
przepisy końcowe- przepisy uchylające, przepisy o wejściu aktu normatywnego w życie.
(c) rola tytułu i preambuły
Preambuła- występuje przy aktach uroczystych, określa cele regulacji prawnej, odwołuje się do tradycji lub kontekstu historycznego, wskazuje na podstawy polityczne czy ideologiczne danego aktu. Określa ratio legis danej regulacj.
określenie podstawy prawnej-obligatoryjne , tekst zaczyna się od podania przepisu prawnego,
który stanowi podstawę wydania danego aktu
(d) organy publikacyjne, pojęcie promulgacji
Promulgacja- urzędowy akt kompetentnego organu państwa, polegający na stwierdzeniu, że ustawa doszła zgodnie z prawem do skutku
Monitor Polski
Dziennik Ustaw
4.Przepisy prawne
(a) pojęcie reguły i zasady
przepis prawny- elementarna jednostka systematyzacyjna danego tekstu prawnego
przepisy prawne nie regulują i nie formułują żadnej sankcji.
(b) pojęcie przepisu, struktura
od . do . Osobny przepis
(c) rodzaje przepisów
przepisy nakazujące – nakaz jest treścią dyspozycji normy prawnej
przepisy zakazujące- zakaz
przepisy dozwalające dozwolenie
przepisy odsyłające -przepisy odsyłające do zasad współżycia społecznego. Klauzula generalna
rodzaje odesłań- systemowe- Art 604 k.c odsyła do jakichś innych przepisów
pozasystemowe- art. 2 Konstytucji odsyła do jakichś reguł czy zasad pozaprawnych
przepisy blankietowe- odsyłają do aktów normatywnych, które mają zostać wydane
ius cogens- przepisy imperatywne, bezwzględnie obowiązujące, muszą być zawsze przez strony respektowany
ius dispositivum- przepisy dyspozytywne, względnie obowiązujące,. Jest to zakres swobody czy wolności stron w regulowaniu swoich stosunków.
przepisy derogacyjne- pozbawienie przepisu mocy obowiazującej przez zastąpienie go innym.
przepisy wprowadzające
przepisy końcowe- 1. przepisy uchylajace 2. przepisy o wejściu aktu normatywnego w życie,
3. przepisy o wygaśnięciu mocy aktu normatywnego.
5. Pojęcie i rodzaje sankcji prawnych
(a) pojęcie sankcji, sankcje pozytywne i negatywne
Sankcja- ujemny skutek prawny polegający na zastosowaniu represji w postaci przymusu państwowego, jeżeli adresat nie zastosuje się do nakazu czy zakazu przepisu prawa, a więc gdy nie wypełnia swojego obowiązku. Przepisy prawa ustalają rodzaj i wymiar represji.
(b) sankcja represyjna i jej funkcje
Sankcja represyjna- zło, przykrość wyrządzona tytułem odplaty za zachowanie niezgodne z nakazami bądź zakazami przepisów prawa. Polegają na pozbawieniu danego przedmiotu określonych dóbr, takich jak: życie, wolność, dobra majątkowe itp. Kara nie może zawierać elementu odpłaty.
(c) sankcja egzekucyjna
Zmusza adresata do wykonania tego obowiązku, którego adresat nie wypełnił dobrowolnie.
Nie dotyczy skutków nieodwracalnych np. śmierć
(d) sankcja nieważności
Usunięcie prawnych skutków oświadczenia woli od momentu kiedy zostało ono złożone.
Norma Prawna
(a) pojęcie normy prawnej i dyrektywy
Norma- wypowiedź dyrektywna, nie ma mają wartości logicznej, (nonkognitywistyczne)
Jest zrekonstruowana z tekstu prawnego dyrektywa postępowania, która w najprostszym
przypadku musi odpowiadać wyczerpująco na pytania: “kto i w jakich okolicznościach” i “jak się powinien zachować”. Powstaje z przepisów prawnych
Dyrektywa- wskazówka działania
(b) koncepcja budowy normy prawnej: struktura jednoelementowa
dwuczłonowa, struktura trójelementowa, normy sprzężone, norma prawna jako ciąg relacji.
Hipoteza- element normy prawnej, która określa adresata normy, oraz okoliczności w których
winien się zachować w sposób przewidziany przez normę. ZAKRES ZASTOSOWANIA NORMY
Dyspozycja- nakłada na adresata normy uprawnienia lub obowiązki Określa zakres normowania normy
Sankcja- określa konsekwencje gdy adresat naruszy normę.
KONCEPCJE DWUCZłONOWE
H--- D
Art. 415 k.c. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę H, obowiązany jest do jej naprawienia D
H--- S
Art. 165 k.k Kto pozbawia cz?owieka wolno?ci H, podlega karze od 6 miesi?cy do 5 lat S
KONCEPCJA TRÓJCZŁONOWA
H--- D/S
Adresat powinien zachowywać się tak jak mówi dyspozycja, bądź zostanie mu wymierzona sankcja.
KONCEPCJA DWUCZŁONOWA NORM SPRZĘŹONYCH
H1 --- D/H2 --- S
Reguła sankcjonowana ( H1 --- D )
Reguła sankcjonująca ( H2--- S )
Treścią hipotezy reguły sankcjonującej (H2) jest naruszenie dyspozycji reguły sankcjonowanej. Adresatem jest zawsze właściwy organ państwowy.
(c) rodzaje norm:
normy jednostkowe
normy ogólne -te które są jednocześnie generalne i abstrakcyjne
normy indywidualne -adresat jest oznaczony nazwą idywidualną np. Lech Wałęsa
normy generalne -adresat jest określony przez wskazanie jego cech np. Każdy człowiek.
normy konkretne- odnoszą się do zachowań jednorazowych
normy abstrakcyjne -odnoszą się do zachować powtarzalnych
normy kompetencyjne – odnoszą się do kompetencji
normy zachowania – odnosza się do zachowań
normy idywidualno-konkretne – to akty stosowania prawa
7. Obowiązywanie prawa
(a) etyczne aksjologiczne, socjologiczne kryteria obowiązywania
Obowiązek przestrzegania i stosowania przepisów prawnych odnosi się wyłącznie do przepisów, które mają moc obowiązująca
reguły walidacyjne- określają kryteria obowiązywania aktów normatywnych oraz zawartych w nich przepisów prawnych.
Normatywne- te normy, które zostały prawidłowo ustanowione i nie zostały uchylone.
Faktyczne- te normy, za których naruszenie organy państwowe pociągaja do odpowiedzialno
Aksjologiczne- te normy które spełniają przyjęte kryteria etyczne (słuszne sprawiedliwe)
Norma prawna obowiązuje gdy: zostaje prawidłowo ustanowiona, przez upoważniony do tego organ i zgodnie z przewidzianą procedurą, zostaje prawidłowo ogłoszona i opublikowana w oficjalnym urzędowym dzienniku promulgacyjnym.LEX RETRO NON AGIT
(b) obowiązywanie w czasie i przestrzeni
aspekt czasowy -norma wchodzi w życie
vacatio legis (wakacje ustawy) od 2 tyg do 1 roku.
Ustawy czasowe lub epizodyczne- to takie w których sam akt podaje datę z którą przestaje obowiazywać.
(c) zagadnienie derogacji i reguły kolizyjne
derogacja-pozbawienie przepisu mocy obowiazującej przez zastąpienie go innym.
Derogacja wyraźna- jest to uchylenie normy lub aktu normatywnego przez inną normę prawną
nazywaną przepisem lub klauzulą derogacyjną.
Derogacja milcząca- nowy przepis nie uchylający poprzedniego.
Reguła kolizyjna-
reguła hierarchiczna (lex superior derogat legi onferiori- ma najwyższą moc uchyla niezgodne z nią normy niższe.
reguła chronologiczna (lex posterior derogat legi priori)- akt wydany później uchyla akt wydany wcześniej, pod warunkiem, że akt późniejszy ma niższą moc prawną niż wcześniejszy.
reguła merytoryczna (lex specialis derogat legi generali)- stosuje się do norm, których zakresy zastosowania pozostają w stosunku zawierania się.
W Lex specialis zawiera się w zakresie Lex generalis.
Źródła prawa
(a) pojęcie prawa: fontes iuris cognoscendi i fontes iuris oriundi
fontes iuris cognoscendi- (źródło poznania prawa) .
Powinny posiadać: pierwotność, autentyczność wierność i autoratywność. Źródłami oficjalnymi prawa są Dziennik Ustaw i Monitor Polski. Nieoficjalnymi zaś: prasa, media
fontes iuris oriundi-(źródła powstawania prawa)nazywa się każdy akt dokument lub decyzję, która w danym systemie prawa uważa się za źródło norm prawnych. wszystkie czynniki wpływają na treść przepisów prawnych (materialnie), albo określenie organów prawotwórczych (formalnie)
(b) stanowienie prawa
Stanowienie jest współcześnie podstawowym sposobem powstawania przepisów prawnych
Jest to określone działanie ciał kolegialnych lub jednoosobowych, którym przyznano
kompetencje do wydawania nowych przepisów prawnych. Stanowienie prawa jest procesem,
który zakłada istnienie pewnych norm kompetencyjnych, określających warunki, przy których spełnieniu proces taki może zachodzić.Stanowienie dzieli się na warunki:
formalne- określają procedurę, zgodnie z którą powinno się odbywać stanowienie prawa
materialne- określają rodzaj sprawy, treść przepisu, który w danym trybie może być ustanowiony
Podstawą tworzenia prawa w państwach o systemach prawa stanowionego jest konstytucja.
(c) umowa jako źródło prawa
Umowa- jest czynnością prawną zawierającą co najmniej dwa zgodne oświadczenia
woli zmierzające do powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego
(d) prawo zwyczajowe i zwyczaj
Prawo zwyczajowe- normy prawne powstałe w wyniku uznania przez organy państwa za obowiazujące prawo pewnej i drugotrwałej i równomiernej praktyki postępowania w określonej dziedzinie stosunków społecznych.
Zwyczaj- długotrwałe praktyki postępowania. Aby stać się prawem powinny:
1) praktyka postępowania powinna mieć dość precyzyjne określone podmioty
2) przekonanie o wiążącym charakterze zwyczaju powinno być powszechne
3) wola państwa włączenia zwyczaju do systemu prawa powinna się przejawiać
w podejmowanych przez organy państwa aktach stosowaniach prawa.
(e) prawotwórcza praktyka organów państwowych- system common law
Common Law- prawo powszechne, w drodze zwyczaju świadomie nawiązujące
w orzecznictwie do wyroków sądowych, zapadłych uprzednio w analogicznych sprawach
Jest prawem precedensowym. Określa ją: zasady prymatu ustawy, brak rozdziału tworzenia
od stosowania prawa, sądy mogą tworzyć prawo, brak recepcji prawa rzymskiego
System prawa
(a) pionowe i poziome ujęcie systemu prawa
Normy prawne tworzą hierarchiczną strukturę (system pionowy) i są pogrupowane w kompleksy norm zbliżonych do siebie treściowo (system poziomy)
PIONOWY- hierarchia aktów normatywnych w dużym przybliżeniu odpowiada hierarchi organów państwowych w tym sensie, że organy hierarchicznie wyższe tworzą zwykle akty normatywne o wyższej mocy prawnej niż organy hierarchicznie niższe.
Hierarchia aktów normatywnych: konstytucja, ustawy, akty podustawowe, akty prawa teren.
Moc prawna: jest cecha stopniowalną może być większa bądź mniejsza.
Moc obowiazująca: jest cecha niestopniowalną, akt bowiem obowiazuje lub nie i nie może obowiazywać bardziej niż inny.
POZIOMY- prawo dzieli się na pewne działy obejmujące kompleksy norm regulujących stosunki społeczne tego samego rodzaju, które nazywamy gałęziami prawa (p.Cywilne, karne)
(b) prawo publiczne i prawo prywatne
Dwie sfery są silnie powiązane. Dzieli się na trzy kryteria:
Podmiotowe- ( E. Bierling, F. Somlo) prawo publiczne reguluje stosunki między organami państwa oraz między organami państwa i obywatelami, natomiast prawo prywatne zajmuje się stosunkami między obywatelami.
Przedmiotowe (Jellinek) prawo publiczne zajmuje się stosunkami władczymi w których jeden
podmiot jest podporządkowany drugiemu, natomiast praw prywatne reguluje stosunki między podmiotami równorzędnymi.
sposób dochodzenia rozsczeń (A. Thon) roszczenia publiczno prawne są dochodzone z urzędu
natomiast roszczenia prywatno prawne na wniosek zainteresowanych stron.
(c) gałęzie prawa i kryteria ich wyróżnienia
Kryterium przedmiotowe- podstawą podziału prawa na różne gałęzie jest treśc regulowanych stosunków społecznych.
Kryterium podmiotowe- ważne w wiekach średnich (każdy stan rządził się własnym prawem)
Kryterium metody regulacji- pełni rolę posiłkową wobec kryterium przedmiotowego.
Wyodrębnia się trzy podstawowe metody regulacji:
Cywilna- stosuje się w tych dziedzinach w których prawo respektuje autonomię woli stron i granicach określonych przez normy imperatywne pozwala podmiotom prawa swobodnie kształtować stosunki prawne. Zasada autonomii woli stron i wolności umów to konstytu owane zasady prawa cywilnego. Podmioty danego stosunki są sobie w sensie prawnym
równorzędne i nie zachodzi międzi nimi relacja hierarchicznego podporządkowania.
Administracyjna – stosuje się wówczas gdy jeden z podmiotów w sensie prawnym jest podporządkowany drugiemu. Podstawą regulacji stosunków są władcze decyzje (polecenia służbowe, decyzje admin. akazy i zakazy) Tą metodę stosuje się między organami różnego
szczebla oraz między w ich stosunkach z obywatelami. Jest to sfera publiczna.
Karna- stosuje sie w tych przypadkach gdzie pewne czyny są zabronione przez ustawę pod
groźbą kary. Podstawą odpowiedzialności karnej może być wyłącznie wina idywidualnego sprawcy. Postępowanie toczy się przed niezawisłym sądem.
Instytucja prawna-kompleks norm stanowiących funkcjonalną całość, które regulują jakiś typowy zespół stosunków społecznych np. Małżeństwo
Kodeks- akt normatywny zawierający podstawowe dla danej gałęzi prawa zasady i normy.
Inkorporacja- prywatny lub urzędowy zbiór praw w danej dziedzinie porządkujący akty normatywne już obowiazujące w danej gałęzi prawa- łatwiejsze korzystanie
10.Wnioskowanie prawnicze
(a) model subsumcyjny i argumentacyjny
Subsumcja: jest to zakwalifikowanie danego przypadku do rodzajowo określonego przez
przepisy prawa zachowania się.
(c) argumentum a simile (analogia legis, analogia iuris)
analogia legis (analogia z ustawy)
Wnioskowanie per analogiam: Składa się z trzech etapów obejmujących:
Ustalenie, że jakiśfakt nie jest objęty unormowaniem przez przepisy prawa.
Ustalenie podobieństwa między faktem nieunormowanym, a jakimś faktem doń podobnym unormowanym przez przepisy prawa.
Wiązanie na podst. Podobieństwa takich samych, bądź podobnych skutków prawnych z faktem nieunormowanym, jakie są wiązane przez przepisy prawa z faktami unormowanymi.
Ubdi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio.
1. Ustalenie, że określony fakt nie jest unormowany przez przepisy prawa.
2. Wyszukanie przepisu, który jest zbliżony do faktu nieunormowanego.
3. Kierując się przepisem należy wywieść z jego treści zasadę, regułę, której częściowym wyrazem jest tenże przepis, ale która w tekscie prawnym nie została sformułowana przez pracodawcę w sposób ogólny.
4. Ustalona i sformułowana zasada, obejmująca szerszy zakres przypadków
niż przypadki rozstrzygnięte, znajduje zastosowanie do wszystkich przypadków nią objętych.
analogia iuris (analogia z prawa)
Używana wtedy gdy brakuje przepisu normującego, wnioskujący odwołuje się do całokształtu unormowania składającego się na dany porządek prawny.
(d) argumentum a contrario (arg. Z przeciwieństwa)
“Jeżeli pewien stan rzeczy spełnia przesłanki prawne A, A1 to pociąga za sobą konsekwencje prawne B, B1”
Wniosek:
Jeżeli dany stan rzeczy nie spełnia przesłanek prawnych A, A1, to pociąga on za sobą
konsekwencje prawne B, B1”
(e) argumentum a fortiori
Punktem wyjścia jest przepis prawa pozytywnego, i dążenie do objęcia nim sytuacji nieunormowanej. Występuje w dwóch postaciach :
a maiori ad minus- Wnioskowanie z większego na mniejsze.
a minori ad maius- Wnioskowanie z mniejszego na większe.
(g) ideologie stosowania prawa
Ideologia decyzji związanej przez prawo.
Naczelnymi wartościami są: wolność obywatelska i pewność prawa.
11.Wykładnia prawa
(a) pojęcie wykładni: wykładnia operatywna i wykładnia doktrynalna
Wykładnia prawa- (pragmatyczne) jest to zespół czynności zmierzających do ustalenia prawidłowego znaczenia przepisu prawnego. (apragmatyczne) Wykładnia prawa to rezultat tego procesu.
Wykładnia operatywna: uporządkowany zespół czynności, które interpretator podejmuje po to aby zinterpretować określony przepis prawa. Ma charakter konkretny.
Wykładnia doktrynalna: wykonywana jest przez przedstawicieli doktryny prawniczej.
Nie ma mocy wiążącej. Jest dokonywana w glosach do orzeczeń instancji sądowej.
(b) model wykładni operatywnej
Etap wstępny: ustalenie czy przepis budzi wątpliwości. Jesli budzi to przystępujemy do wykł
Etap drugi: ustalenie właściwego znaczenia przepisu prawnego. Odwołanie do dyrektyw wykł które określają sposób ustalania sensu przepisów prawa. Reguły te to dyrektywy wykładni I stopnia i dzielą się na trzy rodzaje: dyrektywy wykładni językowej, systemowej i funkcjona. Jeśli zastosowanie prowadzi do zgodnych rezultatów to formułuje się decyzję interpretacyjną
określającą jakie jest znaczenie interpretowanego przepisu.
Kolizja interpretacyjna: gdy dyrektywy wykładni prowadzą do niezgodnych wyników.
Następuje wtedy odwołanie do dyrektyw interpretacyjnych stopnia drugiego.
12. Stosowanie Prawa
(a) pojęcie stosowania prawa: stosowanie prawa w wąskim i szerokim znaczeniu
Stosowanie prawa: jest to władcza działalność organów państwa polegająca na wydawaniu decyzji indywidualno-konkretnych (akty stosowania prawa) na podstawie norm prawnych (aktów tworzenia prawa)
Akty tworzenia prawa to ustawy i wydawane na ich podstawie akty podustawowe
Akty stosowania prawa to wyroki sądowe i decyzje administracyjne. Odróżnić trzeba przestrzeganie prawa (stosowanie się do prawa)
Stosowanie dzielimy na cztery typy:
Sądowy: Organ stosujący prawo jest niezawisły i podlega tylko ustawom. Przy sprzeczności aktu
podustawowego z ustawą, sąd może odmówić jego zastosowania. Sąd nie podlega żadnym dyrektywom organów administracyjnych, organizacji politycznych, ani jakichkolwiek innych aby rozstrzygnąć dany spór. NEMO IUDEX IN CAUSA SUA- nikt nie może być sędzią we własnej sprawie.
Administracyjny: organ rozstrzygający sprawę jest związany dyrektywami i poleceniami swojego zwierzchnika, co do wydania decyzji. Zasada hierarchicznego podporządkowania.
Organ rozstrzygający sprawę nie jest niezawisły od organu, któremu jest hierarchicznie podporządkowany. Obowiazuje zasada legalizmu (związania z przepisami prawa). Organy administracyjne nie mogą być podporządkowane dyrektywom instytucji politycznych.
Naczelny Sąd Administracyjny od 1980 r.
Quasi Sądowy: Sprawy cywilne mogą być rozstrzygane przed sądami polubownymi, arbitrażowymi, komisjami rozjemczymi czy mediacyjnymi.Wyroki mają taką samą moc prawną
Quasi Administracyjny- pewne zadania z zakresu administracji publicznej wykonują agendy publiczne i instytucje pozapaństwowe. Podejmują w tych sprawach decyzje władcze.
(b) etapy stosowania prawa
1. wybór normy prawnej-
“jeden stana faktyczny- jedna norma” -decyduje samo prawo.
“jeden stan faktyczny wiele norm” (zbieg norm, w prawie cywilnym: zbieg roszczeń) – prawo wyboru właściwego przepisu pozostawia się stronie. Ma wybór: ex contractu (odpowiedzialnośc umowna) lub ex delicto (przepisy o czynach niedozwolonych).
2. ustalenie obowiązywania normy prawnej
3. wykładnia normy prawnej
4. ustalenie stanu faktycznego
5. subsumpcja- pociągnięcie ustalonego stanu faktycznego pod wybraną normę prawną.
6. wybór konsekwencji prawnych ( norma prawna wiąże z ustalonym w sprawie stanem faktycznym) Postępowanie Karne: wymierzenie kary ,albo zwolnienie
Postępowanie Cywilne: naprawienie szkody, albo odstąpienie
7. sformułowanie i uzasadnienie decyzji- z uzasadnieniem lub bez. Uzasadnieniu podlegają
decyzje, od których strona wniosła odwołanie, decyzje ostateczne kończące postępowanie
w sprawie oraz decyzje w szczególnie ważnych sprawach. Treść rozstrzygnięcia zawarta jest w decyzji. Gdy decyzja jest uzasadniona to uzasadnienie składa się na część historyczną: przebieg postępowania
podstawę faktyczną: referowanie wyników
postępowana dowodowego podstawę prawną: przepisy które są podstawą jego decyzji.
(c) zagadnienie swobodnego uznania w stosowaniu prawa
Swobodne uznanie- luz wyboru konsekwencji prawnych odnosi się do sytuacji, gdy określenie konsekwencji prawnych danego stanu faktycznego nie jest do końca wyznaczone przez przepisy prawa. Jest to sytuacja gdy prawo pozostawia organowi stosującemu prawo margines swobody i nie krępuje go przepisami prawa, co do tego jaką ma podjąć decyzję.
Stosunek prawny
(a) pojęcie, elementy stosunku prawnego
Stosunek prawny- jest to stosunek społeczny uregulowany przez normy prawne.
Może przybierać formę stosunku faktycznego, uświadamianego, czysto normatywnego
(tetycznego), nieuświadamianego.
Elementy stosunku prawnego:
fakty prawne- jest to każde zdarzenie, które powoduje powstanie, ustanie, lub zmianę treści stosunku prawnego. Każde zdarzenie które wywołuje skutki prawne.
zdarzenia prawne- to ta kategoria faktów prawnych, które nie zależą od woli człowieka.
Działania- zależą od woli człowieka, Dzielą się na działania i zaniechania
Czyny- dzielimy na zgodne z prawem i niezgodne-przestępstwa i wykroczenia
Akty stosowania prawa
Akty tworzenia prawa
Czynności prawne
podmioty stosunku prawnego
jego przedmiot
treść stosunku prawnego
(b) podmioty stosunku prawnego
podmiotami prawa: mogą być jednostki, grupy ludzkie i organizacje.
(c) przedmioty stosunku prawnego
W konstukcjach stosunku prawnego jego przedmiotem jest to, do czego jedna strona tego stosunku jest uprawniona, druga zaś zobowiązana. Przedmiotem prawa nazywamy to wszystko, z powodu czego podmioty prawa wstępują w stosunki prawne i co stanowi obiekt ich wzajemnych praw i obowiązków.
14. Prawa podmiotowe
(a) pojęcie prawa podmiotowego, klasyczne koncepcje prawa podmiotowego
Prawo podmiotowe: Jest to sfera możliwości postępowania (działania i zaniechania)
podmiotu określonego stosunku prawnego wynikająca z treści tego stosunku, określona i zabezpieczona przez normę prawną. Jest to uprawnienie, to co komuś przysługuje, jest prawem pierwotnym.
Teoria woli: wg. Savigny przyznane przez porządek prawny władctwo woli.
Teoria Interesu: prawem podmiotowym jest prawnie chroniony interes.
Teoria mieszana: prawem podmiotowym chronionym przez porządek prawny jest możliwość zaspokojenia swego interesu zgodnie ze swoją wolą.
(b) prawa podmiotowe w prawie prywatnym i prawie publicznym
Prywatne- przysługujące nam prawa wobec innych osób.
Bezpośrednie (prywarne) prawo własności, rozsczenie- jest środkiem ochrony prawnej.
Sposób realizacji roszczenia: Prawo Skargi
Publiczne- przysługujące nam prawa wobec państwa. Prawo do świadczeń ze strony państwa
Wolnościowe- brak ingerencji ze strony państwa.
(c) rodzaje praw podmiotowych
Bezpośrednie- przepisy w sposób pozytywny określają wiązke uprawnień przysługujących określonemu podmiotowi (własności, praw na dobrach niematerialnych)
Roszczenia- przepisy przyznają oznaczonemu podmiotowi uprawnionemu możliwość żądania określonego zachowania od skonkretyzowanego podmiotu zobowiązanego.
Prawa kształtujące- przepisy przyznają uprawnionemu kompetencję do ukształtowania jego sytuacji prawnej poprzez jednostronne oświadczenie woli.
(d) problematyka ochrony praw podmiotowych
Prawa bezwzględne- każdy inny poza uprawnionym zobowiązany jest do powstrzymania
się od działań naruszających uprawnienia tworzące to prawo. Prawo własności, prawa autorskie
użytkowanie nieruchomości.
Prawa względne- służą nam przeciwko oznaczonej osobie. Większość roszczeń.
Ochrona najemcy w przypadku zmiany właściciela. Prawa rodzicielskie.