TERMOREGULACJA

Homotermia- zdolność stabilizacji temperatury wewnętrznej, niezależnie do zmian temperatury otoczenia. Możliwa jest dzięki układowi termoregulacyjnego. Dostosowuje on ilość ciepła wytwarzanego w organizmie w toku przemian metabolicznych i ilości ciepła wymienianego między organizmem a otoczeniem do potrzeb bilansu cieplnego.

Pobór ciepła egzogennego + produkcja ciepła endogennego = utrata ciepła

Utrata ciepła:

• Parowanie przez skórę 85%

• Drogi oddechowe 10 %

• Wydaliny, wydzieliny

• Promieniowanie

• Konwekcja

• Przewodzenia

Termogeneza bezdrżeniowa- obecność tkanki brunatnej w obrębie tkanki żółtej. Dobrze rozwinięta u niemowląt. Tkanka jest w okolicach łopatek i kręgosłupa.

Termogeneza drżeniowa- proces wytwarzania ciepła przez szybko, ale nieznacznie i nieskoordynowanie kurczące się włókna mięśniowe.

Tolerancja zmian temperatury:

• Maksymalna zanotowana zmiana temperatury wewnętrznej: 24-45,6^o C

• Śmierć poniżej 27^o C lub powyżej 42^o C

• W czasie wysiłku może wzrosnąć powyżej 38,5^oC

• Podczas snu- 36^o C

• W czasie długotrwałego unieruchomienia w łóżku- 35,8^o C

Temperatura wewnętrzna

Wykazuje znaczne zróżnicowanie nawet w warunkach termoneutralnych i zależy od miejsca pomiaru.

• Najwyższe temperatura: serce, wątroba, mózg (37-37,2^oC)

• Najbardziej stała: temperatura krwi w prawej komorze serca

• W badaniach fizjologicznych oznacza się temperaturę rektalną, w przełyku, w okolicach błony bębenkowej przy użyciu termopary lub termistorów

  • Błona bębenkowa- 37-37,5^oC

  • W przełyku- trudno mierzyć

  • W jamie ustnej- 37^o C (35,8-37,6^o C)

  • W odbycie- 37,3-37,5^oC

  • Pod pachą- 36,6^p C

Temperatura zmienia się wraz ze zmianą aktywności.

Ciepło endogenna (wytwarzane w organizmie)

• Produkt uboczny przemian metabolicznych w narządach wewnętrznych i skurczu mięśni

• Powstaje w kontrolowanych przez ośrodki termoregulacji procesach termo genezy: drżeniowej i bezdrżeniowej

Ciepło egzogenne(uzyskiwane spoza organizmu)

• Z różnych źródeł promieniowania

  • Słońce

  • Żywe organizmy

  • Ogień, grzejnik, promienniki

• Przez przewodzenie i konwekcję z otoczenia np. ciepło wody, z ciepłych pokarmów i płynów

Przepływ ciepła endogennego w organizmie

Wewnętrzny- z wnętrza ciała do jego powierzchni: przewodzenie, konwekcja przez krew

Zewnętrzny- z powierzchni do środowiska: promieniowanie, konwekcja, przewodzenie, parowanie

Temperatura wewnętrzna

O ilości traconego ciepła decyduje różnica temperatur wnętrza, otoczenie. Kształtowana jest przez obwodowy przepływ krwi, tempo metabolizmu.

Udar cieplny związany jest z hipertermią. Podczas niego należy schłodzić głowę i szyję.

Komfort termiczny- nieuruchamianie dodatkowego wytwarzania ciepła lub wydzielanie potu. Są to warunki, w których nie występuje termoregulacja, przepływ krwi jest umiarkowany, temperatura skóry względnie wyrównana.

Sfera termoneutralna-

Termoliza- sposób utraty ciepła

Udział i wydajność poszczególnych procesów zależy od aktywnych warunków termicznych środowiska, jego wilgotności, ruchu powietrza.

Reakcja na gorąco:

• Rozszerzenie naczyń

• Zwiększenie przepływu skórnego

• Nasilona utrata ciepła

• Aktywność gruczołów potowych

• ( możemy utracić 1% wody organizmu= 2% osocza)

Reakcja na zimno:

• Skurcz naczyń krwionośnych skórnych

• ↑ produkcja ciepła

Wytwarzanie ciepła zależy:

• Podstawowej przemiany materii (PPM)

• SDDP

• Dodatkowego metabolizmu z aktywnych mięśni szkieletowych

• Gospodarka tarczycy (aminy katecholowe, T₃/T₄, GH)

Termogeneza- ośrodek w podwzgórzu tam są receptory chemodetektorów.

Wysoka temperatura otoczenia:

• Wzrost utraty ciepła

  • Rozszerzenie naczyń

  • Duże pocenie

  • Reakcje behawioralne:

    • Unikanie źródła ciepła

    • Wymuszamy ruch powietrza

    • Zanurzanie w wodzie

• Spadek wytwarzania ciepła

  • ↓ łaknienia

  • Reakcje behawioralne

    • ↓ aktywności fizycznej

Niska temperatura otoczenia

• Spadek utraty ciepła

  • Zwężenie naczyń

  • Zanik pocenia

  • Reakcje behawioralne:

    • Szukanie ciepła

    • Okrywanie się

    • ‘zwijane w kłębuszek’- zmniejszenie powierzchni utraty ciepła

• Wzrost wytwarzania ciepła

  • Termogeneza drżeniowa i bezdrżeniowa

  • ↑ łaknienia

  • Reakcje behawioralne:

    • ↑ aktywności fizycznej

Hipotermia

• 35^o C- silne drżenie mięśni

• 34-33^oC- zaburzenia świadomości z brakiem czucia i zaburzeniem wzroku

• 32-31^o C- całkowita utrata świadomości

• 31-30^o C- ↓HR, ↑RR

• 30^o C- zwolnienie rytmu zatokowego, ognisko ektopowe= samowzbudzenie

• 28-25^o C- migotanie komór → śmierć

Pirogeny- substancje gorączkotwórcze

• Egzogenne- uwalniane przez grzyby, bakterie, wirusy

• Endogenne- cytokiny -IL-1, IL-6, IFN-β, IFN-γ. Gorączka wywołana cytokinami jest wynikiem miejscowego uwalniania ich w podwzgórzu.