Adaptacja narządu wzroku – proces przystosowania narządu wzroku do zmiennych bodźców świetlnych. Proces w którym siatkówka przystosowuje się do przygaszonego oświetlenia nazywa się adaptacja do ciemności(przebiega to bardzo wolno).Do badania wrażliwości na naświetlenie oczu stosuje się noktometr.
Czynniki wpływające na obciążenie psychiczne pracą – Czynniki środowiskowe powodujące stres psychiczny (zewnętrzne):
wymagania wynikające z wykonywanych zadań
warunki fizyczne pracy
czynniki organizacyjne i społeczne
czynniki ogólnospołeczne
Czynniki środowiskowe powodujące stres psychiczny (wewnętrzne):
poziom aspiracji
wiedza, doświadczenie
wiek, zdrowie, sprawność, zręczność
poziom zaangażowania w pracę
Komfort widzenia – Subiektywne odczuwane samopoczucie wywołane otoczeniem wzrokowym.
Mechanizm odbioru bodźców dźwiękowych – polega na przetworzeniu sensorycznym energii danego bodźca tj. fali akustycznej na aktywność neuronowa. W efekcie powstaje impuls elektryczny, który jest przesyłany przez komórki układu nerwowego do odpowiedniego analizatora. Informacje te poddane są selekcji a następnie interpretacji oraz uzupełnieniu info z pamięci.
Migotanie – odczucie niestabilności wrażenia wzrokowego spowodowane bodźcem świetlnym o zmiennej w czasie luminacji.
Narząd wzroku – tworzą go:
Umieszczona oczodole gałka oczna wraz z aparatem ruchowym i ochronnym oka
Gałka oczna, wypełniona ciałem szklistym
Źrenica – otwór w tęczowce, dzięki zmianie wielkości reguluje ilość światła która dociera do oka
Elastyczna dwuwypukła soczewka – umożliwia zmianę zdolności skupiającej oka
Siatkówka – warstwa Komorek światłoczułych których wypustki tworzą nerw wzrokowy
Aparat ruchowy oka – mięsnie dzięki którym poruszamy gałka oczną
Aparat ochronny oka – powieka, rzęsy i narząd łzowy
Drogi wzrokowe – szlaki nerwowe przewodzące wrażenia wzrokowe
Kora wzrokowa – mięsnie wytwarzania i przetwarzania obrazu
Natężenie oświetlenia – wielkość charakteryzująca oświetlenie powierzchni, na która pada strumień światła φ. Miara natężenia oświetlenia powierzchni w danym punkcie powierzchni jest stosunek strumienia światła do wielkości pola powierzchni, na którą pada:
dI=
Jednostką miary natężenia oświetlenia jest lux [lx].
Ostrość i rozdzielczość widzenia –
Ostrość widzenia – zdolność wyraźnego widzenia. Zachowana, gdy ognisko obrazowe nachodzi na siatkówkę. Badana przy pomocy znormalizowanej tablicy ze znakami lub cyframi
Rozdzielczość widzenia – wielkość charakteryzująca zdolność oddzielnego postrzegana szczegółów przedmiotu. Określa się ja w 1’ =(1/60)0 (norma 1’-5’)
Płaszczyzna pracy wzrokowej – powierzchnia odniesienia pionowa, pozioma lub odchylona wyznaczająca płaszczyznę, na której zwykle wykonywana jest praca:
Płaszczyzna pozioma na wysokości 85 cm nad podłogą ograniczona ścianami pomieszczenia
Na poziomie podłogi, gdy nie przewiduje się stanowisk do wykonywania stałych czynności oraz w salach wypoczynkowych czy korytarzach
Pole widzenia i jego struktura – część przestrzenia widzianej przez oko, gdy oko znajduje się w danej pozycji. Rozróżnia się pole widzenia:
Poziome – wartości kątowe na prawo i lewo od płaszczyzny strzałkowej
Pionowe - wartości kątowe w gore i dół od linii widzenia, której kierunek jest narzucony wymaganiami zadania roboczego.
Pole zadane i pole bezpośredniego otoczenia
Pole bezpośredniego otoczenia – pas szerokości większej niż 0,5 m otaczające pole zadania i mieszczące się w polu widzenia
Pole zadania – miejsce pracy, na którym wykonywane jest zadanie wzrokowe.
Praca o szczególnym charakterze - praca wymagająca szczególnej odpowiedzialności i sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonie w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu w tym zdrowiu i życiu ludzi, zmniejszają się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszanie sprawności psychofizycznej
Praca w szczególnych warunkach - praca związana z czynnikami ryzyka, które przyszłości mogą spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywana w szczególnych warunkach środowiska powodowanych przez siły natury (praca pod ziemia, na wodzie, pod woda, w powietrzu) lub procesy technologiczne (prac w warunkach gorącego lub zimnego mikroklimatu, ciężkie prace fizyczne, w warunkach podniesionego ciśnienia.
Rodzaje czynności wzrokowej a najmniejsze dopuszczalne średnie natężenie oświetlenia - niezależnie od oświetlenia dziennego należy zapewnić na stanowisku pracy oświetlenie elektryczne zgodne z normami.
Rodzaje oświetlenia - biorąc pod uwagę obszar oświetlony przez źródło można podzielić na:
Ogólne – równomierne świetlenie obszaru bez uwzględnienia wymagań dla wyodrębnionych miejsc
Miejscowe – dodatkowe oświetlenie przedmiotu pracy wzrokowej
Złożone – oświetlenie ogólne i miejscowe
Zlokalizowane – o wyższym poziomie natężenia oświetlenia wyodrębnionych miejsc
Punktowe – oświetlenie ograniczonego obszaru lub przedmiotu
lub w zależności od charakteru zadania wzrokowego:
Ogólne – przy normalnych pracach gdzie oświetlenie jest na poziomie 200 lx oraz gdy miejsca pracy rozmieszczone są równomiernie
Złożone – gdy wymagane oświetlenie jest powyżej 750 lx a także, gdy w pomieszczeniu wykonywane są prace wymagające rożnego oświetlenia
Równomierność oświetlenia – stosunek minimalnego natężenia oświetlenia do średniego natężenia oświetlenia tej powierzchni
𝛅=
Sprawność fizyczna i motoryczna - zdolność do wykonywania czynności.
Sprawność fizyczna to potencjał ruchowy wyznaczony przez cechy motoryczne:
Siłę
Szybkość
Wytrzymałość
Koordynacje ruchową
Sprawność motoryczna – szczególny przykład sprawności fizycznej. Do jej składowych należą parametry:
Strukturalne- związane z cechami antropometrycznymi
Energetyczne- związane z wydolnością fizyczna
Koordynacyjne- związane z możliwością kombinacji rożnego typu ruchów
Psychiczne – predyspozycje natury psychicznej
Szczegół przedmiotu pracy wzrokowej – najmniejszy element oglądanego przedmiotu, którego kształt wymaga rozróżnienia.
Widzenie i wrażenie wzrokowe
Widzenia - postrzeganie przez człowieka otaczającego świata. Badanie widzenia sprowadza się do badania narządu wzroku pod względem:
Ostrości
Pola widzenia
Adaptacji do ciemności
W zależności od natężenia oświetlenia wyróżnia się:
Przy dobrym oświetleniu – widzenie fotopowe. Widzenie okiem przystosowanym do poziomu luminancji o wartości co najmniej kilku lx
Przy średnim oświetleniu – widzenie mezotopowe. Pośrednie pomiędzy widzeniem fotopowym a skotopowy
Przy znikomym natężeniu - widzenie ekotopowe. Widzenie okiem normalnym przystosowanym do luminacji poniżej kilku setnych lx
Wrażenia wzrokowe – subiektywne wrażenie powodowane przez bodźce świetlne. Rodzaje wrażeń wzrokowych
Wrażenie światła
Wrażenie kontrastu
Wrażenie kształtu
Wydolność i sprawność widzenia - cecha narządu wzroku odpowiedzialna za szybkość i dokładność widzenia. W celu sprawdzenia wydolności mierzy się sprawność widzenia, która ocenia się na podstawie cech wydolności. Czynnikami warunkującymi sprawność widzenia są:
Rozmiar przedmiotu
Położenie względem pola widzenia
Kontrast barwy
Kontrast jaskrawości
Natężenie oświetlenia
Rodzaj źródeł światła
Zadania wizualne - są dwa rodzaje zadania wzrokowo:
Wykrywanie – ostrzeganie operatora. Linia widzenia zależy od obszaru, na którym koncentruje się uwaga
Nadzorowanie – aktywne poszukiwanie informacji. Wskaźniki mogą być usytuowane wokół linii widzenia pod katem, który jest wygodny dla operatora.
W obu wyróżnia się trzy strefy rozpoznawania sygnału: zalecaną, dopuszczalną i nieodpowiednią.
Zalecane natężenie oświetlenia w polu zadania – najmniejszą zalecana wartością oświetlenia jest 20lx i wzrasta ta wartość o 1,5 raza co odpowiada minimalnej odczuwalnej przez człowieka zmiany oświetlenia. Średnie wartości zostały podane w odpowiednich normach.