Kościół Mariacki w Krakowie

Kościół archiprezbiterialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, zwany także kościołem Mariackim – jeden z największych i najważniejszych, po Katedrze Wawelskiej, kościół Krakowa, od 1962 posiada tytuł bazyliki mniejszej. Należy do najbardziej znanych zabytków Krakowa i Polski.

Jest kościołem gotyckim, budowanym w XIV i XV wieku. Położony jest przy północno-wschodnim narożniku Rynku Głównego, na Placu Mariackim w Krakowie.

Pierwotnie w tym miejscu stał kościół drewniany, a pierwszy murowany, w stylu romańskim wybudowano w latach 1221-1222. Świątynia ta została wkrótce po wzniesieniu zniszczona, a nastąpiło to w wyniku najazdów tatarskich. Z romańskiego kościoła do naszych czasów zachowały się pod ziemią jedynie fragmenty fundamentów oraz bazy kolumn międzynawowych.

Fasada świątyni ujęta jest w dwie wieże:

Wyższa wieża (81 m), kwadratowa, poprzedzielana na kondygnacje poprzez dodanie gzymsów, wyżej przechodzi w węższy ośmiobok. Szczyt wieży wieńczy drewniany późnogotycki hełm złożony z zaostrzonej iglicy, otoczonej mniejszymi wieżyczkami i ozdobionej w XVII wieku koroną, symbolem Matki Boskiej. Wieża ta służyła zawsze jako strażnica miejska. W średniowieczu czuwający na niej dniem i nocą trębacz dawał hejnałem sygnał do zamknięcia lub otwarcia bram w murach miejskich, a także gdy dostrzegł pożar lub zbliżającego się wroga.

Tradycja odgrywania średniowiecznego hejnału podtrzymywana jest w Krakowie do dzisiaj. Z melodią hejnału związana jest jedna z legend Krakowa. Opowiada ona, że gdy na Kraków w XIII wieku napadli Tatarzy, strażnik czuwający na wieży kościoła pierwszy dostrzegł zbliżającego się wroga, ale gdy zaczął trąbić na alarm, dosięgła go strzała tatarskiego wojownika i trębacz nie dokończył już swojej melodii. Dlatego, na pamiątkę tego wydarzenia, hejnał z Wieży Mariackiej urywa się w połowie frazy.

Wieża niższa, o wysokości 69 metrów, przeznaczona jest na dzwonnicę kościelną. Wzniesiona na planie kwadratu, posiada wyraźnie zaznaczony na całej wysokości gzymsami i oknami, podział kondygnacyjny. Na piętrze znajduje się renesansowa kaplica. Na zewnątrz obok okna kaplicy, pod trójspadowym daszkiem jest zawieszony dzwonek "za konających".

WNĘTRZE KOŚCIOŁA

Wnętrze świątyni wypełnione jest dziełami sztuki o wielkiej wartości artystycznej, w większości z okresu baroku. Obecna polichromia kościoła wykonana została z końcem XIX wieku przez Jana Matejkę i współpracujących z nim malarzy: Stanisława Wyspiańskiego i Józefa Mehoffera. W ogromnych oknach prezbiterium zachowały się piękne gotyckie witraże z XIV wieku

1. Ołtarz Główny

2. Kamienna Figura Jezusa na Krzyżu (Wit Stwosz)

3. Cyborium

4. Ołtarz Zwiastowania

5. Ołtarz Św. Stanisława

6. Ołtarz Św. Józefa

7. Ołtarz Św. Anny

8. Ołtarz ŚŚ. Hieronima i Augustyna

9. Ołtarz Św. Agnieszki

10. Ołtarz Św. Sebastiana

11. Ołtarz Hołdu Trzech Króli

12. Ołtarz ŚŚ. Szymona i Judy Tadeusza

13. Ołtarz Św. Apolonii

14. Ołtarz Św. Marii Magdaleny

15. Ołtarz Św. Filipa Nereusza

1. Wieża wyższa

2. Wieża niższa

3. Kruchta

4. Przedsionek

5. Kaplica MB Częstochowskiej

6. Kaplica Św. Antoniego

7. Kaplica Św. Łazarza

8. Kaplica Św. Walentego (MB Ostrobramskiej)

9. Kaplica Św. Jana Nepomucena

10. Kaplica Św. Jana Chrzciciela

11. Kaplica Przemienienia Pańskiego

12. Kaplica Św. Wawrzyńca

13. Prezbiterium

14. Zakrystia

15. Kaplica MB Loretańskiej

Najcenniejszym obiektem we wnętrzu kościoła jest późnogotycki ołtarz Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny, pierwsze i najbardziej znane z dzieł Wita Stwosza. Ołtarz powstał w latach 1477-1489 z inicjatywy mieszczaństwa Krakowa i jest największym tego rodzaju ołtarzem w Europie. Jego wymiary to 11 x 13 m, a realistycznie oddane postacie mają wysokość ok. 2,7 m. Wykonany jest w drzewie dębowym (konstrukcja) i lipowym (rzeźby)

Dziełem Wita Stwosza jest również kamienny krucyfiks w ołtarzu południowej nawy kościoła.

Placyk pomiędzy Kościołem Mariackim, a Kościołem św. Barbary - plac Mariacki - powstał na miejscu dawnego cmentarza parafialnego. Zaułek ten jest jednym z najbardziej romantycznych zakątków Krakowa.