SPR. FIZ. Def behawioralno- kulturowa. Stopień osiągniętego w ontogenezie poziomu zaradności i samodzielności motorycznej „w różnych okolicznościach zewnętrznych” DEF. W NURCIE FIZJOLOGICZNO-MEDYCZNYM o sprawności decydują głównie parametry fizjologiczno- medycznej zdrowotne. Akcentuje się sprawność energetyczną ustroju, znaczenie prawidłowej budowy i codziennej aktywności ruchowej. Zorientowaną ze zdrowiem spr. fiz osobnika, charakteryzują głównie: funkcja krążeniowo oddechowa, względna szczupłość ciała, siła mięśniowe, wytrzymałość i gibkość. Te elementy uznaje się za bezpośrednio związane z jakością życia i nadaje się im podstawowe znaczenie w zapobieganiu większości problemów zdrowotnych . kształtowanie sprawności fiz nie należy kojarzyć zatem wyłącznie z metodami kształcenia umiejętności ruchowych zmierzających do osiągnięcia jak najlepszych efektów. Przyjmując zdrowie jako cel postępowania w kształtowaniu sprawności nie należy koncentrować się wyłącznie na ukł ruchowym. U ucznia należy rozwijać świadomość pozytywnego wpływu aktywności fiz na zdrowie i potrzebę aktywnego spędzania wolnego czasu podczas całego życia. SPRAWNOŚĆ FIZ wg. Ba....... jest zarówno efektem wyćwiczenia jak i wychowania oraz oddziaływania rozmaitych warunków środowiskowych. Za wysoce spr. fiz uznajemy takiego człowieka, który charakteryzuje się względnie dużym zasobem opanowanych ćwiczeń ruchowych, wysoką wydolnością układu krążenia, oddychania, termoregulacji, wydzielania; prawidłowościami w budowie ciała oraz afirmującym fizyczną aktywnością stylem życia. SPRAWNOŚC FIZ TO 3 GR WŁAŚCIWOŚCI OSOBNICZYCH 1)stan rozwoju zdolności motorycznych i wydolności krążeniowo-oddechowej, co sprawia że człowiek może wykonać daną czynność ruchową. 2) zasób umiejętności ruchowych wyznaczających granice działań motorycznych, które osobnik umie potrafi wykonać. 3) pozytywne nastawienie i motywacja do aktywności ruchowej, co oznacza, że osobnik także chce osiągnąć pożądane efekty motoryczne. SPR. RUCHOWA-stopień opanowania własnego ciała na który składa się zespół nabytych umiejętności ruchowych, oraz odpowiedni stan rozwoju aparatu ruchu umożliwiający wykorzystanie tych Umiejętności. Jej odpowiednikiem w teorii treningu jest sprawność specjalna, techniczna. SPR. MOTORYCZNA to poziom rozwoju zdolności motorycznych, będących efektem zmierzonego i niezamierzonego wyćwiczenia. SPR FIZ w takim ujęciu jest sumą sprawności ruchowej i motorycznej. KRYTERIA DOBORY TESTU:1) dostępność, nie potrzeba jest specjalistycznego sprzętu 2) obiektywizmwynik nie zależy od osoby przeprowadzającej test 3) trafność test bada to co chcemy badać 4) rzetelność 5) selektywność
MIERNIK SPR FIZ MEDLARSKIEGO (1934) opracowany w okresie międzywojennym. Zaproponował zastosowanie następujących prób: 1) bieg 60 m. ze startu niskiego; 2) skok wzwyż na wprost lub ukośnie 3) rzut piłką palantową (80g) lewą i prawą ręką (suma wyników). Miernik miał służyć do określenia indywidualnego poziomu spr fiz dzieci i młodzieży w wieku 10- 19 lat, a wdalszej konsekwencji miał być pomocny w stanowieniu kryteriów oceny z w-f. Opracowany miernik został oparty na wyjątkowo logicznej koncepcji teoretycznej przy wykorzystaniu najnowszych wuwczas metod statystycznych. Wyniki zostały uzależnione nie tylko od płci i wieku badanych, oraz również od stopnia rozwoju fizycznego. Przedstawiona bateria testow nie może być dziesiaj zastosowana, ponieważ normy rozwojowe, opracowane na materiale sprzed ponad 60 lat sa dzisiaj mocno zdeakltualizowane. TEST SPR MOTORYCZNEJ DENISIUKA (1975) na baterie testów skladało się 5 prób, które miały mierzyć ściśle określone cechy motoryczne: 1) szybkość (biegi krótkie) bieg na 30 m. dla dzieci klas I-III, bieg 30- 40 m. dla dzieci klas IV; 40-60 m. dla od V wzwyż. Bieg odbywał się indywidualnie. Obowiązywał start wysoki. 2) zwinność (bieg z przewrotem na materacu) wyznacza się czasem ćw w trakcie którego wykonuje się bieg i okrążenie chorągiewki, przewrót w przód, okrążenie chorągiewki, przewrót w przód, obiegnięcie drugiej chorągiewki, bieg na czworakach, ponowny przewrót w przód oraz bieg i okrążenie chorągiewki. 3) siła (rzut piłką lekarską znad głowy) 1 kg dla klas I-IV i 2 kg dla V i wzwyż 4) moc wyskok dosiężny lub skok w dal 5) wytrzymałość- z postawy zasadniczej do przysiadu podpartego, wyrzut nóg w tył, powrót do przysiadu podpartego, postawa wyprostowana z klaśnięciem nad głową w ciągu 1 min dla chłopców dla dziewczyn 30 sek. Liczy się ilość powtórzeń lub bieg na 300 m. na bieżni lekkoatletycznej. Założeniem autora testu jest kierowanie świadomie i aktywnie rozwojem cech motorycznych uczniów. TEST SPR STUDENTÓW PILICZA (1963) to zestaw prób 1) skok w dal z miejsca- próba mocy 2) rzut piłką lekarska znad głowy w przód mężczyźni 3 kg kobiety 2 kg- próba sił 3) bieg zygzakiem „koperta” 5m. x 3m. próba zwinności. Zaleta testu miała być łatwość przeprowadzenia prób, mała czasochłonność i łatwość dokonania pomiarów. MIĘDZYNARODOWY TEST SPRAWNOSCI FIZYCZNEJ (1971) test zalecany jest stosować dla osób w wieku od 6 do 32 lat. Należą do niego następujące próby:1) bieg na 50 m.- próba szybkości 2) skok w dal z miejsca- próba mocy; 3) bieg wytrzymałościowy na dystansie 600, 800 i 1000 m. w zależności od płci i wieku 4) pomiar dynamometryczny siły dłoni 5) podciąganie na drążku lub wytrzymanie w zwisie na drążku- siła obręczy barkowej 6) bieg wahadłowy 4x 10m. z przenoszeniem klocka- próba zwinności 7) skłon w przód z leżenia tyłem w czasie 30 sek- próba siły mm brzucha 8) głębokość skłonu T w przód- próba gibkości. TEST SPR FIZ CHROMIŃSKIEGO (1981) test ten obejmował następujące próby 1)biegi krótkie *40m. ze startu wysokiego dla uczniów 7-9 lat *60 m. ze startu niskiego dla uczniów powyżej 10 lat 2)rzut piłką lekarska oburącz w tył ponad głowę *1kg dla uczniów w wieku 7-8 lat; *2kg dla uczniów 9 lat; *3kg dla uczniów powyżej 10 lat 3)bieg wytrzymałościowy *trucht z liderem ok. 7-8 min/km dla uczniów w wieku 7,8 i 9 lat ocenia się czas biegu *600m. dziewcząt i 1000m. chłopców dla uczniów powyżej 10 lat. Test posiada opracowane przedziały norm 3 stopniowa skala, którym towarzyszy odpowiednia tabela poprawek w zależności od wysokości ciała dla wyników w rzucie piłka lekarską. INDEKS SPR FIZ ZUCHORY (1982) stanowił instrument pomiarów mających służyć samokontroli i samoocenie. Proponowane próby są możliwe do wykonania w zasadzie przez każdego i niemalże w każdych warunkach. Oceny w indeksie mają charakter względny i tym samym umożliwiają porównanie osiągnięć osób w różnym wieku. Tym samym każdy może skontrolować swoje postępy i znaleźć zachętę do dalszej pracy nad sobą i swoją spr fiz. W teście tym uwzględniono następujące próby: 1)próba szybkościowa. Wykonuje się bieg sprinterski w miejscu w ciągu 10 s z równoczesnymi klaśnięciami pod uniesioną nogą. Uwzględnia się sumę klaśnięć. 2) próba skoczności. Przeprowadza się skok w dal z miejsca, a odległość mierzy się stopami 3) próba sił ramion. Wykonuje się zwis na drążku, w miara sprawności siłowej jest czas wytrzymania w odpowiedniej pozycji 4) próba gibkości. Oceny dokonuje się w zależności od gibkości skłonu T w przód 5) próba wytrzymałości o wyniku decyduje czas wykonania ćw. 6) siła mięśni brzucha miara jest czas wykonania ćwiczenia polegającego na poprzecznych nożycach w pozycji leżącej na plecach. Każde ćwiczenie jest punk od 1 do 6 suma punktów daje obraz spr fiz. W zależności od danej kategorii wieku. EUROPEJSKI TEST SPR FIZ „EUROFIT” (1989,1993) pomiar sprawności fiz dzieci i młodzieży, dostosowaną do potrzeb szkolnego w-f i sportu. Bateria testów jest oparta na nowoczesnej koncepcji rozumienia sprawności fizycznej, autorzy wyróżnili nie tylko elementy „powiązane z osiągnięciami” ale i wprost powiązane ze zdrowiem. Testy obejmują 10 prób, przez które mierzy się 6 tzw. Wymiarów i 9 czynników sprawności. Ponadto konieczne jest uwzględnienie pomiarów antropometrycznych oraz wieku i płci. Test głównie przeznaczony dla dzieci i młodzieży 6- 18 lat ale może być stosowany w gr starszych. 1) wydolność telenowa- wytrzymałość bieg wahadłowy, ergometryczny test rowerowy 2) siła- zaciskanie ręki (statyczna), skok w dal z miejsca (eksplozywna) 3) wytrzymałość mięśniowa- zwis o ramionach ugiętych (siła funkcjonalna) 4) szybkość z leżenia siad, bieg wahadłowy 10x 5m. stykanie w krążki (tapping) 5) gibkość- skłon w siadzie 6) równowaga- postawa równoważna na jednej nodze 7) pomiary antropometryczne- wysokość ciała, masa ciała, otłuszczenie ciała (4 fałdy skórno- tłuszczowe: dwugłowy ramienia, trójgłowy ramienia, podłopatkowy, bok tułowia) 8) dane identyfikacyjne- wiek, płeć. TEST SPRAWNOSCI DZIECI I MŁODZIEŻY- YMCA (1994) głównym celem pomiary spr. Jest tu promocja zdrowia i motywowanie do kształtowania pożądanego stylu życia, nastawionego na uczestnictwo w aktywności fiz, satysfakcjonujący wygląd, wysoka zdolność do pracy i dobre samopoczucie. Test ujmuje wyłącznie 5 komponentów uznanych za istotne dla zdrowia: 1) wydolność tlenowa- bieg na 1 mile 2) względna szczupłość ciała- pomiar fałdów skórno- tłuszczowych na mięśniu trójgłowym ramienia i łydce. 3) gibkość- zdrowy odcinek dolny kręgosłupa- w siadzie głębokość skłonu 4) siała mięśniowa- wytrzymałoś/ brzuch- z leżenia półskłony 5) ramiona- zmodyfikowane podciąganie się. Wyniki testu są analizowane na podstawie rzeczywistych potrzeb z punkty widzenia standardu zdrowia . konstrukcja norm nie jest oparta na statystycznej ocenie osobnika w zmienności danej cechy w populacji, ale kryterium stanowi tu pożądany poziom zdrowia.