Zasady mikroskopowania:
1)Przed rozpoczęciem mikroskopowania mikroskop należy oczyścić ściereczką (uwaga na części optyczne)
2)Za pomocą lusterka wklęsłego skierować światło do mikroskopu. Następnie ustawiamy lusterko tak aby pole widzenia było równomiernie oświetlone
3)Oglądać preparat najpierw pod małym a następnie coraz większym powiększeniu. Pole widzenia pod obiektywem silniejszym jest ciemniejsze dlatego trzeba zwiększyć otwór w przesłonie.
4)Ustawić mikroskop na obraz śrubą mikrometryczna a następnie śrubą mikrometryczna wyregulować ostrość.
5)Przy zmianie obiektywu na silniejszy należy podnieść nieco tubus.
6)nie dotykać soczewek palcami
7)po skończonej pracy ustawić najmniejsze powiększenie i wyczyścić mikroskop.
Budowa mikroskopu:
W budowie mikroskopu wyróżniamy dwa zasadnicze układy: mechaniczny i optyczny.
Układ mechaniczny
statyw z podstawą
stolik (osadzony poziomo)
tubus
rewolwer
śruba makrometyczna
śruba mikrometryczna
przesłona (blenda)
Układ optyczny
okular
obiektyw
kondensor
lusterko płasko-wklęsłe (lub wbudowane źródło światła)
Statyw opatrzony jest w uchwyt, za który należy zawsze trzymać mikroskop przy wyjmowaniu go ze skrzyni lub przenoszeniu. Nie należy nigdy trzymać za podkowiastą podstawę statywu. Nowsze modele mikroskopów mają statywy łamane, pozwalające na ustawienie tubusa w pozycji skośnej, a tym samym na dogodne mikroskopowanie na siedząco. Niektóre mikroskopy wyposażone są w skośne nasadki binokularne pozwalające na dwuoczne mikroskopowanie bez łamania statywu.
Stolik czworoboczny lub okrągły, z otworem w środku, jest nieruchomy lub przesuwany za pomocą dwóch śrub osadzonych poziomo.
Tubus mikroskopu przesuwany jest śrubą makrometryczną, o dużym skoku. Do nastawiania obrazu na ostrość służy śruba mikrometryczna, o małym skoku.
Przesłona czyli blenda, ma różny wygląd, zależnie od typu mikroskopu. W starszych typach składa się z kilku wymiennych blaszek z otworami o różnej średnicy; zależnie od ich wielkości przechodzi mniej lub więcej światła do obiektywu, a następnie do okularu. W nowszych natomiast mikroskopach blenda zbudowana jest z szeregu blaszek dających się rozsuwać i zwężać podobnie jak w aparacie fotograficznym. Ponieważ światło przechodząc przez blendę po odbiciu od osadzonego niżej lusterka mimo wszystko nie jest dość silne, zastosowano do wzmocnienia go kondensor.
Z części optycznych najważniejsze są : okular i obiektywy.
Okular osadzony w górnej części tubusa, składa się z dwóch soczewek płasko-wypukłych, górnej od strony oka i dolnej, zamykającej okular.
Obiektyw osadzony jest w dolnej części tubusa. Składa się on z kilku soczewek umieszczonych w oprawie metalowej . Na obiektywie i okularze podane jest jego powiększenie. Powiększenie, jakie daje mikroskop, zależy od powiększenia obiektywu i okularu i stanowi iloczyn powiększeń tych dwóch części optycznych (np. powiększenie własne obiektywu = 10 x , powiększenie własne okularu = 15 x , po większenie obrazu - 150 x). Maksymalne powiększenie uzyskane w mikroskopie wynosi ok. 2000 x.
Przy oglądaniu preparatu pod dużym powiększeniem konieczna jest szczególna ostrożność. Zmieniając powiększenie ze słabego na silniejsze tubus należy lekko podnieść do góry śrubą malcrometryczną, a następnie przestawić obiektyw na dany obiekt i kręcąc bardzo powoli tą samą śrubą opuszczać go w dół tak, by nie przeoczyć obrazu. Z chwilą gdy ukaże się zarys preparatu, obraz na ostrość należy już nastawić śrubą mikrometryczną.
Bez zachowania tych środlców ostrożności można zgnieść preparat oraz spowodować zarysowanie soczewki obiektywu.
Obiektywy w mikroskopie umocowane są w tzw. rewolwerze. Gdy chcemy uzyskać inne powiększenie, rewolwer należy przekręcić w lewo lub w prawo, a wraz z nim przesuwa się odpowiedni obiektyw. Lekkie stuknięcie przy przekręcaniu wskazuje, że obiektyw znalazł się na właściwym miejscu.
Lusterko umieszczone pod kondensorem bądź pod stolikiem, z jednej strony jest płaskie, a z drugiej wklęsłe. Ze względów praktycznych dla silniejszego oświetlenia preparatu używamy raczej lusterka wklęsłego. W mikroskopach wyższej klasy wmontowane jest stałe źródło światła w postaci żarówki zasilanej z transformatora.
W mikroskopie widzi się obraz pozorny, powiększony i odwrócony. Toteż przesuwając preparat w lewo i w prawo, widzimy obraz przesuwający się w kierunku odwrotnym.