UKŁAD KRWIONOŚNY Układ krążenia w organizmie człowieka tworzą ; -uk. krążenia duży -uk. Krążenia mały(płucny) Uk. Krwionośny ma za zadanie rozprowadzanie krwi do wszystkich tkanek ustroju. Jest podobny do systemu naczyń, które tworzą zamknięty obieg krwi napędzany przez pompę ,która jest serce. Naczynia te to tętnice i żyły przenoszące krew. Tętnice-transportują krew od tkanek do narządów, krew jest jasnoczerwona, bogata w tlen. Oddalając się od serca naczynia są coraz mniejsze i przechodzą w tętniczki, następnie te w naczynia włosowate (włośniczki-są to naczynia o bardzo cienkiej ścianie, umożliwiają wymianę między krwią a komórkami tkanki). Żyły-odprowadzają krew do układu naczyń żylnych, ich zadaniem jest przenoszenie krwi od tkanek do serca. Rola uk. krwionośnego i serca: krew zawiera: -składniki morfotyczne: erytrocyty morfocyty trąbocyty -sk. Odżywcze-białka lipidy cukry ERYTROCYTY-mają za zadanie transportować do wszystkich komórek tlen połączony z hemoglobiną nietrwale. Połączenie tlenu i odłączenie CO2 odbywa się na terenie naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne oraz na terenie naczyń włosowatych każdego narządu w mechanizmie swobodnej dyfuzji gazów. LEUKOCYTY - granulocyty i leukocyty uczestniczą w procesie odpowiedzi organizmu na zakażenia i zarażenia. TRABOCYTY - biorą udział w procesie krzepnięcia krwi. Krew usuwa także nagromadzone produkty przemiany materii w procesie transportu tych chłonnych wychodzą większe naczynia limfatyczne, które mogą doprowadzić do następnych węzłów chłonnych lub do głównych pni limfatycznych- do przewodu piersiowego i przewodu limfatycznego prawego. Przewody te uchodzą do kątów żylnych( miejsce połączenia żyły szyjnej wewnętrznej z żyłą podobojczykową) w ten sposób limfa odpływa do naczyń żylnych. W ciągu doby u człowieka dorosłego odpływa od 2-4 litrów krwi. W skład uk. limfatycznego wchodzą: -naczynia limfatyczne, węzły chłonne, tkanka limfatyczna poza węzłowa, śledziona , grasica; Ściana naczyń limfatycznych włosowatych zbudowana jest tylko ze śródbłonka. Jest ona przepuszczalna dla wody i białek z przestrzeni międzykomórkowych. Średnica tych naczyń wynosi od 10 do 40 mikrometrów. Większe i dłuższe naczynia limfatyczne mają ścianę grubszą, dłuższą i zastawki. Przewód piersiowy jest największym przewodem limfatycznym, rozpoczyna się w jamie brzusznej zbiornikiem mleczu. Biegnie ku górze wzdłuż kręgosłupa i wchodzi do lewego kąta żylnego. Zbiornik mleczu jest bańkowanym rozszerzeniem naczynia limfatycznego, leżącego na wysokości 2 kręgu lędźwiowego. Do niego wchodzą naczynia limfatyczne lędźwiowe, zbierają one limfę z kończyn dolnych oraz pnie jelitowe odprowadzają limfę z narządów jamy brzusznej. Przewód piersiowy lewy zbiera limfę z: kończyn dolnych, narządów miednicy, jamy brzusznej, lewej połowy klatki piersiowej, lewej kończyny dolnej, połowa głowy i szyi. Prawy

związków do uk. oddechowego, do uk. moczowego oraz jednego z największych gruczołów trawiennych jakim jest wątroba. Ponadto krew bierze udział w eliminacji komórek obcych za pomocą przeciwciał. Jest zapora dla wszystkich drobnoustrojów, wyrównuje różnice temperatur. Stężenie jonów wodorowych, ciśnienie osmotyczne a także transportuje tlen, CO2, hormony i subs. Budulcowe dla organizmu. SERCE - jest objęte surowiczym workiem - OSIERDZIEM. osierdzie stanowi ślizgowe podłoże serca i składa się ze skł. Trzewnego i ściennego(czyli blaszki trzewnej i surowiczej osierdzia, pomiędzy którymi znajduje się jama osierdzia). Serce jest nieparzystym narządem znajdującym się w jamie kl. piersiowej nieco po stronie lewej między obu płucami. Ma kształt stożka spłaszczonego od przodu ku tyłowi. W sercu można odróżnić podstawę serca ( w której znajdują się wszystkie naczynia dużego i małego krążenia), wierzchołek zwany koniuszkiem oraz 3 powierzchnie: 1.pow. tylno-dolna przeponowa 2.pow.przednia mostkowo-żebrowa 3.pow. płucna łącząca obie poprzednie powierzchnie po stronie lewej W sercu znajduje się również brzeg lewy i prawy zaznaczony pomiędzy pow. Mostkowo-żebrowa i przeponową. Ściany serca zbudowane są z włókien mięśniowych tworzących mięsień sercowy. Wewnętrzna strona serca pokryta jest powłoką zwaną wsierdziem. Dzieli się na dwie podobne połowy- serce prawe i lewe , a te na 4 jamy 2 przedsionki i 2 komory. Przedsionki oddzielone są od siebie przewód limfatyczny z: prawej połowy kl. piersiowej, prawej kończyny górnej, prawej połowy głowy i szyi i uchodzi do prawego kąta żylnego. Jamki jelita mają bogatą sieć naczyń limfatycznych włosowatych, z których naczynia limfatyczne odprowadzające dochodzą do splotów limfatycznych ściennych, a następnie przez węzły chłonne kreskowe uchodzą do wspomnianych pni jelitowych. Produkty trawienia tłuszczów o długim łańcuchu nie wchłaniają się do układu żyły zwrotnej lecz do naczyń limfatycznych i tak dostają się do krwiobiegu. Węzły chłonne są tworami o kształcie okrągłym, szerokim od 2 do 25 mm otoczone torebka łącznotkankową. Wewnątrz węzła znajduje się tkanka limfatyczna. Węzły produkują limfocyty zatrzymują ciała obce, komórki nowotworowe, bakterie, oraz biorą udział w tworzeniu przeciwciał. Przy stanach zapalnych węzły powiększają się staja się bolesne i zbiera się limfa. Do tkanki limfatycznej poza węzłowej należą: migdałki pierścienia gardłowego, grudki samotne i skupione w błonie śluzowej jelit, skupiska tk. Limfatycznej w sieci większej. ŚLEDZIONA-jest narządem w jamie brzusznej w lewym podżebrzu pod przeponą, waży 100 do 200 gram. W warunkach prawidłowych nie wystaje spod lewego łuku żebrowego, przy chorobach zakaźnych i krwi powiększa się. Od zewnątrz pokryta jest otrzewna i łącznotkankowa torebką. Miąższ śledziony zbudowany jest z miazgi białej i czerwonej oraz drobnych naczyń krwionośnych. Funkcje śledziony:

przegrodą międzyprzedsionkową zaś komory przegrodą międzykomorową. Zewnętrzną granicą pomiędzy przedsionkami a komorami jest tzw. Bruzda wieńcowa , w której biegną naczynia krwionośne. Przedsionki przyjmują krew przynoszoną przez tzw. duże żyły i krążenia dużego i małego płucnego, natomiast 2 komory wyrzucają krew przez układ tętnic do tkanek ustroju, do płuc oraz na obwód. We wnętrzu serca komory są oddzielone od przedsionków zastawkami pozwalającymi na przepływ krwi tylko w jednym kierunku. Zastawka trójdzielna oddziela przedsionek prawy od komory prawej, zastawka dwudzielna przedsionek lewy od komory lewej. Zastawki przyczepiają się do pierścieni włóknistych, które okalają ujście przedsionkowo komorowe i oddzielają ujście mięśniówkę przedsionka od mięśniówki komory.. Każda z zastawek składa się z płatków. Zastawka trójdzielna z płatka tylnego przedniego i przyśrodkowego. Dwudzielna z przedniego i tylnego. Wewnętrzna powierzchnia komór nie jest gładka ze względu na obecność beleczek mięśniowych i mięśni brodawkowatych. Tętnica płucna odchodząca od komory prawej ma także na swym początku zastawkę, która uniemożliwia cofanie się krwi wyrzuconej przez komorę do tętnicy - jest to zastawka pnia płucnego utworzona z płatków półksiężycowatych. AORTA- tętnica główna , wychodzi z lewej komory, w swym początkowym odcinku ma zastawkę, tzw. Zastawkę aorty. -usuwaniu i niszczeniu starych krwinek czerwonych -niszczeniu bakterii, komórek obcych i pasożytów -wytwarzaniu przeciwciał, produkcji gammaglobuliny -produkuje limfocyty -rola krwiotwórcza w życiu płodowym -stanowi zbiornik krwi GRASICA-jest gruczołem leżącym w kl. Piersiowej za rękojeścią mostka ważącą 15 gram. Jest ona największa u dzieci, w czasie pokwitania zamienia się w ciało tłuszczowe. Ma budowę zrazikowa , bierze udział w produkcji limfocytów i czynnościach ustroju w produkcji przeciwciał. Limfa jest płynem wypełniającym układ naczyń limfatycznych. Wnika do osocza krwi i płynu międzykomórkowego. Limfa po przepłynięciu przez węzły zawiera w swoim składzie limfocyty. Skład chemiczny limfy zależy w dużym stopniu od narządu z którego ona odpływa, np. limfa , która odpływa z przewodu pokarmowego ma dużo tłuszczu.

Serce jak każdy narząd ma osobny system naczyniowy w postaci naczyń tętniczych i żylnych oraz naczyń chłonnych i nerwów. Zasadnicze różnice w budowie ścian żylnych i tętniczych: -ściany tętnic są grubsze, bogatsze w skł. sprężystej kom. Mięśniowe -ściany żył łatwiej się zapadają - w tętniczych tk. Mięśniowa zgrupowana jest głównie w błonie środkowej gdzie w żyłach jest więcej tk. Łącznej -silne umięśnienie tętnic małych i średnich, stopniowe wzrastanie ilości elementów sprężystych w tętnicach dużych -budowa ścian naczyń żylnych zależy od ciśnienia krwi i bardziej zależy od właściwości mechanicznych tkanek otaczających żyły - ściany naczyń krwionośnych zaopatrzone są w nerwy; Fizjologia pracy mięśnia sercowego. Funkcja mięśnia sercowego i jego automatyzm pracy związany jest z pobudliwością mięśni przedsionków i komór tzn . odpowiedzi na impuls elektryczny wytwarzany w węźle zatokowo-przedsionkowym zlokalizowanym w przegrodzie międzyprzedsionkowej. Impuls ten następnie przenoszony jest za pomocą 3 pęczków międzywęzłowych: -przedni pęczek Bachmana -środkowy Venckbacha - tylni Thovela- i rozchodzi się na mięśnie przedsionków prawego i lewego. Zwolnienie przenoszenia impulsu elektrycznego ma miejsce w węźle przedsionkowo-komorowym, z którego za pomocą pęczka przedsionkowo-komorowego impuls dociera do mięśnia

komór. W obrębie komór pęczek dzieli się na dwie odnogi przechodzące pod wsierdziem w komórki mięśniowe sercowe przewodzące jako włókna Purkiniego. Depolaryzacja rozszerzając się obejmuje przegrodę międzykomorową, mięśnie brodawkowate, miesień w okolicy koniuszka serca i przesuwa się dalej ku górze i w kierunku podstawy serca. Serce jest mięśniem jamistym , który w czasie skurczu zmniejsza się zwiększając ciśnienie w jamach serca , w skutek czego krew zostaje wyrzucona jednocześnie z obu komór do tętnicy płucnej i do aorty. Następnie miesień sercowy rozkurcza się , wielkość serca i jego jam powraca do stanu przed skurczem. W czasie fazy rozkurczu zastawka trójdzielna i dwudzielna otwierają się a krew przepływa z przedsionków do komór. Krew stale i nieprzerwanie przepływa do przedsionków z żył górnej i dolnej wyposażonych w zastawki żyły górnej i dolnej. UKŁAD CHŁONNY Uk. chłonny zwany limfatycznym jest częścią uk. Krążenia, spełnia rolę: 1.odprowadzanie części płynów limfatycznych do ogólnego krwiobiegu 2.krwiotwórcze-produkcja limfocytów 3 rola obronna W naczyniach limfatycznych przepływa limfa inaczej chłonka. Układ ten rozpoczyna się w tkankach i narządach siecią naczyń włosowatych i limfatycznych. Naczynia włosowate limfatyczne łączą się tworząc większe naczynia limfatyczne, które następnie przechodzą przez węzły chłonne. Węzły chłonne stanowią filtr dla limfy i wzbogacają ją w limfocyty węzłów

---