KLINIKA, DIAGNOSTYKA, ROZPOZNANIE.

Badania kliniczne i rozpoznanie złamań kości szczęki i twarzy.

1. Zmiana kształtu twarzy

Badanie kliniczne chorego po urazie ma na celu określenie rodzaju i rozległości obrażeń oraz ustalenie rozpoznania.

Zmiany kształtu twarzy spowodowane są przez:

• pourazowy obrzęk

• głębokie wylewy krwawe (np. pod mięsień żwacz- nie występują przebarwienie skóry)

• tętniak pourazowy

• odma podskórna, niekiedy po uszkodzeniu ściany zatoki szczękowej lub nosa- podczas wydechu powietrze jest wtłaczane do tkanek miękkich

• przemieszczanie odłamów kostnych

2. Zmiana zabarwienia skóry i krwiak okularowy

• zmiana zabarwienia skóry spowodowana jest wynaczynieniem krwi z rozlanych naczyń okostnej lub naczyń bezpośrednio sąsiadujących ze szparą złamania.

U starszych osób mogą się przemieszczać.

• objaw okularowy (oczy szopa) lub monoklowy - objaw złamania podstawy czaszki. Objaw ten występuje w kilka lub kilkanaście godzin po urazie, a natychmiast ukazują się krwiaki po stłuczeniu nosa, kości jarzmowej lub szczęki.

3. Krwawienia z nosa i przewodów słuchowych zewnętrznych

• krwawienie z nosa- najczęściej po jego stłuczeniu lub w następstwie złamania środkowej części twarzy. Jest to wynik rozerwania błon śluzowych jamy nosowej, uszkodzenia ścian zatoki szczękowej lub błon śluzowych jamy nosowo- gardłowej.

• Krwawienia z przewodów słuchowych zewnętrznych

• objaw złamania podstawy czaszki w obu.kości skalistej

• krew z ucha środkowego przy uszkodzeniu błony wewnętrznej a wypływ przez ucho zewnętrzne

• Wyciek płynu mózgowo- rdzeniowego

• z przewodu słuchowego zewnętrznego- objaw złamania podstawy czaszki i części skalistej i uszkodzenie opony twardej

• z nosa- otwarte złamanie przedniego dołu czaszki z okolicy blaszki sitowej i grzebienia

Pomocne są badanie glukozy w wydzielinie, a także tzw. „Próba chusteczkowa.”

5. Zaburzenia zgryzu i uszkodzenie zębów

• charakterystyczny objaw złamania uzębienia szczęk z przemieszczeniem odłamków

• w złamaniu szczęki- zgryz otwarty z podparciem na zębach trzonowych

• w złamaniu żuchwy mniejszy odłam zwykle w zwarciu z zębami przeciwstawnymi

6. Uszkodzenie zębów jako osobne następstwo urazu

• jamę ustną oglądamy lusterkiem dentystycznym, zwracamy uwagę na błony śluzowe i patologię:

• podbiegnięcia krwawe

• perforacja do jamy nosowej

• perforacja zatoki szczękowej

• Ważne

• ocena stanu zębów

• ocena błony śluzowej, podniebienia

• Wyniki badania palpacyjnego

• krwiaki, obrzęki, zmiany kształtu, stwierdzenie bólu i uszkodzeń

• bolesność uciskowa ( w miejscu złamania, różna)

• ból przy obmacywaniu- w miejscu złamania lub pośrednia

• badania palpacyjne obrzeży oczodołu wskazuje punkty bolesne- złamanie brzegu oczodołu, spotykany w złamaniu szczęki i kości jarzmowej

Miejscowa bolesność może okazać się jedynym dowodem złamania przed RTG.

Palpacyjne przemieszczenia - progi kostne na obwodzie trzonu żuchwy, w obrzeżu oczodołu lub łuku jarzmowego.

Ruchomość odłamów- objaw złamania

1. 1 stopień- ruchomość swobodna- przemieszczanie bez użycia dużej siły, pozostają w danym położeniu

2. 2 stopień- ruchomość sprężysta- odprowadzone wracają na swoje miejsca

3. 3 stopień- ruchomość oporna- z trudem zmiana położenia odłamów

Upośledzenie funkcji- stały objaw złamań

• szczęka- upośledzenie czynności żucia, połykania, zaburzenia mowy

• nos- bolesność, obrzęk, utrudnienie oddychania

• upośledzenie czynności przejawia się niekiedy w zakresie nerwów czaszkowych

1. głuchota i natychmiastowe porażenie nerwu twarzowego- pęknięcie części skalistej, kości skroniowej

2. późne porażenie nerwu twarzowego- pęknięcie podstawy środkowego dołu czaszkowego wzdłuż przedniego brzegu piramidy

3. ślepota oka- uszkodzenie kostnego kanału nerwu wzrokowego i ucisku na nerw

4. zaburzenia w ruchu gałek ocznych- przeszkoda mechaniczna lub uszkodzenie mięśnia okołoruchowego lub odwodzącego, a także zakleszczenie części miękkich odłamami

5. opadanie powieki- uszkodzenie mięśnia dźwigacza powieki

6. upośledzenie węchu i smaku- w niektórych złamaniach środkowego odcinka twarzy

7. po urazowych uszkodzeniach nerwów obwodowych występuje także zaburzenie ich przewodnictwa, głównie nerwu trójdzielnego:

• znieczulica w obrębie brody- obustronne złamanie trzonu żuchwy na wysokości otworów bródkowych

• znieczulenie górnej wargi, skrzydełek nosa i policzka- złamanie przebiega przez otwór oczodołowy

• niekiedy w złamaniu trzonu żuchwy- nadwrażliwość związana z przebiegiem gałązek nerwowych lub nerwów twarzowych- charakterystycznym objawem porażenia nerwu jest objaw zachodzącego słońca tzw. Objaw Bella. Próba zamknięcia oka, gałka skierowana ku górze i częściowo zakryta przez niedomkniętą powiekę górną.

Diagnostyka RTG

• istotna część zmian pourazowych części twarzy i szczęki

Ważne:

• rozpoznanie bezpośrednich zmian po urazach części twarzowej czaszki, jak i oceny późnych następstw i leczenia specjalistycznego uszkodzeń tej okolicy.

Formy RTG

• zdjęcie przeglądowe lub celowane

• zdjęcia tomograficzne

• zdjęcia z użyciem środka cieniującego

• TK

1

---