ANATOMIA - Stawy kończyn górnych

Stawy obręczy kończyny górnej:

• St. Mostkowo-obojczykowy(przyśrodkowy) tworzy:

-powierzchnia stawowa wcięcia obojczykowego rękojeści mostka

-powierzchnia stawowa końca mostkowego obojczyka

• Staw ten łączy obojczyk z klatką piersiową.

• Jama stawowa przedzielona jest krążkiem stawowym(o grubości do 6 mm) na cz. boczną i przyśrodkową. Zadaniem krążka oraz warstwy chrzęstnej pokrywającej pow. stawowe jest amortyzacja ciśnienia obojczyka na mostek oraz zwiększenie ruchomości stawu (nadają mu charakter st. kulistego).

• Torebka stawowa - luźna, wzmocniona przez w. mostkowo-obojczykowe przednie i tylne, od góry staw wzmacnia w. międzyobojczykowe oraz w. żebrowo-obojczykowe (łączy obojczyk z chrząstką 1-go żebra)

• Ruchy: unoszenie(50^o), obniżanie(5^o), wysuwanie(26^o), cofanie(35^o) oraz obrót obojczyka dookoła jego osi długiej. Ruchom biernie towarzyszy staw ramienny(odbywają się wspólnie).

• St. barkowo-obojczykowy(boczny) tworzy:

-pow. wyrostka barkowego łopatki

-pow. końca barkowego obojczyka

• Często między powierzchniami stawowymi występuje krążek stawowy.

• St. wieloosiowy o mniejszym zakresie ruchu niż st. mostkowo-obojczykowy, ruchy odbywają się przy udziale łopatki, która ślizga się po kl. piersiowej.

• Torebka stawowa wzmocniona od góry przez silne w. barkowo-obojczykowe

• W. kruczo-obojczykowe – leży między wyr. kruczym łopatki a pow. dolną końca barkowego obojczyka, jest to więzadło dwupasmowe – składa się z:

  • w. stożkowatego

  • w. czworobocznego

Mięśnie działające na obręcz kończyny górnej:

M. czworoboczny grzbietu

-p.p: guzowatość potyliczna zewnętrzna, w. karkowe i nadkolcowe, wyr. kolczyste wszystkich kręgów piersiowych

-p.k: koniec barkowy obojczyka, wyrostek barkowy łopatki

Ruchy: unoszenie-cz. zstępująca, obniżanie-cz. wstępująca, cofanie-cz. poprzeczna, obustronny skurcz odchyla głowę do tyłu, jednostronny – obraca głowę w str. przeciwną

M. równoległoboczny

-p.p: wyr. kolczyste VI i VII kręgu szyjnego, I-IV piersiowego, w. karkowe

-p.k: brzeg przyśrodkowy łopatki

Ruchy: cofanie , pociąga łopatkę do kręgosłupa z równoczesnym unoszeniem

M. dźwigacz łopatki

-p.p: wyr. poprzeczne I-IV kręgu szyjnego

-p.k: kąt górny łopatki

Ruchy: unoszenie, zgina szyję w bok przy ustalonej obręczy

M. zębaty przedni

-p.p: I-IX żebro pow. zewnętrzna

-p.k: brzeg przyśrodkowy łopatki

Ruchy: unoszenie łopatki –cz. górna, wysuwanie do przodu obręczy –skurcz całego m., cz.dolna przesuwa kąt dolny łopatki do przodu ( =uniemożliwia uniesienie ramienia ponad poziom przez pośrednie skierowanie panewki st. ramiennego ku górze)

M. piersiowy mniejszy

-p.p: III-V żebro

-p.k: wyr. kruczy łopatki

Ruchy: obniżanie i wysuwanie do przodu obręczy

M. podobojczykowy

-p.p: I żebro na granicy kostno-chrzęstnej

-p.k: dolna pow. barkowego końca obojczyka

Ruchy: obniża i nieznacznie wysuwa do przodu obojczyk

Staw ramienny:

• Utworzony przez: głowę kości ramiennej i wydrążenie stawowe łopatki

• Głowa k. ram. jest 3x większa od powierzchni panewki.

• Panewka pogłębiona jest przez chrząstkę włóknistą, zwaną obrąbkiem stawowym. Panewka nie obejmuje głowy, styka się w zakresie 1/3 z pow. głowy -> daje to dużą ruchomość stawu

• Obie pow. stawowe pokryte są chrząstką szklistą

• Torebka stawowa – cienka, obszerna, luźna – przy kończynie zwisającej tworzy fałd skierowany do jamy pachowej, przymocowana do obrąbka stawowego łopatki oraz szyjki anatomicznej k. ramiennej. Wzmacniają ją w. kruczo-ramienne oraz ścięgna mm.: nad- i podgrzebieniowego, obłego mniejszego i podłopatkowego.

• W torebce występują dwa uchyłki – otwory łączące się z jamą stawową, ułatwiające ślizganie się ścięgien. Jeden uchyłek przeznaczony jest dla ścięgna głowy długiej bicepsa, a drugi sięgający pod ścięgno m. podłopatkowego.

• Słaby aparat więzadłowy:

• w. kruczo-ramienne –mocne pasmo biegnące od wyr. kruczego łopatki do obu guzków k. ramiennej, wzmacnia górną ścianę torebki stawowej-zapobiega zsuwaniu się głowy k. ram. z panewki przy opuszczonym ramieniu

• w. kruczo-barkowe – od wyr. kruczego do wyr. barkowego łopatki, chroni staw od góry

• Staw kulisty wolny wieloosiowy, ma największą ruchomość ze wszystkich stawów.

• Ruchy: zginanie i prostowanie (ruch wahadłowy ramienia – w zakresie 115^o), odwodzenie ramienia – przy ustalonej łopatce do 90^o, dalszy ruch do 150-160^o przy ruchach w stawach obojczyka wraz z ruchem ślizgowym łopatki, odwracanie i nawracanie (obracanie wokół osi długiej ramienia wynosi w całości ok. 90^o)

Mięśnie działające na staw ramienny:

M. naramienny

-p.p: boczna 1/3 obojczyka, wyr. barkowy łopatki, grzebień łopatki

-p.k: guzowatość naramienna k. ramiennej

Ruchy: zginanie –cz. obojczykowa,

prostowanie –cz. grzebieniowa,

odwodzenie –cz. barkowa,

przywodzenie –cz. obojczykowa i grzebieniowa,

nawracanie –cz. obojczykowa,

odwracanie –cz. grzebieniowa

M. piersiowy większy

-p.p: cz. obojczykowa: przyśrodkowa połowa obojczyka, cz. mostkowo-żebrowa: mostek, II-VI/VII żebro, cz. brzuszna: blaszka przednia pochewki m. prostego brzucha

-p.k: grzebień guzka większego k. ramiennej

Ruchy: zginanie –cz. obojczykowa, przywodzenie, nawracanie

M. najszerszy grzbietu

-p.p: wyrostki kolczyste VII-XII kręgu piersiowego, powięź piersiowo-lędźwiowa, grzebień biodrowy, X-XII żebro, dolny kąt łopatki(nie stale)

-p.k: grzebień guzka mniejszego k. ramiennej

Ruchy: prostowanie, przywodzenie, nawracanie

M. obły większy

-p.p: dolny kąt łopatki

-p.k: grzebień guzka mniejszego k. ramiennej

Ruchy: prostowanie, przywodzenie, nawracanie

M. podłopatkowy

-p.p: pow. żebrowa łopatki

-p.k: guzek mniejszy k. ramiennej

Ruchy: nawracanie

M. nadgrzebieniowy

-p.p: dół nagrzebieniowy łopatki

-p.k: guzek większy k. ram.

Ruchy: odwodzenie

M. podgrzebieniowy

-p.p: dół podgrzebieniowy łopatki

-p.k: guzek większy k. ram.

Ruchy: odwracanie

M. obły mniejszy

-p.p: brzeg boczny łopatki

-p.k: guzek większy k. ram.

Ruchy: odwracanie

M. kruczo-ramienny

-p.p: wyr. kruczy łopatki

-p.k: trzon k. ram. przyśrodkowo od m. naramiennego

Ruchy: zginanie, przywodzenie, nawracanie

M. dwugłowy ramienia

-p.p: głowa długa: guzek nadpanewkowy łopatki, głowa krótka: wyr. kruczy łopatki

-p.k: guzowatość k. promieniowej, powięź przedramienia

Ruchy: odwodzenie –głowa długa, przywodzenie –głowa krótka

M. trójgłowy ramienia:

-p.p: głowa długa: guzek podpanewkowy łopatki, głowa przyśrodkowa: tylna pow. k. ram. poniżej bruzdy n. promieniowego, głowa boczna: tylna pow. k. ram. powyżej bruzdy n. promieniowego

-p.k: wyr. łokociowy k. łokciowej

Ruchy: prostowanie i przywodzenie –głowa długa

Staw łokciowy:

• staw złożony – połączenie trzech kości: ramiennej, łokciowej i promieniowej

• składa się z 3 połączeń objętych wspólną torebką:

• st. ramienno-łokciowego

-główka: bloczek k. ramiennej, panewka: wcięcie bloczkowe k. łokciowej

-stanowi układ kierunkowy stawu, umożliwia wykonywanie ruchów zawiasowych –zginanie i prostowanie

• st. ramienno-promieniowego

-główka: głowa k. ram., panewka: dołek głowy k. promieniowej

-połączenie to ma cechy stawu kulistego wolnego, jednak ze względy na połączenie z k. lokciową za sprawą w. pierścieniowatego, funkcjonalnie jest to staw dwuosiowy

• st. promieniowo-łokciowego bliższego/górnego

-główka: obwód stawowy głowy k. promieniowej, panewka: wcięcie promieniowe k. łokciowej

-w. pierścieniowate – łączy przednią i tylną krawędź wcięcia prom. k. łok., otacza głowę k. prom.

-ruch obrotowy w tym stawie sprzężony jest ze st. prom.-łok. dalszym

• Torebka stawowa wspólna dla 3 stawów, przednia i tylna ściana torebki luźna, ściany boczne wzmocnione są silnymi ww. pobocznymi.

• W. poboczne łokciowe biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego k. ram., dzieli się wachlarzowato na pasmo przednie i tylne, które dochodzą do odpowiednio do bocznych brzegów wyrostka dziobiastego i łokciowego

• W. poboczne promieniowe odchodzi od nadkłykcia bocznego k.ram. i wplata się w w. obrączkowe. Nie przyczepia się do k. prom. więc nie ogranicza jej ruchów.

• W położeniu wyprostnym w st. łokciowym ramię i przedramię tworzy kąt 175^o u mężczyzn i do 180^o u kobiet, w max. zgięciu kąt ok. 40^o.

Mięśnie działające na st. łokciowy

M dwugłowy ramienia

Ruchy: zginanie

M. ramienny

-p.p: dolna połowa przedniej pow. trzonu k. ram., przegrody międzymięśniowe przyśrodkowa i boczna

-p.k: guzowatość k. łokciowej

Ruchy: zginanie

M. ramienno-promieniowy

-p.p: brzeg boczny k. ramiennej, przegroda międzymięśniowa boczna

-p.k: wyr. rylcowaty k. promieniowej

Ruchy: zginanie

M. trójgłowy ramienia

Ruchy: prostowanie

M. łokciowy

-p.p: nadkłykieć boczny k. ramiennej

-p.k: wyrostek łokciowy k. łokciowej

Ruchy: prostowanie

• Staw promieniowo-łokciowy dalszy / dolny

-głowa k. łokciowej oraz wcięcie łokciowe k. promieniowej jako panewka stawu (odwrotnie niż w stawie bliższym)

-wewnątrz stawu znajduje się trójkątny krążek śródstawowy przylegający do głowy k. łok., który oddziela jamę stawu prom.-łok. dalszego od st. prom.-nadgarstkowego

-Torebka stawowa jest luźna, lecz mocna i gruba po str. tylnej k. prom.

-Błona włóknista międzykostna jest rozpięta między brzegami międzykostnymi obu kości przedramienia –wiąże kości w jedną konstrukcję mechaniczną

-Równocześnie w stawach prom.-łok. bliższym i dalszym odbywają się ruchy nawracania i odwracania przedramienia wraz z ręką – są to stawy czynnościowo sprzężone.

Mięśnie działające na st. promieniowo-łokciowe

M. dwugłowy ramienia

Ruchy: odwracanie

M. odwracacz przedramienia

-p.p: nadkłykieć boczny k. ram., promieniowa str. końca bliższego k. łokciowej, w. obrączkowe, w. poboczne promieniowe

-p.k: pow. tylna, boczna i przednia 1/3 cz. górnej k. prom.

Ruchy: odwracanie (No patrz! Kto by pomyślał?:P)

M. ramienno-promieniowy

Ruchy: odwracanie

M. nawrotny obły

-p.p: nadkłykieć przyśrodkowy k. ram., wyr. dziobiasty k. łokciowej

-p.k: pow. boczna środkowej cz. trzonu k. prom.

Ruchy: nawracanie

M. nawrotny czworoboczny

-p.p: koniec dalszy k. łokciowej

-p.k: koniec dalszy k. prom.

Ruchy: nawracanie

Zestawienie ruchów i mięśni:

Odwracanie: m. dwugłowy ramienia, m. odwracacz przedramienia, m. ramienno-promieniowy, m. prostownik kciuka długi i krótki, m. odwodziciel długi kciuka, m. prostownik palca wskazującego

Nawracanie: m. nawrotny obły, m. nawrotny czworoboczny, m. ramienno-promieniowy, m. zginacz promieniowy nadgarstka, m. prostownik promieniowy długi nadgarstka

Stawy bliższe ręki

*Kości szeregu bliższego(liczone od kciuka): łódeczkowata, księżycowata, trójgraniasta, grochowata

"Łódka płynie, Księżyc świeci, Trójgraniasty Groszek leci"

*Kości szeregu dalszego: czworoboczna większa, czworoboczna mniejsza, główkowata, haczykowata

"Na Trapezie, Trapeziku, wisi Główka na Haczyku".

"Czworoboczna Większa z Mniejszą się zmówiły, Główkowatą na Haczyku powiesiły".

Staw promieniowo-nadgarstkowy

• staw kłykciowy o eliptycznie ukształtowanych powierzchniach stawowych

• główka: kości szeregu bliższego nadgarstka z wyjątkiem k. grochowatej; panewka: w ¾ utworzona jest przez pow. st. nadgarstkową k. prom. i ¼ przez dalszą pow. krążka stawowego (który oddziela głowę k. łokciowej od nadgarstka, zatem k. łok. nie bierze udziału w budowie stawu.

• torebka stawowa, obszerna i luźna, przyczepiona jest do brzegów pow. st. k. prom., krążka stawowego i k. nadgarstka.

• Aparat więzadłowy –liczny, wspólny dla stawów bliższych ręki, więzadła długie:

• w. promieniowo-nadgarstkowe grzbietowe

od wyr. rylcowatego k. prom. oraz brzegu grzbietowego pow. stawowej nadgarstkowej k. prom. do kości szeregu bliższego nadgarstka

• w. promieniowo-nadgarstkowe dłoniowe

szerokie i znacznie mocniejsze od poprzedniego

od wyr. rylcowatego i brzegu dłoniowego…(jw.) do kk. szeregu bliższego i k. główkowatej

• w. łokciowo-nadgarstkowe dłoniowe

słabsze od poprzedniego

od wyr. rylcowatego k. łokciowej do kk. szeregu bliższego

• w. poboczne promieniowe nadgarstka

od wyr. rylcowatego do k. łódeczkowatej

• w. poboczne łokciowe nadgarstka

od wyr. rylcowatego do k. trójgraniastej i grochowatej

• w. łukowate dłoniowe nadgarstka

powt. przez poł. części włókien w. prom.-nadg. dłoniowego z włóknami w. łok.-nadg. dłoniowego

leży po str. dłoniowej nadg. dokoła k. główkowatej i księżycowatej

• w. łukowate grzbietowe nadgarstka

rozpięte na pow. grzbietowej nadgarstka między k. łódeczkowatą a trójgraniastą

• Ponadto krótkie więzadła tworzące jednolitą ale sprężystą całość:

• ww. międzynadgarstkowe dłoniowe

• ww. międzynadgarstkowe grzbietowe

• ww. międzynadgarstkowe międzykostne

Ruchy:

• zginanie dłoniowe 80-90^o

• zginanie grzbietowe ok. 70^o

• zginanie promieniowe/odwodzenie ok.15-20^o

• zginanie łokciowe/przywodzenie ok.45^o

• obwodzenie – kombinacja:)

Stawy dalsze ręki:

Stawy nadgarstkowo-śródręczne:

• -utworzone przez szereg dalszy kości nadgarstka oraz podstawy kości śródręcza

• -stawy płaskie o nieznacznej ruchomości

• -torebka stawowa mocno napięta

• -więzadła wzmacniające torebkę: ww. nadgarstkowo-śródręczne grzbietowe i dłoniowe

• -w. śródręczne grzbietowe i dłoniowe oraz w. śródręczne międzykostne są rozpięte między podstawami k. śródręcza od II do V w kierunku poprzecznym

Staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka:

• -staw całkowicie odrębny i inaczej zbudowany niż stawy poprzednie

• utw. przez k. czworoboczną większą nadgarstka i podstawę I kości śródręcza

• pow. stawowe obu kości są wklęsło-wypukłe, mają kształt siodełkowaty, jest to zatem staw dwuosiowy

• luźna torebka stawowa umożliwia dużą ruchomość kciuka (prawie równą ruchomości stawu kulistego)

• Ruchy: odwodzenie i przywodzenie wokół osi biegnącej w kierunku grzbietowo-dłoniowym w zakresie 35-40st.; przeciwstawianie i odprowadzanie kciuka wokół osi promieniowo-łokciowej w zakresie 45-60st.; wypadkową tych ruchów jest obwodzenie kciuka

• -kciuk zaopatrywany jest przez własny zespół mm. długich i krótkich

Stawy śródręczno-paliczkowe:

• utw. przez głowy kości śródręcza i postawy paliczków bliższych

• torebki stawowe luźne i obszerne, w ścianę dłoniową torebek mogą być włączone trzeszczki

• po str. promieniowej i łokciowej torebki wzmocnione są silnymi więzadłami podobcznymi, ważnymi dla ruchu prostowania i zginania palców

• od str. dłoniowej wzmocnione ww. dłoniowymi, które połączone są między sobą ww.poprzecznymi głębokimi śródręcza; ww. ustalają głowy k. śródręcza II-V, nie pozwalając im oddalać się od siebie

• są to ograniczone stawy kuliste, czyli stawy kłykciowe, dwuosiowe

• Ruchy: zginanie i prostowanie w zakresie ok.110st. wokół osi poprzecznej; zakres odwodzenia i przywodzenia palców jest uzależniony od ich zgięcia i jest różny dla poszczególnych palców: wskazujący ok. 60st. w obie strony, palec mały ok.50st. i palce III i IV ok. 40st.; nieznaczne ruchy obwodzenia palców(obrotowe)

Staw śródręczno-paliczkowy kciuka:

• staw zawiasowy, pod względem budowy podobny do st. międzypaliczkowych

• ruchy boczne kciuka w tym stawie są mocno ograniczone

Stawy międzypaliczkowe:

• -utworzone przez połączenie głów paliczków bliższych i środkowych z podstawami paliczków środkowych i dalszych

• palec I ma 1 staw międzypaliczkowy, palce II-V mają 2 stawy- bliższy i dalszy

• torebki stawowe wzmocnione ww.pobocznymi

• stawy jednoosiowe, zawiasowe

• Ruchy: zginanie i prostowanie, w st.międzypaliczkowym bliższym ok.120st., dalszym ok.70st., w st.międzypaliczkowym kciuka ok.90st.