Teoria dryfu kontynentalnego i tektoniki kier lądowych - znaczenie dla biogeografii.
Wegner rozbudował i uzasadnił hipotezę o dryfie kontynentalnym, ugruntowując jej naukowe podstawy (1912). Rozstrzygające dla hipotezy były badania nad namagnesowaniem skał, pozwalające określić położenia bieguna magnetycznego w okresie powstawania danej skały. Badania te wykazały, że bieguny magnetyczne poruszały się względem kontynentów. Ponieważ drogi bieguna względem różnych kontynentów różnią się, nie można tego ruchu wyjaśnić samym ruchem biegunów magnetycznych dlatego hipoteza dryfu kontynentów znalazła wyjaśnienie w teorii tektoniki płyt, która bardziej szczegółowo opisuje procesy tektoniczne na Ziemi. Teoria tektoniki płyt pozwoliła na odtworzenie dryfu kontynentów w ciągu ostatnich 180mln lat. Dnem oceanów przebiegają grzbiety śródoceaniczne, które dzielą całą skorupę ziemską na siedem ogromnych i kilka mniejszych kier litosferycznych. Kry takie mogą się przemieszczać względem siebie; mechanizm ich ruchu polega na tym, iż dno w obrębie grzbietów śródoceanicznych przyrasta dzięki krzepnięciu magmy wdzierającej się przez jego pęknięcia. Zachodzi przy tym rozsuwanie się starszych części dna w kierunkach prostopadłych do przebiegu grzbietu i-w dalszym efekcie-przemieszczanie się lądów. Kontynenty gromadzą się w jeden superkontynent, który następnie ulega rozpadowi. Ostatni superkontynent (Pangea) istniał w okresie około 240-180mln lat temu. Afryka i Australia były połączone w– Gondwanę. Lurentia tworzyły obecna Ameryki PN i Grenlandia. Obecne obszary PN. i wschodniej Europy tworzyły dużą wyspę Baltica. Pomiędzy Lurentią i Balticą tworzyła się strefa subdukcji. Kontynenty te zaczęły zbliżać się do siebie i nastąpiło ich zderzenie. Efektem zderzeń było np. powstanie gór (w Skandynawi, Ural). W ciągu kolejnych milionów lat bloki kontynentalne łączyły się i powstał jeden superkontynent- Pangen. Po dziesiątkach milionów lat Pangea rozpadła się. Północne kontynenty stworzyły Laurazję, południowe – Gondwanę. Od Gondwany oderwała się Australia, Antarktyda i Indie. Ameryka PN oddziela się od Europy. Na początku ery kenozoicznej od Antarktydy oddziela się Australia a Indie zderzyły się z Azją
Synantropizacja – przemiany antropogeniczne - proces przekształcania szaty roślinnej i świata zwierząt pod wpływem działalności czł., objawiający się wypieraniem elementów swoistych przez napływowe, stenotypowych (wąski zakres tolerancji) przez elementy erytopowe. Tendencja w przekształceniach szaty roślinnej: zmniejszenie areałów, zanikanie pewnych elementów może być skutkiem działania bezpośredniego np. wycinanie lasów, pasterstwo , wycofywanie się pewnych gat. z ich siedlisk a na ich miejsca napływ nowych, powstawanie nowych zbiorowisk sagitalne – pola, i ruderalne – związane z miejscem gdzie występuje człowiek Obecnie zmiany są szybkie i przynoszą dużo strat. Poszczególne etapy synantropizacji szaty roślinnej: zbieractwo myślistwo pasterstwo, rolnictwo, industrializacja urbanizacja. Przykłady: Apofity – grupa roślin rodzimych dla danego obszaru, ale występujących na siedliskach antropogenicznych: euapofity- występują w naturalnych zbiorowiskach, ale często na terenach symeryjnych apofity efemeryczne- rośliny, pojawiające się na krótki okres , zamykające swój pełny cykl rozwojowy, gdy istnieją korzystne warunki. Okres niekorzystny przeżywają w postaci organów podziemnych, np. kłacza ekiofity- rośliny wzięte do uprawy i zdziczały, np. barwinek Antropofity- rośliny obcego pochodzenia na danym terenie Matafity- trwale zadomowione we florze archeofity np. chaber bławatek kenofity- rośliny zawleczone po 1500 roku, młodzi przybysze, młode antropofity Diafity- rośliny, które nie są zadomowione na stałe efemerofity rosną i zanikają ergazjofigofity np. niecierpek
Piętra roślinności w górach: pogórza, leśno – górskie (niższe, wyższe), subalpejskie, alpejskie, subniwalne (brak roślinności), niwalne (śnieg)
Zasięg dysjunktywny inaczej rozerwany- składa się z 2 lub więcej zasięgów cząstkowych oddzielonych przerwami Należy od do zasięgu nieciągłego - między tworzącymi go stanowiskami występują przerwy zasięgowe, nie występuje wymiana materiału genetycznego. Np. Dysjunkcja arktyczno- trzeciorzędowa – wewnątrzkontynentalna, tulipaniowiec, Dysjunkcja arktyczno-górska(alpejska)
Bogactwo gatunkowego danego obszaru zależy od: wielkości terytorium, jej wieku, położenie na globie, historia, wysokości nad poziom morza, im wyżej tym warunki klimatyczne coraz bardziej surowe(ogólna liczba gatunków spada wraz ze wzrostem wzniesienia nad poziom morza).
1 Teoria wyspy MacArthur i Wilson liczba gatunków we florze i faunie zależy od wielkości ( powierzchni) wyspy i jest opisana równaniem S= CAz, gdzie: S- liczba gatunków w określonej grupie taksonomicznej A- powierzchnia wyspy C i z- współczynniki równania ustalone doświadczalnie Założenia teorii wysp Tempo imigracji (I) zmniejsza się gdy liczba gatunków (S) się zwiększa.Dla danego S , I zależy od odległości wyspy od lądu ( im bliżej lądu tym większe I), Ekstynkcja (E) zwiększa się gdy S zwiększa sięDla danego S , E zależy od powierzchni wyspy ( im mniejsza wyspa i im mniejsza populacje , które tam mogą żyć tym większe ryzyko wyginięcia) Dodatki i komentarze do prostej teorii wysp Twierdzi się, że teoria ta wybiera tylko interpretowalną frakcję z przypadkowego szumu. Model zakłada tylko I, a pomija powstanie nowych gatunków Prosty model zakłada, że I zmniejsza się monotonicznie co nie jest prawdą w przypadku wielu grup, np. roślin. Prosty model zakłada , że I zależy od odległości od lądu – należałoby założyć, że duża wyspa prędzej znajdzie się na drodze migracji ptaków i owadów niż mała Założenie, że E zależy wyłącznie od wielkości wyspy też może być błędne. I i zanikanie nie muszą być niezależne. Założenie, że powierzchnia wyspy determinuje S jest uproszczone. Wyspy górzyste dostarczaja więcej siedlisk niż równinne. Teoria traktuje wszystkie gatunki jednakowo, co jest zbyt dużym uproszczeniem. Dopuszczalne w odniesieniu do konkretnych grup taksonomicznych , czy ekologicznych. Stąd wniosek, że uproszczona teoria nie stosuje się do hetrogenicznych grup organizmów Prosty model traktuje S jako stały dla wyspy i grup gatunków. Jeżeli S obserwowane = const to model sprawdza się. Jeżeli S obserwowane różne – 2 możliwości: Albo S =const a S obserwowane dąży do niego lecz zbiorowisko jest zaburzone Albo środowisko stałe a S różne od const wskutek jakiś zmian globalnych.
Teoria znalazła zastosowanie w przypadku wysp siedliskowych na lądzie, np.góry, jeziora, izolowane lasy tereny chronione 1 scalony teren chroniony jest lepszy niż wiele mniejszych blisko leżących obok siebie, pod względem kształtu lepszy jest ten teren , który ma najkrótsze granice, Układ wzajemny jest lepszy niż liniowy- wymiana genetyczna odbywa się na najkrótszej drodze, Możliwość zachowania korytarzy ekologicznych- I wariant lepszy
Teoria dryfu i kier Hipoteza dryftu kontynentalnego mówi o zmianach w układzie lądów, mórz i oceanów. Towarzyszyły im zjawiska orogeniczne i zmiany klimatyczne, które wpływały na rozmieszczenie organizmów. Skutkiem wędrówek kontynentów jest: powstawanie przerw w obrębie ciągłych dotychczas zasięgów, masowe wymieranie pewnych grup roślin i zwierząt , przyspieszona ewolucja roślin i zwierząt, mieszanie ze sobą flor i faun o odmiennej genezie i historii, powstanie barier migracyjnych , izolacja oddzielonych od lądu wysp
Państwa roślinne Holarctis/ holarktyczne obejmuje część półkuli N po zwrotnik Raka z małymi wyjątkami, klimat zróżnicowany, Formacje roślinne różnorodne, duża jedność florystyczna, 45 rodzin endemicznych, 50 tys gatunków liczni przedstawiciele takich rodzin jak: sosnowate, bukowate, wierzbowate i inne, pochodzą z niego: pszenica, żyto, owies, proso, kapusta, marchew Holantarktyczne obejmuje południe Am. Płd, Nowa Zelandia, Antarktyda, klimat umiarkowany lub zimny, flora stosunkowo uboga – 10 tys gatunków, 8 niewielkich rodzin endemicznych Palaeotropis/ paleotropikalne zajmuje Afrykę bez części płn i krańca płd, S Azja, Archipelag Malajski, Nowa Gwinea, klimat ogromnie zróżnicowany, II państwo pod względem wielkości, państwo o bogatej zróżnicowanej florze- ok. 65 tys gat, ok. 50 endemicznych rodzin, przykł rosl: palmy, banany, cytryny, kawa, herbata Neotropis/ neotropikalne - międzyzwrotnikowa część Ameryk- Am.Płd i Środkowa klimat ogromnie zróżnicowany, III państwo pod względem wielkości, państwo o największej liczbie gatunków- ok. 90 tys, 40 rodzin endemicznych, ojczyzna kaktusów, ananasowatych, w jego obrębie roślinność bardzo urozmaicona Australis obejmuje Australię i Tasmanię klimat suchy lub półsuchy, flora dość bogata- 13 tys gatunków, 12 endemicznych rodzin pod względem florystycznym swoiste (z 10 tys. Gat. Tylko 1,4 tys. Występuje również w innych państwach), endemitami są np. eukaliptus, kazuaryna; Capensis/przylądkowe najmniejsze państwo pod względem zajmowanego obszaru, obejmuje płd krańce Afryki, 8,5 tys gatunków roślin, 6 rodzin endemicznych, frezja, mieczyk, pelargonia
Metody migracji zwierząt i roślin
Elementy zasięgowe to połączone zasięgi w grupę o podobnym umiejscowieniu i podobnym przebiegu linii kresowych. Wyróżniamy element: kierunkowy- granica zasięgu(poziomego)na badanym terenie, geograficzny w ścisłym znaczeniu- zasięg ogólny(poziomy), wysokościowy- zasięg pionowy, >el. genetyczny- ośrodek pochodzenia(kolebka), historyczny- czas pojawienia się na badanym terenie, migracyjny- droga wędrówki na badany teren, ekologiczny- właściwości ekologiczno-geograficzne gatunku.
1 Biogeografia historyczna Nie można wyjaśnić pewnych zjawisk bez odniesienia się do historii taksonu lub zjawisk historycznych dotyczących środowiska (np. zmiany klimatu). Podstawą jest zasada aktualizmu, która twierdzi, że czynniki, które działają dzisiaj były takie same w przeszłości i wywołują takie same skutki. Nie jest ona do końca prawdziwa, ale nadal na niej opiera się nauka. Metody bezpośrednie Analiza mikroskopowa – bada szczątki, odciski, ślady lub odlewy wysycane krzemionką; ich stan zależy od wieku i od tego co się stało ze skałami w których te szczątki zostały zfosylizowane; metoda ta daje wynik jakościowe; nie zachowują się też wszystkie gatunki; wymagają specyficznych podłóż, kiedy nagle zostaje odcięty dopływ powietrza, jest dużo węgla lub krzemionki, który wysyca obiekt biologiczny; Analiza pyłkowa przydatna do analizy czwartorzędu; potrzebne jest specjalne podłoże; część żywa obumiera a zostaje zachowana tylko ściana komórkowa po której identyfikuje się gatunki; Pyłki datuje się na podstawie C14; metoda ta nie daje pełnego obrazu roślinności, ale daje obraz jej zmian; na jej podstawie można określić wymagania taksonów; jeśli potraktować rośliny jako wskaźniki klimatu, to można śledzić zmiany paleoklimatyczne; jeśli pojawiają się gatunki synantropijne lub ziarna zbóż świadczy to o pojawieniu się człowieka. Analiza okrzemkowa uzyskuje się dane dotyczące chemizmu wód, ale nie temperatury, ponieważ okrzemki mają szeroki zakres tolerancji tego czynnika; Datowanie Datowanie względne – stwierdza która próba jest najmłodsza, a która najstarsza bez porównywania dat Znaleziska archeologiczne , Datowanie bezwzględne – wiek określa się w BP = Before Prezent Met radiowęgla – proces połowicznego rozkładu węgla C14, Met innych izotopów- Cl, K, Met datowania iłów wstęgowych Pomiary paleomagnetyczne określają zmiany położenia biegunów magnetycznych. Metoda ta opiera się na założeniu, że podczas wybuchów wulkanów zastygające żelazo „zapamiętuje” pole magnetyczne istniejące w czasie erupcji; ponadto pewne elementy szkieletu organizmów zmieniają się wraz ze zmianami natężenia pola magnetycznego; Badanie rdzeni lodowych badanie składów gazów zawartych w banieczkach powietrza w lodowcach, podczas odwiertu powstają liczne mikropęknięcia, które zmieniają wyniki Metody pośrednie (stawianie hipotez na podstawie badań bezpośrednich) Metoda geograficzno-morfologiczna analiza kształtu i struktury zasięgów; kariologiczna – badanie cytotypów; najstarsze taksony mają najniższy stopień poliploidyzacji Osierocone mieszańce zdarza się że występują w miejscu gdzie nie ma już form rodzicielskich Metoda chemotaksonomiczna bierze pod uwagę chemiczne różnice zastosowanie ma tu chromatografia i elektroforeza Rozmieszczenie dwóch taksonów które ściśle ze sobą żyją np. pasożyt i żywiciel; zasięgi powinny się pokrywać;
cykl życiowy zasięgu dzieje zasięgu w czasie jego trwania od powstania do zaniku. Ad.1. Narodziny zasięgu powstanie nowej jednostki systematycznej 3 sposoby narodzin:Monotopizm- powstaje w 1 miejscu, jego późniejsza wielkość i kształt zależą wyłącznie od procesów migracji Politopizm- wiele miejsc powstania, nowy takson tworzy się niezależnie w kilku punktach w obrębie zasięgu taksonu rodzicielskiego, Pantopizm – na dużym obszarze, nowy takson powstaje równocześnie w bardzo licznych miejscach na wielkim obszarze w obrębie zasięgu taksonu rodzicielskiego tak że bez migracji formuje się gotowy zasięg potomny Ad.2. Faza ekspansji: rozprzestrzenianie roślin w wyniku czego z małych zasięgów inicjalnych powstają zasięgi obszerne Ad.3. Faza stabilizacji po osiągnięciu maximum rozprzestrzeniania zasięg może utrzymać swoje granice, może rozdzielić się na 2 drogi: różnicowanie się (różnicowanie się taksonu, następnie ulega fragmentacji, mogą powstawać nowe gatunki) regresja (zasięg zaczyna się kurczyć, następnie osiąga stadium reliktowe, w konsekwencji może zanikać).
Dysjunkcja- przerwa między obszarami występowania gatunku fauny lub flory może być lokalna (niewielka) lub obejmować duże obszary. O powstaniu dysjunkcji decydują czynniki natury ekologicznej, historycznej i innej.
Rodzaj dysjunkcji- przykład : arktyczno-górska- Arabis alpina, Dryas octopetala, arktyczno-trzeciorzędowa- drzewa Liliodendron tulipifera i L. chinense,gatunki, transatlantycka przyrównikowa-Rhipsalis baccifera, Pitcairna Felicjana, pantropikalna-rodziny Lauraceae, Myrtaceae, Myristicaceae, holantarktyczna-Azorella selago, Hebe elliptica, bipolarna-. Capsella bursa-pastoris, Phleum alpinum.
4. zależności roślinności i flory a cechy siedliskowe Czynniki klimatyczne- związane z wpływami atmosfery a) promieniowanie słoneczne światło- stanowi główne źródło energii niewielka ilość dociera do powierzchni Ziemi i tu
następuje absorpcja przez glebę, wodę, szatę roślinną, decyduje o podstawowym procesie warunkującym życie Podział roślin ze względu na wartości oświetlenia a) euryfotyczne – o szerokiej skali tolerancji b) stenofotyczne – o wąskiej skali tolerancji - heliofity – rośliny światłożądne, siedliska wydmowe, naskalne np. skiofity – rośliny cieniolubne w runie zwartych lasów na ocienionych siedliskach b) temperatura- reguluje tempo procesów życiowych roślin i reakcji chemicznych w ich otoczeniu. odznacza się wyjątkowo dużą zmiennością w czasie i przestrzeni Podział roślin ze względu na granice tolerancji temp eurytermiczne – bardzo szerokich granicach tolerancji cieplnej stenotermiczne – o wąskiej skali wymagań termicznych megatermiczne – (ciepłolubne) mezotermiczne – związane ze średnimi zakresami temperatury oligotermiczne – (niskie wymagania termiczne
Podział zwierząt: stałocieplne, zmiennocieplne c)Działanie wiatru na rośliny bezpośrednie – mechaniczne, powodując odkształcanie roślin ich uszkodzenie, zwiększa transpirację roślin i parowanie wody glebowej - umożliwia zapylanie kwiatów , rozsiewanie nasion, zarodników pośrednie – wpływa na: proces erozji, kształtowanie pokrywy śnieżnej, falowanie wód Działanie wiatru na zwierzęta: przenosi bezkręgowce, wróg wszystkich istot latających, dla ptaków jest siłą napędową d) opady atmosferyczne- woda atmosferyczna , występuje w 3 stanach skupienia, niezbędna do życia Typy roślin w zależności od wilgotności środowiska: Hydrofity, higrofity, mezofity, kserofity (efemery sukulenty, sklerofity) Podział organizmów ze względu na wymagania glebowe: 1 zasobność podłoża eutroficzne- wymagają gleb bardzo zasobnych, mezotroficzne średnio zasobnych, oligotroficzne ubogich chemizm podłoża bazyfile- rośliny gleb zasadowych, neutrofile- obojętnych, acydofile kwaśnych zawartość wapnia w podłożu kalcyfile- roślinny wapieniolubne kalciofoby –unikające 3. Czynniki biotyczne- związane z działalnością organizmów żywych- roślinnych lub zwierzęcych, żywe składniki środowiska ( rośl , zwierzęta, człowiek) wywierające bezpośredni wpływ na siebie wzajemnie ( konkurencja, symbioza, pasożytnictwo, drapieżnictwo, łańcuch pokarmowy) i na środowisko
5.antropogeniczny wpływ na szata roślinna
1 Typy zasięgów: a zasięg kosmopolityczny (zasięg globalny, bardzo szerokie zasięgi geograficzne, zwykle szeroki zakres tolerancji ekologicznej) b zasięg kontynentalny c zasięg pionowy Cechy zasięgu: wielkość, kształt, (wydłużony, izodiametryczny)granice (kres) – zjawiska na kresach, dynamika, centrum (geometryczne, powstania, różnicowania, zagęszczania) Typy zasięgów: zwarte – wypełnienie wszystkich możliwych siedlisk, luźne - część potencjalnych siedlisk pozostaje nie zajęta ciągłe - tworzące go stanowiska leżą tak blisko siebie, że zachodzić może między nimi przenoszenie diaspor pod wpływem działania „normalnych”, właściwych dla danej rośliny sposobów rozsiewania, nieciągłe rozerwane (dysjunktywne) - składają się one z 2 lub więcej zasięgów cząstkowych zajmujących odrębne ośrodki, oddzielone od siebie przerwami (dysjunkcjami), zwarte z wyspami na obwodzi, rozproszone
zjawiska historyczne miały wpływ na szatę roślinna zmiany globalne wynikające z przyczyn kosmicznych lub ogólnoziemskich , które doprowadziły do np. podwyższenia się lub obniżenia temperatury w skali całego globu, zmiany obejmujące pojedyncze kontynenty związane z ich wędrówkami ( dryf kontynentów) zmiany o bardziej ograniczonym zasięgu spowodowanym np. lokalnymi transgresjami lub regresjami morskimi, wypiętrzaniem się łańcuchów górskich itp., powstanie i rozprzestrzenianie się roślin okrytozalążkowych, zlodowacenia plejstoceńskie.
Endemity- taksony przywiązane do określonego terenu, zjawisko endemizmu ma podłoże historyczne. Centra endemizmu: obszary izolowane, bogata rzeźba, kontrasty klimatyczne i glebowe Udział endemitów we florach i faunach świadczy o ich odrębności – są one podstawą do wyróżniania przy podziale fito- i zoogeograf. Typy endemitów na podstawie kategorii historycznej Neoendemity- endemity progresywne, taksony młode , niedawno powstałe i skutkiem tego słabo wyodrębnione pod względem systematycznym Paleoendemity konserwatywne, epibionty. Są taksonami starymi izolowanymi pod względem systemat, gatunki, które mogą być również reliktami podział ewolucyjno-historyczny: Paleoendemity taksony stare, bardzo mało zmienne, izolowane pod względem systematycznym, pozbawione taksonów zastępczych Schizoendemity powstałe w wyniku dywergencji, mają wspólne pochodzenie z innymi bliskimi taksonami zastępczymi Patroendemity- gatunki rodzicielskie dla taksonów szeroko rozmieszczonych Apoendemity- taksony o wąskich zasięgach, powstałe skokowo w obrębie zasięgów szerzej rozmieszczonych
Mechanizmy wędrówek rosl w sposób przypadkowy zostają zawleczone na dany obszar przez człowieka, trwałe osiedlanie się tych rosl na terenach silnie zaburzonych, przenikanie tych roślin na średnio zaburzone siedliska naturalne, opanowanie przez te rośliny nie zaburzonych siedlisk naturalnych Autochoria- samorzutnie,siły działające na nasiona pochodzą z samej rośliny macierzystej,rozsiewanie na niewielkie odległości Barochoria – rozsiewanie pod wpływem siły grawitacji , tyczy się ten sposób nasion ciężkich, Anemochoria rozsiewanie nasion przy udziale wiatru meteorochory- lotnicy, nasiona zaopatrzone w aparaty lotne, skrzydełka ,puch, chameochory- biegacze, ciężkie nasiona toczone przez wiatr po podłożu , boleochory- poprzez ruchy balistyczne wywoływane przez wiatr, Hydrochoria- rozsiewanie za pomocą wody, nasiona zawierają w swoich tkankach dużo powietrza dzięki czemu nie toną ombrohydochoria- przez deszcz, nautohydrochoria- nasiona pływają na wodzie do momentu aż trafią na glebę, talassochoria- prądy morskie Zoochoria- rozsiewanie nasion przez zwierzęta epizochoria- przyczepianie się nasion na powierzchni ciała zwierząt, nasiona są zaopatrzone w elem czepne, endozochoria- nasion w przewodach pokarmowych zwierząt, po przejściu przez przewód pokarm są wydalane, dyszochoria- przypadkowe rozsiewanie nasion podczas transp, myrmetochoria- rozsiewanie przez mrówki Antropochoria- rozsiewanie przez człowieka, speirochoria, ergazjochoria, agestochorai- środkami transportu
strefy roślinności na świecie Zawsze zielony tropikalny las deszczowy wysoka temp., duża wilgotność, duża suma opadów rocznych, brak pór roku, las tworzący wiele pięter, występują w nim wysokie drzewa, pnącza i epifity, skąpe runo leśne, rośliny konkurują o światło, duża różnorodność biocenozy, szybki obieg materii, gleby ubogie Tropikalny las zrzucający liście na zimę lub sawanny klimat gorący, małe wahania temp., 2 pory roku : sucha i deszczowa ekosystem trawiasty z rzadko rozmieszczonymi drzewami( akacja, baobab) lub krzewami, drzewa zrzucają liście w porze suchej, trawy rozwijają się bujnie i zakwitają w czasie deszczów a wysychają w porze suchej Subtropikalna roślinność pustynna klimat skrajnie suchy, bardzo duże wahania temp w ciągu doby, rośl. rozmieszczone w dużych odległościach od siebie, rośliny zasiedlają głównie zagłębienia terenu, rośliny przeżywają suszę w postaci: nasion, podziemnych narządów przetrwanych, występują sukulenty i suchorośla Roślinność twardolistna ( lasy i zarośla) klimat śródziemnomorski, chłodna, deszczowa zima, lato suche i gorące, wysoka suma opadów rocznych, dominacja drzew i krzewów o twardych, skórzastych liściach, występują takie formacje roślinne jak: makia i chaparral Zawsze zielony las strefy umiarkowanej klimat ciepły , wilgotny, oceaniczny, przewaga drzew wiecznie zielonych, drzewa zrzucające liście na zimę występują tylko w domieszce, obficie występują paprocie, także drzewiaste , liany i epifity niezbyt liczne, przewaga takich drzew jak: araukaria, wiecznie zielone dęby i buki południowe, Zrzucające zimą liście lasy strefy nemoralnej klimat umiarkowany, ciepły morski z długą lecz niezbyt mroźną zimą, długi sezon wegetacyjny, występują 4 pory roku, występuje las mieszany z wyraźną strukturą piętrową, podszyt i runo bogate, mała liczba gatunków drzew w lesie, np. dąb, buk, grab, klon, w Polsce przewaga sosny w lasach zimą drzewa liściaste i krzewy tracą, liście Stepy i pustynie z chłodnymi zimami klimat umiarkowany kontynentalny, zima mroźna, lato suche, gorące, zbiorowiska niskich traw oraz wysokich bylin, prawie pozbawione drzew, biocenoza wykazuje niewielkie zróżnicowanie gatunkowe, 2 przerwy w wegetacji roślin Tajga – borealne lasy szpilkowe klimat miarkowany bardzo chłodny, z długą śnieżną mroźną zimą, krótki okres wegetacji;, lasy iglaste z niewielką domieszką drzew liściastych, runo i podszyt słabo rozwinięte, wieczna zmarzlina wewnątrz kontynentów Tundra klimat podbiegunowy, zima bardzo mroźna i długa, lato krótkie, bardzo krótki sezon wegetacyjny, wieczna zmarzlina, niska roślinność- przeważają krzewinki, mała liczba gatunków , ekosystem bezleśny, występują karłowate brzozy i wierzby, łąki arktyczne na najżyźniejszych osłoniętych siedliskach, tundry krzewinkowe i darniowo-krzewinkowe , tundry mszyste na siedliskach podmokłych, tundry porostowe na siedliskach suchych i nie zaśnieżonych zimą
1. Synantropizacja proces przekształcania szaty roślinnej, świata zwierząt pod wpływem działalności człowieka objawiające się jako wypieranie elementów swojskich przez obce, kosmopolityczne, a elementy swoiste przez wszędobylskie. Poszczególne etapy synantropizacji szaty roślinnej: zbieractwo, myślistwo, pasterstwo, rolnictwo, industrializacja, urbanizacja. Ludy zbierackie i łowieckie nie wywierały większego wpływu na roślinność, pasterstwo przyczyniło się do przesunięcia granic gruntów pod uprawę rolnictwo orne doprowadziło do likwidacji roślinności naturalnej na terenach uprawianych rewolucja przemysłowa i urbanizacyjna- unicestwienie szaty rośl na danym obszarze,
2. Co to jest dysjunkcja, co ja powoduje + rodzaje
Teoria dryfu kontynentalnego , znaczenie dla biogeografii Hipoteza dryftu kontynentalnego mówi o zmianach w układzie lądów, mórz i oceanów. Towarzyszyły im zjawiska orogeniczne i zmiany klimatyczne, które wpływały na rozmieszczenie organizmów. Skutkiem wędrówek kontynentów jest: powstawanie przerw w obrębie ciągłych dotychczas zasięgów, masowe wymieranie pewnych grup roślin i zwierząt , przyspieszona ewolucja roślin i zwierząt, mieszanie ze sobą flor i faun o odmiennej genezie i historii, powstanie barier migracyjnych , izolacja oddzielonych od lądu wysp
Bogactwo gatunkowego danego obszaru zależy od: wielkości terytorium, jej wieku, położenie na globie, historia, wysokości nad poziom morza, im wyżej tym warunki klimatyczne coraz bardziej surowe(ogólna liczba gatunków spada wraz ze wzrostem wzniesienia nad poziom morza).
Piętra roślinności w górach: pogórza, leśno – górskie (niższe, wyższe), subalpejskie, alpejskie, subniwalne (brak roślinności), niwalne (śnieg)
1. Krainy fitogeograficzny Holarktis – Holarktyka, Palaeotropis – Paleotropikalne , Neotropis – Neotropikalne, Capensis – Przylądkowe, Australis – Australijska, Anarktis – Antarktyda podział zoogeograficzny Kraina Palearktyczna Nearktyczna, Orientalna, Etiopska, Neotropikalna, Australijska
zlodowacenia przyczyniły się do ukształtowania rzeźby, stosunków wodnych i gleb co ma wpływ na zróżnicowanie siedlisk i zadecydowanie o dzisiejszym charakterze szaty roślinnej Najważniejsze następstwa glacjałów w odniesieniu do szaty roślinnej to: 1)wielkie migracje całych flor, np. flory arktycznej w niższe szerokości geograficznej, i flor alpejskich w niższe położenia gór i na ich przedpole lub umiarkowanej flory leśnej typu arktyczno-trzeciorzędowego ku południowym częściom wszystkich trzech kontynentów Holarktydy; 2)wymieranie licznych gatunków trzeciorzędowych, które „nie nadążyły” ze zmianą miejsca występowania za postępującym oziębieniem się klimatu; 3)daleko idące efekty ewolucyjne , wyrażające się hybrydyzacją, poliploidyzacją, zaostrzoną presją selekcyjną w surowych warunkach periglacjalnych. Holocen, spowodował, ze powstała właściwie de novo cała szata roślinna środkowej i płn. Europy; sformował się jej układ strefowy, sięgający od tundry poprzez tajgę do strefy lasów liściastych, ukształtowały się zharmonizowane z warunkami klimatu i gleby zasięgi gatunków, wyodrębniły dobrze scharakteryzowane elementy geograficzne, wyłoniły się nowe jednostki podziału fitogeograficznego do prowincji włącznie
3. Relikt pozostałość, gatunki reprezentujące dawną florę i faunę, w przeszłości zajmowały szerszy zasięg geograficzny, lecz obecnie żyją na terenie znacznie mniejszym- np. metasekwoja, miłorząb japoński, Typy reliktów: a) r. geograficzny- pozostałość po większym zasięgu: redukcyjny, dysjunktywny b) r. systematyczny- pozostałość po dużej grupie systematycznej c) r. czasowy- związany z jakimś okresem z przeszłości, np. r. glacjalny- organizm (takson) będący pozostałością z okresu lodowcowego, r. trzecoirzedowy r. topograficzny- związany z morfologią terenu d) r. edaficzny- relikty, które spotyka się na takich typach gleb które były dawniej szerzej rozprzestrzenione a następnie uległy zniszczeniu i utrzymały się tylko w niewielu miejscach e) r. biotyczny- ich powstanie związane jest ze zmianą układu stosunków konkurencji f) r. ostojowy - związany z ostojami g) r. ekologiczny- związany z określonymi warunkami siedliskowymi h) r. wędrujący- jego zasięg w warunkach niesprzyjających zmniejszył się, a gdy one ustąpiły gatunek ten mógł znów rozprzestrzeniać się
4. W jaki sposób człowiek wpłynął na ukształtowanie szaty roślinnej Człowiek przyczynił się do zlikwidowania barier – doprowadziło to do krzyżowania się roślin między sobą w wyniku czego powstały mieszańce- powstanie taksonów mieszańcowych z czasem doprowadziło do zniknięcia gatunków wyjściowych, wykreowania nowych, zaburzonych siedlisk i powstania na nich drobnych taksonów przemieszczenia niewielkich populacji lub pojedynczych osobników na znaczne odległości- w miejscu osiedlania działa tzw. efekt założyciela, wprowadzenia obcych gatunków, wprowadzenia roślin uprawnych. Działalność człowieka doprowadziła do powstania biotopów: Oligohemorobowe- biotopy w których obserwuje się niewielki wpływ działalności człowieka, Mezohemorobowe- biotopy w których obserwuje się średni wpływ działalności człowieka, Euhemorobowe- biotopy w których obserwuje się duży wpływ działalności człowieka, Polihemorobowe- biotopy w których obserwuje się ogromny wpływ działalności człowieka, tereny zurbanizowane.
5. Metody przedstawiania zasięgu Zasięg- obszar na którym występuje dany organizm a) mapa Punktowa- każde stanowisko stwierdzonego taksonu nanosi się mapę w postaci kropek nadaje kształt, wielkość i strukturę wewn. zasięgu – mówi czy rośliny występują często, rzadko, czy są skupione czy rozproszone Liniowa- tworzy się je w ten sposób, że skrajnie występujące punkty łączymy linią Kartograficzna ( rastrowa) - obszar, który badamy dzielimy na komórki, np. siatkę kwadratów i sprawdzamy czy w każdym kwadracie występuje bądź nie występuje badany przez nas takson b) metoda opisowa- opis na podstawie jakiejś mapy c) metoda słowna- charakterystyki zasięgów podaje się we florach opisowych i katalogach florystycznych