Motylica wątrobowa |
Fasciola hepatica |
Wątroba, drogi żółciowe, sporadycznie płuca, OUN, mięśnie, skóra i gałki oczne |
Listkowaty kształt, kolce wzdłuż całego ciała skierowane do tyłu, wyodrębniona przednia część przypominająca stożek, obojnak, jaja z wieczkiem, (duże, owalne, złocistożółte) |
Fascjoloza – na początku objawy niespecyficzne, później żółtaczka, marskość wątroby, zwłóknianie kanału żółciowego, niedokrwistość |
|
Schistosoma haematobium |
Sploty żylne pęcherza moczowego i miednicy mniejszej, |
Rozdzielnopłciowość, samiec krótszy i grubszy od samicy, fałdy podłużne, jajo (owalne, brązowo-żółte, bez wieczka, z kolcem); obecność stadium furkocerkarii – długi i rozwidlony na końcu ogon |
Substancje immunosupresyjne – limfocyty T, kom. Tuczn, degranulują, proteazy rozkładające białko żywiciela, choroba – schistosomoza (faza skórna, toksyczno-alergiczna, traumatyczna) |
|
Schistosoma mansoni |
Sploty żylne jelita grubego (żyła krezkowa dolna) |
Postacie ogólnie podobne do Schistosoma haematobium, jednak samica nieco mniejsza, macica położona z przodu, samiec więcej jąder, jaja ze sztylecikiem |
j.w. |
Bruzdogłowiec szeroki |
Diphyllobothrium latum |
Jelito cienkie |
Zmienność długości w zależności od warunków środowiska – od kilku cm do kilkunastu metrów, bruzdy przyssawkowe na skoleksie spłaszczonym grzbietowo-brzusznie, barwa strobili najczęściej kremowobiała lub żółtawa, macica ma kształt rozety, dziennie składa ponad milion jaj kształtu owalnego o cienkiej i gładkiej skorupce z żółto-brązowymi komórkami żółtnikowymi okrywającymi zygotę, z wieczkiem i małym guziczkiem, pasożytnictwo parateniczne |
Difylobotrioza – niedrożność jelit, biegunki, niedobór B-12, |
Tasiemiec nieuzbrojony |
Taenia saginata |
Jelito cienkie |
Barwa jasnokremowa, 4-25 m długości, gruszkowaty skoleks, przed ujściem do zatoki płciowej pochwa okolona jest zwieraczem mięśniowym, apolizja – odrywanie się członów macicznych, strobile się potrafią samodzielnie poruszać, onkosfera z trzema parami haków i dwiema osłonkami |
Tasiemczyca, wągrzyca, możliwa tasiemczyca wrodzona |
Tasiemiec uzbrojony |
Taenia solium |
Jelito cienkie |
Mniejszy od nieuzbrojonego, haki i przyssawki, proglotydy biernie poruszają się z prądem materii, może u człowieka rozwinąć się forma larwalna, |
Tenioza, cysticerkoza |
Tasiemiec bąblowcowy |
Echinococcus granulosus |
Powierzchnia skóry (proglotyd maciczny), wątroba, płuca, nerki, mózg, gałka oczna (cerkoida typu bąblowiec) |
Wytwarzanie bąblowca, krótki tasiemiec (2-7 mm); zawsze 4 strobile – skoleks, jałowy, hermafrodytyczny i maciczny; macica workowata; jaja trudno odróżnić od innych gatunków tasiemców, występowanie w bąblowcu błony syncytialnej i oskórkowej (parenchymatycznej); protoskoleksy; wezykulacja – pęcherzykowacenie |
Bąblowica, echinokokoza |
Tęgoryjec dwunastnicy |
Ancylostoma duodenale |
Dwunastnica |
Łukowato wygięty, bezbarwny lub czerwony, białawy po śmierci, dwie pary ząbków skierowane w głąb torebki, gruczoły cementowe, torebka kopulacyjna, samica – ogon krótki, stożkowaty, zakończony kolcem, wytwarza peptyd antykoagulacyjny (AcAP) i inhibitor agregacji płytek krwi; samica składa 20000 – 30000 jaj dziennie; rabdipodobne larwy, inwazyjna – larwa filariopodobna; aktywnie wnika przez skórę |
Ankylostomoza – świąd przy przenikaniu przez skórę, objawy zapalenia płuc, faza jelitowa, może przechodzić przez sutki do noworodka; |
|
Necator americanus |
Dwunastnica |
Dwie półksiężycowate płytki tnące, zamiast ząbków cechujących A. duodenale; ogon stanowi wydłużony stożek u samicy; wydziela inhibitor agregacji płytek krwi i enzymy rozkładające przeciwciała; |
Nekatorioza podobna jak ankylostomoza, choć łagodniejsza; necator i ancylostoma często bytują razem |
Owsik ludzki |
Enterobius vermicularis |
Jelito grube (okrężnica - 75%; jelito ślepe – 17%; 1,3% - wyrostek robaczkowy; 6,7% - jelito cienkie i odbytnica) |
Barwa biała, mały; otwór gębowy z 3 wargami; torebka gębowa mała, bez ząbków; brak torebki kopulacyjnej u samca; u samicy – tylny koniec ciała ostry, stożkowaty, prosty; jaja owalne, asymetryczne, lekko spłaszczone z jednej strony; składane w liczbie 8000 – 12000 po miesiącu; przez jaja prześwitują młode zarodniki |
Owsica, enterobioza |
Glista ludzka |
Ascaris lumbricoides hominis |
Jelito cienkie, płuca |
Zajmuje trzecie miejsce w Polsce; jeśli idzie o zarażenia po owsiku i włosogłówce; duży nicień barwy różowej (białawej po śmierci); stożkowaty koniec tylny i ścięty koniec przedni; trzy duże wargi; brodawki czuciowe na każdej wardze; a także brodawka zwana narządem nabocznym – amfidem; 200000 – 250000 owalnych, żółtobrązowych jaj dziennie, zawierających wczesną zygotę; bruzdkującą zwykle dopiero po wydaleniu z kałem; |
Glistnica, askarioza; zespół Loefflera (przy przechodzeniu larw przez płuca); glista może zarażać płód, powodując uszkodzenie |
Glista psia |
Toxocara canis |
Wątroba |
Dwa wydłużone boczne skrzydełka oskórkowe, żołądeczek; dwie szczecinki kopulacyjne różne, zaopatrzone w skrzydełka; lekko owalne, prawie kuliste o brązowej skorupce; mają na powierzchni oczkowate wgłębienia; zawierają zygotę przed podziałami lub w stadium 2 blastomerów; pies się zaraża per os; dla człowieka jest to pasożyt niespecyficzny; najczęściej wędruje po całym organizmie |
Toksokaroza; wykonuje się badania serologiczne |
Glista kocia |
Toxocara cati |
j.w. |
Różni się budową skrzydełek oskórkowych, szczecinki kopulacyjne z bocznymi skrzydełkami |
j.w. |
|
Anisakis marina |
|
Samce mniejsze od samic; 3 stadia larwalne |
Anisakioza – nudności, wymioty, bóle brzucha; uszkodzenia błony śluzowej żołądka |
|
Onchocerca volvulus |
Skóra, tkanka podskórna |
Przenoszona przez meszki; ma tylny koniec ciała skręcony, brodawki przedstekowe i zastekowe; szczecinki kopulacyjne asymetryczne i różnie urzeźbione; mikrofilarie nie przechodzą prawie nigdy do krwi; |
Onchocerkoza – powiązana ze ślepotą u 10% zarażonych |
|
Loa loa |
Tkanka podskórna |
Otwór gębowy otoczony 6 drobnymi brodawkami; gruby oskórek, samiec pozbawiony skrzydełek; przenoszone przez ślepaka (Chrysops); wędrują pod skórą; mikrofilarie niewiele wystają poza ciało, pojawiają się we krwi obwodowej w dzień |
Loaza – bolesne obrzęki podskórne; świąd; zapalenie krtani, opon mózgowych |
Riszta, robak medyński |
Dracunculus medinensis |
Tkanka podskórna w kończynach dolnych |
Samica to największy nicień pasożytujący u człowieka; rozmnaża się poprzez pękanie – ciało samicy pęka, a z niego wychodzą jaja do wody; uprzednio powodując zmiany w skórze powodujące wydalanie jaj na zewnątrz; |
Drakunkuloza; piekące i swędzące stwardnienia; wymioty, biegunki… |
Włosień kręty |
Trichinella spiralis |
Jelita, mięśnie poprzecznie prążkowane |
Przednia cieńsza część ciała – tylna grubsza; otwór gębowy prowadzi do małej torebki gębowej – tam delikatny sztylecik; gardziel – część mięśniowa i gruczołowa (stichosom); rozdzielnopłciowy; 200 – 2500 larw w ciągu życia; u człowieka – ok. 1500 larw; |
Włośnica, trychinelloza; |
Włosogłówka ludzka |
Trichuris trichura |
Jelito grube i ślepe człowieka |
Otwór gębowy bez warg, z 4 brodawkami; przednia część ciała – cieńsza; tylna – grubsza; na stronie brzusznej pasmo pręcikowe – pałeczkowate twory kom. Hipodermalnych; gruczoły – stichocyty; szczecinka kopulacyjna z kolcami; jaja brązowo-żółte o beczułkowatej budowie; dziennie 1000 – 6000 jaj z wczesnymi, niezdolnymi do inwazji zarodkami; |
Włosogłówczyca; trichurioza |