Krzysztof Kaczka
W życiu artystycznym każdego solisty i kameralisty istotną rolę odgrywają miejsca, w których może on zaprezentować swoje umiejętności, talent i pasję.
Przez dziesięciolecia wiele miast pracowało, by ich sale koncertowe zyskały międzynarodową renomę. Niewątpliwie jednym z bardziej znanych miejsc może poszczycić się Nowy Jork. Położony na Manhattanie budynek Carnegie Hall zbudowano w 1891 roku dzięki wsparciu finansowemu, którego udzielił Andrew Carnegie. W tym samym roku 5 maja odbył się koncert inauguracyjny, wystąpił Piotr Czajkowski.
250 koncertów rocznie
Rocznie odbywa się tu ponad 250 koncertów, a od czasów przeprowadzki w 1962 roku Filharmoników Nowojorskich do nowo wybudowanego Lincoln Centre, w Carnegie Hall nie rezyduje żaden zespół.
Budynek mieści trzy sale koncertowe o pięknym wystroju i doskonałej akustyce – Audytorium Isaaca Sterna, Zankel Hall i Weill Recital Hall. Pierwsza dysponuje 2804 miejscami na pięciu poziomach i odbywają się tu głównie koncerty symfoniczne. Z kolei Zankel Hall nosiła nazwę Sali Recitalowej i przez ponad 60 lat była wynajmowana przez Amerykańską Akademię Sztuk Dramatycznych. Od roku 1959 mieściło się tu kino i dopiero w 1977 odzyskała pierwotne przeznaczenie. Ostatnią z sal – Weill Recital Hall – początkowo nazwano Salą Muzyki Kameralnej i do dzisiaj pełni taką funkcję. Pod koniec lat 80. do Carnegie dobudowano 60-piętrowy budynek, tzw. Carnegie Tower, mający bezpośrednie połączenie z salami koncertowymi.
Innym ciekawym miejscem na mapie Nowego Jorku jest Lincoln Centre, będące kompleksem budynków, w których mają siedziby m.in. wspomniani już Filharmonicy Nowojorscy (ich „domem” jest licząca 2738 miejsc siedzących Avery Fisher Hall), Metropolitan Opera (Audytorium Metropolitan Opera House – 3900 miejsc), Juilliard School, New York City Opera, Towarzystwo Filmowe, teatry, biblioteka i wiele innych. Idea powstania centrum artystycznego narodziła się w latach 50. XX wieku, a kamień węgielny wbudował prezydent Dwight Eisenhower.
Londyńskie klimaty
Jednym z najbardziej prestiżowych budynków w Wielkiej Brytanii jest Royal Albert Hall w Londynie. Nazwany na cześć męża królowej Wiktorii Alberta, od czasu otwarcia w marcu 1871 roku, gościł najznakomitszych artystów. Co roku odbywa się tu ponad 350 koncertów muzyki klasycznej, a także rockowej, popu, baletu, opery, ceremonie wręczania nagród itp. W Royal Albert Hall znajdują się drugie co do wielkości organy w Wielkiej Brytanii (po Katedrze w Liverpoolu).
Sala ma kształt owalny i mogłaby pomieścić 9000 osób, jednak ze względu na obowiązujące obecnie normy przeciwpożarowe może w niej przebywać tylko 5544.
Usytuowane w północnej części Londynu Barbican Centre jest największym centrum kulturalnym w Europie, miejscem koncertów muzyki klasycznej, współczesnej, przedstawień teatralnych, projekcji filmowych i wystaw dzieł sztuki. Mieszczą się tu też biblioteka, restauracje oraz jedna z czterech akademii muzycznych w tym mieście – Guildhall School of Music and Drama. Sala koncertowa Barbican Centre jest „domem” London Symphony Orchestra oraz BBC Symphony Orchestra i może pomieścić 1949 gości. Według niektórych jest to najbrzydszy budynek Londynu.
Mieszczącą się przy Wigmore 36 Wigmore Hall otwarto 31 maja 1901 roku. Obecnie odbywa się tu ponad 400 koncertów rocznie, głównie muzyki kameralnej. Początkowo sala nosiła nazwę Bechstein Hall – od słynnej fabryki fortepianów, która miała swoje przedstawicielstwo tuż obok.
W cieniu wiatraków
Holandia może poszczycić się Concertgebouw, co w przekładzie na język polski oznacza po prostu budynek koncertowy. Jego twórcą był Adolf Leonard van Gendt, zainspirowany nowo wybudowanym lipskim Gewandhausem. Salę otwarto 11 kwietnia 1888 roku, w koncercie inauguracyjnym wystąpiła orkiestra składająca się ze 120 muzyków oraz 500-osobowy chór. Orkiestrą rezydującą w Concertgebouw jest Royal Concertgebouw Orchestra.
W budynku znajduje się Sala Główna mogąca pomieścić 2037 gości oraz Mała Sala na 478 osób. Rocznie odbywa się tu około 800 koncertów.
„Dom” Filharmoników Wiedeńskich
Musikverein w Wiedniu otwarto 6 stycznia 1870 roku i jest to bez wątpienia jedna z najwspanialszych sal koncertowych. Tu odbywają się transmitowane na cały świat słynne koncerty noworoczne. Powstała z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Muzyki z poparciem cesarza Franciszka Józefa. Historyczne organy zainstalowano w 1907 roku. W budynku oprócz Großer Musikvereinsaal, potocznie zwanej Złotą Salą, na 1744 miejsca siedzące i 300 stojących mieszczą się również mniejsze: Brahms-Saal, Gläserner Saal/Magna Auditorium, Metallener Saal, Steinerner Saal/Horst Haschek Auditorium.
W mieście Mozarta – Salzburgu każdego roku odbywa się słynny festiwal – Salzburger Festspiele. Grosses Festspielhaus częściowo wbudowany w skały górskie jest miejscem występów największych gwiazd światowej muzyki estradowej i scenicznej. Inauguracja sali nastąpiła 26 lipca 1960 roku wykonaniem „Kawalera srebrnej róży” Richarda Straussa pod batutą Herberta von Karajana.
Filharmonia Berlińska
Gewandhaus to sala koncertowa w Lipsku. Obecnie jest to trzeci budynek, niezbyt ładny z zewnątrz, ale znany z dobrej akustyki. Poprzedni spłonął podczas bombardowania w 1943 roku. Pierwszy powstał w 1781 roku. W budynku swoją siedzibę ma Gewandhausorchester Leipzig.
Również Monachium może poszczycić się wspaniałymi salami koncertowymi. Miasto poważnie ucierpiało podczas II wojny światowej, podobnie jak Zamek Królewski (Münchner Residenz), w którym na miejscu dawnej sali tronowej w odbudowanym budynku umieszczono Herkulessaal. Może ona pomieścić 1270 osób i przez lata to tu toczyło się życie muzyczne miasta. Swoja nazwę zawdzięcza wiszącym na ścianach arrasom z 1565 roku. Słynąca z doskonałej akustyki do dziś jest miejscem wielu koncertów, m.in. abonamentowych Orkiestry Symfonicznej Radia Bawarskiego czy Symfoników Monachijskich.
Po wybudowaniu Centrum Muzycznego Gasteig większość ważnych wydarzeń odbywa się właśnie tam. Mieszczą się tu 3 sale koncertowe – Filharmonia licząca 2387 miejsc siedzących, Sala Carla Orffa na 598 miejsc oraz Mała Sala na 191 osób. Ponadto w Gasteigu znajduje się Biblioteka Miejska oraz liczne kawiarnie i restauracje. Koncert inauguracyjny odbył się 10 listopada 1985 roku, rocznie odwiedza je ponad 750 000 gości.
Początkowo budynek budził liczne kontrowersje. Zbudowany z czerwonej cegły, niezbyt pasował do secesyjnej architektury Monachium. Często nazywany był bunkrem. Dzisiaj Gasteig nie wzbudza już takich kontrowersji i jest kulturalnym centrum miasta.
Wspaniałą salą koncertową Berlina jest Filharmonia Berlińska. Zbudowana w latach 60. XX wieku, z zewnątrz nie zachwyca swą architekturą. Jest siedzibą orkiestry Berliner Philharmoniker. Sala symfoniczna może pomieścić 2440 osób, a kameralna 1180. Główna sala koncertowa ma kształt pięciokąta i słynie z bardzo dobrych warunków akustycznych. Widownia siedzi po wszystkich stronach estrady. W maju 2008 roku w budynku wybuchł pożar – na szczęście udało się uniknąć znaczących zniszczeń wewnątrz i już w czerwcu ponownie mogły odbywać się tu koncerty.
Znaczącą rolę odgrywa również Konzerthaus w dawnym Berlinie Wschodnim, mieszczący się w sąsiedztwie Wyższej Szkoły Muzycznej im. Hannsa Eislera i będący „domem” Berliner Sinfonie-Orchester.
Opera w Sydney
Jednym z najbardziej znanych budynków jest Opera w Sydney, oficjalnie otwarta w październiku 1973 roku przez królową Elżbietę II. Szczególne wrażenie robi mozaika stworzona z ponad miliona białych i kremowych elementów ceramicznych oraz położenie w zatoce portowej. Budynek, zbudowany według projektu duńskiego architekta Jřrna Utzona, znalazł się na liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO, zakwalifikowano go również do finałowej dwudziestki kandydatów do nowej listy siedmiu cudów świata. Swoją siedzibę ma tu orkiestra symfoniczna Sydney Symphony. Sala koncertowa liczy 2679 miejsc i znajdują się w niej ogromne organy z ponad 10 000 piszczałkami.
Salle Pleyel w Paryżu
18 października 1927 roku odbył się koncert inauguracyjny Salle Pleyel. Jej twórcą był Gustave Lyon i może ona pomieścić 1913 osób. Swoja siedzibę mają tu dwie orkiestry – Orkiestra Paryska i Orkiestra Filharmoniczna Radia Francuskiego. Jest usytuowana w pobliżu Łuku Triumfalnego i odbywają się w niej koncerty symfoniczne.
Rzym, Moskwa…
Wymieniając prestiżowe sale koncertowe nie można nie wspomnieć o takich miejscach jak: Parco della Musica w Rzymie, Sala Piotra Czajkowskiego w Moskwie, Sala Symfoniczna w Bostonie, Tonhalle Zurych, Sala Walta Disneya w Los Angeles, Audytorium w Madrycie czy kilka prestiżowych sal w Azji (głównie japońskich).
Ranga muzyki to nie tylko piękno wykonania, ale również atmosfera miejsca, w którym odbywa się koncert. Cieszy fakt, że zaczyna się to też rozumieć w naszym kraju i powstają nowe sale koncertowe. Trzymajmy kciuki by kiedyś i one zapracowały sobie na światową renomę i żeby większość polskich muzyków zaczęło patrzeć na świat muzyczny z szerszej perspektywy niż tylko regionalnej.