ZABIEGI Z ZASTOSOWANIEM PRĄDU IMPULSOWEGO
ELEKTROSTYMULACJA

ELEKTROSTYMULACJA (ES)

Postępowanie (zabieg) polegające na pobudzaniu mięśni do skurczu za pomocą zewnętrznego napięcia elektrycznego (prądów impulsowych)

RODZAJE PRĄDÓW IMPULSÓWYCH

CECHY CHARAKTERYSTCZNE (PARAMETRY) PRĄDÓW IMPULSOWYCH

-czas trwania impulsu – timp (ms)

-czas narastania impulsu – tn (ms)

-czas opadania impulsu – top (ms)

-amplituda impulsu – is (mA) – miara natężenia prądu

-częstotliwość impulsów – f (Hz) tj. liczba impulsów w czasie 1s (1000 ms) albo czas powtarzania – czyli (okres – T): T=timp+tp

ZASADY DOBORU PARAMETRÓW DO ZABIEGU

KSZTAŁT IMPULSU

Impulsy prostokątne:

Charakterystyka:

1. Nagły, gwałtowny wzrost natężenia

2. Faza plateau (przepływ prądu o stałej mocy)

3. Szybki, nagły spadek natężenia

Wskazania:

• Stymulacja mm zdrowych (w zaniku prostym) lub nieznacznie odnerwionych:

• Okresowe unieruchomienie kończyn w przebiegu leczenia schorzeń narządu ruchu

• Zapobieganie zakrzepom żylnym

• Skrzywienia kręgosłupa

• W sporcie, jako uzupełnienie treningu

Impulsy trójkątne (eksponencjalne)

Charakterystyka:

Impulsy o przedłużonym czasie narastania i

czasie opadania natężenia prądu.

1. Płaski, powolny wzrost natężenia do określonej wartości maksymalnej (is)

2. Dwa razy szybszy spadek

Wskazania:

Stymulacja mm odnerwionych (uszkodzenia dolnego neuronu ruchowego (porażenia wiotkie)

Tzw. wybiórcze działanie impulsów trójkątnych mm, zdrowe posiadają zdolność akomodacji

Impulsy trapezowe

1. Płaski powolny wzrost natężenia do określonej wartości maksymalnej (is)

2. Po osiągnięciu swego maksimum, utrzymuje się przez krótki czas na poziomie

3. Spadek natężenia, jak w przypadku impulsu trójkątnego

CZAS IMPULSU I JEGO ROLA (timp)

Czas timp i jego amplituda decydują o działaniu i skuteczności bodźca

Ścisła korelacja między timp a stopniem uszkodzenia mięśnia czy neuronu:

Długie impulsy o dużym natężeniu mimo, skuteczności motorycznej powodują powstawanie wrażeń bólowych:

Elektrostymulację wykonuje się stosując timp w przedziale: 1000 – 0,1 ms

W przypadku mm bez zaburzonego przewodnictwa nerwowo-mięśniowego – czas poniżej 1 ms

CZAS PRZERWY (tp)

• Czas przerwy odgrywa dużą rolę, ponieważ jej długość ma wpływ na powstawanie zmęczenia m, jak i na jego wypoczynek:

(czas potrzebny na usunięcie produktów wysiłkowej przemiany materii, oraz uzupełnienie niedoborów tlenu i substratów

energetycznych)

• Ścisła korelacja tp z timp:

stosując długie impulsy – przerwa co najmniej 2 razy dłuższa

Przy krótkich timp – przerwa – kilka, kilkadziesiąt razy dłuższa od timp

METODYKA ELEKTROSTYMULACJI

Techniki elektrostymulacji:

Metoda jednobiegunowa

Elektroda czynna – katoda (-): ułożona w punkcie motorycznym mięśnia (punkt bezpośredni) lub w punkcie motorycznym nerwu (punkt pośredni)

Elektroda bierna – anoda (+): ułożona w okolicy barku lub łopatki → przy zabiegach w obrębie kg.

→ na pośladku lub lędźwiach – przy zab. w obrębie kd

→ na przeciwległym barku – stymulacja mm twarzy

→ w max. oddaleniu od elektrody czynnej – stymulacja mm T.

Zastosowanie:

→ do stymulacji z nieznacznie zaburzonym przewodnictwem nerwowo-mięśniowym (zanik prosty) i małych mm (krótkie mm ręki, mm twarzy)

→ do stymulacji mm znacznie porażonych – wykorzystując punkty motoryczne pośrednie (nerwu)

Metoda dwubiegunowa:

Stymulacja za pomocą dwóch małych, równej wielkości elektrod ułożonych na skórze w miejscu przyczepów m. (miejsce przejścia m- w ścięgno).

Katoda (-) ułożona dystalnie

Anoda (+) ułożona proksymalnie

Zastosowanie:

-Es mm odnerwionych

-Es dużych grup mięśniowych (prostowniki zginacze)

CZAS ZABIEGU

bo:- zaprzestanie skurczu – włączenie do pracy mm antagonistycznych.

-Es mm porażonych wiotko: 1-2 lub 3 serie po 5-20 skurczów (liczenie skurczów i stała obserwacja pacjenta).

-Mm nieznacznie uszkodzone oraz mm w zaniku prostym (określony czas – ale – nie powinien przekraczać 5 min).

-Jeśli 6-miesięczny okres es nie przynosi rezultatu należy przerwać zabiegi.

----TABLICE Z PUNKTAMI ELEKTROMOTORYCZNYMI----

ELEKTROSTYMULACJA MM W PORAŻENIACH SPASTYCZNYCH

Porażenie spastyczne (nadmierne, skurczowe-najczęściej w zginaczach) – jako wynik uszkodzenia CUN:

prowadzi to do zaburzenia równowagi w napięciu między grupami mm agonistów i antagonistów.

Wskazania: do es mm porażonych spastycznie:

Uszkodzenia OUN:

→ stan po udarze mózgu,

→ stan po urazach czaszki, (np. stłuczenie pnia mózgu),

→ choroby CUN (SM, guzy mózgu),

→ MPDz.

→ po chirurgicznych interwencjach w obrębie czaszki (np. tętniaki mózgu)

Zalety wynikające z es mm spastycznych

→ zwiększenie siły, masy i wytrzymałości

→ zmniejszenie bolesności ruchowej w przykurczonych stawach

→ zapobieganie przykurczom i zrostom

→ zmniejszenie patologicznego napięcia mm

→ usprawnienie pompy mięśniowej, limfatycznej

→ pomoc w reedukacji i motywacja do rehabilitacji

TERAPIA PORAŻEŃ SPASTYCZNYCH

1. Metoda Hufschmidta

2. Tonoliza

Istota metod – polega na stymulowaniu mm rozciągniętych w chwili wyeliminowanego napięcia mm spastycznych (porażonych kurczowo).

Kolejność impulsów:

→ pierwszy – krótki impuls na mm spastyczne w celu ich rozluźnienia (CZAS OPÓŹNIENIA)

→ drugi – impuls podawany jest na mm antagonistyczne w momencie zniesionego napięcia mm spastycznych (następuje on po czasie opóźnienia)

→ w dalszej kolejności wytwarzana jest przerwa między pobudzeniami obu grup mięśniowych.

Metoda Hufsmidta:

mm spastyczne i mm antagonistyczne stymulowane są pojedynczym, krótkim impulsem

Tonoliza:

Na mm rozciągnięte podawana jest seria (pakiet) impulsów o obwiedni trójkąta, trapezowych i sinusoidalnych, których czas można dowolnie regulować.

METODYKA ES MM PORAŻONYCH KURCZOWO
DOBÓR PARAMETRÓW ZABIEGOWYCH

PARAMETRY	METODA HUFSCHMIDTA	TONOLIZA
Kształt impulsu	Impulsy prostokątne – na mm spastyczne i antagonistyczne	Impulsy ▲ lub ■ na mm spastyczne Pakiet (seria) impulsów o obwiedni sinusoidy, trapezu lub trójkąta na mm antagonistyczne
Czas impulsu	0,2 – 0,5 ms na mm spastyczne i antagonistyczne	0,2 – 0,5 ms mm spastyczne 100 – 1000 ms seria impulsów na mm rozciągnięte
Czas opóźnienia	100 -	300 ms
Czas przerwy między pobudzeniami obu grup mm	dla kg → 1 s (1000 ms) dla kd → 1,5 s (1500 ms)
Ułożenie elektrod	Metoda es dwubiegunowa 2 niezależne obwody: 1-wszy na mm spastyczne 2-gi na antagonistyczne zab. rozpoczynamy działając na mm stawów proksymalnych, następnie dystalnych

TEMATY DO SAMODZIELNEGO OPRACOWANIA

1. FES - ,,funkcjonalna es’’

2. es mm pozaszkieletowych (mm gładkich)

3. Es p/bólowa

4. Zastosowanie prądów DD do es

5. Elektrodiagnostyka