1. Pojęcie samorządu terytorialnego.

Samorząd terytorialny stanowi wyodrębniony w strukturze państwa, powstały z mocy prawa związek lokalnego społeczeństwa (korporacja), powołany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej, wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych na nie zadań. Jest to forma zdecentralizowanej władzy publicznej. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządowa. Istotą samorządu jest to, że zarządza sprawami publicznymi przez samych zainteresowanych.

Osobowość publiczna - prawna samorządu to wykonywanie zadań we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe. Samodzielność JST podlega ochronie sadowej. Wyróżnia się 3 szczeble samorządu terytorialnego: gmina, powiat, województwo.

Rodzaje samorządu:

1. terytorialny – dotyczący wspólnoty osób zamieszkujących dane terytorium

2. funkcjonalny – dotyczący wspólnoty osób opartej na więzi pracy, wykonywania zawodu lub innej działalności:

1. samorząd adwokacki

2. samorząd radców prawnych

3. samorząd sędziowski

4. samorząd prokuratorski

5. samorząd notarialny

6. samorząd lekarski

7. samorząd rzemieślniczy

8. samorząd akademicki

9. samorząd uczniowski

10. samorząd rolniczy

WYKŁAD: S. jako określona forma funkcjonowania społeczności w różnych grupach wg własnej woli. Samorządność grupy społecznej grupa podejmuje decyzję co do swego funkcjonowania, realizacji. Samorząd zostaje ograniczony w momencie, gdy powstaje państwo. Samorząd jako typowa struktura państwowa, to forma relacji do państwa, gdy mówimy o samorządzie, to jest to związane z systemem feudalnym, ale tylko w wymiarze europejskim. Zrodzony w ramach rewolucji przemysłowej przez rozproszenie kultury białego człowieka. Wytworzył się w ramach pewnej struktury kulturowej, która w różnych częściach świata przedstawia się inaczej. Państwo przemysłowe – samorząd jako immanentna część państwa demokratycznego, rewolucja przemysłowa jako przyczynek do odejścia od systemu feudalnego i dążenie do demokratycznych struktur, Feudalny samorząd był umową zawieraną między władzą terytorium a podmiotami spełniającymi określone funkcje ekonomiczne, zawieranie umów buduje strukturę samorządu, lokalizacja miasta to efekt umowy. Wzory samorządności kształtują się pod wpływem kultury zachodniej.

2. Podmiotowość i osobowość prawna jednostek samorządu terytorialnego.

Restytucja samorządu terytorialnego w Rzeczpospolitej Polskiej przyniosła m.in. nadanie gminom osobowości prawnej. W wyniku reformy ustrojowej samorządu terytorialnego osobowość prawna będzie ponadto przysługiwała powiatom oraz województwom samorządowym.

Zgodnie z przyjętymi w prawie cywilnym poglądami za osobę prawną należy uznać jednostkę organizacyjną, wyposażoną przez normę prawną w zdolność prawną, co pozwala jej być podmiotem stosunków cywilno-prawnych. Jednostką organizacyjną jest twór społeczny, prezentujący się w postaci zorganizowanej formy działalności ludzkiej, czyli realnego zjawiska. Zgodnie z art. 33 kodeksu cywilnego osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególnie przyznają osobowość prawną. Teoria prawa zna różne sposoby powstania osób prawnych. Tradycyjnie wyróżnia się w tym zakresie trzy podstawowe systemy:

1. system aktów organów państwa,

2. system koncesyjny,

3. system normatywny.

Uzyskanie osobowości prawnej przez jednostki samorządu terytorialnego mieści się w zasadzie w grupie pierwszej, przewidującej że niezbędną przesłanką powstania osoby prawnej jest akt organu państwa. Jednostki samorządu terytorialnego są w tej mierze ewenementem, gdyż osobowość prawną posiadają z mocy art. 165 Konstytucji. Przepisy ustaw regulujących byt poszczególnych jednostek jedynie powtarzają częściowo zapis z konstytucji.

Konsekwencją przyznania jednostkom samorządu terytorialnego osobowości prawnej jest posiadanie przez nie zdolności prawnej, co oznacza, że mogą być one podmiotami praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego. Jednostki samorządu terytorialnego mogą więc nabywać prawa i zaciągać zobowiązania we własnym imieniu i na własny rachunek. Odpowiadają one za własne działania swoim majątkiem.

Jak wszystkie osoby prawne, jednostki samorządu terytorialnego działają przez swoje organy. Czynność dokonana przez właściwy organ osoby prawnej uważa się za dokonaną przez tę osobę, a nie w jej imieniu.

Podstawowe znaczenie ma zatem określenie który z organów jednostek samorządu terytorialnego uprawniony jest do działania za tę jednostkę. Kompetencje organów jednostek samorządu można podzielić na:

1. stanowiące

2. kontrolne

3. zarządzające.

W odniesieniu do organów jednostek samorządu stosuje się zasadę domniemania kompetencji organu wykonawczego. Zasady składania oświadczeń woli w imieniu tych jednostek regulują ustawy odnoszące się do poszczególnych jednostek samorządu. Generalnie można wskazać zarząd jako organ właściwy do składania oświadczeń woli. Od składania oświadczeń woli należy odróżnić pewne czynności organizacyjne i faktyczne, jak np. składanie wyjaśnień, oświadczeń, przedstawienie stanowisk, występowanie przed innymi podmiotami. W przypadkach takich przewodniczący zarządu może reprezentować jednostkę samorządu jednoosobowo, jest to jednak jedynie tzw. reprezentacja administracyjna.

Z osobowością prawną jednostek samorządu terytorialnego wiąże się nierozerwalnie ich samodzielność i niezależność. Zgodnie z przepisami konstytucji samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej.

3. Zadania własne i zadania zlecone w administracji samorządowej.

Zadania własne mają podstawowe znaczenie w administracji samorządowej i polegają na uznaniu, że organ jednostki samorządowej posiada znaczną swobodę w podejmowaniu decyzji o uruchomieniu danego zadania oraz o formach realizacji tego zadania. Finansowanie tych zadań odbywa się ze środków pozyskiwanych w sposób ogólny tzn. nie jest wyraźnie wskazany dany cel. Nadzór nad realizacją zadania własnego dotyczy tylko legalności, a więc sprawdzania czy działania są zgodne z obowiązującym prawem. Zadania własne są to:

1. zadania z zakresu infrastruktury technicznej (zaopatrzenie w wodę, prąd, gaz, kanalizację, komunikację lokalną, drogi, mosty)

2. zadania z zakresu infrastruktury społecznej (kultura, oświata, sport, rekreacja, wychowanie przedszkolne, zdrowie)

3. zadania związane z bezpieczeństwem i porządkiem publicznym (p.poż, walka z żywiołami, wszystko to co wiąże się z zapewnieniem bezpieczeństwa).

4. zadania związane z ładem przestrzennym i ochroną środowiska

Mamy jeszcze zdania własne i zlecone: fakultatywne i obligatoryjne. Zadania zlecone przez administrację rządową:

1. samorząd jest zobowiązany wykonać zadania o charakterze zleconym, gdzie zlecenie ma charakter ustawowy i tylko takie zlecenia może wykonywać tzn. nie może to mieć kształtu rozporządzenia, musi to być określone ustawowo.

2. za realizację tych zadań musi płacić państwo. Jest to dotacja celowa, czyli na wskazane zadanie.

3. nadzór jest silniejszy, ponieważ do kryterium legalności dochodzi kryterium celowości podjętych zadań, aby to zrealizować oraz kryterium rzeczowości i ekonomiczności

Zadania zlecone są to:

1. zadania związane z ewidencją ludności, wydawanie dokumentów identyfikacji, dokumentami urzędu stanu cywilnego, udzielanie ślubów itd.

2. pomoc społeczna (MOPS, GOPS)

3. przeprowadzanie wyborów

4. zadania przejęte, czyli przyjmuje zadania na zasadzie umowy.

4. Samorząd terytorialny jako autoteliczna i instrumentalna wartość w

państwie demokratycznym.???

jako wartość-dzięki której jednostka lub grupa może realizować swoje cele i aspiracje oraz potrzeby osiągnięcia satysfakcji, a także zmieniać środowisko i radzić sobie z nim (wartość autoteliczna i instrumentalna)

5. Naturalistyczna i pozytywistyczna ("państwowa") koncepcja samorządu

terytorialnego.

Samorząd terytorialny wziął się z:

1. teoria naturalistyczna samorządu

Według tej teorii samorząd terytorialny jest lokalnym prawem które przynależy do lokalnej społeczności. Samorządu terytorialnego tak naprawdę nikt nie stworzył, on stworzył się sam po to aby żyć. Gmina ma charakter przed państwowy/pierwotny. Najpierw była gmina, a później gminy wyzbywały się swojej suwerenności na wyższe szczeble. Gmina ma charakter pierwotny w stosunku do suwerenności państwa.

WERSJA OBSZERNA: U podstaw teorii naturalistycznej legła doktryna prawa naturalnego, która gminę postrzegała jako korporację publicznoprawną, posiadającą własną sferę spraw, i że te sprawy zarówno „legislatywne" (uchwałodawcze), jak i „egzekutywne" (wykonawcze) mają być tylko przez organy gminy, pochodzące z wolnego wyboru, wykonywane. Inaczej mówiąc, gmina jako władza lokalna (pouvoir municipal), w zakresie owych spraw (zadań) własnych, takich jak np. wolne wybory organów gminy (rady i zarządu z merem na czele) oraz pobieranie podatków gminnych, prawo do majątku „komunalnego" i innych spraw lokalnych, jest niezależna od państwa; stanowi czwartą władzę w państwie, obok władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowej. Tak postrzegany przez doktrynę prawa naturalnego status gminy wynikał z przesłanek historycznych, a mianowicie z faktu, że gmina jako władza lokalna jest formą organizacji społecznej wcześniejszą niż państwo, jest formą pierwotną, poprzedzającą powstanie państwa.

W związku z tym, według zwolenników teorii naturalistycznej samorządu gmina nie jest wytworem prawa pozytywnego, czyli państwowego, lecz wytworem „naturalnego biegu rzeczy", czyli kategorią prawa naturalnego. Według Otto von Gierke, jednego z czołowych teoretyków teorii naturalistycznej samorządu, gmina jest osobą prawną i jako twór naturalny posiada w równym stopniu z jednostką fizyczną (ludzką) własne, niezmienne prawa, nienaruszalne przez państwo. Inaczej mówiąc, gmina posiada sferę swoich własnych, niejako prywatnych spraw, na podobieństwo prywatnych spraw jednostki ludzkiej; w tym zakresie gmina posiada też sankcję prawną, czyli może egzekwować swoje prawa, i w tym zakresie nie podlega kontroli ze strony innych organów państwa. Jedynie w zakresie zadań zleconych w drodze ustawy, gmina podlega kontroli państwa; co więcej, organy gminy wykonują te zadania jako organy państwa, o czym mowa wyżej. W konkluzji, zwolennicy omawianej teorii dowodzą, że jeśli gmina jako władza lokalna jest kategorią historyczną, starszą od kategorii państwa, to państwo istnieje dla gminy, a nie gmina dla państwa.

Taki pogląd, przeciwstawiający gminę państwu, dominujący zwłaszcza w pierwszej połowie XIX w., nie był przypadkowy. Czołowym bowiem hasłem ówczesnych sił postępowych, liberalno-demokratycznych, skierowanym przeciwko absolutyzmowi, było wspomniane wyżej hasło: „wolne gminy podstawą wolnych państw". Według Jaworskiego, samorząd - zgodnie z koncepcją „wolności gminy" - służył po pierwsze „jako środek walki obywateli z absolutyzmem państwowym, po drugie samorząd stanowił środek walki różnych narodowości zamieszkujących jedno i to samo państwo, wreszcie po trzecie samorząd był jednym z tych elementów, poprzez które uzewnętrzniała się demokracja społeczeństwa", czyli powstawało społeczeństwo obywatelskie i wynikająca z tego procesu naturalna tendencja ku decentralizacji zarządzania państwem. Decentralizacja administracji państwowej znaczyła tyle co samorząd.

W latach trzydziestych XIX w. - na tle pierwszej konstytucji belgijskiej z 1831 r. - pojawiły się pierwsze wątpliwości co do założeń teorii naturalistycznej samorządu. W wymienionej ustawie zasadniczej Belgii jako monarchii konstytucyjnej, czyli wówczas jednego z nielicznych w Europie państw demokracji obywatelskiej, znalazł się zapis o gminie jako czwartej władzy obok ustawodawczej, wykonawczej i sądowej. Jednocześnie gmina jako władza lokalna została uznana integralną częścią systemu administracji publicznej, czyli państwowej. W praktyce oznaczało to podział administracji publicznej na dwa samodzielne podmioty: administrację rządową (scentralizowaną i zhierarchizowaną) i administrację lokalną, czyli samorządową na szczeblu gminy. Oznaczało to przyznanie, że gmina jest także tworem prawa państwowego; że prawo danej społeczności gminnej do decydowania o swoich interesach (sprawach) nie jest tylko prawem naturalnym, lecz ma również swoje źródło w prawie państwowym; że prawo komunalne, czyli samorządowe, jest w końcu częścią prawa państwowego, w przeciwnym razie byłoby to państwo w państwie. Było to więc nowe spojrzenie na gminę jako władzę lokalną, jej miejsce i zadania w państwie konstytucyjnym, w systemie demokracji obywatelskiej.

Teoria naturalistyczna samorządu należy do historii. Wywarła ona jednak duży wpływ na rozwój myśli teoretycznej o samorządzie jako lokalnej, zdecentralizowanej administracji publicznej. Była ona reakcją najbardziej liberalnej i demokratycznej części ówczesnego społeczeństwa, głównie mieszczaństwa, na system autokratycznych rządów Świętego Przymierza; odegrała ona istotną rolę w obaleniu tego systemu we Francji i Belgii w 1830 r., a w kilka lat później, w 1848 r. - w okresie Wiosny Ludów - także w Austrii i Niemczech'1. Natomiast teoria naturalistyczna, stawiając - zgodnie z doktryną prawa natury - wyższość władzy gminnej nad władzą państwową, przeciwstawiając niekiedy gminę państwu, nie mogła w okresie zwycięstwa liberalizmu nad absolutyzmem i powstania państwa konstytucyjno-demokratycznego odgrywać konstruktywnej roli w praktyce, w określaniu wzajemnych relacji i podziału zadań publicznych pomiędzy gminą i państwem, czy ściślej rzecz ujmując - między administracją samorządową a administracją rządową.

Zwolennicy teorii naturalistycznej nie zwracali uwagi na fakt, że w demokratycznym państwie prawa gmina nie istnieje obok państwa, czy niezależnie od państwa, ale w rzeczywistości jest ona jego integralną częścią. Gmina mogła powstać historycznie przed państwem jako lokalna organizacja mieszkańców danego terytorium, ale z chwilą powstania państwa jako najwyższej formy organizacji społeczeństwa, wyposażonej we władztwo i przymus, gmina nie może nie podlegać państwu. Ono bowiem, z jednej strony, milcząco uznaje „naturalne", historycznie ukształtowane prawa i zadania gminy, i w tym zakresie gmina jest prawnie niezawisłą instytucją samorządową, niepodległą hierarchicznie innym organom państwa; podlega nadzorowi państwa jedynie pod względem legalności, czyli działania zgodnego z obowiązującym prawem. Z drugiej strony - państwo mocą swoich ustaw nadaje gminie określony zakres zadań publicznych i wyposaża ją odpowiednio we władztwo administracyjne w przekonaniu, że owe zadania gmina - z udziałem lokalnej społeczności - wykona lepiej i efektywniej niż mogłyby to uczynić organy administracji rządowej. Gmina i w tym zakresie - działając w ramach ustawy - jest niezależna od jakiegokolwiek hierarchicznego podporządkowania. Zadania publiczne i władztwo administracyjne, włącznie z egzekucją prawa - wszystko to może dać tylko państwo. „Gmina więc - pisze A. Kroński - istnieje z woli państwa"'. Inaczej mówiąc, współczesna gmina jest tworem prawa państwowego, a nie prawa naturalnego; to ostatnie może być jedynie, i bywa często, inspiracją dla pierwszego.

1. państwowa teoria samorządu

Samorząd jest tworzony przez państwo, które przekazuje część swojej władzy lokalnym społecznością. Ta teoria zakłada, że samorząd terytorialny jest w istocie jedynie zdecentralizowaną administracją państwową. Państwo dzieli się na władzę korzystając z suwerenności obdarzając te władzę np. społeczności lokalne.

WERSJA OBSZERNA: Z krytyki teorii naturalistycznej, w drugiej połowie XIX w. powstała - głównie na gruncie nauki niemieckiej - teoria państwowa samorządu, która - mimo różnych modyfikacji związanych z rozwojem nauki o samorządzie - w swej istocie wytrzymała próbę czasu i nadal inspiruje uczonych do dalszej refleksji nad istotą samorządu. Punktem wyjścia tej teorii jest założenie, że „w sferze prawa publicznego - jak zauważa Panejko - nie ma równorzędnych podmiotów prawnych; tam istnieje tylko jeden podmiot, a nim jest państwo. Państwu nie można przeciwstawiać osób fizycznych lub prawnych, a szczególnie jednostek samorządowych jako podmiotów prawa publicznego". W związku z tym, konkluduje on: „Samorząd jest zatem opartą na przepisach ustawy zdecentralizowaną administracją państwową, wykonywaną przez lokalne organy, niepodległe hierarchicznie innym organom i samodzielną w granicach ustawy i ogólnego porządku prawnego".

Podobny pogląd reprezentuje Maurycy Jaroszyński, który pisze: „Poza państwem nie ma miejsca na samorząd, bo poza państwem nie ma zadań publicznych. Natomiast w państwie samym, w obrębie jego organizacji, jest dla samorządu miejsce i to bardzo poczesne. Toteż samorząd musiał się stać i stał się rzeczywiście organem państwa [... nie rządu!]"'S. W teorii państwowej samorządu odrzucony został pogląd o zasadniczej materialnej różnicy między administracją rządową i samorządową; również nie wytrzymał próby czasu pogląd o „własnych", naturalnych prawach gminy i prawach poruczonych jej przez państwo. Jedne i drugie pochodzą z woli państwa, wyrażonej w formie ustawy, bądź za jego milczącym przyzwoleniem.

Określenie samorządu jako zdecentralizowanej administracji państwowej oddaje w pełni jego istotę. Wspomniany Jaroszyński pojmuje samorząd terytorialny i specjalny, czyli gospodarczy i zawodowy, jako odmianę administracji publicznej, i nie widzi on sprzeczności interesów pomiędzy władzą centralną a władzą samorządową. Różnica zaś między jedną a drugą władzą jest natury formalnej, polega ona na „odmiennych zasadach organizacyjnych, jak niepodległość hierarchiczna i zasadnicza samodzielność w stosunku do organów rządowych", które są zhierarchizowane. Natomiast pod względem materialnej treści „samorząd wyposażony w państwową władzę przymusową, nadaną mu w drodze delegacji ustawowej, spełnia te same funkcje, co rząd". Pod tym względem obie administracje: samorządowa i rządowa są jednorodzajowe i obie podpadają pod wspólne miano administracji państwowej, czyli publicznej.

Powstaje pytanie: dlaczego demokratyczne państwo decyduje się na decentralizację administracji publicznej? Jest wiele powodów, z których wymienimy dwa najważniejsze:

1. po pierwsze, samorząd zbliża obywatela do państwa; inaczej mówiąc, organa samorządowe wolne od struktury hierarchicznej skracają proces decyzyjny, czyli zadania publiczne, zlecone im przez państwo w drodze ustawy, realizują szybciej i oszczędniej, niż czynią to organa administracji rządowej; dzieje się to dzięki dopuszczeniu do rozwiązywania tych zadań lokalnego czynnika obywatelskiego. W praktyce oznacza to, że im więcej samorządu tym mniej biurokracji. Inaczej mówiąc, samorząd jest „przeciwieństwem skostnienia i niewrażliwej na sprawy społeczne biurokracji". Ta okoliczność sprawia, że w ustroju demokracji obywatelskiej państwo świadomie zleca jednostkom samorządowym określone ustawą zadania publiczne, które - jak doświadczenie uczy - samorząd wykonuje z większą kompetencją i zaangażowaniem, zgodnie z oczekiwaniami społeczności lokalnej;

2. po drugie, samorząd jest funkcją decentralizacji, w której najpełniej urzeczywistniła się idea demokracji obywatelskiej. Jej zagrożenie stanowią „centralizm i biurokracja, które tkwią korzeniami swymi w samej organizacji państwa". Ich przeciwwagę stanowi decentralizacja administracji rządowej, czyli samorząd zarówno w formie terytorialnego, jak gospodarczego i zawodowego. W praktyce oznacza to dopuszczenie do rozwiązywania określonych zadań publicznych społeczeństwa, czyli bezpośrednio zainteresowanych obywateli. W tym sensie, samorząd „staje się granicą wszechwładztwa państwowego", czyli ogranicza zhierarchizowaną, wielostopniową biurokrację rządową, jednocześnie jest czynnikiem umacniającym demokrację obywatelską. Inaczej mówiąc, samorząd społeczny i demokracja obywatelska wzajemnie się warunkują, zachodzi tu sprzężenie zwrotne.

Przykładem kraju o szerokim zakresie decentralizacji administracji publicznej, i bogatej tradycji samorządowej, sięgającej 1851 r., jest Dania. W tym kraju, ale podobnie jest w Szwecji i w innych krajach Europy Zachodniej, większość spraw (zadań) z dziedziny polityki społecznej, dotyczących potrzeb egzystencjalnych i kulturalnych społeczności lokalnej, tudzież ochrony środowiska naturalnego, państwo w drodze delegacji ustawowej przekazało gminom do realizacji.

Zwolennicy teorii państwowej samorządu podkreślając, że samorząd jest zdecentralizowaną formą administracji publicznej wskazują zarazem, że istnieją granice władzy samorządowej; że delegacja ustawowa nigdy nie jest pełna, a dotyczy ona tylko określonej grupy zadań, które są ściśle wymienione w ustawie. Nie ma więc takiej sytuacji, że samorząd mógłby całkowicie zastąpić administrację rządową; są bowiem zadania, które żadna władza zastępcza rządu nie zastąpi (obrona, pieniądz, sprawy zagraniczne). Przedmiotem delegacji ustawowej nie są też zadania, czy działania, które mogłyby szkodzić interesom państwa lub ogółu społeczeństwa. Istnieje tedy granica, której zakres przedmiotowy działań samorządu jest ściśle określony i nie może być przekroczony. W tym celu ustawodawca ustanawia nadzór państwa nad organami samorządu zarówno terytorialnego, jak gospodarczego i zawodowego; nadzór ten odnosi się jedynie do kontroli legalności działania; do stwierdzenia czy jednostki samorządowe realizują swoje zadania zgodnie z ustawą i ogólnym porządkiem prawnym. Natomiast nie ma mowy o ingerencji administracji rządowej w poruczony przez ustawę przedmiot działań samorządu; w tej dziedzinie samorząd jest niezawisły i nie podlega żadnej hierarchicznie „wyższej" władzy.

Te dwie teorie są sprzeczne jeśli chodzi o istotę samorządu terytorialnego.

6. Samorząd terytorialny a społeczeństwo obywatelskie.???

PRAWDOPODOBNIE W PYTANIU CHODZI O WSKAZANIE MOŻLIWOŚCI REALIZACJI SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO W SAMORZĄDZIE TERYTORIALNYM I WSPÓŁGRANIA, SKUTECZNOŚCI TYCH DWÓCH POJĘĆ.

Jest to kwestia wyciągnięta żywcem z teorii naturalistycznej będącej wyżej: Taki pogląd, przeciwstawiający gminę państwu, dominujący zwłaszcza w pierwszej połowie XIX w., nie był przypadkowy. Czołowym bowiem hasłem ówczesnych sił postępowych, liberalno-demokratycznych, skierowanym przeciwko absolutyzmowi, było wspomniane wyżej hasło: „wolne gminy podstawą wolnych państw”. Według Jaworskiego, samorząd – zgodnie z koncepcją „wolności gminy” – służył po pierwsze „jako środek walki obywateli z absolutyzmem państwowym, po drugie samorząd stanowił środek walki różnych narodowości zamieszkujących jedno i to samo państwo, wreszcie po trzecie samorząd był jednym z tych elementów, poprzez które uzewnętrzniała się demokracja społeczeństwa”, czyli powstawało społeczeństwo obywatelskie i wynikająca z tego procesu naturalna tendencja ku decentralizacji zarządzania państwem. Decentralizacja administracji państwowej znaczyła tyle co samorząd.

7. Misja samorządu terytorialnego jako instytucji publicznej.???

Misja samorządu terytorialnego jest tożsama z:

1) realizacją idei samorządności, która wyzwala w społeczności zmiany w mentalności, polegające na utożsamianiu się społeczności z władzą samorządową. Jest to wynik demokratycznego trybu wyłaniającego odpowiednie organy integrujące społeczność terytorialną

2) aktywizacją społeczności terytorialnej, oznaczającą inspirację dla społeczności do działań na rzecz swojego lokalnego środowiska

3) racjonalizację działania władz publicznych, które muszą mieć na uwadze potrzeby społeczności, a których spełnienie jest ograniczone w możliwościach ich zaspokajania na szczeblu jednostek podziału terytorialnego

8. Stanowy i prywatno-publiczny wymiar samorządu terytorialnego w I

Rzeczypospolitej. ??? + NOTATKI

Utrzymano chaotyczny podział administracyjny kraju ukształtowany w toku wieków. Dla województw, ziem i powiatów powoływano wojewódzkie komisje porządkowe cywilno - wojskowe, czyli samorządowe organy zarządu lokalnego.

Miały liczyć ok. 15 komisarzy wybieranych przez sejmiki na dwa lata, w tym 3 mieszczan. Powierzono im szeroki zakres spraw wewnętrznych: wojskowych (rekrutacja, kwaterunek, magazyny, podwody dla wojska, sądownictwo w sprawach wojskowych), cywilnych (paszporty, statystyka, opieka nad rolnictwem, rzemiosłem, handlem, gospodarką, komunikacja, podatki, straż pożarna, szkolnictwo, opieka społeczna); wykonywanie decyzji władz centralnych, zalecenia dla miast i wsi prywatnych. Podlegały komisjom rządowym, a dla zapewnienia spójności administracji dążono do zniesienia urzędu starosty.

Kraj podzielono na 24 wydziały miejskie, w których zgromadzenia wydziałowe złożone z deputatów wybierały plenipotentów na sejm i do komisji porządkowych. Deputaci wybierani byli w większych miastach w cyrkułach (jednostek powstałych na wzór dzielnic), a w mniejszych miastach przez zgromadzenia ogólne.

W miastach wolnych miały funkcjonować zgromadzenia uchwalające (zgromadzenia ludu miejskiego) i magistraty (urzędy wykonawcze). Magistraty składały się z wójta i radnych lub prezydenta i tylu radnych ile było cyrkułów, a w cyrkułach mieli być ustanowieni wójtowie. Zgromadzenia uchwalające miały także wybierać urzędników miejskich, sędziów, odbierać sprawozdania od deputatów i plepipotentów na Sejm, a także uchwalać lokalne podatki.

9. Kształtowanie struktur nowożytnego samorządu terytorialnego w

zaborze pruskim. + NOTATKI

Zabór pruski – trzy szczeble samorządu: gmina (jednowioskowa), powiat, prowincja (np. Wielkopolska). W gminie równorzędne rada miejska i magistrat (zawodowi członkowie magistratu, wybierani na podwójną kadencję). W powiecie Landrat (starosta) jednocześnie organem administracji rządowej i przewodniczącym organu wykonawczego. W prowincjach Sejm Prowincjonalny (odrębny od administracji rządowej) z przewodniczącym (marszałkiem) na czele oraz dyrektor (starosta krajowy).

10. Kształtowanie struktur nowożytnego samorządu terytorialnego w

zaborze austriackim. + NOTATKI

Zabór austriacki – autonomia krajów koronnych (np. Galicja, Śląsk Cieszyński). W każdym kraju koronnym Sejm Krajowy (wydawał ustawy w "sprawach krajowych"), który wybierał Wydział Krajowy – organ wykonawczy i nadzorczy samorządu. Samorząd gminny o różnym ustroju w różnych krajach koronnych. W Galicji brak rozróżnienia gmin wiejskich i miejskich. W gminach galicyjskich: rada gminna (na Śląsku – wydział), naczelnik gminy i "kolegium zwierzchności gminnej" (na Śląsku – przełożeństwo lub rada). W powiatach galicyjskich (na Śląsku w ogóle brak powiatów): wydział powiatowy z przewodniczącym, starosta powiatowy – przedstawiciel władzy centralnej.

11. Kształtowanie struktur nowożytnego samorządu terytorialnego w

zaborze rosyjskim. + NOTATKI

Przed I wojną światową samorząd terytorialny nie występował w zaborze rosyjskim – Królestwie Polskim. Wyjątkiem był samorząd wiejski (wprowadzony w 1864 r. – skutek powstania styczniowego). Istniały tam gminy zbiorowe – obejmujące po kilka wsi, z których każda była gromadą (jednostką pomocniczą) z samorządem gromadzkim. Królestwo Polskie, w przeciwieństwie do innych ziem Imperium Rosyjskiego nie zostało objęte reformami rosyjskimi, wprowadzającymi ziemstw gubernialnych i powiatowych oraz samorządu miejskiego. Ten ostatni wprowadzono dopiero podczas okupacji austro-niemieckiej Królestwa.

12. Polityczne warunki funkcjonowania samorządu terytorialnego w II

Rzeczypospolitej + NOTATKI

Samorząd terytorialny w II RP.

Początkowo kontynuacja prawa zaborczego, potem stopniowe ujednolicenie (zasada rozszerzania na cały kraj uprawnień przyjmowanych dla ziem byłego KP). Problemem nie to czy, ale jaki powinien być samorząd. M.in. egzotyczna koncepcja Józefa Buzka – ponad 70 ziem federacyjnych; Stanisław Wojciechowski – samorząd tylko na poziomie powiatowym i gminnym; Mieczysław Niedziałkowski – samorząd uspołeczniony (koncepcja PPS). Wszystkie propozycje propagowały dekoncentrację władzy, także decentralizację terytorialną (województwo, powiat i gmina), również zespolenie administracji – administracja ogólna i specjalna miała być na pewnych szczeblach zespolona z administracją rządową pod kierownictwem wojewody lub starosty.

Administracja specjalna – nie zespolona, np. administracja wojskowa, kolejowa, pocztowo-telegraficzna, urzędy ziemskie. Administracja religijna była zespolona. Starosta i wojewoda wykonywali także administrację ogólną. Urzędami administracji rządowej – urząd wojewódzki (zespół urzędników wykonujących zadania urzędu), rada wojewódzka (organ opiniodawczy, delegowani do niego przedstawiciele samorządów gospodarczych, kierownicy działów z urzędu wojewódzkiego). Były to organy administracji rządowej (wówczas państwowej). Wojewoda mianowany był przez Naczelnika Państwa, a potem przez prezydenta na wniosek ministra spraw wewnętrznych. Starosta był przedstawicielem administracji ogólnej i organem zespalającym. Miał enumeratywnie wyliczone kompetencje, np. starości przygraniczni mieli dbać o integrację terenów państwa. Dodatkowo m.in. uprawnienia aprowizacyjne, dotyczące rybołówstwa itd. Powielali w sumie uprawnienia wojewody na terenie województwa. Starosta mianowany był przez ministra spraw wewnętrznych.

Przełom 1918 i 1919 roku – dekrety wprowadzające demokratyczny samorząd szczebla gminnego i powiatowego na terenie byłego Królestwa Polskiego (rady miejskie i gminne, sejmiki powiatowe – te ostatnie z wyborów pośrednich wybierane przez członków tych pierwszych). 1919 rok – rozporządzenie Naczelnika Państwa dotyczące wybierania przedstawicieli gmin. Uznano, iż wszyscy obywatele polscy, zamieszkujący od min. 6 miesięcy, mogą w gminach wiejskich brać udział w zgromadzeniu wiejskim, które wybierało wójta. Był on jedynym organem wykonawczym wybieralnym (musiał umieć pisać, czytać i rachować oraz mieć ukończone 21 lat). Miał on do pomocy dwóch ławników, których wybierali sami chłopi. Przed 1918 rokiem był też sołtys, który był przedstawicielem administracji lokalnej (zbierał podatki, zajmował się danymi osobowymi). W powiatach rady powiatowe, których członkowie delegowani ze zgromadzeń gminnych. Organ wykonawczy – starosta, istniał także wydział (magistrat; zbiór urzędników, wykonywał kompetencje starosty jako przedstawiciela administracji rządowej i lokalnej). Dwa rodzaje zadań:

• własne (delegowane na mocy ustawy powiatowi lub gminie),

• poruczone (wykonywane przez starostę jako przedstawiciela administracji rządowej; dziś są to zadania zlecone; np. prowadzenie rejestrów religijnych, prowadzenie szkół itd.)

Samorząd był hierarchiczny – gmina podlegała powiatowi.

W II Rzeczypospolitej było 16 województw. Do rady wojewódzkiej członkowie delegowani byli z rad powiatowych i miejskich na terenach byłego zaboru pruskiego – tam funkcjonowały jeszcze przepisy niemieckie. Od 1919 roku Warszawa spełnia funkcje powiatu i województwa. W 1928 r. podział na dzielnice na prawach powiatów, na ich czele starości podlegli prezydentowi miasta.

Autonomia Śląska

Od 1920 roku autonomia Śląska. 15 lipca 1920 roku – statut organiczny województwa śląskiego. Organami Śląska były: Sejm Śląski (48 posłów), rada województwa (organ wykonawczy, 5 osób), na czele której wojewoda (mianowany przez Naczelnika, a potem prezydenta). Członkowie rady województwa wybierani przez Sejm Śląska. Dodatkowo Skarb Śląski – dział w budżecie państwa na utrzymanie śląskiej administracji. Podobne działy były dla innych województw.

Konstytucja marcowa

1921 rok – Konstytucja marcowa: "Rzeczpospolita Polska, opierając swój ustrój na zasadzie szerokiego samorządu terytorialnego, przekaże przedstawicielstwom samorządu właściwy zakres ustawodawstwa, zwłaszcza z dziedziny administracji, kultury i gospodarstwa." W 1922 roku – ustawa o zasadach powszechnego samorządu wojewódzkiego (ustawa "eksportowa", miała zapewnić przychylność państw Ententy, tyczyła się bowiem województw wschodnich). Faktycznie samorząd wojewódzki funkcjonował w trzech województwach byłego zaboru pruskiego. Od 1926 roku miało miejsce stopniowe ograniczanie zakresu samodzielności samorządu, 1928 rok – wprowadzenie zasady domniemania kompetencji na rzecz administracji rządowej, a nie samorządu.

Pierwsze wybory samorządowe kończyły się wyborem na 3 lata. Jednak 30 marca 1922 roku – ustawa o przedłużeniu kadencji do czasu uchwalenia zasadniczej ustawy samorządowej. Dopiero w 1928 roku pojawiają się uregulowania dotyczące zasad wyborczych i kwestii obywatelstwa oraz ewidencji ludności – różnie regulowane w różnych zaborach. Prawo wyborcze na terenach wszystkich zaborów zależało od obywatelstwa, ale różny domicyl (Austria – 10 lat, Prusy i Rosja – 6 miesięcy, na terenie Krakowa – 10 miesięcy). Wszędzie (prócz Wileńszczyzny) konieczność posiadania obywatelstwa, a w zaborze austriackim i Królestwie Polskim – konieczność wysławiania się i pisania po polsku. Prawo bierne wyborcze – 24 lata. Od 1928 roku – podwyższenie do 30 lat biernego i do 24 czynnego. Wybory równe, tajne, bezpośrednie i powszechne. Wprowadzenie domicylu 1 rok lub konieczność posiadania nieruchomości na terenie gminy. Wojskowy w służbie czynnej, nie zawodowy, nie mógł głosować, także ubezwłasnowolnieni wyrokiem sądu, ci w stosunku do których toczyło się postępowanie karne (nie mogli od momentu doręczenia aktu oskarżenia). Wojskowi zawodowi mogli głosować, jak również członkowie ich rodzin (wyjątek od zasady domicylu). W ustawie z 1928 roku uregulowana została kwestia wyborów uzupełniających – z urzędu, gdy min. 30% opróżnionych miejsc w organie, chyba że niemożność zarządzenia wyborów, wówczas zarząd komisaryczny.

13. Ustawa scaleniowa z 1933 r. i jej konsekwencje. + NOTATKI

23 marca 1933 roku – Ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego – "ustawa scaleniowa" (poza województwem śląskim, nie objęła też samorządu wojewódzkiego, który funkcjonował tylko na terenie trzech województw "pruskich"). Postanowienia ustawy:

• Gmina wiejska – organ stanowiący (ściślej: stanowiący i kontrolujący): rada gminna, organ wykonawczy (ściślej: zarządzający i wykonawczy): zarząd gminny. W skład rady gminnej wchodzili: wójt (jako jej przewodniczący), podwójci (zastępca wójta), ławnicy (członkowie zarządu gminy) i radni (liczba radnych: do 5 tys. – 12, 5-10 tys. – 16, od 10 tys. – 20 radnych). W skład zarządu gminy wchodzili: wójt i podwójci (wybierani przez radnych w głosowaniu tajnym większością głosów ustawowej ich liczby ze składu rady, konieczne zatwierdzenie wójta przez starostę, a starosty przez wojewodę), dwóch ławników (gdy powyżej 10 tys. – trzech). Radny obejmując stanowisko wójta, podwójciego lub ławnika, tracił mandat radnego. Kadencja 5 lat. Członkami kolegium zarządu byli: wójt (przewodniczy obradom), podwójci (może zastępować wójta w przewodzeniu obradom), ławnicy. Do powzięcia uchwał niezbędna obecność więcej niż 1/2 ustawowej liczby członków. Głos przewodniczącego rozstrzyga w razie równości głosów. Wybory do rady gminnej bezpośrednie tam, gdzie nie było gromad. Tam gdzie gromady, tam członkowie rad gromadzkich wybierali członków rady gminnej. Gromady powoływane w gminach zbiorowych (wprowadzone w celu zlikwidowania obszarów dworskich), złożonych z poszczególnych wsi, tam rady gromadzkie wyłaniane przez wszystkich mieszkańców w głosowaniu jawnym. Tam, gdzie gromada poniżej 200 mieszkańców i tam gdzie gromady większe, ale powołane z gmin dotychczasowych, tam zamiast rady – zebrania gromadzkie. Organ wykonawczy – sołtys wybierany na 3 lata przez radnych gromadzkich, tam gdzie zgromadzenie gromadzkie – podsołtys. Oprócz tego, sołtys był organem pomocniczym zarządu gminnego na obszarze gromady, w tym zakresie podległy służbowo wójtowi. Przełożonymi gminy byli wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Byli oni kierownikami całej administracji i gospodarki gminnej. Reprezentowali gminę.

• Gmina miejska – rada miejska, zarząd miejski. Na czele zarządu – burmistrz lub prezydent, wybierany przez radę, ale z wymogiem zatwierdzenia przez właściwy organ administracji rządowej. Wybory do rady miejskiej bezpośrednie. Liczba radnych w miastach wynosiła: do 5 tys. – 12, 5-10 tys. – 16, 10-25 tys. – 24, 25-40 tys. – 32, 40-60 tys. – 40, 60-120 tys. – 48, 120-180 tys. – 56, 180-250 tys. – 64, od 250 tys. – 72. W mieście stołecznym Warszawie – 100 radnych. Kolegium członków zarządu miejskiego nosiło nazwę magistratu. Jego członkami byli: burmistrz i wice burmistrz (lub prezydent i wiceprezydent), ławnicy.

• Powiatowe związki samorządowe – rada powiatowa, wydział powiatowy ze starostą na czele (starosta organem administracji rządowej). Wybory do rad powiatowych – pośrednie, głosowali członkowie rad wiejskich i miejskich. Od 1928 roku, miasta ok. 25-75 tys. mieszkańców to powiaty grodzkie (w nich starostowie grodzcy – organ rządowy i prezydenci miast – "przełożeni" gmin miejskich).

Zgodnie z ustaleniami ustawy scaleniowej, nadzór nad działalnością jednostek samorządu miał charakter dwojaki – samorządowy (sprawowany przez przełożonego gminy) i administracyjny (sprawowany przez ministra, wojewodę, komisje rewizyjne i izby obrachunkowe).

Spod postanowień ustawy scaleniowej wyjęta Warszawa. 1934 rok – ustawa warszawska wprowadzająca podział na powiaty, Zarząd Miejski (prezydent i 5 wiceprezydentów – wybieranych przez prezydenta), Rada Miejska (100 osób). W tym samym roku – rozwiązanie przez rząd Rady Miejskiej (pretekstem zła gospodarka finansowa) i powołanie organów komisarycznych: Tymczasowego Zarządu Miejskiego i (doradczej) Tymczasowej Rady Miejskiej. 1938 rok – Ustawa o samorządzie gminnym miasta stołecznego Warszawy; wybory do Rady Miejskiej, ale nie była ona w stanie wyłonić zarządu, stąd do września 1939 roku Zarząd Komisaryczny ze Stefanem Starzyńskim na czele. W Warszawie pełen dualizm administracyjny – obok prezydenta miasta, także Komisarz Rządu dla miasta stołecznego Warszawy, któremu podlegali starostowie grodzcy.

14. System władzy lokalnej w Polsce w latach 1944-1950. + NOTATKI

Administracja terenowa PRL w latach 1944-1950r.

Po II wojnie światowej władze komunistyczne dążyły do ograniczenia roli samorządu terytorialnego. Początkowo przywrócono część uregulowań z czasów II Rzeczypospolitej, co było podyktowane względami praktycznymi. Później jednak, naśladując wzorce radzieckie, samorząd terytorialny został zlikwidowany, a zastąpiła go hierarchiczna konstrukcja rad narodowych.

Statut tymczasowy rad nadzorczych i Manifest PKWN

Początkowo sprzeczne tendencje: przywiązanie do tradycji przedwojennych oraz recepcja instytucji radzieckich. 1 stycznia 1944 roku – Statut tymczasowy rad narodowych: rady miały składać się z przedstawicieli "wszystkich organizacji i zrzeszeń demokratyczno-niepodległościowych" oraz z osób dokooptowanych przez radę w liczbie 1/5 jej składu. Planowano jednolitość władzy – brak innych organów terenowych. Poza tym hierarchiczność – na szczycie Krajowa Rada Narodowa (od stycznia 1945 jej prezydium).

22 lipca 1944 roku – Manifest PKWN, odrzucający konstytucję kwietniową, przywracający niektóre demokratyczne zasady konstytucji marcowej. Wprowadzenie terenowych rad narodowych: wojewódzkich, powiatowych i gminnych, a także "upełnomocnionych przedstawicieli" Krajowej Rady Narodowej. Dekretem z 21 sierpnia 1944 roku przywrócono wojewodów i starostów.

Przywrócenie samorządu

Dekret PKWN z 23 listopada 1944 roku o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego:

• Przywrócenie organów wykonawczych samorządu – zarządów gminnych, miejskich, wraz z wójtami, burmistrzami i prezydentami, oraz wydziałów powiatowych.

• Wprowadzenie samorządu wojewódzkiego – miał on posiadać organ przedstawicielski wybierany w wyborach powszechnych (po raz ostatni stwierdzenie, iż kobiety i mężczyźni mają równe prawa). Wydział wojewódzki – organ wykonawczy, w którego skład wchodziło 6 radnych, którzy otrzymali największą liczbę głosów. Osoby te jednak musiały mieć min. 5 lat stażu w administracji rządowej lub samorządowej. Kadencja tego organu – 5 lat.

Dekret doprowadził do zaistnienia dualizmu władzy samorządowej i administracji – istnienie obok siebie pionu administracji rządowej oraz pionu administracji samorządowej i rad narodowych. Rozbudowanie administracji niezespolonej – szczególna pozycja wojewódzkich i powiatowych organów Bezpieczeństwa Publicznego i Milicji Obywatelskiej. Zgodnie z postanowieniami dekretu, samorząd wykonywał zadania o charakterze lokalnym, nie zastrzeżone na rzecz innych organów (zasada domniemania kompetencji). Wykluczenie spod kompetencji samorządu:

• poczta,

• prawy zagraniczne i handel,

• wymiar sprawiedliwości,

• bezpieczeństwo obrotu handlowego,

• sprawy wojskowe (np. aprowizacja wojska); 50 km – pas administracji wojskowej przy linii frontu.

W dekrecie przede wszystkim uregulowano status szczebla gminnego. Podwójne podporządkowanie: organom wyższego szczebla i organom administracji rządowej – kierownikowi resortu administracji (podobnie jak w ustawie "scaleniowej" z 1933 roku).

11 września 1944 roku – Ustawa o organizacji i zakresie działania rad narodowych: rady organami uchwałodawczymi samorządu terytorialnego, a ponadto opiniowały kandydatury na stanowiska wojewody i starosty, mogły też wnioskować o ich odwołanie, prezydia rad miały sprawować też tzw. kontrolę społeczną nad organami rządowej administracji. Nowelizacja tej ustawy z 1946 roku – odwrócenie kolejności zadań: rady organami planowania działalności publicznej i kontroli, a wykonywanie zadań organów uchwałodawczych samorządu stało się zadaniem zleconym.

Status Ziem Odzyskanych

W latach 1945-1949 istniało Ministerstwo Ziem Odzyskanych (pod kierownictwem Władysława Gomułki), na owych ziemiach funkcjonowały:

• okręgowi i obwodowi pełnomocnicy rządu – organy administracji rządowej zespolonej, mające szerokie kompetencje. Nazywano ich wojewodami i starostami. Podporządkowane im były też organy administracji niezespolonej.

• rady narodowe – powstały z opóźnieniem (początkowo mało Polaków na tych ziemiach).

• początkowo podział administracyjny na okręgi i obwody odpowiadające dawnym powiatom niemieckim, od 1945 roku – województwa i powiaty.

15. Główne elementy systemu rad narodowych (1950-1990) i ich zmiany. + NOTATKI

Rady nadzorowe zamiast samorządu

Lata 1949-1950 to całkowita recepcja rozwiązań radzieckich (centralizm demokratyczny). Ustawa z 20 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej władzy państwowej:

• zniesienie samorządu terytorialnego,

• zniesienie terenowych organów administracji rządowej zespolonej (wojewodów, wice wojewodów, starostów, wójtów, wydziałów wojewódzkich i powiatowych),

• cała władza dla rad narodowych, w ich ramach organami administracji samorządowej prezydia rad (organy wykonawczo-zarządzające). Podwójne podporządkowanie prezydiów (poziome – radzie narodowej i pionowe – prezydium wyższego stopnia, prezydia wojewódzkie podporządkowane były Radzie Ministrów). Rady narodowe były terenowymi jednolitymi organami władzy państwowej w gminach, dzielnicach większych miast, miastach, powiatach i województwach. Na szczycie hierarchicznego systemu rad – Rada Państwa (powstała w 1947 roku, od 1952 roku – emanacja Sejmu).

Zadania rad określone zostały bardzo szeroko:

• kierowanie działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną,

• ochrona porządku publicznego, własności społecznej i praw obywateli,

• uchwalanie terenowych budżetów i planów gospodarczych,

• nadzorowanie ich wykonania,

• współdziałanie w obronności państwa.

Na czele prezydium rady stał przewodniczący. Prezydia dzieliły się na wydziały, zarządzające poszczególnymi dziedzinami spraw rady narodowej.

16. Działania koncepcyjne i polityczne na rzecz powrotu do

samorządności terytorialnej w Polsce przed 1990 rokiem. + NOTATKI

Po drugiej wojnie światowej przystąpiono do przebudowy ustroju społeczno – politycznego. Obok tworzenia organów nowej władzy - rad narodowych – podstawowe zręby ustroju administracji terenowej oparto na wzorach Polski wrześniowej. W Manifeście Lipcowym uznano za obowiązujące zasady dotyczące organizacji aparatu państwowego - Konstytucji Marcowej z 1921 r.

W ten sposób powstała struktura organów administracji razowej , która przeszła do historii pod nazwa dualizmu administracyjnego. Radom Narodowym nadano status organów planowania działalności publicznej oraz kontroli nad rządowymi i samorządowymi. Wojewodowie i starostowie byli związani z organami samorządu terytorialnego, że byli jednocześnie przewodniczącymi wydziałów wojewódzkich powiatowych.

Ustawa z 20 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej władzy państwowej zerwała z dotychczasowa koncepcją, a przede wszystkim zniosła związki samorządu terytorialnego oraz ich organy wykonawcze: wydziały wojewódzkie i powiatowe oraz zarządy miejskie i gminne. Wówczas kompetencje przekazano radom narodowym i ich organom wykonawczo – zarządzającym – prezydiom, jako terenowym organom jednolitej władzy państwowej. To był na długie lata koniec samorządu terytorialnego w Polsce..

Lata 1980 – 1981 to okres licznych prób przywrócenia samorządu terytorialnego. Próby te były prowadzone przez wielu specjalistów z zakresu nauk administracji, jak i prawa administracyjnego. Jednak realne szanse przywrócenia powstały dopiero po czerwcu 1989 roku. Dzień 8 marca 1990 roku to data zainicjowania procesu uchwalenia trzech ustaw:

1. zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

2. o samorządzie terytorialnym,

3. ordynacja wyborcza do rad gmin.

To właśnie na podstawie tych ustaw reaktywowano z dniem 27 maja 1990 roku samorząd terytorialny na szczeblu gminy.

17. Uwarunkowania i proces reaktywacji samorządu terytorialnego w

Polsce w 1990 r. + NOTATKI

Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce w latach 1990 – 1998 opierał się na ogólnych postanowieniach konstytucyjnych – od Małej Konstytucji to jest ustawy konstytucyjnej z 17.10.1992r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą oraz o samorządzie terytorialnym po Konstytucję RP z 2 kwietnia 1997 r., a także ustawie ustrojowej - ustawie z 8 .03. 1990 r. o samorządzie terytorialnym.

W 1998 roku w wyniku przeprowadzonej reformy przywrócono dualistyczny model ustroju administracji publicznej. Model ten składa się z dwóch pionów: pionu rządowego i pionu samorządowego.

Pion rządowy zbudowany jest na zasadzie centralizmu i oparty na zawodowym aparacie urzędniczym. Drugi pion - pion samorządowy został ukształtowany na zasadzie decentralizacji i pomocniczości.

Prowadzono wiele dyskusji – co do utworzenia wyższych szczebli samorządu. Rezultat tych dyskusji znalazł odzwierciedlenie w postanowieniach Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku. Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej. Z powyższych ustanowień wynika, że wspólnota samorządowa powstaje z mocy samego prawa, a przynależność do niej ma charakter powszechny i przymusowy. O przynależności do danej wspólnoty przesadza fakt zamieszkiwania na terenie danej jednostki zasadniczego podziału terytorialnego państwa. Trwa ona przez czas zamieszkiwania. Nie jest możliwe odmówienie przynależności do wspólnoty ani też wykluczenie z niej np. w drodze uchwały jej organu.

Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych (art. 163 Konstytucji). Wspólnota samorządowa, wykonując zadania publiczne, uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przyznaną mu w ramach ustaw część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własna odpowiedzialność. Zakres tych zadań zależy zawsze od władz centralnych, albowiem jest określany w drodze ustawy. Z przepisów Konstytucji wynikają trzy podstawowe zasady odnoszące się do funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Są to : zasada pomocniczości, zasada samodzielności oraz zasada domniemania właściwości samorządu terytorialnego.

Zasada pomocniczości – adresowana jest do wszystkich władz publicznych, aby w swych działaniach umacniały uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Powiat i województwo jako jednostki działające na większym obszarze pełnia funkcję pomocniczą w stosunku do gmin w tym sensie, że na nich spoczywa obowiązek realizacji zadań o charakterze ponadgminnym. Czyli powiat wykonuje zadania takie, których realizacja przez gminę byłaby niecelowa ze względu na ich zasięg. Natomiast województwo wykonuje takie zadania, które swym zasięgiem wykraczają poza teren poszczególnych wspólnot powiatowych.

Drugi aspekt tej zasady polega na tym, że organy jednostek samorządu terytorialnego wykonują zadania z zakresu administracji rządowej, o ile to wynika z uzasadnionych potrzeb państwa – tak zwane „zadania zlecone”. Zlecenie zadania następuje tylko na drodze ustawy, która winna określić tryb przekazania i sposób wykonania zleconego zadania. W ślad za przekazaniem zadań z zakresu administracji rządowej powinny przejść odpowiednie środki finansowe niezbędne do realizacji tych zadań.

Zasada samodzielności – wynika za art. 16 ust.2 i art. 165 Konstytucji. Zgodnie z tymi przepisami jednostki samorządu terytorialnego są samodzielne, a samodzielność ta podlega ochronie sadowej. Oznacza to, że jednostki samorządowe są niezależne od organów administracji rządowej, w szczególności od wojewody. Poszczególne jednostki samorządowe (gmina, powiat, województwo) nie są sobie hierarchicznie podporządkowane. Jednak istnieje możliwość stanowienia o obowiązkach gmin przez powiat, województwo czy też wojewodę w przypadku, gdy wynika to ze szczegółowego upoważnienia ustawowego i przy zachowaniu przepisanego trybu.

Zasada domniemania właściwości samorządu terytorialnego – została wyrażona w art. 163 Konstytucji . W oparciu o tę zasadę należy przyjąć, że w przypadku gdy przepis ustawy nie zastrzega wyraźnie właściwości do załatwienia określonej sprawy dla administracji państwowej, to sprawa ta należy do właściwości organów samorządu terytorialnego. Konstytucja zastrzega rozpoznawanie sporów kompetencyjnych miedzy organami samorządu terytorialnego administracji rządowej do właściwości sądów administracyjnych w razie wątpliwości co do właściwości wewnątrz systemu organów jednostek samorządu terytorialnego ich rozstrzygnięcia należy oprzeć na zasadzie domniemania właściwości gminy.

18. Samorząd gminny i instytucje mu towarzyszące w latach 1990-1998 ???, NOTATKI, JAK WYŻEJ

19. Próby zmian lokalnej administracji publicznej podejmowane w latach

1990-1998 ???, NOTATKI, JAK WYŻEJ

20. Reforma lokalnej administracji publicznej w 1998 ???, NOTATKI, JAK WYŻEJ

21. Realizowane i projektowane zmiany w samorządzie terytorialnym

Po 1999 r. ???, NOTATKI, JAK WYŻEJ

Reforma administracyjna Polski weszła w życie 1 stycznia 1999 i wprowadziła 3-stopniową strukturę podziału terytorialnego. Oprócz województw rządowo-samorządowych i istniejących od 1990 roku gmin przywrócono także zlikwidowane w 1975 powiaty. Reforma miała na celu budowę samorządności, usprawnienie działań władz w terenie i przybliżenie ich do obywatela. Zmniejszono liczbę województw z 49 do 16. Większość miast, które straciły prawa miast wojewódzkich, weszły do grupy powiatów grodzkich, czyli miast na prawach powiatu.

W ramach przygotowania do przywrócenia samorządowych powiatów wdrożono Miejski Program Pilotażowy Reformy Administracji Publicznej.

Efektem zmian było zmniejszenie roli wojewody na rzecz marszałka województwa i samorządu wojewódzkiego. Część obiektów dotąd będąca w gestii wojewody przeszła pod zarząd poszczególnych szczebli samorządowych. Wraz z ich przekazaniem, stopniowo przekazywano także narzędzia ich finansowania, w postaci: udziału w podatku dochodowym, udziału w podatku od osób prawnych, dotacji i subwencji.

22. Szczeble samorządu terytorialnego w Polsce - różnice i podobieństwa. ??? + NOTATKI

SAMORZĄD REGIONALNY

Rząd Przewodniczący Marszałek

SW ZW UM

W W

^^^J.O.W

SAMORZĄD LOKALNY

przewodniczący starosta

P RP ZP

ST

^^^ J.O.P.

ooo J.G

G RG W/B UG

P

^^^ J.O.G

Jednostki pomocnicze:

ooo- (J.G.) - Jednostki Pomocnicze Gminy (sołectwa, dzielnice, osiedla)

^^^ (J.O.W) - Jednostki Organizacyjne Województwa,

(J.O.P) - Jednostki Organizacyjne Powiatu

(J.O.G) - Jednostki Organizacyjne Gminy

Wyżej przedstawiona struktura samorządowa jest to struktura czysto samorządowa.

Jest to struktura 3 poziomowa samorządu terytorialnego w Polsce :gminę o nie jednolitej formie ustrojowej. Mamy typowe gminy wiejskie, gminy miejsko-wiejskie, miejskie i te, które mają ustrojową formę gminy. Na czele gminy miejsko-wiejskiej organem wykonawczym jest rada miasta a organem wykonawczym – wójt. Ponieważ jest tylko wyszczególnienie ustawowe, które mówi wyraźnie, jeżeli ośrodkiem centralnym gminy jest miasto to rady tytułuje rada miasta, a organem wykonawczym jest burmistrz, a urząd w tym miejscu powinien nazywać się urząd miejski.

Mamy dwa rodzaje samorządu:

Samorząd regionalny stanowi województwo:

Województwo – Urząd Wojewódzki – Sejmik (Przewodniczący) – Zarząd Wojewódzki, Urząd Marszałkowski (Marszałek)

Samorząd lokalny stanowi: gmina i powiat:

Gmina – Rada Gminy – Wójt, Burmistrz, Prezydent – Urząd Gminy

Powiat – Rada Powiatu (Przewodniczący) – Zarząd Powiatu (Starosta) – Starostwo

Mamy trzy poziomy samorządu terytorialnego i wynikające z nich różnice:

1/.Wszystkie poziomy gmina, powiat, województwo, są od siebie ustrojowo niezależne, gmina musi leżeć na terenie powiatu, powiat na terenie województwa.

a/.Kadrowe - każdy z poziomów jest niezależny, separacja kadrowa np.: Radny Gminy nie może być radnym powiatu

Separacja osobowa to organ czy stanowiący czy wykonawczy funkcje można pełnić tylko na jednym szczeblu. Obowiązuje to od 2001 roku. Można sprawować tylko jedną funkcję w ramach organu na określonym poziomie. Nie może być przejścia między poziomowego. Mamy określoną separację pod tym względem. Eliminuje się pojęcie takich choinek, które kiedyś funkcjonowały. Dotyczy to tylko organów, ale nie urzędów. Układ separacyjny dotyczy tylko organów urzędów. Urzędnik gminny nie może być radnym gminy, ale może być radnym powiatowym lub wojewódzkim

b/.Zadaniowe – najwięcej zadań mają poziomy gminy i powiatu, czyli co nie zostało ustawowo określone, że przynależą do innych form administracji

Powiat robi to co nie może zrobić gmina, ma uzupełniać działania gminy powiatu, realizuje to co zapisane jest w ustawie (brak swobody ograniczony ustawą)

Powiat ma za zadanie przekraczać bariery techniczne, ekonomiczne i organizacyjne, aby gminy mogły się łączyć w określone związki.

W samorządzie regionalnym i samorządzie lokalnym - podobne są jednostki wykonawcze.

Mamy 4 formy administracji:

1/.Administracja świadcząca – dla nas najważniejsza jest administracja świadcząca. Są to świadczenia ogólne, którą w największym zakresie wykonuje gmina. To co dominuje w gminie to administracja świadcząca. Powiat wykonuje to w mniejszym zakresie jak gmina tak też jest i w województwie, czyli w mniejszym zakresie wykonuje to województwo.

2/.Administracja władcza – polega na uzyskaniu decyzji, zgody, koncesji, podpisu. Większość decyzji z punktu widzenia obywatela jest na poziomie gminy. Tu pojawiają się problemy z którymi mamy dylemat. Powiat jest tu niepotrzebny. Jest to struktura decyzyjna. Na szczeblu województwa mają charakter wewnętrzny (ogólny).

3/.Administracja normatywna – czyli stanowienie prawa. Odbywa się też na różnych poziomach- prawa miejscowego. Stanowienie w oparciu o przepisy prawa (ustaw, przepisów ogólnych, przepisów porządkowych). Akty normatywne dotyczą funkcjonowania i są to: statuty, regulaminy, tworzenie różnego rodzaju regulaminów korzystania z infrastruktury samorządu terytorialnego, przepisy bezpieczeństwa, zakazu i nakazu. W tym względzie znów podstawowe znaczenie ma gmina, później powiat

4/.Administracja koordynacyjna – polega na tym, że koordynuje się działalność różnych form podmiotu na rzecz rozwoju regionalnego. Tutaj w sposób szczególny wzrasta znaczenie województwa, znaczenie regionu, obarczone są zadaniami koordynacji robót. Mają obowiązek przyjęcia strategii rozwoju i koordynowania tego z gminami czy powiatem. To pod względem administracji koordynującej jest najważniejsze.

Na poziomie gminy wykorzystywana jest: świadcząca, decyzyjna, normatywna, koordynująca

Na poziomie powiatu: świadcząca, decyzyjna, normatywna

Na poziomie województwa: normy i wewnętrzne przepisy oraz administracja koordynująca

Zasady ustroju i działania samorządu terytorialnego

1. unitarność – państwo stanowi całość, a gminy, powiaty i województwa nie są autonomiczne w stanowieniu prawa; przeciwnie jednostki samorządu terytorialnego są tylko administracją zdecentralizowaną czyli powstają i działają tylko na podstawie prawa krajowego (ustaw bądź rozporządzeń naczelnych organów administracyjnych),

2. subsydiarność (pomocniczość) – sprawowanie władzy publicznej powinno spoczywać w rękach instytucji najbliższych zainteresowanym obywatelom; zadania i kompetencje oraz środki finansowe przydzielane są więc w pierwszej kolejności gminom; nie należy jednostce wyższego rzędu (powiatowi, województwu) powierzać zadań, które równie dobrze mogą być wykonane przez jednostkę mniejszą; przekazanie tych zadań na poziom wyższy może nastąpić tylko wtedy, gdy ich wykonanie przekracza możliwość poziomu niższego; państwo powinno je przejmować gdy będą przez nie wykonane zdecydowanie efektywniej,

3. względna samodzielność – wykonywanie zadań na własną odpowiedzialność bez skrępowania poleceniami indywidualnymi, które pochodziłyby od innych władz publicznych, a nadzór administracji rządowej co do zasady ograniczony jest do kryterium legalności z wykluczeniem celowości,

4. demokracja – radni oraz wójtowie gmin, burmistrzowie i prezydenci miast wybierani są w wyborach demokratycznych, powszechnych, bezpośrednich, równych i tajnych

Cechy jednostki samorządu terytorialnego

• powstaje tylko z mocy prawa krajowego i działa w granicach przez prawo określonych,

• członkami wspólnoty samorządowej z mocy prawa są wszyscy mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego,

• posiada własną demokratyczną organizację ustaloną przez ustawę i własny statut,

• powołana do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej w formach właściwych dla tej administracji,

• corocznie uchwala własny budżet, nie będący częścią budżetu państwa, ani budżetu innej jednostki samorządu terytorialnego,

• jest podmiotem zarówno prawa publicznego (dysponując kompetencjami administracyjnoprawnymi), jak i podmiotem prawa prywatnego (osobą prawa cywilnego, mającą zdolność sądową),

• swe decyzje podejmuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność,

• jej względną samodzielność ogranicza zdecentralizowany nadzór organów państwowych, z reguły ograniczony do kryterium legalności,

• kontrolowana i chroniona przez niezawisłe sądy administracyjne i sądy powszechne.

23. Gmina - pojęcie, kompetencje, zadania.

Art. 1.

1. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową

oraz odpowiednie terytorium.

Art. 2.

1. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

2. Gmina posiada osobowość prawną.

3. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej.

Art. 5b.

1. Gmina podejmuje działania na rzecz wspierania i upowszechniania idei samorządowej

wśród mieszkańców gminy, w tym zwłaszcza wśród młodzieży.

Art. 6.

1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym,

nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Art. 7.

1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy.

W szczególności zadania własne obejmują sprawy:

1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i

przyrody oraz gospodarki wodnej,

2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania

ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia

w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

3a) działalności w zakresie telekomunikacji,

4) lokalnego transportu zbiorowego,

5) ochrony zdrowia,

6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,

7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,

8) edukacji publicznej,

9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony

zabytków i opieki nad zabytkami,

10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,

11) targowisk i hal targowych,

12) zieleni gminnej i zadrzewień,

13) cmentarzy gminnych,

14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej

i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego

magazynu przeciwpowodziowego,

15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz

obiektów administracyjnych,

16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej,

medycznej i prawnej,

17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków

do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów

pobudzania aktywności obywatelskiej,

18) promocji gminy,

19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów

wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności

pożytku publicznego i o wolontariacie,

20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.

3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia

koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia

dochodów własnych gminy lub subwencji.

Art. 8.

1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z

zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i

przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.

2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na

podstawie porozumienia z organami tej administracji.

Art. 9.

1. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a

także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.

2. Gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą

wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w

przypadkach określonych w odrębnej ustawie.

24. Pozaustrojowe zróżnicowanie gmin (gminy wiejskie, miejskie,

miejsko-wiejskie) DOLNICKI!!!

25. Rada gminy - organizacja, zadania i kompetencje.

• organ gminy (stanowiący i kontrolny)

• działalność jest jawna, a wszelkie ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw

• uchwały rady gminy zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej

połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu jawnym, chyba że ustawa stanowi

inaczej.

• kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyboru.

• w skład rady wchodzą radni w liczbie:

1) piętnastu w gminach do 20 000 mieszkańców,

2) dwudziestu jeden w gminach do 50 000 mieszkańców,

3) dwudziestu trzech w gminach do 100 000 mieszkańców,

4) dwudziestu pięciu w gminach do 200 000 mieszkańców oraz po trzech na

każde dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu

pięciu radnych.

• Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej.

• Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:

1) uchwalanie statutu gminy,

2) ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności,

3) powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu – na wniosek wójta,

4) uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tego tytułu,

5) uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

6) uchwalanie programów gospodarczych,

7) ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych na realizację zadań przez te jednostki,

8) podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w odrębnych ustawach,

9) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających

zakres zwykłego zarządu, dotyczących:

10) określanie wysokości sumy, do której wójt może samodzielnie zaciągać zobowiązania,

11) podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań, o których mowa w art. 8

ust. 2 i 2a,

12) podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz

wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku,

12a) podejmowanie uchwał w sprawach współpracy ze społecznościami lokalnymi

i regionalnymi innych państw oraz przystępowania do międzynarodowych

zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych,

13) podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów będących

drogami publicznymi lub nazw dróg wewnętrznych w rozumieniu

ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, a także wznoszenia pomników,

14) nadawanie honorowego obywatelstwa gminy,

14a) podejmowanie uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów i

studentów,

15) stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady

gminy.

• Rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powołuje komisję rewizyjną.

• Rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i 1-3wiceprzewodniczących bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.

• Rada gminy obraduje na sesjach zwoływanych przez przewodniczącego w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. Do zawiadomienia o zwołaniu sesji dołącza się porządek obrad wraz z projektami uchwał.

• Pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy zwołuje przewodniczący rady poprzedniej kadencji na dzień przypadający w ciągu 7 dni po ogłoszeniu zbiorczych wyników wyborów do rad na obszarze całego kraju.

• Rada gminy ze swojego grona może powoływać stałe i doraźne komisje do określonych zadań, ustalając przedmiot działania oraz skład osobowy.

27. Relacja rada gminy – wójt. + WIEDZA USTAWOWA

28. Konieczne elementy administracji samorządowej gminy (zastępca

wójta, skarbnik, sekretarz, doradcy) + DOLNICKI + WIEDZA USTAWOWA

29. Jednostki pomocnicze gminy + DOLNICKI + WIEDZA USTAWOWA

30. Powiat - pojęcie, rodzaje, kompetencje, zadania.

Przez powiat należy rozumieć lokalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Powiat posiada osobowość prawną, chroniona sądownie. Został powołany z mocy ustawy z dnia 05.06. I996r. o samorządzie powiatowy/m. Powiat wykonuje określone zadania o charakterze ponadgminnym w imieniu własnym lub na własną odpowiedzialność. W celu realizacji zadań powiat zosta.¹ wyposażony v/ odpowiednie mienić albo w drodze ustawy może przejąć od skarbu państwa. O ustroju powiatu stanowi statut. Powiat jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego obejmuje cale obszary graniczących ze sobą; gmin (powiat ziemski) albo cały obszar miast? na prawach powiatu (powiat grodzki). Zadania powiatów są ściśle określone w ustawie. Powiat jest jednostka uzupełniającą względem gminy o charakterze wyrównawczym. Powiat może tworzyć jednostki organizacyjne a także zawierać umowy z innymi podmiotami, może równie^ prowadzić działalność gospodarcza ale wyłącznie w zakresie użyteczności publiczne! - nie może być to działalność komercyjna nastawiona na zysk. Przynależność do powiatu jest obligatoryjna/z racji zamieszkania.

ZADANIA

Powiat - własne : wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie

*edukacji publicznej

*promocji i ochrony zdrowia,

*polityki prorodzinnej,

*wspierania osób niepełnosprawnych

*transportu i dróg publicznych

*kultury i ochrony dóbr kultury .

*kultury fizycznej i turystyki, .

*geodezji, kartografii i katastru,

*gospodarki nieruchomościami. zagospodarowania przestrzennego i nadzoru budowlanego *Gospodarki wodnej, ochrony środowiska i przyrody,

*rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,

*porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli

*ochrony przeciwpowodziowej, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,^/ przeciwdziałania bezrobociu

*aktywizacji lokalnego rynku pracy,

*ochrony praw konsumenta,

*utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracji, obronności, promocji powiatu, współpracy z organizacjami poza rządowymi.

Powiat - zlecone : wykonuje :

-zadania z zakresu administracji rządowej przekazane na mocy ustawy lub porozumienia. Wykonywanie ich odbywa się na rachunek administracji rządowej, są one finansowane w drodze dotacji pod kierownictwem i nadzorem tej administracji.

Powiat ponadto wykonuje zadania powiatowych służb, inspekcji i straży, które nie są ani zadaniami własnymi powiatu ani zleconymi. Organami wykonującymi te zadania są kierownicy tych służb, inspekcji i straży, nie będące organami administracyjnymi powiatu i służbowo nie podlegające organom powiatu.

31. Szczególność tzw. powiatów grodzkich. + DOLNICKI + WIEDZA USTAWOWA

32. Rada powiatu - organizacja, zadania, kompetencje.

rada powiatu - organ stanowiący i kontrolny

• w skład RP wchodzą radni w liczbie 15 w powiatach liczących do 40 tys. mieszkańców oraz po dwóch na każde kolejne rozpoczęte 20 tys. mieszkańców, ale nie więcej niż 29 radnych

• RP wybiera ze swego grona przewodniczącego i jednego lub dwóch wiceprzewodniczących.

RADA POWIATU- ORGANIZACJA

→ RP obraduje na sesjach zwoływanych przez przewodniczącego rady w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz na kwartał.

→ Na wniosek, co najmniej ¼ ustawowego składu rady lub zarządu powiatu przewodniczący obowiązany jest zwołać sesję w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku.

→ Pierwszą sesję nowo wybranej RP zwołuje przewodniczący rady poprzedniej kadencji na dzień przypadający w ciągu 7 dni po ogłoszeniu zbiorczych wyników wyborów do rady na obszarze całego kraju.

→ W przypadku wyborów przedterminowych, pierwszą sesję zwołuje osoba, którą Prezes RM wyznaczył do pełnienia funkcji organów powiatu.

Rada powiatu pełni 2 podstawowe funkcje:

1. stanowiącą (przez uchwały)

   • uchwały RP, co do zasady zapadają zwykłą większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu jawnym

2. kontrolną

• RP kontroluje działalność zarządu oraz powiatowych jedn. organizacyjnych

RADA POWIATU - KOMPETENCJE.

W zakresie zadań powiatu RP korzysta z domniemania kompetencji w zakresie sprawowania funkcji kontrolnej i funkcji stanowiącej. Ustawodawca zastrzega pewne zadania do wyłącznej właściwości RP. Katalog spraw zawarty jest w art.12:

1. stanowienie aktów pr. miejscowego, w tym statutu powiatu,

2. wybór i odwołanie zarządu oraz ustalenie wynagrodzenia jego przewodniczącego,

3. powoływanie i odwoływanie na wniosek starosty sekretarza i skarbnika powiatu,

4. stanowienie o kierunkach działania zarządu oraz rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu,

5. uchwalanie budżetu powiatu,

6. rozpatrywanie sprawozdań z wykonania budżetu,

7. podejmowanie uchwał w sprawie wysokości podatków i opłat,

8. podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych,

9. podejmowanie uchwał w sprawie przejmowania zadań z zakresu adm. rządowej,

10. określanie wysokości sumy, do której zarząd może samodzielnie zaciągać zobowiązania,

11. uchwalanie powiatowego programu przeciwdziałania bezrobociu,

12. podejmowanie uchwał w sprawie herbu i flagi powiatu,

13. podejmowanie uchwał w sprawie udzielania stypendiów dla uczniów i studentów,

33. Organ wykonawczy powiatu - struktura, powołanie, zadania,

Kompetencje.

zarząd powiatu - organ wykonawczy

• w skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie.

• Zarząd wybiera rada powiatu w liczbie 3-5 osób, w tym starostę i wicestarostę, liczbę członków zarządu określa się w statucie powiatu.

SKŁAD I CHARAKTER PRAWNY.

Zarząd powiatu to organ wykonawczy w powiecie. Jest organem kolegialnym, którego powołanie jest obowiązkowym zadaniem RP. Zarząd pełni funkcje wykonawcze nie tylko w stosunku do zadań określonych w ustawach, a należących do właściwości powiatu. Pełni on także funkcję wykonawczą w stosunku do RP (ale nie jest organem wew. RP). Zarząd to samodzielny organ wspólnoty samorządowej. RP nie może zastąpić zarządu innym organem. W skład zarządu powiatu wchodzą starosta, który jest przewodniczącym tego organu, wicestarosta oraz pozostali członkowie (łącznie 3-5 osób).

Członkostwa w zarządzie nie można łączyć z:

1. członkostwem w organach pozostałych J.S.T.

2. zatrudnieniem w adm. rządowej,

3. mandatem posła lub senatora.

ZARZĄD POWIATU - POWOŁYWANIE.

• Zarząd wybierany jest przez RP. RP wybiera jego członków w liczbie od 3-5, w tym starostę i wicestarostę.

• Liczba członków zarządu powinna być określona w statucie powiatu.

• RP dokonuje wyboru w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów do rady przez właściwy organ wyborczy. Jeżeli rada nie dokona wyboru zarządu w tym terminie, wówczas ulega rozwiązaniu z mocy prawa. Możliwy jest również dwuetapowy wybór zarządu.

• RP najpierw wybiera starostę. Natomiast pozostałych członków zarządu wybiera się na wniosek starosty. Takie rozwiązanie pozwala dobrać staroście takie osoby, z którymi będzie sprawnie współdziałał, dzięki czemu organ ten będzie dobrze funkcjonował.

• Członkami zarządu mogą być również osoby spoza RP.

• Wyboru starosty RP dokonuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym.

• Wicestarosta i pozostali członkowie zarządu są wybierani na wniosek starosty zwykłą większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym.

ODWOŁANIE ZARZĄDU POWIATU W CAŁOŚCI.

Zarząd powiatu może być odwołany z powodu nieudzielenia mu absolutorium. Nieudzielenie absolutorium jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu. Uchwałę o złożeniu wniosku o odwołanie zarządu podejmuje rada bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady. Głosowanie nad wnioskiem o odwołaniu zarządu powiatu odbywa się nie szybciej niż po upływie 14 dni od dnia podjęcia uchwały o nieudzieleniu zarządowi absolutorium. Odwołanie: 3/5 głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym. Przed głosowaniem o odwołaniu zarządu RP ma obowiązek zapoznać się z opinią komisji rewizyjnej i RIO.

ODWOŁANIE PRZEWODNICZĄCEGO ZARZĄDU POWIATU.

RP może odwołać starostę z innej przyczyny niż nieudzielenie absolutorium jedynie na wniosek ¼ ustawowego składu rady. Wniosek ten wymaga formy pisemnej i uzasadnienia przyczyny odwołania oraz podlega zaopiniowaniu przez komisję rewizyjną. Odwołanie starosty następuje większością kwalifikowaną, co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Odwołanie starosty albo złożenie przez niego rezygnacji jest, odpowiednio, równoznaczne z odwołaniem całego zarządu powiatu albo złożeniem rezygnacji przez cały zarząd powiatu. Głosowanie o odwołaniu może się odbyć nie wcześniej niż po upływie 1 miesiąca od dnia, w którym złożono w tym celu wniosek. Jeżeli wniosek nie uzyska 3/5 głosów to kolejny wniosek może być złożony nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy.

ODWOŁANIE POSZCZEGÓLNYCH CZŁONKÓW ZARZĄDU POWIATU.

RP może na uzasadniony wniosek starosty odwołać poszczególnych członków zarządu zwykłą większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. W przypadku odwołania członka zarządu niebędącego jego przewodniczącym, RP dokonuje wyboru nowego członka zarządu lub poszczególnych jego członków. Odwołani członkowie pełnią dotychczasowe obowiązki do czasu wyboru nowych członków zarządu.

KOMPETENCJE ZARZĄDU POWIATU.

Zarząd powiatu wykonuje uchwały RP i zadania powiatu określone przepisami prawa. Do zadań ZP należy w szczególności:

1) przygotowywanie projektów uchwały rady,

2) wykonywanie uchwał rady,

3) gospodarowanie mieniem powiatu,

4) wykonywanie budżetu powiatu,

5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników jedn. organizacyjnych powiatu.

W zakresie gospodarki budżetowej zarząd odpowiada za prawidłowe wykonanie budżetu. Do jego wyłącznej kompetencji należy:

1) zaciąganie zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej kwotach wydatków, w ramach upoważnień udzielonych przez RP,

2) emitowanie papierów wartościowych, w ramach upoważnień udzielonych przez RP,

3) dokonywanie wydatków budżetowych,

4) zgłaszanie propozycji zmian w budżecie powiatu,

5) dysponowanie rezerwą budżetu powiatu,

6) blokowanie środków budżetowych w przypadkach określonych ustawą o fin. publ.

34. Pozycja starosty w administracji samorządowej.

Starosta jest przewodniczącym zarządu powiatu oraz organem monokratycznym posiadającym samodzielne uprawnienia. W związku z tym, że jest członkiem zarządu, jest wybierany jak pozostali członkowie, czyli przez RP. RP zgodnie z przepisami ustawy dokonuje wyboru zarządu w liczbie od 3-5 członków, w tym starostę i wicestarostę. Wyboru dokonuje w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Starostę wybiera rada w pierwszej kolejności z własnej inicjatywy. Wyboru starosty dokonuje rada bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym.

KOMPETENCJE STAROSTY.

Kompetencje własne starosty, których żaden organ powiatu nie może od niego przejąć obejmują:

1. kierowanie bieżącymi sprawami powiatu,

2. reprezentowanie powiatu na zewnątrz,

3. organizowanie pracy starostwa powiatowego,

4. kierownictwo starostwa powiatowego,

5. zwierzchnictwo służbowe pracowników starostwa i kierowników jedn. organizacyjnych,

6. zwierzchnictwo powiatowych służb, inspekcji i straży,

7. opracowanie planu operacyjnego ochrony przed powodzią oraz ogłaszanie i odwoływanie pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego.

Ponadto ustawa o s. p. przewiduje domniemanie kompetencji starosty w indywidualnych sprawach z zakresu adm. publicznych należących do właściwości powiatu. Decyzje w tych sprawach wydaje, co do zasady starosta, chyba że przepisy szczególne przewidują wydawanie decyzji przez ZP.

35. Województwo samorządowe - pojęcie, kompetencje, zadania.

Województwo oznacza zarówno JST, czyli regionalna wspólnotę samorządowa jak i największa jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej. W województwie występuje dualizm podziału władzy na samorządowa podległą marszałkowi i rządową podległa wojewodzie. Organy samorządu działają na własna odpowiedzialność, posiadają osobowość prawna i podlegają ochronie sądowej. Posiadając samodzielność powiatową województwo może bronić się NSA. Województwo posiada kompetencję o zasięgu regionalnym. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy. Organy SW nie stanowią organu nadzoru i kontroli nad organami gminy ani nie są organami wyższego stopnia w sprawach postępowania administracyjnego. Kompetencje województwa nie zazębiają się,

ZAKRES DZIAŁANIA I ZADANIA SAM. WOJEWÓDZTWA.

Województwo jako J.S.T. wykonuje zadania publiczne o charakterze wojewódzkim niezastrzeżone ustawami na rzecz organów administracji rządowej.

Zakres działania samorządu województwa obejmuje 2 kategorie spraw:

1. określanie strategii rozwoju województwa,

2. prowadzenie polityki rozwoju województwa

Dodatkowo poza tymi dwoma kategoriami zadań, samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami. Zadania te ograniczają się do:

1. kształtowania i utrzymywania ładu przestrzennego,

2. pobudzania aktywności gospodarczej,

3. zachowywania dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego.

ZADANIA

Województwo - własne: wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, szczególnie w zakresie: *edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego i *ochrony zdrowia, kultury i ochrony jej dóbr, *pomocy społecznej,*polityki prorodzinnej, *modernizacji terenów wiejskich *zagospodarowania przestrzennego,*ochrony środowiska, *gospodarki wodnej, dróg publicznych i transportu *kultury fizycznej i turystyki *ochrony praw konsumentów, obronności, bezpieczeństwa publicznego, *przeciwdziałania bezrobociu i akwizycji lokalnego rynku pracy.

Województwo - zlecone - ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa.

36. Sejmik województwa - organizacja, zadania i kompetencje.

Organ ten podejmuje najważniejsze decyzje w sprawach mu przekazanych a dotyczących województwa. SW pełni 2 funkcje: stanowiącą i kontrolną. Kontroluje działalność organu wykonawczego tj. ZW oraz dodatkowo woj. samorządowe jedn. org. SW stanowi przepisy powszechnie obowiązujące. Funkcja stanowiąca realizowana jest podczas sesji. Ustawodawca nie stanowi o domniemaniu kompetencji na rzecz SW. Na szczeblu woj. takie domniemanie zostało ustanowione na rzecz ZW.

SW to organ pochodzący z bezpośrednich wyborów.

W skład SW wchodzą radni w liczbie 30 w województwach liczących do 2 mln mieszkańców oraz po 3 radnych na każde kolejne rozpoczęte 0,5 mln mieszkańców.

Kadencja SW trwa 4 lata i liczy się ją od dnia wyborów. Odwołanie SW przed upływem kadencji jest możliwe tylko w drodze referendum wojewódzkiego.

ORGANIZACJA

→ Sejmik obraduje na sesjach zwoływanych przez przewodniczącego, co najmniej raz na kwartał.

→ Przewodniczący sejmiku obowiązany jest zwołać sesję w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku przez radnych stanowiących, co najmniej ¼ ustawowego składu sejmiku.

→ Pierwszą sesję nowo wybranego sejmiku zwołuje przewodniczący sejmiku poprzedniej kadencji na dzień przypadający w ciągu 7 dni po ogłoszeniu zbiorczych wyników wyborów do rad na obszarze całego kraju.

→ W przypadku wyborów przedterminowych pierwszą sesję zwołuje osoba, którą Prezes RM wyznaczył do pełnienia funkcji organów samorządu województwa.

KOMPETENCJE.

Ustawodawca nie stanowi o domniemaniu kompetencji na rzecz SW. W związku z tym katalog kompetencji ma charakter zamknięty.

Katalog zadań należących do wyłącznej właściwości SW:

1) stanowienie aktów pr. miejscowego,

2) uchwalanie strategii rozwoju woj. i programów wojewódzkich,

3) uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego,

4) uchwalanie budżetu województwa,

5) rozpatrywanie sprawozdań z wykonania budżetu, sprawozdań finansowych woj., sprawozdań z wykonywania wieloletnich planów woj.,

6) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych,

7) podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi z tytułu wykonania budżetu,

8) uchwalanie przepisów dotyczących podatków i opłat lokalnych,

9) podejmowanie uchwał w sprawie powierzenia zadań sam. woj. innym j.s.t.,

10) podejmowanie uchwał o uczestnictwie w międzynarodowych zrzeszeniach regionalnych,

11) wybór i odwołanie ZW oraz ustalanie wynagrodzenia marszałka woj.,

12) rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu,

13) powoływanie i odwoływanie na wniosek marszałka woj. skarbnika woj.,

14) uchwały w sprawie udzielania stypendiów dla uczniów i studentów,

37. Organ wykonawczy województwa samorządowego - struktura, powołanie,

zadania, kompetencje.

ZARZĄD WOJEWÓDZTWA - SKŁAD I CHARAKTER PRAWNY.

ZW to kolegialny organ wykonawczy woj. Jest to organ obligatoryjnie wybierany przez SW. Zarząd zapewnia ciągłość funkcjonowania struktur samorządowych w woj. Tak, więc działa po wygaśnięciu mandatów radnych. Zarząd działa do wyboru kolejnego zarządu przez sejmik nowej kadencji. Działania zarządu woj. w okresie między kadencjami sejmiku są ograniczone i nie mogą wykraczać poza „zwykły zarząd”. W skład zarządu wchodzi:

•marszałek woj. jako jego przewodniczący,

•wicemarszałek (lub 2 wicemarszałków),

•pozostali członkowie.

Marszałek woj. jest traktowany jak członek zarządu, jest on zrównany z pozostałymi. Tylko w jednej sytuacji ma głos decydujący. Mianowicie, gdy w wyniku głosowania za i przeciw opowie się identyczna liczba członków zarządu, wówczas ma głos rozstrzygający. Liczba członków zarządu to max 5 osób. Obecnie członkowie zarządu mogą pochodzić z SW lub spoza niego. Również marszałkiem woj. może być osoba spoza składu radnych sejmiku.

ZARZĄD WOJEWÓDZTWA - POWOŁYWANIE.

SW wybiera zarząd woj. w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Marszałka woj. wybiera się bezwzględną większością głosów ustawowego składu sejmiku, zaś wicemarszałka oraz pozostałych członków zarządu na wniosek marszałka zwykłą większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym. Od kadencji rozpoczynającej się w 2002r. zarówno marszałek, wicemarszałkowie i pozostali członkowie zarządu woj. mogą być wybrani spoza składu sejmiku woj. Jeżeli SW nie dokona wyboru ZW w ciągu 3 miesięcy od daty ogłoszenia wyników wyborów, to ulega on rozwiązaniu z mocy prawa. W takim przypadku przeprowadza się wybory przedterminowe, które zarządza Prezes RM. Wybory przedterminowe powinny być zarządzone i przeprowadzone w ciągu 45 dni od wystąpienia przyczyny ich zarządzenia.

ODWOŁANIE ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA W CAŁOŚCI.

Uchwała SW w sprawie nieudzielenia ZW absolutorium jest równoznaczna ze złożeniem wniosku o odwołanie ZW, chyba, że po zakończeniu roku budżetowego ZW został odwołany z innej przyczyny. Sejmik, po zapoznaniu się z wnioskiem komisji rewizyjnej i opinią RIO w sprawie uchwały o nieudzieleniu zarządowi absolutorium, może odwołać ZW większością, co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym.| Odwołanie marszałka woj. jest równoznaczne z odwołaniem całego zarządu.| W przypadku odwołania całego zarządu SW dokonuje wyboru nowego zarządu w ciągu 3 miesięcy od dnia odwołania. W przypadku niedokonania wyboru nowego zarządu w wymienionym terminie SW ulega rozwiązaniu z mocy prawa.| Odwołany ZW pełni dotychczasowe obowiązki do czasu wyboru nowego zarządu.

ODWOŁANIE PRZEWODNICZĄCEGO ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA.

SW może odwołać marszałka woj. z innej przyczyny niż nieudzielanie absolutorium jedynie na wniosek, co najmniej ¼ ustawowego składu sejmiku. Wniosek w tej sprawie wymaga formy pisemnej i uzasadnienia przyczyny odwołania oraz opinii komisji rewizyjnej. Odwołanie marszałka woj. następuje większością, co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym. Jeżeli wniosek o odwołanie marszałka woj. nie uzyskał wymaganej większości głosów, kolejny wniosek o odwołanie może być zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od poprzedniego głosowania. Odwołanie marszałka woj. jest równoznaczne z odwołaniem całego zarządu.

ODWOŁANIE POSZCZEGÓLNYCH CZŁONKÓW ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA.

SW może na uzasadniony wniosek marszałka woj. odwołać poszczególnych członków zarządu zwykłą większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym.

W przypadku odwołania członka zarządu niebędącego jego przewodniczącym, SW dokonuje wyboru nowego członka zarządu w terminie 1 miesiąca od dnia odwołania.| Odwołani poszczególni członkowie pełnią dotychczasowe obowiązki do czasu wyboru nowych członków.

KOMPETENCJE ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA.

ZW to organ na rzecz, którego ustanowiono domniemanie kompetencji w zakresie spraw, które zostały przekazane samorządowi woj. Zarząd wykonuje te zadania, które należą do sam. woj., a które nie zostały zastrzeżone na rzecz SW i wojewódzkich jedn. samorządowych. Tak, więc katalog zadań ZW ma charakter otwarty.

Do zadań zarządu należy w szczególności:

1) wykonywanie uchwał SW,

2) gospodarowanie mieniem województwa,

3) przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu woj.,

4) przygotowywanie projektów strategii rozwoju woj.,

5) przygotowywanie planu zagospodarowania przestrzennego i programów wojewódzkich oraz ich wykonywanie,

6) organizowanie współpracy ze strukturami samorządu regionalnego w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi,

7) kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich sam. jedn. organizacyjnych, w tym powoływanie i odwoływanie ich kierowników,

8) uchwalanie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego.

38. Pozycja marszałka województwa w administracji samorządowej. + WIEDZA USTAWOWA

Marszałek województwa- ustawa nie nazywa marszałka województwa organem to jednak należy go za taki organ uznać z uwagi na powierzone mu funkcje. Do jego zadań należą: organizacja pracy zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego, którego jest kierownikiem zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu i kierownikiem wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Kieruje również bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje je na zewnątrz. Ma kompetencję do wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.

39. Absolutorium w organach samorządu terytorialnego.

. Absolutorium służy kontroli wykonywania budżetu przez organ wykonawczy jednostek samorządu terytorialnego i jest dokonywana corocznie przez organy stanowiące tych jednostek.

Uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tego tytułu jest wyłączną kompetencją rady gminy. Przed podjęciem uchwały w sprawie absolutorium, komisja rewizyjna kontroluje wykonanie budżetu gminy i występuje do rady z odpowiednim wnioskiem. Treść projektu uchwały jest zdeterminowana treścią wniosku tzn. powinna być z nim tożsama. Jeżeli komisja zawnioskuje o udzielenie absolutorium to rada głosuje nad uchwałą, w której zawarta jest formuła, że udziela absolutorium, jeżeli zaś wniosek jest negatywny, w treści uchwały powinno się znaleźć określenie o nieudzieleniu absolutorium. Spełnienie tego warunku jest niezwykle istotne i ma wpływ na ważność procedury absolutoryjnej.

Obowiązujące przepisy umożliwiają wyodrębnienie czterech etapów procedury absolutoryjnej. Należy tutaj wskazać:

• etap związany z oceną sprawozdania sporządzonego przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego z wykonania budżetu za rok ubiegły;

• etap związany ze sporządzeniem wniosku w sprawie absolutorium oraz jego zaopiniowaniem;

• etap związany z podjęciem uchwały przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w sprawie udzielenia lub też nieudzielenia absolutorium;

• etap czwarty, stosowany jedynie w przypadku nieudzielenia absolutorium zarządowi, związany z postępowaniem, które musi być podjęte w celu rozpatrzenia wniosku o odwołanie zarządu, stanowiący konsekwencję negatywnego rozstrzygnięcia kwestii absolutorium.

Absolutorium jest to rozliczenie organu wykonawczego z wykonania budżetu. Jest to rozliczenie czysto finansowe i dokonywane corocznie.

Uchwalone są określone procedury absolutorium:

1. Jedyną formą wnioskowania o absolutorium jest wniosek komisji rewizyjnej. Wniosek ten trafia do Regionalnej Izby Obrachunkowej, która wydaje opinię, czyli bada wniosek pod względem merytorycznym. Po uzyskaniu tej opinii odbywa się sesja rady poświęcona absolutorium. Głosuje się wniosek komisji rewizyjnej. Przewodniczący rady musi dosłownie przytoczyć treść wniosku komisji rewizyjnej i odbywa się głosowanie. Gdy nie udzielono absolutorium to znów cała dokumentacja trafia do RIO, która bada procedurę i bada zasadność dyskusji i może zanegować nie udzielenia absolutorium. W trybie nadzwyczajnym można odrzucić nie udzielenie absolutorium.

1. Nie udzielenie absolutorium oznacza konieczny wniosek o odwołanie zarządu. Przy odwołaniu wójta konieczne jest głosowanie nad przeprowadzeniem referendum. Okres wyczekiwania to 2 tygodnie – głosowanie po nie udzieleniu absolutorium.

2. Udzielenie absolutorium odbywa się głosowaniem zwykłym

Przy nie udzieleniu absolutorium głosowanie 3/5 składu rady, a przy referendum też 3/5 składu rady.

40. Szczególność ustrojowa Warszawy +WIEDZA USTAWOWA

41. Koncepcje i próby tworzenia obszarów metropolitalnych w Polsce???

42. Czynne i bierne prawa wyborcze do organów samorządu terytorialnego.

Radny musi być zameldowany w tej samej miejscowości, gdzie startuje do wyborów, ale już wójt, burmistrz, czy prezydent nie musi.

Wybory do rad:

• bierne i czynne prawo wyborcze. Bierne prawo pokrywa się z czynnym. Czynne prawo wyborcze to możliwość wybierania

• prawa wyborcze posiada:

a/.obywatel Polski, który ma ukończone 18 lat

b/.nie został pozbawiony wyrokiem sądowym praw obywatelskich lub sądem lustracyjnym, nie jest ubezwłasnowolniony sądowo

• musi być na stałe zameldowany, czyli zamieszkuje na danym terytorium

• musi mieszkać w Polsce 5 lat

Komitety wyborcze mogą tworzyć partie polityczne, zarejestrowane stowarzyszenia oraz grupy obywatelskie. Uprzywilejowane są partie polityczne bo tylko zgłaszają swoich kandydatów. Komitet musi mieć minimum 5 osób i należy zgłosić do Wojewódzkiego Komisarza Wyborczego. Trzeba zebrać 20 podpisów, aby utworzyć komitet. Musi być przewodniczący komitetu wyborczego i rzecznik finansowy, który odpowiada za rozliczenie kampanii wyborczej.

Czynne prawo wyborcze ma każdy, kto posiada prawo wybierania do rady gminy.

Bierne prawo wyborcze ma każdy obywatel polski posiadający pr. wybierania do rady gminy, który najpóźniej w dniu głosowania kończy lat 25.

43. Wybory do rad gmin

Wybory do Rady Miejskiej

System wyborczy

Wybory do Rady Miejskiej, pod nadzorem Państwowej Komisji Wyborczej i komisarzy

wyborczych, przeprowadzają:

1) gminne (miejskie) komisje wyborcze,

2) obwodowe komisje wyborcze.

1. Radni są wybierani w okręgach wyborczych bezpośrednio spośród zgłoszonych

kandydatów.

2. Na jednego kandydata wyborca może oddać tylko jeden głos.

W gminie liczącej do 20 000 mieszkańców o wyborze na radnego rozstrzyga liczba ważnie

oddanych głosów na poszczególnych kandydatów.

W gminach liczących powyżej 20 000 mieszkańców podziału mandatów pomiędzy listy

kandydatów lub grupy list dokonuje się proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie oddanych

głosów odpowiednio na kandydatów danej listy albo grupy list.

Przepisy te stosuje się również do miast na prawach powiatu.

.

Liczba radnych. System wyborczy

Radni są wybierani w okręgach wyborczych bezpośrednio spośród zgłoszonych kandydatów.

W każdym okręgu wyborczym wybiera się od 3 do 10 radnych.

Na jednego kandydata wyborca może oddać tylko jeden głos.

W wyborach do rad powiatów podział mandatów pomiędzy listy kandydatów lub grupy list

dokonuje się proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie oddanych głosów odpowiednio na

kandydatów danej listy albo grupy list.

W podziale mandatów, uczestniczą listy kandydatów tych komitetów wyborczych, na których

listy w skali powiatu oddano co najmniej 5% ważnie oddanych głosów.

W przypadku grup list, w podziale mandatów uczestniczą grupy list, na które oddano w skali

powiatu co najmniej 10% ważnie oddanych głosów.

Jeżeli na grupę list nie oddano łącznie 10% głosów, wyniki głosowania na listy wchodzące

w jej skład ustala się dla każdej z list osobno.

Przy ustalaniu wyniku głosowania na grupę list uwzględnia się również głosy oddane na te

komitety, których listy wchodzące w skład grupy nie uzyskały co najmniej 5% ważnie

oddanych głosów w skali powiatu.

Liczba radnych

Radni wybierani są w okręgach wyborczych bezpośrednio spośród zgłoszonych kandydatów.

Na jednego kandydata wyborca może oddać tylko jeden głos.

W wyborach do sejmików województw podziału mandatów pomiędzy listy kandydatów lub

grupy list dokonuje się proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie oddanych głosów

odpowiednio na kandydatów danej listy albo grupy list.

W podziale mandatów, uczestniczą listy kandydatów tych komitetów wyborczych, na których

listy w skali województw oddano co najmniej 5% ważnie oddanych głosów

Wybory samorządowe w Polsce- wybory członków organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego:

• rad gmin,

• rad powiatów,

• sejmików województw

oraz (od 2002) jednoosobowych organów wykonawczych gmin - wójtów, burmistrzów, prezydentów miast.

W gminach liczących do 20.000 mieszkańców wybory samorządowe odbywają się według ordynacji większościowej, w systemie większości względnej (w okręgach jednomandatowych według zasady FPTP, w okręgach wielomandatowych zgodnie z regułą Block Vote), natomiast w gminach liczących powyżej 20.000 mieszkańców, a także w powiatach i województwach - według systemu proporcjonalnego, w którym głosy wyborców przelicza się na mandaty według reguły d'Hondta, preferującej duże ugrupowania.

44. Wybory do rad powiatów i sejmików województw.

Wybory do Rady Powiatu

Zasady ogólne

Wybory do Rad Powiatów, pod nadzorem Państwowej Komisji Wyborczej i komisarzy

wyborczych, przeprowadzają:

1) powiatowe komisje wyborcze,

2) obwodowe komisje wyborcze

Wybory do sejmików województw

Zasady ogólne

Wybory do sejmików województw, pod nadzorem Państwowej Komisji Wyborczej i

komisarzy wyborczych przeprowadzają:

1) wojewódzkie komisje wyborcze

2) powiatowe komisje wyborcze

3) obwodowe komisje wyborcze

45. Wybory wójta, burmistrza, prezydenta.

W przypadku wyboru wójta, burmistrza i prezydenta miasta obowiązują wybory bezpośrednie. Znaczy to, iż głosujemy na osobę – a nie na partię polityczną, czy komitet wyborczy. Kandydata na wójta, burmistrza, prezydenta miasta może zgłosić tylko partii komitet wyborczy. Wybory bezpośrednie wygrywa ten kandydat, który zdobył najwięcej głosów w okręgu wyborczym i jednocześnie uzyskał ponad 50% wszystkich ważnych oddanych głosów. Jeżeli kandydatów jest więcej niż dwóch i żaden nie uzyska – w I turze wyborów - wymaganego poparcia ponad 50%, wówczas przeprowadza się II turę wyborów. Druga tura wyborów odbywa się po dwóch tygodniach. Do II tury wyborów przechodzi dwóch kandydatów, którzy uzyskali w I turze największą ilość głosów.

46. Prawny charakter mandatu radnego i jego konsekwencje.

Radny, status wyznacza ustawa o samorządach, ordynacja wyborcza, prawo antykorupcyjne w ustawach samorządowych i poza nimi. Nie może być radny pełniący funkcje posła, senatora, wojewoda i wice wojewoda, wybrany bezpośrednio wójt, prezydent, urzędnicy danego szczebla oraz kierownicy i zastępcy jednostek .

1. Radny obowiązany jest kierować się dobrem wspólnoty samorządowej gminy.

2. Radny utrzymuje stałą więź z mieszkańcami oraz ich organizacjami, a w szczególności przyjmuje zgłaszane przez mieszkańców gminy postulaty i przedstawia je organom gminy do rozpatrzenia, nie jest jednak związany instrukcjami wyborców.

3. Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu radni składają ślubowanie (na pierwszej sesji na której są obecni) „Wierny Konstytucji i prawu Rzeczypospolitej Polskiej, ślubuję uroczyście obowiązki radnego sprawować godnie, rzetelnie i uczciwie, mając na względzie dobro mojej gminy i jej mieszkańców.”

4. Radny jest obowiązany brać udział w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany

5. Osoba wybrana na radnego nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w urzędzie gminy, w której uzyskała mandat, oraz wykonywać funkcji kierownika lub jego zastępcy w jednostce organizacyjnej tej gminy. Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu osoba ta obowiązana jest złożyć wniosek o urlop bezpłatny w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy.( otrzymuje urlop bezpłatny na okres sprawowania mandatu oraz 3 miesięcy po jego wygaśnięciu.)

6. Po wygaśnięciu mandatu pracodawca przywraca radnego do pracy na tym samym lub równorzędnym stanowisku pracy z wynagrodzeniem odpowiadającym wynagrodzeniu, jakie radny otrzymywałby, gdyby nie przysługujący urlop bezpłatny. Radny zgłasza gotowość przystąpienia do pracy w terminie 7 dni od dnia wygaśnięcia mandatu.

7. Radni nie mogą podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn mogących podważyć zaufanie wyborców do wykonywania mandatu

8. Radni nie mogą powoływać się na swój mandat w związku z podjętymi dodatkowymi zajęciami bądź działalnością gospodarczą prowadzoną na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami.

9. Radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.

10. Radny, wójt, zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta są obowiązani do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym, zwanego dalej „oświadczeniem majątkowym”(w terminie 30dni od dnia złożenia ślubowania)

11. radnemu przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży służbowych

12. Mandatu radnego gminy nie można łączyć z:

1) mandatem posła lub senatora,

2) wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody,

3) członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego.organizacyjnych gmin, starostwa, powiatu (układ horyzontalny).

Warto z notatek wskazać, że mandat ma charakter wolny, nie podlega naciskom zewnętrznym, nie jest związany obietnicami wyborczymi, powszechnie wybrany radny jest wybranym całej jednostki samorządowej, nie można pozbawić radnego mandatu decyzją organu, którego jest członkiem, zakaz łączenia mandatu z określonymi zajęciami, stanowiskami, wykonywania zajęć, które mogą zaprzepaścić zaufanie wyborców, nie można podejmować pracy na podstawie umowy na rzecz danej JST, nie można pełnić funkcji radnego i prowadzić działalności, która podejmuje/jest pośrednikiem wykonywania prac związanych z wykorzystaniem funduszy samorządowych, radny nie może być osobą zasiadająca w organach rewizyjnych, które mają udział w przedsięwzięciach samorządowych, radny ma obowiązek nieuczestniczenia w głosowaniu, gdzie jest związany z głosowaniem interes prawny radnego!!!

47. Obowiązki radnego.

Obowiązki radnego:

1. Mandat generalny tzn. radny wybrany w danym okręgu wyborczym jest radnym całej jednostki samorządowej. Jest to mandat wolny tzn. radny nie jest zobowiązany instrukcjami wyborczymi, nie podlega żadnym zobowiązaniom z czasu kampanii, w czasie trwania kadencji. Działa wg własnej woli. Jest to mandat nieodwoływalny. Wyborcy nie maja instrumentu na odwołanie radnego po wyborach.

2. Radny w swoich działaniach nie może przekraczać prawa.

3. Uczestniczenie w pracach rady oraz tych pracach, które związane są z działaniami rady (komisje), delegowanie do innych ciał (rad nadzorczych).

4. Radny nie reprezentuje bezpośrednio interesów wyborców, reprezentuje interes wspólnoty samorządowej.

5. Łączność radnego z wyborcami oraz ich organizacjami tzw. dyżury radnych.

6. Przedstawianie postulatów, problemów przekazanych przez społeczność lokalną.

48. Prawa radnego.

Prawa radnego:

a. Prawo do diety, rekompensaty za utracone korzyści (podejmowanie działań w czasie pracy). Nie jest zróżnicowana od utraconych korzyści, wylicza się od aktywności w radzie. Mamy dwa systemy naliczania diet radnym. System jednostkowy, za każde działanie dana stawka. Drugi system tzw., ryczałt, przyjmuje się określoną miesięczną wysokość diety, od której stawkowo odlicza się diety za nie uczestniczenie w radzie. Najniższa dieta około 200 zł, można dostać do 7 – 8 tysięcy złotych. Dieta jest nie opodatkowana.

b. Ochrona prawna związana z wykonywaniem mandatu radnego. Przysługuje im taka sama ochrona jak funkcjonariuszom publicznym, dotyczy to zaostrzenia kar za przestępstwa wobec radnych w związku z pełnieniem funkcji. Radny nie ma immunitetu.

c. Ochrona stosunku pracy. Radny nie może być zwolniony z pracy bez zgody rady, chyba, że nastąpiło udowodnione ciężkie naruszenie dyscypliny pracy. Radny ma prawo do bezpłatnego zwalniania się z pracy do czynności związanych z działaniem rady.

49. Przesłanki wygaśnięcia mandatu radnego

Utracenie mandatu radnego.

Przesłanki zbiorowe. Można pozbawić radnego mandatu w sposób zbiorowy. Dokonuje tego organ państwa lub Rada Powiatu, Sejmik Wojewódzki jeżeli w ciągu trzech miesięcy po wyborach rada nie wyłoni zarządu. Rozwiązanie z mocy prawa. Rozwiązanie, gdy jednostka samorządowa podlega podziałowi (podział gminy, powiatu, województwa). Gdy Rada zostaje odwołana w drodze referendum, trzeba odwołać całą radę, aby odwołać jednego.

Przesłanki indywidualne utraty mandatu:

a. W sytuacji, gdy odmawia się ślubowania. Mandat pełni się od momentu złożenia ślubowania przed radą.

b. Rezygnacja między wyborem, a ślubowaniem z powodów osobistych.

c. Pisemne zrzeczenie się mandatu radnego.

d. Przedsiębiorca, który korzysta z mienia komunalnego (nie może prowadzić działalności gospodarczej) nie może być radnym i jednocześnie dalej korzystać z tego mienia. W ciągu trzech miesięcy musi przekazać działalność innej osobie (nie rodzinie) lub zaprzestać działalności.

e. Utrata prawa wybieralności lub brak prawa wybieralności w momencie wyboru. Radny się przeprowadza, wymeldowuje, traci mandat. W momencie wyboru mieszkał w innej gminie, traci mandat.

f. Skazanie prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne. Skazanie przed wyborami, można kandydować. Wyrok w czasie kadencji, radny traci mandat.

g. Śmierć radnego

Wszystkie przypadki maja miejsce w razie stwierdzenia (oprócz nie złożenia ślubowania). Przesłanki te stwierdzane są przez radę. Jeżeli przez trzy miesiące rada nie stwierdzi wygaśnięcia mandatu to wojewoda powinien wydać zarządzenie zastępcze, stwierdzające ten fakt. Zarządzenie można zaskarżyć do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sądy nie informują rady o wyrokach radnych. Decyzje rady należy uznać za bezprawne jeżeli uczestniczy w nich radny bezprawnie.

50. Mechanizm wygaszania mandatu radnego + WIEDZA USTAWOWA.

Wygaśnięcie mandatu stwierdza Rada w drodze uchwały, najpóźniej w 3 miesiące od wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu. Uchwałę Rady o wygaśnięciu mandatu Radnego doręcza się niezwłocznie zainteresowanemu Radnemu i przesyła wojewodzie oraz komisarzowi wyborczemu. Według nowelizacji, wygaśnięcie mandatu radnego z powodu śmierci, pisemnego zrzeczenia się mandatu, wyboru na wójta stwierdzać ma komisarz wyborczy w drodze postanowienia, w ciągu 14 dni od wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu.

Natomiast wygaśnięcie mandatu radnego z powodu utraty prawa wybieralności lub nieposiadania go w dniu wyborów, odmowy złożenia ślubowania, naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności oraz niezłożenia w terminach określonych w odrębnych przepisach oświadczenia o swoim stanie majątkowym - stwierdzać ma, tak jak obecnie, rada (gminy, powiatu, sejmik) w drodze uchwały w ciągu miesiąca od wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu.

Nowelizacja stanowi również, że wygaśnięcie mandatu wójta z powodu pisemnego zrzeczenia się mandatu, orzeczenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji w trybie określonym w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na okres co najmniej do końca kadencji oraz z powodu śmierci, stwierdzałby komisarz wyborczy w drodze postanowienia, w terminie 14 dni od wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu.

51. Rodzaje referendów lokalnych i ich ustrojowe podstawy realizacji. + WIEDZA USTAWOWA.

Przedmiotem referendum mogą być w różnych jednostkach różne kwestie :

1. samo opodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne , cele te muszą mieścić się w "zakresie zadań i kompetencji organów gminy" - jest to kwestia, która może być rozstrzygnięta wyłącznie w drodze referendum . W założeniu chodzi tu o dobrowolne wyrażenie zgody na gromadzenie funduszy na rzecz gminy . Referendum w tej kwestii może być przeprowadzone wyłącznie w gminie;

2. odwołanie organu stanowiącego jednostki przed upływem kadencji - na wszystkich szczeblach (w tym przypadku zainicjować referendum mnoga już tylko mieszkańcy );

3. odwołanie wójta ( burmistrz lub prezydenta miasta ) przed upływem kadencji - tylko w gminie z racji tego, że ten organ występuje tylko tam.

52. Referendum lokalne w/s odwołania rady - praktyka polityczna. + WIEDZA USTAWOWA.

TRYB REF. W SPRAWIE ODWOŁANIA ORGANU STANOWIĄCEGO J.S.T.

→ Wniosek o przeprowadzenie ref. Może złożyć grupa przynajmniej 15 osób mających prawo wybierania lub terenowa struktura partii politycznej lub organizacja społeczna posiadająca osobowość prawną. Wniosek musi uzyskać poparcie 10% uprawnionych do głosowania w gminie i powiecie, 5% w województwie . Podpisy poparcia muszą być zebrane w terminie 60 dni od dnia powiadomienia. W sprawie odwołania organu stanowiącego – referendum może być przeprowadzone tylko z inicjatywy mieszkańców. Wniosek może zostać złożony po upływie 10 miesięcy od dnia wyboru lub 10 miesięcy od dnia ostatniego referendum i nie później niż 8 miesięcy przed końcem kadencji. Kampania trwa od dnia ogłoszenia referendum i kończy się 24 godziny przed dniem głosowania. Finansowanie referendum pokrywa się z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, której referendum dotyczy. Frekwencja musi wynieść 3/5 frekwencji na podstawie, której rada została wybrana.

→ Komisarz sprawdza wniosek. Może go odrzucić lub także zwrócić wniosek inicjatorowi i wyznaczyć 14 dni na jego uzupełnienie.

→ KW rozstrzyga o przeprowadzeniu ref. w formie postanowienia. Jeśli wniosek spełnia wymogi, KW wydaje postanowienie w ciągu 30 dni od dnia złożenia wniosku.

→ Na postanowienie odrzucające wniosek, a także w przypadku przekroczenia terminu przysługuje inicjatorowi skarga do sądu adm. (NSA). Sąd rozpatruje skargę w ciągu 14 dni.

→ W przypadku gdy skarga zostanie uwzględniona, KW jest zobowiązany wydać stosowne postanowienie.

→ Ref. przeprowadza się w dniu wolnym od pracy w ciągu 50 dni licząc od dnia opublikowania postanowienia KW w Woj. Dz. Urzędowym lub od dnia ogłoszenia wyroku przez sąd adm.

53. Referendum lokalne w/s odwołania wójta - praktyka polityczna. + WIEDZA USTAWOWA

TRYB PRZEPROWADZANIA REF. W SPRAWIE ODWOŁANIA WÓJTA.

→ Ref. mające na celu odwołanie wójta, burmistrza, prezydenta miasta może być przeprowadzone z inicjatywy mieszkańców (identyczna jw.) lub organu stanowiącego j.s.t.- rady gminy.

→ Jeżeli ref. przeprowadzane jest z inicjatywy RG, wówczas podejmuje ona uchwałę. Uchwałę RG w sprawie przeprowadzenia ref. mającego na celu odwołanie wójta przewodniczący RG przekazuje Komisarzowi Wyborczemu.

→ KW postanawia o przeprowadzeniu ref. w ciągu 14 dni po upływie terminu, w którym organ nadzoru (wojewoda) ma prawo stwierdzić nieważność uchwały RG lub w ciągu 14 dni od dnia uznania skargi. W przypadku zbiegu wniosków w sprawie odwołania wójta KW wydaje postanowienie w terminie liczonym od dnia otrzymania pierwszego wniosku lub uchwały.

54. Referendum lokalne w sprawach różnych lub samoopodatkowania -

praktyka polityczna. + WIEDZA USTAWOWA

TRYB REF. W SPRAWIE INNEJ NIŻ ODWOŁANIE ORGANU STANOWIĄCEGO J.S.T.

→ Inicjator ref. po zebraniu odpowiedniej liczby podpisów popierających wniosek o przeprowadzenie ref. w określonej sprawie przekazuje go przewodniczącemu zarządu (w gminie wójtowi), a ten przekazuje go niezwłocznie przewodniczącemu organu stanowiącego danej j.s.t.

→ Organ stanowiący przy pomocy specjalnej komisji bada czy wniosek odpowiada przepisom ustawy o ref. lokalnym. Jeśli są jakieś braki, wniosek zwraca się inicjatorowi, a ten w ciągu 14 dni musi go uzupełnić.

→ Organ stanowiący rozpatruje wniosek (jest związany jego treścią, nie może go modyfikować).

→ Organ stanowiący podejmuje uchwałę o przyjęciu lub odrzuceniu wniosku. Na podjęcie uchwały ma 30 dni.

→ Uchwałę odrzucającą wniosek lub nie wydanie stosownej uchwały w terminie można zaskarżyć do sądu adm.

→ Wyrok uwzględniający skargę zastępuje uchwałę organu stanowiącego.

→ Od orzeczenia sądu adm. służy skarga kasacyjna do NSA.

Ref. przeprowadza się w dniu wolnym od pracy w ciągu 50 dni licząc od dnia opublikowania uchwały w Woj. Dz. Urzędowym lub od dnia ogłoszenia wyroku przez sąd adm.

REFERENDUM W SPRAWIE SAMOOPODATKOWANIA.

Ref. w sprawie samoopodatkowania jest ref. obligatoryjnym, czyli nie można narzucić na mieszkańców gminy nowych obowiązków podatkowych w innej formie prawnej niż ref.

Ref. w spr. samopodatkowania polega na ustanowieniu nowych obowiązków podatkowych wobec mieszkańców danej gminy. Mieszkańcy gminy określają:

• przedmiot opodatkowania,

• podmiot obowiązku podatkowego

• wysokość podatku.

Niedopuszczalne jest ustanowienie obowiązku podatkowego w drodze ref. bez wskazania przeznaczenia środków finansowych uzyskanych od mieszkańców gminy. Zatem cel, na który mają być przeznaczone pieniądze musi być jasno określony.

Aby ref. miało charakter wiążący musi w nim wziąć udział 30% osób uprawnionych do głosowania. Aby móc ustanowić nowy obowiązek podatkowy, trzeba uzyskać 2/3 ważnie oddanych głosów.

55. Istota i zakres nadzoru nad samorządem terytorialnym. + WIEDZA USTAWOWA.

Organami nadzoru nad samorządem terytorialnym jest prezes rady ministrów i wojewodowie a w zakresie spraw finansowych izby obrachunkowe regionalne. Obecnie należy przyjąć iż organami nadzoru nad działalnością samorządu gminnego , powiatowego i wojewódzkiego jest prezes rady ministrów , wojewodowie i regionalne izby obrachunkowe. Przy czym nadzór wykonywany przez regionalne izby obrachunkowe ograniczony został wyłącznie do spraw finansowych , a zatem ma charakter węższy od nadzoru premiera i wojewody.

Rodzaje nadzoru nad samorządem

Klasycznymi kryteriami według których wykonywany jest nadzór państwowy nad samorządami są legalność i celowość . Z uwagi na te kryteria przyjmuje się podział nadzoru na prawny i celowościowy. W klasycznym ujęciu nadzór prawny ograniczony jest do zadań własnych samorządu. Jego jedynym celem jest ustalenie czy działalność gminy powiatu odpowiada normom prawa pozytywnego . Natomiast nadzór celowościowy miał dotyczyć zadań przekazanych samorządowi z obszaru administracji państwowej. Z uwagi na fakt iż w zakresie spraw zleconych organy samorządu terytorialnego podlegają również wytycznym administracji państwowej , nadzór ten bada tez aspekt celowościowy zachowań samorządu , a wiec także zgodność z wytycznymi. Jednakże podleganie wytycznym nie stanowi , iż samorząd w trakcie realizacji zadań staje się częścią struktury administracji państwowej. Powodowałoby to umiejscowienie samorządu terytorialnego w systemie podporządkowania pionowego.

56. Nadzór prewencyjny i jego środki.??? +WIEDZA USTAWOWA.

57. Nadzór represyjny i jego środki.??? +WIEDZA USTAWOWA.

58. Podmioty nadzoru wskazane w prawie ustrojowym dotyczącym samorządu

terytorialnego. + WIEDZA USTAWOWA

Nadzór nad samorządem terytorialnym

Nadzór nad działalnością samorządu sprawowany jest pod kątem jej zgodności z prawem. Jedynie w przypadku zadań zleconych gminie nadzór wykonywany jest także na podstawie kryteriów celowości, rzetelności i gospodarności. Sprawowanie nadzoru rozciąga się na działania wszystkich samorządowych osób prawnych, a nie, jedynie nad radą danej jednostki lub jej zarządem.

Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są: Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.

Prezes RM sprawuje ów nadzór w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach. Wójt lub burmistrz (prezydent), starosta i marszałek województwa zobowiązani są do przedłożenia wojewodzie uchwał rady w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia. W tym samym terminie starosta i marszałek przedstawiają Regionalnej Izbie Obrachunkowej uchwały objęte zakresem nadzoru izby.

Ingerowanie kompetentnych organów w działalność samorządową może być dokonane tylko na podstawie szczególnej normy ustawowej. Ustawodawstwo samorządowe określa przesłanki nadzoru, właściwy organ i środki prawne przedsiębrane przez niego. Organowi nadzorującemu przysługuje prawo do żądania niezbędnych informacji i danych ze strony samorządu. Organy samorządu mogą z kolei zaskarżyć rozstrzygnięcie organu nadzorczego do NSA.

Instrument kontroli legalności działań organów samorządu wszystkich szczebli i zarazem ochrony każdego mieszkańca danej jednostki przed bezprawną działalnością jej organów leży także po stronie obywateli. Otóż, każdy obywatel, którego interes prawny czy uprawnienia zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ samorządu w sprawie z zakresu administracji publicznej, może ¬po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

59. Podmioty kontroli nad samorządem terytorialnym określone w sposób

szczególny (NIK, CBA).??? + WIEDZA USTAWOWA.

60. Związki i porozumienia komunalne (międzygminne).??? +WIEDZA USTAWOWA.

61. Ogólne zasady stanowienia prawa miejscowego w samorządzie

Terytorialnym.?? UZUPEŁNIĆ Z PISEMNYCH NOTATEK. +

W ramach przepisów prawa miejscowego wyróżniamy następujące rodzaje aktów prawa miejscowego:

1) akty zawierające statuty

Upoważnienie do wydawania statusu ma charakter generalny i wiąże się z ustawowym upoważnieniem dla jednostek samorządu terytorialnego do samodzielnego uregulowania materii statutowych. Przez nadanie takiego upoważnienia państwo przenosi na wspólnoty samorządowe pewien swój zakres kompetencji do stanowienia prawa. Korzystanie z upoważnienia do ustalania statusów należy do cech samorządu terytorialnego w naszym kraju. Stanowienie to ma charakter autonomiczny, bowiem decydują tutaj tylko i wyłącznie organy samorządu terytorialnego. Statusy są uchwalane w drodze uchwał, są przyjmowane przez organy stanowiące.

2) akty zawierające przepisy wykonawcze, czyli akty wydawane na podstawie szczegółowych upoważnień

Organy jednostek samorządu terytorialnego, jak również organy administracji rządowej mogą wydawać akty prawne prawa miejscowego na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Stanowią o tym trzy ustawy z 5 czerwca 1998 r. (o samorządzie województwa i administracji rządowej w województwie i o samorządzie powiatowym), ponadto ustawa o samorządzie gminnym z 8 marca 1990r. W przypadku tych przepisów musi istnieć wyraźne upoważnienie ustawowe do wydania przepisów o takim charakterze. W upoważnieniu takim określa się przesłanki tworzenia norm prawnych niższego rzędu, określa się przedmiot regulacji, zakres regulacji, jak również sposób regulacji. Upoważnienie takie powinno również zawierać wyraźne określenie, co do organu, który ma być właściwym do wydania tych przepisów oraz w upoważnieniu tym powinien być zakreślony katalog spraw przekazanych do uregulowania.

3) przepisy porządkowe wydawane na podstawie upoważnień generalnych

Przepisy porządkowe wydawane są w oparciu o generalne upoważnienie zawarte w ustawach o administracji rządowej w województwie (art. 40), o samorządzie powiatowym (art. 41) i o samorządzie gminnym (art. 40 ust. 3 i 4). Przepisy o charakterze porządkowy wydają także dyrektorzy urzędów morskich na podstawie art. 48 ustawy z 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej , jak również okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego na podstawie art. 66 ustawy z 6 września 2001 r. o rybołówstwie morskim . Art. 40 ustawy z 5 czerwca 1998 r. stanowi, iż wojewoda może wydawać przepisy porządkowe w formie rozporządzeń porządkowych. Rada Powiatu wydaje przepisy porządkowe formie uchwały na szczeblu powiatu. Odstępstwo od tej reguły przewiduje ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym stanowiąc w art. 42 ust. 2, że w przypadkach nie cierpiących zwłoki powiatowe przepisy porządkowe może wydawać zarząd powiatu. Na szczeblu gminnym przepisy porządkowe ustanawiane są przez radę gminy w drodze uchwały. W sytuacjach nie cierpiących zwłoki, jeżeli chodzi o gminę przepisy może wydać wójt, burmistrz, prezydent w drodze zarządzenia. Przepisy porządkowe nie mogą być wydawane, jeżeli dana materia uregulowana jest w ustawie lub w innych przepisach powszechnie obowiązujących, czyli przepisy porządkowe mogą być wydawane jedynie wówczas gdy dana kwestia nie jest uregulowana w ustawie ani w przepisach powszechnie obowiązujących stanowionych zarówno przez centralne organy państwa bądź terenowe organy administracji rządowej.

WYKŁAD:

Prawo miejscowe nie ma ograniczenia dla definicji tego pojęcia, jego wykorzystania w praktyce, akt normatywny dotyczy wszystkich znajdujących się na danym terytorium, mieszkańcy jak i znajdujący się na nim przejściowo. Konkurencyjność prawa miejscowego z ogólnym, państwowym. Akty normatywne stanowione przez organy lokalne mające charakter powszechnie obowiązujący na danym terenie. Cechy+

- prawo wydawane przez organy o właściwości ograniczonej terytorialnie do części danego państwa

- organ posiada kompetencje do wydawania decyzji o charakterze prawa miejscowego

- możliwość normowania postępowania wszelkich kategorii adresatów

- niezbędność wyraźnego wskazania postawy ustawowej do stanowienia danych aktów

- obowiązek przekazania takiego aktu do organu nadzoru

- obowiązek zgodnego z prawem ogłoszenia danego aktu prawnego

Prawo miejscowe na poziomie rozporządzeń wydaje wojewoda oraz samorządy.

APM jest przepis, który zawarty jest w wydanym na podstawie ustawy i w celu jej wykonania oraz mieszczącym się w granicach upoważnienia ustawowego akcie wykonawczym podjętym przez organ ustanowiony do stanowienia takiego prawa i do tego ogłoszonym. Organy wykonawcze w zakresie upoważnienia ustawowego:

Zgodnie ustawą z 2001 roku w wojewódzkim dzienniku sejmika wpisany akt wchodzi w życie w ciągu 14 dni.

Rodzaje:

1. Czysto wykonawcze ( delegacja i konieczność podjęcia decyzji o charakterze normatywnym >>> uszczegółowienie ustaw, nie można rozszerzać zakazów ustawowych, jeżeli ta takiego nakazu nie zawiera, nie można wyłączyć całości ustanowionego nadanym terenie dla całego kraju obowiązku

2. Strukturalno-organizacyjne dotyczące funkcjonowania danej jednostki organizacyjnej >>> statuty jednostek samorządu, regulaminy działania, zasady zarządzania mieniem społecznym, działania spółek, przedsiębiorców itd.,

3. Bezpieczeństwo publiczne i porządek w danej jednostce >>> nie można dwukrotnie regulować tego, co zostało już raz przez organ wyższego stopnia uregulowane, np. zakazane czy kwestie zaostrzenia muszą istnieć określone przesłanki ich stanowienia, np. ochrona życia lub zdrowia obywateli: obiektywna – kwestie nieuregulowane, subiektywne – istnieje zagrożenie, obszar 2 gmin

Podstawowa zasada – za przepisami idzie konkretna sankcja!!!