1.Gospodarka energetyczna – składają się ciągłe, regularne i uporządkowane działania ukierunkowane na redukcję kosztów energii ponoszonych przez instytucje oraz na wzrost sprawności jej wykorzystania. W skrócie gospodarka energetyczna oznacza: częste regulacje pomiary i kontroli, planowanie działań, wdrażanie odpowiednich uprawnień. 2. Gospodarka energetyczna dlaczego ważna?- Instytucje publiczne mogą zaoszczędzić środki finansowe poprzez bardziej efektywne wykorzystanie wyposażenie biur/urzędów. U niektórych pomiarów jest niezbędna wymiana sprzętu na nowe. Zmiana sposobu używania sprzętów może przyczynić się do poprawy komfortu prac w pomieszczeniach. Wyższa efektywność energetyczna przyczyniła się do redukcji CO2 do atmosfery. Gospodarka energetyczna pozwala jasno określić koszty energii. Wyższa świadomość aspektów środowiskowych i energetycznych może wpłynąć na poprawę wizerunku instytucji/firmy na zewnątrz.

3. Jakie czynności mają wpływ na gospodarkę energetyczną odbiorcy energii- nieefektywne wykorzystanie energii w dalszej mierze wynika z ludzkich nawyków budynki- potrzeby cieplne budynku zależą od następujących czynników: nasłonecznienia, regulacje zużycia energii np.: poprzez zawory termostatyczne, systemy dystrybucji energii, sprawności systemu energetycznego, materiałów konstrukcyjnych i izolacji budynków źródła energii- realizacja usług energetycznych odbywa się przy wykorzystaniu różnych nośników energii o różnych cenach i kosztach wytwarzania energii zainstalowania urządzenia- efektywność i stan techniczny zainstalowanych urządzeń to jedne z najważniejszych czynników określających poziom zużycia energii Czynniki zewnętrzne- warunki klimatyczne wpływają na potrzeby energetyczne T: podstawowe pojęcia i elementu systemu wodociągowego 4. System wodociągowy- zespół urządzeń technicznych i obiektów budowlanych, służący do zaopatrzenia ludność i przemysłu w wodę. Zadania systemu: dostarczanie odbiorców wody odpowiedniej jakości, w odpowiedniej ilości, pod odpowiednim ciśnieniem. 5. Ujęcie wody- zespół urządzeń technicznych i obiektów budowlanych, rodowy=wód podziemnych (studnie wiercone i kopane)., ujęcie wód powierzchniowych i źródlanych, najczęściej wyposażone w pompy 6. Stacja uzdatniania wody- zespół urządzeń technicznych, służących do dostosowania pobieranej wody do jakości wymaganej według obowiązujących przepisów 7. Zbiornik wodociągowy-obiekt budowlany wyposażony w odpowiednie uzbrojenie, służący do gromadzenia wody na różne cele. Rozróżnia się zbiorniki terenowe stacyjne, zbiorniki wodociągowe wieżowe 8. Przepompownia wodociągowa- zespół urządzeń technicznych, służących do wytwarzania niezbędnego ciśnienia dla doprowadzania wody do poszczególnych odbiorców 9.sieć wodociągowa- układ połączonych ze sobą rurociągów na zewnątrz budynków, którymi woda jest dostarczona do poszczególnych budynków 10. instalacja wodociągowa- jest to układ połączonych ze sobą rurociągów wodociągowych wewnątrz budynków z niezbędnych uzbrojeń 11. Systemy wodociągowe (zasięg terenowy) zagrodowy- swoim zasięgiem obejmuje jedno gospodarstwo lokalny- obejmuje jedną miejscowość (wieś albo miasto) lub jeden zakład przemysłowy centralny- obejmuje jedną miejscowość (wieś) lub miasto w której jest zlokalizowana stacja uzdatniania wody oraz pobliskie miejscowości grupowy- obejmuje swoim zasięgiem kilka miejscowości oraz kilka stacji uzdatniania wody, które mogą współpracować ze sobą dzięki wspólnej sieci wodociągowej 12. Systemy wodociągowe (hydrauliczne warunki przepływu): system grawitacyjny pompowy mieszany, system o jednym lub wielu źródeł zasilania, system jedno lub wielostrefowy 13. Studnie wiercone- praktycznie do 300m, dla wodociągów grupowych, gdy powyżej 30m może ja budować tylko forma z uprawnieniami górniczymi, potrzebne badania hydrogeologiczne (głębokość zwierciadła, wody, zasoby), bez zezwolenia właściciela gruntu, gdy pobór wody nie przekracza 5m3 głębokość <30 (tzw. Zwykłe wykorzystanie wód) 14. Studnie kopane- maksymalnie do 40m, w zasadzie tylko do zaopatrywania w wodę gospodarstw rolnych, woda może być bardziej zanieczyszczona 15. Jakość wody- woda Est bezpieczna dla zdrowia ludzi, jeżeli nie zawiera chorobotwórczych mikroorganizmów, pasożytów, substancji chemicznych, nie ma agresywnych właściwości korozyjnych i spełnia podstawowe wymagana określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowa. 16.Operacje i procesy zachodzące podczas uzdatniani wód podziemnych polega na dostosowaniu ujmowanej wody podziemnej do jakości zgodnej z zobowiązującymi przepisami przez zastosowanie różnych zabiegów, których celem jest usunięcie z wody surowej niepożądanych i występujących w nadmiarze związków i korekta niektórych właściwości wody

a) Napowietrzanie (aeracja)- zwiększa zawartość tlenu w wodzie, usuwa rozpuszczone gazy (dwutlenek węgla agresywny, siarkowodór, metan i lotne związki organiczne), gazy w wodzie pogarszają jej smak i zapach, usunięcie dwutlenku węgla-wzrost pH polepsza jej smak i zapach b) Utlenianie- to wymiana elektronów pomiędzy substancją utleniającą, utleniaczami najczęściej są: tlen, chlor i jego związki, nadmanganian potasu, nadtlenek wodoru. Stosujemy w celu: usunięcia żelaza, manganu, siarkowodoru, siarczków, substancji odpowiedzialnych za barwę, smak i zapach wody. Wspomaganie koagulacji unieszkodliwianie fitoplanktonu i zooplanktonu, destrukcji materii organicznej, dezynfekcji końcowej

c) filtracja- oddzielenie fazy stałej od fazy ciekłej podczas przepływu wody przez ośrodek porowaty, którym może być przegroda płaska (tkanina, siatka) lub przegroda przestrzenna wypełniona filtracyjnym, ziarnistym materiałem (np: piaskiem, antracytem), możliwa w instalacjach domowych d)dezynfekcja- unieszkodliwienie bakterii i wirusów chorobotwórczych obecnych w wodzie i zabezpieczenie jej przed wtórnym skażeniem w sieci wodociągowej. Odbywa się metodą: fizyczną- wysoka temperatura, promienie UV, fale ultradźwiękowe chemiczną- silne utleniacze chlor i jego związki oraz ozon e) koagulacja- łączeni się cząstek koloidalnych zarówno organicznych jak i nieorganicznych zawieszanych w wodzie w większe aglomeraty (przejście z zolu w żel), które usuwa się z wody przez *sedymentacja- rozdzielenie ciał stałych od cieczy pod wpływem siły wpraw, która powoduje opadanie ciał stałych o gęstości cieczy na dno zbiornika *flotacja- rozdzielenia ciał stałych od cieczy pod wpływem siły wyporu (na powierzchnię) *sorpcja (pochłanianie) pochłanianie, oddzielanie od wody znajdujących się w niej zanieczyszczeń przez aktywna substancję (sorbent). Powierzchniowa-adsorpcja, objętościowa- arbsorpcja

*wymiana jonowa- zdolność stałych substancji, zwanych jonitami do usuwania z wody wybranych jonów i zastępowania ich innymi jonami (anionity i kationity) stosowane do: zmiękczania wody, demineralizacji, dekarbonizacji, usuwanie azotu amonowego, azotanów, florków i substancji organicznej 17. Procesy membranowe: zastosowanie materiału, który tworzy cienką przegrodą półprzepuszczalną (membrana), która stawia selektywny opór niektórym składnikom cieczy. Stosuje się do odsalania (odwrócona osmoza i elektrodializa) i produkcji super czystej wody

18. Sieci wodociągowe: to układ rurociągów, znajdujących się poza budynkami odbiorców, zaopatrują w wodę ludność i zakłady produkcyjne. Powinna dostarczać wodę do wszystkich punktów czerpanych w odpowiedniej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem bez przerw. Koszt budowy i eksploatacji jak najniższe (projekt)

a) uzbrojenie sieci wodociągowej- Czerpalne- hydranty pożarowe, zdroje uliczne, zawory czerpalne, Regulacyjne- zawory, zasuwa odcinające zawory zwrotne, zawory redukcyjne, sterujące. Zabezpieczające- chroniące się przed napowietrzaniem, zanieczyszczeniem. Pomiarowe- kontrola przepływu i ciśnienia. Obiekty specjalne- studzienki ochraniające uzbrojenia sieci wodociągowej T:Przydomowe oczyszczalnie ścieków

20. podział przydomowych oczyszczalni ścieków: a) gruntowe- wstępnie mechaniczne oczyszczanie ścieków bytowych w osadnikach gnilnych, doczyszczanie w złożu gruntowym (drenaż rozsączającym lub w warstwach filtracyjnych z gruntu- filtr piaskowy), Grunty drobne przepuszczalne (żwiry i piaski), poziom zwierciadła wody min 1,5m poniżej poziomu rozsączania ścieków (doczyszczenie ścieków w warstwie aeracji- zatrzymanie wirusów i bakterii). Dla filtra piaskowego mogą być grunty słabo przepuszczalne (glina, ił) nawet gdy zwierciadło wody znajduje się płytko.

b) gruntowo- roślinne: wstępne mechaniczne oczyszczanie ścieków bytowych w osadnikach gnilnych, doczyszczanie w złożu gruntowych (drenaż rozsączający) lub w warstwach filtracyjnych z gruntu porośniętego trzciną wierzbą i trawą.

c) kontenerowe- zblokowane małe zbiorniki, oczyszczanie odbywa się w technologii z osadem czynnym lub ze złożem biologicznym. Mogą hydrogeologicznych i ukształtowania terenu.

T: Energia elektryczna i urządzenia elektryczne

21. Prąd elektryczny- uporządkowany ruch ładunków elektrycznych zachodzących w przewodnikach prądu Prąd stały- płynie w jednym kierunku ma stałe napięcie i natężenie w czasie (pojazdy, maszyny) Prąd zmienny- zmienia się okresowo i sinusoidalnie. Stosowany do zasilania urządzeń elektrycznych

22. Napięcie elektryczne- różnica potencjałów między dwoma punktami obwodu elektrycznego. Jednostka: VOLT (V). napięcie prąd stałego 6,12,24 V. Napięcie fazowe prądu przemiennego w sieci 230v, napięcie przewodowe 400V. Napięcie znamionowe- na jakie został obliczone urządzenie (jedno fazowe 230V, trójfazowe 400V) 23. natężenie prądu elektrycznego- określa ładunek jaki przepływa w ciągu 1s przez przewód elektryczny. Jednostka: amper (A), zależność oporu.

24. opór elektryczny- to opór jaki napotyka prąd elektryczny przepływając przez przewód czy urządzenie (żarówka czy grzejnik). Jednostka: Om (Ω).

25. praca prądu elektrycznego- ilość pobieranej energii elektrycznej kWh) Opłata za energię elektryczną- napięcie, natężenie i czas poboru prądu. 26. Przesyłanie energii elektrycznej: instalacja trzyżyłowa i pięciożyłowa.

schemat instalacji przesyłowej prądu do odbiorcy

schemat instalacji przesyłowej prądu od elektrowni do odbiorcy

27. Silniki elektryczne- silniki prądu stałego, jednofazowe prądu przemiennego, trójfazowe asychromiczne (rozruch gwiazda- trójkąt)

28. Źródła prądu stałego: akumulatory- pojemność (Ah), prądnice prądu stałego- alternator 29. urządzenie elektryczne- oświetlenie: żarówki, świetlówki, halogenowe, LED- różnej mocy, gwinty. Oprawy oświetleniowe- przemysłowe i drogowe, wnętrzowe sufitowe i do sufitów podwieszanych, oprawy do doświetlania roślin w szklarniach i w produkcji zwierzęcej, oprawy parkowe i ogrodowe.

30. grzejniki elektryczne- oporowe, elektrodowe, promiennikowe, spirale grzejne (pogrzewacze wody, parniki), mierniki elektryczne (liczniki prąd, także na odległość), ograniczniki poboru prądu, termostaty, włączniki zmierzchowe.

31. zabezpieczenia: przepływ prądu przez organizm ludzki, zabezpieczenie przewodem PE, wyłączniki różnicowoprądowe (nad prądowe, bezpieczniki topikowe), uziemienie 32. ogrodzenia elektryczne dla zwierząt: impulsy wytwarzane przez elektryzator (600V i małym natężenie od 1 J)