POPYT I PODAZ W TURYSTYCE

I – POPYT TURYSTYCZNY CO TO JEST?

Co to jest popyt? Popyt to zestawienie ilości dobr i usług, jakie konsumenci SA gotowi kupic przy roznych cenach w określonym czasie. Czym jest jednak popyt turystyczny? Coż definiowanie popytu opiera się na ogolnej wyzej podanej definicji popytu.

Wg. W.Hunzigera i K.Krapfta jest to suma dóbr turystycznych, usług i towarów, które turyści skłonni są nabyć przy określonym poziomie cen.

C.Kaspar okresla popyt turystyczny jako ‘gotowosc turysty do nabycia określonych ilość dóbr turystycznych za określona sumę pieniędzy’.

Natomiast S.Wodejko odnosi się do produktu turystycznego definujac popyt tur jako ‘wielkość zapotrzebowania na produkt turystyczny przy danej cenie i w danym okresie’.

PRAWO POPYTU

Mowi ono o tym, ze zależność miedzy popytem a cena jest zaleznosia odwrotną, oczywiście jeżeli inne czynniki majace wpływ na popyt są niezmienne. Wzrost ceny i usług turystycznych powoduje spadek popytu turystycznego, natomiast spadek ceny spowoduje wzrost popytu. Zaleznosc jest ukazana na krzywej popytu turystycznego

II RODZAJE POPYTU USŁUG TURYSTYCZNYCH

Wazne jest odróżnienie popytu potencjalnego i efektywnego. Popyt potencjalny to pragnienie nabycia produktow turystycznych niepoparte możliwościami turystycznymi. Natomiast popyt efektywny, czyli realny to pragnienie nabycia produktu turystycznego, który znajduje swe pokrycie w dochodach

• Popyt potencjalny nie występuje na rynku, gdyż nie ma pokrycia w realnej
sile nabywczej konsumentów. Jednak potencjalni nabywcy dóbr i usług
turystycznych powinni być przedmiotem badań, których rezultatem będzie
wybór środków konkurencji.

• Popyt efektywny z kolei występuje na rynku, gdyż znajduje swoje
pokrycie w dochodach. Istotnym problemem jest więc ustalenie takiego
poziomu dochodu, przy którym wystąpi popyt turystyczny.

Popyt turystyczny można również podzielić na

• efektywny,

• zrealizowany

• niezaspokojony.

Popyt zrealizowany określony jest sumą wartości kupionych przez turystów i jest równy popytowi efektywnemu tylko w przypadku zrównoważenia rynku turystycznego. W pozostałych przypadkach występuje popyt niezaspokojony, jako różnica między efektywnym a zrealizowanym.

Oprócz tego istnieje również podział zależny od motywacji. Wyróżniamy w nim:

• funkcjonalny

• niefunkcjonalny

Funkcjonalny zalezy od cech jakościowych produktu i jego wartosci uzytkowej np. mikroklimat Nałęczowa o właściwościach leczniczych dla osob chorujacyh na serce.

Niefunkcjonalny natomiast wynika z oddziaływania efektow zewnętrznych na ocene użyteczności produktu

III DETERMINANTY (CZYNNIKI) POPYTU TURYSTYCZNEGO

1. ekonomiczne:

• ogolnogospodarcze (stopa bezrobocia, wysokość plac, poziom dochodu narodowego, inflacja,deficyt budzetowy)

• dochodowe (dochód, moda, efekt demonstracji)

• cenowe (zmiany cen produktow turystycznych i ich substytutów, kursy walutowe)

1. społeczno-psychologiczne

• czynniki kulturalne (upowszechnienie oswiaty,, zmiana w sferze obyczajów, duza swiadomosc potrzeby aktywnego spedzania czasu, tradycje, nawyki, stereotypy, styl zycia, wysoki poziom kultury społeczeństwa, racjonalne wykorzystywanie czasu,)

• czynniki industrializacji (przemysłowe - co znaczy im wiecej usług i przemysly tym wiecej turystów, zanieczyszczenie powietrza i przez to chec zmiany otoczenia)

• czynniki motywacyjne (wewnętrzne motywy jednostki wyjazdow, czynniki niewymierne, psychologiczne, motywammi mogą być np. wypoczynek, rekreacja, cele poznawcze, podroze służbowe, motywacyjne, rodzinne, etniczne, zdrowotne czy religijne)

• czynniki urbanizacyjne (im wiecej ludzi w miastach tym wiekszy popyt, miasta SA zrodelm turystow dla pobliskich regionow, w maistach działają organizacje turystyczne, które aktywizuja turystyke, mieszkanscy miast charakteryzuja się wyzszym poziomem wyksztalcenia i wieksza zamoznoscia)

• czynniki demograficzne (struktura ludności, plec, wiek i co wazne wykształcenie, gdyz ludzie wykształceni maja wiekszy udział w turystyce, zarówno w celach wypoczynkowych jak i sluzbowych)

• czas wolny (jeden z ważniejszych czynnikow, zalezny od prawa wewnętrznego konkretnego panstwa tzn liczba dni urlopowych, terminy wakacji, ferii, ilość godzin w pracy w tygodniu, swieta państwowe, koscielne)

1. podazowe

• polityka turystyczna czyli pro turystyczne nastawienie panstwa, oddziaływanie panstwa na rozwoj turystyki (stabilna polityka miedzynarodowa, ruch bezwizowy, turystyka socjalna, opracowanie strategii, planow rozwoju turystyki, stabilna władza, wysoki standard usług medycznych, odpowiednia polityka podatkowa, uproszczenie odpraw celnych)

• baza noclegowa – usługi noclegowe to podstawowe usługi turystyczne (powstanie łańcuchów hotelowych, wspolpraca miedzy branza hotelarska a turystyczna czy touroperatorska)

• transport (rozwoj srodkow transportu, autostrad, lotnisk, drog szybkiego ruchu, lini kolejowych, stan infrastruktury technicznej, udzial poszczegolnych gałęzi transportu w obsłudze ruchu turystycznego, przepustowość punktow kontroli granicznej)

• touroperatorzy organizatory turystyczni (wzrost liczby biur podrozy, dzialania marketingowe, ciagle rosnący zakres usług organizatorow, silna konkurencja cenowa, tworzenie nowych ofert)

IV – CECHY POPYTU TURYSTYCZNEGO

• CENA – wynika już z samej definicji popytu turystycznego

• SEZONOWOŚĆ – SA to wysokie wahania czasowe dotyczące natężenia popytu turystycznego. W duzym stopniu wpływa na sytuacje ekonomiczna obszarow recepcyjnych. Zwiazana jest z czynnikami przyrodniczymi, lokalnymi walorami turystycznymi, turystycznym zagospodarowaniem, i oczywiście uczestniczeniem danego obszaru w krajowym i zagranicznym ruchu turystycznym. W miastach ciekawych architektonicznie lub historycznie sezon trwa cały rok. W miejscowościach Gorskich mamy sezon letni i zimowy, natomiast w nadmorskich sezon turystyczny trwa przez 2-3 miesiace. Natezenie ruchu turystycznego nasila się w swieta, dni wolne od pracy, czy w weekendy. Sezonowosc ma ma swoje ujemne skutki m.in. niepełne wykorzystanie zasobow poza sezonem turystycznym obniza efektywność dzialania przedsiębiorstw turystycznych. Natomiast zwiekszony popyt może być nawet przyczyna zagrozenia ekologicznego poprzez okresowe obciążenia obszaru recepcji. Sezonowosc wynika z trzeh głównych przeslanek o charakterze społecznym, przyrodniczo-klimatycznym i ekonomicznym. Czynniki przyrodniczo-klimatyczne są związane ze zmiennością warunkow pogodowych, umożliwiających uczestnictwo w roznych formach turystyki w ciagu roku. Niektóre regiony nie ulegaja zbyt duzym zmianom pogodowym, a i tak obserwuje się w nich sezonowość. Dlatego trzeba uwzględnić tez czynniki społeczne i ekonomiczne. Istotne znaczenie ma układ zajec dotyczący pracy i nauki. W większości krajow przerwy ukierunkowane są na okres letni, natomiast w duzo mniejszym stopniu na zimowy. Do tego ludzie maja coraz wiecej czasu wolnego co spowodowane jest rynkiem pracy.

• MOBILNOŚĆ – jej wysoki poziom jest podstawowym wyroznikiem popytu turystycznego. Wynika to z faktu rozwoju podaży turystycznej wokół walorów turystycznych, których mobilność w większości przypadków jest po prostu niemożliwa. Popyt turystyczny, jak żaden inny rodzaj popytu, związany jest z przemieszczaniem. Warunkiem konsumpcji turystycznej jest potrzeba odbywania podróży poza miejsce zamieszania, do miejsca występowania podaży. Dlatego też, tak niezmiernie ważna z punktu widzenia obszarów turystycznych jest kwestia zapewnienia dostępności komunikacyjnej. W miare tego jak popyt rośnie, rynek turystyczny staje się wobec zmian cen i dochodow coraz bardziej reaktywny.

• ELASTYCZNOSC DOCHODOWA POPYTU - Kształtuje się ona różnie, w zależności od wysokości dochodów, wraz z ich wzrostem wzrasta popyt turystyczny, wraz ze spadkiem popyt ten spada. Turystyka zagraniczna cechuje się wyższą elastycznością dochodową popytu, niz popyt krajowy. Wyższą elastyczność dochodową popytu ma także popyt na podstawowe dobra turystyczne, niż popyt na dobra luksusowe. Należy zaznaczyc iż kształtowanie się tego współczynnika może być rozne w zależności od segmentu rynku, gdyz ze wzgeldu na dochodowość klienta produkt turystyczny może być traktowany jako podstawowy lub luksusowy. Popyt turystyczny jest dochodowo nieelastyczny w sytuacji gdy dochody są tak małe, ze fundusz konsumpcji swobodnej jest minimalny lub w ogole nie istnieje, a czas wolny jest przeznaczony na dodatkowa prace. Współczynnik dochodowej elastyczności popytu (income elasticity of demand, IED) jest miarą zmian popytu w zależności od dochodu. Elastyczność tę wyliczamy ze wzoru:

• ELASTYCZNOSC CENOWA POPYTU - Standardowy pakiet usług turystycznych cechuje dosyć wysoka elastyczność cenowa popytu (zwlaszzca jeśli chodzi o podroze wypoynkowe) Oznacza to duza wrażliwość popytu turystycznego na zmiany ceny. Jeśli cena produktu turystycznego rośnie wielkość sprzedaży spada ( w przypadku produktu luksusowego), natomiast jeśli cena ta spada to wielkość sprzedaży rośnie. Poprzez poziom zamożności danego społeczeństwa usługi turystyczne mogą być pojmowane jako dobro zwykłe w przypadku wyższych dochodów lub dobra luksusowego dla mniej zamożnych klientów. Tak więc, elastyczność cenowa popytu na produkty branży turystycznej spada w przypadku przechodzenia tych produktów ze sfery dóbr luksusowych do sfery dóbr zwykłych. Wylicza się ja ze wzoru

Jeśli chodzi o wartości współczynnika cenowej elastyczności popytu to Ecpp=0 oznacza ze zmiany ceny nie powoduja zadnych zmian popytu (popyt doskonale nieelastyczny-sztywny), |Ecpp|=1 oznacza ze wzgeldna zmiana ceny jest rowna względnej zmianie popytu (elastyczność wzorcowa), przedział 0<|Ecpp|<1 oznacza ze wzgeldna zmiana popytu jest mniejsza od względnej zmiany ceny, a im wspolczynnik bliższy zeru tym jest mniejsza elastyczność, |Ecpp|>1 to wzgledna zmiana popytu jest wieksza od względnej zmiany ceny (popyt wysoce elastyczny), |Ecpp|= ∞ to popyt jest doskonale elastyczny

• ELASTYCZNOSC MIESZANA (KRZYZOWA) POPYTU TUR – oznacza wzgeldna zmiane popytu turystycznego na jedno dobro lub usług ew wyniku względnej zmiany ceny drugiego dobra lub usługi. Miara jej jest wspolzynnik mieszanej cenowej elastyczności popytu. Znak ujemny oznacza komplementarność dobr lub usług, natomiast dodatni ich substytucyjność

• SUBSTYTUCYJNOŚĆ – można ja podzielic na zewnetrzna i wewnetrzna. Substytucyjność wewnetrzna to zmiana jednej struktury produktu turystycznego na inna, wynikajaca ze spadku dochodów. Natomiast substytucyjność zewnetrzna wystepuje gdy na skutek spadku dochodow zanika popyt turystyczny, a wydatki związane z nim SA przeznaczane na inne cele.

• KOMPLEMENTARNOŚĆ – co znaczy ze nabycie jednej usługi bądź dobra laczy się z nabyciem innych dobr lub usług. Popyt turystyczny to wiązka wielu potrzeb względem siebie wysoce komplementarnych (jedna potrzeba determinuje istnienie kolejnych). Zaspokojenie popytu turystycznego wymaga więc obecności wielu jednostkowych usług oferowanych w miejscu recepcji turystycznej. Są to najczęściej usługi transportowe, noclegowe, żywieniowe, przewodnickie itp. Obserwowany w ostatnim czasie wzrost wymagań klientów, tym bardziej stawia coraz większe wyzwania przed wytwórcami usług turystycznych. Dodatkową trudnością dla obszarów recepcji turystycznej jest fakt, że turyści postrzegają swoje przeżycia związane z wyjazdem turystycznym jako zwartą całość, co powoduje, że niezaspokojenie w pełni tylko jednej potrzeby związanej z wyjazdem turystycznym, może rzutować na ogólną ocenę podróży turystycznej i ewentualność rezygnacji z ponownego zakupu.

• ODNAWIALNOŚĆ – jest niezwykle wazna cecha popytu turystycznego. Wyraza się poprzez ponowny zakup produktu turystycznego tego samego rodzaju, w stosunku do skonsumowanego już poprzednio i/lub zakup produktu turystycznego o wyższej jakości, nowocześniejszego lub odpowiadającego panującej modzie, co jest na ogół skutkiem wzrostu dochodów

• NIEJEDNORODNOŚĆ – popyt turystyczny jest zlozony z wielu czastkowych popytow na dobra i usługi roznego rodzaju

V – MIERNIKI POPYTU TURYSTYCZNEGO

Miernikami efektywnego popytu turystycznego są ruch turystyczny oraz wydatek turystyczny. Metoda badania popytu turystycznego oparta jest na metodologii badań marketingowych. Badania popytu turystycznego związane jest systemem statystyki obejmującym instytucje i organizacje oraz ich działania w zakresie gromadzenia danych masowych i ich opracowania. Do podmiotów w systemie statystyki należą np. komórki statystyki w przedsiębiorstwach, administracji lub wojewódzkie urzędy statystyczne i Główny Urząd Statystyczny. Źródła pozyskanych danych obejmują dane pierwotne i wtórne^[9]

Do pomiaru ruchu turystycznego najczęściej stosuje się dwa rodzaje badań:

• badania całościowe (pełne, wyczerpujące), to badania wszytskih jednostek danej zbiorowości w danym okresie cechuje je wysoki ksozt przeprowadzenia np. liczba przekroczen granicy, ewidencja oplat lokalnych,

• badania częściowe (niepełne, niewyczerpujące) to badania czesci jednostek danej zbiorowości, zaleta ich są nizsze koszty, natomiast wada może by obciążenie wynikow bledem statystycznym np. kwestionariusz ankietowy, preferowane kierunki wyjazdów, motywy podrozy czy poniesione wydatki w czasie wyjazdu

VI – PODAZ TURYSTYCZNA CO TO JEST?

Czym jest podaz w ogolnym pojeciu? Podstawowa definicja podazy brzmi: ‘ilość dóbr, oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku ‘. Podaż turystyczna jest dosc zlozonym pojeciem.

Definicja podazy turystycznej w waskim znaczeniu to ‘dobra i usługi, które są zaoferowane do sprzedazy turystom’ natomiast w szerokim znaczeniu ‘caloksztalt działań wszystkih podmiotowprowadzacych działalność zmierzajaca do zaspokojenia popytu turystow’

Wg. R. Łazarek to taka ilość dobr i uslug turystycznych, która przy określonej cenie wewnętrznej (turystyka krajowa) lub kursie wymiany waluty danego kraju (turystyka zagraniczna) producenci są skłonni odstąpić nabywcom krajowym lub zagranicznym’.

S.Wodejko podobnie jak w popycie turystycznym odnosi się do produkty turystycznego. Jego definicja brzmi: ‘ ilość produktu turystycznego oferowanego na sprzedaz przy danej cenie i w danym okresie’.

Podaż może być badana na różnych szczeblach: lokalnym regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Podaż turystyczną tworzy układ takich czynników, jak: atrakcje i środowisko miejsca docelowego, infrastruktura i usługi miejsca docelowego oraz dostępność miejsca docelowego.

VII - RODZAJE PODAZY TURYSTYCZNEJ

Podaż turystyczną dzieli się na:
- podaż pierwotna – rzeczywistość turystyczna (naturalne walory), stosunki społeczno - kulturowe (zabytki, język, gościnność, tradycje), urządzenia infrastruktury ogólnej (transport, gospodarstwa komunalne)
- podaż wtórna –urządzenia i instytucje infrastruktury turystycznej (hotelarstwo, urządzenia wypoczynkowe, gastronomia, organizacja podróży).

Podmioty podaży turystycznej:
1. przedsiębiorstwa turystyczne w tym przede wszystkim transportowe, świadczące usługi noclegowe i gastronomiczne, organizatorzy wczasów, wycieczek imprez turystycznych, podmioty świadczące usługi pośrednictwa i informacji turystycznej oraz przedsiębiorstwa o charakterze pozaturystycznym których usługi skierowane są zarówno do obsługi turystów jak również mieszkańców danego obszaru. Ujmując podaż turystyczną w szerokim znaczeniu do podmiotów zaliczać będziemy również producentów dóbr turystycznych.
Z punktu widzenia zarządzania gospodarką turystyczną rozpatrujemy podmioty rynku turystycznego funkcjonujące na różnych szczeblach tego rynku. Na rynku krajowym znaczenie mają te podmioty które nie produkują dóbr i usług turystycznych ale mają bardzo istotne znaczenie w sferze regulacji rynku turystycznego. Mogą to być zarówno regulacje dotyczące funkcjonowania przedsiębiorstw turystycznych jak również regulacje w zakresie ochrony środowiska oraz zagospodarowania turystycznego

VIII - CECHY PODAZY TURYSTYCZNEJ

1. część elementów podaży turystycznej ma charakter para turystyczny, co znaczy, że ich istnienie nie jest związane wyłącznie z obsługa turystyki;

2. w skład produktu turystycznego wchodzą urządzenia związane z infrastrukturą ogólną państwa (głównie transport), co powoduje, że struktura i funkcjonowanie podaży są w dużym stopniu uzależnione od sytuacji gospodarczej państwa;

3. komponenty produktu turystycznego są komplementarne, co powoduje, że podaż usług turystycznych ma charakter łączny;

4. wiele urządzeń komplementarnych, istniejących w celu świadczenia usług podstawowych, ma charakter inwestycji kapitałochłonnych, np. baza noclegowa czy gastronomiczna;

5. podaż turystyczna cechuje się dużym udziałem kosztów stałych i stosunkowo niskim kosztami zmiennymi;

6. podaż turystyczna jest sztywna w układzie przestrzennym (wynika to z faktu, że o jej lokalizacji decyduje występowanie walorów turystycznych);

7. miejsca występowania podaży turystycznej mają na ogół niskie walory z punktu widzenia produkcji materialnej;

8. wielkość podaży turystycznej jest uzależniona od chłonności miejsc występowania walorów turystycznych;

9. z charakteru popytu a także walorów przyrodniczych wynika sezonowe wykorzystanie podaży, co rodzi wiele negatywnych skutków;

10. prawidłowości dotyczące kształtowania się głównych strumieni ruchu, szczególnie zagranicznego powodują, że podaż turystyczna jest importochłonna;

11. istnienie i funkcjonowanie podaży turystycznej uzależnione jest od działalności praktycznie wszystkich sektorów gospodarki;

12. podaż turystyczna jest cenowo nieelastyczna.

IX - DETERMINANTY CZYNNIKI PODAZY TURYSTYCZNEJ

Do podstawowych determinantów podaży turystycznej naleza:

• dostępność czynników wytwórczych (praca, ziemia, kapitał, nowoczesne technologie, organizacja i inne),

• zmiany produktywności wywołane zmianami sposobów wytwarzania,

• zmiany opłacalności wytwarzania innych dóbr i usług.

Działanie tych determinantów koryguje polityka państwa. Wpływ na podaż wywierają przede wszystkim: system społeczno-polityczny i stabilizacja polityczna w danym kraju, ułatwienia w ruchu granicznym, kursy dewizowe, polityka kredytowa i podatkowa zmierzająca do pobudzenia turystycznych inwestycji oraz intensywność infrastruktury.

O wielkości i charakterze podaży turystycznej w dużym stopniu decyduje postęp technologiczny i organizacyjny. Dzięki temu podaż turystyczna sama w sobie jest czynnikiem pobudzającym i przekształcającym popyt.

X - MIERNIKI PODAZY TURYSTYCZNEJ

• walory turystyczne obszaru - liczba walorów przyrodniczych jezior, rzek, wulkanów, parków i ogrodów, źródeł cieplicowych i mineralnych), powierzchnia przyrodniczych obszarów chronionych, rezerwatów przyrody, lasów, liczba walorów czy też wartości kulturowych, takich jak: . zabytki, obiekty architektury historycznej, sakralnej i współczesnej, muzea, galerie, targi i jarmarki, wystawy, festiwale, inne imprezy kulturalne itp.

• Dostępność i rodzaj miejsc noclegowych, czyli baza noclegowa - powszechnie przyjęty umowny miernikiem wielkości podaży turystycznej (wielkość i jej struktura, z podziałem na rodzaje i kategorie obiektów noclegowych turystyki). Można zatem stwierdzić, że im większa jest baza noclegowa miejscowości czy regionu recepcyjnego, tym większa jest ich podaż turystyczna:

• Transport – przede wszystkim obejmujące sieć transportową, jej gęstość (np. długość dróg różnych rodzajów, liczba dworców, portów, przystanków) i powiązanie z głównymi regionami recepcyjnymi. Niezwykle ważna jest częstotliwość połączeń tych regionów z głównymi regionami wysyłającymi.

• Gastronomia - . liczba obiektów gastronomicznych (restauracji, pizzerii,kawiarni, barów itp.)

• Biura podróży

• Baza uzupelniająca - liczba obiektów towarzyszących (pływalni, pól golfowych, lodowisk, wypożyczalni sprzętu turystycznego, sklepów z pamiątkami, kompleksów rekreacyjno-handlowych, bazarów i targowisk itp.)