Pytania z fizjologii od 54

55.rodzaje i funkcje granulocytów

Neutrofile oboj.-zdolność do fagocytozy bakterii i uszkodzonych komorek

Eozynofile kwas.- w warunkach fizj. Przeciwdziałają odczynowi zapalnemu w warunkach patologicznych wzmagają odczyn zapalny, mogą atakować org. pasożytnicze

Bazofile zas.- uwalniają do krwioobiegu heparynę, histaminę, serotoninę, bradykininę

Regulacja biosyntezy immunoglobulin; wytwarzanie czynników wzrostowych; reakcje przeciwbakteryjne, przeciwpasożytnicze, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe; usuwanie uszkodzonych tkanek; kierowanie czynnością fibroblastów i komórek tkanki łącznej; angiogeneza

56.Odporność komórkowa i humoralna

odporność komórkowa – warunkowana przez komórki (limfocyty T), polegająca na bezpośrednim atakowaniu patogenów przez limfocyty,

odporność humoralna – warunkowana przez przeciwciała, polegająca na wytwarzaniu przez limfocyty przeciwcia, których zadaniem jest niszczenie komórek patogennych.

57.Płytki krwi. Hemostaza

(trombocyty)MPV: krążące we krwi fragmenty cytoplazmy megakariocytów; okrągłe lub owalne twory o średnicy 1-3mm; zdolność przechodzenia z postaci spoczynkowej w wypustkową; w krzepliwości krwi ważne, ulegają agregacji, tworzą sieć płytkową w miejscu uszkodzonego naczynia; źródło serotoniny, adrenaliny i noradre.; 5-20 dni życia

Hemostaza proces tworzenia skrzepu w ścianach uszkodzonych naczyń krwionośnych, zapobiegający utracie krwi oraz utrzymujący krew krążąca w postaci płynnej.

58Czynniki krzepnięcia krwi. Kaskadowy schemat krzepnięcia

Bialka osocza- cz. Zespołu protrombiny(II, VII, X syntetyzowane w wątrobie ich kofaktorem jest wit. K); cz. wrażliwe n trombinę I, V, VIII, XIII; cz. Kontaktu XI, XII, czynnik tkankowy.

Krzepnięcie- istotą k. jest przemiana rozpuszczalnego białka osocza fibrynogenu w nierozp. Sieć fibryny pod wpływem trombiny powstającej z protrombiny.

Czynnik wewnątrzpochodny: fosfolipidy płytek krwi, Ca2+, krzepnięcie na skutek kontaktu ze zwiąż. O ład. Ujemnym(szkło probówek, kolagen, endotoksyny

Cz. Zewnątrzpochodny- cz. Tkankowy, cz. VII Ca2+, zetkniecie się krwi z uszkodzonymi tkankami, reakcja przebiega szybciej; krzepniecie ma charakter reakcji kaskdowej; większy cz. Krzep.wyst. w osoczu w postci?; każdy z. jest substratorem dla poprzednio za aktywowanego enzymu.

Wytworzenie skrzepu polega na przejściu fibrynogenu w fibrynę pod wpływem trombiny. Polega to na proteolitycznej aktywacji poszczególnych czynników krzepnięcia. Większość z nich ma charakter proenzymów. Ponieważ na każdym etapie aktywacji cząsteczka enzymu przekształca wiele cząsteczek substratu proces aktywacji ulega stałemu przyśpieszeniu i przebiega w sposób lawinowy – system kaskadowy. W procesie krzepnięcia wyróżnia się trzy fazy:

• Wytworzenie aktywnego czynnika X przekształcającego nieczynną protrombinę w trąbinę

• Proces wytworzenia trombiny

• Wytwarzanie fibryny z fibrynogenu

59.Fibrynoliza. Inhibitory krzepnięcia.

Fibrynoliza :

Trzeci proces hemostazy. Mechanizm fizjologiczny prowadzący do likwidacji powstałych skrzepów i trwałego gojenia się rany. Jest to mechanizm ochronny przeciwko zakrzepom. Jej istotą jest stopniowy, proteolityczny rozkład fibryny i fibrynogenu oraz czynników krzepnięcia. Czynność tę wykonuje enzym – plazmina.

Inhibitory procesu krzepnięcia:

1. Prostacyklina - najsilniejszy inhibitor agregacji płytek działa przeciwstawnie do trombosanu A2 i jest wytwarzana przez śródbłonek naczyń tętniczych

2. Heparyna - wytwarzanie przez granulocyty zasadochłonne i komórki tuczne zwłaszcza wątroby i płuc, unieczynnia zarówno aktywny czynnik X jak i trombinę

3. Brak witaminy K i związany z tym niedobór protrombiny (II czynnik krzepnięcia), czynników VII (prokonwertyna), IX (czynnik przeciwhemofilowy B), X (czynnik Stuarta)

4. Obniżenie temp. ograniczające proces adhezji i agregacji płytek oraz przebieg reakcji enzymatycznych (wydłużenie czasu krzepnięcia)

5. Kumaryna (antywitamina K) - zmniejsza wytwarzanie kompleksu protrombinowego

6. Hirudyna (pijawki) - białko o działaniu przeciwskrzepliwym

60. Białka osocza i ich znaczenie.

Białka osocza występują w ilości 70-75g w 1 l osocza.

Dzielą się na trzy zasadnicze frakcje:

** albuminy - wytwarzane w wątrobie a ich zasadnicza funkcją jest wiązanie wody. Dzięki wiązaniu dużej liczby cząsteczek wody na ścianki naczyń włosowatych wywierane jest ciśnienie onkotyczne , dzięki któremu woda przefiltrowana przez ścianę naczyń włosowatych do przestrzeni międzykomórkowych powraca do łożyska krwionośnego tym samym nie dopuszczają do ucieczki wody z naczyń krwionośnych i gromadzenia się wody w tkankach i powstania obrzęków. Na cząsteczkach albumin osadzają się związki drobnocząsteczkowe, m.in hormony. Albuminy są nośnikiem tych związków w krwi. Przenoszą kwasy tłuszczowe i barwniki żółciowe. Wiążą i transportują pewną ilość dwutlenku węgla.

** globuliny - składają się z kilku frakcji: alfa 1, alfa 2, beta i gamma.

Globuliny , które wiążą jony metali to transferyna transport Fe i ceruloplazmina transport Cu

Gamma-globuliny (Immunoglobuliny G, IgA, IgM, IgD, IgE - zasadniczą ich rolą jest inaktywacja antygenów ponieważ w tej frakcji zawarte są przeciwciała.

Gamma-globuliny wytwarzane są w węzłach chłonnych a pozostałe w wątrobie.

Rola globulin polega głównie na przenoszeniu wraz z prądem krwi różnych ciał wiążących się z nimi luźno i przejściowo (przenoszą hormony steroidowe, cholesterol, fosfatazy, tłuszcze, karoteny, mikroelementy, barwniki) oraz czynnościach obronnych i odpornościowych ustroju a także uczestniczą w krzepnięciu krwi

** fibrynogen jest białkiem wytwarzanym prze wątrobę. Z fibrynogenu powstają pod wpływem trombiny cząsteczki fibryny, które tworzą sieć włókien składająca się na skrzep krwi. Odgrywa podstawową rolę w procesie krzepnięcia krwi (Natomiast pod wpływem plazminy powstające fragmenty fibrynogenu hamują proces krzepnięcia)

61.Grupy krwi w układzie AB0 i Rh, dziedziczenie

W błonach komórkowych elementów morfotycznych krwi występują antygeny, w osoczu krwi u innych ludzi występują naturalne przeciwciała przeciwko tym antygenom. Praktyczne znaczenie maja antygeny grupowe AB0, Rh i ludzkie antygeny leukocytarne. Antygeny grupowe AB0 występują w otoczce erytrocytów. Są to cząsteczki polisacharydów stanowiące substancje grupowe A, B i H. Na podstawie ich występowania został dokonany podział na 4 grupy krwi: A, B, AB, 0. U ludzi u których w otoczce erytrocytów znajduje się antygen A w osoczu znajduje się naturalne przeciwciało anty-B i odwrotnie. W grupie AB w otoczce erytrocytów znajdują się oba antygeny A i B a w osoczu nie ma naturalnych przeciwciał. U osób z grupą 0 substancja grupowa H ma bardzo słabe właściwości antygenowe a w osoczu znajdują się przeciwciała zarówno anty-A jak i anty-B.

Antygen A nie jest jednorodny, dzieli się na A1 i A2. Dlatego w praktyce wyróżnia si 6 grup krwi ukł AB0: A1, A2, B, A1B,A2B i 0.

Drugi podział: na dwie grupy Rh: R +, Rh-. W otoczkach erytrocytów ludzi z grupą krwi Rh+ występuje antygen D a u ludzi z grupą Rh- brak jest tego antygenu. Przetoczenie krwi Rh+ biorcy Rh_ powoduje pojawienie się w jego osoczu izoprzeciewciał anty-D. Ponowne przetoczenie krwi Rh+ temu biorcy prowadzi do niszczenia erytrocytów dawcy przez przeciwciała powstałe po pierwszej niezgodnej transfuzji.

Dziedziczenie grup krwi zachodzi zgodnie z prawami Mendla. Allele określające grupy A i B są dominujące wobec allelu determinującego grupę 0. Grupy krwi A i B mogą mieć zarówno homozygoty, które odziedziczyły tą samą grupę po obojgu rodzicach, jak i heterozygoty (np. A0). Grupę krwi 0 mogą mieć tylko osoby homozygotyczne, które dziedziczą tą grupę po obojgu rodzicach, a AB jedynie heterozygotyczne.

62.Czynnik Rh, konflikt serologiczny.

W układzie Rh rozróżnia się 6 antygenów: C, c, D, d, E, e. Osoba z antygenem C, D, E nigdy nie ma antygenu c, d lub e, natomiast przy braku antygenu oznaczonego wielką literą zawsze występuje jego odpowiednik oznaczony małą literą. U większości ludzi występuje antygen D. W związku z tym krew o takich właściwościach zalicza się do grupy Rh(+), a sam antygen D nazywa się czynnikiem Rh. Odpowiednio, brak czynnika Rh (antygenu D) pozwala zaliczyć krew do grupy Rh(-). Gdy krew grupy Rh(+) zostanie przetoczona osobie z grupa krwi Rh(-) w osoczu biorcy pojawiają się aglutyniny anty Rh osiągające maksymalne stężenie po 2-4 miesiącach. Ponowne przetoczenie krwi tejże grupy osobie, u której już zostały wytworzone przeciwciała, powoduje aglutynacje krwinek.

Podobna sytuacja występuje w organizmie płodu. Cecha Rh(+) jest genetycznie dominująca. Jeśli więc kobieta z Rh(-) nosi płód, który odziedziczył po ojcu cechę Rh(+), to przy porodzie, bądź już w czasie ciąży , przedostanie się nielicznych nawet krwinek płodu do organizmu matki powoduje wytworzenie się u niej przeciwciała anty-D. W przypadku następnej ciąży poziom przeciwciał we krwi matki może być wysoki i mogą one przez łożysko przenikać do krwi płodu. Najczęściej dochodzi wówczas do hemolizy krwinek płodu i powstania choroby hemolitycznej noworodków, to znaczy niedokrwistości, żółtaczki, obrzęków i innych groźnych dla życia zaburzeń. Jeśli ilość przeciwciał we krwi matki już we wcześniejszym okresie ciąży jest duża, to dochodzi do odumarcia płodu i poronienia.

63. Właściwości mięśnia sercowego.(potencjał spoczynkowy i czynnościowy)???

• szybki, energiczny skurcz

• niezależny od naszej woli

• nie ulega zmęczeniu

• poprzecznie prążkowany, tworzy syncytium

• jądra komórkowe wewnątrz włókna

• wstawki

• przeciętna częstość skurczu 72/min, 100 000/ dobę

• przepływ krwi: 5litrów/min, 20-30 litrów/min przy wysiłku

możliwy przerost czynnościowy

W "stanie spoczynku" komórka mięśnia sercowego znajduje się w stanie tzw. potencjału spoczynkowego (polaryzacji), czyli przezbłonowego gradientu ładunków elektrycznych:

• potencjał spoczynkowy wynosi ok. –90 mV

• jony sodu znajdują się w większym stężeniu na zewnątrz komórki, jony potasu w większym wewnątrz niej

• błona komórkowa jest praktycznie nieprzepuszczalna dla jonów sodu w trakcie spoczynku (nie wnikają one do komórki drogą biernej dyfuzji zgodnie z gradientem stężeń. Przy błonie przepuszczalnej doszłoby do wyrównania stężeń po obu stronach błony i zaniku polaryzacji!)

• błona komórkowa w stanie spoczynku jest przepuszczalna dla jonów potasu, a istniejąca różnica stężeń tego jonu pomiędzy wnętrzem komórki a przestrzenią zewnątrzkomórkową kieruje siłę dyfuzji na zewnątrz, przeciwdziałając różnicy potencjału.

• różnica potencjału pomiędzy wnętrzem komórki a przestrzenią międzykomórkową utrzymywana jest enzymatycznie, aktywnie przez pompę jonową (ATPaza), która wbrew gradientowi stężeń i potencjałom ładunków elektrycznych wydala z komórki 3 jony sodu na każde 2 jony potasu wprowadzone do komórki. Ta różnica 3:2 przyczynia się do wytwarzania potencjału błonowego.

Bodziec działający na spolaryzowaną komórkę mięśnia sercowego (prawidłowo z węzła zatokowo-przedsionkowego) zmienia przepuszczalność błony dla jonów sodu, które dostając się do wnętrza komórki, zmniejszają ujemny potencjał do wartości ok. –65 mV (potencjał progowy).

Przekroczenie potencjału progowego jest czynnikiem wyzwalającym otwarcie kanałów sodowych. Dochodzi wówczas do gwałtownego napływu jonów sodu do wnętrza komórki, w wyniku czego następuje szybka i całkowita depolaryzacja.

Przy wartości –40 mV otwierają się z lekkim opóźnieniem kanały wapniowe.

W powstającym potencjale czynnościowym wyróżniamy pięć faz:

• faza 0 (szybka depolaryzacja) – zależy od szybkiego dośrodkowego prądu sodowego

• faza 1 (wstępna szybka repolaryzacja) – dośrodkowy prąd chlorkowy i odśrodkowy prąd potasowy

• faza 2 (powolna repolaryzacja) – tzw. faza plateau (stabilizacja potencjału równowagą pomiędzy dośrodkowym prądem wapniowo-sodowym a odśrodkowym prądem potasowym)

• faza 3 (szybka repolaryzacja) – przewaga odśrodkowego prądu potasowego nad wygasającym dośrodkowym prądem wapniowo-sodowym

• faza 4 (polaryzacja) – faza spoczynku, polaryzacji

64.Układ bodźco –przewodzący serca

Układ bodźcotwórczo-przewodzący serca– określona grupa komórek mięśnia sercowego, która ma zdolność do wytwarzania oraz rozprowadzania rytmicznych impulsów nerwowych wywołujących skurcz serca.

Automatyzm serca to termin stosowany w fizjologii, oznaczający że serce ma zdolność do samopobudzania się czyli właśnie do automatyzmu.

W tym układzie wyróżnia się:

* węzeł zatokowy (węzeł zatokowo-przedsionkowy)

* szlaki międzywęzłowe: przedni, środkowy i tylny

* węzeł przedsionkowo-komorowy

* pęczek przedsionkowo-komorowy (pęczek Hisa) i jego odgałęzienia

Źródłem pobudzeń elektrycznych w mięśniu sercowym, są wyspecjalizowane komórki rozrusznikowe (zlokalizowane w węźle zatokowo-przedsionkowym i węźle przedsionkowo-komorowym), które mają następującą cechę, że ich potencjał spoczynkowy nie jest stały (jak w komórkach roboczych mięśnia sercowego) tylko ulega spontanicznie i samoistnie podwyższeniu (co bywa nazywane powolną spoczynkową depolaryzacją), aż do osiągnięcia potencjału progowego, co wiąże się z wytworzeniem potencjału czynnościowego i powstaniem pobudzenia szerzącego się wzdłuż przebiegu układu bodźcoprzewodzącego, a następnie roboczego mięśnia komór, co przejawia się wystąpieniem skurczu serca. Następnie cały cykl powtarza się.

Automatyzm komórek układu bodźcotwórczo-przewodzącego polega na przerwaniu stymulacji z wyższych pięter tego układu, gdyż każda ze składowych jest w stanie samodzielnie wytworzyć określone impulsy nerwowe, z których największa częstość jest w węźle zatokowym, a najmniejsza we włóknach Purkinjego oraz w kardiomiocytach. W warunkach chorobowych, np. po niedokrwieniu, gdy szlaki miedzywęzłowe są uszkodzone, węzeł przedsionkowo-komorowy przejmuje funkcję rozrusznika i nadaje sercu własny, wolniejszy rytm.

Komórki węzła zatokowo-przedsionkowego, tzw. komórki P, są wrzecionowate, mniejsze od przeciętnych kardiomiocytów, o słabo kwasochłonnej cytoplazmie (stąd nazwa komórek P, od angielskiego pale, blady).

65. Elektrokardiografia- rodzaje odprowadzeni, charakterystyka zapisu EKG, znaczenie

Elektrokardiografia polega na rejestracji zmian potencjałów powstających na powierzchni ciała lub w jego wnętrzu pod wpływem depolaryzacji i repolaryzacji serca.

Elektrody odbierają różnice potencjałów między poszczególnymi elektrodami, odbierając czynność bioelektryczną serca.

• Odprowadzenie jednobiegunowe kończynowe

• Odprowadzenia dwubiegunowe kończynowe

• Odprowadzenia jednobiegunowe przedsercowe

Odprowadzenia jednobiegunowe – odbierają różnice potencjałów między elektrodą aktywną i nieaktywną.

Odprowadzenia dwubiegunowe – między dwoma aktywnymi elektrodami.

Na wykresie EKG analizuje się:

* linię izoelektryczną – linia pozioma zarejestrowana w czasie, gdy w sercu nie stwierdza się żadnych pobudzeń (aktywności). Najłatwiej wyznaczyć ją według odcinka PQ. Stanowi ona punkt odniesienia poniższych zmian

* załamki – wychylenia od linii izoelektrycznej (dodatni, gdy wychylony w górę; ujemny, gdy wychylony w dół)

* odcinki – czas trwania linii izoelektrycznej pomiędzy załamkami

* odstępy – łączny czas trwania odcinków i sąsiadującego załamka

Załamki:

• załamek P – jest wyrazem depolaryzacji mięśnie przedsionków, czas trwania od 0,04 do 0,11 s; amplituda wynosi do 2,5 mm (0,25mV) w odprowadzeniach kończynowych i do 3mm (0,3mV) w odprowadzeniach przedsercowych.

• załamek Q – jest pierwszym ujemnym załamkiem zespołu QRS. Często jest nieobecny, gdyż po wykonaniu głębokiego wdechu załamek ten znika lub ulega zmniejszeniu. Czas trwania poniżej 0,015 s.

• załamek R- pierwszy dodatni załamek zespołu QRS.

• załamek S – ujemny załamek zespołu QRS

• załamek T – jest wyrazem końcowej fazy repolaryzacji mięśnia komór. Czas trwania wynosi od 0,12 do 0,16 s. Amplituda wynosi do 6mm w odprowadzeniach kończynowych i do 10mm w odprowadzeniach przedsercowych.

• załamek U – spotykany w około 25% zapisów EKG. Występuje zaraz po załamku T, wyprzedzając załamek P następnego cyklu. Sugeruje się, że jest on wyrazem repolaryzacji włókien Purkinjego lub wyrazem potencjału powstałego w wyniku rozciągania mięśnia serca w rozkurczu, podczas napływu krwi do komór. Jest załamkiem dodatnim o amplitudzie do 3mm.

Odcinki:

• odcinek PQ – to część krzywej EKG mierzona od końca załamka P do początku pierwszego wychylenia zespołu QRS. Prawidłowy czas trwania wynosi od 0,04 do 0,10 s. Wyraża przewodzenie bodźca przez węzeł a-v, pęczek Hisa, jego odnogi oraz włókna Purkinjego. Przebiega w linii izoelektrycznej, niekiedy bywa zniekształcony przez przedsionkowy załamek T, który jest wyrazem repolaryzacji mięśnia przedsionków.

• odcinek ST – to część krzywej EKG mierzona od końca zespołu QRS do początku załamka T. Jest wyrazem początkowej fazy repolaryzacji mięśnia komór. Czas trwania wynosi od 0,02 do 0,12 s. Przebiega w linii izoelektrycznej. Jego obniżenie nie powinno przekraczać 0,5 mm w żadnym odprowadzeniu.

• odcinek TP - to część krzywej EKG mierzona od końca załamka T do początku następnego załamka P. Przebiega w linii izoelektrycznej. Odpowiada okresowi, w którym komory i przedsionki znajdują się w rozkurczu.

Odstępy:

• odstęp PQ – mierzony od początku załamka P do początku zespołu QRS. Czas trwania wynosi od 0,12 do 0,20 s.

• odstęp QT – mierzony od początku zespołu QRS do końca załamka T. Wyraża czas trwania potencjału czynnościowego (depolaryzacji i repolaryzacji komór). Czas trwania zależy między innymi od częstości rytmu serca, jednak nie powinien przekraczać 0,40 s. Im częstość rytmu jest większa, tym odstęp QT jest krótszy.

• odstęp RR – to odległość między wierzchołkami dwu kolejnych załamków R. Jest wyrazem czasu trwania jednej ewolucji serca. W prawidłowym rytmie zatokowym różnice między dwoma odstępami RR nie przekraczają 0,16 s. Jest wykorzystywany do obliczenia częstości rytmu serca.

• odstęp PP – to odległość między wierzchołkami dwu kolejnych załamków P. W przypadku miarowego rytmu zatokowego odstęp PP jest równy odstępowi RR.

Normogram – oś elektryczna serca w połażeniu pośrednim, , występuje u ludzi zdrowych, wartość odchylenia osi między 0 a +90.

66.Cykl pracy serca- podział na fazy, wartości ciśnienia w jamach serca, rola zastawek

Cykl serca trwa 0,8 sek; powtarza się 75 razy na minutę.

Cykl rozpoczyna się skurczem przedsionków, co powoduje wzrost ciśnienia w przedsionkach. Na skutek tego krew przepływa z nich do komór powodując ich dodatkowe wypełnienie, tak więc skurcz przedsionków warunkuje wypełnienie komór przed ich przystąpieniem do skurczu i ostateczną wartość ciśnienia rozkurczowego. Napełnione krwią przedsionki kurczą się gdy otwarte są zastawki przedsionkowo – komorowe, krew nie cofa się wtedy z przedsionków do żył lecz przelewa do komór. Pod koniec skurczu przedsionków zastawki zamykają się aby nie dopuścić do zwrotnego przepływu krwi do przedsionków. Skurcz komór jest znacznie dłuższy i silniejszy od skurczu przedsionków. Pierwsza faza skurczu komór zaczyna się od zamknięcia zastawek przedsionkowo – komorowych a kończy otwarciem zastawek półksiężycowatych, druga faza dzieli się na fazę szybkiego wyrzutu i zredukowanego wyrzutu. Rozkurcz komór zaczyna się od spadku ciśnienia w komorach. Wszystkie zastawki serca zostają zamknięte. Okres szybkiego wypełnienia się komór rozpoczyna się od otworzenia zastawek przedsionkowo – komorowych i przepływu do komór krwi nagromadzonej w przedsionkach.

Pauza: po której kurczy się mięsień przedsionków.

Ciśnienie w tętnicy płucnej: 22-25/8-10

Ciśnienie w aorcie:120/80

Zastawki przedsionkowo – komorowe – zapobiegają przepływowi krwi z komór do przedsionków w czasie skurczu.

Zastawki półksiężycowate – zapobiegają przepływowi zwrotnemu z tętnic do komór podczas rozkurczu.

67Objetość wyrzutowa i pojemność minutowa serca

Objętość wyrzutowa serca SV-jest to ilość krwi wtłaczanej przez jedna z komór serca do odpowiedniego zbiornika tętniczego. U dorosłego człowieka o masie 70kg w spoczynku w pozycji leżącej każda z komór tłoczy około 75 mL krwi w czasie jednego cyklu pracy serca. W końcu skurczu pozostaje w każdej komorze ok. 50 mL krwi stanowiącej objętość krwi zalęgającej, która warunkuje objętość póznoskurczowa komór

Frakcja wyrzutowa lewej komory serca określana jest stosunkiem i objętości wyrzutowej 75mL do objętości poznoskurczowej (75mL + 50mL) Frakcja ta stanowi dobry wskaźnik stanu czynnościowego lewej komory serca Zalezy od:

-sily skurczu miesnia komor uwarunkowanej początkowym rozciągnięciem komorek mięśniowych (objętość krwi zalegajacej) ciśnieniem panującym w zbiornikach tetniczych i transmiterami układu autonomicznego uwalnianymi z zakończeń nerwowych w miesniu sercowym. W czasei wysilku fizycznego (intensywnego) poj. min. Wzrasta kilkakrotnie w stosunku do poj. min w spoczynku.

-zgodnie z prawem Sterlinga od wypelnienia komor krwia w koncu rozkurczu

-noradrenalina zwieksza poj min i wyrzutowa

-acetylocholina dzialanie przeciwne

Pojemność minutowa serca jest to ilość krwi tłoczonej przez jedna z komor serca w czasie jednej minuty i wynosi w spoczynku ok. 90mL/s (5,4L/min). Pojemności minutowa serca w spoczynku jest przeliczana na 1m2 powierzchni ciała jako tzw. wskaźnik sercowy. Pojemność minutowa komory wynosi 53mL/s/m2 (3,2 L/min/m2) powierzchni ciała.

68.Wpływ układu autonomicznego na serce.

Ośrodek sercowy – kontroluje pracę serca (zwiększa lub zmniejsza jego pracę). Za przyśpieszenie pracy serca odpowiedzialny jest ośrodek rdzeniowy znajdujący się w rogach bocznych rdzenia kręgowego w części piersiowej w segmentach 1-5. neurony tego ośrodka wysyłają impulsy do serca we włóknach przedzwojowych do zwojów współczulnych szyjnych: górnego środkowego i dolnego a także do zwojów pnia współczulnego. Komórki ze zwojów współczulnych przewodzą impulsy do serca przez włókna zazwojowe współczulne. Najwięcej tych włókien biegnie do serca ze zwoju szyjno – piersiowego. Z zakończeń tych włókien uwalniana jest noradrenalina przyspieszająca pracę serca. Za zmniejszenie pracy serca i częstotliwość jego skurczów odpowiedzialny jest ośrodek zwalniający pracę serca. Znajduje się on w rdzeniu przedłużonym i składają się na niego neurony jądra grzbietowego o nerwu błędnego. Neurony te za pośrednictwem włókien eferentnych biegnących do serca i przywspółczulnych komórek zazwojowych znajdujących się w samym sercu – na swych zakończeniach pod wpływem impulsacji uwalniają acetylocholinę co powoduje zwolnienie pracy serca. Ośrodek zwalniający wykazuje stałą przewagę nad przyśpieszającym.

69.Struktura łożyska naczyniowego.

Łożysko krwionośne-wypelnione jest przepływającą krwią dzięki

-sercu zapewniającemu różnicę ciśnień pomiędzy zbiornikiem krwi;

- układowi naczyń krwionośnych, czyli zbiornika krwi i połączeniom pomiędzy zbiornikami w postaci sieci naczyń włosowatych.

1zbiornik wysoko ciśnieniowa funkcja zaopatrująca tętnice dużego krążenia 15%

2zbiornik nisko ciśnieniowy rezerwuar żył i krążenia płucnego 75%

3. naczynia oporowe arteriolie regulują przepływ krwi przez odpowiednie okolice organizmu i są odpowiedzialne za spadek ciśnienia w kapilarach 5%

4. Naczynia włosowate- wymiana między krwią, a tkankami 5%

70.Tętno i jego znaczenie.

Prędkość przepływu fali krwi, jej objętość i ciśnienie w naczyniach wahają się rytmicznie około wartości średnich, wartości te nazywa się pulsowaniem i dlatego można mówić o pulsie ciśnienia, strumienia i objętości. Najczęściej bada się puls ciśnienia – tętno.

Tętno falisty ruch rozchodzący się w tętnicach zależnie od ich sprężystości, wypełnieniu oraz rytmicznej pracy serca. Tętno powstaje podczas skurczu serca na początku głównych tętnic, skąd w postaci fali ciśnienia rozchodzi się w kierunku naczyń włosowatych. Prędkość rozchodzenia się fali tętna zależy od elastyczności tętnic. W tętnicach o ścianach elastycznych fala tętna rozchodzi się wolniej natomiast w stwardniałych szybciej. Zależy też od przebiegu tętnic – w tętnicach o prostym przebiegu fala przesuwa się szybciej.

Ocenia się je pod względem:

• Częstotliwości – wyraz częstotliwości skurczów serca, zależy od temperatury ciała, pracy fizycznej, stanów emocjonalnych, wpływów nerwowych i humoralnych)

• Regularność – wyróżnia się tętno miarowe o regularnych odstępach i niemiarowe

• Amplituda – wyróżniamy tętno wysokie objawiające się przy dużej objętości wyrzutowej serca i małym oporem naczyń krwionośnych i niskie przy zwiększonej częstotliwości skurczów i zwężeniach naczyń

• Szybkość

Znaczenie:

• Układ tętniczy to wielki zbiornik wysokociśnieniowy, w którym zmiany ciśnienia rozchodzą się i obejmują go w całości, co zapewnia stałe ciśnienie napędowe dla przepływu krwi przez tkanki.

• Transport krwi z serca do tkanek odbywa się kosztem energii niesionej przez tętnice.

• Odciążenie pracy komór.

• Regulacja przepływu krwi

• Mówi o prawidłowej pracy serca i stanie naczyń.

???71.Ciśnienie tętnicze krwi. Fale ciśnieniowe.

Ciśnienie tętnicze (ang. blood pressure - BP)

To ciśnienie wywierane przez krew na ścianki tętnic, przy czym rozumie się pod tą nazwą ciśnienie w największych tętnicach.

Ciśnienie krwi ulega ustawicznym zmianom zarówno długookresowym (co związane jest z wiekiem, stanem zdrowia itp.), średniookresowym (zależnie od pory doby, aktywności, stanu psychicznego, spożytych używek itp.) jak i krótkookresowym (w obrębie cyklu pracy serca). W momencie skurczu serca, kiedy porcja krwi wypychana jest z serca do aorty, w tętnicach panuje najwyższe ciśnienie wynoszące zazwyczaj u zdrowego dorosłego człowieka od ok. 90 do 135 mmHg (zazwyczaj 110-130); w chwili rozkurczu - jest najniższe, np. od ok. 50 do 90 mmHg (zazwyczaj 65-80). W praktyce medycznej, do oceny stanu zdrowia badanej osoby istotna jest wartość zarówno ciśnienia skurczowego, jak i rozkurczowego, toteż podawane są obie wartości, co zapisuje się np. 120/80 mmHg.

• Nieinwazyjna (bezkrwawa) metoda pomiaru ciśnienia krwi:

Badanie ciśnienia krwi tą metodą wykonuje się za pomocą sfignomanometru (tzw. ciśnieniomierza) i stetoskopu (tzw. słuchawek lekarskich).

• Inwazyjna (krwawa) metoda pomiaru ciśnienia krwi:

Metoda bezpośrednia polega na wprowadzeniu do naczynia tętniczego kaniuli (tzw. wenflonu) połączonej z zestawem pomiarowym - przetwornikiem ciśnienia za pomocą układu przewodów wypełnionych płynem. Płyn ten może jednak tworzyć system rezonansowy, który poprzez spontaniczną oscylację może zniekształcać krzywą ciśnienia. Przetwornik ciśnienia w wypadku pomiarów hemodynamiki układu krążenia umieszcza się na wysokości linii pachowej środkowej.

FALA TĘTNA

Lewa komora, wtłaczając do aorty w czasie jednego skurczu objętość wyrzutową krwi, powoduje jednoczesny wzrost ciśnienia i powstanie fali ciśnieniowej oraz odkształcenie się ścian tętnic. Fala ciśnieniowa z towarzyszącym jej odkształceniem ścian tętnic, określana jako fala tętna (arterial pulse), rozchodzi się wzdłuż ścian zbiornika tętniczego dużego od serca aż do naczyń przedwłosowatych tętniczych, a nawet do naczyń włosowatych. Prędkość rozchodzenia się fali tętna zależy od elastyczności ścian tętnic oraz ich przebiegu i mieści się w granicach od 5 do 9 m/s.

W tętnicach o ścianach elastycznych fala tętna przesuwa się wolniej, natomiast w tętnicach o ścnianach stwardniałych, mniej elastycznych, rozchodzi się szybciej. Wr tętnicach o prostym przebiegu fala tętna przesuwa się szybciej, w tętnicach krętych zaś wolniej.

Odkształcanie się ścian tętnicy w czasie przechodzenia przez nią fali tętna może być odebrane za pomocą specjalnych czujników i zarejestrowane na papierze, najczęściej za pomocą aparatu do elektrokardiografii. Zapisana fala tętna, czyli sfigmogram, charakteryzuje się_ramieniem wstępującym i zstępującym. Na ramieniu zstępującym zaznacza się niewielka oscylacja, zwana załamkiem lub falą dykrotyczną (dicrotic notch), spowodowana odbiciem się słupa krwi o zamykającą się zastawkę aorty.

???72Opór krążenia, definicja, regulacja

Opór naczyniowy- R (blood vessels resistance) jest wprost proporcjonalny do różnicy ciśnień pomiędzy zbiornikami tętniczymi i żylnymi- P i odwrotnie proporcjonalny do pojemności minutowej serca Q.

Opór naczyniowy wyrażany jest jednostkach obwodowego oporu Naczyniowego- PRU (peripheral resistance unit). Jednostkę oporu naczyniowego stanowi stosunek różnicy ciśnień krwi w kPa (mm Hg) -P, do ilości przepływającej krwi ml/s- F:

Jednostka oporu naczyniowego może być wyrażona jako pochodna stałej tętniczo - żylnej różnicy ciśnień:

lub jako pochodna stałego przepływu krwi:

Po dokonaniu zaokrągleń liczbowych można przyjąć, że różnica średnich ciśnień (P) pomiędzy zbiornikami tętniczym i żylnym krążenia dużego wynosi u człowieka 13,3 kPa. W czasie 1s przepływa ze zbiornika tętniczego dużego do zbiornika żylnego dużego 100 ml krwi. Te wartości wyznaczają jedną jednostkę obwodowego oporu naczyniowego.

73.Przepływ laminarny i burzliwy

W ciągu spoczynku w pozycji leżącej dopływa do zbiornika tętniczego ok. krwi co jest równe pojemności minutowej lewej komory. Przepływ krwi w prawidłowych warunkach jest warstwowy – LAMINARNY. Bardzo cienka warstwa krwi znajdująca się przy ścianie naczynia nie porusza się wewnątrz naczynia. Następna warstwa ma małą prędkość a następne coraz większą. Największą prędkość ma warstwa środkowa. Ciśnienie boczne w warstwach środkowych jest niższe niż w obwodowych. W związku z tym powstaje gradient ciśnień w poprzek strumienia cieczy. Gdy różnica ciśnień przekroczy wartość krytyczną warstwy obwodowe pod wpływem poprzecznego gradientu ciśnień ulegają zakrzywieniu do wnętrz strumienia gdzie ciśnienie jest. W tym momencie powstaje gwałtowne zaburzenie –

PRZEPŁYW BURZLIWY.

Przepływ laminarny – jest cichy, poszczególne linie dają się łatwo wyróżni, przebiegają równolegle, natężenie przepływu jest wprost proporcjonalne do ciśnienia napędowego.

Przepływ burzliwy – powoduje powstanie szmerów, jego występowanie zależy od średnicy naczyń i lepkości krwi.

Przepływ burzliwy występuje w sercu przy:

• Otwieraniu i zamykaniu się zastawek

• W aorcie zwłaszcza przy wzroście pojemności minutowej serca

• W sytuacjach patologicznych przy zwężeniu światła naczynia i nagłego przyśpieszenia prądu krwi np. na skutek zakrzepów czy zmian miażdżycowych

74. Naczynia włosowate – budowa i funkcja, procesy

Naczynia włosowate (kapilary) – cienkościenne naczynia krwionośne (lub chłonne) oplatające tkanki i docierające do niemalże każdej komórki ciała. Zbudowane są ze śródbłonka. Ich zadaniem jest wymiana (pod wpływem ciśnienia) gazów, składników pokarmowych, zbędnych produktów przemiany materii, hormonów i witamin między krwią a tkanką. Wadą naczyń włosowatych jest to, że w czasie wymiany składników ucieka z nich także osocze (do 5 litrów). Z tego powodu powstał układ limfatyczny (chłonny), którego jednym z zadań jest zbieranie osocza z płynu tkankowego. Pęknięcie naczynia włosowatego nie ma większego znaczenia dla organizmu, chyba że dotyczy ono ważnych narządów (mózgu i naczyń wieńcowych serca). Naczynia włosowate zmieniają prędkość przepływu krwi oraz jej ciśnienie. To właśnie po ich pęknięciu powstają tzw. wybroczyny.

75.Obrzęki i autotransfuzja

Obrzęk - (łac. oedema) stwierdzane w badaniu fizykalnym gromadzenie się płynu w przestrzeni pozakomórkowej i w jamach ciała. Powstaje na skutek zaburzenia równowagi między czynnikami dążącymi do zatrzymania płynu w naczyniach oraz czynników prowadzących do przedostawania się płynu poza ich światło. Obrzęk może być spowodowany zgromadzeniem przesięku lub wysięku. uogólnione:

• skóry i tkanki podskórnej - puchlina

• obrzęk całego ciała i zgromadzenie płynu w jamach ciała

• zlokalizowane:

  • w jamach ciała:

  • otrzewnej - wodobrzusze

    • osierdziu

    • opłucnej

  • czaszka

    • układ komorowy mózgu - wodogłowie

Autotransfuzja, transfuzja autologiczna - zabieg przetaczania krwi, w którym biorcą i dawcą jest chory sam dla siebie. Leczenie pacjenta własną krwią konserwowaną pozwala na uniknięcie ryzyka związanego z immunizacją antygenami krwinkowymi, przeniesieniem chorób wirusowych, bakteryjnych i pasożytniczych.

???76. Znaczenie naczyń żylnych. Czynniki warunkujące powrót żylny

77. Cechy krążenia wieńcowego.

Krążenie wieńcowe Krew dopływa do mięśnia sercowego przez dwie tętnice wieńcowe, lewą i prawą. Ok 80% całej krwi płynie przez lewą tętnicę wieńcową, która zaopatruje większą część mięśnia czynnościowego i układu przewodzącego. Najszybciej płynie tu krew podczas rozkurczu komór, wtedy bowiem ciśnienie w aorcie jest największe a mięsień sercowy najmniej uciska biegnące w nim naczynia wieńcowe. Podczas skurczu przepływ w naczyniach wieńcowych jest zahamowany a z lewej tętnicy, nawet, krew cofa się do aorty.

Przepływ przez prawą tętnice wieńcową jest bardziej równomierny gdyż ciśnienie tętnicze jest zawsze większe niż mięśniowy ucisk komory i przedsionków.

Im większa częst. skurczów tym mniej korzystne jest ukrwienie mięśnia sercowego i jago natlenienie. Ze względu na to że między większymi gałęziami tętnic wieńcowych nie ma połączeń, zaczopowanie jednej z tętnic nie dopuszcza krwi do miejsc zaopatrywanych przez inną. Miejsce to jest niedotlenione i obumiera

Przepływ wieńcowy zwiększa się:

-po podrażnieniu nn współczulnych pod wpływem adrenaliny

-wskutek zwiększonego metabolizmu

-adenozyna, histamina i inne związki rozszerzające

-włókna cholinergiczne

Przepływ krwi wieńcowej zmniejsza:

-wazopresyna

- podrażnienie nerwów błędnych), znaczenie

78. krążenie płucne- cechy fizjologiczne

• mniejsza objętość krwi niż w krążeniu dużym(18% całkowitej objętości krwi krążącej w organizmie)

• małe tętniczki w przeciwieństwie do krążenia dużego mają słabo rozwiniętą błonę mięśniową nie spełniają funkcji naczyń oporowych

• ciśnienie powietrza w naczyniach włosowatych zależy od pozycji ciała i okolicy płuc. W pozycji pionowej w górnych partiach płuc większość naczyń włosowatych jest zamknięta to powoduje mniejszy przepływ krwi w porównaniu z partiami środkowymi i dolnymi płuc. W pozycji leżącej na plecach w tylnych partiach płuc naczynia są rozszerzone i większość krwi przepływa przez nie.

79.Ośrodek sercowy i naczynioworuchowy

Ośrodek Sercowy

Jest to ośrodek kontrolujący pracę serca. Znajdują się tu neurony, które zwiększają bądź zmniejszają pracę serca. Neurony tego ośrodka znajdują się w różnych strukturach układu nerwowego. Przyspieszenie pracy serca wiąże się ze zwiększeniem częstości skurczów i za to odpowiedzialny jest ośrodek rdzeniowy przyspieszający pracę serca. Znajduje się on w rogach bocznych rdzenia kręgowego w części piersiowej w segmentach od 1-5. Neurony tego ośrodka wysyłają impulsy do serca we włóknach przedzwojowych do zwojów współczulnych czujnych: górnego, środkowego i dolnego a także do zwojów pnia współczulnego. Komórki ze zwojów współczulnych przewodzą impulsy do serca poprzez włókna zazwojowe współczulne. Najwięcej włókien zazwojowych biegnie do serca od zwoju szyjno - piersiowego = gwieździstego. Zakończeń tych włókien uwalniana jest noradrenalina działająca przyspieszająco na pracę serca. Za zmniejszenie pracy serca polegającej na zmniejszeniu częstości skurczów odpowiada ośrodek zwalniający pracę serca. Znajduje się on w rdzeniu przedłużonym i składają się na niego neurony należące do jądra grzbietowego nerwu błędnego. Te neurony za pośrednictwem włókien eferentnych biegnących od serca, czyli włókien przywspółczulnych komórek zazwojowych znajdujących się w samym sercu zwalniają pracę serca. Na swoich zakończeniach pod wpływem impulsacji uwalniają się ze swych zakończeń acetylocholinę. Ośrodek zwalniający wykazuje stałą przewgę nad przyspieszonym.

Ośrodek naczynioruchowy
Znajduje się w rdzeniu przedłużonym w tworze siatkowatym i składa się z dwóch części: Presyjnej i Depresyjnej

Część presyjna - głównym ośrodkiem tej części jest dogłowowa brzuszno -boczna część rdzenia przedłużonego. Neurony tej części presyjnej wysyłają wypustki do neuronów w rogach bocznych rdzenia kręgowego w części piersiowej i lędźwiowej. Neurony rogów bocznych przekazują pobudzenie do mięśni gładkich w ścianach naczyń krwionośnych poprzez neurony w zwojach współczulnych, czyli poprzez włókna współczulne naczynozwężające.

Pobudzenie części presyjnej powoduje:

-kurcz naczyń

-pobudzenie akcji serca

-zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi

-zmniejszenie przepływu ze zbiornika tętniczego do żylnego

Część presyjna jest pobudzona przez:

-ośrodki z kory mózgu i ukł. ząbkowanego

-ośrodek oddechowy w rdzeniu przedłużonym

-obniżenie prężności tlenu

-podwyższenie prężności CO2

Część depresyjna - ośrodek tej części to część kaudalna brzuszno- boczna część rdzenia przedłużonego. Ta część jest pobudzana przez:

-impulsy z baroreceptorów

-obniżoną prężność CO2

-podwyższoną prężność tlenu we krwi tętniczej

80.Odruchowa regulacja krążenia baroreceptory i chemoreceptory.

Odruch z baroreceptorów

Baroreceptory są położone w obrębie zatok szyjnych i łuku aorty. Bodźcem jest dla nich odkształcenie mechaniczne, jakim jest rozciąganie zwiększonym ciśnieniem transmularnym zatoki i łuku. Baroreceptory można pobudzić także jakimkolwiek bodźcem mechanicznym np. uciskiem zatoki. W odruchu z baroreceptorów biorą udział 2 składowe: **Sercowa, której funkcja polega na odruchowym pobudzaniu sercowych gałązek nerwu błędnego i na hamowaniu tonicznej aktywności współczulnych nerwów sercowych **Naczyniowa, której funkcja polega na zahamowaniu aktywności tonicznej włókien współczulnych zwężających naczynia.

Głównym efektem pobudzenia baroreceptorów jest spadek ciśnienia tętniczego krwi.

Pobudzenie tych receptorów ma także wpływ na układ żylny. Powoduje bowiem odruchowe zmniejszenie neurogennego napięcia współczulnego dużych żyłach , rozszerzenie ich i zwiększa zaleganie w nich krwi.

Odruch z chemoreceptorów

Reakcje wywołują chemoreceptory czyli komórki chemoczuciowe wrażliwe na: obniżenie prężności tlenu we krwi, wzrost prężności CO2 , nadmiar jonów wodorowych.

Chemoreceptory wy6zwalają impulsy, które biegną włóknami nerwowymi do ośrodka naczynioruchowego. Gdy tylko ciśnienie spadnie poniżej jakiegoś poziomu krytycznego chemoreceptory ulegają pobudzeniu. Sygnały przekazywane z chemoreceptorów do ośrodka naczynioruchowego pobudzają go i to podnosi ciśnienie tętnicze. Odruch wspomaga powrót ciśnienia do normy.

81.Miejscowa regulacja krążenia.

Miejscowe mechanizmy regulujące przepływ krwi przez poszczególne narządy wiążą się:

1) z miejscową autoregulacją,

2) z czynnikami nerwowymi,

3) z czynnikami humoralnymi.

Stopień rozciągnięcia ścian naczyń tętniczych warunkuje siłę skurczu mięśni gładkich. Zróżnicowana wrażliwość na rozciąganie błony mięśniowej tętnic doprowadzających krew do poszczególnych narządów stabilizuje przepływ krwi przez te narządy i w pewnym stopniu

uniezależnia go od ogólnego ciśnienia tętniczego. Podrażnienie interoreceptorów w narządach wewnętrznych wywołuje na drodze odruchowej rozszerzenie lub zwężenie światła naczyń tętniczych. Zazwyczaj następuje osłabienie eferentnej impulsacji naczynio-zweżającej

wysyłanej przez ośrodki i błona mięśniowa tętnic rozkurcza się. Impulsacja od receptorów, biegnąca we włóknach aferentnych, może również być przewodzona antydromowo do mięśni gładkich naczyń krwionośnych i wywołać ich rozkurcz w wyniku odruchu aksonowego

(axon 'reflex). Rozszerzenie naczyń skórnych po podrażnieniu skory zachodzi na zasadzie odruchu aksonowego. W tkankach wytwarzane są związki, które działając na mięsnie gładkie

rozszerzaj lub zwiają światło naczyń tętniczych. W niektórych narządach, a zwłaszcza gruczołach dokrewnych, powstaje związek rozszerzający naczynia tętnicze -bradykinina. Tworzy się ona z krążących w osoczu krwi we frakcji alfa-globulin kininogenow pod wpływem osoczowej kalikreiny, zazwyczaj nieaktywnej. Zaktywowana w narządach kalikreina działa na kininogeny i w końcowym stadium powstaje aktywny nonapeptyd- bradykinina. Na błonę mięśniową małych tętniczek działa rozkurczająco szereg związków, takich jak: bradykinina, histamina, adenozyna, cholina, kwas mlekowy, Substancja P, prostaglandyny grupy (PGE) i prostacykliny. Podobny efekt wywołuje miejscowe obniżenie

prężności tlenu, podwyższenie prężności dwutlenku węgla i podwyższenie temperatury.

Przeciwnie działają związki kurczące błonę mięśniową małych tętniczek.

Są to miejscowo wytwarzane lub uwalniane:

noradrenalina, serotonina, prostaglandyny grupy F (PGF) i trombosan (TXA).

Miejscowe obniżenie temperatury wywołuje również skurcz małych tętniczek.

82. Uklad renina-aniotensyna-aldosteron.

Jest to układ hormonalno-enzymatyczny w skład którego wchodzą: renina, angiotensyna i aldosteron. Układ ten kontroluje objętość krążącej w ustroju krwi i stężenia jonów sodowych (Na+) i potasowych (K+) w płynach ustrojowych. Występuje we krwi jako układ działający w całym organizmie lub też lokalnie w takich tkankach jak: mięsień sercowy, ściany naczyń krwionośnych, nerki itp.

Renina uwalniana jest przez ziarniste komórki ściany tętniczki doprowadzającej krew do kłębuszka nerkowego i bierze udział w przekształcaniu angiotensynogenu do angiotensyny I, która pod wpływem enzymu konwertującego jest rozkładana do angiotensyny II (Ang II). Ang II wykazuje bardzo silne działanie wazokonstrykcyjne (obkurczające naczynia krwionośne). Ponadto pobudza ona wydzielanie aldosteronu przez komórki kory nadnerczy

Ang II obkurcza zarówno doprowadzające, jak i odprowadzające tętniczki kłębuszka nerkowego, przy czym doprowadzające w mniejszym stopniu. W związku z tym w wyniku oddziaływania Ang II dochodzi do zmian w ukrwieniu nerek oraz zwiększenia frakcji filtracyjnej.

Aldosteron pobudza proces resorpcji sodu i wydzielania potasu działając na komórki główne kanalików zbiorczych nerki. W ten sposób przyczynia się do podwyższenia stężenia jonów sodu w osoczu i wzrostu ciśnienia krwi.

83.Autoregulacja przeplywu krwi.

Autoregulacja, czyli samoregulacja, dotyczy zarówno odpływu krwi z całego zbiornika tętniczego dużego, jak i przepływu krwi przez poszczególne obszary naczyniowe. Wraz ze wzrostem ciśnienia tętniczego ściany małych tętniczek są silniej rozciągane i w odpowiedzi na to silniej się kurczą. Dzięki temu wzrost ciśnienia w zbiorniku tętniczym wywołuje dalsze zwężenie światła naczyń oporowych i ilość krwi odpływającej ze zbiornika się nie zmienia.

84.Mechanika oddychania.

Mechanizm wdechu i wydechu.

W czasie wentylacji płuc do pęcherzyków płucnych jest wciągane powietrze atmosferyczne zawierające tlen i inne gazy oraz bardzo mało CO₂. Wentylacja płuc jest uzależniona od ruchów oddechowych klatki piersiowej. Polegają one na wdechu i wydechu. W czasie wdechu powiększa się objętość klatki piersiowej. Skurcz mięśni wdechowych, którymi są przepona i mm. międzyżebrowe zewnętrzne powoduje powiększenie wymiarów wewnętrznych klatki piersiowej: pionowego, strzałkowego i czołowego. Opłucna płucna przylega do opłucnej ściennej podąża za nią, wypełniając całą jamę opłucną, w której panuje ujemne ciśnienie w czasie spokojnego oddychania od 0,3-0,8 kPa. Powoduje to rozciągnięcie tkanki płucnej, obniżenie się ciśnienia w pęcherzykach płucnych, w drogach oddechowych i napływ powietrza do płuc w celu wyrównania powstałej różnicy ciśnień. Na szczycie wdechu mięśnie wydechowe rozkurczają się i klatka piersiowa zaczyna zmniejszać swą objętość dzięki sile wywieranej przez rozciągnięte elementy sprężyste w tkance płucnej. Ciśnienie w pęcherzykach płucnych wzrasta powyżej ciśnienia atmosferycznego i powietrze jest usuwane na zewnątrz. Spokojny wydech jest aktem biernym, niewymagającym skurczu mięśni, natomiast w czasie nasilonego wydechu kurczą się mięśnie przedniej ściany jamy brzusznej, przede wszystkim mięśnie proste brzucha.

85.Calkowita pojemność pluc. Spirometria

Spirometria-metody spirometryczne umożliwiają pomiar i zapis objętości powietrza przesuwającego się z lub do układu oddechowego; Pomiary spirometryczne uzyskiwane są za pomocą specjalnych aparatów (spirometrów, spirografów) Badanie spirometryczne służy ocenie wydolności oddechowej człowieka. Badanie ma określić pojemność zawartych w płucach gazów i dać informację o sprawności wentylacyjnej układu oddechowego. Ma ono także za zadanie określenie szybkości i objętości wymiany gazowej w płucach. Spirometria jest niezbędna do rozpoznania i kontroli efektów leczenia częstych chorób układu oddechowego: astmy i POChP.

Całkowita objętość płuc(TLC):

I. Pojemność wdechowa (IC)-pojemność płuc mierzona podczas badania spirometrycznego będąca maksymalną objętością powietrza, jaką można dostarczyć do płuc w trakcie maksymalnego wdechu. Jest sumą objętości oddechowej (TV) i objętości zapasowej wdechowej (IRV).

• Objętość oddechowa(TV)- ilość powietrza wchodząca i wychodząca z płuc podczas normalnego, swobodnego oddychania ok. 500ml

• Objętość zapasowa oddechowa(IRV)- Maksymalna objętość powietrza, którą można wciągnąć do płuc po zakończeniu spokojnego wdechu.

II. Czynnościowa objętość zalegająca(FRC)- objętość powietrza pozostająca w płucach i drogach oddechowych po zakończeniu spokojnego wydechu. Dzieli się na zapasową objętość wydechową(ERV) i objętość zalegającą(RV).

• Zapasowa objętość wydechowa-Objętość powietrza, które można maksymalnie wydmuchać po zakończenia spokojnego wydechu

• Objętość zalegająca(RV) -objętość gazu oddechowego, jaka pozostaje w płucach po wykonaniu maksymalnego wydechu. Składa się z objętości zapadowej, która jest możliwa do usunięcia dopiero po otwarciu jam opłucnowych i zapadnięciu płuca, oraz objętości minimalnej (resztkowej), która nie opuszcza płuc nawet po ich zapadnięciu.

pojemność życiowa płuc(VC)- największa objętość powietrza, jaką można wydmuchać z płuc po wykonaniu maksymalnego wdechu. W pomiarach rozróżnia się VC wdechową i wydechową lub dwuetapową w zależności od sposobu przeprowadzenia pomiaru

natężona pojemność życiowa(FVC) -Największa objętość powietrza wydmuchnięta przy maksymalnym wysiłku wydechowym po uprzednim możliwie największym wdechu.

Całkowita pojemność płuc-pojemność życiowa płuc i objętość zalegająca

86.Organizacja osrodka oddechowego

W obrębie rdzenia przedłużonego i mostu rozrzucone są neurony wykazujące rytmiczną aktywność zgodną z częstością rytmu oddechowego. Uszkodzenia w obrębie rdzenia przedłużonego i mostu prowadzą do zaburzeń oddychania. Całokształt tych struktur i komórek nazywamy kompleksem oddechowym pnia mózgu. Odbiera on i integruje pobudzenia docierające z receptorów obwodowych oraz powstające w mózgu i przekształca je w serie potencjałów czynnościowych przesyłanych wzdłuż włókien zstępujących do neuronów ruchowych mięśni wdechowych lub wydechowych w rdzeniu kręgowym a także w jądrach nerwów czaszkowych(V,VII,IX,X). Zarówno akt wdechu, jak i wydechu jest wynikiem czynności integracyjnej wielu neuronów kompleksu oddechowego.

W skład ośrodka oddechowego wchodzą 2 rodzaje neuronów tworzące 2 ośrodki o przeciwnej funkcji. Ich umiejscowienie częściowo pokrywa się. Oba rodzaje neuronów należą do tworu siatkowatego rdzenia przedłużonego. :

1. Neurony wdechowe tworzące ośrodek wdechu znajdujące się w jądrze samotnym i w części przedniej jądra tylno dwuznacznego nerwu błędnego.

2. Ośrodek wydechu w jądrze dwuznacznym nerwu błędnego.

Ośrodek wdechu-wysyła impulsy nerwowe dordzeń kręgowyneurony ruchowe unerwiające mięśnie wdechowe

Ośrodek wydechu pobudza zaś neurony ruchowe unerwiające mięśnie wydechowe

Neurony ośrodka wdechu stanowią rozrusznik dla czynności oddechowej. Kilkanaście razy na minutą (śr co 16 min) neurony ośrodka wdechu pobudzają się i wysyłają salwę impulsów nerwowych. Impulsy te biegną do neuronów ruchowych w rdzeniu kręgowym i jednocześnie do neuronów tworu siatkowatego mostu tworzących ośrodek pneumotaksyczny.Ośrodek ten hamuje zwrotnie ośrodek wdechu na 1-2s po czym neurony ośrodka wdechu ponownie wysyłaj salwę impulsów do rdzenia kręgowego.

Neurony oddechowe:

Neurony grzbietowe(DRG)-neurony wdechowe,czynność zsynchronizowana z fazą wdechu aktywność elektryczna tego ośrodka porównywana jest z rampą.Sygnał oddechowy w czasie normalnego oddychania jest słaby rośnie stopniowo w ciągu 2s następnie zanika na 3s zaczyna się ponownie w następnym cyklu oddechowym.

Neurony brzuszne(VRG)-wywołują wdech lub wydech w zależności od tego które neurony zostają pobudzone wdech-pobudzenie neuronów grupy grzbietowej wydech-akt bierny. Podczas wydechu neurony tej grupy dostarczają sygnały do mm. brzusznych.

Ośrodki oddechowe mostu

• ośrodek apneustyczny-wydłuża czas trwania wdechu, zwalnia czynność oddychania, powoduje pogłębienie wdechu

• ośrodek pneumotaksyczny- hamuje aktywność ośrodka apneustycznego

87.Wymiana gazow w pęcherzykach plucnych i tkankach

Korzystne warunki dla wymiany gazowej w płucach zapewniają:

• optymalne dostosowanie całkowitej i miejscowej wentylacji pęcherzykowej do płucnego przepływu krwi i homeostatyczne utrzymywanie względnej stałości ich stosunku w różnych sytuacjach fizjologicznych.

• Minimalizacja mieszania się krwi żylnej z krwią tętniczą (przecieku płucnego)

• Całkowita dyfuzja CO2 i prawie całkowita dyfuzja O2 przez błonę pęcherzykowo- włośniczkową

Stosunek wentylacji pęcherzykowej jako całości do płucnego przepływu minutowego (równemu pojemności minutowej serca) wynosi ok. 0,85. Ta wartość jest utrzymywana na drodze homeostazy, która podtrzymują trzy mechanizmy:

1. mechaniczny

2. odruchowy

3. humoralny

Tak jak istnieje nierówna wentylacja płuc tak istnieje nierównomierny przepływ krwi przez tkankę płucną W górnej części płuc przepływ wynosi ok. 10% dolnego przepływu.Wentylacja w górnych płatach jest mniejsza niż w dolnych, ale nie ma aż takiej różnicy jak różnice w ukrwieniu dlatego też stosunek wentylacji pęcherzykowej do płucnego przepływu minutowego w górnych płatach jest dużo większa – 3,3 niż w dolnych 0,55. 

Rezultat;

• pęcherzyki górne nie wykorzystują w pełni swej nadmiernej wentylacji w stosunku do przepływu i powstaje w nich fizjologiczna przestrzeń nieużyteczna. à oznacza to że krwi przepływa za mało by pobrać z pęcherzyków dostępną objętość tlenu. 

w dolnych częściach płuc powstają warunki dla fizjologicznego przecieku żylnego.  W warunkach nieważkości znika wpływ czynnika grawitacyjnego i nierównomierności w obrębie płuc się wyrównują. 

W przypadku hiperkapni à gdy patologicznie zmniejszona wentylacja niektórych części płuc

• zwiększona wentylacja sprawia że zdrowe części płuc są w stanie usunąć prawie cały nadmiar CO2

• zwiększona wentylacja nie wpływa zbytnio na lepsze utlenowanie krwi w zdrowych pęcherzykach à bo już i tak pobierają max. Swoich możliwości à czyli nie kompensują uszkodzenia innych pęcherzyków płuc. (bo hemoglobina i tak jest już utlenowana maksymalnie).

88.Zjawiska zachodzące w jamie ustnej

Pokarmy o stałej konsystencji wprowadzane do jamy ustnej są rozdrabniane i mieszane ze śliną w procesie żucia. Żucie pokarmów trwa tak długo aż zostaną one odpowiednio rozdrobnione i nasycone ślina aby uformowane w postaci kęsa mogły zostać połknięte.

Zetknięcie pokarmu zwłaszcza suchego, z powierzchnią błony śluzowej jamy ustnej powoduje wydzielanie śliny na drodze odruchu bezwarunkowego. Ślina i inne soki trawienne mogą wydzielać się na sam widok lub zapach pokarmu. W tym przypadku wydzielanie soków trawiennych następuje dzięki uprzednio wytworzonemu odruchowi nabytemu.

Ślina w ilości ok. na dobę i pH ok. 7 jest wydzielana do jamy ustnej przez 3 parzyste gruczoły: śliniankę podjęzykową, podżuchwową, przyuszną. Włókna nerwowe przywspółczulne unerwiają wydzielniczo ślinianki. Najwięcej śliny surowiczo-śluzowej wydzielają ślinianki podżuchwowe. Ślinianki przyuszne w mniejszych ilościach ślinę surowiczą a najmniej śliny śluzowej wytwarzają ślinianki podjęzykowe.

Ślina surowicza zawiera enzym trawiący wielocukry-alpha-amylazę ślinową. Natomiast w ślinie śluzowej występują mucyny –glikoproteidy ułatwiające połykanie uformowanego kęsa.

89.Rodzaje gruczolow, skład i fazy wydzielania soku zoladkowego

Błona śluzowa żołądka wykazuje liczne fałdy, drobne wyniosłości i pólka z licznymi dołeczkami do których uchodzą gruczoły żołądkowe. Zależnie od okolicy żołądka warstwa gruczołowa zawiera gruczoły wpustowe(część wpustowa), właściwe(dno i trzon) i odźwiernikowe.

1. guczoły właściwe

   • (największe) 75-80% całkowitego obszaru błony śluzowej. Mają kształt prostych lub lekko zagiętych cewek uchodzących do zagłębień błony śluzowej(dołeczków żołądkowych). Do każdego z nich dochodzi 3-7 gruczołów właściwych- całkowita liczba w żołądku -30 mln

   • Gruczoły właściwe zbudowane są z 5 typów komórek:

     • Komórki główne obecne w trzonie i podstawie gruczołów właściwych zawierają liczne ziarnistości zymogenne w postaci pepsynogenów zgromadzonych w szczytowej części cytoplazmy

     • Komórki okładzinowe trzon i szyjka gruczołów, ułożone są obwodowo w stosunku do światła gruczołów, liczne mitochondria, ATP-aza

     • Komórki szyjkowe

     • Komórki niezróżnicowane

     • Komórki wewnątrzwydzielnicze-tworzą heterogenną grupe komórek srebrochłonnych; wydzielaja serotoninę, motylicę, somatostatynę, wazoaktywny polipeptyd jelitowy, peptyd uwalniający gastrynę enkefalinę

2. gruczoły wpustowe - w części wpustowej żołądka, wydzielają obojętny śluz i niewielkie ilości lizozymu

3. gruczoły odźwiernikowe – występują w części odźwiernikowej żołądka.

Sok żołądkowy:

Sok żołądkowy – jeden z soków trawiennych, który jest wydzieliną gruczołów trawiennych znajdujących się w błonie śluzowej żołądka. Płyn bezbarwny, przezroczysty, o kwaśnym odczynie.

-mieszanina kwaśnej wydzieliny okładzinowej i alkalicznej nieokładzinowej

-komórki okładzinowe wydzielają jony H+, objętość tej wydzieliny zmienia się niezależnie od stopnia pobudzenia wydzielniczego, skład jest stale taki sam

-oba komponenty mieszają się w świetle żołądka bezpośrednio po wydzieleniu

-czynnik wew-IF wydzielany przez komórki okładzinowe niezbędny do prawidłowego wchłaniania Wit. B12 z jelit

-gastron-prawdopodobnie hamuje wydzielanie soku żołądkowego w zwiększonej ilości znajduje się jedynie w stanie hipochlorhydrii lub achlorhydrii(niedokrwistość złośliwa)

-występują niewielkie ilości białek surowiczych

W skład soku żołądkowego wchodzą:

• podpuszczka trawi białka mleka,

• pepsynogen (w kwaśnym pH aktywowany do pepsyny) i rozpoczyna trawienie białek,

• kwas solny w dużym stężeniu, który nadaje sokowi żołądkowemu odczyn kwaśny (ok. 1,5 pH),

• lipaza, która rozpoczyna trawienie tłuszczów,

• śluz chroniący ściany żołądka przed kwasem solnym, czynnikami mechanicznymi, chemicznymi, termicznymi, biologicznymi, a także samostrawieniem. Warstwa śluzu ma grubość ok. . Działa bakteriobójczo.

90.Cyznnosc zewnatrzwydzielnicza trzustki

Czynność wewnątrzwydzielnicza trzustki polega na wydzielaniu soku trzustkowego, który za pośrednictwem przewodu trzustkowego dostaje się do dwunastnicy. W ciągu doby wydziela się ok. soku o pH 7,1 - 8,4. Jest on wyziewny zarówno pod wpływem impulsów nerwowych jak i czynników humoralnych. Wyróżnia się 3 fazy wydzielania: głowową, żołądkową i jelitową. Ponieważ sok trzustkowy jest szczególnie bogaty w wodorowęglany, pod jego wpływem kwaśna treść żołądka zostaje szybko zobojętniona. Sok trzustkowy zawiera:

• trypsynogen i chymotrypsynogen - nieaktywne enzymy proteolityczne

• rybonukleazę i deoksyrybonukleazę – enzymy trawiące kwasy rybonukleinowy i deoksyrybonukleinowy

• alpha-amylazę – enzym rozkładający wielocukry do dwucukrów

• lipazę – enzym hydrolizujący tłuszcze roślinne i zwierzęce do kwasów tłuszczowych i glicerolu

Trypsynogen znajdujący się w soku trzustkowym po dostaniu się do dwunastnicy zostaje zamieniony pod wpływem enzymu enteropeptydazy (enterokinazy) na enzym aktywny. Enterokinaza wydzielana przez błonę śluzową dwunastnicy aktywuje nieaktywny trypsynogen na sktywną trypsynę, która z kolei aktywuje następne porcje trypsynogenu dostające się do dwunastnicy oraz zmienia nieaktywny chymotrypsynogen w aktywną chymotrypsynę.

Inne ważne składniki soku trzustkowego to jony wodorowęglanowe i woda. Są one wytwarzane w dużych ilościach prze komórki nabłonkowe przewodzików i przewodów prowadzących z pęcherzyków. Mechanizmy pobudzające wytwarzanie enzymów oraz jonów wodorowęglanowych i wody są całkowicie odmienne. Gdy trzustka jest pobudzana, wydziela duże ilości soku trzustkowego, wówczas stężenie jonów rośnie.

91.Funkcje wątroby pozazolciowe

• magazynowanie witamin zwłaszcza A, D, B12, (zapasy wit A wystarczają na 1-2 lata wit D na 3-12 miesiące i wit B12 3-6 lat)

• wytwarzają czynniki krzepnięcia krwi; fibrynogen, protrombina, czynniki 7, 9 , 10 do wszystkich tych czynników z wyjątkiem fibrynogenu potrzebna jest wit K

• magazynuje znaczne ilości żelaza pod postacią ferrytyny

• główny narząd odtruwający ustrój z toksyn pochodzenia endogennego i egzogennego

• inaktywuje wiele hormonów steroidowych (kortykosteroidy, estrogen) i niektóre hormony peptydowe (insulina glukagon)

• odgrywa rolę w termoregulacji jako narząd o najwyższej temperaturze około 1.5° więcej ma krew wypływająca z wątroby niż ta która wpłynęła do niej przez żyłę wrotną

92.Sklad i rola zolci

Kanaliki wątrobowe wytwarzają ok. 0,5g żółci na dobę. Ich prekursorem jest cholesterol, który pochodzi z metabolizmu tłuszczów. Żółć zawiera składniki nieorganiczne, leucynę, fosfolipidy, kwasy żółciowe, barwniki żółciowe będące końcowym produktem rozpadu hemu (składnika hemoglobiny), a także inne substancje nierozpuszczalne w wodzie (cholesterol, leki), które tylko tą drogą mogą być wydalone z organizmu. Dlatego żółć jest określana jako płyn ustrojowy będący jednocześnie wydzieliną i wydaliną. Żółć obniża napięcie powierzchniowe wody, dzięki czemu zachodzi rozdrobnienie tłuszczu i utrwalenie powstałej emulsji -> "detergent na cząsteczki tłuszczów". Żółć także pomaga absorbować kw. tłuszczowe, monoglicerydy, cholesterol i inne lipidy z przewodu pokarmowego, dzięki tworzeniu miceli. Jako micele lipidy mogą być przenoszone do śluzówki, gdzie są absorbowane. W regulacji wydzielania żółci bierze udział sekretyna - zwiększa wydzielanie żółci.

93.Procesy trawienia i wchłaniania w przewodzie pokarmowym

W jamie ustnej, dzięki ślinie, pH ma wartość około 7. Zostaje tu zapoczątkowane trawienie skrobi przez amylazę ślinową - zostaje ona rozłożona na dekstryny i maltozę.

Sok żołądkowy zawiera HCl, enzymy, sole mineralne, śluz i wodę. Dzięki obecności kwasu solnego pH żołądka wynosi około 1. Trawione są tu głównie białka. Wydzielany przez komórki główne pepsynogen zostaje uaktywniony przez działanie kwasu solnego do pepsyny. W żołądku wydzielana jest też renina (podpuszczka, chymozyna), która powoduje „ścinanie” białka mleka w nierozpuszczalną parakazeinę i zapoczątkowuje jej trawienie. W żołądku wydzielana jest też lipaza żołądkowa, ale jej działanie ogranicza się tylko do trawienia tłuszczu w postaci zemulgowanej, np. w mleku, śmietanie czy jajkach.

W jelicie cienkim treść pokarmowa stopniowo ulega alkalizacji do pH około 7-9 pod wpływem soku jelitowego i trzustkowego. Tutaj też strawieniu ulegają wszystkie składniki pokarmowe.

W jelicie grubym nie są wydzielane enzymy trawienne, ale dostający się tam jeszcze pokarm jest nadal trawiony pod wpływem jeszcze działających enzymów z jelita cienkiego.

Dokładne działanie poszczególnych enzymów zawiera poniższa tabela.

Wchłanianie produktów trawienia

Substancje, które powstają w wyniku trawienia są transportowane do naczyń krwionośnych lub limfatycznych. Wchłanianie odbywa się przede wszystkim na zasadzie aktywnego transportu i dyfuzji.

Najwięcej substancji wchłanianych jest w jelicie czczym, które dzięki obecności kosmków jelitowych ma ogromną powierzchnię chłonną.

Wchłanianie zachodzi:

• w jamie ustnej - wchłaniana jest nikotyna, alkohol, niektóre leki (nitrogliceryna), trucizny

• w żołądku - wchłania się alkohol, niektóre leki (salicylany), woda (trudniej)

• w jelicie cienkim - do naczyń krwionośnych kosmków jelita cienkiego wchłaniane są cukry proste (glukoza, galaktoza), aminokwasy, witaminy, sole mineralne i woda oraz część kwasów tłuszczowych; do naczyń limfatycznych kosmków jelita cienkiego wchłaniane są kwasy tłuszczowe

• w jelicie grubym - wchłaniana jest woda, niektóre witaminy i sole mineralne oraz alkohol i niektóre leki  

94.Hormony przewodu pokarmowego.

Hormony żołądka:

1.Gruczoły dna i trzonu żołądka:

komórki okładzinowe — wytwarzają HCL oraz czynnik wewnętrzny

komórki główne – wydzielają pepsynogen (prekursor pepsyny)

komórki śluzowe — wydzielają śluz

2.Gruczoły odźwiernikowe

Komórki G-wydzielają gastrynę

Komórki śluzowe

GASTRYNA:

występuje w 2 postaciach jako:

G-17 - mała gastryna

G-34 - duża gastryna

Funkcje:

pobudza wydzielanie HCL, Zwiększa aktywność ruchową żołądka i jelit, Zwiększa aktywność wydzielniczą trzustki, jest niezbędna do prawidłowego wzrostu śluzówki żołądka.

CZYNNIK WEWNĘTRZNY:

Jest glikoproteiną wydzielaną przez komórki okładzinowe śluzówki żołądka, głównie w obrębie dna. Jest niezbędny do absorpcji witaminy B12, tworzy z nią kompleks, który jest transportowany do końcowej części jelita krętego, gdzie następuje wchłanianie.

B) Hormony jelita cienkiego:

W nabłonku pokrywającym kosmki znajdują się liczne komórki dokrewne należące do serii APUD

a)komórki G - wytwarzają niewielkie ilości gastryny

b)komórki S - wytwarzają sekretyny

• silnie pobudza trzustkę do wydzielania dużych ilości zasadowego soku trzustkowego

• pobudza wątrobę do wydzielania żółci

• pobudza wydzielanie pepsyny

c) komórki I - CCK (wytwarzają cholecystokininę)

pobudza wydzielanie soku trzustkowego

silnie kurczy ścianę pęcherza żółciowego

d) komórki EC – (wytwarzają motylinę)

• wzmaga motorykę żołądka i jelit

• hamuje opróżnianie żołądka (obkurcza zwieracz odźwiernika)

e) komórki EGL – (wytwarzają enteroglukagon)

f) komórki D - somatostatynę

• hamuję motorykę i wydzielanie soków trawiennych

• hamuje działanie gastryny, CCK i insuliny

g) komórki HI - wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP)

• rozszerza naczynia krwionośne w przewodzie pokarmowym

• pobudza oddychanie

• hamuje motorykę żołądka

• hamuje wydzielanie soku żołądkowego

h) komórki K - żołądkowy peptyd hamujący czynność żołądka (GIP)

• hamuje perystaltykę i wydzielanie soku żołądkowego

• pobudza wydzielanie jelitowe i) Komórki N - neurotensynę

• wzmaga wydzielanie soku trzustkowego i jelitowego

• hamuje wydzielanie żołądkowe

• wzmaga motorykę jelit

• zwiększa przepływ krwi przez krążenie trzewiowe

C) Hormony trzustki:

1) komórki endokrynne - tworzą wyspy w obrębie trzustki stanowiące około 2% masy tego
narządu. Są złożone z 4 rodzajów komórek dokrewnych należących do serii APUD

• komórki A — glukagon

• komórki B - insulina

• komórki PP - polipeptyd trzustkowy - hamuje on wydzielanie trzustkowe na drodze hormonalnej oraz centralnie hamując ośrodki nerwów błędnych.

• komórki D - somatostatyna - hamuje wydzielanie trzustkowe

2) komórki egzokrynne - mają budowę zrazikową i wytwarzają cztery rodzaje enzymów
trawiennych, peptydazy, lipazy, amylazy, nukleazy.

95.Motoryka przewodu pokarmowego.

Przesuwanie się treści pokarmowych wzdłuż kolejnych odcinków układu pokarmowego jest możliwe dzięki rytmicznym ruchom perystaltycznym układu pokarmowego. Ruchy te rozpoczynają się już w momencie żucia pokarmu. Kolejnym etapem jest połykanie, które jest podzielone na trzy fazy - ustną, gardłową i przełykową. Świadomej kontroli podlega jedynie faza ustna połykania, pozostałe dwa etapy są niezależne od naszej woli. W celu przesunięcia kęsów pokarmu do żołądka konieczna jest synchroniczna prawa całych grup mięśni. Na ruchy układu pokarmowego wpływają z jednej strony hormony wydzielane przez odpowiednie gruczoły oraz autonomiczny układ nerwowy. Pobudzenie pracy układu pokarmowego następuje przy pobudzeniu części parasympatycznej układu nerwowego, a hamowanie motoryki układu pokarmowego następuje na skutek pobudzenia części sympatycznej.

96. Znaczenie flory bakteryjnej w jelicie grubym.

Motoryka jelita grubego

Błona jelita grubego wykazuje okresowe zmiany napięcia, skurcze odcinkowe i skurcze perystaltyczne. Od 2-3 razy na dobę, na skutek rozciągnięcia się jelita grubego przez wypełniającą go treść, dochodzi do silnych skurczów perystaltycznych, czyli ruchów masowych. Treść wypełniająca jelito grube zostaje przesunięta w kierunku odbytnicy. Ruchy masowe występują w pierwszej godzinie po spożyciu pokarmów na drodze odruchu żołądkowo – okrężniczego.

Rola jelita grubego:

• woda zawarta w treści jelita grubego jest zwrotnie wchłaniana

• wchłaniane są elektrolity, witaminy i aminokwasy

• niestrawione produkty są w nim czasowo magazynowane i formowany jest kał

• drobnoustroje stale się mnożą, wytwarzając zarówno związki niezbędne dla organizmu (niektóre witaminy), jak i toksyczne (np. tyraminę, amoniak itp.)

Flora bakteryjna

W okrężnicy znajdują się bakterie (pałeczki Escherichia coli, Aerobacter aerogenes, Clostridium welchii – pałeczki zgorzeli gazowej) . Liczba bakterii zwiększa się w miarę oddalania się od zwieracza krętniczo-kątniczego. Bakterie jelitowe można podzielić na korzystne i niekorzystne dla człowieka. Korzystne przyśpieszają proces trawienia produkując enzymy, które rozkładają niestrawione wcześniej: białka – do peptydów i aminokwasów, tłuszcze i skrobię na prostsze, przyswajalne związki. Bakterie te produkują również witaminy, m.in. witaminę K, B 12, biotynę, kwas pantotenowy, kwas foliowy i kwas nikotynowy

97. Budowa nefronu

• 1 Ciałko nerkowe (ciałko Malphighiego)

  • 1.1 Kłębuszek nerkowy

  • 1.2 Torebka kłębuszka (torebka nefronu)

• 2 Kanalik nerkowy (kanalik nefronu)

  • 2.1 Kanalik kręty I rzędu (kanalik proksymalny)

  • 2.2 Pętla nefronu (pętla Henlego)

  • 2.3 Kanalik kręty II rzędu (kanalik dystalny)

98.Filtracja i resorpcja w nerkach. Wytwarzanie moczu

Powstawanie moczu jest możliwe dzięki trzem procesom: filtracji (przesączaniu), resorpcji (wchłanianiu zwrotnemu) i wydzielaniu (zagęszczaniu)
1.Filtracja
Filtracja czyli inaczej przesączanie, zachodzi między siecią naczyń włosowatych kłębuszka a ścianą torebki Bowmanna. Krew przepływa w kłębuszku pod bardzo dużym ciśnieniem, który wtłacza ponad 10% osocza krwi do torebki Bowmanna. Tak wysokie ciśnienie jest spowodowane kilkoma czynnikami. Po pierwsze, w naczyniach włosowatych kłębuszka jest wysokie ciśnienie hydrostatyczne spowodowane znacznym oporem przepływowym. Wynika on z tego, że średnica tętniczki doprowadzającej jest znacznie większa niż średnica tętniczki odprowadzającej
Po drugie, silnie skręcony, gęsty splot naczyń w kłębuszku tworzy znaczna powierzchnię, przez którą może odbywać się filtracja.
Po trzecie, duża jest przepuszczalność naczyń włosowatych kłębuszka. Między komórkami nabłonka gładkiego znajdują się liczne otworki (kapilary) (VILLEE1996).
Bariera filtracyjna kłębuszka, którą tworzą ściany naczyń włosowatych i cienka błona okrywająca otworki szczelinowate pomiędzy podocytami oraz ładunek ujemny tych komórek, nie przepuszcza krwinek, płytek krwi i białek osocza.
Należy podkreślić, że wielkość przesączania zależy nie tylko od wielkości cząstek, ale również od kształtu i ładunku elektrycznego.
Na przykład część białek jest naładowana ujemnie i są one przez błonę filtracyjna odpychane, przez co możliwość przechodzenia ich do moczu jest utrudniona (DOMAŃSKI2000).
Znaczne uszkodzenie struktury błony filtracyjnej lub utrata ładunku powoduje, że do moczu pierwotnego dostają się substancje o dużych cząstkach np. globuliny czy krwinki czerwone i białe.
U mężczyzny filtracja wynosi 125ml/min, u kobiety 110ml/min.
Wynika więc z tego, że na dobę powstaje w nerkach około przesączu. Całe osocze krwi filtruje się w ciągu 25minut, a w ciągu doby około 60 razy (MICHAJLIK 1994)
2.RESORPCJA
Zbierany przesącz w torebce Bowmanna jest transportowany do kanalika proksymalnego jako tzw. mocz pierwotny. Tutaj 50-75% przesączu ulega resorpcji zwrotnej czyli wchłanianiu zwrotnemu. Wchłaniane są tu miedzy innymi glukoza, aminokwasy, niektóre białka, woda, mocznik, jony sodu, chloru, wapnia i fosforanów, potasu, witaminy. Wydzielane (sekrecja) do światła kanalika są :leki i pewne barwniki. Część z nich przemieszcza się na zasadzie dyfuzji, część w sposób aktywny
W pętli Henlego następuje stopniowe zagęszczanie moczu a w kanaliku dystalnym, następuje dalsze wchłanianie wody, sodu, magnezu, chloru i mocznika oraz sekrecja min. wodoru, potasu, jonów amonowych. Ostatni etap resorpcji i zagęszczania moczu zachodzi w kanalikach zbiorczych.
Należy podkreślić, że wchłanianie wody w kanalikach dystalnych i zbiorczych jest regulowane przez hormon antydiuretyczny i zależy od ilości płynów we krwi (DOMAŃSKI 2000)
Mechanizm przeciwprądowy
Przy dużym spożyciu płynów wydalane są znaczne objętości rozcieńczonego moczu. Gdy organizm otrzymuje niewielkie ilości płynów, metabolity muszą być usunięte ,ale dla oszczędności, wydalana jest niewielka ilość stężonego moczu.
Zdolność nerek do wytwarzania moczu o różnym stężeniu zależy od wysokiego stężenia soli w miąższu rdzenia nerki. To wysokie stężenie soli utrzymuje się dzięki resorpcji soli z różnych części kanalików nerkowych i dzięki mechanizmowi przeciwprądu.
Stężenie moczu pierwotnego jest izotoniczne względem płynu tkankowego. Woda więc będzie uchodzić z niego, a stąd do krwi.
Ściany zstępującego ramienia pętli Henlego są przepuszczalne dla wody, słabo zaś przepuszczalne dla soli i mocznika. Woda więc będzie wydostawać się na zewnątrz a mocz ulega zagęszczeniu, staje się hiperosmotyczny. Gdy zagęszczony mocz przemieszcza się wzdłuż ramienia wstępującego, nieprzepuszczalnego dla wody, to sole dyfundują do płynu tkankowego.
Mocz wtórny w kanaliku dystalnym staje się izoosmotyczny lub nawet hipoosmotyczny, a woda nadal na zasadzie osmozy uchodzi do płynu tkankowego i zbierana jest przez naczynia krwionośne.
W kanalikach zbiorczych następuje dyfuzja mocznika do płynu tkankowego. Powoduje to zwiększenie stężenia płynów, a to sprzyja dyfuzji wody z zstępującego ramienia pętli Henlego.
Warto podkreślić fakt, że przesącz w obu ramionach pętli Henlego płynie w przeciwnych kierunkach. Przesącz w ramieniu zstępującym jest zagęszczany, w ramieniu wstępującym rozcieńczany, co sprzyja utrzymaniu wysokiego stężenia soli w płynie tkankowym rdzenia nerki. Jest to mechanizm przeciwprądowy.
Kanaliki zbiorcze przechodzą przez hipertoniczny płyn tkankowy rdzenia nerki i na skutek dyfuzji wody, mocz ostateczny staje się wobec krwi hiperosmotyczny. W tak zagęszczonym moczu utrata wody jest znikoma. Przy stanach pragnienia mocz ulega dalszemu zagęszczaniu, ale już przy udziale hormonu antydiuretycznego, który zwiększa przepuszczalność ścian kanalika zbiorczego dla wody
Wytworzony mocz ostateczny gromadzi się w miedniczce nerkowej a potem spływa do pęcherza moczowego przez moczowody
Woda, która dyfunduje z przesączu do płynu tkankowego jest usuwana przez naczynia proste, mające kształt szpilki do włosów.
Krew w ramionach naczyń prostych płynie w przeciwnych kierunkach, zgodnie z zasadą przeciwprądu. W rezultacie, znaczna ilość mocznika i soli, które dostały się do krwi, raz jeszcze uchodzi z krwi w nu naczyniach prostych i utrzymuje znaczne stężenie soli w płynie tkankowym rdzenia nerki
3. MOCZ
Dobowa ilość moczu ostatecznego wydalanego przez zdrowego człowieka waha się od 600 do 2500 ml i jest uzależniona od różnych czynników (ilości wypitych płynów ,temperatury).
Mocz ma barwę słomkową lub bursztynową. Intensywność zabarwienia zależy od ilości wytworzonego mocz u (mocz zagęszczony jest ciemniejszy)wskutek większej ilości barwnika moczu- urochromu. Gęstość waha się od 1,003 do 1,03

99. Rola nerek w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej

Nerki stanowią główną drogę wydalania wody z organizmu. Wydalanie to zależy od: objętości, osmolarności, składu elektrolitowego płynów ustrojowych, od działania hormonów ( ADH h. antydiuretyczny, angiotensyna II, aldosteron i ANP-przedsionkowy peptyd natriuretyczny).

Objętość tworzonego moczu wynosi przeciętnie 1500ml na dobę.

- około 90% składników osmotycznych płynu pozakomórkowego stanowią sole sodowe

Regulacja objętości płynu pozakomórkowego odbywa się poprzez kontrolę wydalania jonów sodowych i wody, a regulacja osmoralności płynu pozakomórkowego odbywa się poprzez kontrolę wydalania wody.

• Nerki utrzymują prawidłowy bilans jonu sodowego w organizmie poprzez regulację wchłaniania kanalikowego

• Zwiększona podaż jonów sodowych do organizmu wywołuje pragnienie prowadzące do zatrzymania wody w organizmie ( ilość zatrzymanej wody jest równoważna osmotycznie ilości wprowadzonych soli sodowych) i odwrotnie

• Zmniejszona podaż jonów sodowych przyczynia się do wydalenia wody z organizmu

• Nerki stopniowo wydalają i wodę i sole sodowe, co przyczynia sieę do normalizacji objętości płynu pozakomórkowego

• Zwiększona podaż wody zwiększa diurezę i odwrotnie

• Utrata wody wywołuje antydiurezę

• Gospodarką jonem sodowych steruje przede wszystkim układ renina-angiotensyna-aldosteron i prawdopodobnie czynnik natriuretyczny

• Aldosteron- hormon kory nadnerczy ( wydzielany jak zmniejsza się stosunek sodu do potasu w osoczu) i niskie stężenie elektrolitów Na+ i K+ we krwi wzmagaja czynne wchłanianie tych elektrolitów w obrębie kanalików proksymalnych idystalnych

• Gospodarką wodną steruje hormon antydiuretyczny –wazopresyna- horon ten wzmaga wchłanianie w kanalikach dystalnych i zbiorczych; natomiast jeżeli wzrasta objętość płynów ustrojowych to zmniejsza się wydzielanie ADH przez przysadkę i zmniejsza się zwrotne wchłanianie wody w kanalikach nerkowych i zwiększa się ilość wodu wydalanej z moczem

• Przedsionkowy czynnik natriuretyczny hamuje resorpcję kanalikową NaCl

100.Cyznność wewnątrz wydzielnicza nerki

RENINA

Enzym proteolityczny, który znajduje się w komórkach przykłębuszkowych tętniczki doprowadzającej. Renina odczepia od angiotensynogenu dekapeptyd – angiotensynę I, następnie od angiotensyny I enzym konwertujący w krążeniu płucnym odczepia kolejne dwa aminokwasy i powstaje oktapeptyd angiotensyna II, która:

• Kurczy naczynia tętnicze- podwyższenie ciśnienia krwi

• Pobudza warstwę kłębuszkową kory nadnerczy do wytwarzania aldosteronu- zwiększenie zawartości sodu i objętości płynów ustrojowych – również podwyższenie ciśnienia krwi

Renina jest wydzielana jak baroreceptory w tętniczce doprowadzającej są obarczane wskutek np. spadku ciśnienia tętniczego, żeby zwiększyć ciśnienie krwi

Renina też jest prawdopodobnie wydzielana jak są pobudzane chemoreceptory plamki gęstej przez NaCl i wtedy pod wpływem reniny kurczy się tętniczka doprowadzająca

Wydzielanie reniny wzrasta też jak zmniejsza się objętość płynu zewnątrzkomórkowego i jak jest mało sodu w organizmie; wtedy wydzielana jest renina, powstaje angiotensyna II, która wzmaga wydzielanie aldosteronu, a ten wpływa na zatrzymanie soli i płynów przez nerki

ERYTROPOETYNA

Czynnik stymulujący erytropoezę, nerkowy czynnik erytropoetyczny, REF

• Wytwarzana prawdopodobnie w aparacie przykłębuszkowym

• Wpływa na różnicowanie się komórek macierzystych szpiku w kierunku erytroblastów

• Jak mamy niewydolność nerek i za mało erytropoetyny to występuje niedokrwistość

PROSTAGLANDYNY

• Głowna prostaglandyna nerkowa PGE₂ silnie rozszerza naczynia dzięki temu obniża ciśnienie krwi

• W nerkach prostaglandyny są zarówno syntetyzowane jak i inaktywowane

101.Ogolna charakterystyka hormonów

Hormony - to wytwarzane przez organizm, niezbędne dla procesów przemiany materii związki, których zadaniem jest koordynowanie procesów chemicznych zachodzących w komórkach. Hormony nie są budulcem ani nie dostarczają energii. Od ich działania zależy jednak równowaga środowiska wewnętrznego (homeostaza), co jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania wszystkich narządów. Hormony występują w organizmie w bardzo małym stężeniu, ale każde odchylenie od stanu pożądanego zakłóca równowagę i powoduje wystąpienie objawów chorobowych.

Większość hormonów wytwarzają gruczoły wydzielania wewnętrznego, zwane też gruczołami dokrewnymi. Wydzielina tych gruczołów przedostaje się bezpośrednio do krwi,a następnie, wraz z krwią, jest transportowana do narządów docelowych. Odpowiednie hormony trafiają pod właściwe adresy dzięki "pasującym" do nich receptorom znajdującym się na powierzchni komórek.

Ośrodek sterowania produkcją hormonów znajduje się w podwzgórzu mózgu, gdzie "komunikują się" ze sobą system nerwowy i system hormonalny. Komunikat o zapotrzebowaniu poszczególnych narządów na odpowiednie hormony kierowany jest do przysadki mózgowej, która produkuje hormony sterujące - pobudzające lub hamujące aktywność gruczołów dokrewnych

102.Hormony przysadki mózgowej

Przysadka mózgowa jest niewielkim gruczołem dokrewnym mieszczącym się wewnątrz czaszki, w tzw. siodełku tureckim. Ważąc zaledwie 0,5-, pełni ona kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Przysadka mózgowa składa się z części nerwowej i części gruczołowej, która stanowi 70% masy gruczołu.
Wydziela ona kilka hormonów wpływających na czynności całego organizmu lub regulujących funkcjonowanie innych gruczołów dokrewnych.
Aktywność wewnątrzwydzielnicza przysadki jest sterowana potrzebami organizmu i pozostaje pod kontrolą centralnego układu nerwowego. Część hormonów przysadkowych jest wydzielana pod wpływem hormonów uwalniających, produkowanych przez część mózgu zwaną podwzgórzem.
Przysadka mózgowa wydziela siedem dobrze poznanych hormonów: hormon wzrostu, hormon tyreotropowy, hormon kortykotropowy, hormon dojrzewania pęcherzyków, hormon luteinizujący, prolaktynę i hormon melanotropowy.

Hormon wzrostu-Przysadka wydziela substancję pobudzającą wzrost, zwaną hormonem wzrostu lub somatotropiną (GH od ang. growth hormone lub STH od ang. somatotropic hormone). Hormon wzrostu pobudza wzrost u dzieci, a ponadto wywiera wpływ na gospodarkę białkową, tłuszczową i węglowodanową organizmu. Pobudza przyswajanie aminokwasów i zwiększa syntezę białka.Nadmierne wydzielanie somatotropiny w okresie wzrostu prowadzi do tzw. gigantyzmu (bardzo wysoki wzrost - powyżej u mężczyzn i u kobiet), a u osób dorosłych do akromegalii (powiększenie rąk, stóp i części kostnych twarzy, z charakterystycznym uwydatnieniem żuchwy i "pogrubieniem" rysów twarzy). Niedobór hormonu wzrostu u dzieci prowadzi do karłowatości przysadkowej.

Hormon tyreotropowy- Hormon tyreotropowy (tyreotropina - TSH od ang. thyroid stimulating hormone) działa przede wszystkim na tarczycę, wywołując jej powiększenie, zwiększone unaczynienie i pobudzenie wytwarzania oraz uwalniania do krwi hormonów tarczycowych.Pomiędzy tarczycą a komórkami przysadki wytwarzającymi tyreotropinę istnieje tzw. ujemne sprzężenie zwrotne. Polega ono na tym, że nadmiar hormonów tarczycy blokuje wytwarzanie w przysadce TSH, natomiast niedobór hormonów tarczycy powoduje wzrost wydzielania TSH.Osoby leczące się z powodu nadczynności lub niedoczynności tarczycy wiedzą, jak ważne dla oceny skuteczności leczenia jest oznaczenie we krwi poziomu tyreotropiny.Jeżeli ktoś z nadczynnością tarczycy ma w trakcie leczenia bardzo niski poziom TSH, oznacza to, że nadczynność tarczycy nie została jeszcze opanowana (przysadka mózgowa jest "zablokowana" przez nadmiar hormonów tarczycowych).Poziom TSH mieszczący się w granicach normy oznacza, że u pacjenta osiągnięto normalizację funkcji tarczycy.Osoby z niedoczynnością tarczycy mają bardzo wysoki poziom TSH we krwi, przysadka mózgowa bowiem "usiłuje wymusić" wytwarzanie przez tarczycę większej ilości hormonów, produkuje więc dużo hormonu tyreotropowego.Patologia przysadki mózgowej może prowadzić do dysfunkcji tarczycy: brak lub niedobór TSH prowadzi do niedoczynności tarczycy, nadmiar - do jej nadczynności.Sprzężenie zwrotne jest w tych stanach zaburzone i funkcja przysadki nie jest sterowana poziomem hormonów tarczycowych, tarczyca natomiast jest uzależniona od nadmiaru TSH (nadczynność przysadkowa tarczycy) lub niedoboru tyreotropiny (niedoczynność przysadkowa tarczycy).

Hormon kortykotropowy- Hormon kortykotropowy (ACTH od ang. adrenocorticotropic hormone) oddziałuje na korę nadnerczy, stymulując ją do wydzielania hormonów. W razie niedoboru ACTH dochodzi do groźnej dla życia niedoczynności kory nadnerczy. Nadmiar ACTH prowadzi do nadczynności kory nadnerczy (tzw. choroba Cushinga).

Gonadotropiny- Przysadka mózgowa wytwarza trzy rodzaje hormonów wpływających na funkcję narządów płciowych (hormonów gonadotropowych):
1) folitropinę (folikulostymulina, FSH od ang. follicle-stimulating hormone), hormon, który u kobiet pobudza dojrzewanie pęcherzyków w jajnikach i wzmaga wytwarzanie estrogenów, natomiast u mężczyzn powoduje powiększenie cewek nasiennych i pobudza wytwarzanie plemników,
2) hormon luteinizujący (LH), który u kobiet pobudza jajeczkowanie (owulację), natomiast u mężczyzn stymuluje wydzielanie testosteronu w jądrach.
Poziom FSH i LH u kobiet zmienia się w czasie cyklu miesięcznego. U mężczyzn wydzielanie gonadotropin utrzymuje się na stałym poziomie.W przypadku uszkodzenia gruczołów płciowych (jajników u kobiet, jąder u mężczyzn) poziom hormonów gonadotropowych we krwi jest podwyższony.Niedomoga przysadki w zakresie wydzielania gonadotropin prowadzi wtórnie do hipogonadyzmu, czyli niedostatecznej funkcji jajników czy jąder.
3) prolaktynę, czyli hormon laktogenny, wpływający na rozpoczęcie i podtrzymanie laktacji u ssaków. U ludzi w warunkach fizjologicznych wysoki poziom prolaktyny jest charakterystyczny dla ciąży i okresu karmienia.

Hormon melanotropowy- Hormon melanotropowy (MSH od ang. melanocyte stimulating hormone) wpływa na czynność melanocytów (czyli komórek barwnikowych), powodując zwiększenie się ziarnistości melaniny i wzrost zabarwienia skóry.

103. Hormony płciowe

Hormony płciowe są odpowiedzialne za rozwój drugorzędowych cech płciowych, prawidłowy przebieg cyklu miesiączkowego i ciąży, czynność gonad, czy przemianę materii. ;progesteron, androgeny - testoseron),estrogeny, choriogonatropina-lożysko

Hormony płciowe, hormony wydzielane głównie przez gonady, korę nadnerczy i łożysko.

Gonadotropiny- Przysadka mózgowa wytwarza trzy rodzaje hormonów wpływających na funkcję narządów płciowych (hormonów gonadotropowych):
1) folitropinę (folikulostymulina, FSH od ang. follicle-stimulating hormone), hormon, który u kobiet pobudza dojrzewanie pęcherzyków w jajnikach i wzmaga wytwarzanie estrogenów, natomiast u mężczyzn powoduje powiększenie cewek nasiennych i pobudza wytwarzanie plemników,
2) hormon luteinizujący (LH), który u kobiet pobudza jajeczkowanie (owulację), natomiast u mężczyzn stymuluje wydzielanie testosteronu w jądrach.
Poziom FSH i LH u kobiet zmienia się w czasie cyklu miesięcznego. U mężczyzn wydzielanie gonadotropin utrzymuje się na stałym poziomie.W przypadku uszkodzenia gruczołów płciowych (jajników u kobiet, jąder u mężczyzn) poziom hormonów gonadotropowych we krwi jest podwyższony.Niedomoga przysadki w zakresie wydzielania gonadotropin prowadzi wtórnie do hipogonadyzmu, czyli niedostatecznej funkcji jajników czy jąder.
3) prolaktynę, czyli hormon laktogenny, wpływający na rozpoczęcie i podtrzymanie laktacji u ssaków. U ludzi w warunkach fizjologicznych wysoki poziom prolaktyny jest charakterystyczny dla ciąży i okresu karmienia.

104.Cykl miesiączkowy, owulacja

Owulacja, jajeczkowanie (łac. ovulatio) – proces polegający na wytwarzaniu gamet żeńskich (komórek jajowych). U ssaków w jego trakcie pęka pęcherzyk Graafa, do jajowodu lub jamy ciała uwalniana jest komórka jajowa oraz następuje wydzielenie hormonu hamującego następną owulację, która u większości kręgowców odbywa się w regularnych cyklach.

Czasem pojawia się ból owulacyjny (z niem. Mittelschmerz) – ból odczuwany w podbrzuszu przez część kobiet podczas owulacji. W wyniku pęknięcie pęcherzyka Graafa, który może spowodować niewielkiego krwawienia (jak przy każdym innym przerwaniu ciągłości tkanki). Krew gromadząca się i krzepnąca w jamie otrzewnej może drażnić jej ścianki i powodować ból. Mittelschmerz trwa zazwyczaj od kilku minut do kilkunastu godzin, chociaż czasami może trwać nawet 2–3 dni. Jego intensywność jest sprawą indywidualną. Gdy moment jajeczkowania przypadnie na czas snu, kobiety skarżące się zwykle na dużą dotkliwość bólu owulacyjnego, nie obywające się wtedy bez środków przeciwbólowych, mogą go w ogóle nie odczuć.

U kobiet owulacja występuje co ok. 28 dni, mniej więcej między 13. a 15. dniem przed wystąpieniem krwawienia. Niepoprawnym jest stwierdzenie, że jajeczkowanie ma miejsce w połowie cyklu, ponieważ długości jego trwania są zróżnicowane. Najczęściej do owulacji dochodzi na 14 dni przed krwawieniem. Wystąpienie owulacji uwarunkowane jest również czynnikami zewnętrznymi. Owulacja u kobiet jest zależna od tzw. osi podwzgórze-przysadka-jajnik. Podwzgórze z przysadką mózgową łączy specjalny system naczyń krwionośnych, umożliwiający transport hormonów w obu kierunkach. Podwzgórze wydziela neurohormon GnRH. Pod jego wpływem przysadka wydziela do krwi dwie gonadotropiny: FSH i LH, których wyrzut stanowi bezpośredni bodziec do wystąpienia jajeczkowania.

Termometr owulacyjny – termometr rtęciowy do pomiaru temperatury stosowany w naturalnych metodach rozpoznawania płodności (naturalnego planowania rodziny) opartych na analizie temperatury ciała: metodach termicznych i objawowo-termicznych.Od zwykłego termometru lekarskiego różni się bardziej rozciągniętą skalą, dzięki czemu możliwe jest łatwe i pewniejsze odczytywanie temperatury z dokładnością do 0,05 °C. Dla zachowania jednak podobnych wymiarów termometru, skala jest skrócona. Obejmuje przedział od ok. 35,5°C do około 38,5°C.Rzadko termometry owulacyjne są urządzeniami elektronicznymi, wiele naturalnych metod antykoncepcyjnych odrzuca je jako potencjalnie niedokładne (np. metoda Rötzera). Dlatego odkąd rtęć nie może być stosowana w termometrach w Unii Europejskiej, zaczęto wytwarzać termometry owulacyjne galowo-indowe. Nazwa termometr owulacyjny pochodzi stąd, że na podstawie przebiegu zmienności podstawowej temperatury ciała kobiety można wnioskować o przybliżonym terminie owulacji, co ma kluczowe znaczenie dla ustalenia początku okresu niepłodnego.

Superowulacja - uwolnienie w jednym czasie kilku (kilkunastu) komórek jajowych z pękniętych dojrzałych pęcherzyków jajnikowych. Superowulacja może być procesem naturalnym bądź stymulowanym przez człowieka. Stosowana u samic dawczyń komórek jajowych w technice przenoszenia zarodków, w wyniku czego można znacznie zwiększyć liczbę potomstwa zwierząt o pożądanych cechach. Superowulacje można wywołać podając PMSG (eCG) iniekcyjnie po wcześniejszej synchronizacji cyklu przez gestageny.

105.Zapłodnienie i zagnieżdżenie

Zapłodnienie – połączenie się jąder komórek rozrodczych (komórki męskiej i żeńskiej) (kariogamia), w wyniku czego powstaje nowa komórka nazywana zygotą.

U ssaków, w tym człowieka, zapłodnienie może być skutkiem kopulacji pomiędzy osobnikami przeciwnych płci. Warunkiem zapłodnienia jest wniknięcie plemnika do komórki jajowej. Ma to miejsce w bańce jajowodu, aczkolwiek do zapłodnienia może dojść w innym odcinku układu rozrodczego kobiety. Zapłodnienie może też być wynikiem inseminacji lub metody in vitro. W wyniku zapłodnienia dochodzi do przekazania potomstwu zawartych w gametach czynników dziedziczenia (genów) obydwu organizmów rodzicielskich. Wynikiem zapłodnienia jest ciąża. U ludzi do zapłodnienia dochodzi zwykle pomiędzy 10 a 18 dniem cyklu. Współcześnie naukowcy postrzegają zapłodnienie jako proces ciągły, trwający w przypadku człowieka 12-24 godzin - nie sposób wyróżnić konkretnego "momentu zapłodnienia".

Proces zapłodnienia, czyli połączenia dwóch gamet, jest pierwszym etapem życia, ale niezwykle ważnym i decydującym o dalszym rozwoju procesem jest zagnieżdżenie zapłodnionej komórki w błonie śluzowej macicy. Na skutek ruchów perystaltycznych jajowodu, zarodek około 4-5 dnia po zapłodnieniu dociera do jamy macicy i około 6 dnia zagnieżdża się w niej. Dopiero od tego momentu mówimy o ciąży. Przez dziewięć kolejnych miesięcy z dwóch połączonych komórek rozwinie się zdolny do samodzielnego życia człowiek.

106.Łożysko-powstanie, wymiana matka-płód

Łożysko (łac. placenta) – przejściowy narząd płodowy występujący u ssaków łożyskowych, który tworzy się dzięki kosmkom kosmówki zagłębiających się w ścianie macicy, łączących się z błoną ściany tego narządu. Za pomocą łożyska zarodek otrzymuje z krwi matki pokarm i tlen, a oddaje dwutlenek węgla oraz zbędne produkty przemiany materii.

W tworzeniu łożyska bierze udział m.in. kosmówka (zewnętrzna błona płodowa). U człowieka łożysko zaczyna funkcjonować w 12. tygodniu ciąży. Powstaje z tkanki łącznej błony śluzowej macicy (część matczyna) oraz z zewnętrznej warstwy komórek otaczających zarodek. Od strony matczynej łożysko składa się z wielu zrazików, od strony płodowej jest gładkie.

Krew matki i płodu nie miesza się, ale do krwi płodu mogą się przedostać dzięki łożysku (za pomocą splotu naczyń krwionośnych - pępowiny) składniki odżywcze, witaminy, przeciwciała, wirusy, składniki antybiotyków.

Przez popłód rozumie się łożysko razem z błonami płodowymi i pępowiną.

107.Zmiany w organizmie kobiety ciężarnej

Obj. prawdobodobne

1. Zatrzymanie krwawienia miesiączkowego- jest często pierwszym objawem zapłodnienia, zwłaszcza u kobiet zdrowych z prawidłowym cyklem. Należy jednak dodać, że u niektórych kobiet w ciąży mogą pojawiać się delikatne krwawienia i plamienia w okresie kolejno przypadającego krwawienia miesiączkowego.

2. Nudności, wymioty, ślinotok, zgaga- powstają prawdopodobnie w wyniku pobudzenia układu autonomicznego i występują u 50% kobiet we wczesnym okresie ciąży z bardzo różnym nasileniem. Pojawiają się w godzinach rannych, mogą też trwać przez cały dzień. Poranne wymioty i nudności pojawiają się około 6-8 tygodnia ciąży i zwykle mijają po 12 – 14 tygodniach. Znaczny wpływ na występowanie i nasilenie się tych dolegliwości ma stan psychiczny i emocjonalny ciężarnej. Często wprowadzenie lekko strawnej diety, częstych i mało obfitych posiłków oraz ochrona stanu emocjonalnego łagodzi te przykre objawy.

3. Częste oddawanie moczu – jest spowodowane przekrwieniem całego układu moczowego, działaniem estrogenów i progesteronu na pęcherz moczowy, a także stopniowym powiększaniem się trzonu macicy i jego uciskiem na pęcherz moczowy.

4. Zaparcia – pojawiają się we wczesnym okresie ciąży i trwają zazwyczaj przez cały jej okres. Są efektem działania progesteronu zwiotczającego mięśnie gładkie. Dolegliwości te powinny być łagodzone przez stosowanie odpowiedniej diety i podawanie dużej ilości płynów.

5. Bolesność gruczołów sutkowych – może pojawić się około 6 tygodnia ciąży, o różnym nasileniu, począwszy od uczucia kłucia aż do wyraźnego bólu. Jest także następstwem działania hormonów ; estrogenów na przewody wyprowadzające , progesteronu na układ wewnątrzwydzielniczy.

6. Zmiany samopoczucia- najczęściej objawiają się zmęczeniem, drażliwością, czy pobudliwością psychiczną. Często występuje brak łaknienia lub nadmierne łaknienie, niechęć do pewnych

potraw lub zapachów.

Zmiany obiektywne

1 Podwyższenie podstawowej temperatury ciała –temperatura powyżej 378C , która utrzymuje się po okresie jajeczkowania przez co najmniej 3 tygodnie, z równoczesnym brakiem krwawienia miesiączkowego[ działanie progesteronu].

2.Zmiany w gruczołach sutkowych – pojawiają się około 6-8 tyg. ciąży i są spowodowane podwyższonym stężeniem hormonów steroidowych i prolaktyny. Powodują one ; powiększenie, wzmożenie napięcia i obrzmienie gruczołów,; poszerzenie siatki żylnych naczyń podskórnych, ;pojawienie się wtórnych obwódek , powiększenie się gruczołów łojowych oraz przebarwienie brodawek i obwódek piersiowych ; wydzielanie pod wpływem ucisku płynu – wyraźnie od 12 tygodnia ciąży.

ZMIANY W NARZADACH PŁCIOWYCH

1. Zasinienie przedsionka i ścian pochwy, rozpulchnienie pochwy, zwiększenie rozciągliwości i szerokości pochwy – to wynik przekrwienia oraz działania progesteronu.

2. Zmiany w szyjce macicy –zasinienie[ przekrwienie], rozpulchnienie [ około 4 tygodnia ciąży], ; zmiana śluzu szyjkowego – traci on właściwości tworzenia w rozmazie tzw. Liści paproci, - zmętniały, bezpostaciowy.

3. Wzmożona wydzielina – jest biaława lub szarawa, śluzowa, nie ma związku z zakażeniem.

4. Zmiany w dolnym odcinku macicy – rozpulchnienie – około 6 tygodnia ciąży- dające wrażenie oddzielania się trzonu od szyjki macicy.

5. Zmiany w trzonie macicy- 4-5 tygodnia ciąży nieregularne rozpulchnienie, około 10 tyg. –macica kulista o ciastowatej konsystencji 2-krotnie większa od macicy nieciężarnej, pod koniec 12 tyg. Dno macicy znajduje się ponad spojeniem łonowym.

108.Poród, połóg i laktacja

Poród- fizjologiczny proces wydawania na świat potomstwa, czyli dojrzałego płodu. Stymulowany jest przez wiele różnych hormonów. U człowieka odbywa się po 37 tygodniach ciąży.

Połóg to obejmujący 6 tygodni po poro­dzie okres, w którym następuje powrót organizmu do stanu sprzed ciąży. W tym czasie cofają się prawie wszystkie zmiany, które zaszty w Twoim organizmie w czasie ciąży i porodu. Następuje gojenie obrażeń porodowych, np. pęknięć szyjki macicy, gojenie krocza. W pierwszym tygodniu Twoje samopoczucie będzie zależało od rodzaju porodu, jaki przebyłaś

Laktacja – proces wydzielania mleka przez gruczoły mleczne samic ssaków. Laktacja pojawia się po porodzie i trwa przez okres potrzebny do wykarmienia młodych. Laktacja u człowieka może trwać nawet do kilku lat. Karmienie piersią po latach niełaski stało się znów popularne wśród młodych matek i jest propagowane jako najzdrowszy sposób żywienia noworodków i niemowląt.

Aktualnie uważa się, że pokarm naturalny jest najodpowiedniejszy dla noworodka i niemowlęcia. Jego skład zapewnia optymalny rozwój fizyczny i umysłowy. Podkreślane jest niezwykłe znaczenie naturalnego karmienia dla rozwoju emocjonalnego dziecka. Pokarm kobiecy wytwarzany przez zdrową matkę w pełni zaspokaja zapotrzebowanie pokarmowe noworodka i niemowlęcia.