Pytanie 1 Kto i kiedy zaproponował termin ergonomii z jakich słów się wywodzi?

Termin ergonomia powstał z połączenia dwóch słów pochodzenia greckiego: ergon- oznaczający prace oraz nomos- oznaczający prawo.

Ergonomia oznacza wykonanie pracy przez człowieka, zgodnie z prawami natury, określającymi możliwości psychiczne i fizyczne człowieka. Tego pojęcia użył po raz pierwszy polski przyrodnik Jastrzębowski (1857) który określił ergonomie jako naukę o używaniu nadawanych człowiekowi od stwórcy sił i zdolności.

Pytanie 9 Pojęcie ergonomii jako nauki interdyscyplinarnej i stosowanej

Interdyscyplinarność ergonomii wynika z jej komplementarności, czyli wzajemnego uzupełniania się zagadnień z różnych dyscyplin naukowych, które wywierają istotny wpływ na układ człowiek-praca-środowisko. Układ ten składa się z trzech elementów, które mogą stanowić podstawę zaszeregowania dyscyplin składowych ergonomii na trzy grupy.

Grupa A stanowi ta dyscyplinę, których zadaniem jest badanie właściwości człowieka i gromadzenie danych stanowiących podstawę praktycznych rozwiązań.

Grupa B- urbanistyka, architektura, organizację, a także bezpieczeństwo pracy

Grupa C- nauki które wpływają na kształtowanie się warunków pracy: klimatologia, biofizyka, biochemia

Ergonomia jest nauką stosowaną ponieważ najistotniejsze problemy wypływały ze stosowania techniki i były jednocześnie inspiracją badań i poszukiwań takich rozwiązań, które z powodzeniem można zastosować w praktyce.

Pytanie 28 Pojęcie biorytmów w efektywnym funkcjonowaniu człowieka

W praktyce występujące zjawiska biorytmów można podzielić na trzy kategorie:

1. Biologiczne związane z wydolnością fizyczną i psychiczną człowieka

2. Sprawności intelektualnej

3. Okresowe- o okresach rocznym, około miesięcznym, tygodniowym.

Badania dyspozycyjności organizmu człowieka do wykonywania pracy w okresie roku kalendarzowego wykazały, ze gotowość do podejmowania trudów pracy zawodowej jest bardzo zmienna. Wahania dyspozycyjności oceniane na podstawie wydajności pracy sięgają niemal 50 %.

Najwyższą zdolność psychofizyczną do wykonywania pracy przejawia organizm człowieka w miesiącach: styczeń, marzec, wrzesień i listopad. Najmniejsza natomiast w miesiącach letnich. Nie bez przyczyny większość urlopów powinna być planowana właśnie latem. Z kolei najtrudniejsze problemy powinny być rozwiązywane w okresach najwyższej zdolności psychofizycznej.

Według dotychczasowych badań okres około miesiąca jest zamkniętym cyklem dla wielu rodzajów rytmów biologicznych, określających fizjologiczne wahania w funkcjonowaniu organizmu człowieka. Dotyczy to głownie takich rytmów:

1. 23-dniowy rytm wydolności fizycznej- warunkujący silę fizyczną, odporność organizmu na wysiłek fizyczny.

2. 28- dniowy rytm odporności psychicznej- określa stan psychiki, samopoczucie, intuicję

3. 33-dniowy rytm intelektualny- wpływa na sprawność pamięci.

Każdy z tych okresów podzielić należy na dwie fazy. Jedna z nich ma wpływ pozytywne a druga negatywny. Najbardziej krytycznymi dniami są dni oddzielające te fazy. W fazie wydolności fizycznej jest to dzień w którym wzrasta liczba nieszczęśliwych wypadków, natomiast w fazie odporności psychicznej dzień który sprzyja powstawaniu konfliktów.

Pytanie 26 Cechy charakterystyczne pracy monotonnej i monotypowej

Pytanie 24 Cechy charakterystyczne obciążenia psychicznego w czasie pracy i metody odpoczynku

Na wielkość obciążeń układy psychicznego mają wpływ zróżnicowane czynniki uzależnione między innymi od etapu wykonywanej pracy. Można wyróżnić następujące etapy pracy:

1. Etap percepcji informacji- ilość napływających informacji, złożoność, zmienność informacji, ciągłość

2. Etap podejmowania decyzji- gdy nie ma jednoznacznego przyporządkowania między odebranym sygnałem a koniecznością reakcji, wysiłek psychiczny jest uzależniony od skutków podjętych decyzji

3. Etap wykonywania czynności poprzez efektory- niezależnie od tego, że procesy sterowania są często związane z wysiłkiem fizycznym, zaangażowanie układu nerwowego jest bardzo duże, w przypadku skomplikowanych operacji manualnych.

Przy konieczności częstego podejmowania decyzji i wydłużającego się okresu trwania tego stanu może dochodzić do odczuwania przez człowieka presji stresowej, powodującej często zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego.

Wykonywanie czynności poprzez efektory polega na:

1. Sterowanie maszyną i narzędziem

2. Manipulowanie przedmiotem obróbki

Pytanie 42 Organizacja i zadania służb medycyny pracy

Służby medycyny pracy są wydzieloną częścią służby zdrowia. Są one powołane do prowadzenia przede wszystkim działalności prewencyjny, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki swoistej, wynikającej z konkretnych narażeń występujących w środowisku pracy, a także do wykonywania zadań z zakresu wychowywania zdrowotnego i promocji zdrowia.

Działalność określa konwencja MOP. Podstawowym zadaniem jest wspomaganie pracodawcy i pracowników w kształtowaniu środowiska pracy. Forma pomocy jest przede wszystkim doradztwo w zakresie:

1. Wymagań określających zasady tworzenia oraz utrzymania bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy

2. Adaptacji pracy do możliwości pracowników

Profilaktyczna działalność służby medycyny pracy obejmuje:

1. Rozpoznawanie i ocena ryzyka zawodowego w miejscu pracy

2. Kontrola czynników o szkodliwym oddziaływaniu w środowisku pracy i organizacji pracy, mogących wywierać ujemny wpływ na zdrowie pracowników

3. Kontrola stanu zdrowia pracowników w związku z wykonywaną pracą

4. Wspomaganie dostosowywania bieżącego pracy do możliwości osoby wykonującej pracę

5. Uczestnictwo w działalności związanej z rehabilitacją zawodową

6. Udział w analizach wypadków w pracy i chorób zawodowych

Pytanie 6 Zasadnicze zadania ergonomii w odniesieniu do układu człowiek-praca

Podstawowym przedmiotem badań ergonomicznych jest układ człowiek – praca.

Analizując ten układ należy właściwie ocenić możliwości pracownika w zakresie świadczenia pracy, a więc określić jego wysiłek psychofizyczny związany z pokonywaniem uciążliwości, jakie stwarza mu sama praca i czynniki jej towarzyszące. Czynniki działające obciążająco na

organizm człowieka w czasie pracy najczęściej dzieli się na trzy grupy :

• człowiek – maszyna;

• człowiek – materialne środowisko pracy;

• oraz człowiek – stanowisko robocze.

W ujęciu ergonomicznym schemat projektowania układu człowiek – maszyna polega

na ustaleniu funkcji, jakie będzie miał do spełnienia dany układ, a następnie przydzieleniu pewnych czynności w tym układzie maszynie, a innych człowiekowi i stworzeniu temu ostatniemu optymalnych warunków wykonywania przydzielonych mu zadań. Metoda ta powoduje, że człowiek występuje w roli czynnika podporządkowującego sobie maszynę (czyli jako podmiot w procesie pracy), a nie odwrotnie (czyli jako przedmiot). W układzie człowiek – maszyna występują następujące elementy powiązań:

• urządzenia sygnalizacyjne maszyny (S);

• receptory czyli zmysły pracownika (R);

• efektory czyli zespoły mięśni (E);

• urządzenia sterownicze maszyny.

Elementy te mają charakter sprzężenia zwrotnego ponieważ dotyczą

procesów informacji i sterowania. Oznacza to, że działanie na wyjściu jednego z elementów tego układu zmienia stan na wejściu drugiego elementu i powoduje odpowiednie dostosowanie procesów informacji i sterowania, przebiegających między maszyną i człowiekiem. W układzie człowiek – materialne środowisko pracy i człowiek – stanowisko robocze powiązania nie mają charakteru cybernetycznego, ponieważ nie dotyczą procesów informacyjno – sterowniczych. W układzie człowiek – materialne warunki pracy analizuje się występowanie poszczególnych czynników środowiska pracy oraz ich wpływ na zdrowie i życie człowieka pracującego.

W układzie człowiek - stanowisko robocze przede wszystkim bierze się pod uwagę dane antropometryczne, warunkujące rozmiary, kształt i rozmieszczenie

wszystkich elementów tego układu.

Pytanie 35 Czynniki społecznego środowiska pracy

Stosunki międzyludzkie: przełożeni - pracownik, pracownik – pracownik. Związki międzyludzkie: formalne, nieformalne. Warunki socjalne - wynagrodzenie, urlopy, opieka zdrowotna, warunki higieniczne i sanitarne, zaplecze kulinarne, uzależnienia. Prawno-organizacyjne: status pracodawcy - prywatny, praca najemna, właściciel, współwłaściciel, możliwość awansu.

Pytanie 48 Pojęcie edukacji ergonometrycznej

Edukacja ergonomiczna na etapie kształcenia przedzawodowego i prozawodowego - edukacja korelująca się z „linią rozwoju zawodowego jednostki” określoną przez pedagogikę pracy. Edukacja ergonomiczna obejmuje specyfikację stanowiska pracy, informację o potencjalnych zagrożeniach

Pytanie 3 Rola ergonomii w postępie technicznym

Rola ergonomii w postępie technicznym powoduje wzrost produktywności oraz optymalizacji szeroko pojmowanych warunków funkcjonowania człowieka. Pod wpływem postępu technicznego, w wielu obszarach funkcjonowania pojawiły się możliwości szerokiego spojrzenia na jego problemy i oczekiwania.

Pytanie 43 Elementy stylu życia i ich wpływ na zdrowie- pojęcie promocji zdrowia

Promocja zdrowia to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem oraz jego ulepszenie. Promocja zdrowia powinna być nakierunkowana na działanie pozazdrowotne dotyczące zmiany stylu życia ludzi.

Prozdrowotna zmiana zachowań- zmiana stylu życia jest uzależniona od otoczenia, polityki społeczno-ekonomicznej:

1. sytuacja na rynku pracy

2. warunki pracy

3. warunki mieszkaniowe

4. zaopatrzenie w odzież obuwie

5. konsumpcja alkoholu

6. możliwość wypoczynku, rekreacji,

7. możliwość komunikacji

i zakresu interwencji w kształtowanie środowiska.

Pytanie 19 Co jest przedmiotem badań antropometrycznych i w jakiej skali są przedstawiane

Antropometria-( gr. Anthropos- człowiek, metron- miara) jest to metoda badań stomatologicznych(gr. Soma- ciało). W węższym rozumieniu jest to technika pomiaru ciala człowieka, podstawowa metoda współczesnej antropologii.

Przedmiotem antropometrii jest przełożenie wymiarów i kształtów ciała człowieka na liczby i określone stosunki liczbowe.

Antropometria zajmuje się pomiarem:

-cech w pozycjach nieruchomych ( stojącej, siedzącej, leżącej);

-kątów miedzy różnymi płaszczyznami i segmentami ciała lub kości;

-zakresów ruchów w poszczególnych stawach organizmu;

Pomiary te pozwalają wnioskować o zasięgu i rozpiętości ruchów. Jednostką wielkości liniowych mierzonych w antropometrii jest milimetr [mm], a wartości kątowych- stopień [1^].

Wyróżnia się antropometrię statyczną i kątową czyli goniometrię( gr. gonion- kąt)

Celem takich pomiarów jest opis poszczególnych grup ludzkich , wyodrębnionych jako :

- populacje

- kohorty ( osoby o takim samym wykształceniu , wieku , płci etc. )

Pomiarów ciała dokonuje się względem płaszczyzn odniesienia , którymi są min. plaszczyzny odniesienia.

- poziome

*stania

* siedzenia

- pionowe

* oparcia pleców

* oparcia głowy