„Prawiek i inne czasy” Olga Tokarczuk
Czas Prawieku
Prawiek to centrum wszechświata
Północna granica (droga Taszów – Kielce pod opieką archanioła Rafała)
Na południu graniczy z miasteczkiem Jeszkotle pod patronatem arch. Gabriela
Na zachodzie znajdują się łąki proboszcza, strzeże arch. Michał
Rzeki Prawieku: Białka na wschodzie i Czarna z północnego zachodu, rzeki łączą się pod młynem
W centrum Chrabąszczowa Górka
Czas Genowefy
Carskie wojska zabierają Michała (mąż Genowefy)
Genowefa odkrywa, że jest w ciąży
Sama zajmuje się młynem
Robi zakupy w Jeszkotlach, po drodze spotyka Kłoskę, której daje pieniądze; w sklepie Szenberta i rozmawia z ekspedientką w ciąży. Z tego dialogu dowiadujemy się, że Genowefa ma urodzić w lutym
Czas anioła Misi
Anioł jest wzruszony, szykuje nowo narodzonej Misi przestrzeń do życia
Refleksje nad anielskim sposobem postrzegania: anioły nie przejmują się zdarzeniami, pojmują je jak coś na kształt snu, anioł nie uczy się, lecz od początku wzbogaca siebie poprzez czucie
Poród Misi przyjmuje akuszerka zwana Kucmerką
Czas Kłoski
Kłoska włóczy się po Prawieku, je zboże i kradzione kartofle, czasem liczy na jałmużnę w gospodzie, w końcu zaczyna się oddawać mężczyznom
Dwa rodzaje nauki: od zewnątrz i od wewnątrz, Kłoska uczy się „przez branie do siebie”
Ciąża Kłoski, odrzucenie pomocy od dziedziczki Popielskiej
Kłoska rodzi martwe dziecko w opuszczonym domu na Wydymaczu, boi się śmierci
Sny Kłoski (o wielkiej kobiecie i o narodzinach chłopca)
Czas Złego Człowieka
Pojawia się przed wojną w lasach Prawieku (odnalezienie na Wodenicy martwego Bronka Malaka, tajemnicze głosy wycia w lesie)
Zły Człowiek kiedyś był normalny, ale popełnił bliżej nieokreśloną zbrodnię i piątego dnia zwariował – zapomniał człowieczeństwa, polował, mieszkał w lecie, mordował ludzi, chodził podparty rękami
Czas Genowefy
Wojenne zniszczenia – pożar lasu na Przyjmach, rabunek w domu Dziedzica Popielskiego przez Kozaków, morderstwo syna Cherubinów
Siedemnastego roku kończą się zapasy zboża a wraz z nimi praca młyna
W czasie epidemii cholery młyn nawiedza Kłoska, dostaje chleb od Genowefy i przepowiada powrót Michała z wojny
W lutym wraca dziedzic Popielski i uruchamia młyn, Genowefa najmuje nowych robotników, zarządcą zostaje Niedziela z Woli
Genowefa zaczyna patrzeć na robotników w młynie jak na mężczyzn, a nie młodych chłopców z sąsiedztwa
Niedziela najmuje do młyna żydowskiego chłopca – Elego, Genowefa i Eli pragną się wzajemnie, ale G. nie chce się z nim kochać, nie wiedząc, czy Michał żyje
Czas dziedzica Popielskiego
Depresja i zwątpienie dziedzica
Popielski popada w wir pracy (rok osiemnasty)
Zapada na zapalenie płuc (rok dziewiętnasty), po chorobie na pierwszym spacerze znów dopada go pesymizm a także kryzys religijny
Czas Matki Boskiej Jeszkotlowskiej
Matka Boska daje uzdrowienie wszystkim, jednak nie każdy potrafi je przyjąć
Widzi wchodzącego do kościoła dziedzica
Chce dać Popielskiemu siłę, ale ten jest na nią „udoporniony”
Czas Michała
Trzymiesięczny powrót Michała do domu latem w roku dziewiętnastym
Michał wraca z wojny obdarty, zarośnięty i chory
Czas Misi
Mała Misia poszukuje obrazu człowieka
Traktuje ojca jak równego sobie, gdyż często widzi go płaczącego po nocach
Powrót Michała pozwala Misi dostrzegać świat
Czas młynka Misi
a) młynek jest połączeniem drewna, mosiądzu i porcelany
b) tworzenie jest przypominaniem sobie tego, co istnieje poza czasem
c) refleksje nad istnieniem przedmiotów
Czas księdza proboszcza
Na wiosnę Czarna zalewa łąki księdza
Proboszcze buduje wały ochronne, najmuje do tego mężczyzn z okolicznych wiosek
Czarna ponownie zalewa łąki, mimo wybudowanych wałów, ksiądz odczuwa absurdalną nienawiść wobec rzeki
Czas Elego
Eli i Genowefa idą razem nad rzekę
Eli proponuje Genowefie wspólną ucieczkę do Kielc, jednak ta odmawia
Czas Florentynki
Trudna przeszłość Florentynki: poronienia, śmierć 7 z 9 dzieci, utopienie się męża, pożar w stodole
Florentynka ma obsesję na punkcie nienawiści do księżyca
Przygarnia bezdomne zwierzęta
Pewnej nocy uczy się rozmawiać ze zwierzętami
Czas Misi
Zabawy Misi lalkami w dzieciństwie (imiona lalek: Kamila, Judyta i Bobasek)
Poszukiwania w toaletce matki, kosmetyki, ubrania, fotografie, leki, karty i kości do gry
Czas Kłoski
Do chałupy na Wydymaczu Kłoska sprowadza „zwierzęta”: sowę, kanię i węża Złotysa
Ksiądz proboszcz wyklina Kloskę, gdy spotyka ją na łąkach ze Złotysem na szyi
U Kłoski zakwita arcydzięgiel, który potem zamienia się w młodzieńca i kocha z nią
Czas Michała
Bezgraniczna miłość Michała do córki
Michał nie może się pogodzić z dorastaniem Misi
W nocy ma koszmar z zakrwawionym zbożem, Kłoską, i martwą postacią córki
Czas Izydora
Genowefa i Kłoska rodzą w tym samym czasie: listopad dwudziestego ósmego roku
Genowefie zdaje się, że ktoś podmienił jej dziecko, zaczyna kochać Izydora dopiero po podejrzeniach, że może one mieć wodogłowie
Czas dziedzica Popielskiego
Dziedzic również nie może się przystosować do upływu czasu, dorastających dzieci
Po podróży do Włoch interesuje się sztuką
Ma romans z malarką Marią Szer
Po wyjeździe Marii do Ameryki dziedzic zapada na dziwną chorobę
Udaje się do rabina – uzdrowiciela
Dostaje od niego Pouczającą Grę dla Jednej Osoby.
Czas Topielca Pluszcza
Pluszcz zmarł w wyniku utonięcia w stawie po pijaku
Jego dusza nie może zostać zbawiona, ani nie może wrócić do ciała, więc zamienia się w Topielca
Topielec odkrywa, że może się przemieszczać za pomocą myśli i oddziaływać na mgłę. Zostaje Władcą Mgły.
Czas starego Boskiego
Stary Boski pracuje na dachu pałacu, wymienia zużyte elementy, rodzinie pozostawił uprawę pola
Czas Pawła Boskiego
Ambicja Pawła
W wieku szesnastu lat Paweł zatrudnia się u Aby Kozienickiego
Paweł chce się kształcić i wyrwać z rodzinnego domu, wypożycza książki z biblioteki
Trzy siostry Pawła: Stasia, Tosia i Zosia
Czas gry
Opis pierwszego świata: pojawienie się Boga, poznanie Słowa i stworzenie Światów
Czas Misi
Paweł Boski zaleca się do Misi , podczas odprowadzania jej do domu z kościoła
Misia dostrzega w sobie kobietę
Przyjaźń Misi i Racheli Szenbert
Misia mówi Racheli, że chce rzucić szkołę i wyjść za mąż
Paweł pragnie zaręczyć się z Misią
Czas Michała
Michał jest niechętny wobec Pawła, nie chce się zgodzić na jego małżeństwo z Misią, Genowefa wręcz przeciwnie
Michał po namowach Genowefy zgadza się na ślub i chce wybudować Misi dom (budowa mogłaby przynajmniej opóźnić zamążpójście córki)
Czas domu
Budowa trwa dwa lata, kończy się latem 36. Roku
Paweł zaprasza dziedzica na wesele
Tworzenie sadu wokół domu
Czas Papugowej
Stasia Boska mieszka sama z porywczym ojcem, marzy o małżeństwie z lekarzem albo prawnikiem
Stary Boski podpatruje Michała i postanawia budować dom dla Stasi, Paweł jest sceptyczny
Papuga robotnik z Kielc zauważa Stasię przy wylewaniu wody, mają romans
Jesienią 37. roku Stasia zachodzi w ciążę, ślub na wiosnę
Stasia rodzi syna, Papuga pojawia się w domu coraz rzadziej, w końcu odchodzi na zawsze
Czas anioła Misi
Gdy Misia rodzi syna, anioł zabiera jej duszę do Jerozolimy i Jezusa
Czas Kłoski
Kłoska spotyka Florentynkę i prosi, by ta stała się dla niej matką, a dla jej córki Ruty, babcią
Czas Ruty
Rucie podoba się Prawiek
Najbardziej lubi obserwować dom Boskich
Zaprzyjaźnia się z Izydorem
Izydora uczy czytać Rutę
Ruta pokazuje mu granicę prawieku
Czas Boga
Bóg pojawia się na różne sposoby 39. roku
Mleko Kłoski ma uzdrowicielską moc, wszyscy których uleczy, zginą potem na wojnie
Czas dziedzica
Dziedzic może zacząć grę dopiero wtedy, gdy wyrzuci jedynkę kośćmi, zajmuje mu to całą wiosnę
Wybucha wojna, ale dziedzic jest skoncentrowany na grze, więc mało się tym przejmuje
Rozmowa dziedzica z kapitanem Gropiusem
Popielskiemu śni się stworzenie drugiego świata
Czas Kurta
Wojskowy Kurt z szeregów kapitana Gropiusa tęskni do domu, ma wyrzuty sumienia rabując ludzi
Gropiusa wysyłają na front wschodni, Kurt awansuje, ale wcale się nie cieszy
Kurt dostaje rozkazy przeniesienia o jedną wieś dalej (do Kotuszowa), udaje mu się przeżyć rosyjski nalot
Tęskni do Prawieku i planuje się tam osiedlić
Zostaje zastrzelony przez bolszewików
Czas Genowefy
Genowefa jest świadkiem rozstrzelania mieszkańców Prawieku (m.in. Racheli od Szenbertów, jej dziecka i Elego)
Siada przy zwłokach Elego i traci władzę w nogach
Czas Szenbertów
Paweł i Michał ukrywają w piwnicy pozostałych z rodziny Szenbertów
Rozmowa z Krasnym o zabitych Żydach
Czas Michała
Z Taszowa przybywają Rosjanie
Strach Michała przy rozmowie z Iwanem Muktą (oficerem)
Czas Izydora
Mukta zjamuje dom Misi, uczy się mówić po polsku
Zaintrygowanie Izydora Muktą
Czas Iwana Mukty
Iwan zabiera Izydora na miejsce zakopanych ciał ludzkich
Pokazuje mu kwestię „seksu i łączenia”
a) Kłoska wysyła rutę do Prawieku
zołnierze gwałcą dziewczynę i zabierają jedzenie
Kłoska znajduje okaleczoną córkę na drodze
Czas Misi
Mieszkańcy Prawieku przeprowadzają się do lasu
Michał i Genowefa zostają pilnować domu
Do osady dołącza Kłoska z córką
Czas złego człowieka – Żły Ćzłowiek nie może sobie znaleźć miejsca w lesie od kiedy wprowadzili się tam ludzie, dlatego wkracza do opuszczonej wsi
Czas Gry – Bóg tworzy trzeci świat, ale jest nim znudzony, chce więc ze zwierząt i roślin uczynić ludzi przez zdolność dziwienia się
Czas Misi
Misia idzie do Prawieku z córką Adelką
Spotyka Muktę i zatrzymuje się z córką w swoim dawnym domu, tam żołnierze urządzają sobie libację
Od Mukty dowiaduje się, że jej rodzice zamieszkali w młynie i ze powinna ich stamtąd zabrać
Czas Michała – Misia przychodzi po rodziców, Michał dba o Genowefę skrywając swój strach
Czas Topielca Pluszcza – Topielec szuka ludzi, ale coś ciągnie go do opuszczonego Prawieku, tam zauważa, że są dusze, które idą do nieba, a nie zostają na ziemi
Czas Michała
Wojsko chce pochować martwych oficerów w ogrodzie Misi, Michał się nie zgadza ale przykładają mu lufę do głowy
Ciała chowają ostatecznie w ogrodzie, Michał stawia krzyż i sieje lwie paszcze
45. roku, po wojnie odbywa się ekshumacja zwłok z grobów
Czas Genowefy
Genowefie dokucza paraliż
Zauważa, że córka podczas trzeciej ciąży nie radzi sobie z prowadzeniem dużego domu i namawia ją na wynajęcie dziewczyny do pomocy
Najmują Rutę, Genowefa porównuje ją z Misią
Genowefę odwiedza Kłoska i chce ją uzdrowić, ale kończy się tym, że G. niemal traci zdolność mówienia
G. nocą widzi pochód zmarłych
Czas dziedzica Popielskiego – dziedzic jest tak pochłonięty grą, że nie przejmuje się wojną, jej końcem ani koniecznością przeprowadzki z pałacu.
Czas Gry – stworzenie czwartego świata, Bóg zakochuje się w człowieku bez wzajemności i śni mu się, ze to on wygnał człowieka z raju
Czas Pawła
Paweł dokształca się z zakresu medycyny jednocześnie prowadząc handel drzewem z Kozienickim
Interes zamiera po znacjonalizowaniu lasów
Paweł przyjmuje posadę w sanepidzie, poznaje Ukleję
Czas Izydora – idzie z Rutą do lasu, wyznaje jej miłość, dowiaduje się , że Ruta wychodzi za Ukleję
Czas Kłoski – Kłoska spółkuje ze Złym Człowiekiem ,a potem go śeldzi
Czas Ruty – Ukleja oświadcza się u Kłoski, ta nie chce mu oddać córki, dzielą się po połowie czasem spędzanym z Rutą (motyw Persefony?)
Czas Misi – Paweł wydaje przyjęcie imieninowe, przychodzą Ruta i Ukleja, Ukleja okropnie traktuje Rutę
Czas Adelki – Adelka nie lubi kolegów ojca, Uklei ani Widyny, pewnego dnia po polowaniu Widyna odwiedza Pawła, Adela oskubuje z piór jego sójkę
Czas Pawła – Paweł dociera na szczyt swoich ambicji i nie wie co dalej zrobić ze swoim życiem
Czas Ruty – wiedzie dostanie ale nieszczęśliwe życie u boku Uklei, bo ten jej nie kocha, uczy się obsługiwać aparat i robi sobie zdjęcia
Czas Misi – Misia wiosną odkrywa, że świat przemija, zachodzi czwarty raz w ciąży, rodzi się syn – Marek; Misia dowiaduje się o zdradach męża i z Izydorem rozdzielają małźenskie łóżko; Marek umiera na koklusz
Czas Pawła - umiera stary Boski, Paweł zajmuje się pogrzebem, targuje się z księdzem o cenę
Czas Ruty – Ruta po wigilijnej awanturze z pijanym Ukleją ucieka z okolic Prawieku
Czas Gry – historia Hioba
Czas Lilii i Mai – nowe córki Misi, musi zajmować się nimi Adelka; umiera Michał, dziewczynki chorują ale Paweł zdobywa na czarnym rynku penicylinę
Czas Izydora – chłopak nie może się pozbierać po odejściu Ruty, chce wstąpić do zakonu Reformatorów Boga, ale ostatecznie nie zagadza się z ich ideologią, przestaje w ogóle chodzi do kościoła
Czas Papugowej – Stasia zaczyna pokątnie handlować alkoholem i żywnością, idzie do łóżka z młodym gajowym, który przychodzi do niej po flaszkę
Czas Izydora – Izydor zbiera znaczki, zaczyna interesować się pocztą i wysyła listy do firmy, pewnego razu jego list nie dociera i dostaje od poczty rekompensatę, pierwszy raz przynosi do domu pieniądze
Czas gry – Bóg stwarza szósty świat by i tak go zniszczyć
Czas izydora – Izydora posądzają o szpiegostwo, bo ciągle wysyła listy. Gdy dotstaje list od Ruty chce uzbierać pieniądze z pocztowych reklamacji za niedosłane listy i pojechać do niej. Zaczyna pisywać do Wolnej Europy, bo wie, że takie listy nigdy nie dotrą, a poczta zapłaci mu rekompensatę
SB zamyka Izydora w areszcie na 48h, ten kończy z pisaniem listów
Czas Lalki – Lalka to suka Misi, opis jej postrzegania świata
Czas wnuków Popielskiego – dzieci przyjeżdżają na lato i razem z opiekunką Zuzanną zatrzymują się w domu u Misi i Pawła
Czas Popielskiego – Misia rozmawia z córką dziedzica, historia Popielskich : po wyjeździe do Krakowa żyją biednie, dziedzica aresztują pod zarzutem kolaborowania, ale zwalniają go po opinii psychiatry; dziedzic pracuje przy produkcji butów, dostaje choroby skóry, umiera na raka i chowają go wraz z ulubioną Grą
Czas Gry – stworzenie siódmego świata
Czas Papugowej – Stasię potrąca samochód i traci słuch, jej syn wyjeżdża na Śląsk, Stasia umiera – Janek nie chce domu matki
Zcas Izydora – Izydor pojmuje że nigdy nie wyjedzie do Ruty, załamuje się, potem odkrywa, że najważniejsze rzeczy na świecie występują pod czterema postaciami, czytuje książki z biblioteczki Popielskich
Czas Misi – Misia odkrywa, że jest stara, dostaje nadciśnienia, pewnego dnia nalewa sobie kawy i dostaje ataku, zawożą ją do szpitala, Misia traci kontakt ze światem i umiera
Czas Pawła – Paweł tęskni za zmarłą Misią czuje się sam w opuszczonym przez dziedzi domu, ale Izydor mu przeszkadza więc oddaje go do domu starców wbrew przysiędze danej Misi
Czas Izydora – przestaje chodzić i umiera w domu opieki
Czas gry – Bóg starzeje się w ósmym świecie
Czas Adelki – Adelka jest dorosłą kobietą i odwiedza Pawła, A. ma już dziewiętnastoletnią córkę