Rozstępy

Nazwa naukowa – striae distensae – została wprowadzona przez Roderera w 1773 roku, który jako pierwszy opisał zjawisko rozstępów. Dopiero jednak w 1867 Koestner wyjaśnił je z punktu widzenia histologicznego, uwidaczniając atrofię substancji podstawowej i komponenty włókniste, czemu nadał nazwę striae atrphicae.

Wbrew powszechnej opinii, powstawanie rozstępów nie jest związane z nadmiernym rozciąganiem skóry.

Rozstępy – striae distensae są w dużej mierze rezultatem wzrostu poziomu kortyzolu we krwi. Jest to hormon wydzielany przez nadnercza. Jego ilość wzrasta w okresie ciąży, dojrzewania, otyłości, wzrostu wagi.

Przyczyny

W okresie ciąży również wzrost poziomu estrogenów przyczynia się w pewnym stopniu do zwiększenia możliwości pojawienia się rozstępów. Ponieważ tabletki hormonalne mają także wpływ na żeńskie hormony płciowe, dlatego istnieje prawdopodobieństwo, że mogą być jednym z czynników sprzyjających rozstępom.

Na tworzenie się rozstępów ma również wpływ używanie regularnie i przez dłuższy okres czasu leków steroidowych, a to dlatego, że przyczyniają się one m.in. do scieńczenia naskórka, zahamowania syntezy kolagenu w skórze właściwej oraz degradacji już istniejących włókien kolagenowych. A jak się za chwilę przekonamy, tworzenie się rozstępów jest związane z nieprawidłową syntezą kolagenu w skórze.

Niewłaściwa, uboga w składniki odżywcze ( witaminy, mikro- i makroelementy) dieta, to także jedna z przyczyn powstawania rozstępów. Dużą rolę odgrywa tu zwłaszcza niedostateczna ilość cynku. Dlatego kobiety często będące na dietach niskokalorycznych mogą mieć skłonności do rozstępów.

I wreszcie kolejną istotną przyczyną, na którą nie mamy wpływu są nasze skłonności genetyczne. W związku z tym, istnieje prawdopodobieństwo, iż jeśli u matki podczas ciąży pojawiły się rozstępy, to mogą (ale nie muszą ) pojawić się one również u jej córki.

Jak powstają rozstępy?

Rozstępy tworzą się na poziomie skóry właściwej, a ich powstanie wiąże się z upośledzeniem fibroblastów czyli komórek odpowiedzialnych za produkcję włókien kolagenu i elastyny. Kolagen i elastyna to białka, mające postać włókienkowatą, które tworzą uporządkowaną sieć, nadając skórze elastyczność, jędrność, sprężystość i odpowiednie napięcie. Prawidłowo zbudowane włókno kolagenu odznacza się niesamowitą wytrzymałością na rozciąganie. Trzeba użyć obciążenia co najmniej 10kg aby zerwać włókno kolagenowe o średnicy 1mm.

Upośledzone – m.in. z powodu zwiększonego poziomu kortyzolu we krwi – fibroblasty, zaczynają produkować zmienione włókna kolagenu i elastyny, które stają się bardziej kruche i mniej podatne na rozciąganie. Podczas nadmiernego rozciągania się skóry, jak to ma miejsce np. w czasie ciąży, z powodu kruchości włókien doch0dzi do zrywania tej regularnej sieci, czego efektem są właśnie rozstępy. Ponieważ jednocześnie dochodzi także co scieńczenia warstwy naskórka, stają się one bardziej widoczne.

Rozstępy to wrzecionowate pasma, występujące najczęściej na pośladkach, brzuchu, udach, piersiach. Wyróżniamy dwie fazy tworzenia się rozstępów.

W fazie I – zapalnej mają one postać czerwonych pasm (striae rubra). Na tym etapie mamy jeszcze największe szanse by się ich pozbyć.

W fazie II – zanikowej, następuje pozorna regeneracja rozstępów. Czerwone pasma ulegają rozjaśnieniu i zmniejszeniu. Dzieje się tak dlatego, iż zmienione włókna kolagenu oraz cieniutkie włókna elastyny starają się jak gdyby zregenerować zerwaną sieć. Jednak nie ma już możliwości przywrócenia stanu skóry właściwej sprzed nastąpienia ubytku. W rezultacie na skórze pozostają widoczne białe prążki ( striae distensae alba), wyczuwalne przy dotyku. Przystąpienie do leczenia rozstępów starszych, będących już w fazie zanikowej może nieco polepszyć stan skóry, ale nie ma możliwości zlikwidowania ich w 100%.

Osoby predysponowane do rozwoju rozstępów:

- ludzie otyli

- nastolatki w okresie dojrzewania

- kobiety w okresie ciąży, menopauzy

- kulturyści

- osoby o częstych wahaniach wagi ( także podczas nagłego spadku masy ciała można nabawić się rozstępów!!)

- osoby będące wielokrotnie na dietach niskokalorycznych

- osoby przyjmujące leki steroidowe

- osoby z predyspozycjami genetycznymi

Rozstępy mogą pojawiać się zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, u osób otyłych i szczupłych, starszych, jak i u nastolatków w okresie dojrzewania. Problem ten dotyczy w mniejszym lub większym stopniu niemal 90% kobiet w ciąży.

U kobiet to schorzenie występuje dwa razy częściej niż u mężczyzn, może pojawić się w każdym wieku, choć najczęściej w okresie dojrzewania i ciąży. U mężczyzn często rozstępy pojawiają się jako uboczny efekt terapii.

Wygląd

Rozstępy prezentują się jako linijne, równoległe pasemka rozdzielone zdrową skórą.

Ich pojawienie się jest z reguły asymptomatyczne, ale może być połączone z delikatnym odczuciem świądu, rzadziej pieczenia i bólu.

Rozstępy są z reguły obustronne, tzn. pojawiają się po obu stronach ciała, w każdej okolicy z wyjątkiem m.in. twarzy, rąk i stóp. Na brzuchu mogą mieć wygląd promienisty lub wachlarzykowaty, na biodrach poprzeczny, na piersiach promienisty od brodawki piersiowej, zaś w okolicy lędźwiowo-krzyżowej są horyzontalne.

Czy możemy przeciwdziałać tworzeniu się rozstępów?

W pewnym stopniu – tak

Jednak ponieważ przyczyną tworzenia się rozstępów są także zmiany hormonalne i skłonności genetyczne, dlatego nie zawsze jesteśmy w stanie im zapobiec.

Profilaktyka

Cały czas poszukiwana jest uniwersalna terapia lekarska, będąca w stanie spowodować ich zanik. Z tego względu tak istotna jest prewencja i to wczesna, bowiem rozstępy mogą powstawać w bardzo młodym wieku.

Ważna jest kontrola ciężaru ciała, przy czym chodzi nie tylko o otyłość jako taką, lecz także ograniczenie nadmiernych zwyżek ciężaru ciała w ciąży oraz unikanie zbyt gwałtownych i szybkich terapii dietetycznych.

Dla utrzymania jak najlepszego stanu skóry zasadnicze jest prawidłowe odżywianie. Trzeba pamiętać o dostarczeniu protein, lipidów, węglowodanów i witamin (A, E, PP, B5) w ilości zależnej od stanu fizjologicznego (ciąża, okres dojrzewania) i zapotrzebowania osobniczego.

Ćwiczenia fizyczne muszą być progresywne; należy unikać długotrwałych i silnych skurczów mięśniowych. Połączenie umiarkowanej aktywności sportowej z masażem poprawia mikrokrążenie naczyniowo- limfatyczne i może być pożyteczne dla tonifikowania tkanek i przeciwdziała powstawaniu tych defektów estetycznych, zwłaszcza w ciąży.

Prewencja typowo kosmetologiczna polega na lokalnym stosowaniu kremów, żeli olejków i preparatów na bazie roślinnej, elastyny, biostymuliny, witamin, preparatów łożyskowych, acetozolamidów, alfahydroksykwasów itd.

Prewencja – podsumowanie

Unikać w miarę możliwości częstych wahań wagi i „cudownych” diet, które w rezultacie dają tylko efekt jo-jo.

Bardzo ważna jest odpowiednia dieta, zapewniająca wystarczające dawki witamin oraz mikroelementów, zwłaszcza cynku i krzemu. Można także pomyśleć o uzupełnieniu diety suplementami. Na własną rękę najbezpieczniej jest zażywać tylko gotowe preparaty multiwitaminowe uzupełnione minerałami.

Jeśli tylko zauważymy pierwsze oznaki powstawania rozstępów lub też znajdujemy się w sytuacjach sprzyjających ich tworzeniu, chodzi tu zwłaszcza o okres ciąży, dojrzewania, warto regularnie masować ciało stosując oliwki, olejki, balsamy lub jeden z dostępnych kremów przeciw rozstępom. Prawda jest taka, że rodzaj kremu nie jest istotny jak sam masaż skóry. Krem jest tylko czynnikiem wspomagającym.

ARTYKUŁ:

Rozstępy

Rozstępy skórne to dolegliwość często spotykana i u kobiet, i u mężczyzn, nawet młodych. W niniejszym artykule przedstawimy fizjologiczne przyczyny powstawania tego defektu skórnego oraz sposoby na zredukowanie ich oraz uniknięcie powstawania nowych.

Naturalne procesy fizjologiczne, takie jak dojrzewanie, wzrost, przybieranie na wadze i ciąża, są czynnikami, które mogą prowadzić do mechanicznego uszkodzenia skóry. Pojawiają się wtedy drobne kreseczki w różowym lub lekko fioletowym kolorze, które następnie bledną i stają się białe. To właśnie są rozstępy. Rozstępy powstają w wyniku nadwerężenia skóry, której włókna elastyczne zostają zerwane pod wpływem nadmiernego rozciągnięcia lub zmian hormonalnych.

Lokalizacja

Rozstępy pojawiają się najczęściej na brzuchu, piersiach, biodrach, pośladkach i udach. Często występują symetrycznie i pojawiają się w kilku miejscach. Mogą być płytsze lub głębsze, bardziej lub mniej rozciągnięte. Defekt ten nie jest groźny dla zdrowia, ale wygląda nieestetycznie, dlatego zarówno mężczyźni, jak i kobiety chcą się ich pozbyć.

Przyczyny powstawania rozstępów

Mechaniczne

Skóra składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. W skórze właściwej znajdują się naczynia krwionośne, nerwy, fibroblasty, substancja międzykomórkowa oraz włókna kolagenu i elastyny. Rozstępy są efektem zbyt brutalnego rozciągania skóry, która ma pewien zakres elastyczności i jeśli się przekroczy tę granicę, dochodzi do zerwania głęboko położonych włókien kolagenu. Rozstępy są więc rodzajem blizny.

Hormonalne

Hormony mają duże znaczenie dla elastyczności skóry. Szczególne znaczenie ma tu hormon nadnerczy – kortyzol. Jego poziom wpływa na produkcję kolagenu i strukturę skóry – wysokie stężenie hamuje syntezę kolagenu, skóra staje się słabsza i podatna na powstawanie rozstępów. Zaburzenia gospodarki hormonalnej są nieuniknione podczas dojrzewania i ciąży, a wtedy trudno uchronić się przed rozstępami. Ponadto u sportowców i osób otyłych poziom kortyzolu jest wyższy niż u innych osób.

Ciężar ciała

Rozstępy mogą pojawić się na skórze, kiedy dochodzi do znacznych wahań ciężaru ciała. Nagłe przybranie na wadze obciąża skórę, która nawet po utracie nadprogramowych kilogramów jest rozciągnięta i zwiotczała, nie wraca do swej zwykłej elastyczności. Jednak takie rozstępy są mniej liczne i mniej widoczne niż te spowodowane zaburzeniami hormonalnymi.

Leki

Długotrwałe zażywanie kortyzonu i jego pochodnych, doustnie lub zewnętrznie, może powodować powstawanie rozstępów przez zaburzanie produkcji kolagenu i niszczenie jego włókien. Ostatnie odkrycia w dziedzinie mechanizmów powstawania blizn pozwalają lepiej zrozumieć przyczyny rozstępów. Każde rozciąganie tkanek pociąga za sobą reakcję zapalną, która ma za zadanie wyeliminować zniszczone komórki i umożliwić regenerację rozciągniętych tkanek. Regeneracja może przebiegać prawidłowo, kiedy struktura tkanek nie jest naruszona, albo nieprawidłowo, kiedy zniszczone tkanki zastępowane są przez zwłókniałe blizny.

Zapobieganie i redukcja

Rozstępy, wbrew pozorom, nie są wyrokiem. Można im zapobiegać i redukować te, które już powstały. Zlikwidować rozstępy zupełnie można tylko w pierwszej fazie ich powstawania – kiedy są jeszcze czerwone. Potem, kiedy bledną, szanse na ich pozbycie się maleją. Można właściwie już tylko redukować ich widoczność. Polega to na złuszczaniu skóry, by pobudzić syntezę nowego kolagenu w głębi skóry, albo na ścieraniu rozstępu.

Redukcja

Zabiegi

Zabiegi z użyciem witaminy A, stosowane zwykle przy trądziku, są tu szczególnie skuteczne. Uwaga jednak – wymagają one stosowania równocześnie antykoncepcji u kobiet, gdyż mają działanie teratogenne (mogą uszkadzać płód). Skuteczna jest także mikrodermabrazja. Zabiegi laserowe dają dość dobre efekty, wymagają jednak stosowania środków bezpieczeństwa, a wykonywać je może wykwalifikowany personel. Medycyna estetyczna oferuje mezoterapię – ostrzykiwanie specjalnie skomponowanym koktajlem substancji czynnych, które pobudzają fibroblasty do produkcji nowego kolagenu. Można też poddać się specjalnym, głębokim peelingom ziołowym lub z użyciem kwasów. Ponadto w kuracjach przeciw rozstępom stosuje się ultradźwięki, masaż manualny, krioterapię oraz zabiegi kosmetyczne z substancjami złuszczającymi, regenerującymi i ujędrniającymi.

Kamuflaż

Bezpiecznym i skutecznym sposobem kamuflowania rozstępów są samoopalacze. Rozwiązaniem może być również makijaż permanentny, który na dłużej zabarwi jaśniejsze strefy. Chirurgia estetyczna proponuje wycięcie rozstępu i zszycie rozciągniętej skóry, zwłaszcza na brzuchu, co zmniejsza widoczność rozstępów.