Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych , Społecznych i Kulturalnych

Jest to jeden z dwóch Paktów Praw Człowieka, o których utworzeniu zdecydowano już w roku 1947. Ze względu na głębokie rozbieżności co do zawartości Paktu, dopiero w 1954r. roku Komisja Praw Człowieka ONZ przekazała dokumenty Zgromadzeniu Ogólnemu Narodów Zjednoczonych, te zaś zakończyło pracę w roku 1966 i przyjęło jednomyślnie 16 grudnia w Nowym Jorku razem z Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych. Oba Pakty weszły w życie 2 stycznia 1976. Polska ratyfikowała go 3 marca 1977 roku bez zastrzeżeń

Pakt pierwotnie nie przewidywał powołania specjalnego organu, pozostawiając w ten sposób kontrolę przestrzegania traktatu Radzie Gospodarczej i Społecznej ONZ. Ostatecznie w roku 1985, na mocy swojej Rezolucji nr 1985/17, Rada powołała do życia Komitet Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, przyznając mu prawo do rozpatrywania sprawozdań z realizacji Paktu składanych przez państwa-strony. Ustrój i funkcjonowanie Komitetu są wzorowane na Komitecie Praw Człowieka.

Pakt konkretyzuje i rozszerza katalog praw zawartych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, w przeciwieństwie do niej nie jest jedynie rezolucją Zgromadzenia Ogólnego, a umową międzynarodową, dlatego jako prawo międzynarodowe jest obowiązujący dla państw, które go ratyfikowały.

Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych , Społecznych i Kulturalnych składa się ze wstępu i pięciu części:

Część I (art. 1) – określa prawo narodów do samostanowienia, a także do swobody określania swego statusu politycznego i rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego, jak również korzystania z bogactw naturalnych.

Część II (art. 2-5) – określa zobowiązania Państw-Stron do podjęcia odpowiednich kroków, przy wykorzystaniu maksymalnych dostępnych im środków, w celu stopniowej, pełnej realizacji praw wskazanych w Pakcie. Zobowiązuje Państwa-Strony do niedyskryminowania w gwarantowaniu wymienionych praw ze względu na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, poglądy polityczne lub inne, pochodzenie, sytuację majątkową, urodzenie, czy jakiekolwiek okoliczności.

Część III (art. 6-15) – ustala katalog praw, wymieniając prawo do pracy, jej sprawiedliwych warunków (w tym odpowiedniego wynagrodzenia, bezpieczeństwa i higieny, możliwości awansu, a także urlopu i czasu wolnego); prawo do tworzenia i przystępowania do związków zawodowych i strajku; prawo do zabezpieczenia społecznego; odpowiedniego poziomu życia; ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego; prawo każdego do nauki, która powinna być obowiązkowa, bezpłatna i dostępna dla wszystkich na poziomie podstawowym, powszechnie dostępna dla wszystkich na poziomie średnim i w równym stopniu dostępna dla wszystkich na zasadzie zdolności (przy czym dostępność nauczania na poziomie średnim i wyższym ma być realizowana między innymi przez stopniowe wprowadzanie bezpłatnej nauki); czy wreszcie do udziału w życiu kulturalnym, korzystania z postępu naukowego.

Część IV (art. 16-25) – zapewnia przestrzeganie praw uznanych w Pakcie, przez zobowiązanie Państw-Stron do przedkładania sprawozdań Sekretarzowi Generalnemu ONZ oraz Radzie Gospodarczej i Społecznej.

Część V (art. 26-31) – zawiera sposób ratyfikacji i wejścia w życie Paktu.