Flawonoidy w preparatach kosmetycznych

Redakcja _ | 2013-09-06

Tagi: miłorząb japoński, ekstrakty roślinne, flawonoidy

Flawonoidy to związki rozpowszechnione w królestwie roślin i wykazujące wyjątkowe właściwości, m.in. przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwalergiczne czy przeciwmutagenne. Dlatego też zawierające je ekstrakty roślinne znajdują coraz większe zastosowanie w preparatach kosmetycznych.

Pod względem chemicznym, flawonoidy należą do polifenoli i stanowią grupę związków znacznie zróżnicowanych pod względem budowy oraz biochemicznych właściwości. Ich wspólną cechą jest charakterystyczny szkielet węglowy C₆ – C₃ – C₆. Podstawowe różnice między podgrupami flawonoidów polegają na różnym stopniu utlenienia pierścienia γ-piranowego. W naturze występują niekiedy w formie aglikonu lub glikozydu.

Flawonoidy posiadają różnorodne właściwości, m.in. przeciwutleniające, przeciwalergiczne czy przeciwmutagenne. Wiążą się one z ich aktywnością antyoksydacyjną, zdolnością chelatowania metali czy wychwytywania wolnych rodników. Warto zaznaczyć, iż związki te mają duże powinowactwo do jonów dwuwartościowych metali ciężkich, które zapoczątkowują procesy utleniania. Niezwykła aktywność flawonoidów pozwala na zahamowanie utleniania lipidów zarówno w stadium inicjacji, jak i terminacji. Niektóre związki należące do tej grupy polifenoli hamują także syntezę prostaglandyn, co nadaje im właściwości przeciwzapalne.

Badania naukowe potwierdziły szeroki wpływ związków flawonoidowych na różne warstwy skóry, która jest jednym z najważniejszych organów naszego ciała. Najbardziej zewnętrzna warstwa skóry, zwana stratum corneum, stanowi strukturę bardzo bogatą w lipidy i inne związki łatwo ulegające utlenieniu. W tej warstwie flawonoidy mogą odgrywać skuteczną rolę jako przeciwutleniacze oraz zmiatacze wolnych rodników. W głębszych warstwach naskórka, ich przeciwutleniające właściwości umożliwiają zapobieganie uszkodzeniom spowodowanym przez promieniowanie UV oraz hamowanie aktywności niektórych enzymów. W skórze właściwej flawonoidy wpływają na przenikalność i kruchość systemu włosowatych naczyń krwionośnych.

Ekstrakty zawierające flawonoidy są najczęściej wytwarzane z korzeni, liści, kwiatów czy nasion. Najpopularniejszymi z nich są ekstrakty z zielonej herbaty, winogron, miłorzębu japońskiego, żeń-szenia, arniki górskiej, skrzypu polnego, malwy, rumianu rzymskiego i rumianku pospolitego, nagietka, lipy, chabra bławatka i cyprysu. Należy pamiętać, iż flawonoidy stanowią nieodzowną część ekstraktu, a ich aktywność oraz zdolność przenikania do różnych warstw skóry zależy także od obecności innych komponentów. Zestawienie charakterystycznych cech i działania kosmetycznych ekstraktów zawierających flawonoidy zawiera poniższa tabela.

 

Nazwa	Nazwa łacińska	Część rośliny	Charakterystyczne flawonoidy	Najczęstsze zastosowanie kosmetyczne
Zielona herbata	Camellia sinensis	liście	katechiny, rutyna	kosmetyki przeciwstarzeniowe, pielęgnacja włosów
Winogrona	Vitis vinifera	pestki, liście	antocyjaniny, proantocyjanidyny	pielęgnacja skóry, zwalczanie tzw. „ciężkich nóg”
Miłorząb japoński	Ginkgo biloba	liście	ginkgetyna, izoginkgetyna	kosmetyki przeciwstarzeniowe, preparaty do cery tłustej
Skrzyp	Equisetum arvense	liście	izokwercytryna,  glikozydy kemferolu	kosmetyki do pielęgnacji włosów
Arnika	Arnica montana	kwiaty	kwercetyna, 7-glukozyd apigeniny	szampony przeciwłupieżowe, kremy nawilżające
Malwa	Malva sylvestris	kwiaty	malwidyna i jej pochodne	preparaty pod oczy, balsamy po opalaniu
Rumian szlachetny	Anthemis nobilis	kwiaty	7-glukozyd apigeniny, luteolina	kosmetyki do pielęgnacji włosów, preparaty zmiękczające skórę
Rumianek pospolity	Matricaria chamomila	kwiaty	7-glukozyd apigeniny, luteolina	produkty do pielęgnacji włosów i dla dzieci
Nagietek lekarski	Callendula officinalis	kwiaty	3-glukozyd izoramnetyny, rutyna	szampony przeciwłupieżowe, produkty ochrony przeciwsłonecznej
Lipa	Tilia platyphyllos	warstwa podkorowa drzewa	kwercetyna, rutyna	kosmetyki do pielęgnacji włosów i przeciwtrądzikowe
Żeń-szeń	Panax ginseng	korzenie	saponiny	produkty przeciwzmarszczkowe i po opalaniu
Chaber bławatek	Cenaurea cyanus	kwiaty	rutyna, antocyjanozydy	produkty do włosów, produkty ochrony przeciwsłonecznej
Cyprys	Cupressus sempervirens	owoce	taniny katecholowe	zwalczanie tzw. „ciężkich nóg”

 

Jednym z najbardziej interesujących przykładów jest ekstrakt z miłorzębu japońskiego (Ginkgo biloba). Dzięki wysokiej zawartości rutyny, ekstrakt ten wykorzystuje się jako środek zapobiegający kruchości naczyń włosowatych w kosmetykach opracowanych dla skóry z problemami naczyniowymi czy w maściach zapobiegającym żylakom. Z kolei obecność kwercetyny i kemferolu wpływa na wysoką aktywność antyoksydacyjną i pozwala na zastosowanie w preparatach przeciwstarzeniowych czy zapewniających ochronę przeciwsłoneczną.

Receptura kremu do pielęgnacji ciała zawierającego ekstrakt z miłorzębu japońskiego:

Stearynian gliceryny	2 %
Etoksylowany monostearynian sorbitanu	1 %
Alkohol cetylowy	0.5 %
Kwas stearynowy	1.4 %
Trietanoloamina	0.7 %
Karbomer	0.4 %
Masło karite	12 %
Syntetyczny skwalan	12 %
Ekstrakt z miłorzebu japońskiego	1 %
Woda destylowana	dopeł. do 100 %

 

 

oprac. Aleksandra Wojciechowska

Żródła - kliknij, aby zwinąć

1. Oborska A.: Flavonoids in today’s cosmetology. Personal Care, 2009, September, s. 19-23.

2. Martini M.C.: Kosmetologia i farmakologia skóry. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009, s. 311.