PIERWSZA POMOC W ZRANIENIACH, ZŁAMANIACH KRWOTOKACH, I OPARZENIACH POSTĘPOWANIE W ZATRUCIACH I WSTRZĄSIE
Rana – przerwanie ciągłości powłok zewnętrznych z rozejściem się brzegów, krwawieniem i bólem.
W każdej ranie, niezależnie od jej rodzaju, wyróżnia się ściany, brzegi i dno.
Szczególne postacie ran: zatruta, płatowa, przenikająca, postrzałowa.
PODZIAŁ RAN:
rany cięte
rany rąbane,
rany kłute
rany tłuczone
miażdżone
szarpane
rany kąsane
rany postrzałowe
rany zatrute
otarcie
ad. 1) RANA CIĘTA:
powstaje w następstwie działania narzędzia ostrego, tnącego np. nóż, brzytwa, szkło.
brzegi rany ciętej są gładkie bez uchyłków i kieszeni.
krwawienie z takiej rany jest obfite, gdyż przecięte naczynia zieją.
krew wypływająca z rany usuwa mechanicznie zanieczyszczenia.
rany goją się dobrze – małe niebezpieczeństwo zakażenia.
ad. 2) RANA PŁATOWA I RĄBANA:
rana płatowa -powstaje gdy narzędzie tnące np. nóż, ustawione jest pod kątem do powierzchni skóry. Cechy podobne do rany ciętej.
rana rąbana – powstaje przez silne zadziałanie ciężkiego narzędzia ostrego (siekiera, szabla, tasak). Często dochodzi do amputacji części ciała.
ad. 3) RANA KŁUTA:
spowodowana jest przez narzędzia ostre, których powierzchnie tnące są bardzo małe, np. szpilka, drzazga, gwóźdź, widły, sztylet, bagnet i ma cechy zbliżone do rany ciętej.
często powoduje krwawienia wewnętrzne, a ponadto gromadząca się w głębi tkanek wydzielina przyranna usposabia do rozwoju zakażenia.
ad. 4) RANA TŁUCZONA:
powstaje w następstwie zadziałania narzędzia tępego lub tępo - krawędziastego (np. kamień, kij, młotek).
brzegi jej są stłuczone, zgniecione, a dno jest nierówne z uchyłkami i kieszeniami.
krwawienie jest skąpe, a stłuczone tkanki łatwo obumierają i powstaje martwica tkanek, stanowiąca podłoże do rozwoju zakażenia.
ad. 5) RANA MIAŻDŻONA:
powstaje gdy zgniecenie tkanek jest bardzo rozległe i głębokie.
spowodowana jest dużą siłą urazu, np. zasypanie węglem czy ziemią po wybuchu, przejechanie, zgniecenie miedzy buforami wagonu kolejowego.
obrażeniom tym towarzyszy często wstrząs urazowy.
rana ta sprzyja rozwojowi zakażeń przyrannych, jak np. zgorzeli gazowej.
ad.6) RANA SZARPANA:
powstaje gdy narzędzie tępe działa pod pewnym kątem lub stycznie w stosunku do powierzchni ciała i odrywa część tkanek.
brzegi tej rany są nierówne, poszarpane, a dno ma kieszenie i zachyłki
w dnie widać postrzępioną tkankę tłuszczową i mięśnie. Często występuje ubytek skóry i tkanek głębszych.
ad. 7)RANA KĄSANA (GRYZIONA):
zadawane przez zwierzęta (psa, kota, konia) i człowieka, są podobne do ran szarpanych lub szarpano-tłuczonych.
szczególnie niebezpieczne są rany zadane przez konia – jego silne zęby wyszarpują całe fragmenty tkanek miękkich.
duże niebezpieczeństwo zakażenia, ponieważ flora bakteryjna w ślinie jest obfita i zjadliwa
ad. 8) RANA POSTRZAŁOWA:
ma cechy podobne do ran szarpanych i tłuczonych, jednak dołączają się do nich zmiany wywołane energią kinetyczną pocisku: działanie fali nadciśnieniowej i podciśnieniowej, siła mechaniczna oraz rezonans, powodują pękanie tkanek i narządów w pobliżu kanału rany.
W ranie tej można wyróżnić:
- wlot - niewielki, o średnicy pocisku, równych brzegach, skóra w okolicy wlotu, czasem osmalona, oparzona z wbitymi resztkami prochu;
- kanał – wąski, prosty lub o zmiennym przebiegu;
- wylot – często nie jest położony przeciwlegle w stosunku do wlotu, ma dużą powierzchnię, znaczne krwawienie, dno i brzegi poszarpane z widocznymi odłamkami kostnymi.
ZAOPATRZENIE RANY:
pamiętaj o bezpieczeństwie, załóż rękawice ochronne
na miejsce rany nałożyć czysty, w miarę możliwości jałowy opatrunek z gazy. Nie stosować waty, ligniny, ani chusteczek higienicznych,
nie dotykać ran palcami i nie wyjmować ciał obcych tkwiących w ranie.
nie przemywać ran środkami antyseptycznymi – jeśli jest dostępna 3% woda utleniona – polać ranę
obserwować chorego, nie pozostawiać go samego.
dbać o suchość opatrunku dokładając kolejną warstwę.
Rana klatki piersiowej:
ZAOPATRYWANIE RAN:
w zranieniach klatki piersiowej:
nie wyciągać tkwiących w ścianie klatki piersiowej ciał obcych, nie unieruchamiać ich gdy rytmicznie poruszają się, nałożyć jedynie delikatny opatrunek osłaniający,
zamknięcie opatrunkiem typu Flatter, każdej otwartej (często syczącej, pieniącej się) rany klatki piersiowej (odma opłucnowa otwarta).
chorego ułożyć na boku po stronie zranionej, w pozycji półleżącej.
Rana brzucha:
założenie jałowego opatrunku na rany brzucha (także w przypadku wytrzewienia, nie wciskać ich do brzucha).
zakaz usuwania z jamy brzusznej jakichkolwiek ciał obcych! - ciało obce może przylegać bądź tkwić w świetle naczynia krwionośnego – po jego usunięciu może dojść do ciężkiego, trudnego do opanowania krwotoku.
dbać o zachowanie suchości opatrunku z zewnątrz przez dokładanie kolejnych warstw opatrunku, lub nałożenie folii.
chorego ułożyć w pozycji półsiedzącej lub na boku w zależności od przebiegu rany z lekko podkurczonymi nogami w stawach biodrowych i kolanowych (tak aby zbliżyć do siebie brzegi rany),
zabezpieczenie poszkodowanego przed utratą ciepła lub przegrzaniem (folia życia).
nie podawać choremu nic doustnie.
opieka psychiczna (izolacja od innych ofiar wypadku, widoku zwłok, zakaz pozostawiania poszkodowanego bez opieki).
Ciało obce tkwiące w ranie:
nie wyjmować ciała obcego,
wykonać opatrunek stabilizujący, by ciało obce nie przemieszczało się.
krwawienie, krwotok, wstrząs krwotoczny
KRWAWIENIE- zaburzenie w krążeniu polegające na wydostaniu się krwi w pełnym składzie poza obręb łożyska naczyniowego.
RODZAJE: tętnicze, żylne, miąższowe, krwotok z serca.
KRWOTOK- powyżej 500 ml (zewnętrzny, wewnętrzny – do tkanek lub jam ciała).
WSTRZĄS KRWOTOCZNY- powyżej 30% objętości krwi krążącej.
KRWOTOK:
Objętość krwi krążącej to ok.70 ml/kg m.c.
Utrata:
do 10% - pragnienie, niewielkie przyspieszenie tętna,
10-20% - pragnienie, tętno 110-120/min, osłabienie, ortostatyczne spadki ciśnienia tętniczego, zblednięcie skóry,
20-30% - tętno 120-150/min, skóra blada, chłodna, osłabienie, spadek ciśnienia tętniczego, przyspieszenie oddechu, skąpomocz,
ponad 30% - tętno powyżej 150/min, nitkowate, może być niewyczuwalne, skóra blada, zimna, wilgotna, znaczny spadek ciśnienia tętniczego, pobudzenie lub apatia, przyspieszenie oddechu lub duszność, bezmocz. Możliwe zatrzymanie podstawowych czynności życiowych.
PIERWSZA POMOC W KRWAWIENIACH :
ułożenie chorego płasko.
doraźne zatamowanie krwawienia przez uniesienie zranionej kończyny, uciśnięcie naczynia doprowadzającego w miejscach typowych lub bezpośredni ucisk ręką miejsca krwawienia (jałowy materiał opatrunkowy).
założenie opatrunku uciskowego w miejscu krwawienia! – podstawowa metoda zaopatrywania krwotoków w pierwszej pomocy.
obserwacja chorego i wyglądu opatrunku. Przekrwawiający opatrunek poprawić przez dołożenie materiału opatrunkowego i dociśnięcie z taką siłą aby zachować krążenie głębokie. Nie wolno zdejmować już nałożonego opatrunku. W sytuacji narastającego zasinienia, drętwienia i mrowienia uciśniętej kończyny rozluźnić założony opatrunek.
wdrożyć postępowanie p/wstrząsowe.
dla ratowania życia rozważyć konieczność założenia opaski zaciskającej.
Wskazania do opaski zaciskającej:
amputacja urazowa,
otwarte złamanie z silnym krwawieniem,
ciało obce w ranie,
zmiażdżenie kończyny,
wykrwawienie z zagrożeniem życia, jako następstwo nieskutecznego opatrunku uciskowego,
doraźnie, w sytuacji konieczności jednoczesnego udzielenia pomocy wielu rannym.
8-10 cm szerokości, w 1/3 górnej części ramienia lub uda, dokładnie zapisać czas założenia, zwolnienia ucisku może dokonać dopiero lekarz.
Amputacja urazowa:
założyć opatrunek uciskowy na kikut.
odszukać amputowaną część kończyny, zaopatrzyć jałowym opatrunkiem i włożyć do foliowej torebki, którą umieszczamy w pojemniku z zimną wodą.
gdy krwotok jest masywny i nie ustaje pomimo założenia opatrunku uciskowego i uniesienia kończyny rozważyć założenie opaski zaciskającej.
Krwawienie z nosa:
posadzić pacjenta w pozycji lekko pochylonej do przodu z opuszczoną głową ku dołowi –
nie odchylać głowy ku tyłowi!
umożliwić ujście krwi na zewnątrz przez nozdrza, aby pacjent nie połykał krwi,
położyć na kark i nasadę nosa zimne, wilgotne okłady,
jeżeli utrata krwi zagraża wstrząsem, położyć pacjenta na boku aby zapewnić swobodny wypływ krwi,
zapewnić kwalifikowaną pomoc medyczną – tamponada wykonana przez laryngologa.
Krwotok wewnętrzny – rozpoznanie:
zblednięcie powłok,
przyspieszenie czynności serca,
zmniejszenie napięcia tętna,
niepokój,
przyspieszenie oddechów,
zawroty głowy,
omdlenie ortostatyczne.
Postępowanie w krwotokach wewnętrznych polega na:
ułożeniu w najdogodniejszej, ułatwiającej oddychanie pozycji (wyższe ułożenie głowy i klatki piersiowej),
oziębieniu przypuszczalnej okolicy krwawienia (worek z lodem),
prowadzeniu ciągłej obserwacji chorego (nie podawać płynów do picia),
zapewnieniu choremu kwalifikowanej pomocy medycznej.
OPARZENIA:
Ciężkość i rozległość oparzeń zależy od temperatury, rodzaju i czasu działania czynnika parzącego, powierzchni oparzonych powłok i głębokości uszkodzenia tkanek.
Rozległe oparzenie wywołuje zespół zaburzeń organizmu zwany chorobą oparzeniową, której pierwszą fazą jest wstrząs hipowolemiczny.
Oparzenie Iº
Niepełnej grubości skóry, obejmujące naskórek,
Zazwyczaj goi się samoistnie bez powstania blizny i nie wymaga wykonania przeszczepu,
Powstaje na skutek działania temperatury w granicach 40 – 50ºC
Objawy:
rumień i obrzęk skóry,
ból.
Oparzenie IIº
Niepełnej grubości skóry, obejmujące naskórek i skórę właściwą,
Jest wynikiem dłuższego działania temperatur rzędu 70 – 80ºC i dzieli się na:
oparzenie powierzchowne, w którym uszkodzony jest naskórek i tworzą się pęcherze,
oparzenie niepełne głębokie, obejmujące skórę właściwą i czasami tkankę podskórną.
Objawy:
zaczerwienienie skóry,
pęcherze,
nadwrażliwość na dotyk, bądź rzadziej zniesienie czucia.
Oparzenie IIIº
Pełnej grubości skóry, obejmuje naskórek, skórę właściwą i tłuszcz podskórny.
Powstaje w wyniku przedłużonego działania temperatur przekraczających 70 – 80ºC
Objawy:
suchą białą lub szarą skórę,
możliwe strupy,
brak czucia bólu.
Oparzenie IVº
Pełnej grubości skóry, może obejmować podskórną tkankę tłuszczową, powięzi, mięśnie i kości,
Zwęglenie jest wyrazem działania wysokich temperatur.
Kliniczny podział oparzeń:
Oparzenie lekkie to oparzenia:
Iº i IIº obejmujące poniżej 15% powierzchni ciała,
IIIº poniżej 10%.
Oparzenia średnie obejmują oparzenia:
Iº i IIº od 15 – 30%,
IIIº poniżej 10%.
Oparzenia ciężkie, które obejmują oparzenia:
Iº i IIº powyżej 30%,
IIIº powyżej 10%,
IIIº dotyczące twarzy, stóp i rąk,
dróg oddechowych;
u osób z ciężkimi schorzeniami, takimi jak choroby serca, cukrzyca, choroby płuc
powikłane poważnymi złamaniami i / lub ranami tkanek miękkich,
przekraczające 10% powierzchni w przypadku dzieci i osób po 65 r.ż.
Do najgroźniejszych powikłań oparzeń zaliczamy:
dużą utratę płynów mogącą prowadzić do wstrząsu,
zakażenie ran oparzeniowych,
powstanie toksyn białkowych, które mogą wywołać ciężkie uszkodzenie nerek,
zastój w mikrokrążeniu,
rozwój choroby oparzeniowej.
Zniesienie czynnika parzącego:
rozpocząć oziębianie rany oparzeniowej poprzez umieszczenie pod strumieniem zimnej wody (reguła 3x15 – woda o temp. 15 stp. C, przez 15 minut, z wysokości 15 cm),
poszkodowanych płonących przewrócić na ziemię, dokładnie ugasić płonącą odzież okrywając niepalnym materiałem, a następnie polewamy go zimną wodą,
u oparzonych wapnem niegaszonym należy usunąć je ze skóry przez ścieranie, a potem spłukać silnym strumieniem wody.
z oparzonych kończyn zdjąć biżuterię.
oparzone miejsce zabezpieczyć opatrunkiem p/oparzeniowym lub suchym jałowym opatrunkiem.
wdrożyć postępowanie p/wstrząsowe:
wyższe ułożenie kończyn dolnych,
okrycie chorego suchym kocem lub folią izotermiczną,
chorym przytomnym podajemy duże ilości chłodnych płynów do picia oraz środki przeciwbólowe.
zapewnić choremu kwalifikowaną pomoc medyczną.
Żelowy opatrunek p/oparzeniowy
Podobnie jak woda, Burnaid potrafi szybko schłodzić miejsce oparzenia co pomaga zminimalizować uszkodzenia tkanki.
W przeciwieństwie do wody jednak, Burnaid...
- utrzymuje się na ranie (to w ponad 90% woda uwięziona w żelu)
- pomaga zminimalizować cierpienie związane z odczuwaniem bólu
- może być użyty wszędzie tam, gdzie nie ma do niej dostępu
- często eliminuje potrzebę użycia środków przeciwbólowych
- jest bardziej wygodny i mniej kłopotliwy w użyciu
- zapewnia sterylną barierę przed zakażeniem
- posiada właściwości antybakteryjne
- szybko uśmierza ból
W oparzeniach nie wolno:
miejsc oparzonych polewać spirytusem,
oparzeń smarować maściami i tłuszczami,
stosować barwiących środków odkażających (jodyna, pyoctanina),
nakłuwać lub nacinać powstałych pęcherzy,
zrywać i odklejać wtopionej w skórę odzieży,
szybko i nerwowo rozbierać chorego oblanego środkiem parzącym, aby nie uszkodzić ciągłości skóry,
gasić palącego się strumieniem wody, aby nie powodować wtórnych oparzeń powstającą parą wodną.
OPARZENIA CHEMICZNE wymagają wypłukania związku chemicznego zimną wodą (mechanicznie usuwamy resztki wapna), a dalsze postępowanie jak w oparzeniach termicznych.
Przy oparzeniach śluzówek jamy ustnej i gardła, u chorych przytomnych podajemy do picia wodę z lodem.
Przy połknięciach substancji żrącej nie wolno prowokować wymiotów, aby nie powodować oparzeń wtórnych.
ODMROŻENIA:
I° - powierzchowne
odrętwienie i zaczerwienienie skóry z wyraźnym zbielałym lub woskowym obszarem uszkodzonej tkanki,
II° - średni
pęcherze wypełnione treścią surowiczą otoczone zaczerwienionym obszarem obrzękowym,
III° - głęboki
pęcherze wypełnione krwistym płynem,
uszkodzenia sięgają głębokich warstw skóry,
IV° - ciężki
obejmuje tkanki ułożone pod skórą, mięśnie kości,
mumifikacja palców lub całej kończyny.
POSTĘPOWANIE:
szybkie przywrócenie normalnej temperatury,
krążąca woda o temperaturze ok. 40-41°C
owinąć suchym materiałem, bez ucisku,
unieść, aby uchronić przed powstawaniem obrzęków.
WSTRZĄS:
Wstrząs jest to stan niedotlenienia, niewystarczającego odżywienia komórek i niewystarczającego usuwania z niej metabolitów w wyniku załamania się wydolnego przepływu tkankowego.
Przyczyny wstrząsu:
masywny krwotok (w. krwotoczny),
rozległe oparzenie (w. oparzeniowy),
obrażenia i urazy (w. urazowy),
choroby serca (w. kardiogenny),
zatrucia (w. toksyczny),
alergeny (w. anafilaktyczny),
uogólnione zakażenia (w.septyczny),
uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego (w. neurogenny).
OBJAWY WSTRZĄSU:
psychika chorego – pobudzony, niespokojny lub podsypiający, apatyczny, obojętny, niezorientowany, może nie reagować w sposób logiczny (ucieczka), a w stanach ciężkich dochodzi do utraty przytomności.
skóra chorego jest blada, sina lub szara, zimna, pokryta zimnym, lepkim potem.
oddech przyspieszony, płytki, nierównomierny, w stanach ciężkich bezdech.
tętno przyspieszone 110-200/min., nitkowate -słabo wypełnione, słabo napięte, słabo wyczuwalne, w stanach ciężkich niewyczuwalne nawet na dużych tętnicach (zatrzymanie krążenia).
POSTĘPOWANIE WE WSTRZĄSIE:
izolacja od czynnika uszkadzającego,
właściwe ułożenie chorego (pozycja bezpieczna, pozycja na plecach z uniesionymi kończynami),
pierwsza pomoc adekwatna do sytuacji (tamowanie krwotoku, postępowanie przeciwoparzeniowe, resuscytacja krążeniowo-oddechowa),
korzystne oddziaływanie na psychikę chorego (rozmowa, zapewnienie bezpieczeństwa, uspokojenie),
ciepłe okrycie (koc, folia termoizolacyjna, własna odzież),
podanie środków przeciwbólowych,
podanie płynów do picia (przeciwwskazane u osób nieprzytomny, z urazami przewodu pokarmowego i zatrutych),
częsta kontrola poszkodowanego (oddech i tętno).
ZŁAMANIA:
Złamanie – przerwanie ciągłości kości z uszkodzeniem okolicznych tkanek miękkich.
Objawy złamania:
ból w miejscu złamania (samoistny, lub nasilający się przy próbie ruchu),
zniekształcenie okolicy złamania spowodowane obrzękiem i przemieszczeniem odłamów,
zniesienie lub zaburzenie czynności,
nieprawidłowa ruchomość kości,
tarcie odłamów.
PODZIAŁ ZŁAMAŃ:
ze względu na:
przebieg płaszczyzny złamania – poprzeczne, podłużne skośne, spiralne,
zachowanie ciągłości powłok zewnętrznych – złamania zamknięte i otwarte,
współistnienie obrażeń dodatkowych – z przemieszczeniem, krwotokiem, odmą, wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego.
POSTĘPOWANIE W ZŁAMANIACH:
zatamowanie krwotoków i zabezpieczenie przed infekcją w przypadku ran otwartych,
badanie chorego z dużą ostrożnością, aby nie spowodować wtórnych obrażeń,
unieruchomienie (przymocowanie chorej kończyny do zdrowej części ciała, środkami improwizowanymi, chustą trójkątną, szyną Kramera, szyną próżniową),
opatrunek unieruchamiający zakładamy w pozycji leżącej lub siedzącej zgodnie z zasadą Potta:
w złamaniu kości długich unieruchamiamy dwa sąsiadujące ze złamaniem stawy,
przy złamaniu w stawie, unieruchamiamy względem siebie kości tworzące staw
przestrzegać fizjologicznego ustawienia kończyny co gwarantuje dobry wynik czynnościowy,
szyna unieruchamiająca powinna być wymoszczona watą z dodatkowym zabezpieczeniem dla wystających elementów kostnych; szynę modelować na zdrowej kończynie,
nie zmieniać prowizorycznego unieruchomienia transportowego aż do momentu założenia opatrunku definitywnego,
w celu zmniejszenia obrzęku można kończynę unieść nieco wyżej, okładać zimnymi okładami lub workiem z lodem,
zachować ostrożność przy przenoszeniu i transporcie chorego.
ZATRUCIA:
Drogi wnikania trucizn do organizmu.
przez przewód pokarmowy (leki, substancje używane w gospodarstwie domowym i przemyśle, rośliny trujące, jagody i grzyby, zepsute artykuły spożywcze i inne).
przez drogi oddechowe (tlenek węgla, gazy drażniące i inne).
przez skórę (ukąszenia, użądlenia, niektóre związki chemiczne).
bezpośrednio do krwioobiegu (środki odurzające, narkotyki i inne).
wieloma drogami: przez przewód pokarmowy, drogi oddechowe i skórę (środki ochrony roślin i preparaty do walki ze szkodnikami, cyjanowodór, rozpuszczalniki organiczne).
Przyczyny zatruć:
pomyłki (np. w następstwie niewłaściwego oznakowania i przechowywania substancji trujących),
nieświadomość (dzieci często nie potrafią odczytać napisu na etykiecie, z ciekawości jedzą nieznane im substancje),
lekkomyślność (np. uruchomiony silnik samochodu w zamkniętym garażu).
nadużycia (np. przedawkowanie leków lub nadmierne spożycie alkoholu).
zamach samobójczy.
Rozpoznawanie zatruć:
dokładna analiza okoliczności zachorowania, miejsca w którym osoba została znaleziona oraz pozostawione opakowania (po lekach, środkach chemicznych, ewentualnie resztki leków) ułatwiają ustalenie rozpoznania
właściwa i precyzyjna diagnostyka zatruć opiera się na badaniach laboratoryjnych, głównie na oznaczaniu substancji toksycznych w płynach ustrojowych i wydalinach.
większość trucizn wywołuje objawy niespecyficzne (mogące występować w różnych zatruciach oraz w wyniku innych schorzeń) takie jak:
mdłości, wymioty, biegunka, bóle brzucha;
bóle głowy, zaburzenia świadomości;
zaburzenia oddechu, objawy wstrząsu, zmiany częstotliwości tętna;
zaburzenia psychiczne.
Ogólne postępowanie w zatruciach:
głównymi zagrożeniami dla życia zatrutego człowieka są: utrata przytomności i wynikające z niej powikłania (zachłyśnięcie, uduszenie), zatrzymanie oddechu i krążenia, wstrząs.
zapobieganie dalszemu działaniu trucizny.
wynieść poszkodowanego z zatrutego otoczenia, zakręcić źródło gazu, wyłączyć pracujący silnik itp.
natychmiast ocenić podstawowe czynności życiowe.
osoby nieprzytomne z zachowanym oddechem ułożyć w pozycji bezpiecznej.
w razie bezdechu natychmiast rozpocząć sztuczne oddychanie.
jak najszybciej zawiadomić pogotowie ratunkowe koniecznie zaznaczając, że sprawa dotyczy zatrucia.
w konkretnym przypadku zatrucia należy koniecznie telefonicznie skontaktować się z ośrodkiem leczenia zatruć i dowiedzieć się jakie należy wdrożyć postępowanie.
Usuwanie trucizn:
natychmiast zdjąć ubranie nasiąknięte trucizną.
substancje działające przez skórę jak najszybciej usuwać przez obfite spłukiwanie.
trucizny wprowadzone do przewodu pokarmowego można z organizmu usunąć dopóty, dopóki znajdują się w żołądku. Korzystną okoliczność stanowi sytuacja gdy: zatruty jest w pełni przytomny, bez objawów oszołomienia lub zaburzeń świadomości a działająca trucizna nie jest żrąco-parząca. W tych warunkach zatrutemu podaje się do picia letnią wodę z solą (łyżeczka soli na szklankę wody) a małym dzieciom można podawać również sok malinowy. Następnie należy podrażnić tylną ścianę gardła trzonkiem łyżki lub palcem, aż do wyzwolenia odruchu wymiotnego.
zabezpiecza się opakowania po lekach, naczynia, resztki jedzenia, wymiociny, ewentualnie stolec i mocz, aby je przekazać służbom ratunkowym. Często jest to jedyna możliwość ustalenia rodzaju i ilości pobranych substancji trujących.
zatrutemu w żadnym wypadku nie podaje się do picia mleka lub podobnych napojów. W niektórych zatruciach może to przyspieszyć wchłanianie do organizmu substancji szkodliwych.
ratujący musi zawsze -lecz szczególnie w przypadkach zatruć - dbać o własne bezpieczeństwo.
Postępowanie w zatruciu tlenkiem węgla:
zatrutego jak najszybciej należy ewakuować z zagrożonej okolicy.
w pomieszczeniu zamkniętym, w którym powietrze jest przesycone CO nie wolno używać jakichkolwiek urządzeń elektrycznych i zapalać ognia (przy zadziałaniu telefonu lub dzwonka przy drzwiach nawet najmniejsza iskra może spowodować wybuch).
jeśli jest to możliwe należy szeroko otworzyć drzwi, po czym wstrzymując oddech również okna, tak aby powstały przeciąg przewietrzył lokal.
do zagazowanego pomieszczenia wolno wejść jedynie przy ubezpieczeniu ratownika przez drugą osobę. Maska gazowa lub przyciśnięta do ust i nosa chusteczka nie chronią przed zatruciem.
gdy przewietrzenie z jakiegoś powodu nie jest możliwe, akcję ratunkową przeprowadza się przy użyciu specjalistycznego sprzętu chroniącego drogi oddechowe (straż pożarna).
po wyniesieniu zatrutego na świeże powietrze natychmiast skontrolować oddech i w razie bezdechu rozpocząć sztuczne oddychanie. Nieprzytomnego układa się w pozycji bezpiecznej.