ISTOTA I ŹRÓDŁA TERRORYZMU wykład1

ISTOTA I ŹRÓDŁA TERRORYZMU 25.02.2014r.

Kwestie terminologiczne
1. terroryzm czy akt terroru?
2. w historii piśmiennictwa uważa się, że po raz pierwszy termin terror pojawił się w XIVw. U Berchoriusa – francuskiego benedyktyna,
3. wyjaśnienie słowa terror: znajduje się w słowniku Akademii Francuskiej z 1694 r.
4. jego sens zawiera dwa składniki:
  1. pierwszy ma charakter psychologiczny- oznacza trwogę, przerażenie, wielki strach, gwałtowne wzburzenie umysłu spowodowane przez obraz zła aktualnego lub wizję niebezpieczeństwa przyszłego,
  2. drugi należy do sfery cielesnej- ma związek z zewnętrznym zachowaniem jako następstwem uczucia strachu
5. etymologia: jest łacińska,
  1. Terreo – straszyć, płoszyć, odstraszyć,
  2. Terribillis – straszny, wzbudzający strach,
  3. Terror – strach, trwoga, przerażenie, straszne słowo, straszna wieść.
Systematyka definicji terroryzmu
1. Terroryzm: stosowanie terroru, zwłaszcza działalność niektórych ugrupowań ekstremalnych usiłujących za pomocą zabójstw politycznych, porwań zakładników, uprowadzeń samolotów i podobnych środków zwrócić uwagę opinii publicznej na wysuwane przez siebie hasła lub wymusić na rządach państw określone ustępstwa czy świadczenia ( Słownik wyrazów obcych, Warszawa, 1997r, s. 1108)
2. Terroryzm: organizowanie zamachów (z bronią w ręku, a także bombowych) na członków rządu, ludzi związanych z władzą, na przeciwników politycznych, na osoby innej wiary, a także rasy, obcokrajowców lub przypadkowych przechodniów, porywanie ludzi a także samolotów, w celu zdobycia władzy, wywołania atmosfery strachu, zamętu, chaosu, wyrażenia protestu, zyskania korzyści dla jakichś grup, koterii, a także osób, wreszcie bez widocznej przyczyny (W. Kopaliński, słownik wydarzeń, pojęć i legend XX w., Warszawa, 1999, s.423)
3. Terroryzm: działalność przestępcza na tle politycznym zorganizowanych grup przestępczych o charakterze antypaństwowym. Podejmowane przez te ugrupowania akty terrorystyczne zmierzają do wymuszenia określonych następstw na władzach państwowych. Ugrupowania te osiągają swój cel poprzez wywołanie strachu i paniki w opinii publicznej, a służy temu np.: podkładanie bomb w miejscach publicznych, czy zamachy na życie znanych osób życia politycznego (S. Pikulski, Prawne środki zwalczania terroryzmu)
4. Terroryzm: planowana, zorganizowana i zazwyczaj uzasadniona ideologicznie działalność osób lub grup mająca na celu wymuszenie od władz państwowych, społeczeństwa lub poszczególnych osób, określonych świadczeń, zachowań lub postaw, a realizowana w przestępczych formach, obliczona na wywołanie szerokiego i maksymalnie zastraszonego rozgłosu w opinii publicznej (T. Hanausek - Problemy kryminalistyki)
5. Terroryzm: bezprawne użycie lub zagrożenie użycia siły lub przemocy przeciwko pojedynczym osobom lub obowiązującemu prawu. Akty te wykonywane są aby zastraszyć władze lub wymusić na nich określone działania dla osiągnięcia celów natury politycznej, religijnej lub ideologicznej. (S. Kulczyński, R. Kwećka „działania specjalne w walce zbrojnej wojsk lądowych”, AON)
6. Organizacje międzynarodowe:
  1. Liga Narodów: wszelkie działania przestępcze skierowane przeciwko państwom, których celem jest wytworzenie stanu terroru w umysłach ludzi, grup, osób lub społeczeństwa.
  2. Encyklopedia Spraw Międzynarodowych i ONZ: stosowanie gwałtu dla osiągnięcia celów politycznych lub ekonomicznych w stosunkach międzynarodowych. Forma interwencji przemocą dokonywanej przez specjalne oddziały wojskowe lub policyjne, albo przez organizacje terrorystyczne.
  3. Amerykański Departament Stanu: terroryzm to zaplanowana, motywowana politycznie przemoc wobec celów nieuczestniczących w walce, stosowana przez wewnątrznarodowe grupy czy tajnych agentów, mające głównie na celu oddziaływanie na audytorium.
  4. Federalne biuro śledcze (FBI): terroryzm to bezprawne użycie sił lub przemocy wobec osób lub mienia, aby zastraszyć lub wywrzeć przymus na rząd, ludność cywilną albo część wyżej wymienionych, co zmierza do promocji celów politycznych lub społecznych.
  5. Komisja Europejska: terroryzmem są wszystkie celowe akty popełnione przez pojedyncze osoby lub organizacje przeciw jednemu lub kilku państwom, ich instytucjo lub ludności, w celu zastraszania oraz poważnego osłabienia lub zniszczenia struktury politycznej, gospodarczej i społecznej kraju.
  6. NATO: terroryzm to bezprawne lub groźne użycie siły lub przemocy wobec osobom indywidualnym lub mieniu, zmierzające do zniewolenia lub zastraszenia rządów lub społeczeństw dla osiągnięcia celów politycznych, religijnych lub ideologicznych. Skalkulowane użycie przemocy lub groźby dla osiągnięcia celów natury politycznej, religijnej lub ideologiczne za pomocą zastraszania, zniewolenia lub siania strachu. Wiąże się on z aktem przestępczym.
  7. Na podstawie wyników badań, jakim poddano 109 definicji terroryzmu wyeksponowane zostały 22 określenia najczęściej pojawiające się w ich treści. W definiowaniu terroryzmu podkreśla się przede wszystkim: stosowanie przemocy i siły, aspekt polityczny czynu, wywoływanie strachu i terroru, groźba jako element zastraszenia, skutki i reakcje psychologiczne.
  8. Metoda: terror: przemoc (użycie, groźba użycia):
    - Podłoże: motywacja do działania
    - Cel: polityczny (destrukcja, destabilizacja)

Podłoże działalności terrorystycznej może być związane z różną motywacją do podejmowania zbrodniczego działania o charakterze:

Separatystycznym: dążenie do wyodrębnienia się jakiejś grupy z całości,
Nacjonalistycznym: uznający naród za najwyższe dobro
Fundamentalistycznym: rygorystyczne trzymanie się zasad i norm wyznaczonych przez daną religię, politykę (religijny, polityczny),
Religijnym: system wierzeń i praktyk
Ideologicznym: wspólnota światopoglądów
Rasistowskim: dyskryminacja rasowa, wyższość ras jednych nad innymi.

Cel polityczny terroryzmu: związany jest z destrukcyjnym oddziaływaniem na władzę, jej organy i przedstawicielstwa, a w rezultacie na destabilizację życia społecznego, gospodarczego i politycznego w państwie.

Historyczne aspekty terroryzmu

Herostrates z Efezu: uchodzi za pierwszego w dziejach terrorystę, który w 356 p.n.e. podpalił świątynię Artemidy w Efezie (dla starożytnych Greków była ona jednym z siedmiu cudów świata oraz największą ozdobą dla miasta). Herostrates był ubogim szewcem, chcącym uzyskać sławę poprzez zniszczenie budowli uważanej za jeden z ówczesnych cudów świata. Wyrokiem ojców miasta zginął w męczarniach, a jego imienia nie wolno było nikomu wymówić.

Biblia: księga Jozuego mówi: „Izraelici całkowicie zniszczyli wszystko, co znajdowało się w mieście Jeryho – mężczyzn, kobiety, młodych i starych, woły, owce i osły – ostrzem miecza”. Taka rzeź służyła głównie zastraszeniu sąsiadujących ludów.

Sprata w Starożytnej Grecji: młodych ludzi przygotowywani do walki i zabijania przeciwnika. Kandydaci na wojowników musieli przejść rodzaj rytuału lub manewrów, polegających na zabijaniu helotów, czli spartańskich niewolników wywodzących się z ludności podbitych ziem, Zastraszanie wciąż buntujących się helotów miało charakter stanu wyjątkowego i metod terrorystycznych.

Ateny: po klęsce w wojnie peloponeskiej (V p.n.e) Spartanie narzucili Ateńczykom władzę komisji oligarchicznej. W trakcie rządów Trzydziestu Tyranów stracono 15000 obywatel i 5000 obywatel wyrzucono z Aten. Miasto ogarnięte zostało prześladowaniami oraz plądrowaniem majątków. Panował powszechny strach przed niespodziewanym aresztowaniem, płatnym donosicielstwem i tajną policją.

Sykariusze : żydowskie stronnictwo polityczne działające od poł .I w. n.e. do upadku Masady w 73 r n.e. Ich sposób walki charakteryzowały mordy na przeciwnikach, zwłaszcza Żydach.

Sekta Assasinów założonej przez Hassana ibn Sabbaha. (odurzeni haszyszem, zabijali rycerzu krzyżowych)

Mongołowie: zmilitaryzowane państwo dokonujące ludobójstwo i terroryzm. Prowadzili najazdy i utrzymywali w poddaństwie ziem rosyjskich.

Rosja: Iwan Groźny, rządy terrory, oddziały sierpaczy (Czarne uniformy, na czarnych wierzchowcach.) Godłem miotła i psia głowa ( porządek i lojalność carowi)

Okres rewolucji Francuskiej: jakobini nazywani terrorystami, mordowanie więźniów, ok. 40 tys ofiar, represje, więzienia, gilotynowanie, pacyfikowanie.

Wiek XIX: anarchiści głoszący hasła buntu przeciwko ówczesnym porządkom społecznm.

Okres irlandzkiego fenianizmu: Fenianie - tajne irlandzkie stowarzyszenie niepodległościowe, założone w 1858 ,. Początki IRY

Ormiański ruch nacjonalistyczny,

Macedończycy przeciwko Turkom.

Serbska działalność antyhabsburski

Lata 1919 – 1939 falanga, SA, Żelazna Gwardia

Lata po II wojnie światowej: ewolucja pojęcia terroryzm, nowe odmiany: cyber-, bio-, Eko-, nukleo- .