KLASYFIKACJA OBRÓBKI CIEPLNEJ

1. Obróbka cieplna (zwykła):

WYŻARZANIE:

- z przekrystalizowaniem (ujednorodniające, normalizujące, zupełne, niezupełne, izotermiczne, sferoidyzujące, perlityzujące, grafityzujące)
- bez przekrystalizowania (rekrystalizujące, odprężające, przeciwpłatkowe, stabilizujące, sferoidyzujące)

HARTOWANIE:

- na wskroś (martenzytyczne, stopniowe, izotermiczne (bainityczne), patentowanie, z wymrażaniem) Gdy obejmuje cała objetosc przedmiotu a grubosc warstwy zahartowanej zalezy wyłącznie od właściwości materialu
- powierzchniowe (martenzytyczne, z wymrażaniem) polega na szybkim nagrzaniu warstwy wierzchniej przedmiotu do temperatury hartowania i szybkim jej ochłodzeniu w celu utwardzeniu jedynie powierzchni detalu i pozostawienia miękkiego, ciągliwego rdzenia

ODPUSZCZANIE:

- wysokie (450 – 600 wysoka udarność i ciągliwość)
- średnie (250 – 450 wyższa udarność)
- niskie (100 – 250 zmniejszenie naprężen wlasnych)

2. Utwardzanie wydzieleniowe:

przesycanie

starzenie naturalne

starzenie przyspieszone

3. Obróbka cieplno-chemiczna

dyfuzyjne nasycanie niemetalami (nawęglanie, azotowanie, siarkowanie, borowanie, węgloazotowanie, utlenianie, krzemowanie)

dyfuzyjne nasycanie metalami (aluminiowanie, chromowanie, cynkowanie, tytanowanie, wanadowanie)

4. Obróbka cieplno-plastyczna

z przemianami polimorficznymi (odkształcenie przed przemianą, odkształcenie w czasie przemiany, odkształcenie po przemianie)

bez przemian polimorficznych (odkształcenie przed starzeniem, odkształcenie w czasie starzenia, odkształcenie po starzeniu)

CECHY PRZEMIANY MARTENZYTYCZNEJ

-Bezdyfuzyjna

-martenzyt powstaje przy ciągłym obniżaniu temperatury w granicach od Ms do Mf

-przemiana postepuje przez tworzenie się nowych Igiel martenzytu a nie rozrastanie się poprzednio powstałych

-przemiana zostaje zahamowana przez rosnące naprężenia w austenicie, dlatego nie zachodzi do konca, zawsze zostaje pewna ilosc austenitu szczatkowego

-naprezenia rozciągające i odkształcenia plastyczne ułatwiają przemiane martenzytyczna

-przemiana martenzytyczna to przemiana nieodwracalna

HARTOWNOŚĆ

Hartowność jest zdolnością stali do tworzenia struktury martenzytycznej podczas chłodzenia

z temperatury austenityzacji.

Zależy od:

-składu chemicznego

-jednorodności austenitu

-wielkości ziarna austenitu

Miarą hartowności jest grubość warstwy martenzytycznej na przekroju hartowanego przed-miotu. W praktyce ocenę hartowności przeprowadza się w oparciu o tzw. średnicę krytyczną, tj. przy której po zahartowaniu uzyskuje się w osiowej części przekroju strukturę o określonej zawartości martenzytu, lecz nie mniejszej od 50%. Średnica krytyczna dla danego gatunku stali jest zależna między innymi od rodzaju ośrodka chłodzącego i im wolniej chłodzi ośrodek tym mniejsza jest średnica krytyczna.

Metody badania hartowności

Obecnie hartowność stali wyznacza się metodami:

• na przełomie

• metodą Grossmanna, zwaną również metodą krzywych U

• metodą Jominy’ego, zwaną próbą hartowania czołowego.

Badanie hartowności na przełomie

Hartowność oceniamy z grubości warstwy martenzytycznej na przełomie próbki. Na przeło-mie strefa zahartowana jest matowa, natomiast rdzeń niezahartowany ma budowę gruboziar-nistą i jest błyszczący. Metodą tę stosuje się obecnie dla stali narzędziowych węglowych.